Tài liệu Luận văn phát triển văn hóa doanh nghiệp tại tập đoàn viễn thông quân đội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ LAN HƢƠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI TẬP ĐOÀN VIỄN THÔNG QUÂN ĐỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ LAN HƢƠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI TẬP ĐOÀN VIỄN THÔNG QUÂN ĐỘI Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: (1) Luận văn này là sản phẩm nghiên cứu của tôi; (2) Số liệu trong Luận văn được điều tra là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng; (3) Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Hà nội, ngày tháng năm 2015 Học viên Nguyễn Thị Lan Hƣơng LỜI CẢM ƠN Để có đƣợc Luận văn này, bản thân tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình và sự quan tâm sâu sắc của Nhà trƣờng, thầy cô, gia đình, bạn bè. Nhân dịp hoàn thành Luận văn, tôi xin chân thành bày tỏ sự biết ơn đến các thầy cô giáo đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc tới thầy hƣớng dẫn: PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hồi, ngƣời đã trực tiếp giúp đỡ tôi trong suốt một năm qua, để tôi có cơ hội trau dồi kiến thức, hoàn thành tốt luận văn của mình. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo, chỉ huy, cán bộ, công nhân viên Tập đoàn Viễn thông Quân đội, nơi tôi công tác, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi khảo sát thu thập số liệu, cung cấp đầy đủ thông tin, báo cáo; giúp đỡ, tạo điều kiện về thời gian và động viên tôi hoàn thành khóa học. Xin gửi lời cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp và những ngƣời thân trong gia đình đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành khóa học này. Hà nội, ngày 15 tháng 5 năm 2015 Học viên Nguyễn Thị Lan Hƣơng MỤC LỤC Danh mục các ký hiệu viết tắt .............................................................................. i Danh mục các bảng ............................................................................................. ii Danh mục các hình vẽ, đồ thị ............................................................................... iii Danh mục các phục lục ........................................................................................ iv MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 Chƣơng 1.TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU............. 5 1.1.Về các công trình nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp nói chung ................... 5 1.2. Về các công trình nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp trong các Công ty viễn thông nói chung và Viettel nói riêng ............................................................ 10 1.3. Những vấn đề đặt ra cần nghiên cứu ............................................................. 11 Chƣơng 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP..................... 13 VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ............................................ 13 2.1. Văn hóa doanh nghiệp và các nhân tố hình thành văn hóa doanh nghiệp ........ 13 2.1.1. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp và những biểu hiện của nó ................... 13 2.1.2. Các nhân tố hình thành văn hóa doanh nghiệp và nét đặc thù văn hóa doanh nghiệp ........................................................................................................ 16 2.2. Quan niệm về phát triển văn hóa doanh nghiệp và các nhân tố chi phối phát triển văn hóa doanh nghiệp .......................................................................... 19 2.2.1. Quan niệm về phát triển văn hóa doanh nghiệp ......................................... 19 2.2.2. Các nhân tố chi phối sự phát triển văn hóa doanh nghiệp ......................... 21 Chƣơng 3. PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............................ 