Tài liệu Luận văn kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền trong kiểm toán bctc tại công ty tnhh kiểm toán & tư vấn chuẩn việt​

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VỐN BẰNG TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN & TƯ VẤN CHUẨN VIỆT Ngành : KẾ TOÁN Chuyên ngành : KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thành Kim Dung Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hồng Ngọc MSSV: 1211180385 Lớp: 12DKKT03 TP. Hồ Chí Minh, 2016 i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG ---------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC VỐN BẰNG TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN & TƯ VẤN CHUẨN VIỆT Ngành : KẾ TOÁN Chuyên ngành : KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN Giảng viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thành Kim Dung Sinh viên thực hiện : Nguyễn Hồng Ngọc MSSV: 1211180385 Lớp: 12DKKT03 TP. Hồ Chí Minh, 2016 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong báo cáo thực tập tốt nghiệp được thực hiện tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt, không sao chép bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 06 năm 2016 Tác giả iii LỜI CẢM ƠN Sau bốn năm học tập tại trường Đại học Công Nghệ TP. HCM, dưới sự dạy dỗ, chỉ bảo tận tình của các thầy cô và qua những trải nghiệm thực tế cuộc sống đã giúp em một phần nào nắm được những kiến thức nền tảng, bổ ích của ngành. Từ đó có nền tảng để trau dồi thêm kiến thức khác làm hành trang bước vào đời xây dựng cuộc sống, giúp ích cho bản thân, gia đình, xã hội. Đầu tiên, em không biết nói gì hơn là gửi đến quý thầy cô trường Đại học Công Nghệ TP. HCM lời cảm ơn chân thành nhất, người đã trang bị cho em những kiến thức quý báu bằng tất cả sự nhiệt huyết của mình và Cô Nguyễn Thành Kim Dung – Người đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành bài khóa luận này. Đồng thời em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt cùng các anh chị trong Công ty đã chỉ dạy em thấy được sự khác biệt giữa thực tế và lý thuyết. Đặc biệt, em xin cảm ơn các anh chị của phòng Kiểm toán BCTC 3 đã nhiệt tình hướng dẫn và cung cấp cho em những kiến thức thực tế cần thiết để em có thể hoàn thành bài báo cáo tốt nghiệp của mình. Sau cùng em kính chúc các thầy cô cùng toàn thể các anh chị trong Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt, lời chúc sức khỏe, thành công trong công tác và đạt được những bước tiến trong công việc cũng như cuộc sống. Chúc Công ty ngày càng phát triển và tăng trưởng bền vững. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 06 năm 2016 iv GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ TÊN TRANG Bảng 4.1 Mẫu xác định mức trọng yếu 43 Bảng 4.2 Đánh giá mức độ trọng yếu của Công ty XYZ 57 Bảng 4.3 Kiểm kê quỹ tiền mặt 63 DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH SỐ TÊN TRANG Hình 2.1 Mối liên hệ giữa tiền và các chu kỳ kinh doanh chính 6 Hình 3.1 Sơ đồ bộ máy Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt 25 Hình 3.2 Biểu đồ tình hình nhân sự 31 Hình 3.3 Biểu đồ lực lượng nhân viên chuyên nghiệp tại VIETVALUES 32 Hình 3.4 Biểu đồ tình hình doanh thu kiểm toán 33 Hình 3.5 Bộ máy phòng kế toán 34 Hình 3.6 Sơ đồ trình tự luân chuyển và hạch toán 35 Hình 3.7 Sơ đồ hình thức kế toán trên máy tính 38 Hình 4.1 Sơ đồ chu trình kiểm toán mẫu VACPA 41 Hình 4.2 Sơ đồ hạch toán tiền mặt 52 v GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc Hình 4.3 Sơ đồ hạch toán tiền gửi ngân hàng 53 Hình 4.4 Lưu đồ mô tả KSNB thu tiền mặt 55 Hình 4.5 Lưu đồ về KSNB thu tiền qua ngân hàng 56 Hình 4.6 Lưu đồ về KSNB chi tiền mặt 58 Hình 4.7 Lưu đồ về KSNB chi tiền qua ngân hàng 59 Hình 4.8 Lưu đồ tóm tắt quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền 62 Hình 4.9 Tài khoản đối ứng đối với Tiền mặt 64 Hình 4.10 Tài khoản đối ứng đối với Tiền gửi ngân hàng 64 DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT TNHH Trách nhiệm hữu hạn BCTC Báo cáo tài chính KTV Kiểm toán viên KSNB Kiểm soát nội bộ XDCB Xây dựng cơ bản TSCĐ Tài sản cố định TNDN Thu nhập doanh nghiệp vi GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc MỤC LỤC CHƢƠNG 1:GIỚI THIỆU TỔNG QUAN...................................................................... 2 1.1 Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 2 1.2 Mục đích nghiên cứu ................................................................................................. 