Tài liệu Làm sao giúp học sinh làm tốt bài văn tự sự

Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm MUÏC LUÏC A. ÑAËT VAÁN ÑEÀ 1.Vò trí cuûa vaên töï söï trong moân Ngöõ vaên. 2. Lí do choïn ñeá taøi. 3. Thöïc traïng vaán ñeà. B. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ (Noäi dung – caùch laøm môùi) 1. Tìm hieåu ñeà (xaùc ñònh yeâu caàu cuûa ñeà). 2. Vieát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï. 3. Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï. C. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ 1. Moät soá löu yù 2. Keát quaû 3. Lôøi keát D. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 1 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm A. ÑAËT VAÁN ÑEÀ 1.Vò trí cuûa vaên töï söï trong moân Ngöõ vaên: Trong nhaø tröôøng noùi chung, trong tröôøng THCS noùi rieâng, Ngöõ vaên laø moân hoïc trang bò cho hoïc sinh nhöõng tri thöùc ñeå ñaùnh gia ñuùng caùc vaán ñeà vaên hoïc(bao goàm: taùc phaåm, taùc giaû, caùc quaù trình vaên hoïc … )coù nghóa laø goùp phaàn taïo cho hoïc sinh khaû naêng khaùm phaù veû ñeïp cuûa taùc phaåm vaên hoïc trong vieäc tieáp nhaän cuõng nhö khaû naêng bieát ñaùnh giaù ñuùng ñaén, khoa hoïc caùc hieän töôïng. Song song vôùi nhieäm vuï treân laø quaù trình giuùp hoïc sinh hình thaønh vaø phaùt trieån khaû naêng saûn sinh vaên baûn môùi ( noùi vaø vieát). Laøm vaên laø phaân moân höôùng tôùi nhieäm vuï thöù hai naøy. Noù giuùp hoïc sinh hình thaønh nhöõng kó naêng caàn thieát ñeå laøm ñược baøi vaên. Ngöôøi hoïc sinh töø tieåu hoïc ñeán trung hoïc (keå caû vaøo ñaïi hoïc) ñaõ vaø seõ ñöôïc laøm vaên theo ba dạng sau ñaây: Daïng saùng taùc vaên hoïc nhö: mieâu taû, töôøng thuaät, keå chuyeän ( töï söï) … vaø moät soá theå thô quen thuoäc nhö : thô 5 chöõ, thô töù tuyeät, thô luïc baùt … Daïng baøi nghò luaän vôùi hai noäi dung chuû yeáu laø nghò luaän xaõ hoäi vaø nghò luaän vaên hoïc ( trong chöông trình ôû THCS laø ôû lôùp 7, 8, 9). Daïng vaên haønh chính coâng vuï nhö: ñôn töø, bieân baûn, thoâng baùo, baùo caùo, hôïp ñoàng. Ñaëc tröng cô baûn cuûa nhoùm thöù nhaát laø kích thích trí töôûng töôïng phong phuù, xaây döïng oùc quan saùt tinh teá cho hoïc sinh. Ñaëc tröng cuûa nhoùm thöù hai laø nhaèm hình thaønh vaø phaùt trieån tö duy lí luaän vôùi khaû naêng laäp luaän chaët cheõ, giaøu söùc thuyeát phuïc. Loaïi vaên haønh chính coâng vuï thì coù ñaëc tröng laø khuoân maãu, coâng thöùc. Trong nhaø tröôøng phoå thoâng, nhìn chung khoâng ñaët ra vieäc saùng taùc vaên hoïc. Tuy nhieân ñeå phuø hôïp vôùi löùa tuoåi hoïc sinh THCS ñöôïc laøm quen vôùi kieåu saùng taùc, taïo tieàn ñeà cho caùc em coù theå vaän duïng toát trong quaù trình hoïc sau naøy. Nhöõng baøi vaên hay loaïi naøy laø nhöõng baøi vaên vieát ñuùng quy caùch, chaân thaät, coù nhöõng khaùm phaù hoàn nhieân veà thieân nhieân vaø ñôøi soáng gia ñình, xaõ hoäi … Trong chöông trình Ngöõ vaên THCS, ôû lôùp 8 hoïc sinh ñöôïc hoïc vaên töï söï töø baøi 1 ñeán baøi 10 (chieám gaàn 1/3 soá baøi trong chöông trình). Tuy hoïc sinh ñaõ hoïc vaên töï söï töø lôùp 6 (ôû THCS) nhöng vì nhieàu lí do neân caùc em laøm loaïi vaên naøy vẫn chöa toát. Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 2 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Quan troïng laø vaäy nhöng laø giaùo vieân daïy Ngöõ vaên, coâng taùc taïi tröôøng THCS Laïc Hoaø, toâi thaáy caùc em laøm baøi vaên töï söï chöa toát, coøn maéc nhieàu loãi maø neáu giaùo vieân coù theå giuùp hoïc sinh khaéc phuïc ñöôïc thì caùc em sẽ làm tốt hơn. Nhöõng haïn cheá trong baøi laøm vaên töï söï cuûa caùc em moät phaàn do caùc em, moät phaàn do giaùo vieân chöa coù bieän phaùp phuø hôïp giuùp caùc em. 2. Lí do choïn ñeà taøi: Ngöôøi giaùo vieân bao giôø cuõng muoán hoïc troø cuûa mình laøm ñöôïc nhöõng baøi vaên hay nhöng ñoù khoâng phaûi laø moät vieäc deã. Baøi vaên hay tröôùc heát phaûi laø vieát ñuùng ( ñuùng theo nghóa töông ñoái, nghóa laø trong khuoân khoå nhaø tröôøng). Hay vaø ñuùng coù moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Baøi vaên hay tröôùc heát phaûi vieát theo ñuùng yeâu caàu cuûa ñeà baøi, ñuùng nhöõng kieán thöùc cô baûn, hình thöùc trình baøy ñuùng quy caùch … Xaùc ñònh ñuùng yeâu caàu cuûa ñeà baøi laø raát caàn thieát, böôùc naøy giuùp hoïc sinh theå hieän ñuùng chuû ñeà cuûa baøi vaên, traùnh laïc ñeà hay leäch ñeà. Xaùc ñònh ñuùng yeâu caàu cuûa ñeà cuõng giuùp ngöôøi vieát laäp ñöôïc moät daøn yù toát vaø do ñoù cuõng traùnh ñöôïc beänh daøi doøng, lan man “daây caø ra daây muoáng”, “ troáng ñaùnh xuoâi, keøn thoåi ngöôïc” taïo ñöôïc söï thoáng nhaát, haøi hoaø giöõa caùc phaàn cuûa baøi vieát. Beân caïnh ñoù vieäc vieát ñuùng kieán thöùc cô baûn cuõng voâ cuøng quan troïng, kieán thöùc cô baûn laø “boät”, “coù boät môùi goät neân hoà”. Hình thöùc trình baøy laø söï theå hieän hình thöùc boá cuïc cuûa baøi vaên treân trang giaáy. Moät baøi vaên ñuùng quy caùch laø baøi vaên maø khi nhìn vaøo tôø giaáy, chöa caàn ñoïc ñaõ thaáy roõ ba phaàn: Môû baøi, thaân baøi vaø keát baøi. Muoán theá ngöôøi vieát khoâng chæ phaûi chuù yù ñeán noäi dung maø hình thöùc cuõng phaûi roõ. Yeâu caàu laø vaäy nhöng trong thöïc teá daïy – hoïc toâi thaáy baøi vaên cuûa hoïc sinh chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu ñoù laø bao. Baøi laøm cuûa caùc em vaãn coøn hieän töôïng laïc ñeà, leäch ñeà do khoâng chuù yù ñeán vieäc tìm hieåu ñeà. Ñoaïn vaên trong baøi thöôøng sai quy caùch. Beân caïnh ñoù laø vieäc giöõa caùc ñoaïn vaên chöa coù söï lieân keát. Do ñoù toâi thaáy caàn phaûi tìm toøi, nghieân cöùu ñeå tìm ra giaûi phaùp toát giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï. Qua thôøi gian tìm toøi vaø vaän duïng, cho ñeán nay toâi ñaõ tìm ñöôïc cho mình moät caùch laøm mang laïi hieäu quaû cao. Trong caùch laøm ñoù vaán ñeà tích hôïp coù vai troø raát quan troïng. Ñoù cuõng laø yeâu caàu cuûa daïy hoïc Ngöõ vaên hieän nay. 3. Thöïc traïng cuûa vaán ñeà: Veà phía ngöôøi giaùo vieân, tröôùc ñaây khi daïy vaên töï söï cho caùc em, toâi môùi chæ giuùp caùc em naém baét ñöôïc nhöõng noäi dung cô baûn trong saùch giaùo khoa. Trong quaù Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 3 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm trình daïy chæ daïy vaên töï söï ôû nhöõng tieát hoïc veà vaên töï söï, chöa taän duïng ñöôïc thôøi gian ôû caùc phaân moân khaùc ñeå tích hôïp vôùi phaàn taäp laøm vaên. Ñaëc bieät chöa chuù troïng luyeän taäp vaø ra baøi taäp veà nhaø cho caùc em ñeå töø ñoù hình thaønh kó naêng laøm baøi. Veà phía hoïc sinh, do ñôøi soáng coøn nhieàu khoù khaên, ña soá caùc em phaûi lao ñoäng haøng ngaøy ôû ngoaøi ñoàng ruoäng neân ít coù thôøi gian ñeå ñoïc caùc taøi lieäu tham khaûo, môû roäng hieåu bieát. Xa trung taâm, nhaø tröôøng laïi chöa ñuû cô sôû vaät chaát ñeå phuïc vuï vieäc daïy hoïc neân caùc em khoâng coù ñuû taøi lieäu ñeå tham khaûo. Vì vaäy chæ coù theå naém baét ñöôïc nhöõng gì SGK cung caáp. Hoïc vaên ñoøi hoûi vieát nhieàu (ñoïc nhieàu)nhöng hoïc sinh ôû Laïc Hoaø laïi ít coù ñieàu kieän cuõng nhö thôøi gian ñeå luyeän taäp. Beân caïnh ñoù hoïc sinh laø ngöôøi daân toäc Khômer vaø daân toäc Hoa (voán töø khoâng phong phuù do ít giao tieáp baèng tieáng phoå thoâng) keát hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän treân laøm cho caùc em ngheøo naøn veà voán töø neân khi vieát cuõng theâm phaàn khoù khaên. Theâm vaøo ñoù, nhieàu hoïc sinh chöa chuù yù ñeán vieäc hoïc, yù thöùc chöa cao, veà nhaø khoâng laøm baøi neân khi laøm baøi thöôøng vuïng veà, luùng tuùng … Vôùi nhöõng khoù khaên nhö vaäy, moãi giaùo vieân daïy Ngöõ vaên phaûi tìm bieän phaùp giuùp hoïc sinh naém vaø laøm toát baøi vaên töï söï. Cuõng chính töø söï baên khoaên, traên trôû: “Làm sao giúp học sinh làm tốt bài văn tự sự?”