T
LỜI MỞ ĐẦU
rong chu tr×nh cña mçi dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn, viÖc x©y dùng vµ
mua s¾m trang thiÕt bÞ lµ mét trong nh÷ng kh©u cã tÇm quan
träng hµng ®Çu(bªn c¹nh c¸c kh©u quan träng kh¸c nh nghiªn
cøu kh¶ thi vµ thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, lùa chän c«ng nghÖ thÝch
hîp vµ kÝ kÕt, gi¸m s¸t hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ
§Ó viÖc x©y dùng vµ mua s¾m trang thiÕt bÞ ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng
®ßi hái vÒ chÊt lîng, kÜ thuËt, tiÕn ®é thùc hiÖn,®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹n
chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng tranh chÊp cã thÓ g©y thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt
vµ ph¬ng h¹i uy tÝn cña c¸c bªn h÷u quan, ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu Quèc tÕ
theo c¸c chuÈn mùc th«ng dông trªn trêng quèc tÕ ngµy cµng tá ra cã u
®iÓm vµ ®îc ¸p dông réng r·i.
Víi tÝnh chÊt lµ mét ph¬ng ph¸p phæ biÕn vµ cã hiÖu qu¶ cao, ®Êu
thÇu quèc tÕ ngµy cµng ®îc nh×n nhËn nh mét ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó ®¶m
b¶o thµnh c«ng cho c¸c nhµ thÇu dï hä thuéc khu vùc nhµ níc hay t
nh©n, dï hä ®Çu t trong níc hay ®Çu tt ë níc ngoµi. §¬ng nhiªn trong bèi
c¶nh ®ã, c¸c nhµ thÇu x©y dùng, c¸c nhµ thÇu cung øng thiÕt bÞ cµng
kh«ng thÓ kh«ng ¸p dông ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu quèc tÕ nÕu hä muèn
giµnh ®îc c¸c hîp ®ång ®¸ng kÓ tõ c¸c dù ¸n ®Çu t tÇm cì.
Tuy nhiªn, ë ViÖt nam nãi chung còng nh ë C«ng ty Vinacimex (C«ng
ty xuÊt nhËp khÈu xi m¨ng ViÖt nam) nãi riªng th× viÖc ¸p dông ph¬ng
thøc ®Êu thÇu quèc tÕ trong mua s¾m m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn lµ ®iÒu hÕt
søc míi mÎ. Nhng trong nh÷ng võa qua vµ nh÷ng n¨m tíi nhu cÇu mua
s¾m thiÕt bÞ t¨ng nhanh do ®ã viÖc hoµn thiÖn ph¬ng thøc vµ n©g cao chÊt
lîng mua s¾m lµ rÊt cÇn thiÕt, do ®ã sau khi kh¶o s¸t thùc tÕ ho¹t ®éng
nhËp khÈu vµ viÖc ¸p dông ph¬ng thøc ®Êu thÇu Quèc tÕ trong mua s¾m
thiÕt bÞ ë C«ng ty Vinacimex, em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi:
Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng ®Êu thÇu quèc tÕ vÒ
thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty XNK xi m¨ng ViÖt nam - Vinacimex - lµm
luËn v¨n tèt nghiÖp.
LuËn v¨n nµy gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®Êu thÇu vµ ®Êu thÇu Quèc tÕ.
1
Ch¬ng II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng viÖc vËn dông ph¬ng thøc ®Êu thÇu quèc
tÕ trong nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty XNK xi m¨ng
ViÖt nam.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng ®Êu thÇu Quèc
tÕ ë C«ng ty XNK xi m¨ng ViÖt nam.
2
Ch¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung
vÒ ®Êu thÇu quèc tÕ
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ®Êu thÇu vµ ®Êu
thÇu Quèc tÕ.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ph ¬ng thøc ®Êu thÇu
ë ViÖt Nam.
Ph¬ng thøc ®Êu thÇu ra ®êi trªn c¬ së cña ph¬ng thøc b¸n ®Êu gi¸. Nã
®îc nghiªn cøu vµ ¸p dông ë nhiÒu níc trªn ThÕ giíi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
Vµo cuèi nh÷ng n¨m 30, ®Çu nh÷ng n¨m 40 cïng víi sù ph¸t triÓn cuÈ
thÞ trêng kinh tÕ t b¶n trªn nhiÒu lÜnh vùc, ®ßi hái h×nh thøc ®Êu gi¸ còng
ph¶i ¸p dông réng r·i. Nhng b¸n ®Êu gi¸ cha cã ®ñ c¬ së ®Ó thùc hiÖn
trong lÜnh vùc cã ®Æc thï riªng nh: chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng c¬
b¶n, mua s¾m trang thiÕt bÞ,... do vËy mµ ®Êu thÇu ®· ra ®êi. §Êu thÇu ra
®êi vµ ®îc ¸p dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc,
viÖc chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã
sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, cïng víi xu thÕ héi nhËp nÒn kinh tÕ ThÕ giíi,
®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ, nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan,
ho¹t ®éng ®Çu t còng trë nªn s«i ®éng, vµ h×nh thµnh trªn thÞ trêng réng
lín, ®ßi hái nhu cÇu rÊt kh¾t khe c¶ vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, con ngêi vµ tµi chÝnh.
§øng tríc sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i
cña ph¬ng thøc tù lµm vµ giao thÇu ®· sö dông tríc ®©y, víi môc ®Ých ph¸t
triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ, th¸ng 8 n¨m 1988, trong quyÕt ®Þnh
217/H§BT cã ®a ra mét sè qui ®Þnh vÒ ®Êu thÇu, nhng kh«ng cã v¨n b¶n
híng dÉn cô thÓ nªn hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®Êu thÇu lóc ®ã lµ
kh«ng ®¸ng kÓ.
Sau ®ã, ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 1994, ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh sè
177/CP vÒ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng c¬ b¶n thay cho quyÕt ®Þnh sè
385/CP cò. Trong quyÕt ®Þnh 177/CP cã ghi râ “Nh÷ng dù ¸n cã vèn ®Çu
3
t tõ 500 triÖu ®ång trë lªn ®Òu ph¶i tæ chøc ®Êu thÇu”vµ hiÖn nay lµ NghÞ
®Þnh 43/CP ngµy 16/7/1996 vÒ viÖc ban hµnh Qui chÕ ®Êu thÇu.
Nh vËy ph¬ng thøc ®Êu thÇu ®i vµo níc ta nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan
bëi trong c¬ chÕ thÞ trêng, mäi ho¹t ®éng ®Òu kh«ng thÓ thiÕu yÕu tè c¹nh
tranh, cã c¹nh tranh th× míi thóc ®Èy ®îc mäi ngµnh, mäi ®¬n vÞ kinh tÕ
c¬ së ph¸t triÓn, c¹nh tranh trªn thÞ trêng ®Çu t l¹i cµng cÇn thiÕt. §Êu
thÇu ®·, ®ang vµ sÏ lµ ph¬ng thøc cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu, hoµn thiÖn vµ
thùc hiÖn cïng víi sù chuyÓn ®æi vµ ®i lªn víi c¸c ngµnh kinh tÕ cña c¶ níc.
2. C¸c quan niÖm vÒ ®Êu thÇu vµ ®Êu thÇu quèc tÕ trong
viÖc mua s¾m thiÕt bÞ hµng ho¸.
2.1. C¸c quan niÖm vÒ ®Êu thÇu
§Êu thÇu nãi chung lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã g¾n liÒn víi sù ra ®êi
cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸, kh«ng cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸
thÞ kh«ng cã ®Êu thÇu.