2 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3 1.3.1 Nghiên cứu các vấn đề kế toán liên quan: ........................................................ 3 1.3.2 Tìm hiểu HTKSNB đối với khoản mục tiền tại Công ty TNHH XYZ: ........ 3 1.3.3 Tìm hiểu quy trình kiểm toán khoản mục tiền tại Công ty TNHH XYZ:..... 3 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 1.5 Kết cấu đề tài ............................................................................................................. 4 CHƢƠNG 2:CƠ SỞ LÝ LUẬN KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BCTC .................................................................................................................. 5 2.1 Nội dung và đặc điểm của khoản mục tiền ............................................................. 5 2.1.1 Nội dung ............................................................................................................... 5 2.1.2 Đặc điểm .............................................................................................................. 5 2.2 Kiểm toán vốn bằng tiền ........................................................................................... 6 2.2.1 Ý nghĩa ................................................................................................................. 6 2.2.2 Mục tiêu kiểm toán vốn bằng tiền ..................................................................... 7 2.2.3 Quy trình kiểm toán vốn bằng tiền ................................................................... 8 2.2.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán .................................................................................. 8 2.2.3.2 Thực hiện kiểm toán ..................................................................................... 13 2.2.3.3 Kết thúc kiểm toán ........................................................................................ 16 CHƢƠNG 3:TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƢ VẤN CHUẨN VIỆT (VIETVALUES) ................................................................................... 18 3.1 Lịch sử hình thành và quá trình phát triển .......................................................... 18 3.1.1 Lịch sử hình thành của VIETVALUES .......................................................... 18 3.1.2 Sơ lƣợc tình hình hoạt động công ty ............................................................... 18 3.1.2.1 Chức năng ...................................................................................................... 18 3.1.2.2 Nhiệm vụ ........................................................................................................ 19 3.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy ............................................................................................ 19 3.2.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy........................................................................................ 19 vii GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc 3.2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy công ty ........................................................................ 20 3.2.3 Nhận xét về bộ máy công ty ............................................................................. 22 3.2.4 Đặc điểm môi trƣờng kinh doanh ................................................................... 