Tài liệu Luận văn quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại học viện nông nghiệp việt nam​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGÔ HỒNG GIANG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO TẠI HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội – 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGÔ HỒNG GIANG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO TẠI HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 834 04 03 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN MẠNH HÙNG XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội – 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của Tôi, các số liệu trong Luận văn là hoàn trung thực, khách quan, khoa học, nội dung Luận văn không trùng lặp với những công trình nghiên cứu trước đó. Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Tác giả Luận văn Ngô Hồng Giang LỜI CẢM ƠN Với sự biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành nhất, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn của mình đối với PGS. TS. Nguyễn Mạnh Hùng, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt thời gian nghiên cứu, thực hiện Luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô trong Hội đồng đánh giá kết quả nghiên cứu sơ bộ đã có nhiều ý kiến đóng góp giúp tôi hoàn thiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn của mình đến Lãnh đạo Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội và quý thầy cô giáo, giảng viên đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và bảo vệ luận văn. Xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia, các đồng nghiệp, các giảng viên và cán bộ quản lý Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, khảo sát, thu thập thông tin, số liệu, tham khảo ý kiến để hoàn thiện Luận văn. Luận văn của tôi có những hạn chế nhất định, vì vậy, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp, các bạn cùng khóa cao học và những người quan tâm đến vấn đề được đề cập trong Luận văn để tôi tiếp tục hoàn thiện nghiên cứu của mình. Trân trọng cảm ơn! MỤC LỤC Trang Danh mục các ký hiệu viết tắt .................................................................... i Danh mục bảng ........................................................................................... ii Danh mục sơ đồ........................................................................................... iii MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 Chương 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO ................................................................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................. 6 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước .......................................................... 6 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .......................................................... 9 1.1.3. Đánh giá chung và hướng tiếp tục nghiên cứu ...................... 12 1.2. Một số khái niệm của đề tài ................................................................ 13 1.2.1. Quản lý đào tạo ...................................................................... 13 1.2.2. Nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao ........................ 14 1.3. Bối cảnh giáo dục đại học trong nước và thế giới .............................. 17 3.1.1. Bối cảnh giáo dục đại học thế giới ........................................ 17 3.1.2. Bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam ..................................... 23 3.1.3. Đánh giá tác động của bối cảnh giáo dục đại học ................. 24 1.4. Kinh nghiệm của một số nước trong quản lý đào tạo ......................... 25 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý đào tạo đại học ở Singapore ................ 26 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý và phát triển giáo dục của Hàn Quốc .. 27 1.4.3. Kinh nghiệm quản lý tự chủ đại học của Thái Lan ............... 28 1.4.4. Kinh nghiệm quản lý tự chủ đại học ở Nhật Bản .................. 29 1.5. Phân định trách nhiệm quản lý đào tạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Học viện Nông nghiệp Việt Nam ……………………………30 1.5.1. Trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn…. 30 1.5.2. Trách nhiệm của Học viện Nông nghiệp Việt Nam…………..32 1.6. Xu thế đổi mới quản lý đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn………33 Kết luận Chương 1 ..................................................................................... 34 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THIẾT KẾ LUẬN VĂN ........................................................................................................... 35 2.1. Các phương pháp tiếp cận vấn đề nghiên cứu .................................... 35 2.1.1. Tiếp cận lịch sử - logic .......................................................... 35 2.1.2. Phương pháp tiếp cận hệ thống .............................................. 35 2.1.3. Phương pháp tiếp cận cung - cầu ........................................... 36 2.1.4. Phương pháp tiếp cận quá trình ............................................. 