Tài liệu Luận văn phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy ở đại học quốc gia hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THỊ KIM THANH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY Ở ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHẠM THỊ KIM THANH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY Ở ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN ĐỨC HIỆP Hà Nội – 2015 LỜI CẢM ƠN Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong bài luận văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được ghi rõ nguồn gốc. LỜI CẢM ƠN Trong thời gian vừa qua, với sự nỗ lực cố gắng của bản thân và sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình, quý báu của các thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, cùng với sự giúp đỡ của Ban Tổ chức Cán bộ, Văn phòng Đại học Quốc gia Hà Nội và Phòng Tổ chức cán bộ các trường đại học thành viên, đến nay tôi đã hoàn thành xong luận văn Thạc sĩ “Phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy ở Đại học Quốc gia Hà Nội”. Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS Trần Đức Hiệp đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn để tôi có được kết quả ngày hôm nay. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy, cô khoa Sau Đại học và các thầy, cô giáo trong trường đã trực tiếp giảng dạy cho tôi trong thời gian tôi học tập tại trường. Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của lãnh đạo các Ban chức năng, Phòng Tổ chức cán bộ và chuyên viên các Ban chức năng, Phòng Tổ chức cán bộ các đơn vị. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và lời chúc sức khỏe, thành công đến ban lãnh đạo, chuyên viên các Ban chức năng Đại học Quốc gia Hà Nội và Phòng Tổ chức cán bộ các đơn vị trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. Do thời gian thực hiện luận văn có hạn, năng lực tiếp cận vấn đề của tôi còn hạn chế nên việc thực hiện luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Vì vậy, tôi kính mong quý thầy cô và bạn đọc góp ý để luận văn của tôi tiếp tục được hoàn chỉnh và đầy đủ hơn cả về mặt lý luận và thực tiễn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ 1 MỤC LỤC.............................................................................................................. 1 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................ 5 DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................. 6 DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... 7 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... 8 PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 9 1.Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................................... 9 2.Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ................................................... 13 3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 14 4.Kết cấu luận văn ............................................................................................... 14 CHƯƠNG 1 ......................................................................................................... 16 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC ........................................................................................... 16 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................................. 16 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại trường đại học...................................................................................................... 19 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................. 19 1.2.2. Yêu cầu phát triển đội ngũ giảng dạy ........................................................... 22 1.2.2.1. Phát triển đủ về số lượng .......................................................................... 22 1.2.2.2. Phát triển đồng bộ về cơ cấu..................................................................... 22 1.2.2.3. Phát triển về chất lượng ............................................................................ 23 1.2.3. Nội dung phát triển đội ngũ giảng dạy ......................................................... 