22 3.2.4.1 Ngành nghề kinh doanh ................................................................................ 23 3.2.4.2 Đặc điểm khách hàng .................................................................................... 25 3.3 Tình hình nhân sự ................................................................................................... 26 3.4 Tình hình doanh thu................................................................................................ 27 3.5 Giới thiệu về bộ máy kế toán .................................................................................. 28 3.5.1 Tổ chức bộ máy kế toán ................................................................................... 28 3.5.1.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán....................................................................... 28 3.5.1.2 Chức năng, nhiệm vụ .................................................................................... 28 3.5.2 Đặc điểm tổ chức kế toán của công ty ............................................................. 29 3.5.2.1 Chế độ kế toán áp dụng tại công ty ............................................................. 29 3.5.2.2 Hình thức sổ kế toán áp dụng Nhật ký chung kết hợp phần mềm SSPAccounting ................................................................................................................... 29 3.5.3 Nhận xét ............................................................................................................. 31 3.6 Hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp ................................................... 31 3.7 Thuận lợi, khó khăn và phƣơng hƣớng phát triển ............................................... 33 3.7.1 Thuận lợi............................................................................................................ 33 3.7.2 Khó khăn ........................................................................................................... 34 3.7.3 Phƣơng hƣớng phát triển ................................................................................. 34 CHƢƠNG 4:THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TOÁN VỐN BẰNG TIỀN TRONG BCTC TẠI VIETVALUES ........................................................................................... 36 4.1 Quy trình kiểm toán chung tại công ty .................................................................. 36 4.1.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ................................................................... 37 4.1.1.1 Tiế p nhận khách hàng và đánh giá rủi ro hơ ̣p đồ ng .................................. 37 4.1.1.2 Phân công KTV ............................................................................................. 37 4.1.1.3 Thỏa thuận sơ bộ với khách hàng và ký hơ ̣p đồ ng: ................................... 38 4.1.1.4 Tìm hiểu về hệ thống KSNB ......................................................................... 38 4.1.1.5 Phân tích sơ bộ BCTC .................................................................................. 39 4.1.1.6 Đánh giá chung về hệ thố ng kiể m soát nội bộ và rủi ro gian lận .............. 39 viii GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc 4.1.1.7 Xác định mức trọng yếu ................................................................................ 43 4.1.1.8 Tổ ng hơ ̣p kế hoa ̣ch kiể m toán ...................................................................... 44 4.1.2 Thực hiện kiểm toán ......................................................................................... 44 4.1.3 Hoàn thành kiểm toán ...................................................................................... 45 4.1.3.1 Tổng hợp kết quả kiểm toán ........................................................................ 45 4.1.3.2 Phân tích tổng thể BCTC lần cuối ............................................................... 