Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Luận văn Quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum...

Tài liệu Luận văn Quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum

.DOC
114
726
107

Mô tả:

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở sự đóng phần nào của người lao động vào quỹ BHXH. BHXH tỉnh Kon Tum đã thực hiện chính sách ASXH trên điạ bàn toàn tỉnh đạt được những kết quả rất khả quan. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số những hạn chế trong quá trình thực hiện. Muốn khắc phục được những tồn tại này cần phải mạnh mẽ cải cách hơn nữa chất lượng quản lý nhà nước nói chung và hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về BHXH nói riêng. Đây là lý do mà tác giả luận văn lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum”.
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ NGUYỄN THỊ MỸ SEN HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Đà Nẵng - Năm 2017 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ NGUYỄN THỊ MỸ SEN HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 Người hướng dẫn khoa: GS.TS. VÕ XUÂN TIẾN Đà Nẵng - Năm 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng bảo vệ để lấy bất kỳ học vị nào. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Mỹ Sen MỤC LỤC MỞ ĐẦU...........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài...........................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................2 3. Câu hỏi nghiên cứu..................................................................................2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................2 6. Bố cục luận văn.......................................................................................3 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.................................................................4 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI.........................................................7 1.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC BẢO HIỂM XÃ HỘI...........7 1.1.1. Một số khái niệm...............................................................................7 1.1.2. Ý nghĩa của công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội...........10 1.1.3. Nguyên tắc quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội..........................10 1.1.4. Đặc điểm của bảo hiểm xã hội cần lưu ý khi quản lý.....................12 1.1.5. Công cụ quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội...............................13 1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI...........14 1.2.1. Tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội......................................................................................................14 1.2.2. Dự toán thu, chi bảo hiểm xã hội....................................................17 1.2.3. Tổ chức hoạt động thu, chi bảo hiểm xã hội...................................21 1.2.4. Quyết toán thu, chi bảo hiểm xã hội................................................26 1.2.5. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội; Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội 28 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI.......................................................................................30 1.3.1. Sự phát triển của nền kinh tế...........................................................30 1.3.2. Hệ thống chính sách pháp luật của Nhà nước về bảo hiểm xã hội 31 1.3.3. Người sử dụng lao động..................................................................31 1.3.4. Nhận thức của người lao động........................................................31 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................32 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM THỜI GIAN QUA......................33 2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, XÃ HỘI, KINH TẾ CỦA TỈNH KON TUM ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI.....33 2.1.1. Đặc điểm về tự nhiên.......................................................................33 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế.........................................................................34 2.1.3. Đặc điểm về xã