Đề án Kinh Tế Chính Trị
ĐẶT VẤN ĐỀ
Việt nam - Đất nước đã bị tàn phá nặng nề cả về cơ sở vật chất kỹ
thuật và kinh tế; trải qua một thời gian dài trong nền kinh tế quan liêu bao
cấp; hiện nay đang trong thời kỳ quáđộ lên chủ nghĩa xã hội. Một yêu cầu
cấp thiết lúc này đối với nước ta là: Xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật,
phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân. Trước
tình hình đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần thư VII năm 1991 đãđề ra
phương hướng: “phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ”. Đó là
một sự lựa chọn đúng đắn trong tình hình mới hiện nay, bởi vì chủ nghĩa
tư bản ngày nay đã bộc lộ rõ tất cả những mặt xấu xa và lỗi thời của nó,
không còn là “hình mẫu” hấp dẫn để các nước lạc hậu đi theo. Chủ nghĩa
tư bản đãđến luc phải bị xoá bỏđể thay thế bằng một xã hội mới tiến bộ và
văn minh hơn, đảm bảo công bằng về kinh tế, chính trị, văn hoá và xã hội
cho tất cả mọi người. Và chỉ có con đường duy nhất là phát triển kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa làm cho “dân giàu, nước mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ và văn minh” nâng cao vị thế của Việt Nam
trên trường quốc tế. Chúng em, những sinh viên của trường Đại học Kinh
tế Quốc dân thế hệ tương lai chèo lái con thuyền kinh tế Việt Nam.Trách
nhiệm đó thật nặng nề nhưng cũng đầy vinh quang và tự hào. Bởi vậy:
Việc chăm chỉ học tập, nghiên cứu để hiểu sâu về nền kinh tế Việt Nam
cũng như nền kinh tế thế giới là một điều vô cùng cần thiết. Do đó, em đã
chọn nghiên cứu đề tài: “Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt
Nam lý luận và thực tiễn sau hai mươi năm đổi mới". Em hy vọng sẽ có
thêm được nhiều kiến thức bổích về vấn đề trên qua nghiên cứu cũng như
qua sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo.
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
B-NỘI DUNG
I. Vấn đề lý luận kinh tế thịtrường .
1. Quan niệm về kinh tế thị trường.
Kinh tế hàng hoá: là kiểu tổ chức kinh tế màởđó sản phẩm sản xuất
ra để trao đổi đểbán trên thị trường.
Kinh tế thị trường: là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá,
trong đó toàn bộ các yếu tốđầu vào vàđầu ra của sản xuất đều thông qua
thị trường.
2. Điều kiện hình thành của kinh tế thị trường.
2.1. Điều kiện ra đời của kinh tế hàng hoá :
Phân công lao động xãhội : là sự phân chia lao động xã thành các
ngành, các nghề khác nhau của nền sản xuất xã hội . phân công lao động
xã hội tao ra sự chuyên môn hoá lao động, do đo đẫn đến chuyên môn hoá
thành những ngành nghề khác nhau. Do phân công lao động xã hội nên
mỗi người sản xuất chỉ tao ra một loại sản phẩm nhất định . Song, cuộc
sống của mỗi người lại cần rât nhiều loại sản phẩm khác nhau .Để thoả
mãn nhu cầu đòi hỏi họ phải có mối liên hệ phụ thuộc vào nhau, trao đổi
sản phẩm cho nhau.
Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế của những người sản xuât: Sự
tách biệt nay do các quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất, mà
khởi thuỷ là chếđộ tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất, đã xác định người sở
hữu về tư liệu sản xuất là người sơ hữu sản phẩm lao động. Như vậy,
chính quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất đã làm cho những
người sản xuất độc lập, đối lập với nhau, nhưng họ nằm trong hệ thống
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
phân công lao động xã hội nên họ phụ thuộc lẫn nhau về sản xuất và tiêu
dùng. Trong điều kiện ấy người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người
khác phải thông qua sự mua bán hàng hoá, tức là phải trao đổi dưới những
hình thái hàng hoá.
Sản xuất hàng hoá chỉ ra đời khi cóđồng thời hai điều kiện nói trên,
nếu thiếu một trong hai điều kiện ấy thì không có sản xuất hàng hoá và
sản phẩm lao động không mang hình thái hàng hoá .
2.2.Điều kiện phát triển kinh tế thị trường.
Kinh tế hàng hoá và kinh tế thị trường không nhất với nhau .
Chúng khác nhau về trình độ phát triển. Về cơ bản chúng có cùng nguồn
gốc và cùng bản chất. Do đó kinh tế thị trường cũng có hai điều kiện ra
đời như kinh tế hàng hoá:
Phân công lao động xãhội : là cơ sở chung của sản xuất hàng hoá
chẳng những không mất đi mà nó còn được phát triển cả về chiều rộng và
chiều sâu. Phân công lao động từng khu vực từng địa phương phát triển .
