Tài liệu Lí thuyết hóa vô cơ - bồi dưỡng hsg lớp 9

Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 PHẦN I: SƠ LƯỢC PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ. I. Cách xác định hóa trị và số oxi hóa: 1 . Các xác định hóa trị: a. Điện hóa trị: Trong hôïp chaát ion, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá baèng ñieän tích cuûa ion vaø ñöôïc goïi laø ñieän hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù. Ví duï NaCl laø hợp chất ion: taïo bôûi cation Na+ vaø anion Cl-, natri coù ñieän hoaù trò laø 1+, clo coù ñieän hoaù trò laø 1-. b. Cộng hóa trị: Trong hôïp chaát coäng hoaù trò, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá ñöôïc xaùc ñònh baèng soá lieân keát cộng hóa trị cuûa nguyeân töû nguyeân toá ñoù trong phaân töû vaø ñöôïc goïi laø coäng hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù. VD: H-N-H H H :1, N:3 2. Cách xác định số oxi hóa: *** Qui taéc 1: Soá oxi hoaù cuûa nguyeân toá trong ñôn chaát baèng khoâng. Ví duï: Số oxi hóa cuûa caùc nguyeân toá Cu, Zn, O… trong Cu, Zn, O2… baèng 0. *** Qui taéc 2: Trong moät phaân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng khoâng. Ví duï: NH3 : (-3).1+3.(+)1 = 0 ***Qui taéc 3: Soá oxi hoaù cuûa caùc ion ñôn nguyeân töû baèng ñieän tích ion ñoù. Trong ion ña nguyeân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng ñieän tích ion. Ví du 1: số oxi hóa cuûa K, Ca, Cl, S trong K+, Ca2+, Cl-, S2- laàn löôït laø +1, +2, -1, -2. *** Qui taéc 4: Trong haàu heát caùc hôïp chaát, soá oxi hoaù cuûa hidro baèng +1, tröø moät soá tröôøng hôïp nhö hiñrua kim loaïi ( NaH, CaH 2…); Soá oxi hoaù cuûa oxi baèng -2 tröø tröờng hôïp OF2, peoxit ( chaúng haïn H2O2…). VD: - Tính số oxi hóa của N trong hợp chất HNO3: 1.(+1) + 1.x + 3.(-2) = 0 => x = +5 - Tính số oxi hóa của N trong ion NH4+: 1.x + 4.(+1) = +1 => x = -3 II. LẬP PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ: Gồm 4 bước: B1. Xaùc ñònh soá oxi hoaù caùc nguyeân toá. Tìm ra nguyeân toá coù soá oxi hoaù thay ñoåi. B2. Vieát caùc quaù trình laøm thay ñoåi soá oxi hoaù Chaát coù oxi hoaù taêng: Chaát khöû - ne  soá oxi hoaù taêng Chaát coù soá oxi hoaù giaûm: Chaát oxi hoaù + me  soá oxi hoaù giaûm B3. Xaùc ñònh heä soá caân baèng sao cho: soá e cho = soá e nhaän B4. Ñöa heä soá caân baèng vaøo phöông trình, ñuùng chaát (Neân ñöa heä soá vaøo beân phaûi cuûa pt tröôùc) vaø kieåm tra laïi theo traät töï : kim loaïi – phi kim – hidro – oxi VD: Lập ptpứ oxi hóa-khử sau: Al + HNO3  Al(NO3)3 + N2O + H2O. 0 5 3 1 Al  H N O3  Al ( NO3 ) 3  N 2 O  H 2 O 0 3 8 Al  Al  3e 5 1 3 2 N  2.4e  2 N GV: Trương Thế Thảo 1 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết 0 5 Môn: Hóa học 9 3 1 => 8 Al  30H N O3  8 Al ( NO3 ) 3  3 N 2 O  15H 2 O PHẦN II: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CHUNG CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ (phần cơ bản). 1. Oxit: - Oxit bazơ + H2O -> dd bazơ (đk: Ca, Ba, Na, K, Li) - Oxit bazơ + Axit -> Muối + H2O. - Oxit bazơ + oxit axit -> Muối (đk: Ca, Ba, Na, K, Li) - Oxit bazơ + Chất khử -> Kim loại + Sản phẩm khử (Kim loại sau Al) (C; CO; Al, H2) (CO2; Al2O3; H2O) - Oxit axit + H2O -> dd axit. - Oxit axit + dd bazơ -> Muối trung hòa + H2O - Oxit axit + dd bazơ -> Muối axit. - Oxit lưỡng tính + dd bazơ -> Muối + H2O VD: Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO2 + H2O ZnO + 2NaOH -> Na2ZnO2 + H2O 2. Axit: - Axit + Kim loại: * Axit + Kim loại -> Muối + H2 (HCl; H2SO4 loãng) (đứng trước H) * Axit + Kim loại -> Muối + sp khử + H2O (HNO3; H2SO4đặc) (Hóa trị cao nhất) * HNO3 đặc nguội; H2SO4đặc nguội không tác dụng với Al; Fe - Axit + Oxit bazơ -> Muối + Nước. - Axit + Bazơ -> Muối + Nước. - Axit + Muối -> Muối mới + Axit mới (sp: h ;h ) 3. Bazơ: - dd bazơ + Oxit axit -> Muối trung hòa + H2O - dd bazơ + Oxit axit -> Muối axit. - Bazơ + Axit -> Muối + Nước. - dd bazơ+dd muối->Muối mới + Bazơ mới. (sp: h ;h ) - Bazơ không tan --t0--> Oxit bazơ + H2O. - dd bazơ + Oxit lưỡng tính -> Muối + H2O - Dd bazơ + Bazơ lưỡng tính -> Muối + H2O NaOH + Al(OH)3 -> NaAlO2 + 2H2O 4. Muối: - dd Muối + Kim loại -> Muối mới + kim loại mới. (Kim loại mạnh hơn kim loại trong muối) - Dd Muối + axit -> muối mới + axit mới. (sp: h ;h ) - Dd muối+dd bazơ ->muối mới + bazơ mới (sp: h ;h ) - Dd muối + dd muối -> 2 muối mới (sp: h ;h ) - Muối bị nhiệt phân (xem phần III) GV: Trương Thế Thảo 2 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 5. Kim loại: - Kim loại + Phi kim -> Muối. - Kim loại + oxi -> Oxit bazơ (trừ Ag, Au, Pt) - Kim loại + Axit (xem phần II.2) - Kim loại + Muối (xem phần II.4) - Kim loại lưỡng tính + dd bazơ -> Muối + H2 VD: 2Al + 2H2O + 2NaOH -> 2NaAlO2 + 3H2 Zn + 2NaOH(dd) -> Na2ZnO2 + H2 - Kim loại kiềm + H2O -> Kiềm + H2 III. Một số phương trình phản ứng đặc biệt. - 2NaAlO2 + 3H2O + CO2 ---t0--> Na2CO3 + 2Al(OH)3 - NH4Cl + NaOH -> NaCl + NH3 + H2O - Nhiệt phân muối cacbonat: + Muối cacbonat --t0--> Oxit bazơ + CO2 (Trừ muối Na, K) + Muối hidrocacbonat --t0--> Muối cacbonat + H2O + CO2 - Nhiệt phân muối nitrat: + Muối nitrat của kim loại đứng trước Mg: Muối nitrat --t0--> Muối nitrit + O2 + Muối nitrat của kim loại từ Mg đến Cu: Muối nitrat --t0--> Oxit bazơ + NO2 + O2 + Muối nitrat của kim loại đứng sau Cu: Muối nitrat --t0--> Kim loại + NO2 + O2 - 3Cu + 4H2SO4 + 2KNO3 -> 3CuSO4 +2NO + K2SO4 + 4H2O - Nhiệt phân muối amoni: + Muối NH4 chứa gốc của axit không có tính oxi hóa nhiệt phân tạo NH3 VD: NH4Cl --t0--> NH3 + HCl NH4HCO3 --t0--> NH3 + H2O + CO2 + Muối NH4 chứa gốc của axit có tính oxi hóa nhiệt phân tạo N2, N2O và H2O. VD: NH4NO3 --t0--> N2O + H2O NH4NO2 --t0--> N2 + 2H2O - 4Fe(OH)2+O2+2H2O -t0->4Fe(OH)3 (nung Fe(OH)2trong kk) ============================================================= ĐỐ VUI: 1. Kí hieäu 2 chaát vieát ra Naøy laø thaèng beù; ñaây laø boá, cha. Tình côø gheùp laïi thaønh ra Nöôùc nhoû Chaâu Mó, ñaûo xa anh huøng? 2. Teân hieäu gioáng daùng nöôùc Nam Hai hoï ngöôøi Vieät gheùp laøm teân rieâng. Ba baäc hoaù trò thaät phieàn Ñoá em yeâu, ñoá baïn hieàn: chaát chi? GV: Trương Thế Thảo 3 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 PHẦN III: TÍNH CHẤT VẬT LÝ VÀ HÓA HỌC CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ QUAN TRỌNG (phần nâng cao). CLO Laø chaát khí, maøu vaøng luïc, ñoäc, naëng hôn khoâng khí 2,5 I. Tính chaát hoùa hoïc: 1.Taùc duïng vôùi kim loaïi: 2M + nCl2  2MCln (KL) (n: hoùa trò cao nhaát cuûa M ) 0 0 +1 -1 VD: 2Na + Cl2  2NaCl (Natri clorua) 2Fe +3Cl2  2FeCl3 (saét III clorua) Cu + Cl2  CuCl2 (ñoàng clorua) 2. Taùc duïng vôùi H2: 0 0 +1 -1 H2 + Cl2  2HCl  HCl  HO dd HCl axit clohydrit 3. Taùc duïng vôùi H2O: 2 0 -1 +1 Cl2 + H2O h HCl + HClO  nöôùc clo Axit hipolorô HClO: axit yeáu, nhöng coù tính oxy hoùa maïnh HClO h HCl + [O] O + O  O2 Toång quaùt: 2Cl2 + 2H2O  4HCl + O2 4. Taùc duïng vôùi muoái halogen: 0 -1 -1 0 Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2 0 -1 -1 0 Cl2 + 2NaI  2NaCl + I2 5. Taùc duïng vôùi dd bazô: - t0 thöôøng: 0 -1 +1 Cl2 + NaOH  NaCl + NaClO + H2O 0 _t cao: 0 -1 +5 3Cl2 + 6KOH  5KCl +KClO3 +3H2O Kali clorat 6. Taùc duïng vôùi caùc chaát khaùc Cl2 + 2H2O + SO2 -> H2SO4 + 2HCl Cl2 + 2FeCl2 -> 2FeCl3. II. Ñieàu cheá: 1. Trong phoøng thí nghieäm: GV: Trương Thế Thảo 4 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết _Chaát oxy hoùa maïnh: KMnO4, K2Cr2O4, MnO2, KClO3… + HCl  Cl2 +4 -1 +2 Môn: Hóa học 9 0 MnO2 + 4HCl  MnCl2 + Cl2 + 2H2O +7 -1 +2 0 2KMnO4 + 16HCl  2KCl + 2MnCl2 +5Cl2 +8H2O +5 -1 -1 0 KClO3 +6HCl  KCl + 3Cl2 + 3H2O 2. Trong coâng nghieäp: dp 2NaCl noùng chaûy  2Na + Cl2 dpdd 2NaCl +2H2O    2NaOH + H2 + Cl2 --------------------------------------------------------------------------------------------------------Hóa học vui: NGUYEÂN TÖÛ KHOÁI CAÙC NGUYEÂN TOÁ Hidro (H) laø moät (1) Möôøi hai (12) coät Cacbon (C) Nitô (N) möôøi boán troøn (14) Oxi (O) traêng möôøi saùu (16) Natri (Na) hay laùu taùu Nhaûy toùt leân hai ba (23) Khieán Magieâ (Mg) gaàn nhaø Ngaäm nguøi nhaän hai boán (24) Hai baûy(27) - Nhoâm (Al) la lôùn: Löu huyønh (S) giaønh ba hai (32)! Khaùc ngöôøi thaät laø taøi: Clo (Cl) ba laêm röôõi (35,5). Kali (K) thích ba chín (39) Can xi (Ca) tieáp boán möôi (40). Naêm laêm (55) Mangan (Mn)cöôøi: Saét (Fe) ñaây roài naêm saùu (56)! Saùu tö (64) - Ñoàng (Cu) noåi caùu? Vì keùm Keõm(Zn) saùu laêm(65). Taùm möôi(80)- Broâm(Br) naèm Xa Baïc (Ag) -moät linh taùm (108). Bari (Ba) buoàn chaùn ngaùn: Moät ba baûy (137) ích chi, Thua ngöôøi ta coøn gì? Thuyû ngaân (Hg) hai linh moát (201)! Coøn toâi: ñi sau roát…. GV: Trương Thế Thảo 5 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 AXIT CLOHIÑRIC I. Tính chaát hoùa hoïc: a/ Laø axit maïnh: *Laøm quyø tím ñoåi maøu. HCl  H+ + ClMoâi tröôøng axit. *Taùc duïng vôùi kim loaïi ñöùng tröôùc hydro, axit bazô, bazô vaø muoái. 0 +1 +2 0 Fe + 2HCl  FeCl2 + H2  +2 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2 CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O +2 -2 +1 +1 -1 +2 -1 +1 -2 Mg(OH)2 + 2HCl  MgCl2 + 2H2O +2 +4 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2 CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + H2O + b/ Tính khöû: -1 +4 -2 CO2  -1 HCl : Cl  Cl0 , Cl+1, Cl+3, Cl+5, Cl+7. +6 -1 0 -1 +3 K2Cr2O7 + 14HCl  3Cl2 + 2KCl + 2CrCl3 + 7H2O +4 -1 +2 0 PbO2 + 4HCl  PbCl2 + Cl2 + H2O II. Ñieàu cheá hydro clorua: a/Trong phoøng thí nghieäm: NaCL(tt.raén) + H2SO4  NaHSO4 + HCl  t 2NaCltt + H2SO4  Na2SO4 +2HCl  b/Trong coâng nghieäp: (phöông phaùp toång hôïp). t H2 + Cl2  2 HCl III. Muoái clorua: a/ Coâng thöùc toång quaùt: MCln (n: hoùa trò cuûa kl M) b/ Tính tan: _Haàu heát tan, tröø{AgCl, PbCl2, CuCl}là traéng c/ Tính chaát: BaCl2 + H2SO4  BaSO4 + HCl CuCl2 + NaOH  NaCl + Cu(OH)2 NaCl + AgNO3  NaNO3 + AgCl d/ Nhaän bieát ion Cl- : duøng ddAgNO3  AgCl  traéng HCl + AgNO3  HNO3 + AgCl  NaCl + AgNO3  NaNO3 + AgCl  -----------------------------------------------------------------------------------------------------ĐỐ VUI: Tên hiệu giống trái mãng cầu, Đây là kim loại phải đâu treo cành?  o GV: Trương Thế Thảo 6 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Đố em, đố chị, đố anh: Là gì? Ai biết? đáp nhanh chất gì? Môn: Hóa học 9 HÔÏP CHAÁT COÙ OXI CUÛA CLO I. Nöùôc Javel: 1. Ñieàu cheá: 0 -1 +1 2NaOH + Cl2  NaCl + NaClO + H2O *Ñieän phaân dd NaCl khoâng vaùch ngaên: 2NaCl + 2H2O  2NaOH + H2 + Cl2 2NaOH + Cl2  NaCl + NaClO + H2O NaCl + H2O  NaClO + H2 2 . Tính chaát vaø öùng duïng: Taåy traéng vaûi sôïi , giaáy, saùt truøng , khöû muøi NaClO + H2O + CO2  NaHCO3 + HClO 3. Clorua voâi( CaOCl2): -1 Cl Ca +1 O  Cl a. Ñieàu cheá: Cl2 + Ca(OH)2  CaOCl2 + H2O Cl2+ CaO  CaOCl2 2Cl2 + 2Ca(OH)2  CaCl2 + Ca(OCl)2 + 2H2O b. ÖÙng duïng: *Xöû lyù chaát ñoäc. Cl / 2Ca + H2O + CO2  CaCO3 + CaCl2 + 2HClO \ O-Cl *Ñieàu cheá clo: CaOCl2 + 2HCl  CaCl2 + H2O + Cl2 4. Muoái clorat(KClO3 ) : a. Ñieàu cheá: 0 -1 +5 3Cl2 + 6 KOH    5KCl + KClO3 + 3H2O *Ñieän phaân dd KCl 25% , 70 – 750C 6KCl + 6H2O  6KOH + 3H2 + 3Cl2 3Cl2 + 6KOH  5KCl + KClO3 + 3H2O KCl + 3H2O  KClO3 + 3H2 b. ÖÙng duïng: _Cheá taïo thuoác noå, saûn xuaát phaùo hoa: 2KClO3 + 3S 100 o GV: Trương Thế Thảo 7 t  3SO2 o + 2KCl ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết _Ñieàu cheá oxy: KClO3 4KClO3 0 t  to  MnO 2 Môn: Hóa học 9 KCl + 3/2 O2 KCl + 3KClO4 FLO 1. Tính chaát hoùa hoïc của Flo: _Taùc duïng vôùi haàu heát kim loaïi. _Vôùi hydro 0 0 H2 + F2    2HF _Phaân tích nöôùc noùng +1 -1  2500 -2 0 -1 0 2H2O + 2F2  4HF + O2 2. HF: - Ñieàu cheá: CaF2 + H2SO4  CaSO4 +2HF (hidro florua) HF  HO ddHF (axit flohidric) - Axit flohidric laø axit yeáu vaø raát yeáu so vôùi HCl - Axit flohidric aên moøn kim loaïi 4HF + SiO2  SiF4 + 2H2O (Silic tetraflorua) - Muoái cuûa HF laø muoái florua: haàu heát ñeàu tan, keå caû muoái baïc florua (AgF). Các muoái florua ñeàu ñoäc. c. Hôïp chaát chöùa oxy cuûa Flo: (OF2) _Ñoäc, chaát khí khoâng maøu 2F2 + 2NaOH  2NaF + H2O + OF2  _OF2 coù tính oxy hoùa maïnh -------------------------------------------------------------------------------------------------------Hóa học vui: 2 HOAÙ HOÏC LAØ GÌ? Laø hoaù hoïc nghóa laø chai vôùi loï Laø bình to, bình nhoû …ñuû thöù bình Laø oáng daøi, oáng ngaén xeáp linh tinh Laø oáng nghieäm, bình caàu xeáp beân nhau nhö hình vôùi boùng *** Laø hoùa hoïc nghóa laø laøm phaûn öùng, Cho bay hôi, ngöng tuï, thaêng hoa Naøo laø ñun, gaïn, loïc, trung hoøa Oxi hoaù, chuaån ñoä, keát tuûa *** Nhaø Hoaù hoïc laø chaáp nhaän “ñau khoå”: Ñöùng run chaân, tay moûi laéc, maét môø Nhöng tìm ra ñöôïc trieäu chaát baát ngôø Khieán cuoäc ñôøi nghieâng mình beân Hoaù hoïc… GV: Trương Thế Thảo 8 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 BROM 1. Traïng thaùi töï nhieân: Chaát loûng, maøu naâu ñoû, ñoäc. 2. Ñieàu cheá: -1 0 -1 0 2NaBr + Cl2  2NaCl + Br2 +4 +6 +2 0 MnO2 + 2H2SO4 + 2KBr  K2SO4+ MnSO4 + Br2 + 2H2O 3. Tính chaát hoùa hoïc: a/ Tính oxy hoùa: _Vôùi kim loaïi: 0 0 +3 -1 0 +1 -1 2Fe + 3Br2  2FeBr3 0 2Al + 3Br2  2AlBr3 _Vôùi hidro: 0 0 +1 -1 H2 + Br2  2HBr (hidro bromua) _Vôùi muoái iotua (I-) : 0 -1 -1 0 Br2 + 2NaI  2NaBr + I2 _Caùc chaát khöû khaùc: brom theå hieän tính oxy hoùa maïnh vôùi caùc chaát khöû khaùc: - +4 0 +6 -1 SO2 + 2H2O + Br2  H2SO4 + 2HBr Maøu ñoû khoâng maøu b/ Töï oxy hoùa khöû: _Vôùi nöôùc : yeáu hôn clo. 0 -1 +1 Br2 + H2O  HBr + HBrO (axit hipobromic) _Vôùi dd bazô: - 0 -1 +1 Br2 +2 NaOH  NaBr + NaBrO + H2O c/ Tính khöû: Khi taùc duïng vôùi caùc chaát oxy hoùa maïnh 0 0 +5 -1 3Cl2 + 6H2O + Br2  2HBrO3 +10HCl OXH K axit bromic 4. Hôïp chaát cuûa Brom: a. Hidro Bromua- Axit Bromhidric (HBr): PBr3 + 3H2O  H3PO3 + 3HBr (photpho tribromua) _Khí hidro bromua (HBr) laø chaát khí khoâng maøu HBr  HO dd HBr (axit bromhidric) 2 GV: Trương Thế Thảo 9 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 _Axit Bromhidric laø moät axit maïnh (maïnh hôn axit clohidric), coù tính khöû maïnh hôn axit clohdric. -1 +6 0 +4 2HBr +H2SO4 ñ  Br2 + SO2 + 2H2O -1 0 0 -2 2HBr + ½ O2  Br2 + H2O * Muoái bromua coù chöùa ion Br_Haàu heát caùc muoái bromua ñeàu tan tröø AgBr (keát tuûa vaøng nhaït) as 2AgBr  2Ag + Br2 b. Hôïp chaát chöùa oxy cuûa brom: HBrO HBrO3 HbrO4 a.hipobromo a.bromic a.pebromic tính axit vaø ñoä beàn  -------------------------------------------------------------------------------------------------------Hóa học vui: BAØI CA HOAÙ TRÒ I Ka li (K), Ioát (I), Hidro (H), Natri (Na) vôùi Baïc (Ag), Clo (Cl) moät loaøi Laø hoaù trò moät (I) em ôi! Nhôù ghi cho kó keûo hoaøi phaân vaân Magieâ (Mg), Keõm (Zn) vôùi Thuyû ngaân (Hg) Oxi (O), Ñoàng (Cu), Thieác (Sn), theâm phaàn Bari (Ba) Cuoái cuøng theâm chöõ Canxi (Ca) Hoaù trò hai (II) nhôù coù gì khoù khaên? Anh Nhoâm (Al) hoaù trò ba laàn (III) In saâu vaøo trí khi caàn nhôù ngay. Cacbon (C), Silic (Si) naøy ñaây Laø hoaù trò boán (IV) chaúng ngaøy naøo queân. Saét (Fe) kia laém luùc hay phieàn? Hai (II), ba (III) leân xuoáng nhôù lieàn nhau thoâi! Laïi gaëp Nitô (N) khoå roài! Moät (I), hai (II), ba (III), boán (IV) khi thôøi leân naêm (V) Löu huyønh (S) laém luùc chôi khaêm: Xuoáng hai (II), leân saùu (VI), luùc naèm thöù tö (IV) Phoát pho (P) noùi ñeán khư khư Hoûi ñeán hóa trị thì öø raèng naêm (V) Em ôi coá gaéng hoïc chaêm Baøi ca hoaù trò suoát naêm caàn duøng! GV: Trương Thế Thảo 10 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 IOT 1. Ñieàu cheá Iot: -1 0 -1 0 2KI + Br2  2KBr + I2 Nhaân bieát IOT: duøng hoà tinh boät  hoùa xanh 2. Tính chaát vaät lyù: _Iot laø tinh theå maøu