Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi nãi ®Çu
Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay lu th«ng hµng ho¸ n»m trong bèn kh©u
cña qu¸ tr×nh kinh doanh bao gåm s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi, tiªu dïng.
Trong 4 kh©u ®ã ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× lu th«ng hµng ho¸ lµ
kh©u vËn ®éng tÊt yÕu kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. V× vËy
lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh? C©u hái nµy lu«n lµ vÊn ®Ò ®Æt ra
cho c¸c nhµ qu¶n lý, nhµ kinh doanh nãi chung vµ c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ
kinh doanh, c¸c CBCNV ë c«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi nãi
riªng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay lu th«ng hµng ho¸ gi÷a c¸c khu vùc
cµng ngµy cµng thuËn tiÖn vµ nhanh chãng c¸c th«ng tin mµ c¸c chñ doanh
nghiÖp còng nh ngêi tiªu dïng cã thÓ n¾m b¾t ®îc cã ë nhiÒu ph¬ng tiÖn kh¸c
nhau vµ rÊt nhanh chãng, chuÈn x¸c. Do vËy chi phÝ lu th«ng l©u nay ®· trë
thµnh trung t©m thu hót cña c¸c doanh nghiÖp. Chi phÝ lu th«ng lµ chØ tiªu chÊt
lîng quan träng ph¶n ¸nh t¬ng ®èi ®Çy ®ñ chÊt lîng ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp, muèn gi¶m ®îc chÝ phÝ lu th«ng ®¹t kÕt qu¶ tèt ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i hiÓu râ b¶n chÊt cña chi phÝ lu th«ng, nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
chÝ phÝ lu th«ng nh÷ng t¸c ®éng cã lîi vµ bÊt lîi cña nã trong ho¹t ®éng kinh
doanh. Cho nªn cÇn biÕt ph©n tÝch vµ vËn dông chóng mét c¸ch cã khoa häc
vµ cã hiÖu qu¶.
Qua thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi
®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña chó Phan TiÕn H¶i (cö nh©n kÕ to¸n) cïng víi sù
híng dÉn tËn t×nh cña ThÇy gi¸o PGS-TS Lª V¨n T©m ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò
chi phÝ lu th«ng tõ ®ã rót ra mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng t¹i
c«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi.
Tªn ®Ò tµi:
Mét sè biÖn ph¸p gi¶m chÝ phÝ lu th«ng t¹i c«ng ty
Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi
KÕt cÊu chuyªn ®Ò:
PhÇn 1: Lý luËn c¬ b¶n vÒ chÝ phÝ lu th«ng trong ho¹t
®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
PhÇn 2: Ph©n tÝch t×nh h×nh chi phÝ lu th«ng t¹i c«ng ty
Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi.
PhÇn 3: Mét sè biÖn ph¸p nh»m gi¶m chÝ phÝ lu th«ng t¹i
c«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn than hµ néi.
PhÇn 1
Lý luËn c¬ b¶n vÒ chÝ phÝ lu th«ng trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp
I-/
Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ lu th«ng.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1-/ Kh¸i niÖm:
PhÝ lu th«ng thùc chÊt lµ chi phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt b»ng tiÒn trong
lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸ tõ n¬i mua (nguån hµng) ®Õn n¬i b¸n.
Chi phÝ lu th«ng lµ gi¸ cña viÖc lu th«ng hµng ho¸. Nh÷ng chi phÝ nµy lµ
gi¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh lu th«ng, lµ mét tån t¹i kh¸ch quan nh b¶n th©n
qu¸ tr×nh lu th«ng vµ v× qu¸ tr×nh lu th«ng.
2-/ Ph©n lo¹i.
Chi phÝ lu th«ng hµng ho¸ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh mua b¸n vµ vËn ®éng
cña hµng ho¸ tõ n¬i mua hµng (nguån hµng, n¬i nhËn) ®Õn n¬i b¸n hµng. §iÒu
nµy chØ râ phÝ lu th«ng lµ nh»m ®Ó ®¶m b¶o c¸c chÝ phÝ ®Ó thùc hiÖn viÖc
chuyÓn ®a hµng ho¸ tõ n¬i mua ®Õn n¬i b¸n. Kh«ng cã chi phÝ lu th«ng, sÏ
kh«ng thÓ thùc hiÖn viÖc lu th«ng hµng ho¸. §ã lµ chi phÝ cÇn thiÕt kh¸ch
quan. Tuy nhiªn møc phÝ cao hay thÊp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é tæ
chøc qu¶n lý kinh doanh th¬ng m¹i , sù tÝnh to¸n hîp lý vµ c¸c nh©n tè chñ
quan cña ngêi qu¶n trÞ ®iÒu hµnh kinh doanh. V× vËy, tuy lµ kh¸ch quan nhng
nã g¾n chÆt víi ho¹t ®éng chñ quan cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Do vËy,
chi phÝ lu th«ng lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ
chøc qu¶n lý kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i cho nªn ph©n lo¹i phÝ lu
th«ng lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ quan träng:
Mét lµ: Ph©n lo¹i theo néi dung kinh tÕ:
PhÝ lu th«ng ®îc chia thµnh phÝ lu th«ng thuÇn tuý vµ phÝ lu th«ng bæ
sung.
+ PhÝ lu th«ng thuÇn tuý: lµ nh÷ng kho¶n chÝ phÝ g¾n liÒn víi viÖc mua,
b¸n hµng ho¸, h¹ch to¸n hµng ho¸ vµ lu th«ng tiÒn tÖ. §ã lµ nh÷ng kho¶n chi
chØ nh»m chuyÓn ho¸ mét c¸ch ®¬n thuÇn gi¸ trÞ cña hµng ho¸ (T - H, H - T’).
Chi phÝ nµy kh«ng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng ho¸.
+ PhÝ lu th«ng bæ sung: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ nh»m tiÕp tôc vµ hoµn
thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhng bÞ h×nh th¸i lu th«ng che dÊu ®i. Nh×n chung phÝ
lu th«ng bæ sung kh«ng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸, nhng nã
lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Thuéc lo¹i phÝ lu th«ng bæ sung gåm c¸c
lo¹i chi phÝ: phÝ vËn t¶i, phÝ bèc dì hµng ho¸, phÝ ph©n lo¹i chän läc, ®ãng gãi
hµng ho¸, phÝ b¶o qu¶n hµng ho¸,...
Hai lµ: Ph©n lo¹i theo sù phô thuéc vµo tæng møc lu chuyÓn th× phÝ lu
th«ng ®îc chia thµnh phÝ lu th«ng kh¶ biÕn vµ phÝ lu thèng bÊt biÕn.
+ PhÝ lu th«ng kh¶ biÕn: lµ nh÷ng chi phÝ phô thuéc vµo sù thay ®æi cña
tæng møc lu chuyÓn hµng ho¸. Khi tæng møc lu chuyÓn hµng ho¸ t¨ng lªn hay
gi¶m xuèng th× c¸c kho¶n chi phÝ nµy còng t¨ng lªn hay gi¶m ®i. PhÝ lu th«ng
kh¶ biÕn bao gåm phÝ thu mua, phÝ vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸, phÝ b¶o qu¶n
hµng ho¸,... sù phô thuéc ®Õn møc nµo tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña c¸c chØ
tiªu.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ PhÝ lu th«ng bÊt biÕn lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng thay ®æi hoÆc Ýt cã
liªn quan ®Õn sù thay ®æi cña tæng møc lu chuyÓn hµng ho¸. PhÝ lu th«ng bÊt
biÕn bao gåm: chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
m¹i.
Ba lµ: Theo c¸c kh©u cña ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng
Ngêi ta cßn ph©n phÝ lu th«ng theo c¸c kh©u cña ho¹t ®éng kinh doanh
vµ qu¶n lý kinh doanh: ë cÊp Tæng c«ng ty, ë cÊp c«ng ty. Ngay trong doanh
nghiÖp còng chia ra: cÊp doanh nghiÖp (c«ng ty) cÊp kho, tr¹m, cöa hµng,
quÇy hµng, c¸c ®¹i lý (tæng ®¹i lý, ®¹i lý nh¸nh). §Ó minh ho¹ sù ph©n lo¹i
trªn cã thÓ minh ho¹ b»ng b¶ng danh môc chi phÝ lu th«ng:
Danh môc phÝ lu th«ng lµ b¶ng liÖt kª c¸c kho¶n môc phÝ lu th«ng trong
qu¸ tr×nh kinh doanh hµng ho¸. C¸c kho¶n môc trong b¶ng danh môc phÝ lu
th«ng ®îc x©y dùng theo nguyªn t¾c nµy, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i dÔ dµng
h¹ch to¸n c¸c chi phÝ ph¸t sinh ë tõng kh©u trong ho¹t ®éng kinh doanh theo
c¸ch x©y dùng trªn, b¶ng danh môc phÝ lu th«ng hµng ho¸ ®îc chia thµnh 4
kho¶n môc lín.
* Kho¶n môc phÝ vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸.
* Kho¶n môc phÝ b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô.
* Kho¶n môc phÝ hao hôt hµng ho¸.
* Kho¶n môc phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh.