26 1.2.3.1. Xây dựng Quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giảng dạy .................... 26 1.2.3.2. Tuyển dụng, tuyển chọn, sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng dạy .............. 26 1.2.3.3. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giảng dạy ......................... 28 1.2.3.4. Thực hiện đánh giá giảng viên .................................................................. 30 1 1.2.4. Một số yếu tố chính tác động đến hoạt động quản lý đội ngũ cán bộ giảng dạy .............................................................................................................................. 31 1.2.4. Tiêu chí đánh giá sự phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy ............................. 31 1.2.6. Kinh nghiệm phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy trong các trường đại học ở một số quốc gia và bài học cho các trường đại học ở Việt Nam ............................. 39 1.2.6.1. Kinh nghiệm phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy trong các trường đại học của một số quốc gia Châu Á .................................................................................. 39 1.2.6.2. Kinh nghiệm phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy trong giáo dục đại học ở Hoa Kỳ .................................................................................................................. 42 1.2.6.3. Kinh nghiệm phát triển đội ngũ giảng dạy trong các trường đại học ở Trung Quốc ........................................................................................................... 43 1.2.6.4. Một số bài học kinh nghiệm đối với Đại học Quốc gia Hà Nội .................. 44 CHƯƠNG 2 ......................................................................................................... 47 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 47 2.1. Cách tiếp cận................................................................................................. 47 2.2. Phương pháp thu thập số liệu ...................................................................... 47 2.3. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................ 49 CHƯƠNG 3 ......................................................................................................... 51 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ................................................................................. 51 3.1. Khái quát về đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội........ 51 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Đại học Quốc gia Hà Nội ....................... 51 3.1.2. Chiến lược phát triển Đại học Quốc Gia Hà Nội .......................................... 52 3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Đại học Quốc gia Hà Nội .................................. 53 3.1.4. Sơ lược tình hình cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội ................. 53 3.2. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy đại học tại Đại học Quốc gia Hà Nội giai đoạn 2010 – 2014 ........................................................................ 56 3.2.1. Kế hoạch phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội . 56 3.2.2. Tuyển dụng, bố trí cơ cấu số lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy ...................... 57 3.2.2.1. Tuyển dụng, tăng cường số lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy ..................... 57 3.2.2.2. Bố trí cơ cấu đội ngũ cán bộ giảng dạy ..................................................... 61 2 3.2.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội .......... 65 3.2.4. Chính sách, chế độ đãi ngộ áp dụng với đội ngũ giảng viên ........................... 69 3.3. Đánh giá chung về từ thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội ..................................................................................... 73 3.3.1. Kết quả đạt được .......................................................................................... 73 3.3.2. Những điểm còn hạn chế ............................................................................. 