hội..........................................................................35 2.1.4. Đặc điểm cơ bản của Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum.....................36 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM..........................................................37 2.2.1. Công tác tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội...............................................................................................37 2.2.2. Dự toán thu, chi bảo hiểm xã hội....................................................40 2.2.3. Tổ chức hoạt động thu, chi bảo hiểm xã hội...................................47 2.2.4. Quyết toán thu, chi bảo hiểm xã hội................................................59 2.2.5. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội; Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội 62 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM..........................................................65 2.3.1. Thành công......................................................................................65 2.3.2. Hạn chế............................................................................................67 2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế.........................................................68 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................71 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM..........................72 3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP............................................................72 3.1.1. Chủ trương của Đảng và nhà nước về bảo hiểm xã hội..................72 3.1.2. Định hướng phát triển của Ngành...................................................74 3.1.3. Chiến lược phát triển của Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum giai đoạn 2016 - 2020.............................................................................................75 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI TỈNH KON TUM......................................................................76 3.2.1. Hoàn thiện công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật bảo hiểm xã hội................................................................................76 3.2.2. Hoàn thiện công tác lập dự toán thu, chi bảo hiểm xã hội..............78 3.2.3. Hoàn thiện tổ chức hoạt động thu, chi bảo hiểm xã hội..................80 3.2.4. Hoàn thiện công tác quyết toán thu, chi bảo hiểm xã hội...............89 3.2.5. Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm................................................................................................................90 3.2.6. Các giải pháp khác..........................................................................91 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................97 KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ...........................................................................98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản sao) DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt ASXH BHXH BHYT BHTN LĐTBXH NSNN TNLĐ-BNN UBND : : : : : : : : Nội dung đầy đủ An sinh xã hội Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm y tế Bảo hiểm thất nghiệp Lao động Thương binh và xã hội Ngân sách nhà nước Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang Tốc độ tăng trưởng kinh tế - giá trị sản xuất các ngành 2.1. giai đoạn 2013 - 2016 của tỉnh Kon Tum theo giá so 34 2.2. sánh năm 2010 Cơ cấu kinh tế tỉnh Kon Tum giai đoạn 2013-2016 Dân số và nguồn lao động tỉnh Kon Tum các năm 2013- 35 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.9. 2.10. 2.11. 2016 Thực trạng cán bộ công chức, viên chức ngành Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình thực hiện dự toán chi tuyên truyền của Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình xác định mức thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình lập và thực hiện dự toán thu bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Số người hưởng bảo hiểm xã hội hàng tháng tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Mức chi bình quân các chế độ bảo hiểm xã hội hàng tháng tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình lập và thực hiện dự toán chi bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Số đơn vị sử dụng lao động và số lao động tham gia bảo hiểm xã hội của Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các 36 37 39 41 42 44 45 46 50 năm 2013-2016 Số đơn vị sử dụng lao động và số lao động tham gia 2.12. 