45 4.1.3.3 Thƣ giải trình của Ban giám đốc và Ban quản trị ..................................... 45 4.1.3.4 Đánh giá chất lƣợng ...................................................................................... 46 4.2 Quy trình kiểm toán vốn bằng tiền tại VIETVALUES ....................................... 46 4.2.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán ................................................................... 46 4.2.1.1 Tìm hiểu khách hàng..................................................................................... 46 4.2.1.2 Tìm hiểu hệ thống KSNB .............................................................................. 48 4.2.1.3 Xác lập mức trọng yếu .................................................................................. 56 4.2.1.4 Đánh giá rủi ro kiểm soát ............................................................................. 57 4.3 4.2.2 Chƣơng trình kiểm toán ............................................................................... 57 4.2.3 Kết thúc cuộc kiểm toán ............................................................................... 63 So sánh giữa thực tế và lý thuyết ........................................................................... 64 4.3.1 Ƣu điểm ............................................................................................................. 64 4.3.2 Nhƣợc điểm ....................................................................................................... 64 CHƢƠNG 5:NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 66 5.1 Một số kiến nghị hoàn thiện quy trình Kiểm toán BCTC tại Công ty XYZ ...... 66 5.1.1 Nhận xét và kiến nghị về quy trình lập kế hoạch kiểm toán BCTC ............ 66 5.1.1.1 Về hợp đồng kiểm toán, kế hoạch kiểm toán và nhóm kiểm toán ............ 66 5.1.1.2 Về quy trình đánh giá chung về hệ thống KSNB và rủi ro gian lận của Công ty XYZ................................................................................................................ 66 5.1.1.3 Về quy trình tổng hợp, kết luận và lập luận báo cáo về việc kiểm toán BCTC của Công ty XYZ ............................................................................................ 67 5.1.2 XYZ 5.2 Nhận xét và kiến nghị về quy trình kiểm toán khoản mục tiền tại Công ty ............................................................................................................................ 67 Một số nhận xét chung về VIETVALUES ............................................................ 67 5.2.1 Ƣu điểm ............................................................................................................. 67 ix GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc 5.2.1.1 Về mặt nhân sự .............................................................................................. 67 5.2.1.2 Về thƣơng hiệu công ty ................................................................................. 68 5.2.1.3 Về trang thiết bị phục vụ kiểm toán ............................................................ 68 5.2.1.4 Về việc cập nhật văn bản pháp luật và chuẩn mực kế toán, kiểm toán và phƣơng pháp kiểm toán hiện đại ............................................................................... 68 5.2.2 Hạn chế .............................................................................................................. 69 5.2.2.1 Về mặt nhân sự:............................................................................................. 69 5.2.2.2 Về công tác đào tạo nhân viên: .................................................................... 69 5.2.2.3 Về tìm hiểu thông tin khách hàng: .............................................................. 