B¶ng ký hiÖu viÕt t¾t.
CTCK
C«ng ty chøng kho¸n
CK
Chøng kho¸n
OTC
ThÞ trêng phi chÝnh thøc.
SGDCK
Së giao dÞch chøng kho¸n
TTCK
ThÞ trêng chøng kho¸n
UBCKNN
Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc
TTGDCK
Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n
NH§T&PT
Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn
BSC
C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t vµ
Ph¸t triÓn
1
Lêi nãi ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt vµ ý nghÜa khoa häc cña ®Ò tµi.
ThÞ trêng chøng kho¸n lµ mét bé phËn trong hÖ thèng c¸c
thÞ trêng tµi chÝnh vµ ®· ®îc ph¸t triÓn réng r·i ë c¸c níc cã
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. §©y lµ mét kªnh huy ®éng
vèn quan träng cho c¸c doanh nghiÖp vµ ChÝnh phñ ®Ó ®¸p
øng c¸c nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c
lo¹i chøng kho¸n. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn
thÞ trêng nµy lu«n tiÒm Èn rñi ro ®ßi hái c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh
ph¶i t×m biÖn ph¸p gi¶m thiÓu rñi ro ®Ó huy ®éng vèn ®îc tèt
nhÊt. Mét trong c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro trong ph¸t
hµnh chøng kho¸n lµ ph¸t hµnh th«ng qua b¶o l·nh ph¸t hµnh.
§©y lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô quan träng trªn thÞ trêng
chøng kho¸n s¬ cÊp do c¸c c«ng ty chøng kho¸n, ng©n hµng
®Çu t, c¸c c«ng ty tµi chÝnh…cung cÊp, nh»m b¶o ®¶m cho sù
thµnh c«ng cña c¸c ®ît ph¸t hµnh, gióp c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh
huy ®éng vèn mét c¸ch nhanh chãng, thuËn lîi víi chi phÝ hîp lý
vµ møc ®é rñi ro thÊp.
ë ViÖt Nam, thÞ trêng chøng kho¸n ®· chÝnh thøc ®i vµo
ho¹t ®éng ®îc h¬n bèn n¨m vµ ®· phÇn nµo thÓ hiÖn ®îc vai
trß quan träng cña m×nh trong viÖc hç trî c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh
chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn. C¸c nghiÖp vô trªn thÞ trêng
®· bíc ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ®ã cã nghiÖp vô
b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n trªn thÞ trêng s¬ cÊp. Tuy
nhiªn, do ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n cßn rÊt s¬ khai,
2
c¸c nghiÖp vô cßn kh¸ míi mÎ, thÞ trêng cha xuÊt hiÖn nhiÒu tæ
chøc trung gian cã tÝnh chuyªn nghiÖp ®Ó cã thÓ vËn hµnh tèt
nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, mét trong nh÷ng
nghiÖp vô ®ßi hái tr×nh ®é vµ sù s¸ng t¹o rÊt lín. Bªn c¹nh ®ã,
nh÷ng chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng
kho¸n nãi chung vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n nãi riªng
cßn nhiÒu chång chÐo vµ m©u thuÉn khiÕn cho cßn nhiÒu h¹n
chÕ vµ ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng
chøng kho¸n, ®Õn ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n cña c¸c
doanh nghiÖp vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh cña c¸c tæ chøc
b¶o l·nh. Ngoµi ra, còng chÝnh do sù non nít cña tæ chøc b¶o
l·nh mµ ®iÓn h×nh lµ c«ng ty chøng kho¸n trong nghiÖp vô b¶o
l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n khiÕn cho viÖc ph¸t hµnh, niªm yÕt
chøng kho¸n bÞ h¹n chÕ, sè lîng c«ng ty niªm yÕt t¨ng chËm,
cÇu vÒ b¶o l·nh ph¸t hµnh rÊt Ýt. C¸c doanh nghiÖp th× e dÌ khi
ph¸t hµnh chøng kho¸n th«ng qua b¶o l·nh cßn c¸c c«ng ty
chøng kho¸n th× e ng¹i khi nhËn b¶o l·nh do møc ®é rñi ro cña
nghiÖp vô nµy ë ViÖt Nam lµ t¬ng ®èi cao.
Thùc tÕ nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i nh×n nhËn mét c¸ch
®óng ®¾n thùc tr¹ng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ë ViÖt
Nam ®Ó tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ë ViÖt Nam nãi
chung vµ t¹i C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t
triÓn VN nãi riªng.
3
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn ®ã, em ®· m¹nh d¹n chän
®Ò tµi “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng b¶o l·nh
ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu
t vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
2. Môc tiªu nghiªn cøu.
§Ò tµi “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i C«ng ty chøng kho¸n
Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam” nghiªn cøu mét
c¸ch tæng qu¸t, hÖ thèng c¬ së lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng b¶o
l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n. §ång thêi ®Ò tµi nghiªn cøu nh»m
®¸nh gi¸, nhËn ®Þnh cô thÓ vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o l·nh
ph¸t hµnh chøng kho¸n, nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n, qua ®ã
®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn vµ n©ng
cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i
C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.
