Tài liệu Kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản tại công ty tnhh kiểm toán và tư vấn s & s

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦN THỊ YẾN PHƯỢNG Tên đề tài: KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN S&S LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Đà Nẵng - Năm 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦN THỊ YẾN PHƯỢNG Tên đề tài: KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN S&S Chuyên ngành: Mã số: Kế toán 60.34.30 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: TS. Đường Nguyễn Hưng Đà Nẵng - Năm 2012 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Đà Nẵng, ngày…… tháng….. năm 2012 Tác giả Trần Thị Yến Phượng MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ, đồ thị Tính cấp thiết của đề tài Mục tiêu nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Ý nghĩa khoa học của đề tài Tổng quan tài liệu Cấu trúc của luận văn Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG 1 1 2 2 3 3 4 6 10 12 TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN 1.1 Tổng quan về kiểm toán BCTC 1.1.1 Khái niệm kiểm toán BCTC 1.1.2 Vai trò của kiểm toán BCTC 1.1.3 Mục tiêu kiểm toán BCTC 1.1.4 Quy trình kiểm toán BCTC 1.1.5 Các phương pháp kiểm toán 1.2 Các thủ tục kiểm toán trong giai đoạn thực hiện kiểm toán 1.2.1 Thử nghiệm kiểm soát 1.2.2 Thử nghiệm cơ bản 1.3 Tổng quan về bằng chứng kiểm toán 1.3.1 Khái niệm bằng chứng kiểm toán 1.3.2 Vai trò bằng chứng kiểm toán 1.3.3 Yêu cầu của bằng chứng kiểm toán 1.4 Các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC 1.5 Vận dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản 1.5.1 Trong thủ tục phân tích 1.5.2 Trong thử nghiệm chi tiết 1.6 Kỹ thuật lựa chọn phần tử thử nghiệm 1.6.1 Chọn toàn bộ 1.6.2 Lựa chọn các phần tử đặc biệt 1.6.3 Lấy mẫu kiểm toán Chương 2: THỰC TRẠNG VIỆC ÁP DỤNG CÁC KỸ THUẬT THU THẬP 12 12 13 15 18 20 23 23 24 24 24 25 25 28 31 31 37 43 43 44 44 49 MỞ ĐẦU BẰNG CHỨNG TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN S&S 2.1 Khái quát về công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S 2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư 49 49 Vấn S&S 2.1.2 Tổ chức bộ máy quản lý 2.1.3 Tổ chức hoạt động cung cấp dịch vụ 2.1.4 Đặc điểm hoạt động kiểm toán BCTC 2.2 Thực trạng việc áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử 50 52 54 57 nghiệm cơ bản tại công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S 2.2.1 Các bước thực hiện đề tài 2.2.2 Thực trạng việc áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử 57 60 nghiệm cơ bản tại công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S 2.2.2.1 Các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản đối 61 với khoản mục doanh thu 2.2.2.2 Các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản đối 70 với đối với khoản phải thu khách hang 2.2.2.3 Việc lựa chọn các phần tử thử nghiệm Chương 3: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ VỀ VIỆC ÁP DỤNG CÁC 79 86 KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN S&S 3.1 Một số nhận xét 3.1.1 Ưu điểm 3.1.1.1 Đối với kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản 3.1.1.2 Đối với việc lựa chọn phần tử thử nghiệm 3.1.2 Những điểm tồn tại 3.1.2.1 Đối với kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản 3.1.2.2 Đối với việc lựa chọn phần tử thử nghiệm 3.2 Một số kiến nghị 3.2.1 Đối với kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản 3.2.2 Đối với việc lựa chọn phần tử thử nghiệm KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN PHỤ LỤC 86 86 86 87 88 88 95 96 96 104 DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt BCĐKT BCKT BCKQHĐKD BCTC CSDL DT HTK HTKSNB KTV NPT SL TNHH Tp. TS TSNH VCSH Nội dung Bảng cân đối kế toán Bằng chứng kiểm