75 CHƯƠNG 4 ......................................................................................................... 82 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG VIÊN Ở ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI .......................................................... 82 4.1.Định hướng và nguyên tắcphát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội................................................................................................... 82 4.1.1. Định hướng phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy .......................................... 82 4.1.2. Nguyên tắc xây dựng giải pháp phát triển đội ngũ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội ............................................................................................................. 84 4.2. Những cơ hội và thách thức phát triển mới đối với Đại học Quốc gia Hà Nội ........................................................................................................................ 85 4.3. Giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội .............................................................................................................................. 87 4.3.1. Thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm xã hội trong việc tuyển dụng, tuyển chọn giảng viên ............................................................................................ 87 4.3.2. Đảm bảo nguồn tài chính và đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học đáp ứng tốt nhu cầu đào tạo............................................................................. 89 4.3.3. Triển khai các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nâng cao trình độ năng lực cho đội ngũ cán bộ giảng dạy cơ hữu ...................................................... 91 4.3.4. Tạo động lực làm việc, tăng cường các điều kiện làm việc; Xây dựng đội ngũ giảng dạy đầu ngành, các chuyên ngành khoa học ................................................. 94 4.4. Đảm bảo sự đồng bộ giữa các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội ......................................................................... 98 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 101 3 PHỤ LỤC 1. THỰC TRẠNG PHÂN BỐ ĐỘI NGŨ CÁN BỘ KHOA HỌC TẠI ĐHQGHN .................................................................................................. 106 PHỤ LỤC 02. PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN .................................................... 108 PHỤ LỤC 03 ...................................................................................................... 106 KHẢO NGHIỆM TÍNH CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY TẠI ĐHQGHN ..... 106 4 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. ĐH Đại học 2. ĐNGD Đội ngũ giảng dạy 3. KH&CN Khoa học và công nghệ 4. PPGD Phương pháp giảng dạy 5. CNH-HĐH Công nghiệp hoá – hiện đại hoá 6. KT&XH Kinh tế xã hội 7. GDĐH Giáo dục đại học 8. HS-SV Học sinh – sinh viên 9. NCKH Nghiên cứu khoa học 10. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 11. NQ-CP Nghị quyết Chính phủ 12. CBGD Cán bộ giảng dạy 13. CNKT Công nhân kỹ thuật 14. ĐNCB Đội ngũ cán bộ 15. QLGD Quản lý giáo dục 16. NCKH Nghiên cứu khoa học 17. ĐT-BD Đào tạo – bồi dưỡng 18. PPGD Phương pháp giảng dạy 19. CBKH Cán bộ khoa học 20. NCV Nghiên cứu viên 5 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1 Quản lý nguồn nhân lực của Leonard Nadle Sơ đồ 2.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy Đại học Quốc gia Hà Nội 6 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng dạy tại Đại học Quốc Gia Hà Nội Bảng 3.1. Đội ngũ giảng dạy của Đại học Quốc Gia Hà Nội phân chia theo chức danh, trình độ Bảng 3.2. Số liệu cán bộ, viên chức ở một số trường đại học tại Việt Nam Bảng 3.3 Bảng chi ngân sách tuyển dụng giảng viên giai đoạn 2010 - 2014 Bảng 3.4. Tổng hợp ý kiến đánh giá về năng lực và tiêu chuẩn/tiêu chí của cán bộ giảng dạy có khả năng đạt chuẩn quốc tế Bảng 3.5. Số lượng cán bộ, viên chức được cử đi đào tạo sau đại học giai đoạn 2000-2014 Bảng 3.6. Số lượng cán bộ, viên chức đã hoàn thành chương trình đào tạo sau đại học giai đoạn 2000-2014 Bảng 4.1. Kết quả khảo sát thực trạng công tác phát triển nguồn nhân lực giảng dạy Bảng 4.2. Dự báo cơ cấu nhân sự đến năm 2015 tầm nhìn 2020 Bảng 4.3. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các giải pháp phát triển đội ngũ giảng dạy Bảng 4.4. Kết quả khảo sát tính khả thi của các giải pháp phát triển đội ngũ giảng dạy Bảng 4.5. Mức độ tương quan giữa tính cần thiết và khả thi của các giải pháp 7 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.0 Biểu đồ tăng trưởng khoản chi ngân sách tuyển dụng giảng viên giai đoạn 2010 - 2014 Biểu đồ 2.1 Trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội Biểu đồ 3.1. Số lượng cán bộ giảng dạy trình độ cao tính theo 03 năm học gần đây Biểu đồ 3.2. Phân chia theo độ tuổi và giới tính đội ngũ cán bộ giảng dạy có trình độ Thạc sỹ Biểu đồ 3.3. Phân chia theo độ tuổi và giới tính cán bộ giảng dạy có trình độ Tiến sỹ và Tiến sỹ khoa học Biểu đồ 3.4. Phân chia theo độ tuổi và giới tính cán bộ khoa học có chức danh Giáo sư và Phó Giáo sư Biểu đồ 3.5. Các chỉ số về trình độ học vấn của cán bộ giảng dạy năm học 20122014 Biểu đồ 3.6. Thống kê công tác đào tạo bồi dưỡng ngắn hạn giai đoạn 2000 – 2014 Biểu đồ 3.7. Kết quả thực hiện đào tạo bồi dưỡng cán bộ giảng dạy theo 3 năm học gần đây Biểu đồ 4.1. So sánh mức độ cấp thiết về điểm trung bình của các giải pháp đề xuất Biểu đồ 4.2. So sánh mức độ khả thi về điểm trung bình của các giải pháp đề xuất Biểu đồ 4.3. Mức độ tương quan điểm trung bình về tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp quản lý phát triển nguồn cán bộ giảng dạy 8 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển của kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ đã làm thay đổi căn bản tư duy kinh tế, chính trị, xã hội trên phạm vi toàn thế giới theo xu hướng hội nhập cùng phát triển. Toàn cầu hoá cũng tạo ra điều kiện thuận lợi thúc đẩy giao lưu, hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao và tiếp nhận công nghệ đào tạo tiên tiến giữa các trường đại học trên thế giới. Một “thế giới phẳng” với những điều kiện thuận lợi hơn bao giờ hết cho phép các trường cung cấp, tìm kiếm trao đổi, xử lý và sử dụng thông tin phục vụ giảng dạy, nghiên cứu. Để có thể đáp ứng với xu thế toàn cầu hoá, với sự phát triển của khoa học – công nghệ và nền kinh tế tri thức, các trường đại học phải không ngừng đổi mới theo một chiến lược nhất quán với tầm nhìn rộng. Đồng thời tập trung xây dựng và phát triển năng lực cốt lõi của đội ngũ giảng dạy, tăng cường đáp ứng nhu cầu kinh tế - xã hội của quốc gia, lấy người học làm trung tâm trong quá trình đào tạo theo hướng cung cấp cho sinh viên kiến thức phù hợp với thời đại và đòi hỏi của thị trường. Trong bối cảnh đó, các trường đại học – cao đẳng Việt Nam cần tận dụng tốt cơ hội vượt qua thách thức để hội nhập sâu vào giáo dục đại học thế giới, đáp ứng sự nâng tầm và phát triển của giáo dục đại học, cao đẳng là đầu tàu của nền kinh tế tri thức cũng có nghĩa góp phần đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội Việt Nam, đáp ứng nhu cầu vươn kịp quốc tế, hoà vào dòng chảy hội nhập. Đó là cách giáo dục đại học nước ta đã và đang bắt đầu, mà trong đó vấn đề cốt lõi có vai trò then chốt tạo ra chất lượng, hiệu quả của giáo dục chính là đội ngũ giảng dạy. Về mặt thực tiễn thì phát triển giáo dục và đào tạo là đòn bẩy phát triển đất nước, đây là nguyên lý chung của tất cả các quốc gia, dân tộc. Quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta về phát triển GDĐH cũng hoàn toàn thống nhất với nguyên lý này. Theo đó, đội ngũ giảng dạy với yêu cầu ngày càng cao và tập trung ở những khía cạnh như: nâng cao vị trí xã hội của ĐNGD; bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, chuẩn hoá ĐNGD; chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của đội ngũ giảng dạy; quản lý sử dụng đội ngũ giảng dạy. 9 Nghị quyết Đảng bộ Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh “Xây dựng đội ngũ tri thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Đầu tư xây dựng đội ngũ tri thức là đầu tư cho phát triển bền vững.” (1). Nhận thức được vấn đề mang tính quyết định của GDĐH đối với tiến trình CNH – HĐH đất nước, Đại học Quốc gia Hà