§Ò tµi lÊy ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i
C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam
lµm ®èi tîng nghiªn cøu.
Ph¹m vi nghiªn cøu giíi h¹n ë mét sè vÊn ®Ò lý luËn, thùc
tiÔn cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh
chøng kho¸n nãi chung vµ ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng
kho¸n t¹i C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn
ViÖt Nam.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
4
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, kho¸ luËn sö dông c¸c ph¬ng
ph¸p nghiªn cøu khoa häc ®Ó ph©n tÝch lý luËn vµ luËn gi¶i
thùc tiÔn nh : ph¬ng ph¸p so s¸nh, duy vËt biÖn chøng, ph©n
tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ…
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi.
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o phÇn
néi dung cña ®Ò tµi bao gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ c«ng ty chøng kho¸n vµ
nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n.
Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh
chøng kho¸n t¹i C«ng ty chøng kho¸n Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t
triÓn ViÖt Nam.
Ch¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n t¹i C«ng ty chøng kho¸n
Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn ViÑt Nam.
Ch¬ng 1
5
Lý luËn chung vÒ c«ng ty chøng kho¸n vµ nghiÖp vô b¶o
l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n.
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng ty chøng kho¸n.
1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ c«ng ty chøng kho¸n.
C«ng ty chøng kho¸n lµ mét ®Þnh chÕ trung gian c¨n b¶n
cña thÞ trêng chøng kho¸n, mét chñ thÓ cã vai trß quan träng
trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng
kho¸n.
CTCK víi c¸c ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô ®a d¹ng cña
m×nh gióp cho c«ng chóng cã thÓ lu©n chuyÓn vèn ®Çu t dÔ
dµng th«ng qua ho¹t ®éng mua, b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch
hµng. B»ng kh¶ n¨ng chuyªn m«n víi nghiÖp vô m«i giíi,b¶o l·nh
ph¸t hµnh, t vÊn ®Çu t, cung cÊp th«ng tin …
Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ C«ng ty chøng
kho¸n, ë ViÖt nam, c¸c CTCK lµ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n ®îc thµnh lËp hîp ph¸p t¹i ViÖt nam vµ ®îc Uû
ban chøng kho¸n cÊp giÊy phÐp thùc hiÖn mét hoÆc mét sè lo¹i
h×nh kinh doanh chøng kho¸n.
1.1.2. C¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty chøng kho¸n
Khi thÞ trêng chøng kho¸n míi ra ®êi th× c¸c CTCK cã c¬
cÊu vµ ho¹t ®éng rÊt ®¬n gi¶n. DÇn dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn
cña thÞ trêng th× c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña c¸c CTCK còng ngµy
cµng s«i ®éng vµ phøc t¹p. C¬ cÊu cña CTCK phô thuéc vµo quy
m« kinh doanh, nghiÖp vô kinh doanh vµ tÝnh chÊt së h÷u cña
mçi c«ng ty.
6
C¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña CTCK lµ Héi ®ång qu¶n
trÞ. Héi ®ång qu¶n trÞ sÏ bæ nhiÖm Ban gi¸m ®èc ®Ó ®iÒu
hµnh c«ng ty. Gióp viÖc Héi ®ång qu¶n trÞ cã Ban kiÓm so¸t, cã
nhiÖm vô theo dâi vµ kiÓm so¸t tÊt c¶ giao dÞch chøng kho¸n.
Mét CTCK thêng cã c¸c phßng ban chñ yÕu sau :
- Phßng giao dÞch: §©y lµ n¬i thùc hiÖn c¸c giao dÞch t¹i
Së giao dÞch chøng kho¸n vµ thÞ trêng OTC. Chøc n¨ng chÝnh
cña phßng nµy lµ nhËn vµ thùc hiÖn giao dÞch t¹i Së ®èi víi c¸c
lÖnh giao dÞch. Th«ng thêng, phßng giao dÞch bao gåm 3 bé
phËn.