toán Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Báo cáo tài chính Cơ sở dẫn liệu Doanh thu Hàng tồn kho Hệ thống kiểm soát nội bộ Kiểm toán viên Nợ phải thu Số lượng Trách nhiệm hữu hạn Thành phố Tài sản Tài sản ngắn hạn Vốn chủ sở hữu DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng 1.1 Ví dụ về mối quan hệ giữa CSDL, mục tiêu kiểm toán chung và 17 1.2 1.3 1.4 mục tiêu kiểm toán đặc thù. Tóm tắt việc lựa chọn phương pháp phân tích thích hợp (1) 35 Tóm tắt việc lựa chọn phương pháp phân tích thích hợp (2) 35 Mối quan hệ giữa kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán và 38 1.5 mục tiêu kiểm toán Ví dụ về mục tiêu kiểm toán, kỹ thuật thu thập bằng chứng và 39 bằng chứng cần thu thập trong thử nghiệm chi tiết số dư khoản 1.6 phải thu khách hàng tại một khách hàng Ví dụ về mục tiêu kiểm toán, kỹ thuật thu thập bằng chứng và 41 bằng chứng thu thập đối với khoản doanh thu tại một khách 2.1 hàng Thống kê số lượng khách hàng của công ty và số lượng khách 59 hàng được lựa chọn để khảo sát theo nhóm lĩnh vực hoạt động 2.2 kinh doanh. Các kỹ thuật thu thập bằng chứng được áp dụng trong thử 66 2.3 nghiệm chi tiết đối với khoản mục doanh thu Các kỹ thuật thu thập bằng chứng được áp dụng trong thử 74 2.4 nghiệm chi tiết đối với khoản phải thu khách hàng Số lượng phần tử được lựa chọn để thử nghiệm trong thử 80 2.5 nghiệm chi tiết đối với khoản mục doanh thu Số lượng phần tử được lựa chọn để thử nghiệm trong thử 82 3.1 3.2 nghiệm chi tiết đối với khoản phải thu khách hàng Mẫu “Bảng theo dõi thư xác nhận” 101 Mẫu giấy tờ làm việc của thủ tục “kiểm tra chi tiết và đối chiếu 103 3.3 với sổ chi tiết và sổ cái” Mẫu giấy tờ làm việc liên quan đến việc xác định, thực hiện và 105 3.4 theo dõi mức trọng yếu Mẫu giấy tờ làm việc liên quan đến việc lựa chọn phần tử thử 109 nghiệm DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Số hiệu Tên hình vẽ, đồ thị Trang hình vẽ 2.1 2.2 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của công ty S&S 50 Đồ thị mô tả mức độ áp dụng các kỹ thuật trong thủ tục phân 62 2.3 tích đối với khoản mục doanh thu Các nhân tố ảnh huởng đến việc lựa chọn các kỹ thuật phân 64 2.4 tích đối với khoản mục doanh thu của KTV Chi tiết việc áp dụng kỹ thuật kiểm tra tài liệu đối với khoản 66 2.5 mục doanh thu Các nhân tố ảnh huởng đến quyết định của KTV trong việc lựa 69 chọn kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản 2.6 đối với khoản mục doanh thu Đồ thị mô tả mức độ áp dụng các kỹ thuật trong thủ tục phân 71 2.7 tích đối với khoản phải thu khách hàng Chi tiết việc áp dụng kỹ thuật kiểm tra tài liệu đối với khoản 75 2.8 phải thu khách hàng Chi tiết việc áp dụng kỹ thuật tính toán đối với khoản phải thu 77 2.9 khách hàng Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định của KTV trong việc lựa 78 chọn kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm chi tiết 2.10 đối với khoản phải thu khách hàng Phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm trong thử 81 2.11 nghiệm chi tiết đối với khoản mục doanh thu Phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm khi áp dụng kỹ 84 2.12 thuật “xác nhận” đối với khoản phải thu khách hàng Phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm khi áp dụng kỹ 85 thuật “kiểm tra tài liệu” và “tính toán” đối với khoản phải thu khách hàng - 11 - MỞ ĐẦU TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính ở Việt Nam đang ngày càng phát triển. Yêu cầu về chất lượng dịch vụ ngày càng cao đòi hỏi các công ty kiểm toán phải cân nhắc trong việc lựa chọn các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán. Việc nên chọn những kỹ thuật nào cho từng giai đoạn kiểm toán và áp dụng chúng ra sao cho phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp được kiểm toán để đạt được hiệu quả kinh doanh và