69 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 72 PHỤ LỤC...................................................................................................................... 72 x GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, hoạt động kiểm toán ở Việt Nam nói chung và hoạt động kiểm toán độc lập nói riêng đã có những bước tiến mạnh mẽ góp phần tạo ra môi trường đầu tư lành mạnh và tạo dựng được sự tin cậy của hệ thống thông tin kinh tế trong xu hướng công khai hoá của một nền kinh tế mở. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển đó đã tạo ra một sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các công ty kiểm toán.Trong điều kiện đó, Công ty TNHH Kiểm toán & Tư vấn Chuẩn Việt đã và đang nổ lực hết mình để nâng cao uy tín và danh tiếng của mình trên thị trường bằng cách xây dựng chất lượng cuộc kiểm toán. Để chất lượng cuộc kiểm toán được nâng cao thì yêu cầu đặt ra là các quy trình nghiệp vụ phát sinh phục vụ cho cuộc kiểm toán phải được xây dựng vừa phù hợp với các Chuẩn mực kế toán và Kiểm toán do Bộ tài chính quy định vừa đảm bảo cho công việc kiểm toán được tiến hành đạt hiệu quả cao. Qua việc nghiên cứu đề tài: “Quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt”. Bản thân em đã có được những kiến thức thực tế về hoạt động Kiểm toán nói chung cũng như thực hiện kiểm toán vốn bằng tiền nói riêng, thấy được ý nghĩa và tầm quan trọng của khoản mục vốn bằng tiền trong kiểm toán BCTC. Tuy nhiên do thời gian thực tập có hạn tại công ty và còn có những hạn chế về mặt kiến thức nên bài báo cáo thực tập của em không thể tránh khỏi những sai sót và hạn chế. Em mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành từ các thầy cô và của toàn thể anh chị trong công ty để giúp em có thể hoàn thiện tốt hơn trong bài khóa luận sắp tới. Em xin chân thành cám ơn! 1 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN 1.1 Lý do chọn đề tài Ngày nay khi nền kinh tế Việt Nam đang từng bước hội nhập với nền kinh tế toàn cầu và từng bước khẳng định vị thế, dấu ấn trên trường quốc tế đã mở ra nhiều cơ hội làm ăn phát triển, thành công cho các doanh nghiệp. Thực tế là đi kèm với những cơ hội, những thị trường mới mẻ đầy tiềm năng là ẩn chứa nhiều rủi ro, thách thức,… không chỉ cạnh tranh từ các đối thủ trong nước mà còn cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài vốn dĩ giàu mạnh về tiềm lực tài chính, marketing và xây dựng thương hiệu. Vì vậy các thông tin trên BCTC phản ánh muốn có được độ tin cậy cao thì nó cần phải được kiểm tra và xác nhận. Trước sự đòi hỏi này, hoạt động kiểm toán ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu trên, trong đó phải kể đến các tổ chức Kiểm toán độc lập, nó có đóng góp lớn trong nền kinh tế với với việc cung cấp dịch vụ Kiểm toán và tư vấn cho những người tâm đến số liệu tài chính. Tất cả các khoản mục trên BCTC đều quan trọng vì nó ảnh hưởng đến việc ra những quyết định của người sử dụng thông tin. Trong các khoản mục đó thì KTV thường đặc biệt chú trọng kiểm tra khoản mục vốn bằng tiền vì đây là khoản mục nhạy cảm thường xuất hiện nhiều gian lận và sai sót. Bên cạnh đó, khoản mục này có mối quan hệ mật thiết với các chu trình kinh doanh chính của doanh nghiệp, đồng thời nó còn là chỉ tiêu đùng để phân tích khả năng thanh toán của đơn vị nên thường dễ bị trình bày sai lệch. Để có thể phát hiện được các sai phạm đối với khoản mục này thì đòi hỏi quy trình kiểm toán phải được thiết kế sao cho công tác kiểm toán đạt được hiệu quả cao. Nhận thức được vấn đề này nên trong quá trình thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt (VIETVALUES), tôi đã quyết định thực hiện đề tài: “Kiểm toán k hoản mục vố n bằ ng tiề n trong k iểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt” để thực hiện khóa luận tốt nghiệp của mình. 1.2 Mục đích nghiên cứu - Tăng thêm hiểu biết trong thực tế về quy trình thực hiện kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền tại VIETVALUES. 