B¶ng danh môc phÝ lu th«ng
I. PhÝ vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸
1. TiÒn cíc vËn t¶i.
2. TiÒn khu©n v¸c bèc dì hµng ho¸.
3. T¹p phÝ vËn t¶i.
II. PhÝ b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô
4. TiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) trùc tiÕp kinh doanh.
5. TiÒn thuª nhµ vµ c«ng cô.
6. TiÒn khÊu hao nhµ cöa, c«ng cô.
7. PhÝ ph©n lo¹i, chän läc, ®ãng gãi, bao b×.
8. PhÝ b¶o qu¶n.
9. Chi phÝ söa ch÷a nhá, nhµ cöa, c«ng cô.
10. Chi phÝ nhiªn liÖu, ®iÖn lùc.
11. Chi phÝ tr¶ l·i vay ng©n hµng.
12. Chi phÝ vÖ sinh kho tµng, cöa hµng.
13. Chi phÝ tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
14. Chi phÝ ®µo t¹o, huÊn luyÖn.
15. Chi phÝ kh¸c.
III. Chi phÝ hao hôt hµng ho¸.
16. Chi phÝ hao hôt hµng ho¸ trong ®Þnh møc.
17. Chi phÝ hao hôt ngoµi ®Þnh møc.
IV. Chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh.
18. TiÒn l¬ng bé m¸y qu¶n trÞ kinh doanh.
19. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
20. Chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc.
21. Chi phÝ nép lªn cÊp trªn.
22. Chi phÝ tiÕp kh¸ch.
23. Chi phÝ hµnh chÝnh kh¸c.
II-/ Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn phÝ lu th«ng.
Chi phÝ lu th«ng chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè, v× vËy viÖc x¸c ®Þnh ®îc c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi chi phÝ lu th«ng sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã
biÖn ph¸p vµ ph¬ng híng ®óng ®¾n ®Ó gi¶m chi phÝ lu th«ng. Díi ®©y lµ c¸c
nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn phÝ lu th«ng.
1-/ Nh©n tè bªn ngoµi:
a. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc nh c¸c v¨n b¶n, chÝnh s¸ch quy
ph¹m ph¸p luËt, c¸c quy chÕ, chÕ tµi do Nhµ níc ban hµnh nh: chÝnh s¸ch
thuÕ, chÝnh s¸ch gi¸ c¶, quy ®Þnh vÒ giao th«ng vËn t¶i, dÞch vô vËn t¶i, bèc
dì, ®iÒu kiÖn nguån hµng, nguån hµng s¶n xuÊt trong níc hay nhËp khÈu, tËp
trung hay ph©n t¸n.
Sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng: hÖ thèng ®êng x¸ giao th«ng ph¬ng tiÖn
chuyªn chë, bÕn c¶ng, kho b·i.
Sù ph¸t triÓn cña khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ míi vµ ®iÒu kiÖn tù
nhiªn, ®Þa h×nh, kh«ng gian vµ thêi gian, thêi tiÕt, khÝ hËu, vïng.
Nh chóng ta ®· biÕt nh©n tè bªn ngoµi cã ¶nh hëng trùc tiÕp còng nh gi¸n
tiÕp ®Õn phÝ lu th«ng. LÊy vÝ dô nh:
+ Gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng kinh doanh, c¸c lo¹i dÞch vô cã liªn quan ®Õn viÖc
kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. NÕu gi¸ cao sÏ dÉn ®Õn phÝ lu th«ng t¨ng
lªn vµ ngîc l¹i: gi¸ dÞch vô vËn t¶i bèc xÕp, ®iÖn, níc, dÞch vô thuª nhµ, thuª
kho b·i.
+ C¸c nguån hµng trong níc hoÆc níc ngoµi tõ ®Çu mèi nhËp khÈu. §iÒu
kiÖn vÒ nguån hµng cã t¸c ®éng rÊt quan träng tíi phÝ lu th«ng, nÕu nguån
hµng ë xa kh«ng tËp trung hoÆc nguån hµng khan hiÕm th× c¸c lo¹i chi phÝ cho
viÖc vËn chuyÓn tõ nguån tíi khi tiªu thô sÏ t¨ng vµ ngîc l¹i nÕu nh c¸c nguån
hµng ë gÇn, tËp trung, s½n cã.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ §iÒu kiÖn vÒ ®¬n vÞ tiªu dïng: ®¬n vÞ tiªu dïng cã ¶nh hëng trùc tiÕp
hay gi¸n tiÕp ®Õn phÝ lu th«ng, nÕu nh ®Þa ®iÓm réng lín tËn dông hÕt diÖn tÝch
kho b·i sÏ lµm ®Èy nhanh tèc ®é lu chuyÓn dÉn ®Õn phÝ lu th«ng gi¶m vµ ngîc
l¹i.
+ Sù ph¸t triÓn cña ngµnh vËn t¶i vµ nh÷ng h×nh thøc tiÕn bé ®îc ¸p dông
cho ngµnh vËn t¶i th«ng qua sù ph¸t triÓn cña khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ
míi. Nh ta ®· biÕt chi phÝ vËn t¶i lµ mét kho¶n chi phÝ chiÕm 80% trong chi
phÝ lu th«ng phô thuéc nhiÒu vµo chÝ phÝ vËn t¶i, gi¸ cíc vËn t¶i, tèc ®é ph¬ng
tiÖn vËn t¶i liªn tôc vµ tÝnh linh ho¹t cña ph¬ng tiÖn vËn t¶i.
+ Sù ph¸t triÓn cña tiÕn bé khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ míi trong
viÖc b¶o qu¶n, c©n ®ong, ®o hµng. Nh©n tè nµy ¶nh hëng tíi sù t¨ng gi¶m c¸c
kho¶n phÝ nh phÝ qua cÇu, phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi. NÕu c©n ®ong ®o hµng
chÝnh x¸c, nhanh gän sÏ lµm gi¶m c¸c kho¶n phÝ cã liªn quan.
2-/ Nh©n tè bªn trong.
Chi phÝ lu th«ng cao hay thÊp cßn chÞu sù chi phèi cña b¶n th©n doanh
nghiÖp cho nªn cã rÊt nhiÒu nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chÝ phÝ lu th«ng bao gåm:
a. Møc lu chuyÓn hµng ho¸ vµ c¬ cÊu cña møc lu chuyÓn hµng ho¸:
Khi møc lu chuyÓn hµng ho¸ t¨ng lªn th× doanh nghiÖp cã thÓ h¹ t¬ng ®èi
møc cña chi phÝ lu th«ng. Bëi v× khi møc lu chuyÓn hµng ho¸ t¨ng lªn th× sè
tiÒn tuyÖt ®èi cña kho¶n chi phÝ nµy còng t¨ng lªn song cã thÓ kh«ng t¨ng
b»ng møc t¨ng cña lu chuyÓn hµng ho¸. Bëi lÏ khi lu chuyÓn hµng ho¸ ®îc më
réng sÏ cã ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn hîp lý h¬n, n¨ng suÊt lao ®éng cã ®iÒu kiÖn
n©ng cao h¬n. MÆt kh¸c trong khi chÝ phÝ lu th«ng cßn cã nh÷ng kho¶n bÊt
biÕn nh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chÝ phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh, thuÕ vèn. Nh vËy
khi møc lu chuyÓn hµng ho¸ t¨ng lªn th× sè tiÒn tuyÖt ®èi cña chÝ phÝ lu th«ng
cã thÓ t¨ng lªn nhng møc t¨ng nhá h¬n so víi møc t¨ng lu chuyÓn hµng ho¸.
§iÒu ®ã lµm cho tû suÊt phÝ lu th«ng gi¶m xuèng.
MÆt kh¸c c¬ cÊu cña møc lu chuyÓn hµng ho¸ còng ¶nh hëng ®Õn phÝ lu
th«ng. NÕu c¬ cÊu cña møc lu chuyÓn hµng ho¸ gåm nh÷ng lo¹i hµng hîp víi
nhu cÇu th× sÏ b¸n nhanh gi¶m ®îc phÇn nµo chi phÝ b¶o qu¶n, hao hôt, l·i vay
vèn. Do vËy møc t¬ng ®èi phÝ lu th«ng h¹ thÊp, ngîc l¹i sÏ lµm møc phÝ lu
th«ng t¨ng lªn.
b. Nh©n tè s¶n xuÊt:
Khi s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn th× kinh doanh hµng ho¸ còng ph¸t triÓn
theo, c¸c mÆt hµng t¨ng lªn, chÊt lîng ®îc n©ng lªn tõ ®ã sÏ më réng møc lu
chuyÓn hµng ho¸, do vËy tû suÊt phÝ lu th«ng ®îc h¹ thÊp. MÆt kh¸c nÕu tæ chøc
s¶n xuÊt hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tæ chøc lu chuyÓn hµng ho¸ ®îc hîp lý
h¬n. §iÒu nµy còng cã thÓ gióp cho viÖc tiÕt kiÖm ®îc phÝ lu th«ng.
c. Tæ chøc vËn chuyÓn hµng ho¸:
Khi sö dông hîp lý ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, kÕt hîp mét c¸ch khoa häc
c¸c nguån hµng, m¹ng líi b¸n hµng, kho hµng sao cho chän ®îc qu·ng ®êng
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vËn chuyÓn tèi u nhÊt cïng víi viÖc c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng, xÕp dì sÏ gi¶m ®îc chi phÝ vËn chuyÓn hao hôt, t¨ng tèc ®é lu chuyÓn tõ
møc phÝ ®îc h¹ thÊp.