§Êu thÇu ë d¹ng gi¶n ®¬n - b¸n ®Êu gi¸, lµ c¸ch lµm th«ng thêng cã lîi
vÒ gi¸ cho ngêi b¸n. Tøc lµ ngêi cã hµng ®em b¸n trªn thÞ trêng thu ®îc
lîi nhuËn lµ cao nhÊt ®èi víi hµng ho¸ ®ã.
§øng ë mçi gãc ®é kh¸c nhau ngêi ta cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau
vÒ ®Êu thÇu.
- Quan niÖm cña chñ ®Çu t: §Êu thÇu lµ h×nh thøc më ra cho c¸c c«ng
ty c¹nh tranh víi nhau. Nã lµ mét h×nh thøc kinh doanh dùa vµo tÝnh chÊt
c¹nh tranh c«ng khai cña thÞ trêng. Bëi kh«ng cã c¹nh tranh th× kh«ng thÓ
cã ®Êu thÇu vµ còng kh«ng cÇn ®Õn ®Êu thÇu.
ë nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung thÞ kh«ng cã c¹nh tranh nªn
kh«ng cã ®Êu thÇu. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ mäi ngµnh kinh tÕ ®Òu thùc
hiÖn nhiÖm vô kÕ ho¹ch ho¸ Nhµ níc theo chØ thÞ cña trªn ®a xuèng. Cßn
ë nÒn kinh tÕ thÞ trêng, n¬i quy luËt c¹nh tranh chi phèi mäi ho¹t ®éng
kinh doanh th× ®Êu thÇu lµ mét h×nh thøc kinh doanh rÊt phæ biÕn, nhÊt lµ
trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh lín.
Nh vËy theo quan niÖm cña chñ ®Çu t th× ®Êu thÇu chØ tån t¹i vµ ph¸t
triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ë ®ã lµ n¬i c¸c quy luËt ®îc diÔn ra ®óng
b¶n chÊt cña nã.
- Quan ®iÓm cña nhµ thÇu: “§Êu thÇu Ýt nhiÒu mang tÝnh cê b¹c”.
4
§· nãi ®Õn “cê b¹c” th× bao giê còng cã kÎ th¾ng ngêi thua, ë ®©y ®Êu
thÇu còng ®îc c¸c nhµ thÇu hiÓu nh vËy. Bëi: ®«i khi c¸c nhµ thÇu th¾ng
cuéc trong khi cho r»ng gi¸ cña m×nh kh¸ thÊp, ®«i khi l¹i thÊt b¹i khi
nghÜ r»ng gi¸ cña m×nh qu¸ cao. Khi ®· dµnh ®îc hîp ®ång nhµ thÇu thêng ®a ra c¸c yªu s¸ch ®ßi hái ®Ó b¶o ®¶m lîi nhuËn thùc tÕ cao v× gi¸ dù
thÇu dùa trªn c¬ së dù to¸n thÊp. V× vËy kh«ng cã g× ng¹c nhiªn khi vÊn
®Ò tham dù ®Êu thÇu ®· hÊp dÉn viÖc ®iÒu tra nghiªn cøu cña chÝnh c¸c
c«ng ty dù thÇu còng nh nhiÒu häc gi¶ kh¸c.
2.2. §Êu thÇu Quèc tÕ mua s¾m thiÕt bÞ lµ g×.
§Êu thÇu mua s¾m thiÕt bÞ tríc hÕt lµ ph¬ng thøc c¹nh tranh trong viÖc
cung cÊp thiÕt bÞ vµ c¸c dÞch vô nh»m lùa chän ®¬n vÞ nhËn thÇu ®¸p øng
®îc yªu cÇu ®Æt ra cña chñ ®Çu t trong viÖc mua s¾m trang thiÕt bÞ víi chi
phÝ thÊp nhÊt.
§Êu thÇu mua s¾m thiÕt bÞ lµ viÖc dùa trªn tµi liÖu mêi thÇu do chñ ®Çu
t biªn so¹n ®Ó c¸c nhµ thÇu c¹nh tranh dµnh c¸c hîp ®ång cung cÊp thiÕt
bÞ vµ dÞch vô. Cã nghÜa lµ chñ ®Çu t muèn mua ®îc c¸i m×nh cÇn víi gi¸
rÎ nhÊt. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ nhµ thÇu ph¶i b¸n víi gi¸ ph¶i ch¨ng, do
®ã cã lîi cho chñ ®Èu t, ®ång thêi dï muèn hay kh«ng nhµ thÇu cã ®îc
häp ®ång còng ph¶i tho¶ m·n ®îc môc ®Ých cña m×nh vÒ lîi nhuËn, uy tÝn,
viÖc lµm, kinh nghiÖm.
VËy, ®Êu thÇu Quèc tÕ nãi chung vµ ®Êu thÇu mua s¾m thiÕt bÞ nãi
riªng lµ h×nh thøc ®Êu thÇu më ra cho c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi níc tham
gia vµ c¹nh tranh víi nhau trong viÖc cung cÊp vµ dÞch vô, hµng ho¸, ...
theo yªu cÇu cña chñ ®Çu t.
3. Ph©n lo¹i ®Êu thÇu quèc tÕ.
C¨n cø vµo môc ®Ých ®Êu thÇu, Qui chÕ ®Êu thÇu (ban hµnh kÌm theo
NghÞ ®Þnh 43/CP - ngµy 16/7/96 cña chÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ
nghÜa ViÖt nam) ph©n lo¹i ®Êu thÇu gåm bèn lo¹i:
- §Êu thÇu mua s¾m vËt t, thiÕt bÞ.
- §Êu thÇu tuyÓn chän t vÊn.
- §Êu thÇu x©y l¾p.
- §Êu thÇu dù ¸n.
5
§Ó tuyÓn chän ®îc c¸c nhµ thÇu cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu c«ng
tr×nh, chñ ®Çu t cã thÓ lùa chän mét trong c¸c h×nh thøc ®Êu thÇu sau:
4. C¸c h×nh thøc ®Êu thÇu Quèc tÕ vµ c¸c ph ¬ng thøc ¸p
dông.
4.1. C¸c h×nh thøc ®Êu thÇu Quèc tÕ.
Cã ba h×nh thøc ®Êu thÇu c¹nh tranh Quèc tÕ:
4.1.1. §Êu thÇu tæng thÓ (réng r·i).
§Êu thÇu tæng thÓ lµ h×nh thøc kh«ng h¹n chÕ sè lîng nhµ thÇu tham
gia. Bªn mêi thÇu th«ng b¸o c«ng khai trªn c¸c ph¬ng tiªn th«ng tin ®¹i
chóng vµ ghi râ c¸c ®iÒu kiÖn, thêi gian dù thÇu. §èi víi nh÷ng gãi thÇu
lín phøc t¹p vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt, bªn mêi thÇu ph¶i tiÕn hµnh s¬
tuyÓn ®Ó lùa chän nhµ thÇu cã ®ñ t c¸ch vµ n¨ng lùc tham dù ®Êu thÇu.
Ph¬ng thøc nµy cã mét sè lîi thÕ:
- Do th«ng b¸o mêi thÇu ®îc th«ng b¸o c«ng khai do ®ã tÊt c¶
nh÷ng ai muèn tham gia ®Òu cã quyÒn tham dù, nh vËy nã b¶o ®¶m sù
tham gia tèi ®a vµ do ®ã lµ c¹nh tranh tèi ®a.
- Nã cho phÐp c¸c lùc lîng cña thÞ trêng tham gia tù do.
- G¾n liÒn víi c¸c nguyªn t¾c vµ qui chÕ cã s½n b¶o ®¶m cho mét
quyÕt ®Þnh mua b¸n c«ng b»ng.
- Kh«ng cã sù u ¸i vµ lo¹i bá ®îc ®Æc ©n vµ sù mÊt c«ng b»ng.
- Cã thÓ b¶o vÖ cho nh÷ng ngêi cã liªn quan trong c¸c ho¹t ®éng
mua s¾m khái c¸c ¸p lùc vµ chØ trÝch.
