Më ®Çu
1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
ViÖt Nam ®· vµ ®ang chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp, kh«ng ph¸t huy
®îc néi lùc cña m×nh sang nÒn kinh tÕ më theo xu híng khu vùc ho¸, toµn cÇu
ho¸. §ã chÝnh lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®· thùc hiÖn nh»m
t¹o mét mét m«i trêng kinh doanh, s¶n suÊt míi ®Çy triÓn väng cho tÊt c¶ c¸c
doanh nghiÖp trong níc, ph¸t huy ®îc néi lùc cña m×nh, gãp phÇn vµo môc
tiªu chung lµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§øng tríc mét c¸nh cöa më réng nh vËy th× viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ
tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp v« cïng quan träng , lµ ®iÒu kiÖn
sèng cßn vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Cã tiªu thô ®îc s¶n phÈm míi ®¶m
b¶o ®îc viÖc thu håi vèn bá ra, tÝch luü s¶n xuÊt n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé
c«ng nh©n viªn. §ång thêi cßn ph¶i khai th¸c c¸c nguån lùc tµi chÝnh, huy
®éng nguån lùc ®ã vµ sö dông nguån lùc cã hiÖu qu¶.
Do ®ã mµ h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét bé phËn rÊt quan träng cña c«ng cô
qu¶n lý kinh tÕ cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, kÕ to¸n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh.
C«ng ty chÕ biÕn vµ kinh doanh than Hµ Néi lµ mét c«ng ty võa mang
tÝnh chÊt th¬ng m¹i, võa mang tÝnh phôc vô nhiÖm vô chÝnh cña ngµnh. LÜnh
vùc ho¹t ®éng cña c«ng ty lµ mét lÜnh vùc lín ®Çy tiÒm n¨ng. Bëi v× than lµn
mét nguyªn liÖu truyÒn thèng ®îc sö dông nhiÒu ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Do vËy
mµ c«ng ty cã nhiÒu c¬ héi kinh doanh, nhng ®ång thêi ph¶i ®¬ng ®Çu víi
nhiÒu sù c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ trªn thÞ trêng ®ßi hái c«ng ty
ph¶i cã sù kÕt hîp nhanh nhÑn vµ khÐo lÐo dÓ gi÷ v÷ng vÞ trÝ cña m×nh trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
NhËn thøc ®îc vai trß vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n chóng t«i
tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “ H¹ch to¸n hµng ho¸ vµ tiªu thô hµng ho¸ ë
c«ng ty chÕ biÕn vµ kinh doanh than Hµ Néi”.
1.2. Môc tiªu nghiªn cøu
1.2.1 Môc tiªu chung
H¹ch to¸n hµng ho¸ vµ tiªu thô hµng ho¸ ë c«ng ty chÕ biÕn vµ kinh
doanh than Hµ Néi.
1
1.2.2. Môc tiªu cô thÓ
- HÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vÒ H¹ch to¸n hµng ho¸ vµ tiªu thô hµng ho¸
- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n hµng ho¸ vµ tiªu thô hµng ho¸,
x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cña c«ng ty
- §a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty.
1.3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
1.3.1 §èi tîng nghiªn cøu
- Hµng hãa
- C¸c qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa
- C«ng t¸c h¹ch to¸n hµng ho¸ vµ tiªu thô hµng ho¸ cña c«ng ty
1.3.2.Ph¹m vi nghiªn cøu
- Ph¹m vi kh«ng gian: Néi dung ®Ò tµi ®îc thùc hiÖn t¹i c«ng ty chÕ biÕn
vµ kinh doanh than Hµ Néi
-Ph¹m vi thêi gian: Tõ ngµy 15/10/2005 ®Õn ngµy 10/03/2006
ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n hµng ho¸
vµ tiªu thô hµng ho¸
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ h¹ch to¸n hµng ho¸
1. Kh¸i niÖm
Hµng hãa lµ nh÷ng vËt phÈm cña lao ®éng nh»m tháa m·n nhu cÇu nµo
®ã cña con ngêi, ®i vµo s¶n s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng th«ng qua qu¸ tr×nh mua
b¸n trao ®æi hµng hãa trªn thÞ trêng.
S¶n phÈm hµng hãa lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ®Æc tÝnh vËt lý, hãa häc cã thÓ
quan s¸t ®îc tËp hîp trong mét h×nh thøc ®ång nhÊt lµ vËt võa mang gi¸ trÞ sö
dông võa mang gi¸ trÞ. S¶n phÈm ®ã cã thÓ mang ra trao ®æi ®îc.
Hµng hãa trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ hµng hãa mua vµo ®Ó
b¸n nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt tiªu dïng vµ xuÊt khÈu.
2
Hµng hãa ®îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt gi¸ trÞ vµ sè lîng. Sè lîng cña
hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh b»ng ®¬n vÞ ®o lêng phï hîp víi tÝnh chÊt hãa häc, lý
häc cña nã nh kg, lÝt, mÐt... nã ph¶n ¸nh quy m«, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. ChÊt lîng hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh b»ng tØ
lÖ % tèt, xÊu hoÆc gi¸ trÞ phÈm cÊp cña hµng hãa.
2. §Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa
§ã lµ lµ sù trao ®æi mua b¸n cã tháa thuËn, doanh nghiÖp ®ång ý b¸n vµ
kh¸ch hµng ®ång ý mua, ®· thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n.
Cã sù chuyÓn ®æi quyÒn së h÷u hµng hãa tõ doanh nghiÖp sang kh¸c
hµng.
Doanh nghiÖp giao hµng hãa tõ doanh nghiÖp sang kh¸ch hµng kho¶n
tiÓn hay mét kho¶n nî t¬ng øng. Kho¶n tiÒn nµy ®îc gäi lµ doanh thu b¸n
hµng, dïng ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ ®· bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
C¨n cø trªn sè tiÒn hay kho¶n nî mµ kh¸ch hµng chÊp nhËn tr¶ ®Ó h¹ch
to¸n kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp.