chất lượng dịch vụ cao nhất đã và đang là vấn đề đang được nhà quản lý các doanh nghiệp kiểm toán, các KTV và trợ lý kiểm toán rất quan tâm, đặc biệt là các tập thể, cá nhân hoạt động tại các công ty kiểm toán vừa và nhỏ. Đó là lý do tác giả chọn nghiên cứu về đề tài kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán tại một công ty kiểm toán vừa và nhỏ. Việc khảo sát, nghiên cứu các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán đang được các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên cả nước áp dụng trong các giai đoạn của quá trình kiểm toán đối với tất cả các khoản mục trong BCTC chắc chắn sẽ đem lại kết quả và ý nghĩa cao hơn. Tuy nhiên, do thời gian có hạn, tác giả chỉ chọn tìm hiểu về kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán do một công ty kiểm toán vừa và nhỏ áp dụng trong một giai đoạn của quá trình kiểm toán và đối với một vài khoản mục cụ thể. Công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S (công ty S&S) là một công ty kiểm toán có quy mô vừa và nhỏ đặt trụ sở tại Tp. Hồ Chí Minh. Tại công ty, thử nghiệm cơ bản là thủ tục kiểm toán chủ yếu. Do vậy, qua việc khảo sát các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong thử nghiệm cơ bản, tác giả nghĩ rằng mình có thể hình dung một các khá bao quát về kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong công ty. Thêm vào đó, là một trong những doanh nghiệp kiểm toán nhỏ, còn non trẻ, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán đang được công ty áp dụng có thể chưa thật sự hoàn thiện. Việc khảo sát, nghiên cứu vì thế có thể đóng góp một ý kiến nhằm - 12 - nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả kinh doanh của công ty nói riêng, của các đơn vị kiểm toán vừa và nhỏ nói chung. Vì những lý do trên, tác giả xin chọn đề tài: “Kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản tại công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S” để nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Trong đề tài nghiên cứu của mình, tác giả hướng đến 02 mục tiêu sau: Một là, khảo sát các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán đang được công ty S&S áp dụng trong thử nghiệm cơ bản khi thực hiện kiểm toán BCTC. Hai là, đưa ra nhận xét và ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản khi thực hiện kiểm toán BCTC tại công ty. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Những câu hỏi cần được trả lời trong đề tài nghiên cứu này bao gồm: Một là, đối với khoản mục được chọn để khảo sát (khoản mục doanh thu và khoản phải thu khách hàng), khi thực hiện thử nghiệm cơ bản, các KTV của công ty S&S thường sử dụng những kỹ thuật thu thập bằng chứng nào? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định của KTV khi lựa chọn những kỹ thuật đó? Hai là, đối với khoản mục được chọn để khảo sát (khoản mục doanh thu và khoản phải thu khách hàng), các KTV của công ty đã lựa chọn phần tử thử nghiệm như thế nào? Ba là, cần có những giải pháp nào để hoàn thiện kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản và để hoàn thiện kỹ thuật lựa chọn các phần tử thử nghiệm đối với khoản mục được chọn để khảo sát (khoản mục doanh thu và phải thu khách hàng) tại công ty? ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán được các KTV của công ty S&S áp dụng khi thực hiện các thử nghiệm cơ bản đối với khoản mục doanh thu và phải thu khách hàng. Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm: - 13 - Phạm vi nghiên cứu của đề tài là các hồ sơ kiểm toán được công ty thực hiện trong mùa kiểm toán năm 2012. Số lượng hồ sơ khảo sát là 30 hồ sơ. Công ty hiện có trụ sở chính tại thành phố Hồ Chí Minh và 01 chi nhánh tại Hà Nội. Tuy nhiên, doanh thu từ trụ sở chính chiếm khoảng ba phần tư trong tổng doanh thu của công ty. Hơn nữa, trụ sở chính là nơi quyết định các vấn đề liên quan đến chương trình kiểm toán của công ty. Do vậy, việc phỏng vấn và khảo sát hồ sơ kiểm toán sẽ được tiến hành ở trụ sở chính của công ty tại thành phố Hồ Chí Minh. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài này là phương pháp nghiên cứu thực chứng, cụ thể là tác giả sẽ sử dụng phương pháp phỏng vấn và điều tra để thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp liên quan đến các kỹ thuật thu thập bằng chứng và việc lựa chọn các phần tử thử nghiệm trong thử nghiệm cơ bản. Trên cơ sở phân tích những kết quả có được từ việc phỏng vấn và điều tra, tác giả sẽ đưa ra những nhận xét và giải pháp nhằm hoàn thiện các các nội dung nghiên cứu nói trên. Đối tượng phỏng vấn là trưởng phòng kiểm toán, trưởng nhóm kiểm toán và các KTV thực hiện việc kiểm toán khoản mục doanh thu và khoản phải thu khách hàng của những khách hàng có hồ sơ kiểm toán được chọn để khảo sát. Phương pháp phỏng vấn được áp dụng nhằm hai mục đích sau: Một là, để nắm bắt sơ bộ về việc tổ chức công tác kiểm toán trong công ty, qua đó xác định các nội dung sau để làm cơ sở thiết kế phiếu khảo sát hồ sơ kiểm toán: - Đối với các khoản mục được chọn để khảo sát (khoản mục doanh thu và phải thu khách hang), khi thực hiện thử nghiệm cơ bản, KTV của công ty S&S thường sử dụng những kỹ thuật thu thập bằng chứng nào và những yếu tố nào ảnh hưởng đến quyết định của KTV khi lựa chọn những kỹ thuật đó. - Các KTV thường lựa chọn các phần tử thử nghiệm đối với khoản mục được chọn để khảo sát (doanh thu và phải thu khách hang) như thế nào. Hai là để thu thập thêm thông tin mà khi khảo sát hồ sơ kiểm toán tác giả chưa thu thập được thông tin hoặc có thắc mắc. - 14 - Đối tượng điều tra là các hồ sơ kiểm toán được công ty thực hiện trong mùa kiểm toán năm 2012 của những khách hàng tại chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh của công ty bằng phiếu khảo sát. Số lượng hồ sơ khảo sát là 30 hồ sơ. Mục đích của việc khảo sát là để nắm bắt được trong thực tế, khi thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với các khoản mục được khảo sát (doanh thu và phải thu khách hàng), KTV của công ty S&S đã sử dụng những kỹ thuật thu thập bằng chứng nào; các phần tử thử nghiệm đã được các KTV của công ty lựa chọn như thế nào. Ý NGHĨA KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI Cùng với xu thế hội nhập và toàn cầu hóa, nền kinh tế đất nước ngày càng phát triển. Các công ty được thành lập ngày càng nhiều, các loại hình kinh doanh, đầu tư ngày càng đa dạng, thị trường chứng khoán ngày càng phát triển… đã làm cho nhu cầu về sự chính xác của các thông tin tài chính ngày càng tăng. Yêu cầu của xã hội về chất lượng của dịch vụ kiểm toán vì thế ngày càng cao. Chỉ bằng cách nâng cao chất lượng dịch vụ của mình thì các công ty kiểm toán mới có thể tạo được chỗ đứng cho mình trên thị trường, giữ vững được niềm tin đối với khách hàng và từ đó mới có thể tiếp tục phát triển. Thực chất của kiểm toán BCTC là quá trình sử dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng theo đúng qui định nhằm thu thập và đánh giá bằng chứng kiểm toán về mức độ thỏa mãn mục tiêu kiểm toán. Chất lượng của kiểm toán BCTC quan trọng nhất là ở chỗ đưa ra ý kiến kiểm toán có phù hợp hay không. Do vậy, kỹ thuật thu thập bằng chứng là một yếu tố có tính chất quyết định rất lớn đến ý kiến kiểm toán, đến chất lượng của BCTC được kiểm toán. Việc hoàn thiện kỹ thuật thu thập bằng chứng vì thế sẽ góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng công tác kiểm toán BCTC. Qua việc nghiên cứu đề tài này, tác giả hy vọng rằng mình có thể đưa ra được một bức tranh về thực trạng việc thực hiện các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong khi thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với khoản mục