2 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung - SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc Nhận thức rõ ràng và chính xác hơn về kiến thức đã được học trên lý thuyết và so với thực tế. - Nhận biết những ưu điểm và phát hiện một số hạn chế của công ty trong quá trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền. - Đưa ra những kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện hơn quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền tại VIETVALUES. 1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu: Nghiên cứu về quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền do VIETVALUES thực hiện tại Công ty TNHH XYZ. - Phạm vi nghiên cứu: o Không gian: Nghiên cứu khách hàng của VIETVALUES. o Nghiên cứu dựa theo chuẩn mực, quy định của kiểm toán Việt Nam (VSA), kế toán Việt Nam (VAS) o Thời gian nghiên cứu: từ ngày 26/03/2016 đến ngày 24/06/2016. 1.3.1 Nghiên cứu các vấn đề kế toán liên quan: Để thuận lợi cho việc kiểm toán phần hành ta phải nắm rõ các chính sách, quy định về kế toán có liên quan tại thời điểm thực hiện kiểm toán 1.3.2 Tìm hiểu quy trình KSNB đối với khoản mục vốn bằng tiền tại Công ty TNHH XYZ: Để DN hoạt động tốt thì đòi hỏi nhà quản trị phải thiết lập một hệ thống KSNB trong DN. Việc tìm hiểu hệ thống KSNB tại đơn vị được kiểm toán sẽ giúp cho KTV có đánh giá sơ bộ về các rủi ro liên quan đến khoản mục kiểm toán. 1.3.3 Tìm hiểu quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền tại Công ty TNHH XYZ: Quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền được thiết lập chung tại VIETVALUES từ đó hoạch định công việc rõ ràng hơn khi tiếp cận và kiểm toán phần hành này tại khách hàng. 3 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành bài báo cáo này, trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: Tham khảo các tài liệu về kiểm toán; chuẩn mực kế toán và kiểm toán; chế độ kế toán hiện hành; sử dụng tài liệu, hồ sơ kiểm toán của VIETVALUES để thu thập thêm những thông tin cần thiết phục vụ cho việc hoàn thành đề tài nghiên cứu. - Phƣơng pháp duy vật biện chứng: Tìm hiểu mối quan hệ giữa lý thuyết và thực tế thực hiện quy trình kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền của VIETVALUES - Phƣơng pháp thống kê, phân tích, tổng hợp tài liệu: Thống kê những thông tin, dữ liệu thu thập được để tiến hành phân tích, đánh giá. Sau đó thông tin sẽ được tập hợp lại để đưa ra những nhận định tổng hợp, khách quan từ đó phát hiện những ưu nhược điểm, tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục. - Phƣơng pháp quan sát và phỏng vấn: Quan sát trực tiếp việc tiến hành kiểm toán tại các khách hàng của công ty trong quá trình đi thực tế và trực tiếp phỏng vấn các anh chị KTV trong công ty để thu thập các thông tin liên quan. 1.5 Kết cấu đề tài Chƣơng 1: Giới thiệu tổng quan Chƣơng 2: Cơ sở lý luận kiểm toán khoản mục tiền trong kiểm toán BCTC Chƣơng 3: Tổng quan về Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Chuẩn Việt (VIETVALUES) Chƣơng 4: Thực trạng công tác kiểm toán vốn bằng tiền trong BCTC tại VIETVALUES Chƣơng 5: Nhận xét và Kiến nghị 4 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC TIỀN TRONG KIỂM TOÁN BCTC 2.1 Nội dung và đặc điểm của khoản mục tiền 2.1.1 Nội dung Trên Bảng cân đối kế toán, tiền được trình bày ở phần Tài Sản (Phần A: Tài sản ngắn hạn, khoản I: Tiền và tương đương tiền, mục 1: Tiền) theo số tổng hợp và các nội dung chi tiết được công bố trong Bản thuyết minh BCTC gồm: - Tiền mặt: bao gồm tiền Việt Nam, ngoại tệ và vàng tiền tệ. - Tiền gửi ngân hàng: bao gồm tiền Việt Nam, ngoại tệ và vàng tiền tệ được gửi tại ngân hàng. - Tiền đang chuyển: bao gồm các khoản tiền Việt Nam và ngoại tệ mà DN đã nộp vào ngân hàng, kho bạc Nhà nước, hoặc đã gửi qua bưu điện để chuyển cho ngân hàng, hay tuy đã làm thủ tục chuyển tiền từ tài khoản tiền gửi ngân hàng để trả cho các đơn vị khác, thế nhưng đến ngày khóa sổ thì DN vẫn chưa nhận được giấy báo hay bảng sao kê của ngân hàng hoặc giấy báo của kho bạc. 2.1.2 Đặc điểm Tiền là khoản mục được trình bày đầu tiên trên Bảng cân đối kế toán và là một khoản mục quan trọng trong