Sự phát triển của phân công lao động được thể hiện ở tính đa dạng và chất
lượng ngày càng cao của sản phẩm khi đưa ra trao đổi trên thị trường.
Tồn tại nhiều hình thức sở hữu: đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập
thể, sở hữu tư nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở tư bản tư
nhân), sở hữu hỗn hợp. Do đó, tồn tai nhiều chủ thể kinh tếđộc lập, lợi ích
riêng, nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ hàng
hoá tiền tệ.
3. Đặc trưng của kinh tế thị trường.
Thứnhất : nền kinh tế thị trường có tính tự chủ của các thành phần
kinh tế rất cao, do các chủ thể trong nên kinh tế thị trường bao gồm các
doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình và nhà nước, họ chính là những người
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
đề ra hiết sách kinh tế các quyết định trong kinh doanh , tự chịu trách
nhiệm tính khả thi của các huyết sách quyết định nếu có.
Thứ hai: giá cả do thị trường quyết định, hệ thống thị trường được
phát triển đầy đủ và có tác dụng làm cơ sở cho việc phân phối các nguồn
lực kinh tế vào trong các ngành, các lĩnh vực của nền kinh tế .
Thứba : nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của thị
trường như quy luật giá tri, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh sự tác
động của cá quy luật đó hình thành nên cơ chếđiều tiết của nền kinh tế.
Thứ tư: nếu là nền kinh tế thị trường hiện đại thì có sựđiều tiết vĩ mô
của của nhà nước thông qua pháp luật kinh tế , kế hoạch hoá , các chính
sch kinh tế.
II. Lý luận về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
1. Khái niệm.
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có
sự quản lý của nhà nước, theo đinh hướng xã hội chủ nghĩa.
2. Đặc trưng của nền kinh tế thị trường theođịnh hướng xã hội chủ
nghĩa.
Ngoài các đặc trưng của kinh tế thị trường thì kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa có các đặc trưng bản chất sau:
Thứ nhất: mục tiêu phát triển kinh tế thị trường:
Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trường ơ nước ta là giải
phóng sức sản xuất, động viên mọi nguuồn lực trong nước và ngoài cước
để thực hiên công nghiệp hoá hiện đại hoá, xây dựng cơ sở vật chất kỹ
thuật của chư nghĩa xã hội, cải thiện từng bước đời sống của nhân dân, lấy
sản xuất gắn liền với cải thiện đời sống vật chất của nhân dân, tăng trưởng
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
Đề án Kinh Tế Chính Trị
kinh tếđi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội, khuyến khích làm giàu hợp
pháp, gắn liền với xoáđói, giảm nghèo.
Thứ hai: Nền kinh tế thị trường gồm nhiều thành phần, trong đó kinh
tế nhà nước giữ vai trò chủđạo:
Trong điều kiện khách quan tồn tại nhiều hình thức sở hữu, đã tạo
điều kiện hình thành một cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, mỗi thành phần
là một bộ phận cấu thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa, cùng tồn tại và phát triển lâu dài. Trong đó thành phần kinh tế
Nhà nước giữ vai trò chủđạo, đóng vai tròđịnh hướng xã hội chủ
nghĩa.Nền kinh tế nhiều thành phần cho phép khai thác nhiều nội lực của
đất nước như về nguồn nhân công, về tài nguyên khoáng sản và nghề thủ
công truyền thống.Phát triển kinh tế nhiều thành phần là sự lựa chọn đúng
đắn của Đảng và Nhà nước ta. Chỉ có như vậy mới mong phát huy tối đa
nguồn lực sẵn có, tạo điều kiện cho đất nước ta tiếp thu nhiều các công
nghệ kỹ thuật hiện đại, áp dụng vào sản xuất, phát triển kinh tế, nâng cao
đời sống nhân dân. Tuy nhiên nếu không có thành phần kinh tế Nhà nước
đứng ra để dẫn dắt, định hướng xã hội chủ nghĩa thì nền kinh tế sẽ vượt ra
khỏi quỹđạo xã hội chủ nghĩa. Chính thành phần kinh tế Nhà nước làđòn
bẩy kinh tế, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác phát triển, khắc phục
những nhược điểm của kinh tế thị trường, đồng thời phát huy những mặt
tích cực, đưa nền kinh tếđi đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thứ ba: trong nền kinh tế thị trường đinh hưóng xã hội chủ nghĩa,
thực hiện nhiều hinh thúc phân phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo
lao động là chủyếu :
Nếu trong kinh tế thị trường tư bản, phân phối theo giá trị tức là theo
tư bản, thì trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
cũng có nhiều hình thức phân phối. Phân phối theo lao động, phân phối
Nguyễn Văn Lới_Lớp Quản Trị Kinh Doanh Thương Mại_ĐHKTQD
- Xem thêm -