2.13. theo phân cấp của BHXH tỉnh Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình thực hiện hoạt động thu bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 51 53 Số hiệu bảng 2.14. 2.15. 2.16. 2.17. 2.18. 2.19. 2.20. Tên bảng Tình hình nợ đọng bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình thực hiện chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội qua tài khoản cá nhân tại Kon Tum các năm 2013-2016 Tình hình thực hiện hoạt động chi bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình cân đối thu - chi quỹ bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tổng hợp số thu hồi chi sai bảo hiểm xã hội tại Kon Tum qua các năm 2013-2016 Tình hình thực hiện thanh tra, kiểm tra tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các năm 2013 - 2016 Tình hình giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum qua các năm 2013-2016 Trang 54 57 58 60 61 64 65 DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu hình 2.1. 2.2. Tên hình Trang Bản đồ hành chính tỉnh Kon Tum Cơ cấu tổ chức bộ máy Bảo hiểm xã hội tỉnh Kon Tum 33 49 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở sự đóng phần nào của người lao động vào quỹ BHXH. Hay nói một cách đơn giản, là loại hình bảo hiểm dành cho tất cả mọi người trong xã hội, có việc làm, có thu nhập, đem một phần thu nhập bình thường để dành cho những lúc gặp khó khăn thì đem ra sử dụng. Góp phần ổn định cuốc sống của người lao động và gia đình họ khi gặp những rủi ro xã hội, góp phần vào sự ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự nghiệp xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc. BHXH tỉnh Kon Tum là một tổ chức thuộc hệ thống của BHXH Việt Nam. Trong nhiều năm qua đã thực hiện chính sách ASXH trên điạ bàn toàn tỉnh với 09 huyện, 01 thành phố, đã đạt được những kết quả rất khả quan, góp phần không nhỏ vào thành tựu đạt được của BHXH Việt Nam. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số những hạn chế trong quá trình thực hiện như: công tác tuyên truyên, phổ biến chính sách chưa sâu; việc xử lý vi phạm pháp luật còn chưa nghiêm và chưa nhiều; công tác thanh tra, kiểm tra chưa được chú trọng, nhiều người lao động không được tham gia, tham gia thấp hơn nhiều so với số tiền thực tế. Muốn khắc phục được những tồn tại này, ngành BHXH nói chung và BHXH tỉnh Kon Tum nói riêng cần phải mạnh mẽ cải cách hơn nữa chất lượng quản lý nhà nước nói chung và hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về BHXH nói riêng. Đây là lý do mà tác giả luận văn lựa chọn đề tài: “Hoàn 2 thiện quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu các vấn đề lý luận và khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum thời gian qua để đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hoạt động này trên địa bàn tỉnh Kon Tum thời gian tới. 3. Câu hỏi nghiên cứu Để thực hiện các mục tiêu nghiên cứu nêu trên, các câu hỏi nghiên cứu trong đề tài này cần thực hiện là: - Nội dung, nguyên tắc và công cụ quản lý nhà nước về BHXH là gì? - Thực trạng công tác quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum được tổ chức, thực hiện những năm qua như thế nào? Những thành công đạt được, hạn chế và nguyên nhân? - Các giải pháp nào để hoàn thiện quản lý nhà nước về BHXH trên địa bàn tỉnh Kon Tum trong thời gian tới? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu: là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý nhà nước về BHXH bắt buộc. b. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề về quản lý nhà nước về BHXH bắt buộc trên địa bàn tỉnh Kon Tum. - Về không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu các nội dung trên tại BHXH tỉnh Kon Tum. - Về thời gian: Đề tài được tiến hành thu thập dữ liệu nghiên cứu từ năm 2013 - 2016. Các giải pháp đề xuất trong luận văn có ý nghĩa trong 5 năm tới. 5. Phương pháp nghiên cứu 3 Để thực hiện được các mục tiêu trên, luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp sau: - Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp: Tài liệu thứ cấp được thu thập dựa vào các tài liệu đã được công bố trên sách, báo, tạp chí, niên giám thống kê, các báo cáo tổng kết của các địa phương và trên các trang thông tin điện tử chính thức của các cơ quan tổ chức. Các số liệu cơ bản liên quan đến luận văn được thu thập tại BHXH tỉnh Kon Tum. - Phương pháp xử lý số liệu: Các tài liệu thứ cấp được sắp xếp cho từng yêu cầu về nội dung nghiên cứu và phân thành các nhóm dữ liệu theo từng phần của đề tài, bao gồm: Những tài liệu về lý luận, những tài liệu tổng quan về thực tiễn nói chung, những tài liệu thu thập về thực trạng công tác quản lý nhà nước về BHXH tại Kon Tum. - Đề tài sử dụng kết hợp các phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp: Sử dụng các phương pháp phân tích như số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân, phân tích mức độ tham gia, mức độ thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum. So sánh các kết quả phân tích nhằm làm rõ sự khác biệt, sự thay đổi của các nhân tố, từ đó đưa ra những nhận định, đánh giá. Trên cơ sở tổng hợp, so sánh với các chỉ tiêu trong quy hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phương, của ngành BHXH và kết hợp với nhận định của tác giả để đề xuất giải pháp có tính khả thi nhất theo mục tiêu đã đề ra của đề tài. 6. Bố cục luận văn Ngoài các phần: Mục lục, mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục các bảng biểu số liệu, luận văn được bố cục gồm 03 chương, cụ thể như sau: - Chương 1: Một số vấn đề lý luận về quản lý nhà nước về BHXH. - Chương 2: Thực trạng công tác quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh 4 Kon Tum - Chương 3: Một số giải pháp để hoàn thiện quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum. 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu Quản lý nhà nước về BHXH là có ý nghĩa rất lớn trong quá trình tổ chức thực hiện ASXH cho mọi người. Công tác quản lý nhà nước nhằm góp phần ổn định, phát triển hệ thống BHXH; góp phần củng cố lòng tin của nhân dân lao động vào cơ quan BHXH; từ đó góp phần nâng cao đời sống của người dân, ổn định kinh tế xã hội của đất nước. Cho đến nay, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước về lĩnh vực này. Tác giả đã lựa chọn một số tài liệu liên quan để làm cơ sở nghiên cứu cho đề tài của mình: Giáo trình “Quản lý nhà nước về xã hội” Học viện Hành chính Quốc gia [25], đã hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nước về xã hội, luôn là vấn đề được các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới quan tâm bởi vai trò, tầm ảnh hưởng và sự tác động của nó liên quan đến mọi mặt của đời sống con người. Giáo trình đã tiếp cận các thuật ngữ xã hội và quản lý nhà nước về xã hội dưới góc độ khoa học quản lý hành chính, hệ thống cái khái niệm, nội dung và phương thức quản lý nhà nước về xã hội. Sách “Giáo trình Bảo hiểm xã hội” của Hoàng Mạnh Cừ và Đoàn Thị Thu Hương (2011), Nhà xuất bản Tài chính [23], đã hệ thống những vấn đề cơ bản về BHXH như những khái niệm, lịch sử hình thành và phát triển của hoạt động này tại Việt Nam và thế giới, khái quát về quản lý nhà nước đối với BHXH, đưa ra các mô hình quản lý tại Việt Nam, sự cần thiết khách quan có sự can thiệp của nhà nước vào lĩnh vực này, cũng như hệ thống các văn bản pháp quy trong lĩnh vực bảo hiểm. Đề tài nghiên cứu cấp Bộ “Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay 5 và một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu” của Nguyễn Văn Châu (1996) [14]. Đây là một trong những đề tài được thực hiện sớm nhất kể từ khi ngành BHXH được thành lập. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý thu với vai trò là cơ quan cấp Trung ương, trong công cuộc đổi mới về kinh tế của Đảng và Nhà nước đề ra. Đề tài đã đánh giá kết quả công tác thu thời kỳ kế hoạch hóa tập trung, bao cấp là nguyên nhân kìm hãm sự phát triển chính sách, phân tích thực trạng tình hình, những vấn đề đặt ra đối với BHXH Việt Nam đối với quản lý thu khi mà Nhà nước đang mở ra một nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường, với nhiều thành phần kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài đòi hỏi phải đổi mới chính sách pháp luật quy định về thu nhằm đảm bảo mở rộng đối tượng người lao động và người sử dụng lao động thuộc các thành