36 2.1.5. Tiếp cận chức năng ................................................................ 36 2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 37 2.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận .................................... 37 2.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn ................................. 38 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO TẠI HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ................................................................................. 39 3.1. Quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ...................................... 39 3.1.1. Phê duyệt Quy hoạch phát triển nhân lực ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2011-2020 ............................................ 39 3.1.2. Phê duyệt Đề án Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2014-2020 ....................... 40 3.1.3. Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đào tạo đối với Học viện Nông nghiệp Việt Nam ............................................................... 42 3.1.4. Thành công và hạn chế của công tác quản lý nhà nước đối với Học viện Nông nghiệp Việt Nam ......................................................... 45 3.2. Đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam .............................................................................. 46 3.2.1. Sứ mệnh, tầm nhìn, mục tiêu chiến lược và cơ cấu tổ chức của Học viện Nông nghiệp Việt Nam ........................................................ 46 3.2.2. Chương trình đào tạo và quy mô tuyển sinh .......................... 49 3.2.3. Đội ngũ giảng viên của Học viện .......................................... 49 3.2.4. Đánh giá đào tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam ......... 51 3.2.5. Những thuận lợi và khó khăn của Học viện .......................... 53 3.3. Thực trạng việc đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam .......................................................... 59 3.3.1. Cơ cấu đào tạo nguồn nhân lực chưa hợp lý ......................... 59 3.3.2. Quy mô đào tạo chưa cân đối ................................................ 60 3.3.3. Mức độ xã hội hóa các ngành còn thấp ................................. 62 3.3.4. Năng lực đào tạo của trường đại học và nhu cầu xã hội ........ 65 3.4. Đánh giá vai trò quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao ................................................................................ 66 3.4.1. Dự báo nhu cầu nhân lực ngành giai đoạn 2021-2030 ........ 66 3.4.2. Đổi mới phương thức quản lý nhà nước về đào tạo .............. 66 3.4.3. Tăng cường tự chủ tự chịu trách nhiệm ................................. 67 3.4.4. Hoạt động thanh tra, giám sát cơ sở đào tạo .......................... 68 Kết luận Chương 3 ..................................................................................... 69 Chương 4. GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO TẠI HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM .................................................................... 70 4.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp ................................................................ 70 4.4.1. Cơ sở pháp lý ......................................................................... 70 4.1.2. Cơ sở thực tiễn ....................................................................... 73 4.2. Các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao đối với Học viện Nông nghiệp Việt Nam ................................. 74 4.2.1. Quản lý thực hiện quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của Học viện Nông nghiệp Việt Nam ............................................................... 74 4.2.2. Thực hiện cơ chế đấu thầu, đặt hàng, giao nhiệm vụ đào tạo đối với Học viện Nông nghiệp Việt Nam .................................................. 77 4.2.3. Quản lý liên kết đào tạo giữa Học viện và doanh nghiệp ...... 91 Kết luận Chương 4 ..................................................................................... 99 KẾT LUẬN ................................................................................................ 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Nguyên nghĩa Ký hiệu 1 NNVN Nông nghiệp Việt Nam 2 NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 3 PTNT Phát triển nông thôn i DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Quy hoạch đào tạo nhân lực giai đoạn 20162020 40 2 Bảng 3.2 Quy mô tuyển sinh tại Học viện 49 3 Bảng 3.3 Cơ cấu đội ngũ giảng viên của Học viện 50 4 Bảng 3.4 Khả năng đào tạo đáp ứng nguồn nhân lực 60 5 Bảng 3.5 Quy mô đào tạo đại học các ngành thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn giai đoạn 2014-2018 61 6 Bảng 3.6 Mức độ xã hội hóa đào tạo trình độ đại học đối với nhóm ngành nông nghiệp 63 7 Bảng 3.7 Mức độ ưu tiên đào tạo trình độ đại học ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn có sử dụng ngân sách nhà nước 64 9 Bảng 3.8 Tổng hợp nhu cầu xã hội về đào tạo trình độ đại học ngành nông nghiệp giai đoạn 20142018 65 ii DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 3.1 Cơ cấu tổ chức của Học viện Nông nghiệp Việt Nam 49 2 Sơ đồ 4.1 Khung phân tích nhu cầu xã hội về đào tạo nhân lực trình độ đại học các ngành thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn 80 iii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao là một trong những nhân tố quyết định sự phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nông nghiệp để đảm bảo cho sự thành công của công cuộc tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới và về lâu dài đáp ứng yêu cầu thị trường lao động trong nước và quốc tế, là bước đi mang tính mở đường để xây dựng và phát triển nền nông nghiệp công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn. Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển nông nghiệp là nhiệm vụ được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặc biệt quan tâm. Định hướng cơ bản và trọng tâm của Bộ là đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội trên cơ sở các ngành nghề hiện có; đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu tái cơ cấu ngành và xây dựng nông thôn mới và thực hiện tốt việc tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học. Để thực hiện được các định hướng trên, Bộ đã chú trọng thúc đẩy việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại cơ sở đào tạo, trong đó Bộ xác định Học viện Nông nghiệp Việt Nam là cơ sở đại học trọng điểm trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn. Học viện Nông nghiệp Việt Nam là cơ sở giáo dục đại học công lập, trực thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT. Học viện đóng vai trò chủ chốt trong việc đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và sự đóng góp vào nền kinh tế tri thức. Học viện có sứ mệnh quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu nhân lực của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. Đào tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam là một quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị mang tầm chiến lược của Đảng và Nhà 1 nước về phát triển nông nghiệp công nghệ cao, cơ cấu lại ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nông nghiệp nói chung và tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam nói riêng đang gặp nhiều thách thức. Số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy đào tạo nhân lực trình độ đại học cho các ngành thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn hiện nay ở nước ta mới đáp ứng được 64,5% (năm 2018), 56,4% (năm 2019) và 45,7% (năm 2020) nhu cầu theo quy hoạch nhân lực của Bộ Nông nghiệp và PTNT. Đáng chú ý là nguồn cung này giảm dần qua các năm. Bên cạnh đó, những thách thức trong đào tạo nguồn nhân lực ngành nông nghiệp thể hiện: thứ nhất, cơ cấu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn còn bất hợp lý, thể hiện ở sự mất cân đối giữa các bậc đào tạo, giữa các ngành nghề đào tạo, giữa quy mô đào tạo với sự phân bố nguồn lực phục vụ đào tạo; thứ hai, quy mô đào tạo chưa ổn định, chưa cân đối trong cơ cấu ngành đào tạo; thứ ba, việc xây dựng cơ chế tự chủ, xã hội hoá cho đào tạo gặp khó khăn, trở ngại do mức học phí thấp, điều kiện tài chính của người học gặp nhiều khó khăn; thứ tư, lao động được đào tạo không về nông thôn do thu nhập, lương thấp, điều kiện làm việc còn hạn chế. Bộ Nông nghiệp và PTNT xác định chủ thể quyết định trực tiếp chất lượng nguồn nhân lực nông nghiệp trước hết là các cơ sở giáo dục đào tạo trực thuộc Bộ. Vì vậy, chính sách quản lý đào tạo tiếp cận theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở đào tạo bảo đảm, duy trì và không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo. Với cách tiếp cận này, từ năm 2014, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã thực hiện cơ chế tự chủ mà trọng tâm là tăng cường mối quan hệ giữa nhà nước, xã hội và trường đại học. Bộ Nông nghiệp và PTNT giữ vai trò kiểm soát vĩ mô còn Học viện Nông nghiệp Việt Nam được tự chủ cung cấp chương trình theo nhu cầu xã hội. Vai trò của Bộ chủ quản đối với chất lượng đào tạo 2 được tư duy lại theo hướng Bộ tạo môi trường cho Học viện phát triển và Học viện có trách nhiệm xã hội cao hơn, cam kết với chất lượng đào tạo của mình. Quản lý đào tạo là khâu then chốt, quyết định chất lượng và hiệu quả đào tạo. Bộ Nông nghiệp và PTNT thông qua quản lý đào tạo để thực hiện được các chủ trương, chính sách về nông nghiệp, nông thôn, xây dựng được quy hoạch chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành cũng như thực hiện được các mục tiêu phát triển ngành. Học viện Nông nghiệp Việt Nam đang phát triển trong bối cảnh giáo dục đào tạo và phát triển kinh tế xã hội của đất nước có nhiều đổi mới bao gồm đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam, cơ cấu lại ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới, tái cấu trúc tổng thể nền kinh tế đất nước. Điều đó đặt ra những vấn đề mới trong quản lý đào tạo tại Học viện. Từ thực tế đó tác giả đã lựa chọn đề tài: “Quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam” để nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nhằm đạt được cái đích cuối cùng là đào tạo một đội ngũ nhân lực nông nghiệp chất lượng cao, góp phần phát triển nông nghiệp bền vững, nông thôn văn minh, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. 