+ Bé phËn m«i giíi giíi cho kh¸ch hµng
+ Bé phËn tù doanh
+ Bé phËn nghiªn cøu vµ ph©n tÝch chøng kho¸n
-
Phßng KÕ to¸n -Tµi chÝnh : Gåm 2 bé phËn :
+ Bé phËn KÕ to¸n : Xö lý c¸c hîp ®ång vµ tµi liÖu giao
dÞch, so¹n th¶o, göi cho kh¸ch hµng, nhËn l¹i tµi liÖu tõ
kh¸ch hµng, lu tr÷ c¸c hîp ®ång…
+ Bé phËn Tµi chÝnh : Qu¶n lý tµi chÝnh cña c«ng ty th«ng
qua tµi kho¶n chøng kho¸n vµ tiÒn qu¶n lý viÖc cho kh¸ch
hµng vay tiÒn ®Ó ®Çu t chøng kho¸n…
-
Phßng Marketing : Quan hÖ víi kh¸ch hµng cña c«ng
ty,nhËn lÖnh
- Phßng lu ký, ®¨ng ký, lu tr÷
- Phßng qu¶n trÞ - hµnh chÝnh tæng hîp
- Phßng qu¶n lý tµi s¶n
7
1.1.3 Vai trß cña C«ng ty chøng kho¸n
S¶n phÈm do c¸c CTCK t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
cña m×nh ®· lµm cho CTCK cã nh÷ng vai trß sau:
Mét lµ, vai trß huy ®éng vèn : C¸c CTCK lµ c¸c trung
gian tµi chÝnh cã vai trß huy ®éng vèn, tøc lµ hä lµ c¸c kªnh
chuyÓn vèn tõ n¬i d thõa sang n¬i cã nhu cÇu sö dông vèn. C¸c
CTCK thêng ®¶m nhiÖm vai trß nµy qua c¸c ho¹t ®éng vÒ
NghiÖp vô ng©n hµng ®Çu t vµ m«i giíi chøng kho¸n.
Hai lµ, vai trß thùc hiÖn tÝnh thanh kho¶n cña chøng
kho¸n: c¸c CTCK thùc hiÖn c¬ chÕ chuyÓn ®æi nµy, tõ ®ã
gióp nhµ ®Çu t thùc hiÖn mong muèn chuyÓn tiÒn mÆt thµnh
chøng kho¸n vµ ngîc l¹i mét c¸ch Ýt thiÖt h¹i nhÊt.
Ba lµ, vai trß x¸c ®Þnh gi¸ c¶ chøng kho¸n: Th«ng qua
Së Giao dÞch chøng kho¸n, thÞ trêng OTC, c¸c CTCK cung cÊp
mét c¬ chÕ gi¸ c¶ nh»m gióp nhµ ®Çu t cã ®îc sù ®¸nh gi¸
®óng thùc tÕ vµ chÝnh x¸c vÒ gi¸ trÞ kho¶n ®Çu t cña m×nh.
Bèn lµ, thóc ®Èy vßng quay cña chøng kho¸n : C¸c
CTCK còng lµ ngêi t¹o ra s¶n phÈm b»ng c¸ch cung cÊp cho
kh¸ch hµng c¸c c¸ch ®Çu t kh¸c nhau. Qua ®ã, hä gãp phÇn
lµm t¨ng vßng quay cña chøng kho¸n qua viÖc chó ý ®Õn nhu
cÇu cña ngêi ®Çu t, c¶i tiÕn c¸c c«ng cô tµi chÝnh cña m×nh
lµm cho chóng phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng.
N¨m lµ, lµm dÞch vô t vÊn tµi chÝnh : C¸c CTCK víi dÞch
vô tæng hîp kh«ng chØ thùc hiÖn lÖnh cña kh¸ch hµng mµ cßn
tham gia vµo nhiÒu dÞch vô t vÊn, cung cÊp c¸c th«ng tin ®a
d¹ng,nghiªn cøu thÞ trêng cho c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ c¸ nh©n
8
®Çu t. C«ng ty cã thÓ t vÊn vÒ : thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ
c¸c kh¶ n¨ng vµ c¬ héi ®Çu t, triÓn väng ng¾n vµ dµi h¹n cña
thÞ trêng chøng kho¸n vµ c¸c C«ng ty trong thêi gian hiÖn t¹i vµ
t¬ng lai, t vÊn ®Çu t chøng kho¸n …
S¸u lµ, yÓm trî c¸c s¶n phÈm ®Çu t : C¸c s¶n phÈm
®Çu t hiÖn nay ph¸t triÓn rÊt m¹nh do yÕu tè dung lîng thÞ trêng vµ biÕn ®éng thÞ trêng ngµy cµng lín, nhËn thøc râ rµng
h¬n cña kh¸ch hµng ®èi víi thÞ trêng tµi chÝnh, sù nç lùc trong
tiÕp thÞ cña c¸c CTCK. C¸c CTCK cã c¸c dÞch vô yÓm trî rÊt to
lín ®èi víi thÞ trêng, v× mçi lo¹i s¶n phÈm tµi chÝnh cã nh÷ng
quy ®Þnh riªng biÖt vµ nhu cÇu kh¸ch hµng lµ ®a d¹ng kh¸c
nhau.
1.1.4. C¸c nghiÖp vô kinh doanh cña c«ng ty chøng kho¸n
C¸c CTCK cã thÓ lµ nh÷ng c«ng ty chuyªn dÞch vô nh c«ng
ty chØ chuyªn m«i giíi, c«ng ty chØ thùc hiÖn ho¹t ®éng t vÊn,
b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n…hay lµ nh÷ng c«ng ty ®a dÞch
vô ho¹t ®éng trªn nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n. Nãi
chung, ®èi víi CTCK cã 3 nghiÖp vô kinh doanh chÝnh :
-NghiÖp vô m«i giíi chøng kho¸n
-NghiÖp vô tù doanh chøng kho¸n
- NghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n
Theo thêi gian, do ®ßi hái cña thÞ trêng vµ nhu cÇu ph¸t
triÓn cña b¶n th©n CTCK, xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c
nghiÖp vô ph¸t sinh nh : cho vay ký quü, t vÊn ®Çu t, qu¶n lý
danh môc ®Çu t, qu¶n lý thu nhËp chøng kho¸n …§ång thêi
9
CTCK cßn ho¹t ®éng tÝch cùc trªn c¶ lÜnh vùc kinh doanh b¶o
hiÓm ng©n hµng.