Tuy vËy, ph¬ng thøc nµy cã mét sè bÊt lîi:
- ViÖc ¸p dông ph¬ng thøc nµy sÏ tiªu tèn kh¸ nhiÒu thêi gian vµ
trong t×nh h×nh thÞ trêng t¨ng gi¸ sÏ kh«ng ®¶m b¶o cho mét sù mua s¾m
tèt nhÊt.
- ViÖc xem xÐt vµ lo¹i bá c¸c ®¬n hµng kh«ng phï hîp g©y l·ng phÝ
nguån lùc.
- Kh«ng ®¶m gi¸ hîp lý nhÊt ë mét thÞ trêng ®éc quyÒn víi gi¸ cao
hoÆc ®Êu thÇu th«ng ®ång.
6
Do cã c¸c bÊt lîi nµy, ph¬ng thøc ®Êu thÇu réng r·i lµ phï hîp nhÊt ®èi
víi c¸c s¶n phÈm ®· ®îc tiªu chuÈn ho¸ dã thÞ trêng ®· x¸c lËp, víi sè lîng nhµ cung cÊp lín.
4.1.2. §Êu thÇu h¹n chÕ hoÆc cã sù lùa chän.
§Ó tr¸nh c¸c ®¬n dù thÇu kh«ng ®¸ng xem xÐt, ngêi ta ®· sö dông hÖ
thèng ®Êu thÇu h¹n chÕ. §©y lµ h×nh thøc ®Êu thÇu mµ bªn mêi thÇu chØ
göi th mêi thÇu tíi mét sè nhµ cung cÊp cã tiÒm n¨ng ®· ®îc chän läc.
Cã hai c¸ch trong ph¬ng thøc ®Êu thÇu chän läc :
* Cã sù ph©n lo¹i tríc.
C¸c ph¬ng thøc nµy dùa trªn sù më réng danh s¸ch cña nh÷ng ngêi
cung cÊp th«ng qua thñ tôc ph©n lo¹i tríc. Mét tæ chøc mua s¾m sö dông
mét ph¬ng tiÖn qu¶ng c¸o mêi tÊt c¶ nh÷ng ngêi quan t©m ®¨ng kÝ víi t
c¸ch lµ nh÷ng ngêi cung cÊp cã tiÒm n¨ng ®èi víi mét s¶n phÈm cô thÓ
(hoÆc mét nhãm s¶n phÈm). Thñ tôc yªu cÇu r»ng tÊt c¶ nh÷ng ngêi cã
liªn quan ®îc liÖt kª hoÆc ®¨ng kÝ víi mét c¬ quan mua s¨ms, ®iÒn vµo
mÉu ®îc lµm s½n ®· m« t¶ nh»m lÊy ra tÊt c¶ c¸c th«ng tin, nh vËy (víi sù
gióp ®ì cña c¸c chøng tõ x¸c minh ) t¹o kh¶ n¨ng cho tæ chøc mua ®¸nh
gi¸ kh¶ n¨ng cung cÊp cña c¸c h·ng vµ c¸c giÊy tê liªn quan ®Õn uy tÝn.
ChØ cã nh÷ng ngêi göi ®¬n ®îc ®¸nh gi¸ ®ñ kh¶ n¨ng theo hÖ thèng nµy
míi ®îc ®¨ng kÝ hoÆc ghi tªn lµ ®ñ t c¸ch ®Ó dÕn ®Êu thÇu sau naú ®èi víi
mét s¶n phÈm ®îc ®a ra.
* Kh«ng cã sù ph©n lo¹i tríc.
Mét ®¹i lÝ cã thÓ quyÕt ®Þnh kh«ng th«ng qua c¸c thñ tôc ph©n lo¹i tríc ®Ó më réng danh s¸ch c¸c nhµ cung cÊp cã kh¶ n¨ng.Cã thÓ x©y dùng
mét danh s¸ch nh vËy, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng viÖc mua s¾m mét lÇn hoÆc
kh«ng lÆp l¹i, sö dông mét trong c¸c ph¬ng thøc sau: kh¶o s¸t thÞ trêng
cung cÊp cña chÝnh hä, hoÆc c¸c hå s¬ tríc ®©y; liªn hÖ víi nh÷ng ngêi
mua s¶n phÈm t¬ng tù; xem xÐt c¸c t¹p chÝ kÜ thuËt; th«ng qua sù gióp ®ì
cña c¸c tæ chøc dÞch vô t vÊn chuyªn m«n ho¸ trong lÜnh vùc ®ã.
Môc ®Ých cña hÖ thèng ®Êu thÇu h¹n chÕ lµ nh»m chän läc nh÷ng nhµ
thÇu cã ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång nÕu hä ®îc chän trªn c¬ së so
s¸nh c¸c ®¬n dù thÇu kh¸c nhau. Môc ®Ých cña ngêi mua trong qu¸ tr×nh
lùa chän tríc lµ ®îc tù tho¶ m·n kh¶ n¨ng ®ã.
7
§iÒu nµy ®îc thùc hiªn th«ng qua kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®èi víi mét ngêi cung cÊp dùa trªn:
- Sè liÖu vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng tríc ®ã.
- N¨ng lùc cña nh©n c«ng cã kÜ thuËt.
- Kh¶ n¨ng /ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt.
- N¨ng lùc qu¶n lÝ.
- Kh¶ n¨ng tµi chÝnh.
4.1.3 §Êu thÇu riªng lÎ (chØ ®Þnh thÇu).
Cã c¸c s¶n phÈm mµ chØ cã mét nhµ cung cÊp. Trong t×nh huèng nh
vËy th«ng qua ®Êu thÇu h¹n chÕ hay réng r·i sÏ g©y l·ng phÝ c«ng søc.
§¬n ®Æt hµng c¸c phô tïng thay thÕ mét thiÕt bÞ ®ang cã th«ng thêng sÏ ®a tíi ngêi cung cÊp ban ®Çu thiÕt bÞ ®ã... T¬ng tù ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã
quyÒn së h÷ c«ng nghiÖp hoÆc quy tr×nh ®îc cÊp b»ng s¸ng chÕ, th× ngêi
mua cÇn tiÕp xóc víi chÝnh ngêi cung c¸p cña s¶n phÈm hoÆc c«ng nghÖ
®ã. Trong t×nh huèng nh vËy, ngêi mua chØ kÝ phh¸t mét giÊy mêi thÇu
cho mét nhµ cung cÊp ®éc quyÒn.
Thùc chÊt, ®ã lµ mét ph¬ng thøc mua s¾m, nã t¬ng tù c¸c ph¬ng thøc
mua s¾m th«ng qua th¬ng lîng. Do vËy, gi¸ sÏ ®îc th¬ng lîng sau khi
nhËn ®îc ®¬n dù thÇu cña nhµ cung cÊp.
ë ViÖt nam, theo ®iÒu 3- Quy chÕ ®Êu thÇu - quy ®Þnh vÒ h×nh thøc lùa
chän nhµ thÇu cã nªu ba h×nh thøc, th× ngoµi hai h×nh thøc th«ng thêng lµ
®¸u thÇu më réng vµ ®Êu thÇu h¹n chÕ cßn cã h×nh thøc chØ ®Þnh thÇu.
§©y lµ h×nh thøc mµ ngêi mua còng chØ th¬ng th¶o hîp ®ång víi mét nhµ
thÇu (gièng nh h×nh thøc ®Êu thÇu riªng lÎ theo th«ng lÖ Quèc tÕ), tuy
nhiªn nhµ thÇu nµy ph¶i do ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t chØ ®Þnh,
nÕu kh«ng ®¹t yªu cÇu míi th¬ng th¶o víi nhµ thÇu kh¸c.