Nội đã ban hành Nghị quyết phê duyệt đề án đổi mới cơ bản và toàn diện về GDĐH giai đoạn 2015 – 2020, một bản đề án kết tinh sức lực, trí tuệ các chuyên gia, nhà giáo quản lý, nhà nghiên cứu tâm huyết với nghề. Đây là văn kiện xuyên suốt cho Đại học Quốc gia Hà Nội từng bước hội nhập vào khu vực và quốc tế, mà trong đó đã coi vấn đề nâng cao chất lượng ĐNGD là một mục tiêu hết sức quan trọng “Xây dựng đội ngũ giảng dạy và cán bộ quản lý đủ về số lượng, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp, có trình độ chuyên môn cao, phong cách giảng dạy và quản lý tiên tiến với mong muốn thúc đẩy một hệ thống GDĐH hướng nhiều hơn đến nghiên cứu và tiến gần hơn đến chuẩn chất lượng quốc tế” (1) Đại học Quốc gia Hà Nội được thành lập trên cơ sở sắp xếp lại 3 trường đại học lớn ở Hà Nội: Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội; Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Trường Đại học Sư phạm ngoại Ngữ (theo nghị định 97/CP ngày 10/12/1993 của Thủ tướng Chính phủ). Là cơ sở giáo dục đại học công lập bao gồm tổ hợp các trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau, tổ chức theo hai cấp để đào tạo các trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ; là trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ có cơ cấu đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao, trong đó tập trung vào lĩnh vực khoa học, công nghệ cao và một số lĩnh vực kinh tế - xã hội mũi nhọn. Hiện nay, ở ĐHQGHN, đội ngũ giảng dạy khá mạnh, có chuyên môn sâu, phương pháp giảng dạy tốt, nhiều kinh nghiệm, nhất là những thầy cô đã có tuổi. Bên cạnh đó, ở ĐHQGHN hiện nay có một đội ngũ hùng hậu các giảng viên trẻ được đào tạo bậc tiến sĩ ở nước ngoài có trình độ chuyên môn sâu, hiện đại, giỏi ngoại ngữ. Tuy nhiên hiện nay ở Đại học Quốc Gia Hà Nội, tải trọng giảng dạy của đội ngũ giảng dạy còn lớn tạo thành rào cản trong quá trình phát triển chuyên môn của 10 họ; nhiều giảng viên còn thiếu một số kiến thức kỹ năng hoạt động thực tiễn và cung ứng dịch vụ cho xã hội…(1) Thực tế cho thấy những năm qua, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng Đại học Quốc gia Hà Nội thực hiện mọi chế độ, chính sách đối với mọi cán bộ, viên chức nói chung và đội ngũ giảng viên nói riêng, đảm bảo chi trả thường xuyên, đúng thời hạn, đúng chế độ tiền lương, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp giảng viên, đảm bảo chế độ học tập, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Đại học Quốc gia Hà Nội đã xây dựng được quy chế chi tiêu nội bộ, thực hiện việc giảm giờ giảng cho những giảng viên đi học cao học, thanh toán kịp thời đầy đủ các chế độ chính sách nhà nước quy định. Đối với giảng viên kiêm chức thỉnh giảng tại trường, Nhà trường đã thanh toán mọi chế độ theo quy định của Nhà nước. Tuy nhiên Đại học Quốc gia Hà Nội chưa thực sự quan tâm đầu tư phát triển đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao nên chưa tạo được động lực thúc đẩy, khích lệ được nhiều giảng viên tham gia học tập, nghiên cứu ở trình độ Tiến sỹ. Chưa có chính sách đãi ngộ thu hút giảng viên có trình độ chuyên môn và chức danh cao từ nơi khác, trường khác về trường công tác. Các quy định và cách tính lương không hợp lý nên hiện nay phần lớn giảng viên đều giữ một chân biên chế ở một trường đại học công lập nào đó, sau khi dạy hết định mức, số giờ dư ra thay vì dành cho nghiên cứu, viết các bài báo khoa học, giảng viên buộc phải dành để “chạy sô” ở các nơi khác, không chỉ một mà có khi hai, ba trường đại học, cao đẳng cùng buổi. Hiệu trưởng một trường đại học ở Hà Nội cho biết, mỗi năm, trường ông phải thỉnh giảng từ 30 – 40 giảng viên có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ, chủ yếu từ các trường ở các trường đại học khác tại Hà Nội. Trong thời gian dài, Đại học Quốc gia Hà Nội nguồn kinh phí được cấp để nâng cấp các phòng thí nghiệm phục vụ đào tạo đại học chưa nhiều, không đáp ứng được nhu cầu. Các phòng thực tập cơ bản, cơ sở với những thiết bị cũ kỹ, lạc hậu và thiếu kinh phí để bảo trì, bảo dưỡng không đáp ứng được yêu cầu cao về chất lượng đào tạo. Nguồn thu nhập tăng thêm của cán bộ không cao nên khó thu hút được cán bộ giỏi về công tác tại