1.1.4.1 NghiÖp vô m«i giíi chøng kho¸n
M«i giíi lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n, trong
®ã mét CTCK ®¹i diÖn cho kh¸ch hµng tiÕn hµnh giao dÞch
th«ng qua c¬ chÕ giao dÞch t¹i SGDCK hay thÞ trêng OTC mµ
chÝnh kh¸ch hµng sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi hËu qu¶ kinh
tÕ cña viÖc kinh doanh ®ã. Rñi ro mµ nhµ m«i giíi hay gÆp ph¶i
lµ c¸c kh¸ch hµng cña m×nh hoÆc nhµ m«i giíi giao dÞch kh¸c
cã thÓ kh«ng thùc hiÖn viÖc thanh to¸n ®óng thêi h¹n.
1.1.4.2. NghiÖp vô b¶o l·nh
B¶o l·nh ph¸t hµnh lµ viÖc hç trî ®¬n vÞ ph¸t hµnh huy
®éng vèn b»ng c¸ch b¸n chøng kho¸n trªn thÞ trêng. Sù hç trî
®ã gióp ®¬n vÞ ph¸t hµnh n¾m ch¾c kh¶ n¨ng huy ®éng vèn
vµ cã kÕ ho¹ch sö dông vèn huy ®éng. Cã 3 h×nh thøc b¶o l·nh
ph¸t hµnh mµ thÕ giíi thêng ¸p dông: b¶o l·nh cam kÕt ch¾c
ch¾n, b¶o l·nh cam kÕt cè g¾ng tèi ®a, b¶o l·nh b¶o ®¶m tÊt
c¶ hoÆc kh«ng.
1.1.4.3. NghiÖp vô tù doanh
NghiÖp vô tù doanh lµ mét nghiÖp vô kinh doanh trong ®ã
c«ng ty chøng kho¸n mua b¸n chøng kho¸n víi kinh phÝ cña
m×nh, rñi ro do chÝnh c«ng ty chÞu vµ hä cã thÓ lµm thªm
nhiÖm vô t¹o thÞ trêng cho mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®ã. Nhµ
giao dÞch cã l·i hay chÞu lç tuú thuéc vµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸
mua vµ gi¸ b¸n chøng kho¸n vµ biÕn ®éng chung cña gi¸ CK do
hä n¾m gi÷.
10
1.1.4.4. T vÊn ®Çu t vµ t vÊn tµi chÝnh C«ng ty
DÞch vô t vÊn ®Çu t vµ t vÊn tµi chÝnh cã thÓ do bÊt kú
CTCK hay c¸ nh©n nµo tham gia th«ng qua : khuyÕn c¸o, lËp
b¸o c¸o, t vÊn trùc tiÕp, Ên phÈm vÒ CK ®Ó thu phÝ. Ho¹t
®éng t vÊn ®Çu t lµ viÖc cung cÊp th«ng tin, c¸ch thøc, ®èi tîng
CK, thêi h¹n, khu vùc…vµ c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt cña ho¹t
®éng ®Çu t CK. Ngoµi dÞch vô t vÊn ®Çu t, c¸c CTCK cã thÓ sö
dông kü n¨ng ®Ó t vÊn cho c¸c c«ng ty vÒ viÖc s¸p nhËp, th©u
tãm, t¸i c¬ cÊu vèn cña c«ng ty ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèi u.
1.1.4.5.NghiÖp vô qu¶n lý danh môc ®Çu t
§©y lµ lo¹i nghiÖp vô t vÊn cña CTCK nhng ë møc ®é cao
h¬n v× trong ho¹t ®éng nµy kh¸ch hµng uû th¸c cho CTCK thay
mÆt m×nh quyÕt ®Þnh ®Çu t theo mét chiÕn lîc hay nh÷ng
nguyªn t¾c ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp thuËn.Thùc hiÖn nghiÖp vô
nµy cho kh¸ch hµng, CTCK võa b¶o qu¶n hé CK, võa ®Çu t hé
CK.Th«ng thêng CTCK nhËn ®îc phÝ qu¶n lý b»ng mét tû lÖ
phÇn tr¨m trªn sè lîi nhuËn thu vÒ cho kh¸ch hµng.
1.1.4.6. NghiÖp vô phô trî
NghiÖp vô tÝn dông: CTCK cung cÊp tÝn dông cho kh¸ch
hµng cña m×nh ®Ó hä mua chøng kho¸n vµ sö dông sè CK ®ã
lµm vËt thÕ chÊp cho kho¶n vay cña m×nh.