d. Nh©n tè vÒ n¨ng suÊt lao ®éng:
Khi n¨ng suÊt lao ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng t¨ng th× tiÕt kiÖm ®îc lao
®éng sö dông, tiÕt kiÖm ®îc chÝ phÝ lu th«ng. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng sÏ t¨ng
®îc tiÒn l¬ng b×nh qu©n cho c«ng nh©n, tæng tiÒn l¬ng còng cã thÓ t¨ng. Tuy
nhiªn khi tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng
b×nh qu©n th× tû suÊt phÝ lu th«ng sÏ ®îc h¹ thÊp.
e. Gi¸ c¶:
NÕu gi¸ c¶ cña c¸c vËt liÖu dông cô mua s¾m nh»m phôc vô kinh doanh,
cíc phÝ vËn chuyÓn xÕp dì mµ cao th× sÏ lµm cho phÝ lu th«ng t¨ng lªn. Do ®ã
khi tÝnh to¸n vËn dông c¸c møc gi¸ cña c¸c vËt liÖu, dÞch vô cã liªn quan mµ
hîp lý sÏ tiÕt kiÖm ®îc phÝ lu th«ng mµ vÉn hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô.
g. Nh©n tè tæ chøc bé m¸y vµ c¬ së vËt chÊt cña doanh nghiÖp:
Tr×nh ®é tæ chøc m¹ng líi cña doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é tiªn tiÕn cña c¬
së vËt chÊt kü thuËt mµ doanh nghiÖp hiÖn ®ang sö dông còng ¶nh hëng lín
tíi phÝ lu th«ng cña doanh nghiÖp. Tæ chøc bé m¸y vµ m¹ng líi kinh doanh
hîp lý sÏ gi¶m ®îc nh÷ng kh©u trung gian kh«ng cÇn thiÕt, lo¹i trõ ®îc nh÷ng
kho¶n chi phÝ bÊt hîp lý. Thªm vµo ®ã, c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¹t tr×nh ®é
tiªn tiÕn bao nhiªu sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng më réng lu chuyÓn hµng
ho¸ tõ ®ã gãp phÇn gi¶m ®îc chÝ phÝ lu th«ng.
h. Khèi lîng c¬ cÊu hµng ho¸ dù tr÷ cña doanh nghiÖp trong tõng giai ®o¹n.
V× dù tr÷ lµ cÇn thiÕt nhng ph¶i tÝnh to¸n lîng dù tr÷ vµ c¬ cÊu dù tr÷ cho
phï hîp bëi v× dù tr÷ cµng nhiÒu th× chÝ phÝ b¶o qu¶n hµng ho¸, hao hôt cµng
cao.
i. §ã lµ viÖc tæ chøc thanh to¸n, vay tr¶ gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch
hµng, doanh nghiÖp víi ng©n hµng, víi c¸c tæ chøc tÝn dông vµ ngêi gãp vèn.
III-/ TÇm quan träng cña gi¶m chÝ phÝ lu th«ng.
Ho¹t ®éng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng lµ ph¶i chÊp nhËn c¹nh
tranh vµ ph¶i biÕt c¹nh tranh. Víi c¬ chÕ qu¶n lý míi Nhµ níc giao quyÒn tù
chñ cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm cao tríc mäi ho¹t ®éng vµ
kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. C¬ chÕ thÞ trêng còng ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn
thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan. Cho nªn phÝ
lu th«ng lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc ®¸nh gi¸ b»ng chØ tiªu lîi nhuËn.
Mµ lîi nhuËn lµ phÇn gi¸ trÞ d«i ra cña doanh thu so víi chÝ phÝ, v× vËy gi¶m
chÝ phÝ lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó lµm t¨ng lîi nhuËn tøc lµ lµm t¨ng kÕt
qu¶ kinh doanh. Trong kinh doanh th¬ng m¹i phÝ lu th«ng lµ kho¶n chi phÝ
chñ yÕu sau chi phÝ mua hµng do ®ã ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ngêi ta
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dïng chØ tiªu phÝ lu th«ng. PhÝ lu th«ng còng cßn lµ chØ tiªu ®Ó c¨n cø ®¸nh
gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh, t×nh h×nh sö dông lao ®éng vËt t, tiÒn vèn.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸ch kho¸n phÝ trong ®ã cã
c¸ch kho¸n t¬ng ®èi khoa häc mµ c¸c chñ doanh nghiÖp thêng ¸p dông lµ
c¸ch kho¸n phÝ lu th«ng qua kho¸n møc l·i trªn tæng sè vèn. Trong thêi ®¹i
th«ng tin nh hiÖn nay th× th«ng tin cã rÊt nhiÒu chiÒu vµ cùc kú nhanh chãng
cho nªn nã ®· trë nªn rÊt thuËn lîi cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c.
V× vËy vÊn ®Ò nhËp hµng ho¸ vËt t rÎ b¸n ®¾t lµ Ýt gÆp. Do ®ã muèn cã l·i vµ
cã l·i cao th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý ®Õn
nh÷ng yÕu tè cã liªn quan. Trong ®ã yÕu tè quan träng nhÊt lµ gi¶m phÝ lu
th«ng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i phÝ lu th«ng lµ lo¹i chÝ phÝ chiÕm
tû träng chñ yÕu v× vËy tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng
m¹i lµ cùc kú quan träng. NÕu chóng ta tiÕt kiÖm ®îc phÝ lu th«ng th× sÏ h¹
thÊp ®îc gi¸ b¸n vËt t hµng ho¸ gãp phÇn n©ng cao søc mua, n©ng cao søc
c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. Nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nhÊt lµ ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
MÆt kh¸c tiÕt kiÖm ®îc phÝ lu th«ng sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp,
®¶m b¶o t¨ng tÝch luü vèn cho t¸i s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ngêi
s¶n xuÊt, ngêi qu¶n lý n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó gi¶m chÝ phÝ, tù gi¸c
thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chÝ phÝ, qu¶n lý sö dông c¸c kho¶n chÝ
phÝ cã hiÖu qu¶.
Tuy nhiªn trong viÖc cè g¾ng tiÕt kiÖm chÝ phÝ lu th«ng cÇn lu ý tiÕt kiÖm
mét c¸ch hîp lý. Tr¸nh khuynh híng gi¶m chi phÝ mét c¸ch m¸y mãc, thiÕu
khoa häc, viÖc ®¸ng chi l¹i kh«ng chi viÖc kh«ng ®¸ng chi l¹i chi mét c¸ch dËp
khu«n m¸y mãc theo kÕ ho¹ch (bëi v× nhiÒu khi kÕ ho¹ch cha ®îc chÝnh x¸c,
s¸t víi yªu cÇu thùc tÕ). Nh ta biÕt phÝ lu th«ng thùc chÊt lµ nh÷ng kho¶n chi rÊt
linh ho¹t, phô thuéc vµo ý kiÕn chñ quan cña ngêi kinh doanh bëi vËy nÕu biÕt
sö dông hîp lý, tiÕt kiÖm mét c¸ch khoa häc phÝ lu th«ng th× ngêi kinh doanh sÏ
®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh cña m×nh lµ lîi nhuËn.
Tõ khi hoµn toµn thèng nhÊt ®Êt níc chóng ta ®· tr¶i qua hai thêi kú kinh
tÕ kh¸c nhau, ®ã lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng
cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung mäi ho¹t
®éng kinh tÕ ®Òu theo kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch tõ trªn déi xuèng, bé m¸y kinh tÕ
vËn ®éng theo guång kÕ ho¹ch chØ tiªu tõ trªn giao xuèng v× vËy x¶y ra t×nh
tr¹ng “l·i gi¶ lç thËt” ë c¸c doanh nghiÖp. Trong c¬ chÕ bao cÊp, c¸c doanh
nghiÖp kinh doanh vËt t còng cã kÕ ho¹ch chÝ phÝ lu th«ng. KÕ ho¹ch phÝ lu
th«ng ®îc x©y dùng vµo kÕ ho¹ch lu chuyÓn vËt t hµng ho¸. Møc lu chuyÓn vËt
t hµng ho¸ lµ do cÊp trªn quy ®Þnh theo kÕ ho¹ch. Thùc chÊt cña viÖc tiÕt kiÖm
phÝ lu th«ng ë thêi kú ®ã lµ lµm sao gi¶m ®îc c¸c kho¶n môc chÝ phÝ so víi kÕ
ho¹ch. Do vËy viÖc tiÕt kiÖm nµy nhiÒu khi kh«ng thùc tÕ vµ kh«ng ®em l¹i
hiÖu qu¶, nhiÒu kho¶n cÇn chÝ phÝ th× tiÕt kiÖm ngîc l¹i nhiÒu kho¶n cã thÓ tiÕt
kiÖm l¹i kh«ng tiÕt kiÖm. Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh
nghiÖp ph¶i tù h¹ch to¸n kinh doanh. Do ®ã kÕ ho¹ch phÝ lu th«ng cña c¸c
doanh nghiÖp chØ mang tÝnh ®Þnh híng. MÆt kh¸c phÝ lu th«ng lµ nh÷ng kho¶n
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chi rÊt linh ho¹t phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ý kiÕn chñ quan cña ngêi kinh doanh.
§Ó t¨ng ®îc lîi nhuËn môc tiªu sè mét cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, c¸c
doanh nghiÖp th¬ng m¹i cÇn ph¶i cè g¾ng tiÕt kiÖm chÝ phÝ lu th«ng. V× chÝ
phÝ lu th«ng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i chiÕm mét kho¶ng rÊt lín
kho¶ng 80% trong tæng chi phÝ. Thùc chÊt cña viÖc tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng
trong c¬ chÕ thÞ trêng kh¸c víi tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng trong c¬ chÕ bao cÊp.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng cã nghÜa lµ cø gi¶m ®îc tèi ®a
c¸c kho¶n chi phÝ lµ tiÕt kiÖm ®îc phÝ lu th«ng mµ tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng ë ®©y
lµ cã nghÜa biÕt tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ khoa häc, kho¶n
nµo ®¸ng tiÕt kiÖm th× tiÕt kiÖm, kho¶n nµo kh«ng ®¸ng tiÕt kiÖm mÆc dï
kho¶n chi rÊt lín th× vÉn chi sao cho ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh cña m×nh vµ
cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Khi tèc ®é gi¶m phÝ lu th«ng ®¹t ®îc nhá h¬n hoÆc b»ng
tèc ®é t¨ng lîi nhuËn khi ®ã viÖc tiÕt kiÖm lµ hiÖu qu¶.
IV-/ Nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ ph©n tÝch phÝ lu th«ng.
Dùa vµo c¸ch ph©n lo¹i phÝ lu th«ng vµ b¶ng danh môc phÝ lu th«ng ta cã
c¸c chØ tiªu phÝ lu th«ng vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh.
Thø 1: Tæng sè tiÒn chi phÝ lu th«ng lµ tæng céng sè tiÒn chi phÝ lu th«ng
cña bèn kho¶n môc. Tæng sè tiÒn chÝ phÝ lu th«ng lµ chØ tiªu sè tuyÖt ®èi. §¬n
vÞ tÝnh lµ (®ång) hoÆc ngµn ®ång. Nã còng ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau:
= x
Thø 2: Tû lÖ chÝ phÝ lu th«ng lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a tæng sè tiÒn chÝ phÝ
lu th«ng so víi tæng doanh sè b¸n ra (gi¸ b¸n).
= x 100%
Tû lÖ phÝ lu th«ng cña tõng kho¶ng môc lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a tæng sè tiÒn
chi phÝ lu th«ng cña tõng kho¶n môc so víi tæng doanh sè b¸n ra (gi¸ b¸n).
Thø 3: Tû träng cña tõng kho¶n môc chi phÝ lu th«ng lµ tû lÖ phÇn tr¨m
cña tõng kho¶n môc phÝ chiÕm trong tæng sè phÝ. Tû träng cña tÊt c¶ c¸c
kho¶n môc chi phÝ lu th«ng ph¶n ¸nh cÊu thµnh chi phÝ lu th«ng. Tû träng cña
tõng kho¶n môc chi phÝ lu th«ng ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
= x 100%
Thø 4: Møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch chÝ phÝ lu th«ng lµ tû lÖ phÇn tr¨m
cña tæng sè tiÒn CPLT thùc hiÖn so víi tæng sè tiÒn CPLT kÕ ho¹ch. Nã ®îc
x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc.
= x 100%
Thø 5: Møc tiÕt kiÖm chÝ phÝ lu th«ng hay vît chi vµ ph¹m vi h¹ thÊp hay
n©ng cao tû lÖ CPLT.
+ Møc tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng hay vît chi lµ sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a
tæng sè tiÒn CPLT thùc hiÖn vµ tæng sè tiÒn CPLT kÕ ho¹ch.
= -
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
NÕu hiÖu sè nhá h¬n kh«ng (<0) lµ møc tiÕt kiÖm CPLT vµ nÕu hiÖu sè
lín h¬n kh«ng (>0), ®ã lµ møc vît chi CPLT.
+ Ph¹m vi h¹ thÊp hay n©ng cao tû lÖ CPLT lµ hiÖu sè cña tû lÖ chi phÝ lu
th«ng vµ tû lÖ chi phÝ lu th«ng kÕ ho¹ch:
= NÕu hiÖu sè nµy nhá h¬n kh«ng (<0) lµ ph¹m vi h¹ thÊp, nÕu hiÖu sè nµy
lín h¬n kh«ng (>0) lµ ph¹m vi n©ng cao.
Dïng chØ tiªu trªn, ta cã thÓ x¸c ®Þnh møc tiÕt kiÖm chÝ phÝ lu th«ng hoÆc
vît chi t¬ng ®èi b»ng c«ng thøc.
=
Thø 6: Tèc ®é h¹ thÊp hay n©ng cao tû lÖ CPLT lµ tû lÖ phÇn tr¨m cña
ph¹m vi h¹ thÊp hay n©ng cao tû lÖ CPLT thùc tÕ so víi tû lÖ CPLT kÕ ho¹ch.
Nã ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau:
= x 100%
Ngoµi c¸c c«ng thøc ë trªn chÝ phÝ lu th«ng cßn bao gåm chÝ phÝ:
A. Chi phÝ vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸: lµ toµn bé c¸c kho¶n chÝ phÝ vÒ vËn
chuyÓn, bèc dì hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh mua b¸n, xuÊt nhËp hµng ho¸. Chi
phÝ vËn t¶i bèc dì hµng ho¸ gåm cã:
1. TiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn: lµ nh÷ng kho¶n tiÒn chÝ phÝ vÒ cíc phÝ vËn t¶i
c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn nh tÇu ho¶, « t«, tµu thuû, xµ lan hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn th«
s¬ nh xe bß, xe lam, xÝch l«, xe ngùa.
§Ó x¸c ®Þnh tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc träng lîng,
khèi lîng hµng ho¸ cÇn vËn chuyÓn theo tõng lo¹i ph¬ng tiÖn, ®é ®êng dµi
b×nh qu©n (cù ly hay kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn b×nh qu©n) cña tõng lo¹i ph¬ng
tiÖn vÒ gi¸ cíc 1 tÊn/km theo tõng lo¹i ph¬ng tiÖn.
Träng lîng hµng ho¸ cÇn vËn chuyÓn ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
TVC = x Hb x HC
ë ®©y:
TVC = träng lîng hµng ho¸ cÇn vËn chuyÓn (tÊn)
MV = gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo vµ b¸n ra trong kú cÇn ph¶i vËn
chuyÓn (®ång).
GM = gi¸ mua b×nh qu©n 1 tÊn hµng (®ång)
Hb
= HÖ sè hµng c¶ b× Hb =
HC = hÖ sè träng lîng hµng tÝnh cíc (bËc hµng tÝnh cíc)
§o¹n ®êng vËn chuyÓn b×nh qu©n (cù ly, kho¶ng c¸ch) ®îc x¸c ®Þnh b»ng
c«ng thøc sau ®©y:
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
n
Sbq = =
S Q
i
i
i 1
n
Q
i
i 1
ë ®©y:
Sbq = cù ly vËn chuyÓn b×nh qu©n (km)
S1 , S2 ... Sn = cù ly thùc tÕ cña tõng qu·ng ®êng (km)
Q1 , Q2 ... Qn = träng lîng hµng ho¸ cÇn vËn chuyÓn trªn qu·ng ®êng
t¬ng øng (tÊn).
Gi¸ cíc tÊn/km (theo tõng lo¹i ph¬ng tiÖn) c¨n cø vµo gi¸ thÞ trêng hiÖn
hµnh vµ th¬ng lîng víi c¬ quan dÞch vô vËn t¶i cã hîp ®ång ký kÕt. Sau khi
x¸c ®Þnh ®îc ba yÕu tè trªn, ta cã thÓ x¸c ®Þnh tiÒn cíc vËn chuyÓn theo c«ng
thøc sau:
CVC = TVC * Sbq x GVC
CVC = tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn (®ång)
Sbq = ®o¹n ®êng dµi b×nh qu©n (km)
TVC = träng lîng hµng ho¸ vËn chuyÓn (tÊn)
GVC = gi¸ cíc vËn chuyÓn 1tÊn/km (®ång)
2. TiÒn bèc dì khu©n v¸c: lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ®Ó thuª mín nh©n c«ng vµ
ph¬ng tiÖn bèc dì hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh, mua, b¸n, xuÊt nhËp hµng ho¸.
NÕu gäi CV lµ chi phÝ bèc dì khu©n v¸c, ta cã:
CBV = TBV x Dt x GBV (®ång)
ë ®©y:
TBV = träng lîng hµng ho¸ cÇn bèc dì, khu©n v¸c
TBV = QM + B x HBV (tÊn)
QM + B = tæng khèi lîng hµng ho¸ mua vµo vµ b¸n ra trong kú (tÊn)
HBV = tû lÖ hµng cÇn ph¶i bèc dì khu©n v¸c (%)
Dt = sè lÇn bèc dì khu©n v¸c (cßn gäi lµ sè ®éng t¸c bèc dì, khu©n
v¸c) ®îc tÝnh b×nh qu©n, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn vµ kinh nghiÖm cña
c¸c kú tríc ®èi víi tõng lo¹i ph¬ng tiÖn.
GBV = Gi¸ bèc lªn hoÆc dì xuèng 1 tÊn/®éng t¸c.
3. T¹p phÝ vËn t¶i: bao gåm nh÷ng kho¶n chÝ phÝ nhá ph¸t sinh trong qu¸
tr×nh vËn t¶i, bèc dì hµng ho¸ nh:
- TiÒn thuª bÕn, b·i, kho t¹m thêi trªn ®êng vËn chuyÓn trong trêng hîp
ph¶i thay ®æi ph¬ng tiÖn.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸c kho¶n chi ®Ó b¶o qu¶n hµng ho¸ trong khi vËn chuyÓn do ®iÒu kiÖn
tù nhiªn ®ßi hái (ma, b·o).
- C¸c thñ tôc phÝ vËn t¶i (niªm phong, cÆp ch×) vµ tiÒn söa ch÷a cÇu ®êng
cho mét chuyÕn vËn t¶i ®Ó gi¶m nhÑ bèc dì, khu©n v¸c.
- C«ng t¸c phÝ cho nh©n viªn ®i ¸p t¶i thêng xuyªn vµ b¶o hé lao ®éng
cho ¸p t¶i viªn chuyªn tr¸ch.
- LÖ phÝ bÕn b·i, cíc ®êng nh¸nh xe ho¶.
§Ó lËp c¸c kho¶n phÝ nµy, ngêi ta dïng b¶ng kª dùa vµo kinh nghiÖm cña
kú b¸o c¸o vµ íc lîng sù biÕn ®éng cña kú kÕ ho¹ch.
B. Chi phÝ b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô.
Lµ nh÷ng kho¶n chÝ phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô
hµng ho¸ ë c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Trong kho¶n môc nµy cã rÊt nhiÒu tiÓu
kho¶n môc nhá. Chóng ta sÏ xem xÐt mét sè tiÓu kho¶n môc ®iÓn h×nh.
1. TiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) trùc tiÕp kinh doanh: lµ c¸c kho¶n chi vÒ tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) ®Ó tr¶ cho sè c¸n bé c«ng nh©n viªn trùc tiÕp lµm nhiÖm vô
b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô.
= x
2. Chi phÝ b¶o qu¶n hµng ho¸: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ nh»m gi÷ g×n sè lîng vµ chÊt lîng hµng ho¸ dù tr÷ trong kho. Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy gåm cã:
chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu dïng ®Ó b¶o qu¶n hµng ho¸ nh dÇu, mì, s¬n, bµn
ch¶i, giÎ lau.
3. Chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ng©n hµng: lµ sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a sè l·i ph¶i
tr¶ cho ng©n hµng vÒ c¸c h×nh thøc vay vµ sè tiÒn l·i cña tiÒn göi vµo ng©n
hµng. §Ó x¸c ®Þnh chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ng©n hµng, tríc tiªn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc
tæng sè tiÒn cÇn thiÕt ph¶i vay cña ng©n hµng theo c¸c h×nh thøc vay trong n¨m
kÕ ho¹ch vµ thêi h¹n vay. Dùa vµo tû suÊt lîi tøc tiÒn vay cña tõng h×nh thøc
vay, cã thÓ x¸c ®Þnh sè l·i ph¶i tr¶ cho ng©n hµng theo c«ng thøc sau:
CVNH =
Trong ®ã:
CVNH = chÝ phÝ tiÒn l·i ph¶i tr¶ cho ng©n hµng theo tõng h×nh thøc
vay (®ång).
Sv
= sè tiÒn vay cña ng©n hµng theo tõng h×nh thøc vay (®ång)
B
= tû suÊt lîi tøc tiÒn vay ng©n hµng %/th¸ng (n¨m)
t
= thêi h¹n vay ng©n hµng (tÝnh theo ngµy hoÆc th¸ng)
T
= thêi gian cña th¸ng (hoÆc n¨m) tÝnh b»ng ngµy.
Thø 2: ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tæng sè c¸c kho¶n tiÒn göi vµo ng©n hµng vµ sè
tiÒn l·i, tû suÊt lîi tøc cña tiÒn göi ®Ó tÝnh ra sè l·i cña tiÒn göi ng©n hµng cña
doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thø 3: sè tiÒn chªnh lÖch gi÷a sè l·i ph¶i tr¶ vÒ c¸c kho¶n tiÒn vay vµ sè
tiÒn l·i cña tiÒn göi chÝnh lµ sè tiÒn chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ng©n hµng.
4. Chi phÝ nhiªn liÖu, ®iÖn lùc: lµ kho¶n tiÒn chi vÒ nhiªn liÖu, ®iÖn lùc
dïng trong kinh doanh nh: nhiªn liÖu dïng ch¹y m¸y th¾p s¸ng kho tµng, cöa
hµng, chi phÝ ®iÖn lùc ®Ó ch¹y m¸y b¬m, th¾p s¸ng... ph¶i tr¶ cho c¬ quan
qu¶n lý ph©n phèi ®iÖn. §èi víi kho¶n nµy ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p thèng kª
kinh nghiÖm vµ tÝnh to¸n theo møc ®é ®Ó dù kiÕn sè chi kú kÕ ho¹ch.
5. Chi phÝ vÒ vÖ sinh kho tµng, cöa hµng: lµ kho¶n chÝ phÝ dïng vµo vÖ
sinh kho tµng, cöa hµng nh xµ phßng, bå t¹t, thuèc s¸t trïng, chæi quÐt nhµ,
tiÒn tr¶ c«ng cho c«ng ty vÖ sinh thu ®Ó r¸c. Khi tÝnh c¸c kho¶n nµy thêng
dïng ph¬ng ph¸p b¶n kª vµ dùa vµo kinh nghiÖm kú tríc.
C. Chi phÝ hao hôt hµng ho¸.
1. Hao hôt trong ®Þnh møc: lµ hao hôt tù nhiªn phô thuéc vµo tÝnh chÊt
vËt lý ho¸ häc cña hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, giao nhËn, bèc dì,
b¶o qu¶n. Sù hao hôt trªn lµ tÊt yÕu nh x¨ng dÇu bay h¬i, than vì vôn, ph©n
®¹m r¬i v·i (®¹m rêi) xi m¨ng vì bao,... ngêi ta thêng quy ®Þnh thµnh ®Þnh
møc hao hôt. §Þnh møc hao hôt lµ tû lÖ hao hôt cho phÐp tèi ®a ®èi víi hµng
ho¸ trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý kinh doanh cña thêi kú
kÕ ho¹ch cho tõng lo¹i hµng vµ tõng kh©u. Dùa vµo ®Þnh møc hao hôt ngêi ta
cã thÓ tÝnh ®îc lîng hµng hã cho phÐp hao hôt (tù nhiªn). Hao hôt trong ®Þnh
møc ®îc tÝnh vµo phÝ lu th«ng. NÕu tiÕt kiÖm ®îc ®Þnh møc hao hôt ®îc tÝnh
vµo l·i.
2. Hao hôt ngoµi ®Þnh møc: lµ hao hôt do chñ quan cña con ngêi g©y ra.
VÝ dô lµm rß rØ, ch¶y vì, quªn kho¸ van, ®ãng n¾p,... hao hôt nhiÒu h¬n so víi
®Þnh møc cho phÐp. Ngoµi ra do hµng lo¹t nguyªn nh©n kh¸c: hµng ho¸ bÞ hao
hôt, mÊt gi¸, gi¶m chÊt lîng,... ®©ylµ kho¶n béi chi ph¶i trõ vµo lîi nhuËn.
D. Chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh.
1. TiÒn l¬ng gi¸n tiÕp kinh doanh: lµ toµn bé kho¶n tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng)
cho gi¸m ®èc, c¸c trëng phã phßng ban, c¸c bé phËn cöa hµng, trung t©m, xÝ
nghiÖp,... §©y lµ chi phÝ tiÒn l¬ng (tiÒn c«ng) cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh
nghiÖp. C¨n cø vµo kÕ ho¹ch lao ®éng tiÒn l¬ng, c¨n cø vµo thang bËc vµ hîp
®ång ®· ký víi ngêi lµm thuª qu¶n lý, cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc tæng quü l¬ng trong
tõng ®¬n vÞ thêi gian cña bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh.
2. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong qu¶n lý hµnh chÝnh: lµ sè tiÒn
trÝch khÊu hao nhµ cöa, c«ng cô dïng trong qu¶n lý kinh doanh.
3. Chi phÝ nhiªn liÖu, ®iÖn lùc: dïng trong qu¶n lý hµnh chÝnh nh: nhiªn
liÖu xe con, ®iÖn dïng th¾p s¸ng vµ m¸y mãc lµm viÖc hµnh chÝnh ph¶i tr¶ cho
c¬ quan ph©n phèi ®iÖn.
4. C¸c kho¶n chi phÝ kh¸c: chi phÝ trang trÝ, tiÕp kh¸ch, chi phÝ héi nghÞ
tæng kÕt.
V-/
Néi dông cña gi¶m phÝ lu th«ng.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1-/ Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m chÝ phÝ vËn t¶i bèc dì:
Rót ng¾n qu·ng ®êng vËn t¶i b×nh qu©n vµ lùa chän ®óng ®¾n ph¬ng tiÖn
vËn t¶i hµng ho¸, kÕt hîp chÆt chÏ mua vµ b¸n, chñ ®éng tiÕn hµnh c¸c ho¹t
®éng dÞch vô, ph©n bè hîp lý m¹ng líi kinh doanh t¹o cho hµng ho¸ cã con ®êng vËn ®éng hîp lý vµ ng¾n nhÊt, chuÈn bÞ tèt chµo hµng, chuÈn bÞ tèt ®ãng
gãi hµng ho¸ vµ bao b× phï hîp, tæ chøc tèt c«ng t¸c bèc dì hµng ho¸ ë hai
®Çu tuyÕn vËn chuyÓn vµ hîp t¸c chÆt chÏ víi c¬ quan vËn chuyÓn, sö dông
ph¬ng thøc vËn chuyÓn tiªn tiÕn.
2-/ C¸c biÖn ph¸p gi¶m chÝ phÝ b¶o qu¶n, thu mua, tiªu thô.
Tæ chøc bé m¸y kinh doanh vµ m¹ng líi kinh doanh cã quy m« phï hîp
víi khèi lîng hµng ho¸ lu©n chuyÓn, t¨ng cêng qu¶n lý vµ sö dông tèt tµi s¶n
dïng trong kinh doanh thùc hiÖn ®óng kû luËt tµi chÝnh tÝn dông, ¸p dông tiÕn
bé khoa häc, c«ng nghÖ míi trng b¶o qu¶n hµng ho¸, t¨ng cêng båi dìng, n©ng
cao tr×nh ®é kü thuËt, nghiÖp vô cña c¸n bé c«ng nh©n viªn c«ng t¸c kho.
3-/ C¸c biÖn ph¸p gi¶m chÝ phÝ hao hôt hµng ho¸:
Hao hôt hµng ho¸ cã liªn quan ®Õn nhiÒu kh©u, nhiÒu yÕu tè, ®Æc biÖt
ph¶i quan t©m ®Õn ®iÒu kiÖn kü thuËt. §Ó gi¶m hao hôt cã thÓ ¸p dông c¸c
biÖn ph¸p sau: kiÓm tra chÆt chÏ sè lîng, chÊt lîng hµng ho¸ nhËp kho. Cã sù
ph©n lo¹i hµng ho¸ vµ biÖn ph¸p b¶o qu¶n thÝch hîp ngay tõ ®Çu. C¶i tiÕn kü
thuËt b¶o qu¶n hµng hãa ë kho, tr¹m, cöa hµng. Cñng cè vµ hoµn thiÖn kho
tµng, vËt liÖu che ®Ëy, kª lãt c¸c trang thiÕt bÞ cña kho x©y dùng c¸c ®Þnh møc
hao hôt vµ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kh©u, c¸c yÕu tè cã liªn quan ®Õn hao hôt tù
nhiªn. T¨ng cêng båi dìng kü thuËt b¶o qu¶n vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña
c«ng nh©n b¶o qu¶n, b¶o vÖ hµng ho¸.
4-/ C¸c biÖn ph¸p gi¶m chÝ phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh.
Tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¶i tiÕn bé m¸y qu¶n lý phï hîp
víi sù ph¸t triÓn cña c«ng ty. Gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng cÇn thiÕt,
gi¶m bít c¸c kho¶n chi tiªu cã tÝnh chÊt h×nh thøc, ph« tr¬ng. ¸p dông c¸c tiÕn
bé khoa häc trong qu¶n lý hµnh chÝnh ®¶m b¶o th«ng tin trong suèt, chÝnh x¸c.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
phÇn 2
ph©n tÝch t×nh h×nh phÝ lu th«ng t¹i c«ng ty
Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi
I-/
Giíi thiÖu c«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi.
2-/ §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c«ng ty.
a. §Æc ®iÓm vÒ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng.
a.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng ty.
Chøc n¨ng qu¶n lý vËt t than cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· h×nh thµnh sau
khi miÒn B¾c hoµn toµn gi¶i phãng. Lóc ®Çu lµ c«ng ty cung øng than xi m¨ng
thuéc Tæng côc vËt t, tõ n¨m 1969 lµ Bé vËt t. Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña Nhµ níc
qu¶n lý vËt t theo ngµnh tõ s¶n xuÊt ®Õn lu th«ng ph©n phèi, ngµy 25/11/1974
Héi ®ång ChÝnh phñ chuyÓn chøc n¨ng qu¶n lý cung øng than vÒ Bé ®iÖn than
(QuyÕt ®Þnh 254-CP vµ ngµy 9/12/1974 cña Bé ®iÖn than, QuyÕt ®Þnh 1878/§TQLKT thµnh lËp “C«ng ty qu¶n lý vµ ph©n phèi than Hµ Néi”) ho¹t ®éng chÝnh
thøc vµo ngµy 1/1/1975 víi nhiÖm vô tæ chøc thu mua cung øng ®ñ than theo kÕ
ho¹ch cho c¸c nhu cÇu sö dông than cña Bé trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng t¹i c¸c ®Þa
bµn tõ Hµ Néi, Hµ T©y, Hoµ B×nh, S¬n La, Lai Ch©u.
§Õn n¨m 1993 theo chñ tr¬ng cña Nhµ níc thµnh lËp l¹i doanh nghiÖp
Nhµ níc nªn ngµy 30/6/1993 Bé n¨ng lîng ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh
488/NLNL-TCCB-L§ thµnh lËp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc - c«ng ty cung øng
than Hµ Néi ®îc ®æi tªn thµnh “C«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi”
lµm nhiÖm vô kinh doanh than s¶n xuÊt chÕ biÕn than sinh ho¹t phôc vô mäi
nhu cÇu than cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña c¸n bé tiªu dïng néi thµnh, ngo¹i
thµnh Hµ Néi, c¸c tØnh Hµ T©y, Hoµ B×nh, S¬n La, Lai Ch©u vµ c¸c tØnh l©n
cËn. C¬ së vËt chÊt cña c«ng ty nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp cßn rÊt nghÌo
nµn víi bèn c¨n nhµ cÊp IV lµm v¨n phßng t¹i VÜnh Tuy, bµn ghÕ th« s¬, cã
mét xe con, hai xe vËn t¶i than. C¸c tr¹m hÇu nh kh«ng cã g×. Tr¹m Cæ Loa cã
mét m¸y xóc, mét m¸y g¹t, tr¹m VÜnh Tuy cã mét b¨ng t¶i than cì nhá, nãi
chung thiÕt bÞ hÇu nh ®· khÊu hao hÕt, nhµ lµm viÖc cña c¸c tr¹m vµ nhµ ë cña
c¸n bé c«ng nh©n viªn chØ lµ thanh tre, nøa l¸ víi tæng sè 207 c¸n bé c«ng
nh©n viªn, 4 ®¹i häc vµ 23 trung cÊp. §Õn nay c«ng ty ®· cã mét ng«i nhµ 3
tÇng ë Ph¬ng LiÖt - §èng §a - Hµ Néi lµm trô së chÝnh. Tr¹m VÜnh Tuy cã
mét nhµ c©n 30 tÊn, tr¹m Cæ Loa cã v¨n phßng lµ nhµ 2 tÇng vµ tr¹m c©n 30
tÊn. C¸c tr¹m ®Òu ®Çy ®ñ tiÖn nghi h¬n. C«ng ty ®· cã xe vËn t¶i chuyÓn ®Õn
tËn n¬i sö dông trong ®ã sè xe míi mua lµ mét m¸y xóc DH 112 míi, mét
m¸y ñi C130 míi. Tr¹m Gi¸p NhÞ míi trang bÞ 02 d©y chuyÒn chÕ biÕn than
khÐp kÝn tõ nghiÒn sang trén Ðp than tæ ong,... C«ng ty ®· cã 02 xe con phôc
vô c«ng t¸c, 01 xe H¶i ¢u vµ 01 xe 12 chç ngåi chuyªn ®a CBCNV ®i du lÞch
vµ phôc vô c¸c c«ng t¸c phóc lîi kh¸c. HiÖn nay c«ng ty cã kho¶ng 150
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
CBCNV trong ®ã 35 ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc, 40 ngêi cã tr×nh ®é trung cÊp.
Víi sè vèn hiÖn nay trªn 2,5 tû VN§.
VÒ tæ chøc c«ng ty cã Ban gi¸m ®èc (gåm 1 gi¸m ®èc vµ 2 phã gi¸m
®èc), 3 phßng chøc n¨ng nghiÖp vô vµ 5 tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than ë
VÜnh Tuy, Gi¸p NhÞ, ¤ C¸ch, S¬n T©y, Cæ Loa.
b. HÖ thèng tæ chøc vµ m¹ng líi kinh doanh cña c«ng ty.
Theo QuyÕt ®Þnh sè 140 NL/TCCB-L§ ngµy 4/3/1995 cña Bé N¨ng lîng
vÒ viÖc thµnh lËp c«ng ty chÕ biÕn vµ kinh doanh than miÒn B¾c trùc thuéc
Tæng c«ng ty than ViÖt Nam.
C¨n cø vµo QuyÕt ®Þnh sè 151 TMB/TCNS ngµy 21/5/1995 cña c«ng ty
Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi miÒn B¾c ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ
viÖc tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn than Hµ Néi.
Bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty bao gåm Ban gi¸m ®èc (gåm 1 gi¸m ®èc vµ
2 phã gi¸m ®èc) vµ 3 phßng chøc n¨ng nghiÖp vô lµm tham mu gåm:
+ Phßng tæ chøc hµnh chÝnh.
+ Phßng kÕ ho¹ch kinh doanh.
+ Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n.
Bé m¸y tæ chøc s¶n xuÊt bao gåm 5 tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than:
+ Tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than VÜnh Tuy.
+ Tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than Gi¸p NhÞ.
+ Tr¹m kinh doanh vµBan
chÕGi¸m
biÕn than
®èc ¤ C¸ch.
+ Tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than Cæ Loa.
+ Tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than S¬n T©y.
Phßng
Phßng
Phßng
Trong
®ã
tr¹m
kinh
doanh
vµ
chÕ
biÕn
than
Gi¸p
NhÞ
cã
2
xëng
chÕ
Tæ
KÕ
TµibiÕn
thanchøc
(xëng I vµ xëng II), tr¹m kinh ho¹ch
doanh vµ chÕ biÕn than S¬n T©y cã
2 cöa
chÝnh
hµnghµnh
vµ 1 tr¹m (tr¹m S¬n Léc vµ cöa kinh
hµng sè 1 vµ cöa hµng sè 2). kÕ to¸n
chÝnh
doanh
C¸c tr¹m KD vµ CB than
Tr¹m
KD
vµ CB
than
VÜnh
Tuy
Tr¹m
KD
vµ CB
than
Gi¸p
NhÞ
Xëng
CB I
Tr¹m
KD
vµ CB
than
¤ C¸ch
Xëng
CB II
15
Tr¹m
S¬n Léc
Tr¹m
KD
vµ CB
than
S¬n
T©y
Cöa hµng
sè 1
Tr¹m
KD
vµ CB
than
Cæ Loa
Cöa hµng
sè 2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
S¬ ®å tæ chøc c«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn than Hµ Néi
b.1. Ban gi¸m ®èc: lµ ngêi ®øng ®Çu trong c«ng ty cã nhiÖm vô chØ ®¹o,
®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña c«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé c«ng t¸c
kinh doanh cña c«ng ty tríc ph¸p luËt.
b.2. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh: cã nhiÖm vô gióp gi¸m ®èc c«ng ty v¹ch
c¸c kÕ ho¹ch chung vÒ: tæ chøc vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o l¹i CBCNV ®Ó
n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ chÊt lîng lao ®éng. Tæ chøc lùc lîng lao ®éng
trong c«ng ty, thùc hiÖn c«ng t¸c thi ®ua tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, thanh tra,
b¶o vÖ, c«ng t¸c giao dÞch vµ ®èi néi, ®èi ngo¹i.
b.3. Phßng kÕ ho¹ch kinh doanh: cã nhiÖm vô chÝnh lµ x©y dùng c¸c kÕ
ho¹ch kinh doanh vµ trùc tiÕp chØ ®¹o c¸c tr¹m, cöa hµng thùc hiÖn c¸c kÕ
ho¹ch kinh doanh ®ã dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ cña thÞ trêng. VÝ dô nh chñ tr×
dù th¶o c¸c hîp ®ång kinh tÕ vÒ mua b¸n than, vËn chuyÓn bèc xÕp, chØ ®¹o
quy ho¹ch kho b·i, x©y dùng c¬ chÕ mua b¸n than, tæ chøc c¸c biÖn ph¸p chèng
hao hôt than trªn ®Þnh møc nh»m phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ kinh doanh cã hiÖu
qu¶.
b.4. Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n: cã nhiÖm vô lËp b¸o c¸c quyÕt to¸n hµng
n¨m, tÝnh to¸n lç l·i, sè nép ng©n s¸ch, tiÒn l¬ng, tiÒn thëng hµng th¸ng, thùc
hiÖn ®óng theo c¸c chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n cña Nhµ níc vµ cña cÊp trªn ban
hµnh. Ngoµi ra phßng tµi chÝnh kÕ to¸n cã nhiÖm vô qu¶n lý vèn tiÒn hµng, vµ
ph¶i sö dông cã hiÖu qu¶ kh«ng ®îc ®Ó thÊt tho¸t. §ång thêi kÕt hîp víi
phßng kÕ ho¹ch kinh doanh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty trong thêi
gian võa qua tõ ®ã ®Ò ra ph¬ng híng ho¹t ®éng kinh doanh trong thêi gian tíi.
Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n x©y dùng cô thÓ c¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh hµng th¸ng,
quý, n¨m ®èi víi c¸c tr¹m vµ c«ng ty.
b.3. C¸c tr¹m kinh doanh vµ chÕ biÕn than.
Cã nhiÖm vô chñ yÕu lµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc tiÕp nhËn vµ tiªu thô than,
tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn than sinh ho¹t qu¶n lý vµ b¶o qu¶n kho than vµ c¸c
tµi s¶n kh¸c ®îc c«ng ty giao cho.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty Kinh doanh vµ ChÕ biÕn than Hµ Néi
trong thêi gian qua.
c.1. T×nh h×nh ho¹t ®éng:
Trong nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp nhiÖm vô cña c«ng ty chñ yÕu lµ tæ
chøc thu mua, cung øng than theo kÕ ho¹ch Nhµ níc quy ®Þnh cho nhu cÇu sö
dông than cña c¸c Bé trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng t¹i c¸c ®Þa bµn thuéc Hµ Néi, Hµ
T©y, Hoµ B×nh, S¬n La, Lai Ch©u,... chÝnh v× t×nh tr¹ng mua b¸n than theo gi¸
kÕ ho¹ch (hay gi¸ cung cÊp) dÉn ®Õn t×nh tr¹ng gi¸ c¶, gi¸ trÞ t¸ch rêi nhau ph¸
vì c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. C¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ theo kiÓu hµnh chÝnh
quan liªu bao cÊp ®ã tuy cã kÕ ho¹ch nhng nã ®Æt lªn hµng ®Çu lµ viÖc s¶n
xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm theo hiÖn vËt, c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ sö
dông mét c¸ch h×nh thøc, nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së cung cÊp vµ giao nép theo
hiÖn vËt. Trong c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung mäi ho¹t ®éng cña c«ng
ty ph¸t triÓn theo kÕ ho¹ch ®· ®îc Ên ®Þnh s½n do cÊp trªn ®a xuèng. C¸c chØ
tiªu kÕ ho¹ch trong ®ã cã c¶ chØ tiªu chi phÝ lu th«ng mµ cÊp trªn giao xuèng
cho c«ng ty thùc hiÖn. Nh÷ng kÕ ho¹ch ®ã mang tÝnh chñ quan nhiÒu h¬n tÝnh
khoa häc thùc tiÔn. Do vËy dï kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty lu«n hoµn
thµnh vît møc kÕ ho¹ch nhng lu«n n»m trong t×nh tr¹ng bÞ ®éng, tu©n thñ sù
chØ huy chØ ®¹o khu«n mÉu cøng nh¾c kh«ng ph¸t huy hÕt ®îc n¨ng lùc tù chñ
s¸ng t¹o. Bíc sang giai ®o¹n tõ n¨m 1988-1989 ®Õn nay Nhµ níc ®· giao
quyÒn tù chñ kinh doanh cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ x· héi xã bá hoµn toµn bao
cÊp, c«ng ty còng chuyÓn h¼n sang chøc n¨ng kinh doanh than vµ chÕ biÕn
than sinh ho¹t theo c¬ chÕ thÞ trêng. C«ng ty tù h¹ch to¸n kinh doanh lÊy thu
bï chi vµ cã hiÖu qu¶, trong bèi c¶nh ®ã Nhµ níc chØ giao mét sè chØ tiªu
ph¸p lÖnh c¬ b¶n ®ã lµ:
- S¶n lîng b¸n.
- Doanh sè b¸n.
- C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ níc.
- Lîi nhuËn.
Cßn c¸c chØ tiªu kh¸c chØ mang tÝnh chÊt híng dÉn.
§øng tríc thùc tiÔn cña xu thÕ ®æi míi c«ng ty ph¶i thay ®æi ph¬ng thøc
qu¶n lý, quy tr×nh nghiÖp vô. TÝch cùc t×m kiÕm thu hót kh¸ch hµng vµ kh¶
n¨ng phôc vô kh¸ch hµng. Bé m¸y cña c«ng ty ®îc tinh gi¶m xuèng cßn 3
phßng ban víi chøc n¨ng phôc vô kh¸ch hµng vµ 3 tr¹m kinh doanh vµ chÕ
biÕn than. §ång thêi c«ng ty còng giao cho c¸c tr¹m ®éc lËp h¹ch to¸n kinh
doanh. C¸c tr¹m cã quyÒn ¸p dông quy chÕ tr¶ l¬ng kho¸n theo tÊn than b¸n
ra, tÊn than bèc xÕp, theo quy chÕ chung ®îc duyÖt vµ tæ chøc quy ho¹ch l¹i
kho b·i, ®Èy m¹nh nghiªn cøu chÕ biÕn than tæ ong, than ch¸y nhanh bÕp ®un
than. KÕt qu¶ lµ tõ nh÷ng bì ngì ban ®Çu c«ng ty ®· rót ra ®îc nh÷ng kinh
nghiÖm thùc tÕ, ®· tæ chøc c¸c líp häc båi dìng kiÕn thøc kinh doanh cho c¸n
bé c«ng nh©n viªn nh»m trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ trêng,
vÒ nhiÖm vô c«ng ty vµ ph¬ng thøc nghÖ thuËt kinh doanh trªn lÜnh vùc mua
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b¸n than. KÕt qu¶ nh÷ng n¨m ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng c«ng ty kh«ng
mÊt vèn mµ cßn b¶o toµn ®îc vèn hµng n¨m trªn 12% cña vèn lu ®éng. Vßng
quay cña vèn ®¹t kho¶ng 13 vßng/n¨m. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô víi
Nhµ níc víi cÊp trªn mµ trùc tiÕp lµ c«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn than Hµ
Néi vµ Tæng c«ng ty than ViÖt Nam. C¸c mÆt hµng kinh doanh chñ yÕu cña
c«ng ty trong nh÷ng n¨m qua bao gåm:
- Than côc c¸c lo¹i: 2,3,4,5,6 vµ côc vïng Hßn Gai, CÈm Ph¶, Nói Hång,
Vµng Chanh, M¹c Khª.