3. Vai trß cña qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa
Tiªu thô hµng hãa lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc chuyÓn hãa
vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh tõ h×nh th¸i hµng hãa sang h×nh th¸i gi¸ trÞ,
thùc hiÖn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa th«ng qua quan hÖ trao ®æi.
Tiªu thô lµ kh©u quan trong cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i doanh nghiÖp, nã
thùc hiÖn môc ®Ých cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®ã lµ ®a s¶n phÈm hµng hãa tõ
n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng. Tiªu thô hµng hãa lµ kh©u trung gian, lµ cÇu
nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.
Qua tiªu thô míi kh¼ng ®Þnh ®îc n¨ng lùc kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Sau tiªu thô doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng thu håi ®îc tæng chi phÝ bá ra
mµ cßn thùc hiÖn ®îc mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d. PhÇn thÆng d nµy chÝnh lµ
phÇn quan träng ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ níc, më réng quy m« kinh
doanh.
Còng nh c¸c qu¸ tr×nh kh¸c, qu¸ tr×nh tiªu thô hµng hãa còng chÞu sù
thay ®æi vµ qu¶n lý cña nhµ níc, cña ngêi cã lîi Ých trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp.
§ã lµ chñ doanh, c¸c cæ ®«ng, b¹n hµng, nhµ tµi trî, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ
níc (thuÕ, luËt ph¸p...). HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp
th¬ng m¹i ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa.
Víi chøc n¨ng thu thËp sè liÖu, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin, kÕ to¸n ®îc coi lµ
3
nh÷ng c«ng cô gãp phÇn gi¶i quyÕn nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong doanh
nghiÖp. Cô thÓ kÕ to¸n ®· theo dâi sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ cña tæng l« hµng
tõ kh©u mua ®Õn kh©u tiªu thô hµng hãa. Tõ ®ã doanh nghiÖp míi ®iÒu chØnh
®a ra ph¬ng ¸n, c¸c kÕ ho¹ch tiªu thô hµng hãa nh»m thu ®îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i thùc hiÖn tèt nghiÖp vô nµy th× sÏ ®¸p øng tèt,
®Èy ®ñ, kÞp thêi nhu cÇu cña kh¸ch hµng, gãp phÇn khuyÕn khÝch tiªu dïng,
thóc ®Èy s¶n xuÊt, t¨ng doanh thu b¸n ra, më réng thÞ phÇn, kh¼ng ®Þnh ®îc
uy tÝn doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi c¸c chñ thÓ kh¸c (nh b¹n hµng, chñ
nî, c¸c nhµ ®Çu t ...). §ång thêi ®éng viªn ngêi lao ®éng, n©ng cao møc sèng
cho hä vµ ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp sÏ thu héi ®îc kho¶n lîi nhuËn mong
muèn, gãp phÇn x©y dùng nÒn kinh tÕ quèc d©n.
4. Yªu cÇu qu¶n lý tiªu thô hµng hãa
Trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i tiªu thô hµng hãa chÝnh lµ qu¸ tr×nh
qu¶n lý hµng hãa vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ hµng hãa trong qu¸ tr×nh vËn
®éng tõ kh©u xuÊt b¸n cho ®Õn khi thu tiÒn b¸n hµng. C«ng t¸c qu¶n lý nghiÖp
vô tiªu thô hµng hãa ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn theo dâi, chØ ®¹o qu¸ tr×nh b¸n
hµng theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng
®Ó ®iÒu chØnh kinh doanh sao cho mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. §ång thêi ph¶i
tÝnh to¸n vµ ®a ra c¸c møc kÕ ho¹ch vµ chi phÝ, kÕt qu¶n kinh doanh, n¨ng suÊt
lao ®éng, thêi gian chu chuyÓn vèn.
ViÖc qu¶n lý tiªu thô hµng hãa theo c¸c néi dung sau:
Qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ trÞ hµng hãa, bao gåm: ViÖc qu¶n lý
tõng ngêi mua, tõng lÇn göi hµng, tõng nhãm hµng, tõng bé phËn kinh doanh.
ViÖc qu¶n lý chØ kÕt thóc khi quyÒn së h÷u ®îc chuyÓn giao vµ doanh nghiÖp
nhËn ®îc tiÒn hay cã ®ßi hái tiÒn.
Qu¶n lý vÒ gi¸ c¶ bao gåm viÖc lËp dù ®Þnh vµ theo dâi thùc hiÖn gi¸,
®ång thêi doanh nghiÖp ph¶i ®a ra kÕ ho¹ch cho kú tiÕp theo. Doanh nghiÖp
ph¶i ®a ra mét biÓu gi¸ hîp lý cho tõng mÆt hµng, tõng ph¬ng thøc b¸n, tõng
®Þa ®iÓm kinh doanh. Trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ c¶ hµng hãa th× hÖ thèng
chøng tõ, sæ s¸ch kÕt to¸n lµ c«ng cô ®¾c lùc nhÊt, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nhÊt
t×nh h×nh tiªu thô hµng hãa, ®Æc biÖt lµ sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trong tõng thêi
®iÓm. Nã gióp cho nhµ qu¶n lý x©y dùng ®îc ®Þnh møc gi¸ hîp lý nhÊt cho
hµng b¸n ra.
4
Qu¶n lý viÖc thu håi tiÒn b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh.
Qu¶n lý viÖc thu håi tiÒn b¸n hµng lµ viÖc xem xÐt sè tiÒn thu ®îc sau tiªu thô
®îc chuyÓn vÒ ®¬n vÞ díi h×nh thøc nµo, sè lîng bao nhiªu, chiÒu híng ph¸t
sinh c¸c kho¶n nî khã ®ßi. Qu¶n lý mÆt nµy bao gåm c¶ viÖc qu¶n lý c¸c
nghiÖp vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô nh nhËn ®îc tiÌn tríc cña kh¸ch
hµng, chiÕt khÊu, gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Sau khi qu¸ tr×nh tiªu thô hµng
hãa kÕt thóc cÇn ph¶i qu¶n lý viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶n kinh doanh, ®¶m b¶o tÝnh
®óng, tÝnh ®ñ kÕt qu¶ kinh doanh ®· ®¹t ®îc.
5. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
KÕt qu¶ tiªu thô lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng vÒ viÖc tiªu thô
s¶n phÈm hµng hãa, lao vô, dÞch vô cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh
vµ kinh doanh phô.
5.1. C¸c yÕu tè cÊu thµnh viÖc x¸c ®inh kÕt qu¶ tiªu thô
5.1.1. Doanh thu b¸n hµng
Doanh thu b¸n hµng: Lµ tæng gi¸ trÞ ®îc thùc hiÖn do viÖc ban hµng
hãa, s¶n phÈmm cung cÊp lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng. Tæng sè doanh thu
b¸n hµng lµ sè tiÒn ghi trªn hãa ®¬n, trªn hîp ®ång cung cÊp lao vô, dÞch vô.
Doanh thu b¸n hµng sÏ ®îc ghi nhËn khi tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®îc
tháa m·n:
Doanh nghiÖp ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi
quyÒn lîi së h÷u s¶n phÈm, hµng hãa cho ngêi mua.
Doanh nghiÖp kh«ng cßn n¾m gi÷ quyÒn qu¶n lý hµng hãa nh lµ ngêi së
h÷u hµng hãa hoÆc quyÒn kiÓm so¸t hµng hãa.
Gi¸ trÞ c¸c kho¶n doanh thu ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ch¾c ch¾n.
Doanh nghiÖp ®· thu ®îc hoÆc sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch b¸n
hµng.
X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn giao dÞch b¸n hµng.
Víi mçi ph¬ng thøc b¸n hµng th× thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu ®îc
niÖm kh¸c nhau:
- Trong trêng hîp b¸n lÎ hµng hãa: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ
thêi ®iÓm nhËn b¸o c¸o b¸n hµng cña nh©n viªn b¸n hµng.
- Trong trêng hîp göi ®¹i lý b¸n hµng: Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ
thêi ®iÓm nhËn b¸o c¸o b¸n hµng do bªn ®¹i lý göi.
5
- Trêng hîp b¸n bu«n qua kho vµ ban bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh
thøc giao trùc tiÖp th× thêi ®iÓm hµng hãa ®îc x¸c nhËn lµ tiªu thô vµ doanh
thu ®îc ghi nhËn lµ khi ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hang, ®· thanh to¸n tiÒn
hµng hoÆc chÊp nhËn nî.
- Trêng hîp b¸n bu«n qua kho, b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh
thøc chuyÓn hµng th× thêi ®iÓm ghi nhËn doanh nghiÖp thu lµ khi thu tiÒn cña
bªn mua hoÆc bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn.
5.1.2. ChiÕt khÊu th¬ng m¹i
ChiÕt khÊu th¬ng m¹i lµ sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ®· gi¶m trõ hoÆc ®·
thanh to¸n cho ngêi mua do mua hµng hãa, dÞch vô víi khèi lîng lín theo
tháa thuËn vÒ chiÕt khÊu th¬ng m¹i ®· ghi trªn hîp ®ång kinh tÕ mua b¸n hoÆc
c¸c cam kÕt mua, b¸n hµng.
5.1.3. Gi¶m gi¸ hµng b¸n
Gi¶m gi¸ hµng b¸n: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi hãa ®¬n
hay hîp ®ång cung cÊp dÞch vô do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh hµng kÐm
phÈm chÊt, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao hµng kh«ng ®óng thêi gian, ®Þa ®iÓm
trong hîp ®ång....(do chñ quan doanh nghiÖp). Ngoµi ra tÝnh vµo kho¶n gi¶m
gi¸ hµng b¸n cßn bao gåm c¸c kho¶n thëng kh¸ch hµng trong mét kho¶ng thêi
gian nhÊt ®Þnh ®· tiÕn hµnh mua mét khèi lîng hµng hãa trong mét ®ît.
5.1.4. Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Lµ sè hµng ®· ®îc coi lµ tiªu thô (®· chuyÓn giao
quyÒn së h÷u, ®· thu tiÒn hay ®îc ngêi chÊp nhËn tr¶ tiÒn) nhng l¹i bÞ ngêi
mua tõ chèi vµ tr¶ l¹i do ngêi b¸n kh«ng t«n träng hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt
nhng kh«ng phï hîp víi yªu cÇu, tiªu chuÈn, quy c¸ch kü thuËt, hµng kÐm
phÈm chÊt, kh«ng ®óng chñng lo¹i...T¬ng øng víi hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ gi¸
vèn cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (tÝnh theo gi¸ vèn khi b¸n) vµ doanh thu cña hµng
b¸n bÞ tr¶ l¹i công víi thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
5.1.5. Doanh thu thuÇn
Doanh thu thuÇn: Lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng sè doanh thu víi c¸c
kho¶n gi¶m gi¸, chiÕt khÊu th¬ng m¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu.
5.1.6. Gi¸ vèn hµng b¸n
Gi¸ vèn hµng b¸n: lµ trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm, vËt t, hµng hãa lao vô,
dÞch vô tiªu thô. §èi víi s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô tiªu thô gi¸ thµnh s¶n xuÊt
(gi¸ thµnh c«ng xëng) hay chi phÝ s¶n xuÊt. Víi vËt t tiªu thô, gi¸ vèn lµ gi¸ trÞ
6
ghi sæ, cßn víi hµng hãa tiªu thô, gi¸ vèn bao gåm trÞ gi¸ mua cña hµng hãa
tiªu thô céng víi chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô.
ViÖc x¸c ®Þnh vèn hµng b¸n lµ hÕt søc quan träng, nã cã ¶nh hëng trùc
tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay cßn
nhiÒu biÕn ®éng th× c¸c doanh nghiÖp cµng ph¶i quan t©m trong viÖc lùa chän
ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ vèn thÝch hîp cho m×nh sao cho cã lîi Ých nhÊt mµ
vÉn ph¶n ¸nh ®óng trÞ gi¸ vèn cña hµng hãa theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh.