phần kinh tế tham gia đóng đầy đủ. Đáp ứng thực tiễn phong phú, đa dạng về các mức tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng, hình thức đóng đồng thời có cơ chế quản lý số tiền thu từ cấp địa phương đến trung ương. Đề tài đã đóng góp những nghiên cứu khoa học, có ý nghĩa thực tiễn về xây dựng hệ thống biểu mẫu thu, phương thức thực hiện thu từ địa phương đến trung ương, quản lý quỹ cũng như hình thức, phạm vi đầu tư tăng trưởng một phần quỹ góp phần tạo lập bền vững và cân đối quỹ BHXH về lâu dài. Đề tài nghiên cứu cấp Bộ “Các giải pháp đảm bảo cân đối quỹ BHXH bắt buộc khi thực hiện Luật BHXH” của Phạm Đỗ Nhật Tân (2007) [33]. Nguy cơ mất cân đối quỹ đã được các nhà nghiên cứu khoa học xã hội và Tổ chức lao động Quốc tế khuyến nghị tới Chính phủ Việt Nam từ khi xây dựng Luật. Quỹ BHXH chia thành các quỹ thành phần như là: quỹ chi trả chế độ hưu trí, tử tuất (dài hạn); quỹ chi trả chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp (ngắn hạn). Việc hình thành nên quỹ này là từ nguồn thu bắt buộc. Chính vì thế mà đề tài đã hệ thống các quy định của Nhà nước về đối tượng thu, mức thu, cách thức vận 6 hành và quản lý quỹ, phân tích đánh giá thực trạng tình hình thu - chi quỹ này của Việt Nam, từ đó đề tài đã đưa ra các dẫn chứng về những ưu điểm và những mặt hạn chế về việc duy trì và mở rộng nguồn thu, sử dụng quỹ, điều kiện để hưởng các chế độ chính sách nhằm đảm bảo sự an toàn của quỹ, cân đối quỹ trong tương lai. Luận án Tiến sĩ kinh tế “Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam” của Đỗ Văn Sinh (2005) [30], nghiên cứu đã góp phần làm rõ thêm cơ sở khoa học và thực tiễn của quản lý quỹ này ở Việt Nam; tổng kết mô hình và phương thức quản lý quỹ của một số nước trên thế giới để rút ra một số bài học kinh nghiệm có thể vận dụng trong quản lý quỹ ở Việt Nam; đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý quỹ ở Việt Nam. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện công tác quản lý chi trả BHXH trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh” của Hoàng Thị Minh Hòa (2012) [24], đã làm rõ được tầm quan trọng của công tác quản lý chi trả và trên cơ sở phân tích thực trạng công tác chi trả trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, từ đó đánh giá những hạn chế, tồn tại trong quá trình tổ chức công tác chi trả và quản lý chi trả; tìm ra những nguyên nhân và đã đưa ra những đề xuất nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi trả trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Ngoài ra, tác giả còn tham khảo các bài báo trên các tạp chí chuyên ngành như Tạp chí BHXH, Báo BHXH... Tuy đã có nhiều nghiên cứu về lĩnh vực này nhưng nghiên cứu quản lý nhà nước về BHXH tại tỉnh Kon Tum là chưa có một nghiên cứu nào, do vậy việc nghiên cứu vấn đề này có ý nghĩa hết sức cần thiết về cả mặt lý luận và thực tiễn với mong muốn góp thêm một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về BHXH. 7 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1. KHÁI QUÁT VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1.1. Một số khái niệm a. BHXH + Theo từ điển Bách khoa “BHXH là sự đảm bảo, thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm đảm bảo, an toàn đời sống cho người lao dộng và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội”. + Tổ chức lao động Quốc tế đưa ra khái niệm như sau: “BHXH là sự bảo vệ mà xã hội cung cấp cho các thành viên của mình thông qua một loạt các biện pháp công cộng, nhằm chống lại những khó khăn về kinh tế và xã hội dẫn đến ngừng việc hoặc giảm sút thu nhập gây ra bởi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, tàn tật, tuổi già và chết; đồng thời bảo đảm chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con” [12]. Các khái niệm nêu trên cho thấy, BHXH là một phạm trù kinh tế xã hội tổng hợp có thể tiếp cận ở nhiều góc độ khác nhau. - Nhìn theo góc độ chính sách: là một chính sách xã hội, nhằm giải quyết các chế độ xã hội liên quan đến một tầng lớp đông đảo người lao động và bảo vệ sự phát triển kinh tế - xã hội, sự ổn định chính trị của một quốc gia. - Nhìn theo góc độ tài chính: là một quỹ tài chính tập trung, được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia và có sự hỗ trợ của nhà nước. 8 - Nhìn theo góc độ thu nhập: là sự đảm bảo thay