2. Câu hỏi nghiên cứu - Những vấn đề đặt ra trong quản lý nhà nước về đào tạo đối với Học viện Nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh Học viện thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm là gì? - Vai trò của Bộ Nông nghiệp và PTNT với tư cách là Bộ chủ quản thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đào tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam được thể hiện như thế nào? - Bộ Nông nghiệp và PTNT cần có giải pháp gì để hoàn thiện quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện NNVN? 3 Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng quản lý đào tạo của Bộ Nông nghiệp và PTNT và các văn bản quy định hiện hành, Luận văn đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam theo hướng quản lý đào tạo cần tập trung vào vấn đề quản lý chất lượng thay vì quản lý hành chính thuần túy. Bộ Nông nghiệp và PTNT tập trung vào vai trò định hướng, tạo điều kiện, hỗ trợ, giám sát, điều chỉnh nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo của Học viện Nông nghiệp Việt Nam đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao, tiên tiến, đạt trình độ quốc tế, tạo ra bước đột phá trong phát triển nông nghiệp, nông thôn trước yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng đào tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam và thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo tại Học viện để thấy được các kết quả đã đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và các vấn đề đặt ra trong quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh thực hiện quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội. Từ đó, Luận văn đề ra một số giải pháp quản lý đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông nghiệp đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành. - Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, làm sáng tỏ cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Đó là: Những vấn đề lý luận quản lý nhà nước về đào tạo; kinh nghiệm quản lý đào tạo đại học của một số quốc gia để có thể vận dụng những hạt nhân hợp lý của họ vào thực tiễn quản lý đào tạo tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Thứ hai, nghiên cứu các nội dung của quản lý đào tạo của Bộ Nông nghiệp và PTNT. Đồng thời phải làm sáng rõ thực trạng đào tạo tại Học viện 4 Nông nghiệp Việt Nam và thực trạng quản lý của Bộ Nông nghiệp và PTNT với tư cách là Bộ chủ quản thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đào tạo đối với Học viện để tìm ra các giải pháp phù hợp. Thứ ba, trên cơ sở nghiên cứu các nguyên tắc, yêu cầu đối với quản lý đào tạo, Luận văn đề xuất một số giải pháp đổi mới quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam phù hợp với xu hướng quản lý giáo dục hiện đại, việc quản lý của nhà nước của Bộ Nông nghiệp và PTNT đối với Học viện gắn với vai trò định hướng, đo lường kết quả thực hiện, các hệ thống quản lý và theo dõi. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về quản lý đào tạo; thực trạng đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam; các nội dung, biện pháp và giải pháp quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. + Về thời gian: Số liệu được sử dụng trong luận văn là trong khoảng thời từ năm 2014 đến năm 2018 (từ thời điểm thành lập Học viện Nông nghiệp Việt Nam trực thuộc Bộ Nông nghiệp và PTNT theo Quyết định số 441/QĐ-TTg ngày 28 tháng 3 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ). + Về nội dung: Luận văn nghiên cứu khía cạnh quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và PTNT về đào tạo nguồn nhân lực tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam (không bao gồm nội dung quản lý đào tạo của Học viện Nông nghiệp 5 Việt Nam), từ đó đề xuất các giải pháp quản lý theo hướng toàn diện, thống nhất, đồng bộ trên cơ sở xác định rõ vai trò của Bộ Nông nghiệp và PTNT và vai trò của Học viện Nông nghiệp Việt Nam. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khoa học, cụ thể như: Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp; phỏng vấn chuyên gia,... - Nghiên cứu các tài liệu, văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan nhà nước ban hành liên quan đến quản lý nhà nước về đào tạo; các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao. - Tìm hiểu các Báo cáo tổng kết, các văn bản, tài liệu có liên quan do Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và PTNT, Học viện Nông nghiệp Việt Nam thực hiện. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày với 04 chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao. Chương 2. Phương pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn. Chương 3. Đánh giá thực trạng quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Chương 4. Giải pháp đổi mới quản lý đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam. 6 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC NÔNG NGHIỆP CHẤT LƯỢNG CAO 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những vấn đề được đặc biệt quan tâm. Quản lý đào tạo nguồn nhân lực luôn là chủ đề được nhiều học giả, các chuyên gia, các nhà quản lý giáo dục trong nước và trên thế giới quan tâm với nhiều khía cạnh, bình diện khác nhau. Bởi quản lý đào tạo có ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế, văn hóa của mỗi nước và tác động vào đời sống của con người ở mọi tầng lớp trong xã hội. Các nghiên cứu trước đây đã cho thấy có những cách tiếp cận khác nhau về quản lý đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Nghiên cứu “Việt Nam: giáo dục đại học và kỹ năng cho tăng trưởng” của Ngân hàng thế giới năm 2008 đã chỉ ra trách nhiệm của nhà nước đối với chất lượng giáo dục đại học khi các tác giả khẳng định để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, để giáo dục đại học thực sự là chủ thể xây dựng các kỹ năng cho tăng trưởng thì cần phải nâng cao hiệu quả quản trị giáo dục của các cơ quan nhà nước. Nhà nước cần phải tạo lập môi trường chính sách, môi trường pháp lý bảo đảm các cơ sở giáo dục vận động hướng tới các tiêu chuẩn chất lượng giáo dục. Hai tác giả Thomas J. Vallely và Ben Wilkinson thuộc Harvard Kennedy School trong “Báo cáo về giáo dục đại học Việt Nam” năm 2008, sau khi đưa ra những đánh giá về chất lượng giáo dục đại học của Việt Nam, đã chỉ ra nguyên nhân của chất lượng giáo dục đại học thấp mà hai tác giả gọi là sự 7 khủng hoảng về chất lượng: “Nguyên nhân trực tiếp nhất tạo nên khủng hoảng hiện nay là sự thất bại sâu rộng trong chính sách quản lý của nhà nước… Các trường đại học Việt Nam vẫn còn nằm trong hệ thống kiểm soát cao độ”. Báo cáo về giáo dục đại học Việt Nam có thể đưa ra những nhận định gây tranh cãi. Song vấn đề căn bản là cần phải đề cao trách nhiệm của cơ quản lý nhà nước, tạo những chính sách để bảo đảm và nâng cao chất lượng giáo dục đại học rõ ràng là một vấn đề cần được chú ý trong chiến lược phát triển giáo dục đại học, trong trách nhiệm của nhà nước đối với nền giáo dục đại học. Tác giả Brubacher, J.S. trong nghiên cứu “Về triết lý của giáo dục đại học” (On the philosophy of higher education) đã khẳng định: “Chất lượng giáo dục đại học được thể hiện ở việc đạt được những trách nhiệm xã hội mà giáo dục đại học phải gánh vác. Đại học với ý nghĩa là trung tâm tri thức, trung tâm chuyển giao tri thức thì chất lượng giáo dục đại học chính là kết quả sáng tạo tri thức, chuyển giao tri thức, xây dựng và phát triển nguồn nhân lực của quốc gia. Chất lượng giáo dục đại học được hợp thành từ chất lượng của các trường đại học. Không thể có một nền giáo dục có chất lượng nếu chất lượng của đa số trường đại học ở mức thấp kém, không hoàn thành được sứ mệnh mà xã hội giao phó cho nó”. Nghiên cứu “Về tự chủ đại học”, các tác giả N.V. Varghese, Michaela Martin, Thomas Estermann nói đến các mối quan hệ đang thay đổi giữa nhà nước và các trường đại học. Xu hướng thay đổi cơ bản là phát huy truyền thống tự do học thuật và giảm dần sự kiểm soát trực tiếp của các cơ quan công quyền đối với trường đại học. Từ góc độ này, tự chủ đại học là quyền tự do của thể chế đại học trong việc ra quyết định và thực thi các quyết định đối với các hoạt động nội bộ của đại học mà không có sự kiểm soát hay can thiệp của nhà nước và bất kỳ sự ảnh hưởng nào nếu có của nhà nước cũng đều phải dựa trên cơ sở pháp luật. 8 Tác giả Anderson và Johnson trong nghiên cứu về các thành tố trong tự chủ đại học đã chỉ ra các thành tố bao gồm: - Tự chủ nguồn nhân lực: Với quyền tự chủ này, trường được quyền quyết định về các vấn đề liên quan đến điều kiện tuyển dụng, lương bổng, sử dụng nguồn nhân lực, bổ nhiệm, miễn nhiệm các vị trí trong khu vực học thuật và khu vực hành chính,... - Tự chủ trong các vấn đề liên quan đến tuyển sinh và quản lý sinh viên. - Tự chủ trong các hoạt động học thuật và chương trình giáo dục như phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên, nội dung chương trình và giáo trình học liệu,... - Tự chủ trong các chuẩn mực học thuật, như các tiêu chuẩn của văn bằng, các vấn đề liên quan đến kiểm tra và kiểm định chất lượng. - Tự chủ trong nghiên cứu và xuất bản, giảng dạy và hướng dẫn học viên cao học, các ưu tiên trong nghiên cứu và quyền tự do xuất bản. - Tự chủ trong các vấn đề liên quan đến quản lý hành chính và tài chính, quản lý và sử dụng ngân sách, các nguồn tài chính của trường. 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Đặng Ứng Vận (2007) với công trình “Phát triển giáo dục đại học trong nền kinh tế thị trường” đã đề cập đến tác động của kinh tế thị trường dưới những góc độ khác nhau và cũng có những quan điểm khác nhau về phát triển giáo dục và đào tạo trong nền kinh tế thị trường. Tác giả chỉ rõ giáo dục đại học trong cơ chế thị trường chịu sức ép mạnh mẽ của quy luật cung cầu, giáo dục đại học trở thành một dịch vụ công đặc biệt mà ở đó số lượng và chất lượng không phải lúc nào cũng song hành với nhau, thậm chí đôi khi mâu thuẫn với nhau. Theo tác giả, nhà nước cần phải là chủ thể bảo đảm việc giải quyết hiệu quả mối quan hệ này để giáo dục đại học thực sự phát triển lành mạnh, đáp ứng yêu cầu đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. 9