. Qua quaù trình daïy hoïc, quaù trình tìm toøi toâi ñaõ coù ñöôïc nhöõng bieän phaùp giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï trong chöông trình Ngöõ vaên 8. Trong nhöõng bieän phaùp ñoù, vieäc ñoäng vieân khích leä veà tinh thaàn cuõng nhö vaät chaát (ñieåm soá) laø raát quan troïng. Sau ñaây toâi xin trình baøy “ Moät soá bieän phaùp giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï trong chöông trình Ngöõ vaên 8 (taäp 1) ôû tröôøng THCS Laïc Hoaø”. Nhöõng bieän phaùp naøy ñöôïc aùp duïng ôû 2 lôùp do toâi daïy, lôùp 8A1 vaø 8A2. B. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ (Noäi dung – caùch laøm môùi) 1. Tìm hieåu ñeà (xaùc ñònh yeâu caàu cuûa ñeà): Kó naêng tìm hieåu ñeà laø kó naêng ñònh höôùng cho toaøn boä quaù trình thöïc hieän moät baøi taäp laøm vaên. Do ñaëc ñieåm taâm lí löùa tuoåi chöa kieân nhaãn, hoïc sinh thöôøng Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 4 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm khoâng chuù yù ñeán böôùc tìm hieåu ñeà. Vì vaäy trong quaù trình daïy toâi luoân höôùng daãn hoïc sinh thöïc hieän thao taùc naøy vaø noù ñöôïc laëp ñi laëp laïi ôû moãi baøi vieát cung nhö tröôùc caùc ñeà trong baøi hoïc. Ví duï: nhö ra ñeà roài yeâu caàu HS veà nhaø thöïc hieän, tröôùc caùc baøi vieát soá 1, soá 2, trong caùc giôø hoïc töï choïn Ngöõ vaên … Ñeå giuùp hoïc sinh tìm hieåu ñeà, tröôùc moät ñeà baøi toâi thöôøng yeâu caàu hoïc sinh ñoïc nhieàu laàn (thaäm chí yeâu caàu hoïc sinh ñoïc thuoäc ñeà), laáy buùt chì gaïch döôùi nhöõng töø caàn chuù yù, cheùp laïi ñeà vôùi nhöõng yù coù gaïch ñaàu doøng ñeå laøm cho noåi baät caùc yeâu caàu cuûa ñeà. Keát quaû cuûa böôùc tìm hieåu ñeà phaûi giuùp hoïc sinh xaùc ñònh ñöôïc taát caû caùc yeâu caàu cuûa ñeà baøi: - Kieåu baøi: töï söï hay mieâu taû, töôøng thuaät hay giaûi thích, … Lôøi yeâu caàu veà kieåu baøi: theo loái tröïc tieáp – noùi thaúng (nhö haõy keå … ) hay lôøi yeâu caàu giaùn tieáp – noùi voøng (nhö Em thaáy mình ñaõ khoân lôùn … ) - Ñeà baøi vaø giôùi haïn: hoïc sinh caàn tìm hieåu roõ qua töøng töø ngöõ ñeå xaùc ñònh giôùi haïn cuûa ñeà baøi. Chæ moät sô suaát nhoû trong vieäc xaùc ñònh giôùi haïn cuûa ñeà baøi cuõng coù theå daãn caùc em töø taûn maïn, xa ñeà ñeán laïc ñeà. Ví duï1 : cho ñeà baøi: Em haõy keå laïi moät kæ nieäm saâu saéc thôøi thô aáu. Tröôùc ñeà naøy coù raát nhieàu hoïc sinh keå ra hai, ba kæ nieäm, khoâng coù kæ nieäm naøo ñöôïc keå moät caùch ñaày ñuû. Ví duï 2: cho ñeà baøi: Coâ giaùo cuûa em. Tröôùc ñeà naøy moät soá hoïc sinh keå veà coâ giaùo cuûa mình ôû hieän taïi chöù khoâng phaûi laø kæ nieäm veà moät coâ giaùo maø mình toân troïng nhaát, yeâu thöông nhaát hay moät coâ giaùo maø mình khoâng bao giôø queân. Tìm hieåu ñeà laø böôùc quan troïng, tuy nhieân trong chöông trình hoïc caùc em laïi chæ ñöôïc hoïc khoâng ñeán moät tieát (ôû lôùp 6). Theâm vaøo ñoù ôû chöông trình Ngöõ vaên 8 caùc em hoïc vaên töï söï chæ trong 13 tieát neân thôøi gian khoâng nhieàu. Ñeå khaéc phuïc ñöôïc khoù khaên ñoù vaø cho hoïc sinh thöïc hieän toát böôùc naøy toâi ñaõ keát hôïp thôøi gian treân lôùp, thôøi gian ôû nhaø cuûa caùc em vaø thôøi gian ôû tieát hoïc töï choïn ( moân Ngöõ vaên) ñeå höôùng daãn vaø cho caùc em thöïc haønh Ví duï 1: khi daïy xong tieát töï choïn thöù