Tài liệu Luận văn phát triển hoạt động môi giới ở công ty cp chứng khoán gia quyền

Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Lời mở đầu Cùng với xu thế phát triển nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu trong thời gian qua, thị trường chứng khoán ra đời từ thế kỉ thứ 15 đã thể hiện vai trò to lớn của nó trong việc huy động hiệu quả các nguồn lực của xã hội, phục vụ đắc lực cho sự phát triển kinh tế của mọi quốc gia trên thế giới…Nhờ vậy, nền kinh tế ngày càng phát triển đem lại cuộc sống ngày một sung túc, đầy đủ hơn cho con người cả về vật chất và tinh thần. Thị trường chứng khoán là một thị trường đặc thù mà nguyên tắc hoạt động hàng đầu là nguyên tắc trung gian. Nghĩa là các nhà đầu tư muốn thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán không thể giao dịch trực tiếp mà phải thông qua các trung gian môi giới chứng khoán. Các trung gian môi giới chứng khoán hiện nay, điển hình là ở Việt Nam chủ yếu vẫn là các công ty chứng khoán. Vì vậy, thị trường chứng 1 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- khoán có hoạt động tốt hay không phụ thuộc rất lớn vào chất lượng hoạt động môi giới của các công ty chứng khoán. Với suy nghĩ như vậy, em đã chọn đề tài “Phát triển hoạt động môi giới ở Công ty cổ phần chứng khoán Gia quyền” với mong muốn được tìm hiểu sâu hơn về hoạt động môi giới của một công ty chứng khoán hiện nay ở Việt Nam cùng các diến biến, xu thế biến động và tâm lí nhà đầu tư khi tham gia thị trường chúng khoán… để có được những hiểu biết đúng đắn về thị trường mới mẻ và nhiều thách thức thú vị này. Chuyên đề của em được trình bày theo 3 chương: Chương 1 : Tổng quan về hoạt động môi giới tại Công ty chứng khoán. Chương 2: Thực trạng hoạt động môi giới tại Công ty cổ phần chứng khoán Gia Quyền. 2 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Chương 3 : Một số giải pháp phát triển hoạt động môi giới tại Công ty cổ phần chứng khoán Gia Quyền. Em xin chân thành cám ơn sự hướng dẫn tận tình cô giáo Nguyễn Minh Huệ cùng các anh chị trong Công ty cổ phần chứng khoán Gia Quyền đã giúp em có được nhiều kiến thức bổ ích và hoàn thành chuyên đề này . 3 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Chương I Tổng quan về hoạt động môi giới tại Công ty chứng khoán 1.1 Khái niệm và đặc điểm của công ty chứng khoán 1.1.1 Chứng khoán và thị trường chứng khoán - Chứng khoán là những giấy tờ có giá và có khả năng chuyển nhượng, xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền đòi nợ hợp pháp, bao gồm các điều 4 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- kiện về thu nhập và tài sản cho người nắm giữ các giấy tờ đó trong một thời hạn nào đó. - Thị trường chứng khoán là nơi trao đổi, mua bán các loại chứng khoán; nơi cho thấy mối quan hệ giữa cung -cầu của vốn đầu tư thông qua giá cả của chứng khoán vì nó chứa đựng thông tin về chi phí vốn hay giá cả của vốn đầu tư. 1.1.2 Công ty chứng khoán 1.1.2.1 Khái niệm Công ty chứng khoán là một định chế trung gian thực hiện các nghiệp vụ trên thị trường chứng khoán. Ở Việt Nam, theo quyết định số 04/1998/ QD –UBCK3 ngày 13 tháng 10 năm 1998 của UBCKNN, công ty chứng khoán là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn thành lập hợp pháp tại Việt Nam, được UBNN cấp giấy phép thực hiện một hoặc một số loại hình kinh doanh chứng khoán, gồm có: 5 