NghiÖp vô qu¶n lý thu nhËp chøng kho¸n( qu¶n lý cæ tøc):
NghiÖp vô nµy cña c«ng ty CK xuÊt ph¸t tõ nghiÖp vô lu ký CK
cho kh¸ch hµng. Khi thùc hiÖn nghiÖp vô lu ký, c«ng ty ph¶i tæ
chøc theo dâi t×nh h×nh thu l·i CK khi ®Õn h¹n ®Ó thu hé råi
11
göi b¸o c¸o cho kh¸ch hµng. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ c¸c c«ng ty
thêng kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý mµ sÏ lu ký t¹i trung t©m lu gi÷
chøng kho¸n.
Ngoµi nghiÖp vô kÓ trªn, c«ng ty CK cßn cã thÓ thùc hiÖn
mét sè ho¹t ®éng kh¸c nh cho vay CK, qu¶n lý quü ®Çu t, qu¶n
lý vèn, kinh doanh b¶o hiÓm…
1.2. C¸c h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n
1.2.1. Ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ
1.2.1.1. Kh¸i niÖm:
Ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ lµ viÖc ph¸t hµnh chøng
kho¸n ®îc b¸n néi bé hoÆc b¸n th¼ng cho c¸c tæ chøc ®Çu t
hoÆc mét sè c¸c c¸ nh©n bªn ngoµi. Ph¸t hµnh chøng kho¸n
riªng lÎ tËp trung vµo chñ yÕu lµ c¸c tæ chøc lín vµ lµ nh÷ng tæ
chøc cã quan hÖ gÇn gòi víi doanh nghiÖp. ViÖc ph©n phèi
chøng kho¸n theo h×nh thøc nµy cã thÓ cho phÐp doanh nghiÖp
huy ®éng ®îc vèn mét c¸ch nhanh chãng vµ b¶o ®¶m cho gi¸
chøng kho¸n kh«ng biÕn ®éng m¹nh.
Trong h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ th× cæ
phiÕu thêng ®îc ph¸t hµnh lÇn ®Çu cho c¸c nhµ s¸ng lËp cña
c«ng ty hoÆc ph¸t hµnh cæ phiÕu míi víi viÖc u tiªn ®Æt mua
tríc cho cæ ®«ng hoÆc cã thÓ chµo b¸n chøng kho¸n cho ngêi
thø ba thêng lµ ngêi cã quan hÖ chÆt chÏ mËt thiÕt víi c«ng ty
nh ngêi qu¶n lý c«ng ty, ngêi lao ®éng trong c«ng ty, c¸c ®Þnh
chÕ tµi chÝnh, c¸c ®èi t¸c kinh doanh…
1.2.1.2. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh chøng kho¸n riªng lÎ
12
Do h×nh thøc ph¸t hµnh nµy kh«ng tiÕn hµnh mét c¸ch
réng r·i ra c«ng chóng nªn ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh cña nã ®¬n
gi¶n cô thÓ lµ:
-
Quy m« vèn nhá, kh«ng cÇn ®¸p øng nh÷ng ®iÒu
kiÖn cña vèn ®iÒu lÖ tèi thiÓu ban ®Çu, kh«ng quy ®Þnh vÒ tû
lÖ % ®èi víi vèn cæ phÇn do c«ng chóng n¾m gi÷ vµ sè lîng
c«ng chóng tham gia.
-
C«ng ty cã thÓ míi thµnh lËp hoÆc c«ng ty ®· thµnh
lËp vµ ho¹t ®éng kh«ng kÓ thêi gian nµo.
-
Ho¹t ®éng kinh doanh cã thÓ cã l·i cao hoÆc thÊp
hoÆc cha cã l·i trong giai ®o¹n míi ph¸t hµnh chøng kho¸n.
-
LËp ®îc dù ¸n ®Çu t vµ ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh
doanh kh¶ thi vµ viÖc sö dông nguån vèn tõ ®ît ph¸t hµnh.
-
§éi ngò qu¶n lý c«ng ty cã n¨ng lùc, kh«ng ®ßi hái cao
nh h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n réng r·i ra c«ng chóng.
-
§¸p øng mét sè quy ®Þnh kh¸c tuú thuéc ®ît ph¸t
hµnh.
1.2.2. Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng.
1.2.2.1. Kh¸i niÖm.
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ viÖc ph¸t hµnh
trong ®ã chøng kho¸n ®îc b¸n réng r·i ra c«ng chóng cho mét
sè lîng lín nhµ ®Çu t nhÊt ®Þnh (trong ®ã ph¶i dµnh mét tû lÖ
cho c¸c nhµ ®Çu t nhá) vµ khèi lîng ph¸t hµnh ph¶i ®¹t mét
møc nhÊt ®Þnh. Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng cã thÓ
®îc thùc hiÖn trùc tiÕp bëi tæ chøc ph¸t hµnh hoÆc th«ng qua
c¸c tæ chøc trung gian.
13
H×nh thøc ph¸t hµnh nµy cã quan hÖ kh¸ mËt thiÕt víi viÖc
b¶o l·nh ph¸t hµnh bëi ®©y lµ h×nh thøc ph¸t hµnh chøa ®ùng
nhiÒu rñi ro do viÖc ph©n phèi chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ
nh÷ng ®èi tîng mµ tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng cã quan hÖ chÆt
chÏ. Th«ng thêng nÕu tæ chøc ph¸t hµnh lùa chän ph¸t hµnh
chøng kho¸n ra c«ng chóng th× viÖc chän cho m×nh mét tæ
chøc b¶o l·nh uy tÝn lµ ®iÒu v« cïng cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ®¶m
b¶o cho ®ît huy ®éng vèn ®îc diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi.
1.2.2.2. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng.
§iÒu kiÖn ®Ó mét c«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh chøng kho¸n
ra c«ng chóng lµ:
- Tæ chøc ®ã ph¶i cã quy m« vèn lín, møc vèn ®iÒu lÖ tèi
thiÓu thùc cã ®Õn ngµy xin phÐp ph¸t hµnh tuú theo møc quy
®Þnh cña tõng níc.
- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i trong vßng hai n¨m
liªn tôc gÇn nhÊt ®èi víi ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n.
- Cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh vµ triÓn väng.
- Cã ph¬ng ¸n kinh doanh kh¶ thi, viÖc sö dông vèn mét
c¸ch cã hiÖu qu¶.
- Cã héi ®ång qu¶n trÞ, ®éi ngò qu¶n lý kinh doanh nhiÒu
kinh nghiÖm.
- Cã ®iÒu kiÖn vÒ b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n.
- Cã quy ®Þnh vÒ viÖc n¾m gi÷ cæ phiÕu ®èi víi cæ ®«ng
s¸ng lËp.
1.2.2.3. C¸c h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng
chóng.
14
Cã ba h×nh thøc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng trªn
thÞ trêng s¬ cÊp:
- Ph¸t hµnh trùc tiÕp (tù ph¸t hµnh)
Lµ ph¬ng thøc ph¸t hµnh trong ®ã tæ chøc ph¸t hµnh tù
b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng.
Muèn tù ph¸t hµnh ra c«ng chóng ®ßi hái tæ chøc ph¸t
hµnh ph¶i cã uy tÝn, cã m¹ng líi chi nh¸nh nhiÒu ®Þa ®iÓm
kh¸c nhau, ph¶i am hiÓu thÞ trêng, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ
xö lý th«ng tin.
- Ph¸t hµnh b»ng ph¬ng thøc ®Êu thÇu:
Ph¬ng thøc ph¸t hµnh th«ng qua ®Êu thÇu thêng ¸p dông
®èi víi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ tÝn phiÕu Kho b¹c Nhµ níc.
Cã hai ph¬ng ph¸p ®Êu thÇu:- §Êu thÇu theo kiÓu Hµ Lan
- §Êu thÇu theo kiÓu Mü.
- Ph¸t hµnh gi¸n tiÕp th«ng qua b¶o l·nh ph¸t hµnh.
§©y lµ ph¬ng thøc ph¸t hµnh gi¸n tiÕp, tæ chøc ph¸t hµnh
nhê ng©n hµng hoÆc c«ng ty chøng kho¸n b¶o l·nh ph¸t hµnh.
Ph¬ng thøc nµy t¹o ra kh¶ n¨ng b¸n chøng kho¸n tèt bëi c¸c tæ
chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh cã hÖ thèng b¸n, kinh nghiÖm, kh¶
n¨ng vÒ vèn.
1.2.2.4. Lîi Ých cña viÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng
chóng.
ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng ngµy cµng thu
hót ®îc nhiÒu doanh nghiÖp tham gia vµ ®iÒu nµy ®· lµm cho
thÞ trêng s¬ cÊp ho¹t ®éng s«i næi vµ thóc ®Èy cho thÞ trêng
15
thø cÊp ph¸t triÓn. §ã lµ do ph¸t hµnh chøng kho¸n ®em l¹i kh¸
nhiÒu lîi Ých cho doanh nghiÖp cô thÓ lµ:
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng gióp doanh nghiÖp
huy ®éng ®îc nguån vèn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh,
®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh kh«ng bÞ ngng trÖ. Th«ng qua viÖc ph¸t hµnh
cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu, nguån vèn nî vµ vèn cæ phÇn cña
doanh nghiÖp t¨ng lªn lµ c¬ së ®¶m b¶o cho nguån vèn æn
®Þnh h¬n.
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng sÏ lµm t¨ng uy tÝn
vµ h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp, nhê ®ã c«ng ty dÔ dµng h¬n
vµ tèn Ýt chi phÝ h¬n trong viÖc huy ®éng vèn qua ph¸t hµnh
cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu nh÷ng lÇn sau. H¬n n÷a, kh¸ch hµng vµ
nhµ cung øng cña c«ng ty còng sÏ trë thµnh cæ ®«ng cña c«ng
ty vµ do vËy c«ng ty sÏ rÊt cã lîi trong viÖc mua nguyªn vËt liÖu
vµ tiªu thô s¶n phÈm.