ñen tím, coù veû saùng kim loaïi. _Khi ñöôïc ñun nheï Iot bieán thaønh hôi maøu tím  thaêng hoa. 3. Tính chaát hoùa hoïc: a/ Tính chaát kim loaïi: 0 0 +3 -1 2Al + 3I2  2AlI3 0 0 +2 -1 Fe + I2  FeI2 b/ Tính chaát vôùi hydro: 0 0 +1 -1 H2 + I2  2HI c/ Tính chaát vôùi hydro sunfua: -2 0 -1 0 H2S + I2  2HI + S  => Keát luaän: I2 coù tính oxy hoùa. 4. Hôïp chaát cuûa Iot: * Hydro Iotua – Axit Iot hydric: - HI keùm beàn veà nhieät hôn caû: 2HI  H2 + I2 _Tan nhieàu trong nöôùc taïo thaønh dd coù tính axit maïnh ( HI > HBr > HCl > HF ). _HI coù tính khöû maïnh ( > HBr ) -1 +6 -2 0 8HI + H2SO4 (ñ)  H2S + 4I2 + 4H2O -1 +3 +2 0 2HI + 2FeCl3  2FeCl2 + I2 + 2HCl *Muoái Iotua: _Laø muoái cuûa axit iot hydric. _Ña soá Iotua deã tan tröø PbI2 ( vaøng ), AgI ( vaøng sậm) __Ion Iotua bò Clo hay Brom oxy hoùa 2NaI + Br2  2NaBr- + I2 * Keát luaän : IOT coù tính oxy hoùa yeáu. ------------------------------------------------------------------------------------------------------ĐỐ VUI: Huy chương đây đứng thứ ba Sao tên hiệu đặt như là bé trai GV: Trương Thế Thảo 11 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Dẫn nhiệt, dẫn điện cao tài Là gì ai biết, đố ai đáp liền? Môn: Hóa học 9 OXI 1/. Tính chất hóa học: Oxi laø chaát oxi hoùa maïnh. to a). Taùc duïng vôùi hidro : 2H2 + O2 � 2H2O b). Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröø Au, Pt…) O2 + kim loaïi  Oxit kim loaïi to Vd: 3Fe + 2O2 � Fe3O4 2Cu + O2 to 2CuO (ñen) � c). Taùc duïng vôùi phi kim (tröø Halogen) O2 + phi kim  Oxit phi kim to Vd : C + O2 � CO2 to S + O2 4P + 5O2 N2 + O2 SO2 � to � 2P2O5 o 2000 C ����� 2NO d). Taùc duïng vôùi oxit (cuûa kim loaïi hoaëc phi kim coù soá oxi hoùa thaáp) VD: 2CO + O2 � 2CO2 2NO + O2 � 2NO2 2SO2 + O2 � 2SO3 6FeO + O2 � 2Fe3O4 e) Taùc duïng vôùi chaát höõu cô: VD: C2H2 + 5/2O2  2CO2 + H2O 2/. Ñieàu Cheá: - Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng - Nhieät phaân : 2KClO3 2KMnO4 2KNO3 MnO to 2 � ����� to � to � 2KCl + 3O2 K2MnO4 +MnO2 + O2 2KNO2 + O2 3/. Daïng thuø hình cuûa oxi: Ozoân (O3) - Coù tính oxi hoùa maïnh hôn oxi: GV: Trương Thế Thảo 12 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết 4Ag + O2  2Ag2O ( nhieät ñoä cao ) Môn: Hóa học 9 2Ag + O3  Ag2O + O2 (nhieät ñoä thöôøng) - Taùc duïng vôùi dung dòch KI: phaûn öùng duøng ñeå nhaän bieát O3 ( duøng dung dòch KI laãn hoà tinh boät ) 2KI + O3 + H2O  I2 + 2KOH + O2 HỢP CHẤT CỦA LƯU HUỲNH. 1. HIDROÂSUNFUA (H2S) laø chaát khöû maïnh vì trong H2S löu huyønh coù soá oxi hoaù thaáp nhaát (-2), taùc duïng haàu heát caùc chaát oâxihoùa taïo saûn phaåm öùng vôùi s ố oxi hóa cao hôn. - TAÙC DUÏNG OXI coùtheå taïo S hoaëc SO2 tuøy löôïng oâxi vaø caùch tieán haønh phaûn öùng. t 2H2S + 3O2  2H2O + 2SO2 (dö oâxi, ñoát chaùy) t tthaáp 2H2S + O2    2H2O + 2S  (Dung dòch H2S trong khoâng khí hoaëc laøm laïnh ngoïn löûa H2S ñang chaùy) - TAÙC DUÏNG VÔÙI CLO coù theå taïo S hay H2SO4 tuøy ñieàu kieän phaûn öùng H2S + 4Cl2 + 4H2O  8HCl + H2SO4 H2S + Cl2  2 HCl + S (khí clo gaëp khí H2S) - DUNG DÒCH H2S COÙ TÍNH AXIT YEÁU : Khi taùc duïng dung dòch kieàm coù theå taïo muoái axit hoaëc muoái trung hoaø 1:1 H2S + NaOH  NaHS + H2O 1::2 H2S + 2NaOH   Na2S + 2H2O 2. LÖU HUYØNH (IV) OXIT coâng thöùc hoùa hoïc SO2, ngoaøi ra coù caùc teân goïi khaùc laø löu huyønh dioxit hay khí sunfurô, hoaëc anhidrit sunfurô. 