thế một phần thu nhập khi người lao động có tham gia bị mất hoặc giảm thu nhập do các nguyên nhân. - Nhìn theo góc độ quản lý: là công cụ quản lý của Nhà nước để điều chỉnh mối quan hệ kinh tế giữa người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước, thực hiện quá trình phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong xã hội. Theo cách hiểu chung nhất, có thể định nghĩa “BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH” (Theo Điều 3.1 Luật BHXH số 58/2014/QH13) [29]. b. Thu BHXH “Thu BHXH là hoạt động của các cơ quan BHXH từ Trung ương đến địa phương cùng với sự phối hợp của các ban ngành chức năng trên cơ sở quy định của pháp luật về thực hiện chính sách BHXH nhằm tạo ra nguồn tài chính tập trung từ việc đóng góp của các bên tham gia BHXH” [23]. Phận loại thu gồm: + Bắt buộc: là loại hình do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. + Tự nguyện: là loại hình do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất. Trong khuôn khổ luận văn chỉ nghiên cứu về thu bắt buộc. c. Chi BHXH “Chi BHXH là quá trình phân phối, sử dụng quỹ BHXH để chi trả cho 9 các chế độ BHXH nhằm ổn định cuộc sống của người tham gia BHXH và đảm bảo các hoạt động của hệ thống BHXH” [23]. Điều 4 Luật BHXH số 58/2014/QH13 quy định các chế độ hiện hành: - Ốm đau; - Thai sản; - TNLĐ-BNN; - Hưu trí; - Tử tuất. d. Quản lý nhà nước về BHXH Là quá trình Nhà nước sử dụng trong phạm vi quyền lực của mình tác động có tổ chức và điều chỉnh vào các quan hệ nảy sinh trong hoạt động BHXH nhằm đảm bảo cho hoạt động diễn ra theo đúng quy định của pháp luật, và thực hiện đúng chức năng nhiệm vụ; Là một bộ phận quan trọng của quản lý nhà nước đối với xã hội, thông qua chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quản lý nhà nước đối với hoạt động BHXH bắt đầu từ việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật; Tuyên truyền, phổ biến, chế độ, chính sách pháp luật; Tổ chức thực hiện chiến lược, chế độ, chính sách đến việc tổ chức bộ máy thực hiện cũng như thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật. Đặc điểm: - Nhà nước là chủ thể tổ chức và quản lý các hoạt động BHXH trong nền kinh tế thị trường. - Pháp luật là cơ sở và là công cụ quản lý hàng đầu, công cụ không thể thay thế do xuất phát từ nhu cầu khách quan trong nền kinh tế thị trường để Nhà nước tổ chức và quản lý các hoạt động này nói riêng và hoạt động kinh tế - xã hội nói chung. 10 - Sự quản lý của Nhà nước đối với hoạt động này đòi hỏi có một bộ máy thực hiện các hoạt động mạnh, có hiệu lực và hiệu quả và một hệ thống pháp luật đồng bộ hoàn chỉnh. 1.1.2. Ý nghĩa của công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội - Tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện đúng, đủ, kịp thời và chính xác các chế độ thu, chi. - Góp phần điều chỉnh thu nhập, đảm bảo hài hòa lợi ích và công bằng xã hội cho người lao động, ngăn chặn, giảm thiểu các hành vi tiêu cực trong quá trình thực hiện chính sách. Đảm bảo quyền lợi cho người lao động, tạo niềm tin, khuyến khích mọi người tham gia, đóng góp vào quỹ, tăng nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội. - Là một bộ phận quan trọng và khăng khít của chính sách xã hội, chịu sự tác động qua lại của các bộ phận khác của chính sách xã hội trên cơ sở tác động của tổng thể các mối quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội góp phần đảm bảo an toàn xã hội, đáp ứng được nhu cầu an toàn xã hội của người dân. - Giúp điều hoà mối quan hệ lợi ích đối lập giữa người lao động và người sử dụng lao động, đảm bảo lợi ích hợp pháp của các bên tham gia và giải quyết các mâu thuẫn có thể nảy sinh giữa các bên. - Quỹ BHXH là một quỹ tiền tệ tập trung được hình thành từ việc đóng vào quỹ của các chủ thể tham gia, được sử dụng để trả lương hưu và các khoản trợ cấp cho người lao động theo quy định của pháp luật vì vậy việc quản lý nhà nước về BHXH giúp bảo toàn và tăng trưởng quỹ để sẵn sàng chi trả các chế độ, trợ cấp cho người lao động và đảm bảo cân đối thu - chi quỹ. 1.1.3. Nguyên tắc quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội Quản lý nhà nước về BHXH phải được thực hiện theo đúng chế độ chính sách và pháp luật của Nhà nước, vì vậy phải thực hiện theo các nguyên tắc sau:
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan