Tài liệu Luận án tốt nghiệp trung cấp lí luận chính trị

NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Lêi nãi ®Çu  Trong c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña con ngêi th× “ nghiªn cøu khoa häc” thùc sù lµ mét vÊn ®Ò quan träng vµ cÇn thiÕt, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu khoa häc lµ nh÷ng kinh nghiÖm lý luËn vµ thùc tiÔn. Do vËy nghiªn cøu khoa häc lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt cña mçi ngµnh khoa häc, mçi nghÒ vµ mçi ngêi. Song ®èi víi ngµnh gi¸o dôc nã cã mét cã ý nghÜa v« cïng to lín. ViÖc nghiªn cøu nµy ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®îc nh÷ng nh©n tè gi¸o dôc vµ mèi quan hÖ cña gi¸o dôc, cô thÓ lµ sù ph¸t hiÖn cã kÕt qu¶ cña thµnh tè con ngêi vµ c¸c mèi quan hÖ cña nã. Kh¸m ph¸ nghiªn cøu hÖ thèng gi¸o dôc nhµ trêng lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu phøc t¹p, ®ßi hái ngêi nghiªn cøu ph¶i ph¸t hiÖn ra nhiÒu thùc tÕ cña ®èi tîng. §èi tîng nghiªn cøu trong nhµ trêng lµ gi¸o viªn vµ häc sinh, tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖn ®Ó n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc, häc tËp. Trong c«ng t¸c gi¸o dôc, ®Ó häc sinh lÜnh héi ®îc tri thøc mét c¸ch nhanh nhÊt th× mçi gi¸o viªn ph¶i lµ mét ngêi nghiªn cøu khoa häc trªn lÜnh vùc nµy ®Ó t×m ra nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña häc sinh. Muèn vËy th× ngêi gi¸o viªn ph¶i hiÓu s©u s¾c vÊn ®Ò, b¸m s¸t vµo thùc tÕ, tËp hîp t liÖu th«ng tin chÝnh x¸c, ph©n tÝch t liÖu, xö lý th«ng tin mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®¸p øng môc tiªu cña sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o. §èi víi gi¸o viªn th× gi¶ng d¹y lµ nhiÖm vô träng t©m nhÊt, nhng ®èi víi hiÖu trëng th× viÖc qu¶n lý nhµ trêng l¹i lµ nhiÖm vô quan träng. Trong qu¶n lý nhµ trêng th× viÖc qu¶n lý d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng gi¸o dôc vµ thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc ®µo t¹o cña nhµ trêng. Ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o Thµnh phè B¾c Ninh nãi chung vµ trêng trung häc c¬ së §¸p CÇu nãi riªng, tõ ngµy t¸i lËp tØnh, thÞ x· B¾c Ninh tríc kia vµ thµnh phè B¾c Ninh ngµy nay ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn vÒ viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o. Xong, nh÷ng kÕt qu¶ mµ trêng THCS §¸p CÇu ®¹t ®îc vÉn cßn khiªm tèn, cha kÞp ®îc víi chÊt lîng mÆt b»ng träng ph¹m vi thµnh phè B¾c Ninh. Së dÜ cã hiÖn tîng trªn theo chóng t«i ngoµi nguyªn nh©n kh¸ch quan cßn cã nguyªn nh©n chñ quan, ®ã lµ viÖc qu¶n lý cña nhµ trêng cha thùc sù cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cña nhµ trêng, trÞnh ®é nhËn thøc cña gi¸o viªn trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ thùc hiÖn chøc tr¸ch cña ngêi gi¸o viªn nh©n d©n. VÊn ®Ò bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc còng t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn viÖc qu¶n lý n©ng cao chÊt lîng d¹y häc trong nhµ trêng. 1 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Nh»m n©ng cao chøc n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y – häc c¸c bé m«n v¨n ho¸, gãp tiÕng nãi chung vµo c«ng t¸c ph¸t triÓn gi¸o dôc cña tØnh nhµ, trêng trung häc c¬ së §¸p CÇu chóng t«i ®· ®i nghiªn cøu nguyªn nh©n, t×m ra biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trªn. Sau ®©y, t«i xin m¹nh d¹n tr×nh bµy mét sè ý kiÕn cña m×nh th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë trêng Trung häc c¬ së n¨m häc 2005 – 2006. PhÇn thø nhÊt Mét sè vÊn ®Ò chung  I - Lý do chän ®Ò tµi. Nh chóng ta ®· biÕt, nh©n lo¹i ®· bíc vµo thÕ kû 21, thÕ kû cña trÝ tuÖ, cña chÊt x¸m, cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. Trong ®ã “ chÊt x¸m” lu«n ®ãng vai trß lµ nh©n tè lµ nh©n tè sè mét, quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt lao ®éng, quyÕt ®Þnh sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ nÒn v¨n ho¸ v¨n minh cña mçi d©n téc, mçi quèc gia, “ chÊt x¸m” lµ yÕu tèt mang tÝnh tiÒm Èn trong nÒn kinh tÕ th«ng tin, trÝ tuÖ, nÒn kinh tÕ tri thøc tiÕn ®Õn nÒn kinh tÕ sinh häc trong x· héi loµi ngêi ph¸t triÓn. Víi luËn ®iÓm “ Con ngêi võa lµ môc tiªu ph¸t triÓn, võa lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi” nh©n lo¹i ®· vµ ®ang nhËn thøc ®îc vai trß cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng “gi¸o dôc ®µo t¹o”. Bëi lÏ: gi¸o dôc ®µo t¹o chÝnh lµ sù th¸ch thøc gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a c¸c d©n téc vµ ch©u lôc, gi¸o dôc ®µo t¹o lµ ch×a kho¸ vµng th¾ng lîi më ra sù ph¸t triÓn khao häc kü thuËt, ph¸t triÓn c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Vai trß cña sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®îc c¸c quèc gia nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n. §Æc biÖt, víi níc ta, §¶ng vµ Nhµ níc ®· sím nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ gi¸o dôc - ®µo t¹o. ChÝnh v× vËy mµ “ gi¸o dôc ®µo t¹o” ®· vµ ®ang ® îc kh¼ng ®Þnh “ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu”, “nh©n tµi lµ nguyªn khÝ quèc gia. T×nh h×nh nhiÖm vô vµ môc tiªu gi¸o dôc cña ®Êt níc ta ®Æt ra ngµy cµng cao. Muèn ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®ã chóng ta ph¶i thùc sù n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o ®Ó ®µo t¹o ra nh÷ng con ngêi cã phÈm chÊt vµ n¨ng lùc phï hîp víi yªu cÇu cña thêi ®¹i. §ã lµ nh÷ng c«ng d©n míi cã tÝnh s¸ng t¹o, tù chñ, cã kÜ n¨ng c¬ b¶n ®Ó thùc hµnh 2 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 nghÒ nghiÖp giái, cã kh¶ n¨ng giao tiÕp, giµu lßng vÞ tha, nh©n ¸i, hoµ nhËp víi céng ®ång,vµ xu thÕ thêi ®¹i. Muèn ®a ®Êt níc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ th¾ng lîi ph¶i coi träng ph¸t triÓn gi¸o dôc ®Ó tõ ®ã ph¸t huy nguån lùc con ngêi. §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó gi¸o dôc ®¸p øng víi nhiÖm vô “ n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi”. Trong sù nghiÖp ph¸t triÓn gi¸o dôc nãi chung, chóng ta cÇn chó ý ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý gi¸o dôc, ®Æc biÖt lµ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ trêng. HÖ thèng gi¸o dôc níc ta hiÖn nay ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc míi: Thùc hiÖn tinh thÇn “nãi kh«ng víi bÖnh thµnh tÝch, chèng tiªu cùc trong thi cö”, kh«ng ph¶i cña ngµnh gi¸o dôc ®ßi hái gi¸o dôc ph¶i tiÕp tôc c«ng cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn trªn mäi lÜnh vùc vÒ c¬ cÊu, néi dung ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p tæ chøc qu¶n lý, c¬ së vËt chÊt, ®iÒu kiÖnvµ thiÕt bÞ trêng häc, trong ®ã coi träng viÖc d¹y, häc c¸c bé m«n v¨n ho¸. Bëi lÏ, d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ lµ träng t©m, lµ nhiÖm vô vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña nhµ trêng nã lµ c¬ së khoa häc ®Ó chóng ta tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng d¹y, häc, häc sinh sÏ ®îc cung cÊp tri thøc t¬ng ®èi hoµn chØnh, cã hÖ thèng, lµ c¬ së bíc ®Çu quan träng ®Ó h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em. N©ng cao chÊt lîng d¹y häc lµ vò khÝ s¾c bÐn ®Êu tranh víi bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc vµ trªn c¶ trong thi cö. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô d¹y häc th× ngoµi viÖc häc tËp ë nhµ, qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp lµ quan träng bëi nã ®îc tiÕn hµnh chung cho c¶ líp víi sè thêi gian phï hîp, ®îc quy ®Þnh theo tõng tiÕt häc, m«n häc, tõng lo¹i, theo ch¬ng tr×nh vµ thêi kho¸ biÓu quy ®Þnh. ChÝnh v× thêi gian d¹y trªn líp lµ quan träng nªn viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y trªn líp cña ngêi qu¶n lý quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng cña nhµ trêng. §iÒu nµy ®· ®îc chøng minh trong thùc tÕ ë c¸c trêng trung häc c¬ së. Trêng nµo mµ qu¶n lý tèt, chØ ®¹o tèt ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp th× trêng ®ã chÊt lîng gi¸o dôc cao vµ ngîc l¹i. ChÝnh v× vËy mµ bÊt kú ngêi hiÖu trëng nµo trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o, ®iÒu hµnh nhµ trêng còng ®Òu quan t©m häc hái, rót kinh nghiÖm n©ng cao chÊt lîng chØ ®¹o qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y vµ häc. Trong thùc tiÔn, qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë c¸c trêng trung häc nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ gãp phÇn trùc tiÕp thóc ®Èy sù nghiÖp gi¸o 3 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 dôc, ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®· ®îc nghÞ quyÕt trung ¬ng II kho¸ 8 kh¼ng ®Þnh “ Gi¸o dôc ®µo t¹o ®· gãp phÇn n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng vµ ®«ng ®¶o ®éi ngò c¸n bé phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi”. ChÊt lîng gi¸o dôc ®Ço t¹o cã tiÕn bé bíc ®Çu, sè häc sinh kh¸ giái, häc sinh ®¹t gi¶i trong c¸c kú thi quèc gia, quèc tÕ ngµy cµng t¨ng nhanh. §ãng gãp vµo nh÷ng thµnh tùu trªn ®Þa bµn thµnh phè B¾c Ninh cã tiÒm n¨ng kinh tÕ m¹nh, ®îc quan t©m, ®Çu t cho gi¸o dôc cïng sù chuyÓn biÕn t¬ng ®èi m¹nh vÒ chÊt lîng gi¸o dôc. Gi¸o dôc toµn diÖn ®îc chó träng chÊt lîng, v¨n ho¸ ®¹i trµ t¨ng nhanh, tû lÖ häc sinh xÕp lo¹i v¨n ho¸ giái t¨ng tõ 6% (n¨m 1999 – 2000) lªn 21,4% (N¨m 2005 – 2006). ViÖc båi dìng häc sinh giái ®îc quan t©m chó ý. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm th¸ng 11/ 2001 cã 10/10 x·, phêng ®îc së GD§T B¾c Ninh c«ng nhËn hoµn thµnh phæ cËp THCS. Trong nh÷ng thµnh tÝch Êy cã mét phÇn nhá cña gi¸o dôc trêng THCS §¸p CÇu . Lµ mét phêng nghÌo, ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n, viÖc quan t©m ®Õn gi¸o dôc ®· cã bíc chuyÓn biÕn míi, song viÖc duy tr× sÜ sè cßn khã kh¨n, chÊt lîng ®¹i trµ cha cao. Víi sù cè g¾ng cña tËp thÓ s ph¹m nhµ trêng sù chØ ®¹o s¸t sao cña ban gi¸m hiÖu, sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c cÊp l·nh ®¹o ®· tõng bíc ph¸t triÓn vµ ®¹t chuÈn quèc gia Tiªn tiÕn xuÊt s¾c cña tØnh B¾c Ninh. II- Môc ®Ých – Yªu cÇu – NhiÖm vô cña ®Ò tµi 1/ Môc ®Ých cña ®Ò tµi: §Ò tµi nµy nªu lªn c¸c gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý d¹y häc nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc, gãp phÇn hoµn thiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n hãa trong nhµ trêng. 2/ Yªu cÇu cña ®Ò tµi: Tr×nh bµy ®îc c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë trêng trung häc c¬ së §¸p CÇu trong n¨m 2005 – 2006 trªn hai ph¬ng diÖn c¬ b¶n: Qu¶n lý c¸i g×? Qu¶n lý c¸i ®ã b»ng c¸ch nµo?.Tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thùc ®Ó n©ng cao chÊt lîng qu¶n lý d¹y häc. 3. NhiÖm vô cña ®Ò tµi: §Ò tµi ph¶i thùc hiÖn ®îc 3 nhiÖm vô c¬ b¶n sau: a) Nªu ®îc c¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng d¹y häc b)NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ n¨m 2005 – 2006 ë trêng THCS §¸p CÇu TP B¾c Ninh. 4 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 c)Nªu ®îc kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cña trêng THCS §¸p CÇu – TP B¾c Ninh. III - Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: 1/VÒ néi dung: Kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cña trêng Trung häc c¬ së. 2/ VÒ thêi gian: T¹i trêng THCS §¸p CÇu – TP B¾c Ninh. 3/ VÒ thêi gian: Tõ th¸ng 9/ 2005 ®Õn th¸ng 12/ 2006. IV - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. 1. Tæng kÕt kinh nghiÖm 2. §äc tra cøu tµi liÖu cã liªn quan 3. Trao ®æi, th¶o luËn, m¹n ®µm. 4. LËp biÓu m·u: So s¸nh, ®èi chiÕu. 5. §iÒu tra c¸n bé qu¶n lý cña trêng vµ gi¸o viªn trùc tiÕp ®øng líp. 6. Nghiªn cøu kinh nghiÖm cña c¸c trêng tiªn tiÕn trong thµnh phè, tØnh PhÇn Thø Hai - Néi dung ®Ò tµi Ch¬ng I: C¬ së lý thuyÕt  I - Mét sè kh¸i niÖm: 1/ Kinh nghiÖm lµ g× ? Kinh nghiÖm lµ nh÷ng ®iÒu ®óc kÕt ®îc, rót ra ®îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý, chØ ®¹o thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc. Kinh nghiÖm ®îc sö dông lµm c¬ së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé qu¶n lý quan t©m, vËn ®éng, rót ra bµi häc cÇn thiÕt phï hîp, n©ng dÇn thµnh lý luËn, mang tÝnh linh ho¹t s¸ng t¹o. Tuy nhiªn kinh nghiÖm chØ ®óng trong mét thêi gian, kh«ng gian ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh, kh«ng mang tÝnh chÊt vÜnh h»ng, cè ®Þnh, bÊt biÕn. 5 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 NÕu trong mét thêi gian, kh«ng gian, hoµn c¶nh kh¸c th× kinh nghiÖm ®ã cßn Ýt hoÆc kh«ng cã gi¸ trÞ vËn dông. 2/ Qu¶n lý vµ qu¶n lý gi¸o dôc lµ g× ? a) Qu¶n lý: Kh¸i niÖm qu¶n lý ®· ®îc rÊt nhiÒu nhµ qu¶n lý vµ thùc hµnh qu¶n lý nªu ra. Cho ®Õn nay, ®· cã trªn tr¨m ®Þnh nghÜa, kh¸i niÖm kh¸c nhau. Mçi ph¹m trï, mçi lÜnh vùc cã mét kh¸i niÖm kh¸c nhau. Cßn trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ta cã thÓ hiÓu ph¹m trï qu¶n lý nãi chung vµ qu¶n lý gi¸o dôc nãi riªng nh sau: “ Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng cã híng ®Ých, cã tæ chøc, cã sù lùa chän dùa trªn c¸c th«ng tin cña hÖ vµ m«i trêng cña hÖ ®Ó ®iÒu chØnh c¸c qu¸ tr×nh vµ hµnh vi cña ®èi tîng qu¶n lý nh»m lµm cho hÖ vËn hµnh, ph¸t triÓn tíi môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh. b) Qu¶n lý gi¸o dôc: Trªn c¬ së ®ã ta cã thÓ hiÓu qu¶n lý gi¸o dôc nãi chung vµ qu¶n lý nhµ trêng nãi riªng lµ qu¶n lý mét hÖ, ph©n hÖ cña qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc, lµ hÖ thèng nh÷ng néi dung cã môc tiªu, cã kÕ ho¹ch, hîp quy luËt vµ ®óng ý chÝ cña chñ thÓ qu¶n lý nh»m lµm cho hÖ thèng gi¸o dôc cho nhµ trêng vËn hµnh theo ®óng ®êng lèi, nguyªn lý gi¸o dôc cña §¶ng, nh»m thùc hiÖn tÝnh chÊt cña nhµ trêng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam mµ ®iÓm héi tô lµ qu¸ tr×nh gi¸o dôc ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ ®¹t tíi môc tiªu gi¸o dôc ®· x¸c ®Þnh. 3/ Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng d¹y häc: Ho¹t ®éng d¹y häc lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n, träng t©m trong nhµ trêng, ®îc diÔn ra gi÷a thµy vµ trß nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc nh»m ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc trÝ tuÖ vµ x©y dùng thÕ giíi quan, nh©n sinh quan ®óng ®¾n. Ho¹t ®éng d¹y häc thùc chÊt lµ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a hai ho¹t ®éng, d¹y cña thµy vµ häc cña trß. NhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· ®a ra kh¸i niÖm ho¹t ®éng d¹y häc theo quan ®iÓm cña m×nh. Xong, tùu chung l¹i th× ho¹t ®éng d¹y häc lµ mét bé phËn cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh©n c¸ch toµn vÑn. Nã chÝnh lµ ho¹t ®éng cña thµy vµ cña trß, trong ®ã thµy gi÷ vai trß chñ ®¹o, trß ®ãng vai trß chñ ®éng, tÝch cùc nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých d¹y häc. Nãi c¸ch kh¸c nã lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thµy gi¸o vµ häc sinh nh»m truyÒn thô vµ lÜnh héi tri thøc khoa häc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o thùc hµnh vµ ho¹t ®éng nhËn thøc cho ngêi häc. Trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh thÕ giíi quan vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o, x©y dùng phÈm chÊt nh©n c¸ch cho ngêi häc theo môc 6 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 ®Ých gi¸o dôc. Nh vËy kÕt qu¶ trùc tiÕp cña d¹y häc lµ n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ ph¬ng ph¸p khoa häc cho ngêi häc. Qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét qu¸ tr×nh x· héi g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña con ngêi. Ho¹t ®éng d¹y häc ph¶i nh»m ®¹t môc ®Ých nhÊt ®Þnh, néi dung nhÊt ®Þnh, ®îc thùc hiÖn bëi chñ thÓ nhÊt ®Þnh. Qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét hÖ thèng bao gåm nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n sau: môc ®Ých d¹y häc, nhiÖm vô d¹y häc, néi dung d¹y häc, thÇy víi nhiÖm vô d¹y häc, trß víi ho¹t ®éng häc, c¸c ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn d¹y häc, kÕt qu¶ d¹y häc. TÊt c¶ c¸c nh©n tè cÊu tróc cña qu¸ tr×nh d¹y häc tån t¹i trong mèi quan hÖ l¹i thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. MÆt kh¸c toµn bé hÖ thèng qu¸ tr×nh d¹y häc nµy l¹i cã mèi quan hÖ qua l¹i, t¬ng hç vµ thèng nhÊt biÖn chøng víi m«i trêng cña nã, m«i trêng kinh tÕ x· héi, m«i trêng c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ. Ho¹t ®éng d¹y häc nãi chung vµ ë trêng trung häc c¬ së nãi riªng ph¶i trang bÞ cho häc sinh hÖ thèng nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o, tri thøc khoa häc c¬ b¶n phï hîp víi thùc tÕ cña ®Êt níc, rÌn luyÖn nh÷ng kü n¨ng kü x¶o ®ã, ®ång thêi ph¸t triÓn ë c¸c em n¨ng lùc ho¹t ®éng trÝ tuÖ nhÊt lµ n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o díi t¸c ®éng chñ ®¹o cña ngêi thµy. Néi dung d¹y häc lµ mét bé phËn ®îc chän läc trong nÒn v¨n ho¸ cña d©n téc vµ cña loµi ngêi. §ã lµ nh÷ng tri thøc tù nhiªn, x· héi vÒ kü thuËt vµ vÒ c¸ch thøc ho¹t ®éng. §ã lµ hÖ thèng nh÷ng kü n¨ng ho¹t ®éng, kü x¶o thùc hµnh ho¹t ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay. §ã lµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng s¸ng t¹o, kinh nghiÖm vÒ th¸i ®é ®èi víi thÕ giíi, ®èi víi con ngêi. Néi dung d¹y häc ë trêng trung häc c¬ së ( nãi riªng ) lµ trang bÞ cho ngêi häc c¬ së khoa häc cÇn thiÕt cho sù h×nh thµnh thÕ giíi quan khoa häc vµ nh÷ng phÈm chÊt quan träng cña nh©n c¸ch con ngêi míi, ®ång thêi chuÈn bÞ cho ngêi häc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng x· héi còng nh tiÕp thu häc vÊn nghÒ nghiÖp sau nµy. Nh÷ng tri thøc c¬ së khoa häc mµ ngêi häc cÇn ph¶i n¾m trong qu¸ tr×nh d¹y häc lµ nh÷ng tri thøc ®¸ng tin cËy, cã thÓ gióp ngêi häc h×nh dung ra ®îc bøc tranh sinh ®éng vÒ thÕ giíi quan. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ trang bÞ cho ngêi häc hÖ thèng nh÷ng tri thøc kü n¨ng, kü x¶o, ph¸t triÓn n¨ng lùc trÝ tuÖ vµ h×nh thµnh thÕ giíi quan khoa häc, gi¸o dôc phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp cho hä. Do vËy mµ d¹y häc ®îc thùc hiÖn ®éng thêi víi cïng mét néi dung vµ híng tíi cïng mét môc ®Ých. NÕu hai viÖc nµy bÞ t¸ch rêi sÏ lËp tøc ph¸ vì kh¸i niÖm qu¸ tr×nh d¹y häc. Häc tËp kh«ng cã gi¸o viªn sÏ trë thµnh tù häc, gi¶ng d¹y mµ kh«ng cã häc sinh sÏ trë thµnh ®éc tho¹i, kh«ng bao giê tån t¹i, kh«ng t¸c dông, ph¸ huû qu¸ tr×nh d¹y häc. Trong d¹y häc, gi¸o viªn lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng gi¶ng d¹y, gi¸o viªn gi÷ vai trß 7 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 chñ ®¹o trong toµn bé tiÕn tr×nh d¹y häc, ngêi x©y dùng vµ thùc thi kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y c¸c bé m«n v¨n ho¸, ngêi tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn ho¹t ®éng häc tËp díi nhiÒu h×nh thøc trong kh«ng gian vµ thêi gian kh¸c nhau, ngêi ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ híng dÉn thùc hµnh cña häc sinh trªn líp. Trªn nguyªn t¾c ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña häc sinh, gi¸o viªn tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh nhËn thøc t duy cña häc sinh, khai th¸c tiÒm n¨ng ®éc lËp, ý thøc vµ kinh nghiÖm sèng cña häc sinh, t×m ra ph¬ng ph¸p häc tËp s¸ng t¹o nhÊt, tù n¾m lÊy kiÕn thøc vµ h×nh thµnh c¸c kü n¨ng ho¹t ®éng. Häc sinh lµ trung t©m cña mäi sù cè g¾ng, lµ sù c¶i tiÕn ®æi míi vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y häc, lµ trung t©m cña mäi sù t×m tßi vÒ c¸ch tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc vµ gi¸o dôc. ChÝnh v× vËy ta tiÕn hµnh qu¸ tr×nh nµy b»ng c¸ch kh¬i dËy tiÒm n¨ng trÝ tuÖ cña ngêi häc. Häc sinh võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh d¹y häc. D¹y häc lµ ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña c¶ thµy vµ trß “ Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng d¹y häc lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña hai chñ thÓ, trong ®ã díi sù tæ chøc, híng dÉn vµ ®iÒu khiÓn cña gi¸o viªn häc sinh nhËn thøc l¹i nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ th«ng qua ®ã rÌn luyÖn kü n¨ng ho¹t ®éng vµ t¹o lËp th¸i ®é sèng tèt ®Ñp. Ngoµi ra nh©n tè trªn ra qu¸ tr×nh d¹y häc cßn cã nhiÒu nh©n tè kh¸c cïng tham gia, môc ®Ých vµ nhiÖm vô d¹y häc, néi dung vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc cïng víi m«i trêng v¨n ho¸ chÝnh trÞ x· héi, m«i trêng kinh tÕ khoa häc kÜ thuËt cña ®Êt níc trong xu thÕ ph¸t triÓn chung. Sù vËn ®éng vµ ph¸t trتn cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸c ®éng biÖn chøng gi÷a c¸c nh©n tè trªn, kÕt qu¶ d¹y häc lµ kÕt qu¶ ph¸t triÓn tæng hîp toµn bé hÖ thèng. Muèn n©ng cao qu¸ tr×nh d¹y häc ph¶i n©ng cao chÊt lîng tõng thµnh tè vµ ®ång thêi n©ng cao chÊt lîng tæng hîp toµn bé hÖ thèng. Qu¶n lý n©ng cao chÊt lîng qu¸ tr×nh d¹y häc thùc chÊt lµ h×nh thµnh vµ tù h×nh thµnh nh©n c¸ch häc sinh b»ng ho¹t ®éng ®ång thêi t¸c liªn nh©n c¸ch qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp, tríc hÕt lµ chøc n¨ng qu¶n lý gi¸o viªn, qu¶n lý con ngêi ®Ó nh©n tè nµy thùc hiÖn ho¹t ®éng d¹y häc, qu¶n lý con ngêi ®Ó nh©n tè nµy thùc hiÖn ho¹t ®éng d¹y häc. §ã lµ nh©n tè mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y. Qu¶n lý gi¸o viªn vÒ mÆt chuyªn m«n, n¨ng lùc s ph¹m thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng tæ chøc, kh¶ n¨ng qu¶n lý líp, kh¶ n¨ng híng dÉn h×nh thµnh kiÕn thøc, rÌn kü n¨ng, kh¶ n¨ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê, kh¶ n¨ng giao tiÕp cña gi¸o viªn víi häc sinh vµ phô huynh. §Ó qu¶n lý thuËn lîi vµ ®¹t hiÖu qu¶ th× ngêi c¸n bé qu¶n lý cÇn xem xÐt vµ ph©n lo¹i ®éi ngò ®Ó quyÕt ®Þnh ph©n c«ng, bè trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc phï hîp víi tõng gi¸o viªn ®Ó mçi thµnh viªn trong nhµ tr êng 8 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 ph¸t huy ®îc hÕt kh¶ n¨ng cña hä. Khi Êy ngêi c¸n bé qu¶n lý còng yªn t©m h¬n víi chÊt lîng gi¶ng d¹y cña nhµ trêng. Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc chÝnh lµ qu¶n lý néi dung ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y, ch¬ng tr×nh d¹y häc ®îc quy ®Þnh vµ thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn quèc. Nã mang tÝnh ph¸p lÖnh mµ môc tiªu chiÕn lîc lµ con ngêi. Qu¶n lý néi dung ch¬ng tr×nh ®îc cô thÓ ho¸ b»ng s¸ch gi¸o khoa. Muèn qu¶n lý tèt vÊn ®Ò nµy, ngêi qu¶n lý ph¶i n¾m ®îc nh÷ng thay ®æi cña ch¬ng tr×nh, thêng xuyªn kiÓm tra, dù giê, kh¶o s¸t chÊt lîng sau giê dù, thèng kª kÕt qu¶ ®Þnh kú. Qu¶n lý kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y chÝnh lµ kÕ ho¹ch lªn líp cña tõng gi¸o viªn nh»m thùc hiÖn ®Çy ®ñ yªu cÇu ch¬ng tr×nh vµ néi dung thÓ hiÖn qua kiÕn thøc s¸ch gi¸o khoa. Tuú theo tr×nh ®é, kh¶ n¨ng häc tËp cña tõng khèi líp mµ cã kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cô thÓ. Qu¶n lý viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch chuyªn m«n, kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cña c¸c tæ, cña tõng c¸ nh©n. Ban gi¸m hiÖu ph©n c«ng ngêi phô tr¸ch tõng tæ, ph©n c«ng gi¸o viªn ®øng líp, x©y dùng thêi kho¸ biÓu ®¶m b¶o tÝnh khoa häc, hîp lý. ViÖc chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¶i nghiªm tóc, ®óng víi ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa, chØ ®¹o d¹y ®ñ c¸c m«n häc theo yªu cÇu quy ®Þnh, ®iÒu phèi gi¸o viªn vµo c¸c giê trèng v¾ng, n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n vµ n¨ng lùc s ph¹m cho ®éi ngò gi¸o viªn tham gia gi¶ng d¹y. Tãm l¹i, qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc chÝnh lµ qu¶n lý con ngêi thùc hiÖn ho¹t ®éng d¹y, qu¶n lý viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, chÊp hµnh quy chÕ chuyªn m«n, qu¶n lý thêi gian lªn líp cña gi¸o viªn vµ qu¶n lý ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc ë nhµ trêng. 4/ C¸c bé m«n v¨n ho¸: C¸c bé m«n v¨n ho¸ trong c¸c nhµ trêng nãi chung vµ trêng trung häc c¬ së nãi riªng ®îc hiÓu lµ c¸c m«n häc nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc c¬ b¶n cã hÖ thèng vÒ tù nhiªn x· héi, t duy vµ lèi sèng. C¸c m«n v¨n ho¸ thêng ®îc th«ng qua nh÷ng bµi häc nh: giê häc bµi míi, «n tËp, giê kiÓm tra, bµi luyÖn tËp, bµi tæng hîp. Trong ®ã giê häc bµi míi vµ d¹ng bµi luyÖn tËp ®îc chiÕm nhiÒu nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Giê häc bµi míi nhÊt lµ giê ®îc tæ chøc víi môc ®Ých truyÒn ®¹t kiÕn thøc míi, nh÷ng th«ng tin khoa häc míi. B»ng sù khÐo lÐo s ph¹m gi¸o viªn thuyÕt tr×nh, minh ho¹ vµ vËn dông vÊn ®¸p dÉn d¾t häc sinh n¾m v÷ng tµi liÖu häc tËp trªn líp. Ph¬ng ph¸p chñ yÕu lµ ph©n tÝch hÖ thèng ho¸ tæng hîp kiÕn thøc th«ng qua vÊn ®¸p ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh,gióp häc sinh n¾m kiÕn thøc tõ 9 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p theo néi dung tõng bµi hay mét phÇn, mét ch¬ng tr×nh. Tõ ®ã t¹o ra c¸c th«ng tin ngîc gióp ngêi d¹y ®iÒu chØnh c¸ch d¹y vµ c¸ch häc. Muèn vËy gi¸o viªn cÇn ph¶i chuÈn bÞ tèt gi¸o ¸n víi ®Çy ®ñ c¸c bíc, c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó ®¶m b¶o môc tiªu bµi häc. II - C¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng d¹y- häc c¸c bé m«n v¨n ho¸. 1/ Ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ lµ nhiÖm vô träng t©m c¬ b¶n cña nhµ trêng. Bëi lÏ xÐt vÒ tÝnh ®Æc thï, ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nhÊt nÐt ®Æc trng c¬ b¶n cña nhµ trêng, trong sù ph©n biÖt kh¸c nhau gi÷a nhµ trêng víi c¸c hÖ thèng, tæ chøc x· héi, còng nh sù ph©n biÖt gi÷a ho¹t ®éng d¹y häc víi c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c trong nhµ trêng ( ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt, ho¹t ®éng x· héi vµ ®oµn thÓ ). XÐt vÒ mÆt thêi gian, ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ chiÕm tû lÖ 82,1% thêi gian trung b×nh sè thêi gian ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña nhµ trêng. Nh TiÕn sÜ NguyÔn V¨n Lª - ë ViÖn nghiªn cøu gi¸o dôc ®· c«ng bè cô thÓ thêi gian nh sau: + Thêi gian häc c¸c m«n v¨n ho¸/tuÇn: 82,1%. + Thêi gian tiÕn hµnhc¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c/tuÇn: 17,9%. XÐt vÒ mÆt chøc n¨ng nhiÖm vô, ho¹t ®éng d¹y häc c¸c m«n v¨n ho¸ nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc c¬ b¶n cã hÖ thèng vÒ tù nhiªn, x· héi, t duy vµ lèi sèng. §ã lµ c¬ së, lµ nÒn t¶ng chñ yÕu trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh© c¸ch cho ngêi häc. Ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cßn lµ c¬ së khoa häc ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c trong nhµ trêng trung häc c¬ së. Nh vËy xÐt vÒ mÆt ®Æc thï, vÒ mÆt thêi gian vµ chøc n¨ng nhiÖm vô th× ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m, c¬ b¶n cña nhµ trêng. 2/ NhiÖm vô cña ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸: Cung cÊp cho häc sinh c¸c tri thøc vÒ khoa häc tù nhiªn, x· héi, t duy, lèi sèng mét c¸ch cã hÖ thèng, c¬ b¶n hiÖn ®¹i. RÌn kü n¨ng kü x¶o thùc hµnh vµ vËn dông trong ®êi sèng. 10 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Ph¸t huy tri thøc, h×nh thµnh n¨ng lùc tù nhËn thøc, tù hµnh ®éng mét c¸ch hîp quy luËt nh»m phï hîp víi thùc tÕ kh¸ch quan. D¹y cho häc sinh c¸ch tù häc ,tù nghiªn cøu, cã ph¬ng ph¸p ,cã ý thøc trong tù häc trong vµ ngoµi nhµ trêng Ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ gióp häc sinh x©y dùng ®îc thÕ giíi quan vµ nh©n sinh quan ®óng ®¾n, trong s¸ng, cã t×nh yªu th¬ng, biÕt kÝnh träng «ng bµ, bè mÑ, anh chÞ em trong gia ®×nh, yªu lµng xãm, quª h¬ng, ®Êt níc…Tõ ®ã gióp häc sinh ®Þnh híng ®óng sù ho¹t déng cña m×nh trong t¬ng lai. Ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cßn t¹o c¬ së khoa häc ®Ó tiÕp thu c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c trong nhµ trêng. Trªn c¬ së ®ã gióp häc sinh thÝch nghi víi cuéc sèng mét c¸ch lµnh m¹nh trong s¸ng, n¨ng ®éng. Tãm l¹i ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ nãi riªng cïng c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong nhµ trêng, gióp häc sinh x©y dùng ph¸t triÓn nh÷ng nÐt ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt, cã ý nghÜa h×nh thµnh nh©n c¸ch cña con ngêi míi, x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch theo môc tiªu gi¸o dôc ®µo t¹o. III - LÞch sö vÊn ®Ò. Nh ®· tr×nh bµy kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ®· ®îc nhµ trêng tæng kÕt, chóng t«i ý thøc ®îc ®iÒu ®ã. Tuy nhiªn, theo chóng t«i, mçi nhµ trêng ®Òu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng ( vÒ ®éi ngò, c¬ së vËt chÊt, ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng, trang thiÕt bÞ d¹y häc…) nªn trong chØ ®¹o cã nhiÒu gi¶i ph¸p chØ ®¹o kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, t«i m¹nh d¹n nªu nªn kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë trêng chóng t«i n¨m häc 2005 – 2006.Nh÷ng kinh nghiªm nµy tiÕp tôc ®îc ¸p dông vµo viÖc qu¶n lý vµ chØ ®¹o n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc n¨m häc 2006-2007. Ch¬ng II Mét sè nhËn xÐt vÒ ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ cña trêng THCS N¨m häc 2004 – 2005  1/ ChÊt lîng ®éi ngò: a) VÒ tr×nh ®é ®µo t¹o vµ tay nghÒ: 11 NguyÔn Quang Loan Tæng sè gi¸o viªn 24 Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Tr×nh ®é ®µo t¹o Trªn ChuÈ Cha chuÈn chuÈn n 6 17 1 b) Gi¸o viªn giái c¸c cÊp: N¨m häc 2004 - 2005 CÊp tØnh 1 Tr×nh ®é tay nghÒ Giái Kh¸ TB YÕ u 2 16 4 2 CÊp huyÖn 3 * VÒ chuyªn m«n: N¨m häc 2004 – 2005, nhµ trêng cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu sau: - VÒ ®iÓm m¹nh: ChÊt lîng gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn ®· cã chuyÓn biÕn râ nÐt. C¸c ®ång chÝ ®· thùc sù yªn t©m c«ng t¸c, cã t©m huyÕt víi nghÒ nghiÑp, phÊn ®Êu v¬n lªn ®¹t kh¸ giái, hä thùc sù lµ nh÷ng nh©n tè tÝch cùc cña trêng vÒ chuyªn m«n. Nhµ trêng ®ang tõng bíc chuyÓn biÕn trong viÖc qu¶n lý chuyªn m«n, thùc hiÖn n¨m häc kû c¬ng, nÒ nÕp chuyªn m«n nh: so¹n bµi ®Çy ®ñ, chóng ch¬ng tr×nh, chÊm tr¶ bµi ®óng quy ®Þnh, ra vµo líp ®óng giê, gi¶ng d¹y ®æi míi vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc, nhµ trêng cã ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý n¨ng ®éng, thùc sù v× c«ng viÖc. - VÒ ®iÓm yÕu: Mét sè gi¸o viªn cha nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ c«ng t¸c chuyªn m«n, cßn hiÖn tîng ra vµo líp cha ®óng giê, cÊy ®iÓm cho häc sinh, chÊm tr¶ bµi cha ®óng quy ®Þnh, gi¶ng d¹y cña mét sè gi¸o viªn cßn sai lÖch vÒ néi dung, tay nghÒ yÕu, cha cËp nhËt ®îc yªu cÇu, phèi hîp gi÷a c¸c ph¬ng ph¸p cßn thiÕulinh ho¹t, cøng nh¾c, ®Æc biÖt viÖc sö dông ph¬ng ph¸p míi trong d¹y häc cßn h¹n chÕ, viÖc l¹m dông ph¬ng tiÖn d¹y häc, kü n¨ng sö dông ph¬ng tiÖn d¹y häc , chËm ®æi míi vÒ nhËn thøc. MÆt kh¸c viÖc tù häc, tù båi dìng ®Ó n©ng cao tay nghÒ cßn Ýt. Mét sè gi¸o viªn cßn cã t tëng trung b×nh chñ nghÜa, b»ng lßng víi kÕt qu¶ hiÖn cã. Ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n yÕu, cha to¶ s¸ng ®îc vai trß, ph¸t huy ®îc n¨ng lùc chuyªn m«n, ®ång chÝ tæ trëng cßn hiÖn tîng nÓ nang ng¹i va ch¹m, sî mÊt lßng. ChÝnh v× nh÷ng nhîc ®iÓm vµ tån t¹i trªn nªn kÕt qu¶ n¨m häc 2004 – 2005 cña nhµ trêng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Tãm l¹i, chÊt lîng ®éi ngò gi¸o viªn trong c«ng t¸c chuyªn m«n bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc th× cßn cã mét sè h¹n chÕ. §iÒu ®ã ®· lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ thi ®ua cña nhµ trêng. 2/ ChÊt lîng häc sinh: H¹nh kiÓm Häc lùc TSHS Tèt Kh¸ T.B×nh YÕu Giái Kh¸ T.B×nh YÕu SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % 12 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 482 124 28 159 33 178 36 21 3 65 13 215 45 175 36 27 6 Tèt nghiÖp líp 9 : 99,8% Tû lÖ lªn líp: 98% Qua biÓu thèng kª chÊt lîng häc sinh, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ cßn mét sè tån t¹i ®¸ng chó ý lµ: - Mét sè häc sinh cha x¸c ®Þnh ®îc ®éng c¬ th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n, kh«ng cã ý thøc tù gi¸c v¬n lªn trong häc tËp, cßn gian lËn trong häc tËp vµ thi cö. - Mét sè em bÞ hæng kiÕn thøc tõ nh÷ng n¨m tríc, l¹i dÊu dèt dÉn ®Õn hiÖn tîng “ ngåi nhÇm líp, nhÇm chç” , nhiÒu häc sinh cha t×m ra ph¬ng ph¸p häc tËp, cha thùc sù tËp trung, cha m¹nh d¹n häc hái, cha hiÓu bµi. - Mét sè häc sinh do ®iÒu kiÖn gia ®×nh khã kh¨n nªn thiÕu dông cô häc tËp, thêi gian häc tËp Ýt nªn ¶nh hëng tíi viÖc häc tËp. - ViÖc tù häc cña häc sinh cßn h¹n chÕ, û l¹i cho viÖc häc thªm. C¸c ph¬ng ph¸p tù häc cña häc sinh yÕu. - Sè häc sinh giái cßn Ýt, sè häc sinh trung b×nh nhiÒu, sè häc sinh yÕu cßn tån t¹i. 3/ Nguyªn nh©n: a) VÒ phÝa gi¸o viªn: Mét bé phËn kh«ng nhá gi¸o viªn cha thùc sù quan t©m, chó träng ®Õn c«ng t¸c chuyªn m«n, cha ®Çu t nhiÒu vµo chÊt lîng gi¶ng d¹y, lu«n b»ng lßng víi kÕt qña ®· lµm ®îc, ý thøc nghÒ nghiÖp cha cao, sù mu cÇu vµ v¬n lªn cßn h¹n chÕ. §éi ngò gi¸o viªn trÎ míi ra trêng ®«ng, kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp h¹n chÕ. Mét sè thiÕu tr¸ch nhiÖm víi nghÒ nghiÖp cßn mang tÝnh c¬ chÕ thÞ trêng. b) VÒ phÝa häc sinh: - Nguyªn nh©n chñ quan: C¸c em cha thÊy ®îc tÇm quan träng, sù cÇn thiÕt cña viÖc häc, do ®ã kh«ng cã ph¬ng ph¸p häc tËp thÝch hîp. §éng c¬ häc tËp h¹n chÕ, kh«ng cè g¾ng. - C¸c em ®i häc thªm trµn lan, xong kh«ng chó ý ®Õn viÖc tù häc, tù nghiªn cøu. - Nguyªn nh©n kh¸ch quan: Hoµn c¶nh gia ®×nh cßn khã kh¨n, sù quan t©m cña ®Þa ph¬ng Ýt. c) VÒ c«ng t¸c qu¶n lý chØ ®¹o cña nhµ trêng: Vai trß tæ chuyªn m«n cha ®îc ph¸t huy, ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n cßn bÞ ®éng, yÕu trong sinh ho¹t,cha ph¸t huy vµ kÝch thÝch ®îc nh©n tè tÝch cùc. 13 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 §iÒu kiÖn, ph¬ng tiÖn phôc vô cho d¹y häc cßn thiÕu, hiÖu qu¶ sö dông khã kh¨n, dÉn tíi sù bÊt cËp trong gi¶ng d¹y. NhiÒu tiÕt häc thiÕu ®å dïng d¹y häc lµm cho viÖc tiÕp thu kiÕn thøc cña häc sinh cã nhiÒu khã kh¨n. Ban gi¸m hiÖu cha cã biÖn ph¸p tÝch cùc chØ ®¹o ®æi míi sinh ho¹t chuyªn m«n ,®Õn ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n. §«i lóc cßn m¾c bÖnh thµnh tÝch, nªn kh«ng s©u s¸t chØ ®¹o cho viÖc so¹n gi¶ng cña gi¸o viªn, cßn nÐ tr¸ch trong c«ng t¸c ®Êu tranh cho ch©n lý trong d¹y vµ häc. 4/ VÊn ®Ò ®Æt ra: Tõ thùc tiÔn chÊt lîng d¹y häc n¨m 2004 – 2005 bíc vµo n¨m häc 2005 – 2006, l·nh ®¹o nhµ trêng vµ tËp thÓ gi¸o viªn ®· trao ®æi d©n chñ, c«ng khai, quyÕt t©m phÊn ®Êu t¹o bíc chuyÓn biÕn míi nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸, coi ®ã lµ bíc ®ét ph¸, lµ ®iÓm m¹nh ®Ó n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc cña nhµ trêng vµ v× ®ã lµ ph¬ng tiÖn ®Êu tranh víi bÖnh thµnh tÝch vµ tiªu cùc trong thi cö. Ch¬ng III Kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë trêng THCS ®¸p cÇu - TP B¾c Ninh n¨m häc 2005 - 2006 I – Kinh nghiÖm: §Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ trong trêng häc, theo chóng t«i trong c«ng t¸c qu¶n lý, chØ ®¹o cÇn lµm tèt c¸c néi dung sau: + Qu¶n lý ch¬ng tr×nh – qu¶n lý tæ chuyªn m«n. + Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y cña thµy, qu¶n lý ®éi ngò. + Qu¶n lý ho¹t ®éng häc cña trß. + Qu¶n lý c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô viÖc d¹y häc. T«i xin tr×nh bµy mét sè kinh nghiÖm, mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë nhµ trêng vµ mét sè trêng ®· lµm cã hiÖu qu¶ mµ t«i ®· thu thËp vµ sÏ tiÕp tôc ¸p dông vµo trêng m×nh. Sau ®©y t«i xin ®i vµo tõng ®iÓm cô thÓ. 1/ Qu¶n lý ®éi ngò gi¸o viªn: 14 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Nh B¸c Hå ®· nãi “ Muèn x©y dùng x· héi chñ nghÜa tríc hÕt ph¶i cã con ngêi míi x· héi chñ nghÜa”, con ngêi ®ã lµ s¶n phÈm cña gi¸o dôc. Ngêi t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®ã chÝnh lµ c¸c thµy c« gi¸o. Lª Nin ®· tõng kh¼ng ®Þnh “ Trong bÊt cø nhµ trêng nµo th× ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¬ng híng chÝnh trÞ cña c¸c bµi gi¶ng, ph¬ng híng ®ã do c¸i g× quyÕt ®Þnh” hoµn toµn chØ do ®éi ngò nh÷ng ngêi gi¶ng, c¸c ®ång chÝ hiÓu rÊt râ r»ng: mäi sù kiÓm so¸t, mäi sù chØ ®¹o, mäi ch¬ng tr×nh, mäi quy chÕ vµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®Òu lµ tiÕng nãi trèng rçng so víi ®éi ngò nh÷ng ngêi gi¶ng. BÊt cø sù kiÓm so¸t nµo, ch¬ng tr×nh nµo ®Òu kh«ng thÓ lµm thay ®æi nh÷ng ph¬ng híng cña c¸c bµi gi¶ng do ®éi ngò nh÷ng ngêi gi¶ng quyÕt ®Þnh. Thùc tiÔn c«ng t¸c gi¸o dôc ®· kh¶ng ®Þnh: ë ®©u qu¶n lý ®éi ngò gi¸o viªn tèt th× ë ®ã chÊt lîng gi¸o dôc sÏ ®i lªn vµ ngµy cµng v÷ng m¹nh. Bëi vËy ngêi qu¶n lý nhµ trêng muèn ®iÒu hµnh vµ tæ chøc viÖc d¹y häc theo ®óng môc tiªu gi¸o dôc th× ph¶i qu¶n lý tèt ®éi ngò gi¸o viª. ChÝnh v× vËy mµ ngay sau khi bíc vµo n¨m häc míi trêng THCS §¸p CÇu chóng t«i ®Èy m¹nh c«ng t¸c d©n chñ ho¸ trêng häc ®· tiÕn hµnh c¸c cuéc häp, trao ®æi, to¹ ®µm víi c¸n bé gi¸o viªn, kÕt hîp víi tæ chøc c«ng ®oµn t×m hiÓu t©m t, nguyÖn väng cña tõng thµnh viªn c«ng ®oµn, t×m hiÓu nguyªn nh©n vµ ph¬ng híng, biÖn ph¸p kÞp thêi. Nhµ trêng tham mu víi c¸c tæ chøc héi ®ång gi¸o dôc phêng ®Ó khen thëng, ®éng viªn khÝch lÖ kÞp thêi nh÷ng thµy c« gi¸o cã nhiÒu thµnh tÝch trong gi¶ng d¹y. Nhµ trêng cïng víi c¸c ®oµn thÓ quan t©m, gióp ®ì gi¸o viªn vÒ mÆt t tëng, vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, c¶i thiÖn ®êi sèng gi¸o viªn, gióp hä hiÓu nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong n¨mhäc. X¸c ®Þnh râ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi qu¶n lý. X©y dùng c¸c mòi nhän, phèi hîp tæ chuyªn m«n ®Ó gióp ®ì nhau vÒ mÆt chuyªn m«n. Tæ chøc sinh ho¹t chuyªn m«n theo khu, liªn khu, tù tham kh¶o tµi liÖu vµ cã kÕt qu¶ thu ho¹ch theo tõng vÊn ®Ò mét. æn ®Þnh ch¨m lo ®êi sèng ®éi ngò gi¸o viªn b»ng c¸ch tham mu víi phêng vµ héi phô huynh trong nh÷ng ngµy tÕt nguyªn ®¸n, 20/ 11 cã phÇn ®éng viªn kÞp thêi víi gi¸o viªn. X©y dùng tinh thÇn ®oµn kÕt, thèng nhÊt vµ tr¸ch nhiÖm trong tËp thÓ s ph¹m. §Æc biÖt nªn chó träng viÖc båi dìng chuyªn m«n, x©y dùng tõng bíc chuyªn m«n cña nhµ trêng cho gi¸o viªn theo ph¬ng ph¸p nªu g¬ng. ChÝnh mçi c¸n bé qu¶n lý lµ mét ngêi cã chuyªn m«n giái, lµ mét tÊm g¬ng s¸ng vÒ lèi sèng cho mäi ngêi noi theo. Th«ng qua c¸c viÖc lµm trªn, gióp cho mäi thµnh viªn trong nhµ trêng nhËn thøc râ ®îc nhiÖm vô cña m×nh vµ hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao. Thùc tÕ n¨m häc 15 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 2005 – 2006 võa qua gi¸o dôc nhµ trêng cã chiÒu híng ®i vµo nÒ nÕp, ®éi ngò gi¸o viªn ®oµn kÕt nhÊt trÝ cao, c«ng t¸c x· héi ho¸ gi¸o dôc ®ang ph¸t huy ®óng nh lêi d¹y cña B¸c Hå “ DÔ tr¨m lÇn kh«ng d©n còng chÞu, khã v¹n lÇn d©n liÖu còng xong”. 2/ Qu¶n lý ch¬ng tr×nh: a) V× sao cÇn qu¶n lý tèt viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh: Ch¬ng tr×nh d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ quy ®Þnh néi dung, thêi gian, ph¬ng ph¸p vµ c¸ch thøc d¹y häc tõng bé m«n mét c¸ch cô thÓ. §ã thùc chÊt lµ kÕ ho¹ch gi¸o dôc ®µo t¹o cña nhµ trêng nh»m thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc. Ch¬ng tr×nh d¹y häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ lµ c¸c v¨n b¶n do Bé Gi¸o dôc ®µo t¹o ban hµnh, não cã tÝnh ph¸p lý, ph¸p quy, quy chuÈn, tÝnh cìng chÕ vµ b¾t buéc. §ã lµ luËt gi¸o dôc nh÷ng ®iÒu lÖ ®ßi hái ngêi c¸n bé qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ ngêi HiÖu trëng ph¶i chØ ®¹o gi¸o viªn thùc hiÖn nghiªm chØnh, kh«ng ®îc tuú tiÖn lµm sai, lµm thiÕu, c¾t xÐn hay thªm vµo néi dung ch¬ng tr×nh khi kh«ng ®îc c¸c cÊp qu¶n lý cã thÈm quyÒn cho phÐp. §©y chÝnh lµ nguyªn t¾c b¾t buéc ngêi gi¸o viªn thùc hiÖn nghiªm chØnh. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mang tÝnh ph¸p lÖnh, nã ®îc cô thÓ ho¸ môc tiªu ph¸t triÓn ®µo t¹o, chiÕn lîc vÒ ph¸t triÓn con ngêi. NÕu thùc hiÖn sai ch¬ng tr×nh lµ lµm tr¸i ph¸p lÖnh th× sÏ kh«ng thùc hiÖn ®îc môc tiªu gi¸o dôc. ChÝnh v× vËy, ®Ó thùc hiÑn tèt ch¬ng tr×nh th× ngêi c¸n bé qu¶n lý ph¶i qu¶n lý tèt ch¬ng tr×nh. Qu¶n lý tèt ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ b¶o qu¶n, cÊt ®i mµ ph¶i hiÓu ®îc ch¬ng tr×nh, n¾m ®îc néi dung ch¬ng tr×nh, quy ®Þnh tõng m«n häc ë tõng khèi líp, tõng häc kú ®Ó xö lý, ®iÒu hµnh, chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn ®óng ch¬ng tr×nh. Ngay tõ ®Çu n¨m häc, ngêi hiÖu trëng ph¶i qu¸n triÖt s©u s¾c cô thÓ, giao cho c¸n bé phô tr¸ch chuyªn m«n, giao cho c¸n bé phô tr¸ch chuyªn m«n, giao chã gi¸o viªn n¾m ®îc ch¬ng tr×nh d¹y theo tõng khèi líp nh: chÐp ch¬ng tr×nh, thêi kho¸ biÓu…®Ó mçi gi¸o viªn n¾m ® îc sù ®iÒu chØnh, thay ®æi cña ch¬ng tr×nh. KÕt qu¶ lµ: n¨m häc 2005 – 2006, 100% gi¸o viªn vËn dông, thùc hiÖn ®óng ch¬ng tr×nh, kh«ng gi¸o viªn nµo cã biÓu hiÖn vi ph¹m * Qu¶n lý néi dung ch¬ng tr×nh: 16 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 Néi dung ch¬ng tr×nh ®îc cô thÓ ho¸ b»ng s¸ch gi¸o khoa cho nªn muèn qu¶n lý ch¬ng tr×nh th× ngêi qu¶n lý ph¶i theo dâi v¨n b¶n ®· ®iÒu chØnh híng dÉn ®Ó n¾m ®îc sù thay ®æi cña ch¬ng tr×nh s¸cg gi¸o khoa, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh, híng dÉn. Muèn n¾m ®îc gi¸o viªn cã thùc hiÖn ®óng ch¬ng tr×nh hay kh«ng th× ngêi qu¶n lý ph¶i kiÓm tra díi c¸c h×nh thøc ®Ó ®iÒu chØn, xö lý kÞp thêi. Ngoµi viÖc kiÓm tra chuÈn bÞ bµi cña gi¸o viªn thêng xuyªn th× ngêi qu¶n lý ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt, dù giê ®ét xuÊt ®Ó ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh cña gi¸o viªn. Thùc tÕ nh÷ng n¨m häc tríc. §· x¶y ra hiÖn tîng c¾t xÐn ch¬ng tr×nh, d¹y m«n kü thuËt, gi¸o dôc c«ng d©n cã thÓ 2 - 3 tiÕt/bµi th× dËy dån vµo 1 tiÕt/bµi. ChÝnh v× vËy mµ tõ n¨m 2005 - 2006 nhµ trêng ®· thêng xuyªn kiÓm tra, dù giê cña gi¸o viªn díi mäi h×nh thøc, cã biªn b¶n vµ xö lý gi¸o viªn vi ph¹m. Tæ chøc kh¶o s¸t häc sinh ®Ó n¾m b¾t sù lÜnh héi ch¬ng tr×nh. Cô thÓ, trong n¨m häc 2005 - 2006 nhµ trêng ®· kh¶o s¸t chÊt lîng ®ét xuÊt cña 20 lît gi¸o viªn trong ®ã: Sè gi¸o viªn vi ph¹m lµ 1 ( xö lý ngay ) ChÊt lîng kh¶o s¸t ®¹t trung b×nh 65,2% trë lªn ë tÊt c¶ c¸c bé m«n Qua kÕt qu¶ nµy ta thÊy: ChØ b»ng ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®Æc biÕt lµ kiÓm tra ®ét xuÊt cña tæ chuyªn m«n vµ ban gi¸m hiÖu míi cã thÓ gióp gi¸o viªn thùc hiÖn ®óng, ®ñ ch¬ng tr×nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc c¸c bén m«n v¨n ho¸ cña gi¸o viªn vµ häc sinh. Tõ ®ã gióp ngêi qu¶n lý cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng trong viÖc chØ ®¹o. a/ Qu¶n lý vÒ kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y (B¸o gi¶ng - b¸o bµi ) KÕ hoach gi¶ng d¹y (b¸o bµi) lµ kÕ ho¹ch lªn líp cña mçi gi¸o viªn nh»m thùc hiÖn ®Çy ®ñ thÓ hiÖn qua kiÕn thøc cña s¸ch néi dung ch¬ng tr×nh ®îc thÓ hiÖn qua kiÕn thøc cña s¸ch gi¸o khoa. Muèn vËy, cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch cô thÓ: KÕ ho¹ch chuyªn m«n cña trêng, kÕ ho¹ch chØ ®¹o chuyªn m«n cña hiÖu phã vµ kÕ ho¹ch cña tõng ngêi. Dùa vµo c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt cña Bé gi¸o dôc, së gi¸o dôc, phßng gi¸o dôc c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña nhµ trêng, cña tæ mµ gi¸o viªn x©y dùng kÕ ho¹ch cña m×nh. Tõ ®Çu n¨m häc, nhµ trêng ®· c¨n cø vµo kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Ó gi¸o viªn x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chØ tiªu thi ®ua tõng häc kú vµ c¶ n¨m häc. §Ó thùc hiÖn tèt viÖc gi¶ng d¹y trªn líp thi gi¸o viªn poh¶i cã mét sæ b¸o bµi. B¸o bµi ph¶i tu©n thñ nghiªm tóc ch¬ng tr×nh quy ®Þnh cña Bé gi¸o dôc ®µo t¹o. C¨n cø vµo b¸o bµi cña chuyªn m«n, nhµ trêng kiÓm tra thêng xuyªn, ®ét xuÊt viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch kÕ ho¹ch cñ gi¸o viªn xem cã ®óng kÕ ho¹ch, ®óng ch¬ng tr×nh, cã ®å dïng hay kh«ng cã ®å dïng lªn líp. 17 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 b/. §Ót qu¶n lý tèt viÖc thùc hiÖn ch ¬ng tr×nh, theo chóng t«i cÇn lµm tèt mét sè vÞªc cô thÓ sau: - Gióp tæ trëng chuyªn m«n vµ gi¸o viªn n¾m ®îc nh÷ng vÊn ®Ò ch¬ng tr×nh. ( ®Æc biÖt lµ víi gi¸o viªn míi ra trêng) yªu cÇu c¸c tæ chuyªn m«n vµ tõng gi¸o viªn khi lªn líp ph¶i n¾m ®îc. + Nguyªn t¾c , néi dung, cÊu t¹o, yªu cÇu cña m«n häc cña tõng ch¬ng tr×nh, tõng bµi, cô thÓ. + §ång thêi ngêi gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý ph¶i hiÓu râ n¾m ®îc nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n thay ®æi, bæ sung cña ch¬ng tr×nh ®Ó chØ ®¹o gi¶ng d¹y theo ®óng yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh: VÝ dô: Mét sè m«n häc cã tiÕt kiÓm tra häc kú ë trong ch¬ng tr×nh cña bé sím h¬n víi thêi gian kiÓm tra cña phßng, së th× cÇn chØ ®¹o gi¸o viªn d¹y ®Çy c¸c tiÕt cña m«n häic ®ã lªn. Mçi gi¸o viªn cÇn cã kÕ ho¹ch chi tiÕt, ph©n ®Þnh vµ n¾m râ sè tiÕt d¹y lý thuyÕt, sè tiÕt d¹y thùc hµnh, sè tiÕt kiÓm tra... ViÖc d¹y nµy ph¶i ®îc thùc hiÖn ngay tõ ®Çu n¨m häc. §Ó thùc hiÖn tèt viÖc qu¶n lý cña nhµ trêng, chóng t«i cßn chó ý c«ng t¸c chØ ®¹o. Cô thÓ, qua c«ng t¸c chØ ®¹o chóng t«i lµm ®îc nh÷ng viÖc sau: c/. Qu¶n lý thêi kho¸ biÓu. Bëi thêi kho¸ biÓu lµ kÕ ho¹ch ho¸ ho¹t ®éng gi¸o dôc, gi¶ng d¹y cña nhµ trêng tõng ngµy, tõng tuÇn... Thêi kho¸ biÓu lµ h×nh thøc ®iÒu phèi c«ng vÞªc lao ®éng s ph¹m hîp lý ®Ó t¹o ra sù ¨n khíp, ®ång bé trong qóa tr×nh lao ®éng cña mçi c¸ nh©n trong nhµ trêng. Thêi kho¸ biÓu cßn lµ hiÖu lÖnh chØ huy lao ®éng cña c¶ tËp thÓ s ph¹m. tËp thÓ häc sinh trong tõng ngµy cña ngêi hiÖu trëng. Do ®ã, ®ßi hái ngêi c¸n bé qu¶n lý ph¶i x©y dùng thêi kho¸ biÓu hîp lý, qu¶n lý thêi kho¸ biÓu vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kho¸ biÓu trong nhµ trêng. VÝ dô: §Æc trng cña trêng THCS §¸p CÇu cã nhiÒu gi¸o viªn to¸n, v¨n ®i häc ®¹i häc t¹i chøc, gi¸o viªn nh¹c ho¹ d¹y t¨ng cêng... Bëi vËy ph¶i s¾p xÕp thêi gian biÓu hîp lý ®Ó gi¸o viªn d¹y to¸n - v¨n ®îc nghØ vµo thø bÈy, gi¸o viªn nh¹c häa kh«ng bÞ chång chÐo thêi kho¸ biÓu víi trêng kh¸c, gi¸o viªn thÓ dôc - gi¸o viªn ngo¹i ng÷ cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t tæ chuyªn m«n ë phßng... Ngoµi viÖc xÕp thêi khãa biÓu linh ho¹t, chóng t«i cßn tæ chøc chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn thêi kho¸ biÓu cña mçi gi¸o viªn b»ng c¸ch. KiÓm tra gi¸o ¸n, kiÓm tra b¸o bµi ®ét xuÊt lµm nh vËy võa kiÓm tra ®îc giê d¹y trªn líp , võa kiÓm tra ®îc viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, thêi kho¸ biÓu cña gi¸o viªn. Bªn c¹nh ®ã, trong c«ng t¸c chØ ®¹o, ngêi c¸n bé qu¶n lý nhµ trêng chóng t«i ®· nghiªn cøu, n¾m v÷ng tiÕn ®é thùc hiÖn ch¬ng tr×nh bæ sung nÕu thÊy cÇn thiÕt. 