doanh thu và khoản phải thu khách hàng tại công ty S&S. Qua đó, các KTV của công ty S&S nói riêng, của các - 15 - công ty kiểm toán vừa và nhỏ nói chung có thể nhìn vào và biết được những ưu điểm và những tồn tại trong phương pháp kiểm toán của mình. Đồng thời, mặc dù sẽ còn nhiều hạn chế, song tác giả cũng mong muốn sẽ đưa ra được một số phương hướng nhằm hoàn thiện các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản đối với khoản mục doanh thu và phải thu khách hàng và nhằm hoàn thiện phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm tại công ty S&S. Tác giả hy vọng rằng những giải pháp này có thể góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm toán BCTC, nâng cao chất lượng của báo cáo kiểm toán tại công ty. Từ đó sẽ góp phần nâng cao uy tín và vị thế cạnh tranh của công ty S&S nói riêng, các công ty kiểm toán vừa và nhỏ nói chung trên thương trường. TỔNG QUAN TÀI LIỆU Cho đến thời điểm này, chưa có đề tài nghiên cứu nào về kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản tại công ty S&S. Hiện tại, cũng chưa có luận văn thạc sĩ nào viết về đề tài kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán. Ở một vài website trên mạng internet hiện có một số chuyên đề, luận văn tốt nghiệp đại học cũng viết về đề tài này. Các luận văn này đã mô tả khá hoàn chỉnh kỹ thuật thu thập bằng chứng đối với một vài khoản mục trong BCTC. Tuy nhiên, các đề tài chỉ dừng lại ở việc mô tả lại cách kiểm tra các tài khoản kế toán của một khách hàng cụ thể một cách chung chung mà chưa thực hiện việc khảo sát đối với nhiều khách hàng được kiểm toán, do vậy, chưa thể hiện được kết quả làm việc chung của cả công ty kiểm toán. Thêm vào đó, trong các bài luận văn tốt nghiệp đại học này cũng chưa thể hiện được sự gắn kết giữa các kỹ thuật kiểm toán được mô tả với các mục tiêu kiểm toán cụ thể. Vì vậy, tính hữu hiệu của việc áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng cũng chưa được đề cập, đánh giá và xây dựng một cách toàn diện. Trong các khóa luận này cũng chưa có sự phân nhóm khách hàng được kiểm toán khi áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán. Do vậy, tính khoa học của các đề tài này chưa được cao và ít thuyết phục được người đọc. - 16 - Ngoài ra, để phục vụ cho bài viết, tác giả đã tham khảo các tài liệu sau: - Giáo trình Kiểm Toán của Bộ Môn Kiểm Toán, Khoa Kế Toán – Kiểm Toán trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh, do nhà xuất bản Lao Động – Xã Hội xuất bản vào quý I/2009. Đây là giáo trình của trường đại học Kinh Tế Tp. Hồ Chí Minh. Trong giáo trình này đã trình bày các khái niệm cơ bản liên quan đến bằng chứng kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán cũng như kỹ thuật kiểm toán các khoản mục cơ bản trong BCTC. - Giáo trình Lý Thuyết Kiểm Toán của Học Viện Tài Chính do TS. Nguyễn Viết Lợi và Ths. Đậu Ngọc Châu chủ biên, do nhà xuất bản Tài Chính xuất bản quý III/2007. Đây là giáo trình của trường Học viện Tài Chính. Trong giáo trình này, ngoài các khái niệm cơ bản liên quan đến kiểm toán, phân loại kiểm toán…tác giả của giáo trình cũng đã trình bày các khái niệm cơ bản liên quan đến bằng chứng kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán cũng như kỹ thuật kiểm toán các khoản mục cơ bản trong BCTC. - Giáo trình Kiểm Toán, Lý Thuyết Và Thực Hành của ThS. Phan Trung Kiên, Bộ Môn Kiểm Toán, Khoa Kế Toán trường Đại học kinh tế Quốc Dân, do nhà xuất bản Tài Chính xuất bản vào quý IV/2006. Tương tự như hai giáo trình trên, giáo trình này cũng đề cập đến nhiều khái niệm mang tính nền tảng của kiểm toán. Tác giả đã tham khảo trong giáo trình này các nội dung liên quan đến bằng chứng kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán, các yếu tố ảnh hưởng đến việc đánh giá tính đầy đủ và thích hợp của bằng chứng kiểm