23 3.1. Phƣơng pháp luận .......................................................................................... 23 3.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................. 24 3.2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu, tài liệu sơ cấp và thứ cấp .......................... 24 3.2.2. Phƣơng pháp xử lý tài liệu, số liệu............................................................ 27 Chƣơng 4. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ....... TẠI TẬP ĐOÀN VIỄN THÔNG QUÂN ĐỘI .................................................... 29 4.1. Tổng quan về Tập đoàn viễn thông Quân đội ............................................... 29 4.1.1. Quá trình hình thành và chức năng, nhiệm vụ ........................................... 29 4.1.2. Cơ cấu tổ chức............................................................................................ 32 4.1.3. Tình hình kinh doanh và thành tựu ............................................................ 34 4.2. Quá trình hình thành, phát triển và nét đặc thù văn hóa doanh nghiệp tại Viettel ................................................................................................................... 39 4.2.1. Sự hình thành và quá trình phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Viettel ........ 39 4.2.2. Các biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp tại Viettel .................................. 47 4.2.3. Nét đặc thù trong văn hóa doanh nghiệp tại Viettel và vai trò của nó trong kinh doanh................................................................................................... 51 4.3. Kết quả khảo sát điều tra và phân tích SWOT nhân tố văn hóa doanh nghiệp tại Viettel .................................................................................................. 62 4.3.1. Kết quả khảo sát điều tra về nhận thức văn hóa doanh nghiệp tại Viettel ................................................................................................................... 62 4.3.2. Phân tích SWOT nhân tố văn hóa doanh nghiệp tại Viettel ...................... 67 4.4. Một số khó khăn, bất cập trong duy trì và phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Viettel trong quản lý và kinh doanh .................................................... 68 4.4.1. Những bất cập trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Viettel - đánh giá từ kết quả khảo sát bằng bảng hỏi .................................................................. 68 4.4.2. Viettel đang bƣớc vào một giai đoạn kinh doanh mới dự báo khó khăn hơn ........................................................................................................................ 70 4.4.3. Văn hóa doanh nghiệp của Viettel vẫn còn nhiều tồn tại .......................... 72 Chƣơng 5. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI VIETTEL TRONG KINH DOANH THỜI KỲ HỘI NHẬP QUỐC TẾ ............ 75 5.1. Tiếp tục hoàn thiện các quy chế, quy định về văn hóa doanh nghiệp của Viettel ................................................................................................................... 75 5.2. Tiếp tục đẩy mạnh giáo dục, nâng cao nhận thức giữ gìn và phát huy nét đặc thù văn hóa doanh nghiệp cho toàn thể ngƣời lao động của Viettel ............. 78 5.3. Phát triển văn hóa doanh nghiệp Viettel phải hƣớng vào mục tiêu sản xuất kinh doanh và khách hàng ............................................................................ 81 5.4. Kết hợp giữa tính đặc thù của doanh nghiệp quân đội với yêu cầu của kinh tế thị trƣờng, của hội nhập quốc tế trong duy trì và phát triển văn hóa doanh nghiệp Viettel ............................................................................................ 