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- - Môi giới chứng khoán - Tự doanh chứng khoán - Bảo lãnh phát hành chứng khoán - Tư vấn tài chính và đầu tư chứng khoán 1.1.2.2 Vai trò của công ty chứng khoán CTCK là cầu nối giữa nhà đầu tư với Trung tâm giao dịch chứng khoán, người chơi chứng khoán sẽ phải đến các CTCK để thực hiện một số thủ tục như mở tài khoản chứng khoán, lưu ký chứng khoán và các CTCK. Khi đã là thành viên của Trung tâm Lưu ký chứng khoán, sẽ phải mở tài khoản lưu ký của bản thân công ty tại Trung tâm này và đồng thời mở tài khoản lưu ký cho khách hàng của mình. Tất nhiên với dịch vụ này, CTCK sẽ thu được một mức phí nhất định. Bên cạnh đó, Công ty chứng khoán sẽ cung cấp các thông tin cần thiết cho nhà đầu tư khi họ thực hiện giao dịch chứng khoán, có những tư vấn kịp thời để khách hàng có được những thông tin cập nhật, 6 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- giúp họ có được những quyết định sáng suốt cho hoạt động đầu tư của mình. 1.1.3 Các hoạt động cơ bản của công ty chứng khoán 1.1.3.1 Môi giới chứng khoán Môi giới chứng khoán (MGCK) là hoạt động trung gian đại diện mua bán cho khách hàng để hưởng hoa hồng. Theo đó, công ty chứng khoán đại diện cho khách hàng tiến hành giao dịch thông qua cơ chế giao dịch tại SGDCK hoặc thị trường OTC mà chính khách hàng phải chịu trách nhiệm đối với kết quả giao dịch của mình.Cụ thể về nghiệp vụ môi giới chứng khoán sẽ được tập chung làm rõ ở các phần sau của chuyên đề. 1.1.3.2 Tự doanh chứng khoán Hoạt động tự doanh là hoạt động của công ty chứng khoán (CTCK) thực hiện việc mua và bán chứng khoán bằng nguồn vốn của chính công ty chứng khoán đó. Để thực hiện nghiệp vụ này thành công, 7 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- ngoài đội ngũ nhân viên phân tích thị trường có nghiệp vụ giỏi và nhanh nhạy với những biến động của thị trường, CTCK còn phải có một chế độ phân cấp quản lý và đưa ra những quyết định đầu tư hợp lý, trong đó việc xây dựng chế độ phân cấp quản lý và ra quyết định đầu tư... là một trong những vấn đề then chốt, quyết định sự sống còn của CTCK. Mục đích của hoạt động tự doanh là nhằm thu lợi nhuận cho chính công ty thông qua hành vi mua bàn chứng khoán với khách hàng. Đây là nghiệp vụ song hành với nghiệp vụ môi giới, vừa phục vụ lệnh giao dịch cho khách hàng đồng thời phục vụ cho chính mình.Vì vậy, trong quá trình hoạt động có thể dẫn đến xung đột lợi ích giữa giao dịch khách hàng và giao dịch của bản thân công ty chứng khoán. Do đó luật pháp các nước đều yêu cầu tách bạch rõ hoạt động môi giới và tự doanh, công ty chứng khoán phải ưu tiên lệnh của khách hàng trước lệnh của công ty. 8 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Do đó, đây là một hoạt động khó khăn và phức tạp, hoạt động này có thể mang lại cho CTCK những khoản lợi nhuận lớn nhưng cũng có thể gây ra những tổn thất không nhỏ.