Tài liệu Luận văn quản trị tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh bắc ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VIỆT HOÀI QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VIỆT HOÀI QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8.34.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Hồng Hạnh THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của Tiến sĩ: Đỗ Thị Hồng Hạnh. Các số liệu, mô hình toán, bảng biểu, đồ thị và những kết quả trong luận văn là trung thực, các giải pháp đưa ra xuất phát từ thực tiễn nghiên cứu và kinh nghiệm, chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào trước khi trình, bảo vệ và công nhận bởi “Hội Đồng đánh giá luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ kinh tế” Trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Một lần nữa, tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết trên. Thái Nguyên, ngày 27 tháng 12 năm 2018. NGƯỜI CAM ĐOAN Nguyễn Việt Hoài ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài tôi luôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo Phòng Quản lý Đào tạo sau Đại học - Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên; Ban Giám đốc, cán bộ Sở Y tế Bắc Ninh, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh và nhiều cơ quan đơn vị khác...Đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của Tiến sĩ Đỗ Thị Hồng Hạnh. Tôi xin chân thành cảm sự giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, các quý cơ quan, cùng các bạn đồng nghiệp. Sự giúp đỡ này đã cổ vũ và giúp tôi nhận thức, làm sáng tỏ thêm cả lý luận và thực tiễn về lĩnh vực luận văn nghiên cứu. Đây là công trình nghiên cứu, sự làm việc khoa học và nghiêm túc của bản thân, song do khả năng và trình độ có hạn nên không thể tránh khỏi những khiếm khuyết nhất định. Tôi mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và những độc giả quan tâm đến đề tài này./. Xin trân trọng cám ơn! TÁC GIẢ Nguyễn Việt Hoài iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ......................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................... vii DANH MỤC HÌNH ...................................................................................................ix MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn ..........................................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .....................................................3 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ...............................................................................4 5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP ...........................6 1.1. Cơ sở lý luận về BVCL và quản trị tài chính tại bệnh viện công lập ..................6 1.1.1. Bệnh viện công lập và tài chính tại bệnh viện công lập .............................................. 6 1.1.2. Quản trị tài chính tại các Bệnh viện công lập............................................................. 11 1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về quản trị tài chính tại một số Bệnh viện công lập và bài học cho Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh .....................................................33 1.2.1. Một số kinh nghiệm thực tế trong quản trị tài chính tại các bệnh viện thuộc các địa phương trong nước ............................................................................................................ 33 1.2.2. Bài học kinh nghiệm trong QTTC cho BVĐK tỉnh Bắc Ninh ................................. 38 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................41 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................41 2.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................41 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin................................................................................... 41 2.2.2. Phương pháp tổng hợp xử lý thông tin ....................................................................... 43 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin................................................................................. 43 iv 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu về quản trị tài chính tại bệnh viện công lập ....................44 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu chuyên môn của Bệnh viện .....................................................44 2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá quản trị tài chính tại bệnh viện. ....................................45 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH ................................................................................46 3.1. Giới thiệu chung về Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh .....................................46 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của BVĐK tỉnh Bắc Ninh.................................. 46 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh .......................................... 