83 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 89 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNTT 2 DN 3 DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc 4 KTTT Kinh tế thị trƣờng 5 Nhà xuất bản 6 VHDN Văn hóa doanh nghiệp 7 XHCN Xã hội chủ nghĩa Công nghệ thông tin Doanh nghiệp Nhà xuất bản i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Số hiệu Tên bảng 1 Bảng 4.1 Cơ cấu tổ chức của Viettel 2 Bảng 4.2 Kết quả khảo sát về mức ảnh hƣởng của nhân tố VHDN tại Viettel ii Trang 33 63 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ STT Số hiệu Tên biểu đồ Trang 1 Hình 1.1 Sơ đồ các cấp độ VHDN theo Edgar Henry Schein 5 2 Hình 1.2 Sơ đồ các cấp độ VHDN theo PGS Dƣơng Thị Liễu 6 3 Hình 2.1 Hệ biểu trƣng trực quan 15 4 Hình 2.2 Hệ biểu trƣng phi trực quan 16 5 Hình 4.1 Biểu đồ Doanh thu của Tập đoàn giai đoạn 2000-2014 35 6 Hình 4.2 Biểu đồ Lợi nhuận của Tập đoàn giai đoạn 2011-2014 36 7 Hình 4.3 Thị phần các DN cung cấp dịch vụ điện thoại di động 37 8 Hình 4.4 Thị phần các DN cung cấp dịch vụ điện thoại di động 2G 37 9 Hình 4.5 Thị phần các DN cung cấp dịch vụ điện thoại di động 3G 38 10 Hình 4.6 Thị phần các DN cung cấp dịch vụ internet 38 11 Hình 4.7 Logo và slogan Viettel 48 iii DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC STT Số hiệu Tên Phụ lục 1 Phụ lục 1 2 Phụ lục 2 Các danh hiệu mà Viettel đã đạt đƣợc 3 Phụ lục 3 Kết quả kinh doanh của Viettel năm 2014 4 Phụ lục 4 Bảng câu hỏi khảo sát ý kiến về mức ảnh hƣởng của nhân tố VHDN tại Viettel Hình minh họa một số kết quả kinh doanh của Viettel trong năm 2014 iv MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền KTTT, VHDN ngày càng có vai trò quan trọng, là nguồn lực vô hình tác động vào mọi hoạt động, vào ý chí của DN; là một phần làm nên thƣơng hiệu của DN đó trong mắt đối tác và khách hàng. Xây dựng và phát triển VHDN là một nội dung quan trọng của hoạt động quản lý DN; là trách nhiệm trƣớc hết của ngƣời đứng đầu và ban lãnh đạo. DN càng lớn thì lãnh đạo càng phải quan tâm xây dựng VHDN, và VHDN càng phát triển thì sự phát triển của DN càng bền vững. VHDN, trƣớc tiên là những giá trị tốt đẹp trong môi trƣờng cạnh tranh gay gắt, nên nó có ý nghĩa điều phối các mâu thuẫn trong kinh doanh, quân bình mối quan hệ giữa lợi nhuận và trách nhiệm xã hội, hài hòa những bất cập về quyền lợi và nghĩa vụ giữa ngƣời chủ và ngƣời làm thuê... Do đó, VHDN ngày nay luôn đƣợc coi trọng xây dựng và phát huy trong quá trình kinh doanh của các DN theo các mô-típ khác nhau (Corporate culture styles). Tuy nhiên, khi tìm hiểu về từng DN cụ thể thì thông thƣờng ngƣời ta sẽ áp bộ khung các giá trị đã đƣợc lý thuyết hóa và sử dụng tƣơng đối phổ biến, nhƣ: khẩu hiệu, giá trị truyền thống, đạo đức kinh doanh… để quy chiếu vào đối tƣợng nghiên cứu. Việc đánh giá nhằm phát huy tổng thể các giá trị VHDN trong một số công trình thƣờng thiếu việc phân tích sự khác biệt; nét đặc thù không đƣợc khai thác nhiều; một số ngƣời còn đồng nghĩa VHDN với những thành tựu hoặc chỉ là các giá trị tốt đẹp tích lũy theo thời gian. Trên cơ sở tiếp cận nhu cầu phát triển VHDN của DN nhƣ một xu thế đang phổ biến trên toàn cầu và gắn với bối cảnh của Việt Nam, học viên lựa chọn Tập đoàn viễn thông Quân đội (Viettel) là một Tập đoàn kinh tế nhà nƣớc có nhiều thành công nổi bật trong hơn 25 năm qua: từ một DN nhỏ trở thành DN hàng đầu Việt Nam. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thành 1 công của Tập đoàn là đội ngũ lãnh đạo và toàn thể ngƣời lao động rất coi trọng xây dựng và phát triển giá trị VHDN của mình; trong đó, đặc biệt chú ý tới những nét đặc thù, tạo nên sự khác biệt trong văn hóa kinh doanh của Tập đoàn. Ra đời và phát triển từ một DN quốc phòng; ngày nay vẫn chịu sự quản lý của Bộ Quốc phòng, nên việc duy trì và phát triển những nét đặc thù VHDN tại Viettel trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu sắc có cả những thuận lợi lẫn thách thức và khó tránh khỏi một số hạn chế nhất định, đòi hỏi phải có sự đánh giá khách quan, tìm ra các giải pháp khắc