Ở các nước phát triển có thị trường chứng khoán phát triển thì nghiệp vụ tự doanh là rất phổ biến, bởi lẽ các CTCK có kinh nghiệm và quản lý tốt chẳng tội gì mà không kinh doanh chứng khoán. Nghiệp vụ tự doanh của CTCK có thể chia thành 2 lĩnh vực: Thứ nhất, các CTCK thực hiện việc mua bán chứng khoán niêm yết cho chính công ty mình. Tuy nhiên, hiện nay do số lượng các chứng khoán niêm yết còn ít nên nghiệp vụ này hầu như chưa được triển khai. Thứ hai, các CTCK thực hiện hoạt động tự doanh bằng hình thức như mua chứng khoán không niêm yết trên OTC. Tuy nhiên hoạt động này phải tuân thủ những hạn mức do pháp luật quy định. 1.1.3.3 Bảo lãnh phát hành chứng khoán 1.1.3.3.1 Khái niệm 9 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Bảo lãnh phát hành là việc tổ chức bảo lãnh giúp tổ chức phát hành thực hiện các thủ tục trước khi chào bán chứng khoán, tổ chức việc phân phối chứng khoán và giúp bình ổn giá chứng khoán trong giai đoạn đầu sau khi phát hành.Trên thế giới, các ngân hàng đầu tư thường là những tổ chức đứng ra làm bảo lãnh phát hành. Tổ chức bảo lãnh là người chịu trách nhiệm mua hoặc chào bán chứng khoán của một tổ chức phát hành nhằm thực hiện việc phân phối chứng khoán để hưởng hoa hồng. 1.1.3.3.2 Các phương thức bảo lãnh phát hành Việc bảo lãnh phát hành thường được thực hiện theo một trong các phương thức sau:  Bảo lãnh với cam kết chắc chắn: là phương thức bảo lãnh mà theo đó, tổ chức bảo lãnh cam kết sẽ mua toàn bộ chứng khoán phát hành, cho dù có phân phối hết hay không. 10 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền --  Bảo lãnh với cố gắng cao nhất: là phương thức bảo lãnh mà theo đó, tổ chức bảo lãnh thoả thuận làm đại lý cho tổ chức phát hành. Tổ chức bảo lãnh phát hành không cam kết bán toàn bộ số chứng khoán, mà cam kết sẽ cố gắng hết mức để bán chứng khoán ra thị trường, nhưng phần không phân phối hết sẽ được trả lại cho tổ chức phát hành.  Bảo lãnh theo phương thức bán tất cả hoặc không bán gì: là phương thức bảo lãnh mà theo đó, tổ chức phát hành chỉ thị cho tổ chức bảo lãnh phát hành nếu không bán hết số chứng khoán thì huỷ bỏ toàn bộ đợt phát hành.  Bảo lãnh theo phương thức tối thiểu - tối đa: là phương thức bảo lãnh trung gian giữa phương thức bảo lãnh với cố gắng cao nhất và phương thức bảo lãnh bán tất cả hoặc không bán gì. Theo phương thức này, tổ chức phát hành chỉ thị cho tổ chức bảo lãnh phát hành phải bán tối thiểu một tỷ lệ nhất định chứng khoán phát 11 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- hành. Nếu lượng chứng khoán bán được đạt tỷ lệ thấp hơn tỷ lệ yêu cầu thì toàn bộ đợt phát hành sẽ bị huỷ bỏ. Ở Việt Nam, bảo lãnh phát hành được thực hiện theo một trong hai phương thức sau:  Mua một phần hay toàn bộ số lượng cổ phiếu hoặc trái phiếu được phép phát hành để bán lại.  Mua số cổ phiếu hoặc trái phiếu còn lại của đợt phát hành chưa được phân phối hết. Đây thực chất là một dạng của phương thức cam kết chắc chắn, nhưng tổ chức bảo lãnh phát hành cam kết mua phần chứng khoán còn lại của đợt phát hành chưa được phân phối hết. 1.1.3.3.3 Điều kiện để CTCK được bảo lãnh phát hành CTCK chỉ được phép thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh phát hành chứng khoán (CK) khi thực hiện nghiệp vụ tự doanh CK; vốn pháp định để 12 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- thực hiện nghiệp vụ tự doanh CK là 100 tỷ đồng, nghiệp vụ bảo lãnh phát hành là 165 tỷ đồng.  Không vi phạm pháp luật CK trong 6 tháng liên tục liền trước thời điểm bảo lãnh.  Tổng giá trị bảo lãnh phát hành không được lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu của tổ chức bảo lãnh phát hành vào thời điểm cuối quý gần nhất tính đến ngày ký hợp đồng bảo lãnh phát hành, trừ trường hợp bảo lãnh phát hành trái phiếu chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh.  