H×nh thøc chØ ®Þnh thÇu chØ ®îc ¸p dông víi c¸c dù ¸n cã tÝnh chÊt
nghiªn cøu, thö nghiÖm; cÊp b¸ch do thiªn tai ®Þch ho¹; bÝ mËt quèc gia,
an ninh quèc phßng; mét sè dù ¸n ®Æc biÖt do Thñ tíng ChÝnh phñ cho
ph¸p; c¸c dù ¸n hoÆc gãi thÇu cã trÞ gi¸ nhá h¬n 500 triÖu ®ång.
4.2. C¸c ph¬ng thøc ¸p dông. (theo Quy chÕ ®Êu thÇu cña ViÖt
nam)
4.2.1. §Êu thÇu mét tói hå s¬ (mét phong b×).
8
Khi dù thÇu theo ph¬ng thøc nµy, nhµ thÇu cÇn nép nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ
kÜ thuËt, tµi chÝnh, gi¸ c¶ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c trong mét tói hå s¬
chung.
4.2.2. §Êu thÇu hai tói hå s¬ ( hai phong b×)
Khi dù thÇu theo ph¬ng thøc nµy, nhµ thÇu cÇn nép nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ
kÜ thuËt vµ ®Ò xuÊt vÒ tµi chÝnh trong nh÷ng tói hå s¬ riªng vµo cïng mét
thêi ®iÓm. Tói hå s¬ vÒ kÜ thuËt sÏ ®îc xem xÐt tríc ®Ó ®Ênh gi¸ xÕp h¹ng.
Nhµ thÇu ®îc xÕp h¹ng thø nhÊt vÒ kÜ thuËt sÏ ®îc xem xÐt tiÕp tói hå s¬
®Ò xuÊt vÒ tµi chÝnh. Trêng hîp nhµ thÇu kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu
vÒ tµi chÝnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång, bªn mêi thÇu ph¶i xin ý kiÕn cña
ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t, nÕu ®îc chÊp thuËn míi ®îc phÐp
mêi nhµ thÇu tiÕp theo ®Ó xem xÐt.
4.2.3. §Êu thÇu hai giai ®o¹n.
Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng dù ¸n lín, phøc t¹p vÒ kÜ tthuËt
vµ c«ng nghÖ hoÆc dù ¸n thuéc d¹ng ch×a kho¸ trao tay. Trong qu¸ tr×nh
xem xÐt, chñ ®Çu t cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn yªu cÇu vÒ mÆt c«ng nghÖ, kÜ
thuËt vµ c¸c ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña hå s¬ mêi thÇu.
* Giai ®o¹n thø nhÊt : c¸c nhµ thÇu nép c¸c ®Ò xuÊt vÒ kÜ thuËt vµ ph¬ng ¸n tµi chÝnh s¬ bé(cha cã gi¸) ®Ó bªn mêi thÇu xem xÐt vµ th¶o luËn
cô thÓ víi tõng nhµ thÇu nh»m thèng nhÊt vÒ yªu cÇu vµ tiªu chuÈn kÜ
thuËt ®Ó nhµ thÇu chÝnh thøc chuÈn bÞ vµ nép ®Ò xuÊt kÜ thuËt cña m×nh.
* Giai ®o¹n thø hai: Bªn mêi thÇu mêi c¸c nhµ thÇu tham gia trong
giai ®o¹n thø nhÊt nép ®Ò xuÊt kÜ thuËt ®· ®îc bæ sung hoµn chØnhtrªn
cïng mét mÆt b»ng kÜ thuËt vµ ®Ò xuÊt ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, tiÕn
®é thùc hiÖn, ®iÒu kiÖn hîp ®ång, gi¸ bá thÇu ®Ó ®¸nh gi¸ vµ xÕp h¹ng.
4.2.4. Chµo hµng c¹nh tranh.
Ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông cho nh÷ng gãi thÇu mua s¾m vËt t
thiÕt bÞ cã quy m« nhá vµ ®¬n gi¶n. Mçi gãi thÇu ph¶i cã Ýt nhÊt 3 b¶n
chµo gi¸ cña 3 nhµ thÇu kh¸c nhau trªn c¬ së yªu cÇu cña bªn mêi thÇu.
Nhµ thÇu ®¸p øng yªu cÇu vµ cã gi¸ bá thÇu ®îc ®¸nh gi¸ thÊp nhÊt sÏ ®îc
xem xÐt trao hîp ®ång.
4.2.5. Mua s¾m trùc tiÕp.
9
Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp ngêi cã thÈm quyÒn
quyÕt ®Þnh ®Çu t cho phÐp ®èi víi c¸c lo¹i vËt t thiÕt bÞ cã nhu cÇu gÊp ®Ó
hoµn thµnh dù ¸n mµ tríc ®ã c¸c lo¹i vËt t nµy ®· ®îc tiÕn hµnh ®Êu thÇu
vµ ®îc ngêi cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t cho phÐp thùc hiÖn.
4.2.6. Giao thÇu trùc tiÕp.
Lµ ph¬ng thøc chän ngay mét nhµ thÇu cã ®é tin cËy cao ®Ó xem xÐt
th¬ng th¶o hîp ®ång. Ph¬ng thøc nµy chØ ®îc ¸p dông víi nh÷ng gãi thÇu
cã quy m« nhá díi 500 triÖu ®ång vµ c¸c gãi thÇu dîc Thñ tíng chÝnh phñ
cho phÐp chØ ®Þnh thÇu. Trêng hîp nhµ thÇu ®îc chØ ®Þnh kh«ng ®¸p øng
yªu cÇu cña bªn mêi thÇu thh× chñ ®Çu t ®îc quyÒn kiÕn nghÞ víi ngêi cã
thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t xem xÐt thay ®æi nhµ thÇu kh¸c ®Ó th¬ng
th¶o hîp ®ång.
5. Mét sè nguyªn t¾c ®Êu thÇu Quèc tÕ.
§Êu thÇu quèc tÕ kh«ng ph¶i lµ mét thñ tôc thuÇn tuý, trªn thùc tÕ ®©y
lµ mét c«nng nghÖ hiÖn ®¹i, mét hÖ thèng gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò
kh«ng thÓ bá qua trong sù phèi hîp gi÷a c¸c chñ thÓ trùc tiÕp liªn quan
®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng vµ cung cÊp thiÕt bÞ mµ môc ®Ých lµ b¶o ®¶m cho
qu¸ tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn víi kÕt qu¶ tèi u. XÐt theo quan ®iÓm tæng
thÓ: tèi u vÒ chÊt lîng vµ tiÕn ®é, tµi chÝnh, ®ång thêi h¹n chÕ tèi ®a
nh÷ng diÔn biÕn g©y c¨ng th¼ng vµ ph¬ng h¹i ®Õn uy tÝn cña c¸c bªn h÷u
quan.
Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých nµy th× chu tr×nh ®Êu thÇu Quèc tÕ ph¶i
tu©n thñ chÆt chÏ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n. §ã lµ:
1 - Nguyªn t¾c c¹nh tranh víi ®iÒu kiÖn ngang nhau.
Mäi cuéc ®Êu thÇu ®Òu ph¶i ®îc thùc hiÖn víi sù tham dù cña mét sè
nhµ thÇu cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó h×nh thµnh mét cuéc c¹nh tranh m¹nh mÏ.
§iÒu kiÖn ®Æt ra víi c¸c ®¬n vÞ øng thÇu vµ th«ng tin cung cÊp cho hä ph¶i
ngang nhau, nhÊt thiÕt kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö.
2 - Nguyªn t¾c d÷ liÖu ®Çy ®ñ.