5.1.7. Lîi nhuËn gép
Lîi nhuËn gép: Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu
thuÇn vµ gi¸ vèn hµng b¸n ph¸t sinh trong thêi kú.
5.1.8. Chi phÝ b¸n hµng
Chi phÝ b¸n hµng: Lµ bé phËn cña chi phÝ lu th«ng ph¸t sinh díi h×nh
th¸i tiÒn tÖ ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô b¸n hµng hãa. Chi phÝ b¸n hµng bao
gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô nh:
Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, vËn chuyÓn, bao b×, hµng hãa tr¶ ®¹i lý.
5.1.9. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Lµ mét lo¹i chi phÝ thêi kú ®îc tÝnh khi
h¹ch to¸n lîi tóc thuÇn. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi
chung cho qu¶n lý v¨n phßng vµ c¸c kho¶n kinh doanh kh«ng g¾n víi c¸c ®Þa
chØ cô thÓ trong c¬ cÊu tæ chøc kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh chi l¬ng
nh©n viªn qu¶n lý, ®å dïng v¨n phßng, chi tiÕp kh¸c, c«ng c¸c phÝ...
5.1.10. C¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép cã liªn quan ®Õn b¸n hµng
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, ®îc thu trªn phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng cña
hµng hãa, dÞch vô.
Môc ®Ých cña thuÕ GTGT lµ nh»m ®éng viªn mét phÇn thu nhËp cña ngêi tiªu dïng cho ng©n s¸ch nhµ níc, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, kiÓm so¸t
kinh doanh, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn.
§èi tîng nép thuÕ GTGT bao gåm c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng
s¶n xuÊt, kinh doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt
ngµnh nghÒ, h×nh thøc, tæ chøc kinh doanh (gäi chung lµ cë së kinh doanh) vµ
tæ chøc c¸ nh©n cã nhËp khÈu hµng hãa chÞu thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp
khÈu) ®Òu lµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT.
Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ:
7
§èi tîng ¸p dông: lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh, bao gåm c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp ®Çu t níc ngoµi, doanh nghiÖp t nh©n,
c¸c c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c.
X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép
Sè thuÕ GTGT
Ph¶i nép
=
ThuÕ GTGT
-
ThuÕ GTGT ®Çu vµo
®îc khÊu trõ
®Çu ra
8
Trong ®ã:
ThuÕ
GTGT
®Çu ra
ThuÕ
GTGT
®Çu vµo
=
=
Gi¸ trÞ tÝnh thuÕ cña
hµng hãa, dÞch vô chÞu
thuÕ GTGT
x
ThuÕ suÊt thuÕ
GTGT cña hµng hãa,
dÞch vô ®ã
Tæng thuÕ GTGT ghi trªn hãa ®¬n GTGT
mua hµng hãa, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép
thuÕ GTGT cña hµng hãa nhËp khÈu
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt
Tiªu thô ®Æc lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu ®îc trªn thu nhËp doanh nghiÖp cña
mét sè mÆt hµng hãa nhÊt ®Þnh mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh (Rîu,
bia, thuèc l¸, x¨ng c¸c lo¹i...). Mäi tæ chøc, c¸ nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ s¶n xuÊt hay nhËp khÈu c¸c mÆt hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt ®Òu ph¶i nép thuÕ.
§èi víi c¸c hµng hãa thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, khi vËn
chuyÓn trªn ®îng ph¶i cã ®ñ biªn b¶n nép thuÕ vµ giÊy vËn chuyÓn hµng hãa
®· nép thuÕ. §èi víi hµng dù tr÷ t¹i kho hµng, cöa hiÖu... ph¶i cã giÊy tê
chøng minh ®· nép thuÕ (Biªn lai, hãa ®¬n)
Mçi mÆt hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt chØ ph¶i chÞu thuÕ
nµy mét lÇn tøc lµ sau khi mÆt hµng ®ã ®· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ë kh©u
s¶n xuÊt th× kh«ng ph¶i chÞu thuÕ lÇn thø hai khi lu th«ng trªn thÞ trêng. C¬ së
s¶n xuÊt mÆt hµng nµy chØ chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖc mµ kh«ng chÞu thuÕ
GTGT, cßn c¬ së th¬ng nghiÖp kinh doanh mÆt hµng ®ã chØ chÞu thuÕ GTGT
mµ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
ThuÕ xuÊt khÈu
ThuÕ xuÊt khÈu lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu, thu vµo v¸c hµng hãa ®îc phÐp xuÊt
khÈu.
§èi tîng chÞu thuÕ xuÊt khÈu lµ hµng hãa ®îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp
khÈu qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam (trõ hµng viÖn trî qu¸ c¶nh, hµng t¹m
nhËp t¸i xuÊt, hµng viÖn trî nh©n ®¹o...)
ThuÕ xuÊt khÈu ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng tõng mÆt hµng tÝnh thuÕ vµ
thuÕ suÊt tõng mÆt hµng. C¸ch tÝnh sè thuÕ ph¶i nép nh sau:
ThuÕ xuÊt
khÈu ph¶i
nép
Sè lîng mÆt hµng
chÞu thuÕ kª khai
trong tê khai hµng
hãa
9
Gi¸ tÝnh
thuÕ b»ng
®ång ViÖt
Nam
ThuÕ xuÊt
=
x
5.2. X¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu
thuÇn vµ gi¸ trÞ vèn hµng b¸n (gåm c¶ s¶n phÈm, hµng hãa vµ dÞch vô), doanh
thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ tµi chÝnh, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n
lý doanh nghiÖp. Vµ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
Doanh
thu
thuÇn
=
Lîi nhuËn
thuÇn tõ
tiªu thô
hµng ho¸
Doanh
thu
b¸n
hµng
=
ChiÕt
- khÊu th
¬ng m¹i
Lîi nhuËn
gép tõ b¸n
hµng vµ
cung cÊp
dÞch vô
-
+
Gi¶m
gi¸
hµng
Chi phÝ
b¸n
hµng
10
Hµn b¸n
- bÞ tr¶ l¹i
-
Chi phÝ
ph©n bæ
qu¶n lý
doanh
nghiÖp
-
ThuÕ
TT§B,
XK
5.3. NhiÖm vô kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, kÞp thêi khèi lîng hµng hãa b¸n ra, tÝnh
to¸n ®óng ®¾n trÞ gi¸ vèn cña hµng xuÊt b¸n nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶
kinh doanh cña doanh nghiÖp, cung cÊp th«ng tin kÞp thêi vÒ t×nh h×nh b¸n
hµng, phôc vô cho l·nh ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i.
KiÓm tra tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô, kÕ ho¹ch lîi nhu©n, kû
luËn thanh to¸n vµ qu¶n lý chÆt chÏ tiÒn b¸n hµng, kû luËt thu nép ng©n s¸ch
Nhµ níc.
§Ó tæ chøc tèt hÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vµ tr×nh tù lu©n
chuyÓn chøng tõ.
KÕ to¸n cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ hîp ph¸p ban ®Çu vÒ nghiÖp vô
b¸n hµng, tæ chøc viÖc lu©n chuyÓn chøng tõ vµ ghi sæ s¸ch kÕ to¸n mét c¸ch
hîp lý nh»m ph¶n ¸nh ®íc c¸c sè liÖu phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh
doanh tr¸nh ghi chÐp trïng lÆp, phøc t¹p kh«ng cÇn thiÕt, n©ng cao hiÖu qu¶
c«ng t¸c kÕ to¸n. C¨n cø vµo c¸c trêng hîp hµng hãa ®îc coi lµ b¸n mµ ph¶n
¸nh ®óng ®¾n kÞp thêi doanh sè b¸n, cung cÊp ®îc c¸c th«ng tin l·nh ®¹o qu¶n
lý kinh doanh vÒ hµng hãa ®· b¸n vµ s« hiÖn cßn trong kho.
B¸o c¸o kÞp thêi, thêng xuyªn t×nh h×nh tiªu thô, t×nh h×nh thµnh to¸n
víi kh¸ch hµng theo tõng lo¹i hµng, tõng hîp ®ång kinh tÕ, tõng thêi gian ...
®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ hµng b¸n trªn c¸c
mÆt: s« lîng, chÊt l¬ng, chñng lo¹i... §«n ®èc viÖc thu tiÒn b¸n hµng vÒ doanh
nghiÖp kÞp thêi, tr¸nh hiÖn tîng tiªu cùc sö dông tiÒn b¸n hµng cho môc ®Ých
c¸ nh©n.
Tæ chøc vËn dông tèt hÖ thèng t¹i kho¶n kÕ to¸n, hÖ thèng sæ s¸ch kÕ
to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ.
KÕ to¸n tiªu thô hµng hãa thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô cña m×nh sÏ ®em
l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho c«ng t¸c b¸n hµng nãi riªng vµ chi phÝ ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp nãi chung. Nã gióp cho ngêi sö dung nh÷ng th«ng tin cña
kÕ to¸n n¾m ®îc toµn diÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, gióp cho
nhµ qu¶n lý chØ ®¹o kinh doanh kÞp thêi phï hîp vêi t×nh h×nh biÕn ®éng thùc
tÕ cña thÞ trêng còng nh viÖc lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng kinh doanh trong t¬ng
lai.
II. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c
®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i
11
1. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa
1.1. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tiªu thô hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo nhiÒu
ph¬ng thøc kh¸c nhau, theo ®ã hang hãa vËn ®éng ®Õn tËn tay ngêi tiªu dïng.
ViÖc lùa chän vµ ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng thøc tiªu thô ®· gãp phÇn kh«ng
nhá vµo viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô vµ doanh nghiÖp. HiÖn nay c¸c doanh
nghiÖp thêng sö dông mét sè ph¬ng thøc tiªu thô sau:
1.1.1. Ph¬ng thøc b¸n bu«n.
B¸n bu«n ®îc hiÓu lµ h×nh thøc b¸n hµng cho ngêi mua trung gian ®Ó hä
tiÕp tôc chuyÓn b¸n hoÆc b¸n cho c¸c nhµ s¶n xuÊt.
Ph¬ng thóc nµy cã thuËn lîi lµ cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp thu héi
vèn nhanh, ®Èy nhanh vßng quay cña vèn do khèi lîng hµng hãa tiªu thô lín.
Tuy nhiªn, víi ph¬ng thøc nµy doanh nghiÖp còng cã thÓ gÆp nguy c¬ khñng
ho¶ng thõa trong tiªu thô do doanh nghiÖp bÞ ng¨n c¸ch víi ngêi tiªu dïng
cuèi cïng bëi ngêi mua trung gian hoÆc bÞ chiÕm dông vèn do bªn mua thiÕu
thiÖn chÝ, chËm thanh to¸n. Theo ph¬ng thøc nµy cã hai h×nh thøc b¸n bu«n.
1.1.1.1 B¸n bu«n qua kho.
B¸n bu«n qua kho lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ b¸n ®îc xuÊt ra tõ kho b¶o
qu¶n cña doanh nghiÖp. B¸n bu«n qua kho bao gåm theo h×nh thøc giao hµng
trùc tiÕp hoÆc b¸n buèn qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng.
B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp: Lµ h×nh thøc b¸n
hµng trong ®ã doanh nghiÖp xuÊt kho hµng hãa giao trùc tiÕo cho ®¹i diÖn cña
bªn mua.
B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng: Lµ h×nh thøc b¸n hµng
trong ®ã doanh nghiÖp c¨n cø vµo ®¬n ®Æt hµng hoÆc hîp ®ång ®· ký kÕt xuÊt
kho hµng hãa.
1.1.1.2. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng.