Tài sản ngắn hạn. Các nghiệp vụ về tiền thường phát sinh thường xuyên với số lượng lớn và có quy mô khác nhau. Tiền bị ảnh hưởng và có ảnh hưởng đến nhiều khoản mục quan trọng như thu nhập, chi phí, công nợ, và hầu hết các tài sản khác của doanh nghiệp. Do số phát sinh của tiền thường lớn hơn số phát sinh của nhiều tài khoản khác dẫn đến những sai phạm trong các nghiệp vụ liên quan đến tiền có nhiều khả năng xảy ra và khó bị phát hiện đồng thời các thủ thuật gian lận rất đa dạng và tinh vi để hệ thống KSNB và các thủ tục kiểm toán không ngăn chặn hay phát hiện được. 5 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc Với các đặc điểm nêu trên có thể thấy tiền là một khoản mục quan trọng nhưng lại dễ trình bày sai lệch, khả năng mất mát, gian lận lớn. Vì vậy, trong mọi cuộc kiểm toán BCTC nào thì kiểm toán tiền luôn là một nội dung quan trọng cho dù số dư của khoản mục tiền có thể là không trọng yếu. 2.2 Kiểm toán vốn bằng tiền 2.2.1 Ý nghĩa Vốn bằng tiền là một khoản mục trong tài sản lưu động, được trình bày trước tiên trên bảng cân đối kế toán, và là căn cứ để đánh giá khả năng thanh toán của một doanh nghiệp. Khi số dư của tài khoản này quá thấp sẽ cho thấy đơn vị sẽ gặp khó khăn trong thanh toán. Ngược lại, khi số dư quá cao sẽ cho thấy sự quản lý vốn bằng tiền kém hiệu quả. Kiểm toán các tài khoản tiền có ý nghĩa rất quan trọng trong việc phát hiện và ngăn ngừa những gian lận, sai sót hoặc lạm dụng quá trình quản lý, hạch toán các tài khoản tiền. Đồng thời các tài khoản tiền liên quan đến rất nhiều các chu kỳ kinh doanh khác. Vì vậy việc kiểm toán các tài khoản tiền cũng được đặt trong mối quan hệ với kiểm toán các khoản mục liên quan. Việc sai sót, gian lận tiền dĩ nhiên sẽ dẫn đến những sai sót ở các chu kỳ liên quan. Hoặc ngược lại, những sai sót, gian lận ở các khoản mục liên quan, có thể dẫn đến sai sót và gian lận ở các tài khoản tiền. Hình 2.1: Mối liên hệ giữa tiền và các chu kỳ kinh doanh chính 6 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc 2.2.2 Mục tiêu kiểm toán vốn bằng tiền “Mục tiêu kiểm toán BCTC là giúp cho KTV và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng BCTC có được lập trên cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành, có tuân thủ pháp luật liên quan, có phản ánh trung thực và hợp lý tình hình tài chính trên các khía cạnh trọng yếu không?” Đây là mục tiêu cơ bản của cuộc kiểm toán BCTC. Mục tiêu tổng quát này được cụ thể hoá thành các mục tiêu kiểm toán chung như: tính hợp lý chung, tính hiện hữu, tính đầy đủ, tính chính xác số học, phân loại và trình bày, quyền và nghĩa vụ, đánh giá và phân bổ. Việc xác định hệ thống mục tiêu kiểm toán có vai trò rất quan trọng. Nó giúp cho KTV thực hiện đúng hướng và có hiệu quả. Mục tiêu kiểm toán của khoản mục vốn bằng tiền gồm: Diễn giải Mục tiêu 7 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc kiểm toán Hiện hữu Đầy đủ - Số dư các tài khoản tiền trên BCTC là có thật. - Tất cả các khoản tiền đều được ghi chép đầy đủ. - Đơn vị có quyền sỡ hữu về mặt pháp lý đối với các khoản tiền được Quyền ghi nhận. Các khoản tiền đều được thể hiện trên BCTC và những điều chỉnh Đánh giá và liên quan đã được đánh giá, ghi nhận phù hợp theo chuẩn mực và Phân bổ chế độ kế toán hiện hành. Ghi chép - Số liệu chi tiết của tài khoan tiền khớp đúng với số dư trên sổ cái. chính xác - Các phép tính liên quan tới tài khoản tiền đều chính xác về số học. Trình bày và - Các khoản tiền được trình bày và thuyết minh thì có thật, thuộc về đơn vị, đầy đủ, diễn đạt dễ hiểu và phân loại đúng. Thuyết minh 2.2.3 Quy trình kiểm toán vốn bằng tiền 2.2.3.1 Lập kế hoạch kiểm toán Sau khi đã xác định mục tiêu của cuộc kiểm toán cho từng khoản mục, KTV tiến hành thu thập bằng chứng cho cuộc kiểm toán. Để thực hiện công việc này, KTV cần xây dựng một quy trình kiểm toán cụ thể cho cuộc kiểm toán để có thể đạt được kết quả tốt. Kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền được tiến hành qua ba giai đoạn: lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán và kết thúc kiểm toán. Bước 1: Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền Khi tiếp nhận thư mời kiểm toán, công ty kiểm toán cần đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán thông qua hệ thống KSNB của công ty, tính liêm chính của ban quản lý và liên lạc với KTV tiền nhiệm. 