phục hạn chế và phát triển dấu ấn văn hóa Viettel, để DN phát triển bền vững trong giai đoạn mới. Đó là lý do học viên lựa chọn đề tài “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Tập đoàn viễn thông Quân đội” làm luận văn Thạc sĩ, với mong muốn đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào sự phát triển của Tập đoàn - nơi học viên công tác. 2. Mục đích nghiên cứu của luận văn Trên cơ sở luận giải cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển VHDN tại Viettel, chú trọng vào nét đặc thù của DN này, để đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển VHDN tại Viettel trong thời kỳ mới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Phân tích thực trạng VHDN tại Viettel cùng nét đặc thù và vai trò của nó trong hoạt động kinh doanh của Viettel. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu để phát triển VHDN tại Viettel trong thời kỳ mới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển VHDN tại Viettel. - Phạm vi nghiên cứu: VHDN Viettel đƣợc phân tích đánh giá trên cả khía cạnh giá trị hữu hình và vô hình, trong đó đặc biệt tập trung phân tích giá 2 trị đặc thù của Tập đoàn này. Thời gian khảo sát, đánh giá thực trạng từ khi DN mang tên Viettel (năm 1995) đến tháng 4/2015 và không gian chính là tại Việt Nam, có liên hệ tới một số thị trƣờng nƣớc ngoài mà DN đã đầu tƣ. 5. Đóng góp mới của luận văn - Phân tích, làm rõ phát triển VHDN ở Viettel cốt lõi là duy trì và phát triển các nét đặc thù, bản sắc riêng - văn hóa quân sự trong VHDN của Viettel. Luận văn nhìn nhận sức thu hút của yếu tố VHDN trong một DN không chỉ từ sự phổ quát của giá trị văn hóa, mà quan trọng hơn là ở sự khác biệt trong biểu hiện của giá trị văn hóa. Trong bối cảnh thế giới ngày càng phẳng và cạnh tranh gay gắt, một DN muốn biến những giá trị VHDN vô hình thành sức mạnh hữu hình; biến năng lực nội tại thành sức hấp dẫn thu hút các yếu tố bên ngoài (đối tác, khách hàng…) thì giá trị đó phải có bản sắc, phù hợp với bối cảnh hiện tại. Trong luận văn này, học viên đóng góp những luận điểm phân tích về yếu tố văn hóa quân sự, hình ảnh ngƣời lính làm kinh tế… đã đi vào VHDN Viettel từ khi thành lập đến nay; làm rõ nguyên nhân thành công trong nghệ thuật làm thƣơng hiệu của Viettel là Tập đoàn này đã khai thác đƣợc tâm lý yêu và tin bộ đội của ngƣời tiêu dùng Việt Nam để xây dựng hình ảnh của mình; và do Viettel sử dụng tốt yếu tố kỷ luật, cách làm việc quyết liệt trong Quân đội để chuyển hóa thành nền nếp, tác phong, thói quen và bản lĩnh của ngƣời lao động tại Viettel. - Trên cơ sở phân tích những bất cập về phát triển VHDN tại Viettel, với kinh nghiệm và trải nghiệm tại đơn vị công tác, với kết quả tự điều tra khảo sát bằng bảng hỏi, với nguồn số liệu sản xuất kinh doanh mới nhất (năm 2014) của Tập đoàn, luận văn đề xuất những giải pháp để VHDN Viettel vẫn bền vững trên nền tảng cũ, nhƣng linh hoạt hơn với môi trƣờng kinh doanh trong điều kiện hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của Viettel. 3 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu của luận văn đƣợc trình bày theo 5 chƣơng, gồm: Chương 1: Tổng quan tài liệu và tình hình nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý luận về VHDN và phát triển VHDN. Chương 3: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu. Chương 4: Thực trạng phát triển VHDN tại Tập đoàn viễn thông Quân đội. Chương 5: Giải pháp phát triển VHDN tại Viettel trong kinh doanh thời kỳ hội nhập quốc tế. 