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng gióp cho c«ng ty cã
thÓ thu hót vµ gi÷ l¹i nh÷ng nh©n viªn cã tr×nh ®é cao bëi v×
mét tû lÖ chøng kho¸n nhÊt ®Þnh n»m trong tay hä. C¸c nh©n
viªn chÝnh lµ cæ ®«ng lµ chñ së h÷u cña c«ng ty do ®ã hä lu«n
ph¸t huy tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, lµm viÖc cã hiÖu qu¶ vµ nã
kÝch thÝch sù c¹nh tranh ®èi víi c«ng ty kh¸c. QuyÒn lîi cña
nh÷ng ngêi n¾m gi÷ cæ phiÕu cña c«ng ty lu«n g¾n chÆt víi lîi
Ých mµ hä t¹o ra cho c«ng ty ®ã.
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng lµm cho tÝnh thanh
kho¶n cña chøng kho¸n t¨ng lªn v× lóc nµy thÞ trêng dµnh cho
16
c¸c cæ phiÕu ra ®êi ®ã chÝnh lµ thÞ trêng thø cÊp. Nhê ®ã gi¸
trÞ tµi s¶n cña c¸c cæ ®«ng trong c«ng ty còng ®îc t¨ng lªn, uy
tÝn cña c«ng ty còng ®îc thay ®æi víi nh÷ng h×nh ¶nh tèt ®Ñp
h¬n.Khi uy tÝn vµ h×nh ¶nh cña c«ng ty t¨ng lªn th× gióp cho
c«ng ty cã thÓ huy ®éng vèn mét c¸ch dÔ dµng h¬n tõ ng©n
hµng, c«ng ty cã thÓ ®îc vay vèn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i
h¬n vÒ l·i suÊt, thñ tôc vay vµ thñ tôc vÒ tµi s¶n cÇm cè sÏ Ýt
phiÒn hµ h¬n, c«ng ty cã thÓ cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®¸ng kÓ
vÒ thuÕ.
Ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng lµm t¨ng chÊt lîng vµ
®é chÝnh x¸c cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh v× c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh ph¶i ®îc lËp theo c¸c tiªu chuÈn chung do c¬ quan qu¶n
lý quy ®Þnh. H¬n n÷a, c¸c th«ng tin tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp ph¸t hµnh ph¶i ®îc c«ng khai mét c¸ch râ rµng, minh
b¹ch, ®iÒu nµy lµm cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh kÕt qu¶ ho¹t
®éng cña c«ng ty ®îc thùc hiÖn mét c¸ch dÔ dµng vµ thóc ®Èy
viÖc qu¶n trÞ còng nh kinh doanh cña c«ng ty cã hiÖu qu¶ h¬n.
1.3. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng
kho¸n
1.3.1. Kh¸i niÖm b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n.
B¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng
nghiÖp vô c¬ b¶n cña c«ng ty chøng kho¸n vµ ®©y còng lµ ho¹t
®éng ®îc c¸c tæ chøc kh¸c trªn thÞ trêng thùc hiÖn. B¶o l·nh
ph¸t hµnh lµ viÖc tæ chøc b¶o l·nh gióp ®ì c¸c tæ chøc ph¸t
hµnh chøng kho¸n thùc hiÖn c¸c thñ tôc tríc khi chµo b¸n chøng
17
kho¸n, tæ chøc viÖc ph©n phèi chøng kho¸n vµ gióp b×nh æn
gi¸ chøng kho¸n trong giai ®o¹n ®Çu sau khi ph¸t hµnh. Qu¸
tr×nh nµy bao gåm viÖc t vÊn tµi chÝnh cña c«ng ty ph¸t hµnh,
t vÊn vÒ lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh vµ thêi ®iÓm ph¸t hµnh,
®Þnh gi¸ chøng kho¸n, thùc hiÖn bao tiªu chøng kho¸n nh»m
huy ®éng ®îc nguån vèn nhÊt ®Þnh cho tæ chøc ph¸t hµnh
chøng kho¸n.
Chµo b¸n chøng kho¸n qua ngêi b¶o l·nh lµ ph¬ng ph¸p mµ
nhiÒu doanh nghiÖp, nhiÒu tæ chøc lùa chän nh»m ®¶o b¶m
cho ®ît ph¸t hµnh chøng kho¸n thµnh c«ng. §©y chÝnh lµ ph¬ng ph¸p ph¸t hµnh gi¸n tiÕp mµ ë ®ã tæ chøc ph¸t hµnh
th«ng qua mét tæ chøc trung gian ®îc gäi lµ tæ chøc b¶o l·nh
ph¸t hµnh ®Ó chµo b¸n chøng kho¸n ra c«ng chóng ®Çu t.