47 3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ................................ 49 3.1.4. Tình hình thực hiện một số chỉ tiêu của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh trong những năm gần đây ....................................................................................................... 50 3.2. Thực trạng quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ..................52 3.2.1. Quản trị các khoản thu tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ................................... 52 3.2.2. Quản trị các khoản chi tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ................................... 60 3.2.3. Quyết toán thu - chi ...................................................................................................... 76 3.2.4. Các công cụ quản trị tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ....................... 79 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị tại chính tại bệnh viện Đa Khoa tỉnh Bắc Ninh ....................................................................................................................84 3.3.1. Các yếu tố khách quan.................................................................................................. 84 3.3.2. Các yếu tố chủ quan...................................................................................................... 85 3.4. Đánh giá chung quản lý tài chính Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh ...............87 3.4.1. Những mặt đạt được ..................................................................................................... 87 3.4.2. Những khó khăn, hạn chế của quản trị tài chính BVĐK tỉnh Bắc Ninh ................. 89 3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................................ 91 Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BẮC NINH ....93 4.1. Quan điểm, định hướng về quản trị tài chính tại bệnh viện công lập ................93 4.1.1. Định hướng phát triển của ngành y tế về QLTC bệnh viện công lập ........................ 93 4.1.2. Định hướng và mục tiêu phát triển của bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới............................................................................................................................... 94 v 4.2. Đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh ...............................................................................................96 4.2.1. Khắc phục các tồn tại của công cụ và quy trình quản lý tài chính ........................... 96 4.2.2. Xây dựng chiến lược tài chính bệnh viện phù hợp với điều kiện kinh tế thị trường........................................................................................................................................ 97 4.2.3. Định hướng lại mô hình phát triển của bệnh viện; tăng cường cơ sở vật chất, đưa tiến bộ tin học ứng dụng vào công tác quản lý tài chính; đồng thời tăng cường đội ngũ bác sĩ và cán bộ chuyên môn .................................................................................. 104 4.2.4. Xây dựng đội ngũ cán bộ tài chính kế toán chuyên trách có tinh thần trách nhiệm, có nghiệp vụ cao ....................................................................................................... 107 4.3. Kiến nghị ..........................................................................................................108 4.3.1. Đối với Nhà nước và Bộ Y tế .................................................................................... 108 4.3.2. Đối với Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh .................................................................................. 109 KẾT LUẬN ............................................................................................................111 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................112 PHỤ LỤC ...............................................................................................................114 vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BHYT Bảo hiểm y tế BVCL Bệnh viện công lập BVĐK Bệnh viện đa khoa CNTT Công nghệ thông tin ĐVSN Đơn vị sự nghiệp ĐVSNCL Đơn vị sự nghiệp công lập KBNN Kho bạc nhà nước NS Ngân sách NSNN Ngân sách Nhà nước QCCTNB Quy chế chi tiêu nội bộ QLTC Quản lý tài chính SNCT Sự nghiệp có thu TCKT Tài chính kế toán TCTC Tự chủ tài chính UBND Ủy ban nhân dân XHH Xã hội hóa vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Thang đo Likert Scale..................................................................... 