C¸c nhµ thÇu ph¶i nhËn ®îc ®Çy ®ñ tµi liÖu ®Êu thÇu víi c¸c th«ng tin
chi tiÕt, râ rµng vµ cã hÖ thèng vÒ quy m«, sè lîng, quy c¸ch, yªu cÇu chÊt
lîng c«ng tr×nh hay hµng ho¸, dicchj vôu cÇn cung øng; vÒ tiÕn ®é vµ ®iÒu
kiÖn thùc hiÖn(nghÜa lµ chñ c«ng tr×nh ph¶i nghiªn cø, tÝnh to¸n, c©n nh¾c
10
thÊu ®¸o ®Ó tiªn liÖu rÊt kÜ vµ rÊt ch¾c ch¾nvÒ mäi yÕu tè cã liªn quan,
ph¶i cè tr¸nh t×nh tr¹ng chuÈn bÞ s¬ sµi, t¾c tr¸ch).
3 - Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ c«ng b»ng.
C¸c hå s¬ ®Êu thÇu ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo mét c¸ch kh«ng thiªn vÞ,
theo cïng mét chuÈn mùc vµ ®îc ®¸nh gi¸ bëi mét héi ®ång xÐt thÇu cã
®Çy dñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt. LÝ do ®Ó “®îc chän” hay “lo¹i bá” ph¶i ®îc
gi¶i thÝch ®Çy ®ñ ®Ó tr¸nh ngê vùc.
4 - Nguyªn t¾c tr¸ch nhiÖm ph©n minh.
Kh«ng chØ cã nghÜa vô, quyÒn lîi cña c¸c bªn liªn quan ®îc ®Ò cËp,
chi tiÕt ho¸ trong hîp ®ång mµ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn ë tõng
phÇn viÖc ®Òu ®îc ph©n ®Þnh r¹ch rßi ®Ó kh«ng mét sai sãt nµo kh«ng cã
ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm. Mçi bªn cã liªn quan ®Òu biÕt râ m×nh ph¶i g¸nh
chÞu hËu qu¶ g× nÕu cã s¬ suÊt vµ do ®ã mçi bªn ®Òu ph¶i nç lùc tèi ®a
trong viÖc kiÓm so¸t bÊt tr¾c vµ phßng ngõa rñi ro.
5 - Nguyªn t¾c (ba chñ thÓ).
Thùc hiÖn dù ¸n theo thÓ thøc ®Êu thÇu Quèc tÕ lu«n cã sù hiÖn diÖn
®ång thêi cña ba chñ thÓ: chñ c«ng tr×nh, nhµ thÇu vµ kÜ s t vÊn. Trong ®ã
kÜ s t vÊn hiÖn diÖn nh mét nh©n tè ®¶m b¶o cho hîp ®ång lu«n ®îc thùc
hiÖn nghiªm tóc ®Õn tõng chi tiÕt, mäi sù bÊt cËp vÒ kÜ thuËt, tiÕn ®é ®îc
ph¸t hiÖn kÞp thê, nh÷ng biÖn ph¸o ®iÒu chØnh thÝch hîp ®îc ®a ra ®óng
lóc. KÜ s t vÊn còng lµ nh©n tè h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng m toan th«ng ®ång
hoÆc tho¶ hiÖp,”ch©m chíc” g©y thiÖt h¹i cho ngêi chñ ®Ých thùc cña dù
¸n.
6 - Nguyªn t¾c b¶o l·nh, b¶o hµnh vµ b¶o hiÓm thÝch ®¸ng.
7 - Nguyªn t¾c b¶o mËt hå s¬, tµi liÖu, th«ng tin.
TÊt c¶ nh÷ng ngêi thùc hiÖn c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ xÐt thÇu ph¶i cã
tr¸ch nhiÖm gi÷ bÝ mËt c¸c hå s¬, tµi liÖu, th«ng tin vÒ néi dung hå s¬ mêi
thÇu, vÒ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ xÕp h¹ng nhµ thÇu,...
ChØ trªn c¬ së tu©n thñ nghiªm chØnh, chÆt chÏ c¸c nguyªn t¾c trªn th×
viÖc ®Êu thÇu Quèc tÕ míi cã thÓ ph¸t huy ®îc nh÷ng lîi thÕ cu¶ nã vµ
h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng bÊt lîi.
6. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ph¬ng thøc ®Êu thÇu nãi
chung vµ ®Êu thÇu quèc tÕ nãi riªng.
11
6.1. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ.
Chóng ta ®Òu biÕt, ®Êu thÇu lµ h×nh thøc c¹nh tranh c«ng khai trªn thÞ
trêng, kh«ng cã c¬ chÕ thÞ trêng th× kh«ng cã ®Êu thÇu Quèc tÕ. ThËt vËy,
trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c
®¬n vÞ quèc doanh ®Òu do Nhµ níc chØ ®¹o tõ trªn xuèng, c¸c ®¬n vÞ ph¶i
hoµn thµnh kÕ ho¹ch do Nhµ níc giao vµ sÏ ®îc sù hç trî cña Nhµ n¬c ®Ó
hoµn thµnh kÕ ho¹ch, Nhµ níc bï lç, bao tiªu s¶n phÈm, do ®ã c¸c ®¬n vÞ
kinh tÕ kh«ng cÇn ph¶i c¹nh tranh víi nhau.
Còng trong thêi kú nµy, phÇn lín c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña
ta ®Òu diÔn ra trong ph¹m vi c¸c níc trong khèi XHCN, c¸c hîp ®ång
ngo¹i ®Òu ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸c nghÞ ®Þnh th c¸c cam kÕt viÖn trî kÝ
kÕt trùc tiÕp gi÷a c¸c chÝnh phñ. Do ®ã, vÊn ®Ó tæ chøc ®Êu thÇu Quèc tÕ
®Ó chän ngêi cung cÊp kh«ng ®îc ®Æt ra. Nhng tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ
thÞ trêng c¹nh tranh, tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ ®Òu ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ
ph¸t triÓn do ®ã ®Êu thÇu víi b¶n chÊt lµ c¹nh tranh cµng ®îc c¸c ®¬n vÞ,
doanh nghiÖp quan t©m vµ thùc hiÖn.
6.2. ThÞ trêng vµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
ThÞ trêng vµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng bao hµm c¶ thÞ trêng ngêi mua
vµ thÞ trêng ngêi b¸n. Nh÷ng ngêi b¸n c¹nh tranh víi nhau trªn thÞ trêng
ngêi b¸n ®Ó cã thÓ b¸n ®îc hµng lµ ®iÒu tÊt yÕu vµ nã cã nh÷ng t¸c ®éng
®Õn nh÷ng lîi Ých còng nh nh÷ng bÊt lîi cña ngêi mua. Vµ ngîc l¹i, thÞ trêng ngêi mua còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn ngêi b¸n vµ b¶n th©n
ngêi mua: Ýt ngêi b¸n nhiÒu ngêi mua th× thÞ trêng thuéc vÒ ngêi b¸n, lîi
Ých cña ngêi mua trong trêng hîp nµy sÏ bÞ h¹n chÕ vµ ngîc l¹i, nhiÒu ngêi b¸n Ýt ngêi mua th× thÞ trêng lµ cña ngêi mua, b»ng viÖc thóc ®Èy c¹nh
tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n ngêi mua cã thÓ ®¹t ®îc nh÷ng lîi Ých to lín,
bÊt ngê.
- ThÞ trêng lµ c¬ së quan träng ®Ó h×nh thµnh c¬ cÊu ®Çu t.
- Lµ ®iÓm khëi ®Çu vµ còng lµ ®iÓm kÕt thóc cña c«ng t¸c ®Çu t.
- ThÞ trêng lµ n¬i ®Ò ra c¸c nhu cÇu ®Êu thÇu vµ lµ môc tiªu phôc vô
cho viÖc thùc hiÖn tæ chøc ®Êu thÇu.
- ThÞ trêng còng lµ n¬i kiÓm nghiÖm tÝnh phï hîp cña viÖc thùc hiÖn
ph¬ng thøc ®Êu thÇu, nã sÏ tù ®µo th¶i nh÷ng mÆt kh«ng hîp lý, yÕu kÐm,
12
vµ kÝch thÝch ®æi míi n¨ng cao hiÖu qu¶ cña nh÷ng mÆt tÝch cùc trong ®Êu
thÇu.
Do vËy, thÞ trêng lµ ®éng lùc, lµ m«i trêng, lµ ®iÒu kiÖn kh¼ng ®Þnh cho
viÖc thùc hiÖn ph¬ng thøc ®Êu thÇu.
6.3. Nh©n tè khoa häc kü thuËt.
Víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ trªn tÊt
c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi toµn cÇu, chóng ta kh«ng thÓ
dËm ch©n t¹i chç mµ cÇn cã sù chuyÓn m×nh hîp lý ®Ó ®uæi dÇn vµ b¾t kÞp
víi sù ph¸t triÓn chung cña ThÕ giíi. Do ®ã khoa häc lµ mét chØ tiªu c¬
b¶n trong qu¸ tr×nh xÐt thÇu.
Nh vËy, nh©n tè khoa häc kü thuËt t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho c¸c
nhµ thÇu mét c¸ch ®¾c lùc nh»m dÉn nhµ thÇu ®Õn gÇn víi kh¶ n¨ng th¾ng
thÇu mét c¸c lín nhÊt.
6.4. Nh©n tè th«ng tin.
Th«ng tin cÇn thiÕt cho mäi ho¹t ®éng x· héi. Trong ®Êu thÇu Quèc tÕ
th× lîng th«ng tin ph¶i xö lý rÊt nhiÒu. Th«ng tin gióp cho nhµ thÇu hiÓu
râ vÒ dù ¸n mµ m×nh ®ang tranh giµnh hîp ®ång, th«ng tin t¹o ®iÒu kiÖn
cho nhµ thÇu biÕt ®îc nh÷ng ®èi thñ ®ang c¹nh tranh cña m×nh, ... vµ ®iÒu
quan träng h¬n lµ th«ng tin chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi, th× viÖc lËp hå s¬
dù thÇu míi kh¼ng ®Þnh ®îc kÕt qu¶ tróng thÇu.
§èi víi chñ ®Çu t th«ng tin lµ c¬ së ®Ó phôc vô cho viÖc xÐt chän nhµ thÇu
tèt nhÊt.
II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ho¹t ®éng ®Êu thÇu
Quèc tÕ.
1. XuÊt ph¸t tõ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng.
ViÖc mua b¸n m¸y mãc thiÕt bÞ toµn bé tån t¹i tõ rÊt l©u vµ ngµy cµng
ph¸t triÓn bëi v× tån t¹i mét thùc tÕ lµ, trªn thÕ giíi cã nh÷ng quèc gia
®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn.
C¸c níc ph¸t triÓn víi sù ®Çu t lín trong ®µo t¹o, nghiªn cøu ph¸t triÓn
khoa häc c«ng nghÖ nªn tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng tiªn tiÕn,
hiÖn ®¹i, hä lu«n ®a ra c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ cã c«ng nghÖ cao vµ b¸n
ra thÞ trêng ThÕ giíi ®Ó kiÕm lêi, cßn c¸c níc kÐm ph¸t triÓn do vÉn cßn
trong vßng luÈn quÈn nghÌo --> ®Çu t cho gi¸o dôc thÊp --> khoa häc kü
thuËt kÐm ph¸t triÓn --> kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn --> nghÌo --> ... .Nªn trinh
13
®é khoa häc kü thuËt l¹c hËu kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ do ®ã c¸c níc nµy b¾t buéc ph¶i nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt
bÞ.
Do ®ã, møc cung vµ cÇu trªn thÞ trêng m¸y mãc thiÕt bÞ ®Òu rÊt lín, sù
c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia cïng tr×nh ®é rÊt gay g¾t, tèc ®é lu chuyÓn
hµng ho¸ rÊt lín. ViiÖc lùa chän ®îc mét ph¬ng thøc mua s¾m phï hîp lµ
®iÒu v« cïng quan träng.
2. §ßi hái cña c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
Nh ®· nãi ë phÇn tríc ®Êu thÇu lµ s¶n phÈn cña sù c¹nh tranh, kh«ng
cã thÞ trêng c¹nh tranh kh«ng cã ®Êu thÇu, do ®ã trong nÒn kinh tÕ tËp
trung bao cÊp chóng ta kh«ng cã h×nh thøc ®Êu thÇu trong mua s¾m mµ
chØ cã giao thÇu trùc tiÕp. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr¬ng tù do c¹nh
tranh díi sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc, c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp buéc
ph¶i ®Ò ra cho m×nh chiÕn lîc kinh doanh phï hîp nhÊt ®Ó cã thÓ tån t¹i
vµ ph¸t triÓn. Do vËy, viÖc lùa chän ®îc ph¬ng thøc mua s¾m phï hîp cã
tÝnh c¹nh tranh cao ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh
lµ ®iÒu c¸c ®¬n vÞ rÊt quan t©m. §Êu thÇu c¹nh tranh lµ mét ph¬ng thøc
phï hîp, nhÊt lµ trong mua s¾m Quèc tÕ khi mµ viÖc mua s¾m diÔn ra
trong ®iÒu kiÖn nh÷ng hiÓu biÕt cña ta vÒ thÞ trêng níc ngoµi cßn rÊt h¹n
chÕ.
3. Vai trß cña ®Êu thÇu Quèc tÕ trong mua s¾m hµng ho¸
nhËp khÈu.
Mét trong nh÷ng ph¬ng thøc mua b¸n hay ®îc c¸c níc trªn ThÕ giíi sö
dông (vµ gÇn ®©y còng ®· ®îc ¸p dông ë ViÖt nam) ®ã lµ ph¬ng thøc ®Êu
thÇu c¹nh tranh Quèc tÕ - ®· nãi ë trªn. §©y lµ ph¬ng thøc cã thÓ ®¸p øng
hµi hoµ lîi Ých cña c¸c bªn h÷u quan:
+ §èi víi Nhµ níc:
®Êu thÇu Quèc tÕ t¹o c¬ së ®Ó ®¸nh gÝ n¨ng lùc cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ
trong níc còng nh c¸c h·ng níc ngoµi, ng¨n chÆn ®îc c¸c biÓu hiÖn tiªu
cùc, tr¸nh ®îc sù thiªn vÞ, c¶m tÝnh, ®Æc quyÒn ®Æc lîi, mãc ngoÆc riªng
víi nhau.
Th«ng qua chÕ ®é ®Êu thÇu Quèc tÕ, mÆt tÝch cùc nhÊt lµ t¹o ®îc biÖn
ph¸p qu¶n lÝ tµi chÝnh cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm vèn ®Çu t vµ t¨ng cêng c¸c
lîi Ých kinh tÕ x· héi kh¸c.
14
+ §èi víi chñ ®Çu t:
Do ®Êu thÇu lµ cuéc c¹nh tranh réng r·i gi÷a c¸c nhµ thÇu nªn qua ®ã
chñ ®Çu t cã thÓ chän ®îc nnhµ thÇu cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu
cña m×nh vÒ kÜ thuËt, chÊt lîng víi c¸c gi¸ c¶ vµ c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång
hîp lÝ; ®¶m b¶o kh«ng lµm ph¬ng h¹i ®Õn uy tÝn cña c¸c bbªn tr¸nh ®îc
nh÷ng s¬ hë sai lÇm g©y thiÖt hhaÞ vÒ vËt chÊt vµ uy tÝn.
+ §èi víi nhµ thÇu:
§¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt
®èi xö gi÷a c¸c nhµ thÇu, c¬ héi t¬ng ®¬ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhµ cung cÊp
tiÒm n¨ng.
Do sù ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n chµo thuÇn trªn c¬ së nh÷ng chØ tiªu ®îc thiÕt
lËp tríc vµ ®îc tÊt c¶ c¸c nhµ cung cÊp hiÓu, do vËy lo¹i trõ ®îc ph¹m vi
®Æc quyÒn chñ nghÜa.
§Êu thÇu quèc tÕ kÝch thÝch c¸c nhµ thÇu n©ng cao tr×nh ®ä ¸p dông
c«ng nghÖ vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ tèt nhÊt, gi¸ c¶ hîp lÝ
nhÊt ®Ó giµnh ®îc phÇn th¾ng.
Cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng viÖc ®· nhËn thÇu nh»m gi÷ ®îc uy
tÝn ®èi víi chñ ®Çu t vµ n©ng cao uy tÝn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
m×nh trªn th¬ng trêng.
4. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ho¹t ®éng ®Êu thÇu Quèc
tÕ.
ChÕ ®é ®Êu thÇu Quèc tÕ mua s¾m hµng ho¸ lµ mét bíc cao h¬n cña
chÕ ®ä giao thÇu trùc tiÕp cung cÊp hµng ho¸. Giao thÇu ®îc thùc hiÖn trªn
c¬ së kÕt qu¶ cña ®Êu thÇu.
ChÕ ®é ®Êu thÇu Quèc tÕ trong mua s¾m hµng ho¸ chøa ®ùng yÕu tè
c¹nh tranh trong viÖc nhËn thÇu. C¸c chñ ®Çu t, c¸c c¬ quan kÕ ho¹ch
kh«ng chØ ®Þnh tæ chøc nhËn thÇu(trõ mét sè Ýt trßng hîp ®· ®îc quy ®Þnh
trong Quy chÕ ®Êu thÇu), c¸c nhµ cung cÊp muèn cã viÖc lµm, lîi nhuËn
®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, hay nãi kh¸c ®i lµ muèn th¾ng thÇu th× ph¶i t×m
hiÓu nhu cÇu cña c¸c chñ ®Çu t th«ng qua th«ng b¸o mêi thÇu vµ ph¶i cã
kÕ ho¹ch c¹nh tranh phï hîp vÒ kÜ thuËt, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn hîp ®ång,...
TÝnh u viÖt cña chÕ ®é ®Êu thÇu Quèc tÕ lµ kh«ng thÓ phñ nhËn, nã ®îc
chøng minh kh¸ râ b»ng c¸c kÕt qu¶ thu ®îc cña c¸c níc trªn thÕ giíi
15
còng nh cña níc ta trong thêi gian qua, b»ng sù h×nh thµnh vµ ngµy cµng
hoµn thiÖn cña ph¬ng thøc.
Víi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, ph¬ng thøc ®Êu thÇu Quèc tÕ ®· ®îc kh¼ng ®Þnh
vµ tiÕp tôc ph¸t huy nh»m mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n, ®ãng
gãp vµo c«ng cuéc ®æi míi vµ x©y dùng ®Êt níc.
III. ThÓ thøc, tr×nh tù ®Êu thÇu Quèc tÕ.
Tuy tÝnh chÊt vµ néi dung c¸c lo¹i ®Êu thÇu kh¸c nhau lµ kh¸c nhau,
nhng thÓ thøc vµ ®iÒu kiÖn cã nhiÒu ®iÓm vÒ c¬ b¶n còng gièng nhau.
Toµn bé thÓ thøc vµ tr×nh tù ®Êu thÇu cã thÓ chia lµm 3 giai ®o¹n:
- Giai ®o¹n s¬ tuyÓn.
- Giai ®o¹n nhËn(vµ nép) ®¬n ®Êu thÇu.
- Giai ®o¹n më vµ ®¸nh gi¸ ®¬n thÇu, xÐt th¾ng thÇu.
1. Giai ®o¹n s¬ tuyÓn.
Trong giai ®o¹n nµy chñ c«ng tr×nh sÏ tiÕn hµnh 3 bíc:
Bíc 1: Mêi c¸c nhµ thÇu dù s¬ tuyÓn.
Chñ c«ng tr×nh sÏ ®a qu¶ng c¸o vÒ dù s¬ tuyÓn llªn c¸c ph¬ng tiÖn
th«ng tin ®¹i chóng. Qu¶ng c¸o vÒ dù s¬ tuyÓn bao gåm c¸c néi dung:
1 - Giíi thiÖu vÒ chñ c«ng tr×nh.
2 - Kh¸i qu¸t vÒ quy m«, ®Þa ®iÓm cña c«ng tr×nh.
3 - Ngµy ph¸t v¨n kiÖn ®Êu thÇu vµ nép ®¬n thÇu.
4 - ChØ dÉn lµm ®¬n tù khai n¨ng lùc dù s¬ tuyÓn.
5 - Ngµy nhµ thÇu nép b¶n tù khai n¨ng lùc dù s¬ tuyÓn.
Bíc 2: Ph¸t vµ nép c¸c v¨n kiÖn dù s¬ tuyÓn.
Chñ c«ng tr×nh ph¸t hµnh chØ dÉn vÒ dù s¬ tuyÓn vµ c¸c c©u hái vÒ tæ
chøc vµ c¬ cÊu; kinh nghiÖm trong lo¹i h×nh c«ng t¸c dù kiÕn, vÒ ®Êt níc
(®Æt tr×nh); nguån lùc vÒ qu¶n lÝ, kÜ thuËt, lao ®éng, nhµ m¸y; t×nh tr¹ng
tµi chÝnh ®Õn mçi c«ng ty. C¸c c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm tr¶ lêi c¸c c©u hái
nµy vµ nép l¹i cho chñ c«ng tr×nh.
Bíc 3: Ph©n tÝch sè liÖu dù s¬ tuyÓnvµ lùa chän, th«ng b¸o danh s¸ch c¸c
øng thÇu ®îc chän.
16
Trong bíc nµy, chñ c«ng tr×nh dùa trªn nh÷ng sè liÖu dù s¬ tuyÓn do
c¸c nhµ thÇu cung cÊp ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ c¬ cÊu tæ chøc, kinh
nghiÖm, nguån lùc, tÝnh æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh, tÝnh phï hîp chung ®Ó tõ ®ã
chän ra c¸c øng thÇu. Danh s¸ch c¸c øng thÇu sÏ ®îc th«ng b¸o cho tÊt c¶
c¸c nhµ thÇu.
Sau khi hoµn tÊt giai ®o¹n nµy, chñ c«ng tr×nh sÏ chän ®îc c¸c nhµ
thÇu ®· s¬ bé ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®ñ n¨ng lùc øng thÇu.
Danh s¸ch s¬ tuyÓn chØ nªn h¹n chÕ trong ph¹m vi 7 øng thÇu trë l¹i.
Trong mét sè trêng hîp, khi trÞ gi¸ c«ng tr×nh nhá, c«ng nghÖ kh«ng phøc
t¹p hoÆc chñ c«ng tr×nh n¾m v÷ng ®îc th«ng tin vÒ c¸c nhµ thÇu kh¶ dÜ
tham gia ®Êu thÇu th× cã thÓ ®i t¾t, bá qua giai ®o¹n s¬ tuyÓn, vµ bíc ngay
vµo giai ®o¹n nhËn ®¬n thÇu.
2. Giai ®o¹n nhËn (vµ nép) ®¬n thÇu.
Giai ®o¹n nµy bao gåm c¸c bíc:
Bíc 1: ChuÈn bÞ v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
Chñ c«ng tr×nh thêng thuª mét h·ng t vÊn chuÈn bÞ v¨n kiÖn ®Êu thÇu
víi néi dung gåm c¸c v¨n b¶n:
1 - Th mêi thÇu.