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Văn hóa doanh nghiệp và phát triển VHDN là một lĩnh vực không mới, nhƣng đa diện, nên đƣợc nhiều nhà nghiên cứu quan tâm trong thời gian qua. 1.1.Về các công trình nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp nói chung Trước hết là các sách và giáo trình đã công bố, có một số học giả nƣớc ngoài và nhà nghiên cứu trong nƣớc quan tâm. Đáng chú ý có: Edgar Henry Schein (2012), Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo, Nhà xuất bản Thời Đại, Hà Nội; PGS,TS. Dƣơng Thị Liễu (2011), Giáo trình văn hóa kinh doanh, Nhà xuất bản Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội. Trong cuốn sách của mình, Edgar Henry Schein chia VHDN thành 3 cấp độ: Hình 1.1. Sơ đồ các cấp độ VHDN theo Edgar Henry Schein Theo sự phân chia này, các giá trị trực quan bao gồm những hiện tƣợng và sự vật mà một ngƣời có thể nhìn, nghe và cảm nhận thấy khi tiếp xúc với một DN, ngay cả khi có quan hệ hoặc không có quan hệ với DN đó. Các giá trị tuyên bố bao gồm những quy định, nguyên tắc, mục tiêu… đƣợc DN công bố rộng rãi ra công chúng, nhƣ: chiến lƣợc dài hạn, sứ mệnh, triết lý kinh doanh, v.v. Các giá trị nền tảng bao gồm: niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và tình cảm mặc nhiên đƣợc công nhận trong DN. 5 Còn trong cuốn giáo trình của PGS, TS. Dƣơng Thị Liễu - cuốn sách đƣợc coi là tài liệu chuyên ngành phổ thông cho khối kinh tế, tác giả coi văn hóa kinh doanh là nội dung tổng quan, trong đó VHDN là một thành tố cùng với triết lý kinh doanh, đạo đức kinh doanh, văn hóa doanh nhân và văn hóa ứng xử trong kinh doanh. PGS, TS. Dƣơng Thị Liễu phân loại các thành tố cấu thành VHDN gồm hữu hình (logo, kiến trúc, cơ cấu …) và vô hình (chiến lƣợc, mục tiêu, triết lý, niềm tin…). Hình 1.2. Sơ đồ các cấp độ VHDN theo PGS, TS. Dương Thị Liễu Thứ hai, là các luận văn, luận án đã công bố Có một số luận văn tiêu biểu, nhƣ: Đỗ Thị Thanh Tâm (2006), Xây dựng văn hoá doanh nghiệp cho các doanh nghiệp Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh; Lƣu Thị Tuyết Nga (2012), VHDN tại công ty cổ phần xuất nhập khẩu lâm thủy sản Bến Tre, Luận văn Thạc sĩ Kinh tế, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. 6 Tác giả Đỗ Thị Thanh Tâm coi văn hóa kinh doanh ở bậc thấp hơn VHDN, chỉ là một bộ phận trong VHDN. Cụ thể là, trong VHDN có văn hóa kinh doanh, văn hóa chăm sóc khách hàng, văn hóa bán hàng, văn hóa quản lý nguồn nhân sự, v,v. Tác giả này cho rằng, biểu hiện của VHDN có 3 cấp độ, nhƣng thoát ly khỏi cách phân loại truyền thống theo tri giác (hữu hình) và nhận thức (vô hình), mà tiếp cận theo chiều sâu của các mức giá trị, theo đó: Cấp dễ thấy nhất là thực thể hữu hình, những đồ vật: tài liệu, sản phẩm, văn phòng và vật dụng văn phòng,... hoặc công nghệ: máy móc, thiết bị, nhà xƣởng... hoặc ngôn ngữ: chuyện cƣời, truyền thuyết, khẩu hiệu... hoặc các chuẩn mực hành vi: nghi thức, lễ nghi, liên hoan... hoặc các nguyên tắc: hệ thống, thủ tục, chƣơng trình... Cấp thứ hai là các giá trị đƣợc phân chia làm 2 loại. Loại thứ nhất là các giá trị tồn tại sẵn ngay trong DN một cách khách quan và hình thành tự phát. Loại thứ hai là các giá trị mà lãnh đạo mong muốn DN mình có và phải xây dựng từng bƣớc. Các giá trị đƣợc thể hiện có thể đƣợc xem là đúng hay sai, hợp lý hay không tùy thuộc vào trình độ nhận thức, kinh nghiệm của riêng mỗi cá nhân. Cấp thứ ba là các ngầm định nền tảng. Đó là niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và xúc cảm đƣợc coi là đƣơng nhiên ăn sâu trong tiềm thức mỗi cá nhân trong DN. Các ngầm định nền tảng này là nền tảng cho các giá trị và hành động của mỗi thành viên. Không có sự tranh luận, suy xét đúng sai cho các ngầm định nền tảng, nó đƣợc coi là chân lý cho hoạt động của DN, đây cũng là gốc rễ, bản chất của đặc trƣng VHDN. Trong luận văn của Lƣu Thị Tuyết Nga, tác giả coi VHDN có các yếu tố cấu thành, gồm: 1 - Những giá trị văn hóa hữu hình: kiến trúc đặc trƣng và diện mạo DN; các lễ kỷ niệm, lễ nghi và các sinh hoạt văn hóa; ngôn ngữ, khẩu hiệu; biểu tƣợng, bài hát truyền thống, đồng phục. 2 - Những giá trị đƣợc tán đồng: tầm nhìn; sứ mệnh và các giá trị cơ bản; mục tiêu chiến lƣợc. 3 - Các quan điểm cơ bản: quan hệ giữa con ngƣời với môi trƣờng; quan hệ 7 giữa con ngƣời với con ngƣời; ngầm