- Than c¸m c¸c lo¹i: 2,3,4,5,6,7 vïng Hßn Gai, CÈm Ph¶, Nói Hång,
Vµng Chanh, M¹c Khª,...
- Than chÕ biÕn c¸c lo¹i: Than tæ ong, than nhµo, than ch¸y nhanh.
Trong ®ã c«ng ty chñ yÕu kinh doanh hai lo¹i than chÝnh lµ than côc vµ
than c¸m c¸c lo¹i, viÖc chÕ biÕn vµ kinh doanh than sinh ho¹t víi s¶n lîng
chiÕm tû lÖ kho¶ng 11%.
d. KÕt qu¶ ®¹t ®îc cña c«ng ty kinh doanh vµ chÕ biÕn than Hµ Néi
trong 3 n¨m qua (1997-1999)
KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty trong nh÷ng n¨m qua cã thÓ
kh¸i qu¸t ë biÓu sè 1.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
BiÓu kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty trong 3 n¨m qua 1997-1999
ChØ tiªu
S¶n lîng b¸n
§¬n
vÞ
tÊn
1997
1998
1999
KH
TH
KH
110.000
107.000
115.000
TH
105.000
KH
105.000
TH
101.225
Doanh sè b¸n hµng
®ång 22.527.670.000 22.015.704.500 25.917.000.000 25.178.692.200 25.116.000.000 24.698.491.973
Tæng chi phÝ
®ång 22.397.670.000 21.886.937.972 25.787.000.000 25.058.507.714 24.988.000.000 24.571.740.661
Chi phÝ lu th«ng
®ång
3.200.000.000
3.103.318.510
3.200.000.000
3.707.472.500
3.000.000.000
2.884.661.033
L·i
®ång
130.000.000
128.766.528
130.000.000
120.184.486
128.000.000
126.751.312
Nép ng©n s¸ch
®ång
412.676.700
406.000.000
455.682.000
442.432.240
486.030.093
466.986.109
®ång
225.276.700
220.157.045
259.170.000
251.786.922
264.451.000
246.984.919
106.900.000
106.900.000
110.012.000
110.012.000
136.475.000
136.475.000
- ThuÕ lîi tøc
58.500.000
57.944.937
58.500.000
54.083.018
57.600.000
57.038.096
- ThuÕ m«n bµi vµ
thuÕ ®Êt
22.000.000
20.998.018
28.000.000
26.550.300
27.504.903
26.488.100
- ThuÕ doanh thu
- ThuÕ vèn
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
N¨m 1997 c«ng ty b¸n ®îc 107.500 tÊn than c¸c lo¹i ®¹t 98% so víi kÕ
ho¹ch, tæng doanh thu lµ 22.015.704.500 ®ång. Tæng chi phÝ lµ
21.886.937.972 ®ång, trong ®ã chi phÝ lu th«ng lµ 3.103.318.510 ®ång chiÕm
14,2% trong tæng chi phÝ vµ b»ng 97% so víi kÕ ho¹ch. KÕt qu¶ kinh doanh ®îc 128.766.528 ®ång. ViÖc b¸n than cha thùc hiÖn ®îc so víi kÕ ho¹ch ®îc
giao lµ do sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng rÊt phøc t¹p, c¸c t nh©n b¸n than cã c¬
chÕ kinh doanh tho¸ng h¬n, mÆt kh¸c gi¸ than t¹i má l¹i lu«n biÕn ®éng t¨ng
¶nh hëng ®Õn gi¸ b¸n than cña c«ng ty cho c¸c hé tiªu thô. MÆc dï vËy c«ng
ty ®· biÕt tÝnh to¸n ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp phï hîp víi tõng thêi ®iÓm ®iÒu hoµ gi¸
c¶ phï hîp víi tõng khu vùc, tõng ®èi tîng ®Ó cã gi¸ hîp lý ®¶m b¶o ®îc ®Çu
vµo cña kh¸ch hµng. S¶n lîng b¸n than so víi kÕ ho¹ch vµ so víi n¨m 1996 cã
gi¶m v× ®èi tîng giao tay ba víi c«ng ty kh«ng thùc hiÖn than b¸n cho c¸c tØnh
miÒn nói kh«ng ®îc Nhµ níc trî gi¸ cíc vËn t¶i nªn còng gi¶m s¶n lîng b¸n,
®èi víi than chÊt ®èt sinh ho¹t th× ®i vµo ho¹t ®éng cã nÒn nÕp h¬n s¶n lîng
b¸n cã t¨ng h¬n, kinh doanh cã hiÖu qña, trªn thÞ trêng than chÕ biÕn c«ng ty
®· më ®îc thªm nhiÒu ®¹i lý b¸n than, chÊt lîng than tèt æn ®Þnh, gi¸ c¶ phï
hîp víi thÞ trêng. Sang n¨m 1998 c«ng ty b¸n ®îc 105.000 tÊn than c¸c lo¹i
®¹t 91,30% so víi kÕ ho¹ch vµ ®¹t 99,9% so víi n¨m 1997. Tæng doanh thu lµ
25.178.692.200 ®ång, tæng chi phÝ lµ 25.058.507.714 ®ång, trong ®ã chi phÝ lu
th«ng lµ 3.707.472.500 ®ång chiÕm 14,80% trong tæng chi phÝ vµ b»ng 106%
so víi kÕ ho¹ch. KÕt qu¶ kinh doanh ®¹t ®îc lµ 120.184.486 ®ång.
Trong n¨m 1998 mÆc dï c«ng ty kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹ch ®Æt ra nhng
vÉn lu«n cè g¾ng t×m hiÓu thÞ trêng b¸n, nguån nhËp vµ giao th¼ng cho c¸c
nhµ m¸y träng ®iÓm khèi c«ng nghiÖp, cè g¾ng gi÷ c¸c kh¸ch hµng lín cña
c«ng ty cho nªn so víi cïng kú n¨m tríc s¶n lîng b¸n ra xÊp xØ b»ng nhau.
Trong khi thÞ trêng mua b¸n than ngµy cµng cã nhiÒu sù c¹nh tranh h¬n: c¸c
hé b¸n than t nh©n ph¸t triÓn m¹nh, hiÖn tîng trèn lËu thuÕ, nhiÒu c¸c cai than
b¸n ra so víi n¨m tríc, trong khi c«ng ty lµ mét doanh nghiÖp Nhµ níc ph¶i
thùc hiÖn nghiªm chØnh ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc do ®ã gi¸ b¸n
cßn cao h¬n v× vËy s¶n lîng b¸n kh«ng ®¹t so víi kÕ ho¹ch. §Ó gi÷ v÷ng ®îc
s¶n lîng b¸n ra so víi n¨m tríc c«ng ty ®· ph¶i kho¸n b¸n than cho tõng tr¹m,
cöa hµng, thùc hiÖn c¬ chÕ tr¶ l¬ng theo tÊn than b¸n ®îc ®èi víi c¸c tr¹m ®Ó
khuyÕn khÝch c¸c tr¹m t×m mäi biÖn ph¸p ®Èy m¹nh viÖc b¸n than. MÆc dï
vËy tæng chi phÝ lu th«ng vÉn t¨ng lªn so víi kÕ ho¹ch, viÖc t¨ng chi phÝ lu
th«ng mét phÇn do cíc phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp t¨ng lªn, c¸c chi phÝ dÞch vô
mua ngoµi cao h¬n tuy nhiªn c«ng ty vÉn hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch
Nhµ níc vµ cã l·i.
N¨m 1999 c«ng ty b¸n ®îc 101.225 tÊn than c¸c lo¹i ®¹t 96% so víi kÕ
ho¹ch vµ ®¹t 96% so víi n¨m 1998, tæng doanh thu lµ 24.698.491.973 ®ång,
tæng chi phÝ lµ 24.571.740.661 ®ång, trong ®ã chi phÝ lu th«ng lµ
2.844.661.033 ®ång chiÕm 11,6% trong tæng chi phÝ vµ b»ng 95% so víi kÕ
ho¹ch kÕt qu¶ kinh doanh ®¹t ®îc lµ 126.751.312 ®ång.
Trong n¨m 1999 t×nh h×nh diÔn biÕn trªn thÞ trêng vÉn cßn phøc t¹p. C¸c
khu vùc nh c¶ng Hµ Néi, S¬n T©y,... c¸c hé t nh©n bu«n b¸n than vÉn t¨ng vµ
20
.DOC 
44 
67 
65 