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng lµ h×nh thøc b¸n mµ doanh nghiÖp th¬ng
m¹i sau khi tiÕn hµnh mua hµng kh«ng ®a vÒ nhËp kho mµ chuyÓn th¼ng ®Õn
cho bªn mua. Thuéc h×nh thøc nµy bao gåm b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng trùc
tiÕp vµ b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc göi hµng.
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng trùc tiÕp: Lµ h×nh thøc b¸n mµ ngêi mua cö
®¹i diÖn ®Õn nhËn hµng do doanh nghiÖp b¸n chØ ®Þnh theo hãa ®¬n cña ngêi
b¸n ®· nhËn.
12
B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc göi hµng: Lµ h×nh thøc b¸n
hµng mµ bªn b¸n tù vËn chuyÓn hµng tõ c¸c ®iÓm nhËn hµng ®Õn ®Þa ®iÓm cña
bªnh mua theo hîp ®ång b»ng ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn tù cã hoÆc thuª ngoµi.
1.1.2. Ph¬ng thøc b¸n lÎ.
B¸n lÎ ®îc hiÓu lµ ph¬ng thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng,
kh«ng th«ng qua c¸c trung gian. Thuéc ph¬ng thøc b¸n lÎ gåm cã c¸c h×nh
thøc sau:
B¸n hµng thu tiÒn tËp trung: Theo h×nh thøc nµy, qu¸ tr×nh b¸n hµng ®îc t¸ch thµnh hai giai ®o¹n: Giai ®o¹n thu tiÒn vµ giai ®o¹n giao hµng.
B¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp: Theo h×nh thøc nµy, viÖc thu tiÒn vµ giao
hµng cho bªn mua kh«ng t¸ch rêi nhau. Nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn
vµ giao hµng cho kh¸ch hµng. HÕt ngµy hoÆc ca b¸n, nh©n viªn b¸n gµng cã
nhiÖm vô nép tiÒn cho thñ quü vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng sau khi ®· kiÓm kª
hµng tån trªn quÇy.
1.1.3. Ph¬ng thøc hµng ®æi hµng.
Theo ph¬ng thøc nµy doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm hµng hãa cña m×nh
®Ó ®æi lÊy s¶n phÈm hµng hãa cña doanh nghiÖp kh¸c hay cßn gäi lµ ph¬ng
thøc thanh to¸n bï tr÷ lÉn nhau. Khi ®ã ë doanh nghiÖp võa ph¸t sinh nghiÖp
vô b¸n hµng võa ph¸t sinh nghiÖp vô mua hµng.
1.1.4. Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý.
Lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ doanh nghiÖp giao cho c¸c ®¬n vÞ hoÆc c¸
nh©n b¸n hé ph¶i tr¶ hoa hång cho hä, sè hµng giao vÉn thuéc quyÒn së h÷u
cña doanh nghiÖp. Hoa hång ®¹i lý ®îc tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn gi¸ b¸n
cha cã thuÕ GTGT ( ®èi víi hµng hãa chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu
trõ) hoÆc thanh to¸n bao gåm c¶ GTGT (®«i víi hµng hãa chÞu thuÕ GTGT
theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi trîng chÞu thuÕ GTGT) vµ ®îc
h¹ch to¸n vµo chi phÝ b¸n hµng.
1.1.5. Phong thøc b¸n hµng tr¶ gãp.
Lµ ph¬ng thøc ngêi mua hµng tr¶ ngay mét phÇn tiÒn hµng vµ tr¶ gãp sè
tiÒn cßn l¹i trong nhiÒu kú. Trong trêng hîp nµy doanh thu b¸n hµng vÉn tÝnh
theo doanh thu b¸n lÎ b×nh thêng, phÇn tiÒn nguêi mua tr¶ gãp th× ph¶i tr¶ l·i
cho sè tiÒn gãp ®ã.
1.1.6. Ph¬ng thøc tiªu thô néi bé.
13
Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong cïng doanh nghiÖp
víi nhau gi÷a ®¬n bÞ chÝnh víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc hoÆc sö dông s¶n phÈm,
hµng hãa cho môc ®Ých biÕu tÆng, qu¶ng c¸o hay ®Ó tr¶ c«ng cho ngêi lao
®éng thay tiÒn l¬ng.
1.2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng hãa xuÊt kho
Khi xuÊt kho hµng hãa ®Ó tiªu thô kÕ to¸n ph¶i vËn dông mét trong c¸c
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ hµng hãa xuÊt kho sau:
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO)
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc (LIFO)
- Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n
- Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh
1.2.1. Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc( FIFO)
Theo ph¬ng thøc nµy, l« hµng nµo nhËp tríc th× xuÊt tríc. Hµng xuÊt
thuéc l« hµng nµo th× lÊy ®¬n gi¸ vèn l« hµng ®Ó tÝnh.
Ph¬ng ph¸p nµy chØ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ æn ®Þnh vµ cã xu thÕ
híng gi¶m.
1.2.2. Ph¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tríc (LIFO)
Theo ph¬ng ph¸p nµy, l« hµng nµo nhËp sau th× xuÊt tríc. KÕ to¸n ph¶i
x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp kho, khi xuÊt kho c¨n cø vµo sè lîng hµng hãa ®Ó tÝnh ra gi¸ thùc tÕ xuÊt kho, do ®ã gi¸ thùc tÕ cña hµng hãa
tån kho cuèi kú l¹i lµ lÇn nhËp kho ®Çu kú.
Ph¬ng ph¸p nµy chØ thÝch hîp khi nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t, gi¸ c¶ cã
biÕn ®éng lín.
1.2.3. Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n
Theo ph¬ng ph¸p nµy:
TrÞ gi¸ hµng
xuÊt b¸n
=
S¶n lîng hµng xuÊt
x
b¸n
§¬n gi¸
b×nh qu©n
§¬n gi¸ b×nh qu©n cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh theo mét trong 3 c¸ch:
C¸ch 1: §¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n liªn hoµn lµ ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh hµng ho¸ xuÊt kho cho ®Õn khi nhËÇnhngf ho¸
míi, cÇn tÝnh l¹i ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp xuÊt.