1.3.2.Vai trß cña viÖc b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n.
- Vai trß ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n:
NghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n cung cÊp c¸c
dÞch vô tµi chÝnh chuyªn nghiÖp nh t vÊn tµi chÝnh, x¸c ®Þnh
gi¸ trÞ chøng kho¸n nh»m t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o m«i trêng minh b¹ch, c«ng khai ho¸
th«ng tin, hç trî cho thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn, gãp phÇn
ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi. NghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh gãp phÇn lµm cho
thÞ trêng chøng kho¸n ph¸t triÓn vµ thóc ®Çy luång vèn nhanh
chãng trong nÒn kinh tÕ t¹o cho lu th«ng tiÒn tÖ ®îc tr«i ch¶y
thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trong toµn bé nÒn kinh tÕ.
18
- Vai trß ®èi víi tæ chøc ph¸t hµnh:
C¸c tæ chøc ph¸t hµnh bao gåm : c¸c doanh nghiÖp ®îc
phÐp ph¸t hµnh chøng kho¸n( cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu) vµ ChÝnh
phñ. NghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh rÊt quan träng trong viÖc híng dÉn vµ hç trî doanh nghiÖp tiÕp cËn c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý
khoa häc, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi chÝnh ( th«ng qua t
vÊn tµi chÝnh), cung cÊp c¸c dÞch vô gi¶i ph¸p tæng thÓ ®¶m
b¶o ®îc sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kinh doanh, ph¸t huy c¸c u
thÕ c¹nh tranh vµ thÝch øng ®îc víi sù biÕn ®éng cña m«i trêng
kinh doanh trong vµ ngoµi níc. B¶o l·nh ph¸t hµnh cßn lµ mét
®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña ph¬ng ¸n ph¸t hµnh chøng
kho¸n nh»m huy ®éng vèn cho mét dù ¸n më réng ®Çu t cña
doanh nghiÖp víi chi phÝ hîp lý vµ gi¶m thiÓu ®îc rñi ro. §èi víi
ChÝnh phñ nh»m thu hót ®îc nguån vèn nhµn rçi tõ d©n chóng
®Ó bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch vµ ®¸p øng chi tiªu ChÝnh phñ
th× viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ tá
râ nhiÒu thuËn lîi h¬n c¶. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña viÖc ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ th× kÕ ho¹ch ph¸t hµnh ph¶i ®îc
x©y dùng mét c¸ch khoa häc vµ cô thÓ dùa trªn chiÕn lîc tæng
thÓ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ quèc gia. Ho¹t ®éng b¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu gióp
cho ChÝnh phñ x©y dùng ®îc dù to¸n ng©n s¸ch trong tõng thêi
kú, trªn c¬ së ®ã ®a ra kÕ ho¹ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh
phñ ®ång thêi kÕt hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi
kho¸ trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh thÞ trêng tr¸i phiÕu, ®¸p øng
19
®îc nhu cÇu ®Çu t vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Th«ng thêng,
®Ó b¶o l·nh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ th× cÇn ph¶i lµ mét tæ hîp
b¶o l·nh sÏ tiÕn hµnh ph©n phèi sè lîng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ
trªn c¬ së ®· ®îc Ên ®Þnh tríc vÒ sè lîng, l·i suÊt, thêi h¹n. Ph¬ng ph¸p nµy gióp cho ChÝnh phñ cã thÓ kiÓm so¸t ®îc l·i suÊt
k× h¹n còng nh ®èi víi sè lîng tr¸i phiÕu.
- Vai trß ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t:
B¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n ph©n tÝch vµ cung cÊp cho
ngêi ®Çu t nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ tæ chøc ph¸t hµnh nh
t×nh h×nh tµi chÝnh, u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña c¬ cÊu tæ chøc
vµ nh÷ng th«ng tin kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc biÕn ®éng gi¸
chøng kho¸n ; cho ngêi ®Çu t biÕt ®îc m«i trêng kinh doanh hiÖn
t¹i c¬ chÕ qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng chøng kho¸n nãi
chung vµ b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n nãi riªng; cung cÊp c¸c
chuÈn mùc quèc tÕ vµ sù thay ®æi cña chóng vÒ lÜnh vùc tµi
chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n tiÒn tÖ nh»m gióp cho nhµ ®Çu t cã
®îc nh÷ng th«ng tin tæng thÓ vµ toµn diÖn khi hä tham gia thÞ
trêng chøng kho¸n.
1.3.3. C¸c chñ thÓ tham gia b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng
kho¸n
Tham gia vµo viÖc b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n cã rÊt
nhiÒu tæ chøc. Tæ chøc b¶o l·nh (hay cã thÓ gäi lµ ngêi b¶o
l·nh) sau khi tiÕn hµnh xong ho¹t ®éng t vÊn ph¸t hµnh sÏ lµ
ngêi mua toµn bé hoÆc mét phÇn chøng kho¸n cña ngêi ph¸t
20
- Xem thêm -
.DOC 
121 
198 
118 