Có tỷ lệ vốn khả dụng trên nợ điều chỉnh trên 6% trong 3 tháng liền trước thời điểm nhận bảo lãnh phát hành. 1.1.3.3.4 Hạn chế bảo lãnh phát hành Tổ chức bảo lãnh phát hành không được bảo lãnh phát hành theo hình thức cam kết chắc chắn trong các trường hợp sau đây: 13 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền --  Tổ chức bảo lãnh phát hành độc lập hoặc cùng các công ty con của tổ chức bảo lãnh phát hành có sở hữu từ 10% trở lên vốn điều lệ của tổ chức phát hành.  Tối thiểu 30% vốn điều lệ của tổ chức bảo lãnh phát hành và của tổ chức phát hành là do cùng một tổ chức nắm giữ.  Trường hợp đợt phát hành có tổng giá trị cam kết bảo lãnh lớn hơn hai lần vốn chủ sở hữu của tổ chức bảo lãnh phát hành, phải lập tổ hợp bảo lãnh phát hành, trong đó có tổ chức bảo lãnh phát hành chính và các tổ chức bảo lãnh phát hành phụ.  Khi một CTCK bảo lãnh phát hành CK, công ty đó phải mở một tài khoản riêng biệt tại một ngân hàng đang hoạt động hợp pháp tại Việt Nam để nhận tiền đặt mua CK của khách hàng. 1.1.3.4 Tư vấn tài chính và đầu tư chứng khoán 14 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Tư vấn đầu tư chứng khoán là việc công ty chứng khoán thông qua việc phân tích để đưa ra các lời khuyên, phân tích các tình huống và có thể thực hiện một số công việc dịch vụ khác liên quan tới phát hành, đầu tư và cơ cấu tài chính cho khách hàng. Hoạt động tư vấn là việc người tư vấn sử dụng kiến thức đó chính là chất xám họ đã bỏ ra để đem lại lợi nhuận cho khách hàng.Nhà tư vấn đòi hỏi phải hết sức thận trọng trong việc đưa ra các lời khuyên đối với khách hàng vì khách hàng có thể thu được lợi nhuận lớn hoặc thua lỗ từ chính lời khuyên đó thậm chí phá sản còn người tư vấn thì thu được một khoản phí bất kể tư vấn đó có thành công hay không. Vì vậy, hoạt động tư vấn đòi hỏi phải đảm bảo các nguyên tắc: - Không đảm bảo chắc chắn về giá trị chứng khoán: vì giá trị chứng khoán không phải là một số cố định, nó luôn thay đổi theo các yếu tố kinh tế, tâm lí và diễn biến thực tiễn của thị trường. 15 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- - Luôn nhắc nhở khách hàng rằng những lới tư vấn của mình dựa trên cơ sở những phân tích lí thuyết và những diễn biến trong quá khứ, có thể là không hoàn toàn chính xác và khách hàng là người quyết định cuối cùng trong việc sử dụng các thông tin từ nhà tư vấn để đầu tư, nhà tư vấn sẽ không chịu trách nhiệm về những thiệt hại kinh tế do những lời tư vấn của mình gây ra. - Không được dụ dỗ, mời chào khách hàng mua hay bán một loại chứng khoán nào đó, những lời tư vấn phải được xuất phát từ những cơ sở khách quan là quá trình phân tích tổng hợp một cách khoa học, logic các vấn đề nghiên cứu. 1.1.3.5 Các hoạt động phụ trợ - Lưu ký chứng khoán: là việc lưu giữ, bảo quản chứng khoán của khách hàng tài khoản lưu ký chứng khoán. Đây là quy định bắt buộc trong giao dịch chứng khoán bởi vì giao dịch chứng khoán trên thị trường tập trung chủ yếu là hình thức giao dịch ghi sổ. 16 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- - Quản lí thu nhập của khách hàng: xuất phát từ việc lưu lý chứng khoán của khách hàng, công ty chứng khoán sẽ theo dõi tình hình thu lãi, cố tức của chứng khoán và đứng ra làm dịch vụ thu nhận, chi trả cổ tức cho khách hàng thông qua tài khoản của họ tại công ty. - Nghiệp vụ tín dụng: đối với các thị trường chứng khoán phát triển, công