18 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 VÝ dô: Khi cã gi¸o viªn nghØ (cã lý do) sÏ bè trÝ d¹y thay. Trong tuÇn cã nh÷ng buæi nghØ vµo ngµy lÔ, ngµy tÕt ph¶i chØ ®¹o gi¸o viªn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thèng nhÊt trong ph¹m vi toµn trêng . ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh cña gi¸o viªn khi cã sù thay ®æi ®Ó uÊn n¾n , ®iÒu chØnh kÞp thêi. Trong viÖc qu¶n lý thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thêi kho¸ biÓu th× chóng t«i lu«n lu«n t«n träng nguyªn t¾c kh¸ch quan, v« t c«ng b»ng gi÷a c¸c gi¸o viªn, cã h×nh thøc khen, chª, ®éng viªn kÞp thêi, cã phÇn thëng riªng cho gi¸o viªn khi lµm tèt c«ng t¸c nµy. ChÝnh v× vËy viÖc qu¶n lý ch¬ng tr×nh mét c¸ch hîp lý, chÆt chÏ , bëi vËy sang häc kú 2 n¨m häc 2005 - 2006 tÊt c¶ c¸c gi¸o viªn nhµ trêng ®Òu tù gi¸c thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh thêi khãa biÓu, kh«ng cã trêng hîp nµo vi ph¹m. 3. §Ó qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c m«n v¨n hãa, chóng t«i tiÕn hµnh qu¶n lý ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n. Nhµ trêng THCS §¸p CÇu chóng t«i ®îc s¾p xÕp tæ chøc theo hai tæ: Tæ tù nhiªn vµ tæ x· héi. D¹y häc c¸c m«n v¨n ho¸ lµ nhÞp cÇu nèi cña nhµ trêng qu¶n lý th«ng qua ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n. Tæ chuyªn m«n cã nhiÖm vô x©y dùng ho¹t ®éng chung cña tæ, híng dÉn x©y dùng vµ qu¶n lý kÕ ho¹ch c¸ nh©n cña tõng thµnh viªn theo kÕ ho¹ch cña nhµ trêng, theo ph©n phèi ch¬ng tr×nh vµ c¸c quý ®Þnh kh¸c cña bé gi¸o dôc. Tæ chøc båi dìng chuyªn m«n, nghiÖp vô, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt lîng gi¶ng d¹y vµ gi¸o dôc cña gi¸o viªn. §Ò xuÊt viÖc khen thëng, kû luËt, gióp hiÖu trëng chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c. Bëi vËy, qu¶n lý ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n ®Ó tæ chuyªn m«n thùc sù lµ c¸nh tay ph¶i, lµ cÇu nèi cña c¸c bé m«n qu¶n lý vÒ chuyªn m«n. Nhµ trêng THCS §¸p CÇu chóng t«i ®îc s¾p xÕp tæ chøc theo hai tæ: Tæ tù nhiªn vµ tæ x· héi. D¹y häc c¸c m«n v¨n ho¸ lµ nhÞp cÇu nèi cña nhµ qu¶n lý th«ng qua ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n. Tæ chuyªn m«n cã nhiÖm vô x©y dùng ho¹t ®éng chung cña tæ, híng dÉn x©y dùng vµ qu¶n lý kÕ ho¹ch c¸ nh©n cña tõng thµnh viªn thoe kÕ ho¹ch cña nhµ trêng, thoe ph©n phèi ch¬ng tr×nh vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña bé gi¸o dôc. Tæ chøc båi dìng chuyªn m«n, nghiÖp vô, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt lîng gi¶ng d¹y vµ gi¸o dôc cña gi¸o viªn. §Ò xuÊt viÖc khen thëng kû luËt, gióp hiÖu trëng chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c. Bëi vËy, qu¶n lý ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n ®Ó tæ chuyªn m«n thùc sù lµ c¸nh tay ph¶i, lµ cÇu nèi cña c¸c bé qu¶n lý vÒ chuyªn m«n. 19 NguyÔn Quang Loan Líp Qu¶n lý HT kho¸ 5 - 2006 §Ó qu¶n lý ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n, chóng t«i ®· thùc hiÖn c¸c viÖc lµm sau: - Chän tæ trëng: Do hiÖu trëng chØ ®Þnh. Tæ trëng chuyªn m«n lµ ngêi gióp hiÖu trëng qu¶n lý, kiÓm tra, ®«n ®èc vµ theo dâi ho¹t ®éng cña gi¸o viªn. Do vËy tæ trëng chuyªn m«n ph¶i lµ ngêi cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, n¨ng lùc chuyªn m«n kh¸ giái, cã uy tÝn trong tËp thÓ gi¸o viªn, cã n¨ng lùc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh. - X©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c tæ: Sau khi chän ®îc 2 ®ång chÝ tæ trëng chuyªn m«n, chóng t«i x©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c cña tæ trong n¨m häc, gióp tæ trëng híng dÉn gi¸o viªn x©y dùng kÕ ho¹ch cña m×nh trong n¨m häc chóng t«i chó ý ®Õn viÖc quy ®Þnh chÕ ®é b¸o c¸o gi÷a hiÖu trëng víi tõng tæ vµo thø hai cña tuÇn ®Çu trong th¸ng. Ngoµi ra, cã g× ®ét xuÊt sÏ th«ng b¸o kÞp thêi. N¨m häc 2005 - 2006, chóng t«i ®· qu¶n lý tèt ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n, bëi vËy, ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n ®· ®i vµo nÒ nÕp, thÓ hiÖn ®îc vai trß vµ chøc n¨ng cña m×nh, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y vµ häc tËp cña gi¸o viªn vµ häc sinh - ChØ ®¹o tæ chuyªn m«n ®æi míi néi dung , ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng. LÊy viÖc gi¸o dôc, tæ chøc nghiªn cøu ph¬ng ph¸p thùc hiÖn c¸cph¬ng ph¸p tranh h×nh thµnh vµ hoµn thµnh chÝnh thøc. 4. Qu¶n lý ho¹t ®éng cña thµy. NghÞ quyÕt trung ¬ng II kho¸ VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh : Gi¸o dôc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt lîng gi¸o dôc. Gi¸o viªn lµ ngêi trùc tiÕp biÕn c¸i chñ trëng c¶i c¸ch ®æi míi gi¸o dôc thµnh hiÖn thùc. Muèn gi¸o dôc ph¸t triÓn th× kh«ng thÓ kh«ng cã ®éi ngò gi¸o viªn chuyªn m«n giái, cã nh÷ng c¸n bé qu¶n lý s¸ng t¹o, tinh kh«n. §éi ngò nµy cµng m¹nh, cµng ®«ng th× tèc ®é ph¸t triÓn cña gi¸o dôc cµng t¨ng nhan. §ång chÝ nguyªn bé trëng Bé gi¸o dôc ®µo t¹o TrÇn Hång Qu©n ®· tõng nãi "cã ®éi ngò gi¸o viªn tèt, giái, hÕt lßng lµ sù ®¶m b¶o cho th¾ng lîi cña sù nghiÖp gi¸o dôc " hay" trong hÖ thèng gi¸o dôc th× chÝnh s¸ch tao ®éng lùc cho thµy lµ quan träng nhÊt" §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh gi¸o viªn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt lîng gi¸o dôc, lµ ®éng lùc cña phong trµo thi ®ua hai tèt. Thùc hiÖn chØ thÞ cña bé trëng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o chèng bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc vµ tiªu cùc trong thi cö , viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña ngêi thµy trªn mäi lÜnh vùc gi¶ng d¹y, gi¸o dôc ph¶i ®îc coi träng. Do vËy, viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y cña thµy lµ chøc n¨ng v« cïng quan trong qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc th«ng qua viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn chøc n¨ng tæng 20