trường. Một bộ phận cán bộ không yên tâm làm việc hoặc phải làm thêm những việc ngoài chuyên môn để nâng cao cuộc sống. 11 Tại lễ khai giảng năm học mới của Đại học Quốc gia Hà Nội năm học 2014 – 2015 sáng 15/9, Thủ tướng đánh giá cao và nhiệt liệt biểu dương, chúc mừng những thành tích xuất sắc mà các thế hệ cán bộ, giảng viên và sinh viên ĐHQG Hà Nội nói riêng, của các trường đại học, cao đẳng cả nước nói chung, giành được trong năm học vừa qua. “Chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học còn thấp, hiệu quả phục vụ sự nghiệp phát triển bền vững, bảo vệ đất nước còn hạn chế; cơ cấu đào tạo, nghiên cứu chưa hoàn chỉnh; nội dung, phương pháp đào tạo, nghiên cứu còn có những mặt lạc hậu; quản trị đại học còn nhiều bất cập, số lượng cán bộ khoa học đạt trình độ quốc tế còn thấp. Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo, nghiên cứu chưa đáp ứng được yêu cầu…” - Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết. Đại học Quốc gia Hà Nội, cũng như các trường đại học, cao đẳng trong cả nước cần làm tốt một số nhiệm vụ. Một là, đổi mới quản trị đại học, chủ động thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao. Để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện, nâng cao chất lượng nền giáo dục đại học, phải thực hiện đồng bộ, nhiều giải pháp, biện pháp, trong đó thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các trường đại học được coi là khâu quyết định, là yếu tố đột phá. Trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước về giáo dục, ĐHQGHN và các trường đại học, cao đẳng cần phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, chủ động, năng động, trí tuệ, tài năng của tập thể lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, học sinh, sinh viên, tích cực thực hiện vững chắc quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về nhiệm vụ đào tạo, bộ máy tổ chức – cán bộ, về lương, thu nhập, về chi thường xuyên, chi đầu tư…, tạo động lực để phát triển nhanh và bền vững. Hai là, tiếp tục đổi mới chương trình, giáo trình đào tạo, phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá theo chuẩn đầu ra, phát huy đến mức cao nhất tính chủ động, sáng tạo của người học, bảo đảm chất lượng thực chất đáp ứng nhu cầu xã hội và đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước; Thực hiện phân tầng chất lượng các ngành/ chuyên ngành để ưu tiên đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, thu học phí theo đặc thù và chất lượng ngành học. 12 “Đẩy mạnh hoạt động kiểm định chất lượng các chương trình đào tạo, cơ sở đào tạo theo chuẩn khu vực và quốc tế. Tăng cường hợp tác quốc tế trong NCKH, hợp tác triển khai các chương trình đào tạo bằng tiếng Anh, thu hút người nước ngoài đến học tập và nghiên cứu tại Việt Nam. Tập trung triển khai thành công và hiệu quả đề án đổi mới tuyển sinh đại học và sau đại học theo phương thức đánh giá toàn diện năng lực người học” - Thủ tướng yêu cầu. Ba là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh, tạo ra những sản phẩm nghiên cứu khoa học có chất lượng, đủ khả năng ứng dụng, giải quyết các vấn đề quan trọng các địa phương, các ngành, của quốc gia. Hoạt động khoa học và công nghệ phải đóng vai trò chủ đạo để phát triển đại học nghiên cứu, phát triển nguồn lực, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh của đại học Việt Nam. Bốn là, triển khai mạnh mẽ các giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lí có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và trình độ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển nền giáo dục ĐH Việt Nam tiên tiến, nhân văn, đạt chuẩn quốc tế. Chính phủ đang hoàn thiện và sẽ sớm triển thực hiện các cơ chế chính sách phù hợp nhất là tạo điều kiện tự chủ, chủ động để thu hút các giảng viên, nhà khoa học xuất sắc ở trong và ngoài nước đến giảng dạy, nghiên cứu tại các trường đại học; đãi ngộ, tôn vinh các nhà giáo, các nhà khoa học tâm huyết, tài năng, có nhiều cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp chung của đất nước. Năm là, từng bước hiện đại hóa cơ sở vật chất, hệ thống học liệu đáp ứng yêu cầu đào tạo, nghiên cứu khoa học, bảo đảm điều kiện cần thiết cho hoạt động sáng tạo của các