2 - Híng dÉn cho c¸c øng thÇu.
3 - §iÒu kiÖn hîp ®ång.
4 - §Æc ®iÓm kÜ thuËt.
5 - LÞch biÓu c¸c th«ng tin bæ sung.
6 - C¸c b¶n vÏ .
7 - B¶n kª sè lîng.
8 - Sè liÖu th«ng tin.
9 - MÉu ®¬n thÇu vµ phô lôc.
Trong bé v¨n kiÖn nµy ®Æc ®iÓm kÜ thuËt lµ v¨n b¶n quan träng nhÊt
ph¶i ®îc so¹n th¶o c«ng phu ®Ó cïng víi b¶n kª sè lîng lµm c¬ së chñ
yÕu cho c¸c øng thÇu tÝnh to¸n gi¸ thÇu cho c«ng tr×nh cßn gäi lµ gi¸ hîp
®ång.
Bíc 2: Ph¸t v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
17
C¸c nhµ thÇu trong danh s¸ch øng thÇu ph¶i bá tiÒn mua bé v¨n kiÖn
®Êu thÇu, víi gi¸ nãi chhung tõ 50 ®Õn 200 USD/ 1 bé. Kho¶n tiÒn nµy chØ
cã ý nghÜa nh»m trang tr¶i chi phÝ in Ên, chuÈn bÞ tµi liÖu vµ phÇn nµo ®Ó
b¶o ®¶m øng thÇu tham gia víi ý ®Þnh nghiªm tóc.
C¸c øng thÇu sau khi nhËn ®îc tµi liÖu ®Êu thÊu sÏ tiÕn hµnh chuÈn bÞ
®¬n thÇu, hå s¬ thÇu vµ xin ®i th¨m c«ng trêng(nÕu cÇn).
Bíc 3: C¸c øng thÇu ®i th¨m c«ng trêng.
Khi nhËn ®îc yªu cÇu ®i th¨m c«ng trêng chñ c«ng tr×nh sÔ bè ttrÝ
ngµy giê vµ tæ chøc híng dÉn c¸c øng thÇu ®i th¨m c«ng trêng.
Bíc 4: Söa ®æi c¸c v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
Chñ c«ng tr×nh chuÈn bÞ c¸c s¶ ®æi(nÕu cã) vµo c¸c v¨n kiÖn ®Êu thÇu
vµ ph¸t c¸c söa ®æi ®ã cho c¸c øng thÇu.
Bíc 5: Th¾c m¾c cña c¸c øng thÇu.
Khi cã vÊn ®Ò th¾c m¾c, c¸c øng thÇu cã thÓ göi th ®a th¾c m¾c b»ng
v¨n b¶n hoÆc häp c¸c øng thÇu ®a ra mäi th¾c m¾c b»ng v¨n b¶n. Chñ
c«ng tr×nh cã tr¸ch nhiÖm tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n mäi th¾c m¾c cho tÊt c¶
c¸c øng thÇu.
Bíc 6: Nép vµ nhËn ®¬n thÇu.
Sau khi hoµn thiÖn hå s¬ ®Êu thÇu, nhµ thÇu nép ®¬n thÇu cho chñ
c«ng tr×nh. Chñ c«ng tr×nh sÏ ghi l¹i ngµy, giê nhËn ®îc ®¬n vµ b¸o l¹i ®·
nhËn ®îc hoÆc tr¶ l¹i kh«ng më nh÷ng ®¬n thÇu nµo nhËn chËm.
Chñ ®Çu t sÏ b¶o qu¶n c¸c ®¬n thÇu cho ®Õn lóc më niªm phong.
Mçi øng thÇu khi nép ®¬n thÇu ph¶i yªu cÇu mét ng©n hµng cÊp cho
b¶o l·nh øng thÇu víi mét tØ lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Ýnho víi tæng gi¸ ®Æt thÇu
hoÆc mét møc thèng nhÊt nµo ®ã theo quy ddÞnh cña chñ ®Çu t.
3. Giai ®o¹n më vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n thÇu.
§©y lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh xÐt chän nhµ thÇu ®Ó chän ra
ngêi th¾ng/ tróng thÇu, kÝ hîp ®ång giao thÇu. Giai ®o¹n nµy ®îc tiÕn
hµnh qua ba bíc:
Bíc 1: Më ®¬n thÇu.
Chñ c«ng tr×nh khi tiÕn hµnh më thÇu, cã thÓ lµ c«ng khai, h¹n chÕ,
riªng lÎ.
18
Trong phiªn më thÇu, sÏ c«ng bè vµ ghi tªn ngêi øng thÇu vµ gi¸ thÇu
bao gåm gi¸ c¸c phh¬ng ¸n thÇu kh¸c (nÕu cã). §ång thêi còng c«ng bè
vµ ghi tªn c¸c øng thÇu kh«ng ®îc xÐt v× qu¸ muén ho¨c kh«ng göi ®¬n.
Bíc 2: §¸nh gi¸ ®¬n thÇu.
ViÖc ®¸nh gi¸ ®¬n thÇu lµ nh»m chän ra hå s¬ thÇu tèt nhÊt. ViÖc ®¸nh
gi¸ ®¬n thÇu ®îc c¨n cø trªn ba tiªu chÝ:
- VÒ mÆt kÜ thuËt.
- VÒ ®iÒu kiÖn hîp ®ång.
- VÒ mÆt th¬ng m¹i.
Trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸, chñ c«ngg tr×nh cã thÓ häp riªng víi tõng
øng thÇu ®· ®îc chän(nÕu cÇn) ®Ó trao ®æi thªm vÒ n¨ng lùc hoÆc c¸c mÆt
kh¸c cha phï hîp víi yªu cÇu.
Sau khi hoµn chØnh viÖc ®¸nh gi¸ chñ c«ng tr×nh sÏ quyÕt ®Þnh ngêi
tróng thÇu.
Bíc 3: KÝ hîp ®ång giao thÇu.
Chñ c«ng tr×nh yªu cÇu nhµ thÇu tróng thÇu nép b¶o l·nh thùc hiÖn hîp
®ång.
ChuÈn bÞ v¨n kiÖn, tµi liÖu cÇn thiÕt ®Ó kÝ hîp ®ång.
Tr¶ l¹i b¶o l·nh ®Êu thÇu cho c¸c nhµ thÇu kh«ng tróng.
Sau ®©y lµ s¬ ®å minh ho¹ thÓ thøc, tr×nh tù ®Êu thÇu qua c¸c vßng vµ
c¸c bíc.
ThÓ thøc vµ tr×nh tù ®Êu thÇu.
I. ThÓ thøc dù s¬ tuyÓn cho ngêi øng thÇu.
1 - Mêi c¸c nhµ thÇu dù s¬ tuyÓn.
2 - Ph¸t vµ nép c¸c tµi liÖu dù s¬ tuyÓn.
3 - Ph©n tÝch c¸c sè liÖu dù s¬ tuyÓn, lùa chän vµ th«ng b¸o danh
s¸ch c¸c øng thÇu.
II. ThÓ thøc ®Ó nhËn ®¬n thÇu.
19
4 - ChuÈn bÞ v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
5 - Ph¸t v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
6 - C¸c øng thÇu ®i th¨m c«ng trêng.
7 - Söa ®æi, bæ sung v¨n kiÖn ®Êu thÇu.
8 - Th¾c m¾c cña c¸c øng thÇu, c¸ch xö lÝ.
9 - Nép vµ nhËn ®¬n thÇu.
III. ThÓ thøc më vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®¬n thÇu.
10 - Më ®¬n thÇu.
11 - §¸nh gi¸ ®¬n thÇu.
12 - KÝ hîp ®ång giao thÇu.
20
- Xem thêm -