8 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc Nếu chấp nhận thư mời kiểm toán, công ty kiểm toán sẽ lựa chọn và phân công công việc cho các KTV. KTV được phân công kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền phải có trình độ, năng lực chuyên môn về vốn bằng tiền và hiểu biết về ngành nghề kinh doanh của khách hàng. Sau khi được phân công kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền, KTV phải xác định mục tiêu kiểm toán khoản mục vốn bằng tiền. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện cũng cần tránh thay đổi nhân viên nhằm đảm bảo hiệu quả cũng như chất lượng công việc. Đặc biệt, việc kiểm toán cho một khách hàng trong nhiều năm có thể giúp cho KTV tích luỹ được nhiều kinh nghiệm cũng như có được hiểu biết sâu sắc về ngành nghề kinh doanh của khách hàng. Bước 2: Thu thập thông tin cơ sở Đây là một giai đoạn quan trọng trong việc lập kế hoạch kiểm toán tổng quát. Giai đoạn này sẽ cung cấp những thông tin cơ bản làm nền tảng cho các công việc tiếp theo. KTV cần thu thập hiểu biết về ngành nghề kinh doanh của khách hàng, tìm hiểu về hệ thống kế toán, hệ thống KSNB và các bên liên quan để đánh giá rủi ro và lên kế hoạch kiểm toán. Đối với phần hành kiểm toán vốn bằng tiền, KTV phải dựa vào các căn cứ chủ yếu sau: - Chính sách chế độ liên quan đến quản lý vốn bằng tiền, như quy định về mở tài khoản tiền gửi ngân hàng, chế độ thanh toán không dùng tiền mặt, quy định về phát hành séc về quản lý và hạch toán ngoại tệ. - Các quy định của hội đồng quản trị (hay ban giám đốc) đơn vị về trách nhiệm và thủ tục phê chuẩn, xét duyệt chi tiêu vốn bằng tiền, quy định về phân công trách nhiệm giữ quỹ, kiểm kê, đối chiếu… - BCTC. - Các chứng từ, tài liệu thu chi, chuyển tiền. 9 GVHD: ThS. Nguyễn Thành Kim Dung - SVTH: Nguyễn Hồng Ngọc Sổ kế toán các tài khoản vốn bằng tiền (sổ tổng hợp, sổ chi tiết và các chứng từ, tài liệu, sổ kế toán khác có liên quan). Bước 3: Thực hiện thủ tục phân tích đối với khoản mục vốn bằng tiền Thực hiện thủ tục phân tích là việc KTV phân tích các số liệu, thông tin, các tỷ suất quan trọng, qua đó tìm ra xu hướng biến động và tìm ra những mối quan hệ có mâu thuẫn với các thông tin có liên quan khác hoặc có sự chênh lệch lớn so với giá trị đã dự kiến. Các thủ tục phân tích thường được thực hiện ở cả 3 bước là lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán, kết thúc kiểm toán. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, các thủ tục phân tích giúp KTV nhận diện các vấn đề quan trọng cần trong quá trình kiểm toán, xác định được rủi ro tiềm tàng liên quan đến các khoản mục. Bước 4: Tìm hiểu sơ bộ về hệ thống KSNB và đánh giá rủi ro kiểm soát  Tìm hiểu về hệ thống KSNB Đây là công việc hết sức quan trọng trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán. Trong giai đoạn này KTV phải tìm hiểu về thiết kế và hoạt động của hệ thống KSNB của khách hàng để đánh giá xem liệu BCTC có thể kiểm toán được hay không, nhận diện và đánh giá sai phạm tiềm tàng, quyết định về mức đánh giá thích hợp đối với rủi ro kiểm soát, rủi ro phát hiện, từ đó quyết định số lượng bằng chứng phải thu thập và có kế hoạch thiết kế các phương pháp kiểm toán thích hợp. Các nguyên tắc KSNB chung đối với tiền có thể tóm tắt như sau: - Sử dụng nhân viên đủ năng lực và trung thực - Phân chia trách nhiệm hợp lý - Tập trung đầu mối thu tiền - Ghi chép kịp thời và đầy đủ số thu, chi - Có biện pháp khuyến khích người nộp tiền yêu cầu cung cấp biên lai hoặc phiếu thu - Định kỳ đối chiếu giữa số liệu ghi trên sổ sách với thực tế: 10