42 Bảng 3.1. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu chuyên môn giai đoạn 2015 -2017 ...... 50 Bảng 3.2. Tình hình thực hiện chỉ tiêu lao động tiền lương từ năm 2015 -2017 ............................................................................................. 51 Bảng 3.3. Dự toán thu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017...................................................................................... 54 Bảng 3.4. Nguồn thu từ NSNN tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ............................................................................ 55 Bảng 3.5. Nguồn thu viện phí tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ............................................................................ 55 Bảng 3.6. Nguồn thu từ hoạt động kinh doanh tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ................................................... 56 Bảng 3.7. Nguồn thu khác tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017...................................................................................... 56 Bảng 3.8. Bảng tổng hợp các nguồn thu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ........................................................... 57 Bảng 3.9. Đánh giá thực trạng công tác xây dựng dự toán thu tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh qua kết quả điều tra .......................... 59 Bảng 3.10. Dự toán chi tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017...................................................................................... 63 Bảng 3.11.Chi thường xuyên tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015 - 2017 ........................................................................... 65 Bảng 3.12. Các khoản chi thanh toán cá nhân tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017 .................................................... 66 Bảng 3.13. Các khoản chi về hàng hóa dịch vụ tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017 .................................................... 67 viii Bảng 3.14. Các khoản chi khác tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017 ............................................................................. 70 Bảng 3.15. Chi thành lập các quỹ tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ..................................................................... 71 Bảng 3.16. Chi không thường xuyên tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, giai đoạn 2015-2017. ..................................................................... 72 Bảng 3.17. Kết quả thực hiện chi của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017 ...................................................................... 73 Bảng 3.18. Đánh giá công tác quản trị các khoản chi tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh qua điều tra............................................................. 75 Bảng 3.19. Kết quả thực hiện chi của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017 ...................................................................... 77 Bảng 3.20. Đánh giá công tác kế toán - quyết toán tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh qua điều tra............................................................. 78 Bảng 3.21. Đánh giá công tác kiểm tra tài chính tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh qua điều tra .................................................................... 83 ix DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Khung cảnh Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh 2017...................... 47 Hình 3.2. Sơ đồ tổ chức Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh. ........................... 49 Hình 3.3. Cơ cấu nguồn thu NSNN cấp và nguồn thu tại đơn vị ................... 58 Hình 3.4. Cơ dự toán chi tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017...................................................................................... 