toán. Tác giả cũng đã tham khảo các kỹ thuật thu thập bằng chứng áp dụng đối với các khoản mục liên quan đến đề tài của mình. - Sách Auditing của tác giả Alvin A.Arens, dịch giả Đặng Kim Cương, do Nhà xuất bản Thống Kê Hà Nội xuất bản năm 2000. Trong giáo trình này, tác giả Alvin A.Arens đã giới thiệu những vấn đề xoay quanh lĩnh vực kiểm toán từ khái niệm tổng quát. Tác giả đã đề cập đến cách thức - 17 - kiểm toán theo các chu trình nghiệp vụ. Tác giả đã tham khảo cách thức kiểm toán các chu trình bán hàng và thu tiền. Ngoài ra, tác giả còn tham khảo: - Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. Chuẩn mực kiểm toán là quy định về các nguyên tắc, thủ tục cơ bản và hướng dẫn thể thức áp dụng các nguyên tắc và thủ tục cơ bản đó trong quá trình kiểm toán BCTC. Chuẩn mực kiểm toán là các quy định làm mực thước, là cơ sở cho kiểm toán viên chuyên nghiệp và công ty kiểm toán kiểm tra, đánh giá các thông tin tài chính một cách trung thực, khoa học và khách quan. Chuẩn mực kiểm toán đồng thời là cơ sở cho việc chỉ đạo, giám sát, kiểm tra và đánh giá chất lượng dịch vụ kiểm toán. Trong hệ thống chuẩn mực này, tác giả đã tham khảo các chuẩn mực sau: Chuẩn mực số 200 “Mục tiêu và nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán BCTC. Trọng tâm tham khảo của tác giả là nội dung mục tiêu kiểm toán BCTC. Chuẩn mực số 500 “Bằng chứng kiểm toán”. Chuẩn mực đề cập đến các khái niệm cơ bản về bằng chứng kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán. Tác giả đã tham khảo tất cả các nội dung thuộc chuẩn mực này. Chuẩn mực số 530 “Lấy mẫu kiểm toán và các thủ tục lựa chọn khác”. Bằng chứng kiểm toán được thu thập bằng sự kết hợp thích hợp giữa các thủ tục kiểm toán. Chuẩn mực này đã đề cập đến các thủ tục kiểm toán, các rủi ro trong quá trình thu thập bằng chứng kiểm toán và các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán. Tác giả đã tham khảo các nội dung chủ yếu liên quan đến phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán. - Chương trình kiểm toán mẫu do VACPA ban hành. Chương trình kiểm toán mẫu được xây dựng dựa trên các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được cơ cấu lại và các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam hiện hành hoặc đang trình Bộ Tài chính ban hành mới, có hiệu lực từ 15/12/2009. Chương trình kiểm toán mẫu này là tài liệu hướng dẫn, được thiết kế nhằm trợ giúp các công ty kiểm toán, KTV Việt Nam trong việc tuân thủ Chuẩn mực kiểm - 18 - toán quốc tế và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, áp dụng đối với các cuộc kiểm toán cho doanh nghiệp độc lập thuộc ngành sản xuất, thương mại và dịch vụ. Các công ty có thể dựa vào Chương trình kiểm toán mẫu này để phát triển cho các cuộc kiểm toán của các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề khác (trừ tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm…có thể sử dụng hạn chế); áp dụng cho các doanh nghiệp không có sự phụ thuộc ở mức độ cao vào công nghệ thông tin trong hoạt động cũng như công tác kế toán và lập BCTC. Chương trình kiểm toán mẫu này có thể áp dụng cho cuộc kiểm toán doanh nghiệp chưa niêm yết, đã niêm yết, hoặc soát xét BCTC giữa kỳ với những điều chỉnh phù hợp. Mục tiêu chính của Chương trình kiểm toán mẫu này là giải thích, minh họa giúp công ty kiểm toán và KTV hiểu rõ hơn về việc thực hiện kiểm toán để tuân thủ các Chuẩn mực kiểm toán quốc tế và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, nhưng không nhằm mục đích thay thế các Chuẩn mực kiểm toán quốc tế và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và các hướng dẫn có liên quan. Tác giả đã tham khảo ở chương trình kiểm toán mẫu này các nội dung liên quan đến việc kiểm toán khoản mục doanh thu, nợ phải thu. - Qui trình kiểm toán BCTC, tài liệu đào tạo nội bộ của công ty S&S. Trong các tài liệu này, Tác giả đã tham khảo các quy định liên quan đến chương trình kiểm toán chung của công ty, chương trình kiểm toán các khoản mục doanh thu, nợ phải thu cũng như các hướng dẫn về phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm… - Các tài liệu thu thập trên website http://www.vacpa.org.vn và http http://www.webketoan.com, http://www.mof.gov.vn Các website này cung cấp và cập nhật các thông tin liên quan đến kiểm toán. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Cấu trúc của luận văn gồm có 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản. - 19 - Trong chương này, tác giả sẽ trình bày những cơ sở lý luận về kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản khi kiểm toán BCTC như: tổng quan về kiểm toán BCTC, các thủ tục kiểm toán, bằng chứng kiểm toán, các kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong kiểm toán BCTC, vận dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản và kỹ thuật lựa chọn phần tử thử nghiệm. Chương 2: Thực trạng việc áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản tại công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S. Trong chương này, tác giả sẽ mô tả những kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong thử nghiệm cơ bản và phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm được các KTV của công ty S&S thực tế áp dụng đối với khoản mục được lựa chọn khảo sát (khoản mục doanh thu và phải thu khách hàng). Chương 3: Một số nhận xét và kiến nghị về việc áp dụng các kỹ thuật thu thập bằng chứng trong thử nghiệm cơ bản tại công ty TNHH Kiểm Toán Và Tư Vấn S&S. Trong chương này, tác giả sẽ trình bày những nhận xét có được của mình từ kết quả khảo sát thực tế và đề xuất một số phương hướng nhằm hoàn thiện những kỹ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong thử nghiệm cơ bản và hoàn thiện phương pháp lựa chọn các phần tử thử nghiệm đối với khoản mục được khảo sát tại công ty. - 20 - CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG TRONG THỬ NGHIỆM CƠ BẢN 1.1 Tổng quan về kiểm toán BCTC 1.1.1 Khái niệm kiểm toán BCTC Theo luật kiểm toán độc lập được Quốc hội khoá 12 thông qua ngày 29/3/2011, “Kiểm toán báo cáo tài chính là việc kiểm toán viên hành nghề, doanh nghiệp kiểm toán kiểm tra, đưa ra ý kiến về tính trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng yếu của BCTC của đơn vị được kiểm toán theo quy định của chuẩn mực kiểm toán”. Trong kiểm toán BCTC, đối tượng kiểm toán chủ yếu là các BCTC. Do BCTC bắt buộc phải được lập theo các chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán hiện hành nên chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán được sử dụng làm thước đo trong kiểm toán BCTC. Ngoài ra, cơ sở đánh giá của kiểm toán BCTC còn bao gồm cả các quy định pháp lý khác có liên quan đến quá trình tổ chức và hoạt động kinh doanh của đơn vị như những quy định về trao đổi, mua bán sản phẩm, quản lý lao động, vật tư, nghĩa vụ với ngân sách... Kết quả của kiểm toán BCTC là các báo cáo kiểm toán, trong đó nêu rõ ý kiến của KTV về mức độ trung thực và hợp lý của BCTC được kiểm toán. Ngoài ra, kết quả kiểm toán còn có thể gồm cả thư quản lý, trong đó, nêu lên những tồn tại trong việc thiết lập và vận hành HTKSNB, trong việc tổ chức công tác kế toán và lập BCTC ở đơn vị, đồng thời đề xuất hướng khắc phục để đơn vị nâng cao chất lượng của BCTC. Kết quả của kiểm toán BCTC có thể phục vụ cho đơn vị, nhà nước và các bên thứ ba nhưng chủ yếu là phục vụ cho những bên thứ ba như các cổ đông, nhà đầu tư, ngân hàng...để họ đưa ra những quyết định kinh tế của mình. 1.1.2 Vai trò của kiểm toán BCTC BCTC của doanh nghiệp được rất nhiều đối tượng quan tâm, sử dụng và những đối tượng đó luôn muốn có được những thông tin đáng tin cậy nhằm giúp họ đánh