0 0 4 Vôùi soá oxi hoaù trung gian +4 ( S O2). Khí SO2 vöøa laø chaát khöû, vöøa laø chaát oxi hoaù vaø laø moät oxit axit. 4 6 *** SO2 LAØ CHAÁT KHÖÛ ( S - 2e  S ) Khi gaëp chaát oxi hoaù maïnh nhö O 2, Cl2, Br2 : khí SO2 ñoùng vai troø laø chaát khöû. 4 2 S O2 + O2 4 V2O5 4500 S O 2 + Cl2 + 2H2O 2SO3 6  2HCl + H2 S O 4 4 *** SO2 LAØ CHAÁT OXI HOAÙ ( S + 4e 4  S0 ) Khi taùc duïng chaát khöû maïnh 0 S O 2 + 2H2S  2H2O + 3 S 4 MgO + S O 2 + Mg  ***Ngoaøi ra SO2 laø moät oxit axit 1:1 SO2 + NaOH  NaHSO3 ( nNaOH nSO2 S  1) 1:2 SO2 + 2 NaOH  Na2SO3 + H2O ( Neáu 1< nNaOH nSO2 GV: Trương Thế Thảo nNaOH nSO2 2 ) h NaHSO3 : x < 2 thì taïo ra caû hai muoái h h Na2 SO3 : y 13 mol mol ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 3. LÖU HUYØNH (VI) OXIT coâng thöùc hoùa hoïc SO 3, ngoaøi ra coøn teân goïi khaùc löu huyønh tri oxit, anhidrit sunfuric. Laø moät oâxit axit: TAÙC DUÏNG VÔÙI H2O taïo axit sunfuric SO3 + H2O  H2SO4 + Q SO3 tan voâ haïn trong H2SO4 taïo oâleum : H2SO4.nSO3 TAÙC DUÏNG BAZÔ taïo muoái: SO3 + 2 NaOH  Na2SO4 + H2O AXIT SUNFURIC VÀ MUỐI SUNFAT. I. AXIT SUNFURIC: H2SO4 * HOÙA TÍNH: a). H2SO4 loaõng laø 1 axit maïnh - Quyø tím hoùa đỏ - Taùc duïng vôùi bazô, oxit bazô H2SO4 + 2NaOH � Na2SO4 + 2H2O H2SO4 + CuO � CuSO4 + H2O - Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröôùc H) H2SO4 + Fe � FeSO4 + H2 - Taùc duïng vôùi muoái (saûn phaåm coù  hoaëc ) H2SO4 + BaCl2 � BaSO4 + 2HCl H2SO4 + Na2SO3 � Na2SO4 + SO2 + H2O H2SO4 + CaCO3 � CaSO4 + CO2 + H2O b). H2SO4 ñaëc laø 1 chaát oxi hoùa maïnh. - Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröø Au, Pt) H2SO4 ñ + KL yeáu (Cusau)  SO2 + Muoái sunfat(hoùa trò cao nhaát cuûa KL) + H2O SO � 2 � � Muoisunfat � H O H2SO4 ñ + KL maïnh  � S  2 (hoa �tr� cao nhat� cua �KL) � H � 2S VD: 2H2SO4 ñ + Cu � CuSO4 + SO2 + 2H2O 6H2SO4 ñ + 2Fe � Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 4H2SO4 ñ + 2Al � Al2(SO4)3 + S + 4H2O 5H2SO4 ñ + 4Mg � 4MgSO4 + H2S + 4H2O - Taùc duïng vôùi phi kim 2H2SO4 ñ + C � CO2 + 2SO2 + 2H2O 2H2SO4 ñ + S � 3SO2 + 2H2O 5H2SO4 ñ + 2P � 2H3PO4 + 5SO2 + 2H2O - Taùc duïng vôùi hôïp chaát khöû : (H2S, HBr, HI, FeO) H2SO4 ñ + H2S � S + SO2 + 2H2O GV: Trương Thế Thảo 14 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết H2SO4 ñ + 2HBr � Br2 + SO2 + 2H2O - Môn: Hóa học 9 Tính haùo nöôùc: Voû baøo, ñöôøng, … + H2SO4 ñ  C + H2SO4.nH2O II. MUOÁI SUNFAT - Muoái axit : NaHSO4 (Natri hiñrosunfat) - Muoái trung hoøa : Na2SO4 (Natri sunfat) - Haàu heát caùc muoái sunfat ñeàu tan trong nöôùc tröø BaSO 4 (traéng), PbSO4 (traéng) khoâng tan, CaSO4 (traéng) ít tan. Nhaän bieát goác sunfat (SO 42-) : duøng dung dòch BaCl2 ( hoaëc Ba(NO3)2 , Ba(OH)2 , …) coù hieän töôïng  traéng. H2SO4 ñ + BaCl2 � BaSO4 + HCl Na2SO4 + Ba(NO3)2 � BaSO4 + 2NaNO3 (Traéng) BaSO4 khoâng tan trong axit. III. SAÛN XUAÁT H2SO4 to � 4FeS + 11O �� 2 2 2Fe2O3 + 8SO2 + Q o V2O5 ,450 C ���� � � 2SO3 + Q 2SO2 + O2 ����� � SO3 + H2O � H2SO4. ============================================================== *** Hóa học vui: h DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI K Na Ba Ca Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Hg Ag Pt Au Khi Naøo Baïn Caàn May AÙo Záp Phaùi Ngöôøi Sang Phoá Hoûi Cöûa Haøng AÙ Phi AÂu h Đố vui: 1. Tên hiệu cùng có a sau Ba tên, ba chất kể mau chất gì? 2. Tên hiệu cùng có a đầu Ba tên kim loại, kể mau chất gì? 3. Âm ba mấy độ lạnh tê Nó lại nóng chảy, lạ ghê chất gì? Chất gì nhanh hãy đáp đi Kim loại mà lỏng thật kì, bạn ơi? 4. Khí gì ai không biết Tưởng là anh ma trơi Bập bùng ngoài nghĩa địa Vào những đêm tối trời? GV: Trương Thế Thảo 15 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 NITƠ I- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ Nitô laø chaát khí khoâng maøu, khoâng muøi, khoâng vò, hôi nheï hôn khoâng khí; Hoùa loûng ôû -196oC; Hoùa raén ôû -210oC; Tan rấât ít trong nöôùc (ôû 20oC 1 lit nöôùc hoøa tan ñöôïc 0,015 lit khí nitô); Nitô khoâng duy trì söï chaùy vaø söï soáng II- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC - Phaân töû nitô beàn, khaù trô veà maët hoùa hoïc. - ÔÛ nhieät ñoä cao nitô trôû neân hoaït ñoäng. - Nitô coù tính khöû vaø tính oxi hoùa tuy nhieân tính oxi hoùa laø tính chaát ñaëc tröng 1- Tính oxi hoùa a) Taùc duïng vôùi hidro N2 + 3 H2 h 2 NH3 H = -92 kJ b) Taùc duïng vôùi kim loaïi taïo kim loaïi nitrua  ÔÛ nhieät ñoä thöôøng nitô chæ taùc duïng vôùi kim loaïi Li N2 + 6 Li  2 Li3N  ÔÛ nhieät ñoä cao nitô taùc duïng ñöôïc vôùi moät soá kim loaïi nhö : Ca, Mg, Al … N2 + 3 Mg Mg3N2 2- Tính khöû Taùc duïng vôùi oxi: ÔÛ nhieät ñoä 3000oC (hoà quang ñieän) nitô keát hôïp tröïc tieáp vôùi oxi taïo ra nitô monooxit N2 + O2 h 2 NO H = +180 kJ NO keát hôïp vôùi oxi trong khoâng khí taïo ra khí nitô ñioxit maøu naâu ñoû 2NO + O2 h 2 NO2 Caùc oxit khaùc cuûa nitô nhö N2O N2O3 N2O5 khoâng ñieàu cheá ñöôïc töø phaûn öùng tröïc tieáp giöõa nitô vaø oxi III. Ñieàu cheá a) Trong coâng nghieäp; Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng Sau khi loaïi CO2 vaø hôi nöôùc, khoâng khí ñöôïc hoùa loûng döôùi aùp suaát cao vaø nhieät ñoä thaáp Naâng nhieät ñoä ñeán -196oC thì N2 soâi leân vaø taùch ra b) Trong phoøng thí nghieäm: Ñun noùng dung dòch baõo hoøa amoni nitrit hoaëc dung dòch hoãn hôïp NaNO2 vaø NH4Cl NH4NO2  N2 + 2H2O ============================================================== GV: Trương Thế Thảo 16 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 ***Hóa học vui: Cô gái Nitơ Em là cô gái Nitơ Tên thật Azôt anh ngờ làm chi Không màu cũng chẳng vị gì Sự cháy, sự sống không tồn trong em. Cho dù không giống Oxygen Thế nhưng em vẫn dịu hiền như ai Nhà em ở chu kì 2 Có 5 electron ngoài bao che Mùa đông cho đến mùa hè Nhớ ô thứ 7 thì về thăm em Bình thuờng em ít người quen Người ta vẫn bảo....sao trầm thế cô Cứ như dòng họ khí trơ! Ai mà ngỏ ý làm ngơ sao đành Tuổi em mười bốn xuân xanh Vội chi tính chuyện yến oanh làm gì. Thế rồi năm tháng trôi đi Có anh bạn trẻ oxi gần nhà Bình thường anh chẳng lân la Nhưng khi giông tố tới nhà tìm em Gần lâu rồi cũng nên quen Nitơ oxit (NO) sinh liền ra ngay Không bền nên chất khí này Bị oxi hoa liền ngay tức thì Thêm 1 nguyên tử oxi (NO2) Thêm màu nâu đậm,chất nào đậm hơn? Bơ vơ cuộc sống cô đơn Thủy tề thấy vậy bắt luôn về nhà Gọi ngay hoàng tử nước ra Ghép luôn chồng vợ thật là ác thay (2NO2 +H2O=HNO3+HNO2) Hờn đau bốc khói lên đầy Nên tim em chịu chua cay một bề Đêm giông tố rét đêm về Oxi chẳng được gần kề bên em! Vì cùng dòng họ phi kim Cho nên cô bác hai bên bực mình Oxi từ đó buồn tình Bỏ em đơn độc một mình bơ vơ GV: Trương Thế Thảo 17 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết (2NO= N2+O2) Em là cô gái Nitơ Lâu nay em vẫn mong chờ tình yêu Môn: Hóa học 9 ***** AMONIAC I- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ - Amoniac laø chaát khí khoâng maøu, muøi khai vaø xoác nheï hôn khoâng khí - Tan nhieàu trong nöôùc (ôû 20oC 1 lit nöôùc hoøa tan ñöôïc 800 lit NH3) - Dung dòch amoniac coù tính bazô II- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC 1- Tính bazô yeáu a) Taùc duïng vôùi nöôùc NH3 + H2O h NH4+ + OH- Kb = 1,8.10-5 b) Taùc duïng vôùi axit 2NH3 + HCl NH4 Cl (khoùi traéng)h coù theå nhaän bieát NH3 baèng phaûn öùng naøy NH3 + H+  NH4+ Keát luaän: dd NH3 taùc duïng vôùi axit taïo ra muoái amoni . c) Taùc duïng vôùi dung dòch moät soá muoái Al3+ + 3 NH3 + 3 H2O  Al(OH)3 + 3NH4+ Fe2+ + 2 NH3 + 2 H2O  Fe(OH)2 + 2NH4+ 3- Tính khöû a) Taùc duïng vôùi oxi - Amoniac chaùy vôùi ngoïn löûa maøu luïc nhaït 4 NH3 + 3O2  2 N2 + 6 H2O - Khi coù xuùc taùc laø hôïp kim Pt vaø Ir ôû 850-900oC saûn phaåm laø NO vaø nöôùc 4 NH3 + 5O2  4NO + 6 H2O b) Taùc duïng vôùi clo 2NH3 + 3Cl2  N2 + 6 HCl Coù söï taïo thaønh “khoùi” traéng do HCl keát hôïp vôùi NH3 III- ÑIEÀU CHEÁ 1- Trong phoøng thí nghieäm: Cho muoái amoni taùc duïng vôùi kieàm, ñun nheï 2NH4Cl + Ca(OH)2  2NH3 + CaCl2 + 2H2O 2- Trong coâng nghieäp: Toång hôïp töø H2 vaø N2 N2 (k) + 3 H2(k) h 2 NH3(k) Ñieàu kieän tieán haønh: nhieät ñoä 450 – 500oC, aùp suaát 300-1000 atm, xuùc taùc laø saét kim loaïi ñöôïc hoaït hoùa baèng hoãn hôïp Al2O3 vaø K2O (hieäu suaát 20-25%) ============================================================== *** Hóa học vui: Thuật nhớ bảng hệ thống tuần hoàn: " Hoàng hôn lặng bờ bắc Có nhớ ở phương nam GV: Trương Thế Thảo 18 ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 Nắng mai ánh sương phủ Song cửa ai không cài.........." Hoặc: “Liễu Bên Bờ Che Ngang Ong Phấn Nắng Nàng May Áo Sau Phòng Sát Cạnh Ao Khung Cảnh Sầu Tư Vẫn Còn Mang Cư Dung Da Diết Anh Sầu Khổ” MUOÁI AMONI I- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ - Muoái amoni laø nhöõng hôïp chaát tinh theå ion, phaân töû goàm cation amoni NH 4+ vaø anion goác axit - Deã tan trong nöôùc taïo dung dòch khoâng maøu II- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC 1- Phaûn öùng trao ñoåi ion * Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm (NH4)2SO4 + 2 NaOH  NH3  + Na2SO4 + 2 H2O NH4+ + OH-  NH3 + H2O * Taùc duïng vôùi dung dòch muoái NH4Cl + AgNO3  AgCl  + NH4NO3 * Taùc duïng vôùi dung dòch axit (NH4)2CO3 + HCl  NH4Cl + H2O + CO2 2- Phaûn öùng nhieät phaân a) Muoái amoni taïo bôûi axit khoâng coù oxi to NH4Cl (r) �� � NH3(k)_ + HCl (k) (NH4)2CO3  NH3 + NH4HCO3 NH4HCO3  NH3 + CO2 + H2O h NH4HCO3 duøng laøm boät nôû baùnh b) Muoái amoni taïo bôûi axit coù tính oxi hoùa NH4NO2  N2 + 2 H2O NH4NO3  N2O + 2 H2O ============================================================== AXIT NITRIC VAØ MUỐI NITRAT A- AXIT NITRIC: HNO3 I- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ - HNO3 tinh khieát laø chaát loûng khoâng maøu, boác khoùi maïnh trong khoâng khí aåm - Khoái löôïng rieâng 1,53g/cm3; ts = 86oC - Khoâng beàn laém: 4 HNO3  4 NO2 + O2 + 2 H2O - Tan trong nöôùc theo baát kyø tæ leä naøo II- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC 1- Tính axit - Laø axit maïnh nhaát, trong dd HNO3 phaân li hoaøn toaøn HNO3  H+ + NO 3- Laøm quyø tím ñoåi maøu ñoû 19 GV: Trương Thế Thảo ĐT: 0986.860846 Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9 - Taùc duïng oxit bazô vaø bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc CuO + 2HNO3  Cu(NO3)2 + H2O NaOH + HNO3  Na NO3 + H2O - Taùc duïng vôùi muoái taïo thaønh muoái môùi vaø axit môùi CaCO3 + 2HNO3 Ca(NO3)2 + H2O 2- Tính oxi hoùa HNO3 laø moät trong nhöõng axit coù tính oxi hoùa maïnh nhaát a) Taùc duïng vôùi kim loaïi: HNO3 oxi hoùa ñöôïc haàu heát caùc kim loaïi tröø vaøng vaø baïch kim. Phaûn öùng khoâng giaûi phoùng hidro  Taùc duïng vôùi kim loaïi yeáu nhö Cu , Ag HNO3 ñaäm ñaëc bò khöû ñeán NO2 coøn HNO3 loaõng bò khöû ñeán NO Cu + 4HNO3  Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2 H2O 3Cu + 8HNO3  3Cu(NO3)2 + NO + 4 H2O  Taùc duïng vôùi kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn nhö Mg, Zn, Al.. HNO 3 bò khöû ñeán N2O hoaëc N2 ; HNO3 raát loaõng bò khöû ñeán NH3 (NH4NO3) 8Al+ 30HNO3  8Al (NO3)3 + 3N2O + 15H2O 5Mg + 12HNO3  5Mg (NO3)2 + N2 + 6 H2O 4Zn+ 10HNO3  4Zn (NO3)2 +NH4NO3 + 3H2O  Fe, Al deã tan trong dung dòch HNO3 loaõng nhöng bò thuï ñoäng hoùa trong dung dòch HNO3 ñaäm ñaëc nguoäi, vì taïo moät lôùp oxit beàn treân beà maët kim loaïi b) Taùc duïng vôùi phi kim: C, S, P… Phi kim bò oxi hoùa ñeán möùc cao nhaát , phi kim bò khöû ñeán NO 2 hoaëc NO tuøy theo noàng ñoä cuûa axit C + 4 HNO3  CO2 + 4 NO2 + 2H2O S + 6 HNO3  H2SO4 + 6 NO2 + 2 H2O c) Taùc duïng vôùi hôïp chaát: H2S, HI, SO2, FeO, muoái saét (II) Nguyeân toá bò oxi hoùa leân möùc cao hôn 3 FeO + 10 HNO3  3 Fe(NO3)3 + NO + 5 H2O 3 H2S + 2 HNO3  3 S + 2 NO + 4 H2O III. ÑIEÀU CHEÁ 1- Trong phoøng thí nghieäm Cho kali nitrat hoaëc natri nitrat taùc duïng vôùi H2SO4 ñaäm ñaëc ñun noùng NaNO3(r) + H2SO4  HNO3 + NaHSO4 2- Trong coâng nghieäp HNO3 ñöôïc saûn xuaát töø amoniac Quaù trình saûn xuaát qua ba giai ñoaïn * Oxi hoùa amoniac baèng oxi khoâng khí , to = 850-900oC; xuùc taùc laø hôïp kim Pt vaø Ir 4 NH3 + 5O2  4NO + 6 H2O H =-907 kJ * Oxi hoùa NO thaønh NO2 2 NO + O2  2 NO2 * Chuyeån hoùa NO2 thaønh HNO3 4 NO2 + O2 + 2 H2O  4 HNO3 B- MUOÁI NITRAT: 20 GV: Trương Thế Thảo ĐT: 0986.860846