74 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quản trị tài chính công là một bộ phận, một khâu của quản lý kinh tế xã hội và là khâu quản lý mang tính tổng hợp. Quản trị tài chính công được diễn ra trong các bộ phận cấu thành nên tài chính công như: Ngân sách nhà nước; tài chính các cơ quan hành chính nhà nước, tài chính các đơn vị sự nghiệp công lập; tài chính các đơn vị công ích nhà nước, các quỹ ngoài ngân sách. Việc quản trị tài chính ở các đơn vị sự nghiệp công lập có thể hiểu đó là sự tác động có điều chỉnh của chủ thể quản trị tài chính đơn vị sự nghiệp công lập lên quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng tài chính đơn vị sự nghiệp công lập theo những nguyên tắc, phương pháp nhất định và thông qua việc sử dụng các công cụ quản lý hữu hiệu, hữu dụng nhằm đạt được mục tiêu của chủ thể quản lý trong giới hạn thời gian, không gian cụ thể. Trong những năm gần đây, nguồn thu tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập không chỉ do ngân sách nhà nước cấp mà còn do chính từng đơn vị tổ chức cung cấp thêm các hoạt động dịch vụ cho xã hội ngoài nhiệm vụ được nhà nước giao để tạo thêm nguồn thu tài chính của đơn vị mình. Nguồn thu từ hoạt động cung ứng dịch vụ ngoài nhiệm vụ nhà nước giao của từng đơn vị đang có xu hướng tăng dần lên, tỷ trọng thu từ hoạt động sự nghiệp như thu phí, lệ phí, thu hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch vụ theo thỏa thuận trong tổng nguồn thu hàng năm của các đơn vị ngày càng cao, góp phần hết sức quan trong cho sự phát triển của các đơn vị sự nghiệp công lập cả về bề rộng lẫn bề sâu. Nghị định số 43/2006/NĐ-CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ ra đời đã trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp giúp các đơn vị chủ động hơn trong việc tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động và nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm vụ được giao, phát huy mọi khả năng của đơn vị để cung cấp dịch vụ với chất lượng cao cho xã hội, tăng 2 nguồn thu nhằm từng bước nâng cao thu nhập cho cán bộ viên chức. Việc đổi mới cơ chế quản trị đối với các đơn vị sự nghiệp công lập hướng tới mục tiêu chất lượng, công bằng và hiệu quả trong cung cấp dịch vụ công phù hợp với lộ trình cải cách hành chính nhà nước và điều kiện thực tế của Việt Nam là hết sức cần thiết. Đầu tư, phát triển sự nghiệp y tế luôn là ưu tiên hàng đầu của mọi Chính phủ, là một trong các trụ cột của chính sách an sinh xã hội. Trong vài năm trở lại đây, sự nghiệp y tế luôn được Nhà nước quan tâm bằng chính sách xã hội hóa công tác y tế, phát triển BHYT toàn dân và việc trang bị cho các cơ sở y tế công lập các trang thiết bị y tế thiết yếu nhằm nâng cao chất lượng y tế... Nhờ đó, sự nghiệp y tế đã huy động được sự đóng góp hết sức to lớn của mọi tầng lớp trong xã hội. Nguồn kinh phí để duy trì và phát triển các hoạt động của các cơ sở y tế công lập ngoài nguồn Ngân sách Nhà nước cấp còn có nguồn thu viện phí của nhân dân, từng bước góp phần bảo vệ sức khoẻ của nhân dân được tốt hơn. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là đơn vị sự nghiệp có thu, sau hơn 8 năm thực hiện Nghị định 43/2006/NĐ-CP của Chính phủ đến nay Bệnh viện rất tích cực đổi mới cơ chế quản trị tài chính nói chung và công tác kế toán nói riêng, đã chủ động khai thác tối đa các khoản thu, nâng cao hiệu quả các khoản chi phí, tích cực cân đối thu chi đảm bảo tự chủ về tài chính phục vụ tốt sự nghiệp y tế. Thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP đối với các ĐVSN nói chung và tại ĐVSNCL thuộc lĩnh vực y tế nói riêng, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh tiếp tục mở rộng công tác xã hội hoá y tế, tăng cường cung cấp các dịch vụ chăm sóc và phục vụ bệnh nhân để không ngừng nâng cao quy mô các khoản thu chi tài chính của đơn vị. Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn những hạn chế cần khắc phục, cần đổi mới, bổ sung và hoàn thiện cơ chế quản trị tài chính của mình để đảm bảo hoạt động tài chính của Bệnh viện được quản trị ngày càng tốt hơn, đạt hiệu quả cao hơn, góp phần hoàn thành tốt nhất nhiệm 3 vụ chính trị được lãnh đạo cấp trên giao phó. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: "Quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh" với mong muốn tổng hợp, phân tích, khái quát hóa, đánh giá thực trạng quản trị tài chính tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh những năm gần đây, từ đó đề ra các giải pháp quản lý tài chính hữu hiệu có khả năng thực thi, giúp cho Bệnh viện phát triển ngày một lớn mạnh, đáp ứng ngày càng tốt hơn các yêu cầu của thực tiễn cuộc sống đặt ra cho cả trước mắt và lâu dài. 2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn 2.1. Mục tiêu chung Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa (BVĐK) tỉnh Bắc Ninh, góp phần sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả các nguồn tài chính, đảm bảo trang trải kinh phí hoạt động và nâng cao thu nhập của cán bộ công chức, viên chức, người lao động. đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh của người dân. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về bệnh viện công lập và quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị tài chính tại BVĐK tỉnh Bắc Ninh. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh, trong đó đặc biệt tập trung vào công tác quản lý thu - chi. 4 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu công tác quản trị tài chính của BVĐK tỉnh Bắc Ninh. - Về không gian: Đề tài nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh. - Về thời gian: Các số liệu thống kê được phân tích trong khoảng thời gian 03 năm, từ năm 2015 đến năm 2017 và một số mục tiêu, chỉ tiêu phát triển dự báo đến năm 2022. 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn 4.1. Những đóng góp của luận văn - Về mặt lý luận: Đã hệ thống hoá được một số vấn đề về cơ sở lý luận quản trị tài chính tại bệnh viện công lập trong cơ chế tài chính mới. - Về mặt thực tiễn: Luận văn phân tích, đánh giá được thực trạng tình hình khai thác, huy động và sử dụng các nguồn lực tài chính tại BVĐK tỉnh Bắc Ninh; Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị tài chính theo cơ chế tài chính mới cho BVĐK tỉnh Bắc Ninh nhằm góp phần phát triển bệnh viện và đáp ứng ngày càng tốt hơn các yêu cầu thực tiễn đặt ra cho bệnh viện trong những năm tới. 4.2. Ý nghĩa khoa học của luận văn Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu phục vụ cho công tác nghiên cứu, tham khảo cho các nhà quản lý và các độc giả quan tâm đến vấn đề quản trị tài chính Bệnh viện. Nếu đề tài được áp dụng vào thực tế sẽ góp phần cung cấp cơ sở lý luận cho ngành y tế Bắc Ninh nói chung và các ĐVSNCL thuộc lĩnh vực y tế tỉnh Bắc Ninh nói riêng trong việc định hướng, hoàn thiện, nâng cao năng lực quản trị tài chính. 5 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, trang mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục bảng biểu, luận văn gồm 04 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản trị tài chính tại các bệnh viện công lập. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh. Chương 4: Một số giải pháp nâng cao năng lực quản trị tài chính tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Ninh. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP 1.1. Cơ sở lý luận về BVCL và quản trị tài chính tại bệnh viện công lập 1.1.1. Bệnh viện công lập và tài chính tại bệnh viện công lập 1.1.1.1. Bệnh viện công lập a. Khái niệm về bệnh viện công lập Có rất nhiều quan điểm về bệnh viện công, theo quan điểm hiện đại, bệnh viện công là một tổ chức y tế của Nhà nước với các đặc trưng sau: - Bệnh viện là một hệ thống lớn bao gồm rất nhiều yếu tố và nhiều khâu liên quan chặt chẽ nhau từ khám bệnh, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc. - Bệnh viện là một tổ chức y tế có chức năng hoạt động chính là khám chữa bệnh, bao gồm các yếu tố đầu vào là người bệnh, cán bộ y tế, nguồn tài chính, trang thiết bị, thuốc cần có để chẩn đoán và điều trị. Đầu ra là người bệnh khỏi bệnh ra viện hoặc phục hồi sức khỏe; hoặc người bệnh tử vong. Tổng hợp lại, có thể đưa ra khái niệm như sau: Bệnh viện công là cơ sở y tế do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thành lập, hoạt động chủ yếu bằng nguồn ngân sách nhà nước, có chức năng khám chữa bệnh, cung cấp các dịch vụ y tế nhằm mục tiêu bảo đảm sức khỏe cho nhân dân (Viện Chiến lược và Chính sách Y tế - Bộ Y tế 2014) b. Đặc điểm của bệnh viện công lập - Cơ quan hành chính nhà nước: Là một bộ phận của bộ máy hành chính nhà nước, được sử dụng quyền lực nhà nước để thực hiện chức năng quản lý điều hành đối với mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. - ĐVSN: Là đơn vị trực thuộc cơ quan hành chính nhà nước, do cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền thành lập, thực hiện hoạt động sự nghiệp, không có chức năng quản lý nhà nước. 7 - ĐVSN có thu: Được thành lập nhằm cung cấp dịch vụ công cho xã hội không vì lợi nhuận mà vì lợi ích chung có những hoạt động phục vụ lợi ích tối thiểu cho xã hội, đảm bảo các quyền, nghĩa vụ cơ bản của con người, đảm bảo cuộc sống bình thường, an toàn. Có tư cách pháp nhân, có con dấu và được mở tài khoản tại kho bạc nhà nước (KBNN) để phản ánh các khoản kinh phí trong và ngoài NSNN theo qui định của Luật Ngân sách nhà nước. c. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện công lập Bệnh viện công là có các chức năng, nhiệm vụ chính sau: - Khám bệnh, chữa bệnh: + Bệnh viện là nơi tiếp nhận mọi người bệnh đến cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh nội trú và ngoại trú theo các chế độ chính sách Nhà nước quy định. + Tổ chức khám sức khỏe và chứng nhận sức khỏe theo quy định. - Đào tạo cán bộ: Bệnh viện là cơ sở thực hành để đào tạo cán bộ y tế. - Nghiên cứu khoa học: Bệnh viện là nơi thực hiện các đề tài NCKH, ứng dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào việc khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe người bệnh. - Chỉ đạo tuyến: Hệ thống các bệnh viện được tổ chức theo tuyến kỹ thuật. Tuyến trên có trách nhiệm chỉ đạo kỹ thuật cho tuyến dưới. - Phòng bệnh: Song song với KCB, phòng bệnh là nhiệm vụ quan trọng của bệnh viện. - Hợp tác quốc tế: Theo đúng các quy định của Nhà nước. - Quản lý kinh tế trong bệnh viện: Thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của Nhà nước về thu, chi ngân sách của bệnh viện từng bước tổ chức thực hiện việc hạch toán chi phí về KCB trong bệnh viện (Viện Chiến lược và Chính sách Y tế - Bộ Y tế ,2014). d. Phân loại bệnh viện công lập * Phân loại theo tuyến chuyên môn: - Tuyến Trung ương: Có các BVĐK, chuyên khoa thuộc Bộ Y tế có chức năng điều trị các tuyến cuối với các can thiệp, chuyên khoa sâu với những kỹ thuật phức tạp và hiện đại. 8 - Tuyến tỉnh: Gồm các BVĐK, chuyên khoa thuộc tỉnh, thành phố trong đó có một số bệnh viện đóng vai trò như bệnh viện tuyến cuối của khu vực. - Tuyến huyện: Gồm các bệnh viện quận, huyện, thị xã là các BVĐK hoặc đa khoa khu vực liên huyện thuộc tuyến 1 trong hệ thống bệnh viện, đóng vai trò chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân trong khu vực; - Các bệnh viện ngoài công lập (tư nhân, dân lập, vốn đầu tư nước ngoài…) (Viện Chiến lược và Chính sách Y tế - Bộ Y tế ,2014) * Phân loại theo các nhóm đơn vị sự nghiệp y tế, cụ thể: - Nhóm 1: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên và kinh phí đầu tư phát triển; - Nhóm 2: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm được toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên; - Nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần kinh phí hoạt động thường xuyên; - Nhóm 4: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu, kinh phí hoạt động thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ được giao do ngân sách nhà nước bảo đảm toàn bộ [15]. * Phân loại Bệnh viện theo mức độ tự chủ được quy định tại Nghị định số 16/2015/NĐ-CP - ĐVSNCL tự đảm bảo chi TX và chi đầu tư; - ĐVSNC tự đảm bảo chi thường xuyên; - ĐVSNCL đảm bảo 1 phần chi TX (do giá, phí dịch vụ sự nghiệp công chưa kết cấu đủ chi phí, được Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công theo giá, phí chưa tính đủ chi phí - ĐVSNCL do nhà nước đảm bảo chi TX (theo chức năng, nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, không có nguồn thu hoặc nguồn thu thấp) (Chinh Dương Đăng Chinh 2009). 9 1.1.1.2. Tài chính tại các bệnh viện công lập a. Tài chính công * Về thuật ngữ Tài chính: Theo quan niệm phổ biến, Tài chính được hiểu là: Có biểu hiện bên ngoài là các hiện tượng thu, chi bằng tiền; có nội dung vật chất là các nguồn tài chính, các quỹ tiền tệ; có nội dung kinh tế bên trong là các quan hệ kinh tế - quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị, quan hệ tài chính nảy sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính nhằm tạo lập hoặc sử dụng các quỹ tiền tệ (Chinh Dương Đăng Chinh 2009). * Về thuật ngữ Công hay công cộng: Xét về ý nghĩa, thuật ngữ Công có thể hiểu trên các khía cạnh: về quan hệ sở hữu (đối với tài sản, các nguồn tài chính, các quỹ tiền tệ) là sở hữu công cộng; về mục đích hoạt động: là vì lợi ích công cộng; về chủ thể tiến hành hoạt động: là các chủ thể công; về pháp luật điều chỉnh: là các Luật công. Xét về phạm vi, thuật ngữ Công có thể được hiểu trên các khía cạnh: công trên phạm vi toàn quốc, toàn xã hội, cả cộng đồng; công trong phạm vi một nhóm người, một tập thể, một tổ chức. Tuy nhiên, trên phạm vi cả quốc gia, Công cần được hiểu là: - Toàn quốc, toàn xã hội, cả cộng đồng. - Loại trừ Công trong phạm vi hẹp của một nhóm người, một tập thể, một tổ chức. Những luận giải trên đây cho phép rút ra nhận xét về các đặc trưng của Tài chính công là: - Về sở hữu: Các nguồn tài chính, các quỹ tiền tệ trong Tài chính công thuộc sở hữu công cộng, sở hữu toàn dân mà Nhà nước là đại diện, thường gọi là sở hữu nhà nước. - Về mục đích: Các nguồn tài chính, các quỹ tiền tệ trong Tài chính công được sử dụng vì lợi ích chung của toàn xã hội, của toàn quốc, của cả cộng đồng, vì các mục tiêu kinh tế vĩ mô, không vì mục tiêu lợi nhuận.