ty chứng khoán còn đứng ra cho vay chứng khoán để khách hàng thực hiện bán khống (nghiệp vụ này ở Việt Nam hiện nay chưa cho phép) hoặc cho khách hàng thực hiện nghiệp vụ vay ký quỹ. - Nghiệp vụ quản lí quỹ: ở một số thị trường chứng khoán, pháp luật cho phép các công ty được thực hiện nghiệp vụ quản lí quỹ đầu tư. 1.2 Hoạt động môi giới của công ty chứng khoán 1.2.1 Khái niệm hoạt động môi giới của công ty chứng khoán Một trong những nguyên tắc căn bản vận hành thị trường chứng khoán là nguyên tắc trung gian, thể hiện rõ nét nhất với vai trò và hoạt động của các nhà môi giới và kinh doanh chứng khoán. Các nhà đầu tư 17 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- muốn thực hiện giao dịch trên thị trường chứng khoán đêu phải thực hiện qua các công ty chứng khoán. Như trên đã trình bày, hoạt động môi giới của công ty chứng khoán là việc các công ty chứng khoán làm trung gian cho khách hàng và hưởng hoa hồng môi giới.Thực chất là việc công ty chứng khoán chuyển đến cho khách hàng của mình các sản phẩm, dịch vụ tư vấn tài chính và kết nối giữa các nhà đầu tư bán chứng khóan với các nhà đầu tư mua chứng khoán. Đối với một công ty chứng khoán thì đây là một hoạt động quan trọng vì công ty chứng khoán có lợi thế hơn hẳn các nhà đầu tư là đội ngũ nhân viên có chuyên môn, kinh nghiệm, khả năng nắm bắt thông tin và thị trường nhanh nhạy, thường xuyên bám sát và cập nhật các thông tin về thị trường, có phương tiện và kĩ thuật hiện đại có khả năng cập nhật nhanh chóng các thông tin về thị trường chứng khoán nên sẽ có khả năng đưa ra các lời tư vấn hiệu quả, nhanh nhất cho các quyết 18 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- định của nhà đầu tư giúp họ có những quyết định sáng suốt nhất đặc biệt là trong những thời điểm nhạy cảm của thị trường do thị trường chứng khoán vốn dĩ hàm chứa rất nhiều rủi ro. 1.2.2 Các hình thức môi giới chứng khoán của công ty chứng khoán Tùy theo qui định của mỗi nước, cách thức hoạt động của từng Sở giao dịch chứng khoán mà người ta có thể phân chia thành nhiều loại nhà môi giới khác nhau như sau : 1.2.2.1 Môi giới dịch vụ Là loại môi giới có thể cung cấp đầy đủ dịch vụ như mua bán hộ chứng khoán, giữ hộ cổ phiếu, thu cổ tức, cho khách hàng vay tiền, cho vay cổ phiếu để bán trước, mua sau và nhất là có thể cung cấp tài liệu, cho ý kiến cố vấn trong việc đầu tư. 1.2.2.2 Môi giới chiết khấu 19 Phát triển hoạt động môi giới ở CTCPCK Gia Quyền -- Là loại môi giới chỉ cung cấp một số dịch vụ như mua bán hộ chứng khoán. Đối với môi giới loại này thì khoản phí và hoa hồng nhẹ hơn môi giới toàn dịch vụ vì không có tư vấn, nghiên cứu thị trường. 1.2.2.3 Môi giới được ủy nhiệm hay thừa hành Đây là những nhân viên của một công ty chứng khoán thành viên của một Sở giao dịch, làm việc hưởng lương của một công ty chứng khoán và được bố trí để thực hiện các lệnh mua bán cho các công ty chứng khoán hay cho khách hàng của công ty trên sàn giao dịch. Vì thế họ có tên chung là môi giới trên sàn (Floor Broker). Các lệnh mua bán được chuyển đến cho các nhà môi giới thừa hành này có thể tư văn phòng công ty, cũng có thể từ các môi giới đại diện (Registered Representative). 1.2.3.4 Môi giới độc lập hay môi giới 2 đô la Môi giới độc lập (Independent Broker) chính là các môi giới làm việc cho chính họ và hưởng hoa hồng hay thù lao theo dịch vụ. Họ là 20