định về bản chất con ngƣời; bản chất hành vi con ngƣời; bản chất sự thật và lẽ phải. Riêng các nội dung trong yếu tố thứ 3, lập luận của tác giả còn khá chung chung khi xác định vai trò của nó trong mối tƣơng tác giữa VHDN phục vụ sự phát triển của DN và hành vi con ngƣời phục vụ nhu cầu cá nhân con ngƣời đó. Thứ ba, là các bài viết trên các diễn đàn, một số tác giả có những bài viết đăng trên mạng; trong đó, đáng chú ý có một số tác giả, nhƣ: - Nguyễn Lê Anh với bài Xây dựng văn hóa doanh nghiệp Việt [1] và Ngô Quang Thuật bài Xây dựng và thay đổi văn hóa doanh nghiệp [29]. Trong bài Xây dựng văn hóa doanh nghiệp Việt, tác giả nêu quan điểm: “Có bốn bài toán chính trong việc thiết lập VHDN. Đó là thiết lập văn hóa kỷ luật, thiết lập văn hóa trách nhiệm, thiết lập văn hóa dịch vụ, và thiết lập văn hóa quản trị tri thức. Bốn loại hình văn hóa nói trên phải đƣợc thiết lập theo đúng trình tự”. Còn trong bài Xây dựng và thay đổi văn hóa doanh nghiệp, tác giả Ngô Quang Thuật nêu các ý chính: xây dựng văn hóa công ty hợp lý cần đặt ra một định hƣớng và tầm nhìn mang tính chiến lƣợc, triết lý kinh doanh cụ thể; sáng tạo logo, khẩu hiệu, màu sắc chủ đạo, đồng phục cho nhân viên đảm bảo yếu tố nhận diện truyền tải một thông điệp văn hóa; hoàn thiện cơ cấu tổ chức phù hợp với định hƣớng giá trị, nhiệm vụ DN; xây dựng hệ thống văn bản quản lý cho DN, nhƣ: điều lệ DN, thoả ƣớc lao động tập thể, nội quy lao động…; xây dựng cơ chế khen thƣởng, kỷ luật. Cách tiếp cận của Ngô Quang Thuật đi từ những yếu tố lớn, đại thể, dài hạn đến những yếu tố nhỏ, chi tiết, hành động. Từ đó, tác giả đƣa ra bộ tiêu chí VHDN khá đầy đủ với những ví dụ cụ thể chứng tỏ quá trình sâu sát tìm hiểu nhiều DN lớn. - TS. Phan Quốc Việt và Ths. Nguyễn Huy Hoàng, thuộc Trung tâm Phát triển Kỹ năng Con ngƣời Tâm Việt, có bài viết Xây dựng văn hóa doanh nghiệp - yếu tố quyết định sự trường tồn của doanh nghiệp ( www.vnpost.vn) 8 [31]. Trong bài viết này, hai tác giả cho rằng: VHDN có cả biểu hiện hữu hình và vô hình. Bản chất của VHDN là đối nội phải tăng cƣờng đƣợc tiềm lực, quy tụ đƣợc sức sáng tạo của công nhân viên chức, khích lệ họ sáng tạo ra nhiều lợi nhuận cho doanh nghiệp; còn đối ngoại, thì phải đƣợc xã hội bản địa chấp nhận. Hai tác giả còn nhấn mạnh: VHDN đƣợc thể hiện ở nhiều cấp độ khác nhau. Cấp dễ thấy nhất thể hiện ngay trong công việc hàng ngày, nhƣ: cách báo cáo công việc, giữ gìn tài sản chung, ngôn ngữ khi giao tiếp với đồng nghiệp, với đối tác, với khách hàng, các thủ tục hành chính… Cấp thứ hai là các giá trị tinh thần xác định việc phải làm, hành động của mình đúng hay sai, có mang lại lợi ích hay thiệt hại chung hay không. Đây là điều mà lãnh đạo DN mong muốn nhận đƣợc ở nhân viên và phải xây dựng dần từng bƣớc. Cấp thứ ba là nền tảng cho các hành động chính; đó là niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và xúc cảm đƣợc coi là đƣơng nhiên ăn sâu trong tiềm thức mỗi cá nhân trong DN. Các ngầm định nền tảng này là nền tảng cho các giá trị và hành động của mỗi thành viên. Theo hai tác giả, VHDN trong một tổ chức đã tiến đến mức độ cao nhất, có thể trở thành một thứ Đạo, mà từ thế hệ này tới thế hệ khác tôn sùng và làm theo. Về cấu trúc của VHDN, TS. Phan Quốc Việt và Ths. Nguyễn Huy Hoàng cho rằng, nó gồm 5 lớp: triết lý quản lý và kinh doanh; động lực của cá nhân và tổ chức; quy trình, quy định; hệ thống trao đổi thông tin; phong trào, nghi lễ, nghi thức. Về cách thức xây dựng VHDN, hai tác giả trên nêu lên 11 bƣớc, gồm: 1. Tìm hiểu môi trƣờng và các yếu tố ảnh hƣởng đến chiến lƣợc DN trong tƣơng lai. Xem xét có yếu tố nào làm thay đổi chiến lƣợc DN trong tƣơng lai. 2. Xác định đâu là giá trị cốt lõi làm cơ sở cho thành công. 3. Xây dựng tầm nhìn mà DN sẽ vƣơn tới. 4. Đánh giá thực trạng VHDN hiện tại và xác định những yếu tố nào cần thay đổi. 5. Làm thế nào để thu hẹp khoảng cách giữa 9