hai (ôû tuaàn 2), giaùo vieân ra ñeà baøi cho hoïc sinh veà nhaø laøm: Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 5 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Ñeà 1: Trong cuoäc ñôøi moãi chuùng ta ai cuõng coù nhöõng kæ nieäm ñaùng nhôù, kæ nieäm ñaùng nhôù nhaát cuûa em ôû thôøi thô aáu laø gì? Ñeà 2: Em haõy keå laïi moät kæ nieäm saâu saéc cuûa em trong thôøi thô aáu. Yeâu caàu traû lôøi : - Kieåu baøi cuûa moãi ñeà laø gì? - Lôøi yeâu caàu ôû moãi ñeà laø tröïc tieáp hay giaøn tieáp? - Noäi dung cuûa ñeà baøi naèm trong giôùi haïn naøo (keå veà moät hay nhieàu kæ nieäm)? - Löu yù: ñoïc thaät kó ñeà baøi, laáy buùt chì gaïch döôùi nhöõng töø ngöõ quan troïng. Trong tieát töï choïn Ngöõ vaên tuaàn keá tieáp, tröôùc khi vaøo noäi dung hoïc giaùo vieân môøi moät soá hoïc sinh trình baøy baøi cuûa mình roài cho nhöõng hoïc sinh khaùc nhaän xeùt. Giaùo vieân toång hôïp (cuoái buoåi thu taäp cuûa hoïc sinh veà chaám): * Kieåu baøi: - Ñeà 1 vaø 2 ñeàu coù kieåu baøi töï söï. - Ñeà 1 laø ñeà coù yeâu caàu giaùn tieáp, ñeà 2 coù yeâu caàu tröïc tieáp. * Giôùi haïn cuûa ñeà baøi: keå duy nhaát moät kæ nieäm, ñoù laø kæ nieäm ñaùng nhôù nhaát ôû thôøi thô aáu. Töø noäi dung ñoù giaùo vieân nhaéc nhôû hoïc sinh: töø baây giôø, tröôùc khi vieát moät baøi vaên caùc em neân tìm hieåu ñeà baøi tröôùc ñeå vieát baøi vaên cho toát baèng caùch thöïc hieän caùc yeâu caàu nhö baøi taäp caùc em vöøa laøm. Coù theå khaùi quaùt thaønh hai noäi dung cô baûn(ta goïi laø Tìm hieåu ñeà): - Xaùc dònh kieåu baøi. - Xaùc ñònh giôùi haïn cuûa ñeà baøi. Ví duï 2. khi daïy xong baøi Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn (tieát 10 – baøi 3), giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh: Ngoaøi vieäc chuaån bò ñeå laøm baøi caùc em thöïc hieän tröôùc böôùc tìm hieåu ñeà cho caùc ñeà coù trong phaàn Vieát baøi taäp laøm vaên soá 1 – vaên töï söï. Tôùi tieát 11 -12, tröôùc khi vieát baøi giaùo vieân yeâu caàu 1 hoaëc 2 hoïc sinh trình baøy keát quaû vieäc tìm hieåu ñeà roài môùi ñi vaøo vieát baøi. Hoïc sinh traû lôøi : Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 6 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Ñeà 1: Keå laïi nhöõng kæ nieäm trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc. - Kieåu baøi: keå (töï söï), yeâu caàu tröïc tieáp. - Giôùi haïn: nhöõng kæ nieäm trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc(chæ trong ngaøy ñaàu tieân maø thoâi). Ñeà 2.Ngöôøi aáy (baïn, thaày, ngöôøi thaân, …)soáng maõi trong loøng toâi. - Kieåu baøi: keå (töï söï), yeâu caàu giaùn tieáp. - Giôùi haïn: chæ keå veà moät ngöôøi thaân (coù theå laø moät kæ nieäm khoù queân vôùi ngöôøi ñoù). Ví duï 3: töông töï nhö ví duï 2,tröôùc khi Vieát baøi vieát soá 2, giaùo vieân cuõng yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän böôùc tìm hieåu ñeà. Trong quaù trình daïy – hoïc( nhaát laø ôû tieát traû baøi) toâi ñaõ cho hoïc sinh thaáy moät caùch nghieâm tuùc raèng laïc ñeà laø loãi naëng nhaát, nghieâm troïng nhaát cuûa moät baøi taäp laøm vaên. Moät baøi vaên laïc ñeà duø coù nhöõng ñoaïn vaên hay ñeán ñaâu cuõng khoâng theå ñaït ñöôïc ñieåm soá caàn thieát. Ñoái vôùi giaùo vieân, tröôùc moät ñeà taäp laøm vaên vieäc tìm hieåu ñeà laø ñôn giaûn nhöng vôùi hoïc sinh böôùc naøy raát quan troïng. Vì vaäy, tröôùc baát cöù moät ñeà vaên naøo giaùo vieân luoân yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän böôùc naøy. 2. Vieát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï : Ñoaïn vaên laø ñôn vò caáu taïo neân vaên baûn. Vì vaäy vieát toát ñoaïn vaên laø laø moät trong nhöõng ñieàu kieän ñeå coù moät baøi vaên hay. Trong chöông trình Ngöõ vaên 8, hoïc sinh ñöôïc hoïc caùch vieát ñoaïn vaên ôû tieát 10 – Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn . Treân cô sôû baøi naøy, caùc em ñaõ coù kieán thöùc veà caùch xaây döïng ñoaïn vaên. Töø ñoù toâi thöôøng xuyeân cho hoïc sinh luyeän taäp vieát ñoaïn vaên ôû treân lôùp cuõng nhö ôû nhaø, luyeän taäp nhaän dieän ñoaïn vaên cuõng nhö vieát ñoaïn vaên. Tröôùc heát giaùo vieân cho hoïc sinh nhaän dieän caùc ñoaïn vaên. Ví duï: sau khi daïy xong tieát 10 - Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn, ôû böôùc cuûng coá toâi neâu yeâu caàu: caùc em xem ñoaïn vaên b trong baøi taäp 1, phaàn luyeän taäp ôû trang 26 vaø ñoaïn vaên giôùi thieäu veà Nam Cao trong phaàn chuù thích ôû trang 45 roài xaùc ñònh caùc ñoaïn vaên ñoù ñöôïc vieát theo caùch naøo? Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 7 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Hoïc sinh traû lôøi: - Ñoaïn vaên ôû trang 26 laø ñoaïn vaên vieát theo loái dieãn dòch (caâu chuû ñeà naèm ôû ñaàu ñoaïn), chuû ñeà laø noùi veà veû ñeïp huyeàn aûo trong ngaøy cuûa Ba Vì. - Ñoaïn giôùi thieäu veà Nam Cao ôû trang 45 ñöôïc vieát theo loái song haønh (töø ngöõ chuû ñeà laø Nam Cao, oâng), ñoái töôïng laø Nam Cao. Hoïc sinh traû lôøi ñöôïc nhö vaäy laø ñaõ naém ñöôïc “Theá naøo laø ñoaïn vaên”. Treân cô sôû ñoù toâi cho hoïc sinh ñi vaøo thöïc haønh kó naêng vieát ñoaïn vaên. Trong quaù trình hoïc, hoïc sinh ñöôïc hoïc raát nhieàu vaên baûn töï söï. Ñoù laø ñieàu kieän giuùp caùc em vieát toát ñoaïn vaên töï söï. Ví duï 1: khi hoïc xong vaên baûn Laõo Haïc cuûa Nam Cao (tieát 13 -14, baøi 4) toâi cho hoïc sinh baøi taäp veà nhaø: Veà nhaø moãi em vieát moät ñoaïn vaên noùi veà soá phaän vaø tính caùch cuûa laõo Haïc – ngöôøi noâng daân Vieät Nam tröôùc caùch maïng thaùng taùm (cho HS moät caâu gôïi yù: Laõo Haïc laø con ngöôøi ngheøo khoå nhöng laõo coù nhieàu phaåm chaát ñaùng quyù.) Tôùi tieát 16 – Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn, khi kieåm tra baøi cuõ xong, GV môøi moät HS trình baøy ñoaïn vaên cuûa mình cho thaày cuøng caû lôùp nghe roài GV nhaän xeùt. Cuoái tieát hoïc GV thu baøi laïi ñeå veà nhaø chaám, nhaän xeùt vaø söûa cho HS. Ví duï 2: khi daïy xong tieát 21 – 22, vaên baûn Coâ beù baùn dieâm, GV ra baøi taäp cho HS veà nhaø laøm: Em thöû töôûng töôïng mình laø ngöôøi chöùng kieán caùi cheát cuûa coâ beù trong truyeän Coâ beù baùn dieâm cuûa An – ñeùc – xen, baây giôø caùc baïn muoán nghe em keå laïi caùi cheát cuûa coâ beù. Vaäy em haõy vieát moät ñoaïn vaên keå laïi cho caùc baïn cuøng nghe. Tôùi tieát hoïc tieáp theo giaùo vieân thu baøi cuûa caùc em veà nhaø chaám, söûa vaø nhaän xeùt trong baøi vieát cho caùc em. Khi traû laïi baøi cho hoïc sinh, giaùo vieân cho ñoïc moät soá baøi vieát toát ñeå caùc em ruùt kinh nghieäm cho baøi cuûa mình. Ví duï 3: baøi Töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi (tieát 17 – baøi 5)coù noäi dung töông ñoái ngaén, baøi taäp deã neân giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp ôû nhaø. Thôøi gian treân lôùp giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp: em haõy vieát moät ñoaïn vaên ngaén keå veà ngöôøi meï (hoaëc cha) cuûa mình trong ñoù coù söû duïng töø ngöõ ñòa phöông. Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 8 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Khi hoïc sinh vieát xong , giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh ñoïc baøi roài môøi nhöõng hoïc sinh khaùc nhaän xeùt. Sau ñoù giaùo vieân keát luaän veà noäi dung, chuû ñeà vaø hình thöùc trình baøy. Baøi cuûa nhöõng hoïc sinh coøn laïi giaùo vieân thu ñeå veà nhaø xem (hoïc sinh chöa vieát xong thì thu laïi ôû tieát sau). Ví duï 4: khi daïy xong tieát 25 – 26, Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù,giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø vieát ñoaïn vaên vôùi gôïi yù: Söï töông phaûn giöõa Ñoân – ki – hoâ – teâ vaø Xan – choâ Pan – xa. Ñeán tieát 28, baøi 7 – Luyeän taäp vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu caûm, giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh trình baøy ñoaïn vaên. Treân cô sôû ñoù ôû tieát 28 naøy hoïc sinh vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu caûm laø raát deã. Khi hoïc sinh luyeän vieát ñoaïn vaên coù theå coù loãi veà caâu vaø chính taû do hoïc sinh töï saép xeáp vì vaäy giaùo vieân cuõng caàn höôùng daãn hoïc sinh söûa loãi veà caâu vaø chính taû. Coù theå noùi vieäc luyeän vieát ñoaïn vaên töï söï laø raát caàn thieát, hoïc sinh vieát toát ñoaïn vaên töï söï coù nghóa laø hoïc sinh ñaõ naém ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa ñoaïn vaên. Treân cô sôû ñoù khi hoïc vaên baûn thuyeát minh vaø vaên nghò luaän hoïc sinh seõ vieát toát ñoaïn vaên – ñoù laø moät trong nhöõng tieàn ñeà ñeå hoïc sinh laøm toát caùc kieåu vaên baûn khaùc. 3. Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn Moät baøi vaên ñöôïc taïo thaønh bôûi nhieàu ñoaïn vaên lieân keát laïi vôùi nhau. Baøi vaên laø moät chænh theå hoaøn chænh neân giöõa caùc ñoaïn vaên caàn coù söï lieân keát vôùi nhau. Lieân keát ñoaïn vaên nhaèm muïc ñích laøm cho yù cuûa caû ñoaïn vöøa phaân bieät nhau vöøa lieàn maïch vôùi nhau moät caùch hôïp lí, taïo tính chænh theå cho vaên baûn. Muoán vaäy, phaûi taïo moái quan heä ngöõ nghóa chaët cheõ, hôïp lí giöõa caùc ñoaïn vaên vôùi nhau vaø söû duïng caùc phöông tieän lieân keát phuø hôïp. Trong chöông trình ngöõ vaên 8 hoïc sinh ñaõ ñöôïc hoïc “Lieân keát caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn” ôû tieát 16, baøi 4. Treân cô sô baøi hoïc naøy giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh thöïc haønh vieäc lieân keát ñoaïn vaên do caùc em taïo ra. Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 9 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Tröôùc heát giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp nhaän dieän caùc phöông tieän lieân keát ñoaïn vaên. Ví duï 1: khi daïy xong baøi Lieân keát caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn – tieát 16, baøi 4, giaùo vieân yeâu caàu: veà nhaø caùc em ñoïc vaên baûn Coâ beù baùn dieâm (An – ñeùc – xen) ôû trang 64 sau ñoù xaùc ñònh caùc töø ngöõ vaø caâu coù taùc duïng noái giöõa caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn ñoù. Tôùi tieát 18, baøi 5 – Toùm taét vaên baûn töï söï, trong phaàn kieåm tra baøi cuõ, giaùo vieân môøi hoïc sinh trình baøy (giaùo vieân keát luaän) nhöõng töø ngöõ, caâu coù taùc duïng noái nhö: - Em queït que dieâm thöù hai,… - Em queït que dieâm thöù ba. - Em queït que dieâm nöõa vaøo töôøng, … - Theá laø … - Saùng hoâm sau, - Trong buoåi saùng laïnh leõo aáy … Ví duï 2: Cuõng nhö ôû ví duï 1, nhöng coù theå cho hoïc sinh tìm phöông tieän lieân keát trong vaên baûn “ Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù”( Xeùc – van – teùc), ôû vaên baûn naøy thì deã nhaän bieát hôn. Hoïc sinh coù theå tìm döôïc caùc phöông tieän lieân keát: Vöøa baøn taùn veà cuoäc phieâu löu môùi xaûy ra, … Ñeâm hoâm aáy, … Treân cô sôû baøi taäp naøy, giaùo vieân ñaõ giuùp hoïc sinh khaéc saâu kieán thöùc phaàn lí thuyeát, töø ñaây coù theå cho hoïc sinh thöïc haønh vieäc lieân keát ñoaïn vaên. Vieäc vieát caùc ñoaïn vaên coù söï lieân keát vôùi nhau ñoái vôùi hoïc sinh trung bình vaø yeáu laø töông ñoái khoù. Cho neân trong quaù trình daïy toâi luoân coù nhöõng ñoaïn vaên maãu cho caùc em. Beân caïnh ñoù laø baøi cuûa caùc em hoïc sinh khaù gioûi. Ñoàng thôøi luoân khích leä tinh thaàn cho caùc em. Ôû daïng baøi naøy, giaùo vieân vöøa cho hoïc sinh luyeän taäp ôû treân lôùp vöøa cho caùc em veà nhaø laøm (giaùo vieân phaûi thu vôû baøi taäp roài chaám vaø söûa cho hoïc sinh). Ví duï 1: ôû baøi Mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên baûn töï söï (tieát 24, baøi 6), khi daïy ñeán phaàn luyeän taäp, giaùo vieän cho hoïc sinh laøm baøi taäp 1 vaø ñoïc phaàn ñoïc Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 10 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm theâm ôû treân lôùp. Coøn baøi taäp 2 – “vieát moät ñoaïn vaên keå veà nhöõng giaây phuùt ñaàu tieân khi em gaëp laïi moät ngöôøi thaân” thì giaùo vieân cho hoïc sinh veà nhaø laøm. Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh vieát thaønh 2 ñoaïn vaên ñoaïn trong ñoù coù caùc phöông tieän lieân keát. Ñeán tieát 28, baøi 7 – Luyeän taäp vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu caûm, giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh trình baøy baøi cuûa mình roài giaùo vieân nhaän xeùt. Sau ñoù thu baøi veà nhaø chaám vaø söûa cho hoïc sinh. Ví duï 2: Vaên baûn Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù (Xeùc – van – teùc) coù hai nhaâ vaät Ñoân – ki – hoâ – teâ vaø Xan – choâ Pan – xa töông phaûn nhau veà moïi maët. Vaäy sau baøi hoïc ñoù giaùo vieân yeâu caáu hoïc sinh vieát 2 ñoaïn vaên noùi veà hai nhaân vaät (hai ñoaïn coù queân heä ñoái laäp). Ví duï 3: hoïc xong vaên baûn Laõo Haïc cuûa Nam Cao (tieát 13 -14, baøi 4), hoïc sinh bieát raèng chò Daäu vaø laõo Haïc laø nhöõng con ngöôøi tieâu bieåu cho taàng lôùp noâng daân Vieät Nam tröôùc caùch maïng thaùng 8. Giaùo vieân coù theå cho hoïc sinh vieát hai ñoaïn vaên noùi veà soá phaän vaø tính caùch cuûa ngöôøi noâng daân (thoâng qua laõo haïc vaø chò Daäu). C. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ 1. Moät soá löu yù Ñeå trôû thaønh ngöôøi thôï gioûi ôû baát cöù moät ngaønh ngheà naøo ngöôøi thôï cuõng phaûi traûi qua quaù trình hoïc taäp vaø reøn luyeän laâu daøi. Ñeå vieát toát moät baøi vaên cuõng vaäy, hoïc sinh phaûi traûi qua quaù trình reøn luyeän nghieâm tuùc coù söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân. Trong quaù trình daïy, giaùo vieân giuùp hoïc sinh nhôù laïi nhöõng kieán thöùc cuõ ñaõ hoïc veá vaên töï söï ñaõ hoïc ôû lôùp 6 baéng caùc tình huoáng coù vaán ñeà trong caùc tieát lí thuyeát. Ñeå aùp duïng coù hieäu quaû nhöõng bieän phaùp naøy, ngöôøi giaùo vieân thöïc söï taâm huyeát, coù tinh thaàn traùch nhieäm, daønh thôøi gian nhieàu. Do hoïc sinh phaûi thöïc hieän phaàn baøi taäp ôû nhaø nhieàu neân giaùo vieân phaûi thu vôû baøi taäp veà nhaø ñeâ chaám, söûa cho caùc em. Giaùo vieân thöôøng xuyeân höôùng daãn, kieåm tra, theo doõi quaù trình hoïc sinh laøm baøi. Ñieàu quan troïng laø giaùo vieân bieát ñoäng vieân, khuyeán khích, tuyeân döông hoïc sinh ñuùng luùc, kòp thôøi. Beân caïnh ñoù, vôùi hoïc sinh ñieåm soá raát quan troïng neân khi Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 11 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm chaám baøi taäp hoaëc khi caùc em trình baøy thì giaùo vieân neân cho hoïc sinh ñieåm soá vaø coù ñieåm cho tinh thaàn töï giaùc. Neáu giaùo vieân laøm toát ñieàu ñoù thì caùc em seõ raát töï giaùc vaø coù höùng thuù laøm baøi taäp ôû nhaø cuõng nhö treân lôùp. Trong tröôøng hôïp giaùo vieân coù queân thu baøi thì cuõng seõ ñöôïc caùc em “nhaéc nhôû”. Beân caïnh vieäc ñoäng vieân, khuyeán khích, giaùo vieän cuõng caàn coù bieän phaùp ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh coøn coù tö töôûng troâng chôø, yû laïi nhö yeâu caàu caùc em ôû laïi sau buoåi hoïc ñeå laøm baøi taäp, möôïn baøi cuûa baïn cheùp laïi nhieàu laàn … Hieän naøy ñaõ coù tieát töï choïn (moät tieát/1tuaàn cho moân Ngöõ vaên), khi daïy tieát naøy, trong thöïc haønh giaùo vieân coù nhöõng baøi taäp deã hôn cho hoïc sinh yeâu. Khi caùc em laøm ñöôïc giaùo vieân môùi naâng ñoä khoù leân daàn. 2. Keát quaû Ñeå ñaùng giaù keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc, giaùo vieân döïa vaøo baøi vieát soá 2 – Vieát baøi taäp laøm vaên soá 2 – vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu caûm. Keát quaû khi chöa aùp duïng: Toång soá Gioûi SL % Khaù SL Keát quaû khi aùp duïng: Toång Gioûi soá SL % Khaù SL % Trung bình SL % Yeáu SL % % Trung bình SL % Yeáu SL % 3. Lôøi keát Treân ñaây laø moät soá bieän phaùp giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï trong chöông trình Ngöõ vaên 8. Ñoù cuõng laø nhöõng gì toâi tích luyõ ñöôïc trong quaù trình daïy vaên töï söï trong thôøi gian qua. Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 12 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Qua quaù trình giaûng daïy, tìm hieåu,trao ñoåi vôùi ñoàng nghieäp, thoâng qua tieát döï giôø, tham khaûo taøi lieäu … toâi ñaõ tích luyõ ñöôïc cho mình moät soá kinh nghieäm, noù ñöôïc toâi aùp duïngvaøo baøi daïy khi khi leân lôùp taïi tröôøng THCS LaÏc Hoaø. Khi aùp duïng nhöõng kinh nghieäm treân vaøo baøi daïy, sau moät thôøi gian chaät löôïng baøi vieát cuûa hoïc sinh ñaõ ñöôïc naâng leân roõ reät, giaûm ñöôïc soá baøi khoâng ñaït yeâu caàu, vaø soá baøi toát cuõng taêng leân. Nhöõng bieän phaùp treân ñöôïc toâi ruùt ra töø thöïc teá cuõng nhö thoâng qua trao ñoåi vôùi ñoàng nghieäp, coù theå vaãn coøn haïn cheá. Vaäy toâi mong ñöôïc tieáp thu yù kieán ñoùng goùp cuûa BGH, Hoäi ñoàng khoa hoïc nhaø tröôøng vaø Hoäi ñoàng khoa hoïc cuûa Phoøng giaùo duïc – ñaøo taïo ñeå töø ñoù coù theå trao ñoåi, ruùt kinh nghieäm giuùp toâi naâng cao chaát löôïng giaûng daïy ôû boä moân. D. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM Trong daïy hoïc noùi chung vaø daïy hoïc moân Ngöõ vaên noùi rieâng, ngöôøi giaùo vieân phaûi luoân koâng ngöøng tìm toøi hoïc hoûi ñeå naâng cao trình ñoä nhaän thöùc vaø trình ñoä chuyeän moân. Söï saùng taïo laø yeâu caàu caàn phaûi coù cuûa ngöôøi giaùo vieân khi laøm coâng taùc daïy hoïc. Treân cô sôû ñoù giuùp hoïc sinh cuûa mình tieáp thu baøi, hình thaønh kó naêng, kó xaûo toát hôn. Tuy nhieân khi aùp duïng nhöõng bieän phaùp naøo ñoù thì giaùo vieân phaûi tìm hieåu kó nhöõng haïn cheá cuûa hoïc sinh mình. Neáu thaønh coâng seõ laø ñoäng löïc raát lôùn laøm cho ngöôøi giaùo vieân töï tin hôn, maïnh daïn hôn trong vieäc saùng taïo. Ngöôøi giaùo vieân caàn yù thöùc ñöôïc vai troø cuûa mình. Khi leân lôùp giaùo vieân phaûi coù tinh thaàn traùch nhieäm cao. Nhö vaäy môùi coù theå taän taâm, môùi vui buoàn khi hoïc sinh laøm baøi toát hay khoâng toát. Ñoù laø ñoäng löïc giuùp giaùo vieân tìm toøi, saùng taïo trong coâng taùc cuûa mình. Nhôø vaäy maø hoïc sinh lónh hoäi tri thöùc toát hôn. Coù theå noùi raèng qua vieäc thöïc hieän ñeâ taøi naøy toâi ñaõ ruùt ra ñöôïc cho mình raát nhieàu baøi hoïc töø vieäc xaùc ñònh kieán thöùc boå sung, soaïn giaùo aùn cho ñeán vieäc giaûng daïy. Cuoái cuøng toâi xin chaân thaønh caûm ôn BGH nhaø tröôøng, toå Ngöõ vaên – GDCD ñaõ taïo ñieàu kieän cho toâi hoaøn thaønh saùng kieán kinh nghieäm naøy. Laïc Hoøa, ngaøy thaùng naêm 2007 Ngöôøi thöïc hieän Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 13 Tröôøng THCS Laïc Hoaø Saùng kieán kinh nghieäm Nguyeãn Ñöùc Duõng Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng Trang 14