thầy giáo, cô giáo, học sinh, sinh viên. Trước những yêu cầu đổi mới GDĐH, trước sứ mệnh quan trọng của Đại học Quốc gia Hà Nội trong nền kinh tế xã hội về đổi mới, phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy, câu hỏi đặt ra là: Nhìn từ góc độ liên ngành quản lý kinh tế và quản lý giáo dục, làm thế nào để có thể phát triển hơn nữa đội ngũ cán bộ giảng dạy ở Đại học Quốc gia Hà Nội? Để trả lời cho câu hỏi trên tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: ”Phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy ở Đại học Quốc gia Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 13  Mục tiêu Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy của ĐHQGHN trong những năm tới.  Nhiệm vụ - Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển nhân lực tại các trường đại học, cao đẳng. - Phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội, từ đó chỉ ra các bất cập trong việc phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy của ĐHQGHN trong những năm qua. - Đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy Đại học Quốc gia Hà Nội trong những năm tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quá trình phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy của Đại học Quốc gia Hà Nội trên phương diện quản lý kinh tế và quản lý giáo dục.  Phạm vi nghiên cứu Không gian : Đề tài tập trung nghiên cứu đội ngũ cán bộ giảng dạy trong phạm vi không gian là Đại học Quốc gia Hà Nội Thời gian: Bắt đầu từ năm 2010 (Thời gian Đại học Quốc gia Hà Nội bắt đầu thực hiện chương trình đổi mới phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy) tới năm 2014. Phạm vi nội dung: Đề tài tiếp cận quá trình phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy của ĐHQGHN dưới góc độ quản lý kinh tế và quản lý giáo dục theo đó tập trung làm rõ công tác quy hoạch cán bộ giảng dạy, các biện pháp chính sách phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy cũng như các chính sách kiểm tra đánh giá công tác phát triển này. 4. Kết cấu luận văn Luận văn gồm 4 chương : 14 Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy trong các trường đại học Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển đội ngũ giảng dạy tại Đại học Quốc gia Hà Nội 15 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ GIẢNG DẠY TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong những thập niên gần đây, sự phát triển giáo dục ở các nước trên thế giới đã và đang có những biến đổi sâu sắc về quy mô, cơ cấu, mục tiêu, cơ chế quản lý…với xu hướng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu và đòi hỏi của thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội. Phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy có một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia, nhất là trong xu hướng cạnh tranh toàn cầu hóa. Đặc biệt, các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ trong công cuộc cải cách giáo dục đã rất chú trọng đến phát huy thế mạnh nguồn nhân lực và tiềm năng để tập trung phát triển. Giáo sư Philip G.Altbach, Đại học Boston (Hoa kỳ) với bài tham luận “Trường Đại học và toàn cầu hóa”. Tác giả đã đưa ra những sáng kiến về công tác quản lý và trao đổi giữa giảng viên của các trường đại học trên thế giới. Giáo sư John Murray, Đại học Texas University, với đề tài “Sự phát triển của đội ngũ giảng dạy” tác giả đã xác định những bước thực hiện cụ thể như chìa khóa dẫn đến thành công. Không có lĩnh vực nào mà các giả định cơ bản truyền thống được người ta bám sát giữ vững chắc như đối với con người và quản lý con người. Và cũng không có lĩnh vực nào mà các giả định cơ bản lại trái ngược hoàn toàn thực tế và hoàn toàn phản tác dụng như trong lĩnh vực đó. “Có một cách duy nhất để quản lý con người hoặc ít ra là phải có một cách như thế”. Trong thực tế giả định này được nhấn mạnh ở mọi cuốn sách báo và bài báo nói về quản lý , phát triển con người. Điều này được dẫn xuất nhiều nhất trong cuốn sách Douglas McGregor nhan đề Khía cạnh nhân bản của doanh nghiệp (xuất bản 1996), trong đó tác giả khẳng định rằng việc quản lý con người phải lựa chọn giữa hai và chỉ hai cách khác nhau thôi đó là “Lý thuyết X” (người bị quản lý không 16