14
TrÞ gi¸ vèn thùc thÕ
hµng tån kho
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng
+ hãa nhËp kho tõ lÇn
§¬n gi¸ thùc tÕ
xuÊt
b×nh qu©n liªn
hoµn
sau lÇn xuÊt tríc
tríc ®Õn lÇn xuÊt nµy
Sè lîng hµng hãa
Sè lîng hµng hãa nhËp
Tån kho sau lÇn xuÊt tríc + kho tõ lÇn xuÊt tríc tíi lÇn
xuÊt nµy
C¸ch 2: §¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ (b×nh qu©n gia quyÒn)
®îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú h¹ch to¸n.
TrÞ gi¸ vèn hµng hãa
TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ
§¬n gi¸ thùc tÕ
hµng
b×nh qu©n liªn
Tån ®Çu kú
+
hãa nhËp trong kú
hoµn
Sè lîng hµng hãa
Sè lîng hµng hãa nhËp
Tån ®Çu kú
+ kho tõ lÇn xuÊt tríc tíi lÇn
xuÊt nµy
C¸ch 3: Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n ®Çu kú hay cuèi kú tríc
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
§¬n gi¸
B×nh qu©n
=
TrÞ gi¸ hµng hãa tån ®Çu kú
Sè lîng hµng hãa tån ®Çu kú
1.2.4. Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph¬ng ph¸p nµy th× hµng xuÊt kho thuéc l« hµng nµo th× lÊy ®óng
®¬n gi¸ nhËp kho cña l« hµng ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho.
Gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng tån kho hiÖn cßn ®îc tÝnh b»ng sè tõng l« hµng hiÖn
cßn víi ®¬n gi¸ nhËp kho cña tõng l« hµng råi tæng hîp l¹i.
15
1.3. H¹ch to¸n chi tiÕt hµng hãa
C¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng hãa ®îc ¸p dông phæ biÕn hiÖn
nay:
- Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
- Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
Ph¬ng ph¸p thÎ song song
ë kho: Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐo ph¶n ¸nh hµng ngµy t×nh
h×nh nhËp - xuÊt - tån cña tõng lo¹i hµng hãa vÒ nhËp hµng, kÕ to¸n hµnh kiÓm
tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ, ph©n lo¹i chøng tõ. Cuèi ngµy c¨n cø
vµo chøng tõ ®Ó ghi vµo thÎ kho tÝnh ra sè tån cuèi ngµy. Sau khi thñ kho s¾p
xÕp l¹i chøng tõ, lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ chuyÓn nh÷ng chøng tõ ®ã
vµo phßng kÕ to¸n. Khi giao nhËn chøng tõ thñ kho vµ kÕ to¸n ®Òu ký vµ phiÕu
giao nhËn chøng ts¾p xÕp l¹i chøng tõ, lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ
chuyÓn nh÷ng chøng tõ ®ã vµo phßng kÕ to¸n. Khi giao nhËn chøng tõ thñ kho
vµ kÕ to¸n ®Òu ký vµ phiÕu giao nhËn chøng tõ.
ë phßng kÕ to¸n: Khi nhËn ®îc chøng tõ do chuyÓn lªn, kÕ to¸n thùc
hiÖn kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c, hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ, hoµn chØnh chøng
tõ sau ®ã tiÕn hµnh ghi thÎ hay sæ kÕt to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n tæng hîp tõ thÎ hay
sæ chi tiÕt ®Ó lËp b¶ng kª tæng hîp nhËp xuÊt tån kho hµng råi ®èi chiÕu sè
liÖu cña kÕ to¸n tæng hîp.
u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ: ViÖc ghi sæ, thÎ ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ
kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu vµ ph¸t hiÖn sai sãt.
Nhîc ®iÓm: Ghi chÐp cßn trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕt to¸n, kh«i lîng c«ng viÖc ghi chÐp cßn qu¸ lín.
Ph¹m vi ¸p dông: ChØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chñng
lo¹i mÆt hµng Ýt, t×nh h×nh xuÊt hµng
ThÎ kh«ng
kho thêng xuyªn vµ tr×nh ®éi kÕ to¸n
vµ qu¶n lý kh«ng cao.
S¬ ®å chi tiÕt hµng hãa theo ph¬ng ph¸p thÎ song song
Chøng tõ
nhËp
Chøng
Chøng
tõ tõ
xuÊt xuÊt
Sæ (thÎ) kÕ to¸n
chi tiÕt hµng hãa
B¶ng
B¶ng kª
kª tæng
tæng hîp
hîp
16- -tån
nhËp
nhËp- -xuÊt
xuÊt
tån
KÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
KiÓm tra, ®èi chiÕu
Ph¬ng ph¸p sæ sè d
ë kho: Thñ kho vÉn sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp, ph¶n ¸nh hµng ngµy
nh ph¬ng ph¸p trªn, ®ång thêi sö dông sè d ®Ó cuèi th¸ng ghi chuyÓn sæ tån
kho cña tõng lo¹i hµng vµo sæ sè d theo chØ tiªu sè lîng. Sè d ®îc më theo
tõng kho, sö dông cho c¶ n¨m ®Ó ghi tån kho cuèi th¸ng cña tõng lo¹i theo chØ
tiªu sè lîng vµ gi¸ trÞ. Sau khi ghi sè liÖu thñ kho chuyÓn sè d cho kÕt to¸n.
ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n sö dông b¶n kª lòy kÕ nhËp, b¶ng lòy kÕ xuÊt
hµng ®Ó ghi hµng ngµy hay ®Þnh kú t×nh h×nh nhËp, xuÊt theo chØ tiªu gi¸ trÞ ë
tõng kho vµ sö dông b¶ng kª nhËp - xuÊt - tån kho hµng ®Ó ph¶n ¸nh tæng sè
hµng hãa lu©n chuyÓn trong th¸ng vµ tån kho cuèi th¸ng theo chØ tiªu gi¸ trÞ
theo tõng mÆt hµng. Hµng ngµy hay ®Þnh kú 3 ®Õn 6 ngµy nh©n viªn kÕ to¸n
xuèng kho nhËn chøng tõ kÕ to¸n vÒ nhËp, xuÊt hµng hãa th× kÕ to¸n ký x¸c
nhËn trªn thÎ kho vµ phiÕu nhËn chøng tõ, kÕ to¸n mang chøng tï vÒ hoµn
chØnh. Khi nhËn ®îc chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm tra vµ tÝnh gi¸ chøng tõ (theo gi¸
h¹ch to¸n), tæng hîp céng sè tiÒn vµ ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn
chøng tõ, ®ång thêi ghi sè tiÒn võa tÝnh ®îc cña tõng l¹i hµng hãa (nhËp riªng,
xuÊt riªng) vµo b¶ng lòy kª nhËp, xuÊt tån kho hµng th¸ng. B¶ng nµy ®îc më
ræng tõng kho, mçi kho mét tê, ®îc ghi trªn c¬ së c¸c phiÕu giao nhËn chøng
tõ nhËp, xuÊt hµng hãa. TiÕp ®ã céng sè tiÒn nhËp, xuÊt trong th¸ng vµ dùa
vµo d ®Çu th¸ng ®Ó tÝnh ra sè d cuèi th¸ng cña tõng nhãm hµng hãa. Sè dù nµy
®îc dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sè d trªn sè d:
u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy: Gi¶m ®îc khèi lîng c«ng viÖc ghi sæ kÕ
to¸n, sè liÖu c«ng viÖc kÕ to¸n ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng t¹o ®iÒu kiÖn
cung cÊp kÞp thêi th«ng tin phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë doanh
nghiÖp thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t thêng xuyªn, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh
x¸c cña tµi liÖu kÕ to¸n, n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c kÕ to¸n.
17
Nhîc ®iÓm: Do kÕ to¸n ghi chØ tiªu gi¸ trÞ nªn sè liÖu kÕ to¸n kh«ng
cho phÐp theo dâi sù biÕn ®éng cña hµng hãa, mÆt kh¸c khi ®èi chiÕu, kiÓm
tra sè liÖu ë sæ sè d vµ b¶ng kª tæng hîp nhËp - xuÊt - tån kho hµng hãa kh«ng
khíp th× viÖc t×m ra sai sãt sÏ gÆp nhiÖu khã kh¨n, tèn c«ng søc.
Ph¹m vi ¸p dông: ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng doanh nghiÖp cã
nhiÒu hµng vµ viÖc nhËp, xuÊt diÔn ra thêng xuyªn, tr×nh ®é nghiÖp vô kÕ to¸n
t¬ng ®èi tèt.
18
S¬ ®å chi tiÕt hµng hãa theo ph¬ng ph¸p sæ sè d
Chøng
ChøngtõtõnhËp
nhËp
ThÓ kho
PhiÕu
PhiÕu giao
giao nhËn
nhËn
chøng
chøngtõtõnhËp
nhËp
Sæ
Sæsè
sèdd
B¶ng lòy kÕ N-X-T
kho hµng hãa
KÕ to¸n
tæng hîp
Ghi chó:
Chøng
tõ xuÊt
Chøng
ChøngtõtõxuÊt
xuÊt
Ghi hµng
ngµy
Ghi cuèi th¸ng
KiÓm tra, ®èi chiÕu
Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
ë kho: Thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp ph¶n ¸nh hµng ngµy t×nh
h×nh biÕn ®éng cña hµng hãa gièng nh ph¬ng ph¸p thÎ song song.
ë phßng kÕ to¸n: Kh«ng më thÎ kÕ to¸n chi tiÕt mµ më sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn trong th¸ng (tæng nhËp, tæng xuÊt trong th¸ng vµ tån kho cuèi
th¸ng cña tõng lo¹i hµng) sæ nµy ®îc më cho c¶ n¨m, mçi mÆt hµng ë tõng
kho ®îc kiÓm tra tÝnh hîp lý, hîp ph¸p cña chøng tõ, hoµn chØnh chøng tõ, s¾p
xÕp, ph©n lo¹i chøng tõ, cuèi th¸ng tæng hîp sè liÖu trªn b¶ng kª vÒ sè lîng vµ gi¸
trÞ tõng mÆt hµng ®Ó ghi vµo sæ ®èi chiÕu víi sè liÖu trªn thÎ kho vµ sè liÖu ë sè kÕ
to¸n tæng hîp.
u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy: Gi¶m ®îc khèi lîng ghi sæ kÕ to¸n do ghi
mét lÇn vµo cuèi th¸ng.
Nhîc ®iÓm: c«ng viÖc kÕ to¸n dån vµo cuèi th¸ng, viÖc ®èi chiÕu, kiÓm
tra sè liÖu trong th¸ng gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n kh«ng tiÕn hµnh ®îc.
Ph¹m vi ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn.
S¬ ®å chi tiÕt hµng hãa theo ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn:
ThÎ kho
KÕ to¸n tæng
hîp
Chøng tõ nhËp
Sæ ®èi chiÕu
lu©n chuyÓn
Chøng tõ xuÊt
19
B¶ng kª nhËp
B¶ng kª xu©t
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
KiÓm tra, ®èi chiÕu
1.4. H¹ch to¸n tæng hîp hµng hãa:
1.4.1. Tµi kho¶n sö dông
Tµi kho¶n 156 “ Hµng hãa”
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ hµng hãa nhËp, xuÊt, tån kho ë
doanh nghiÖp.
KÕt cÊu:
Bªn nî: - TrÞ gi¸ hµng hãa nhËp kho trong kú
- TrÞ gi¸ hµng hãa ph¸t hiÖn thõa
- TrÞ gi¸ hµng hãa tån kho cuèi kú
Bªn cã: - TrÞ gi¸ hµng hãa xuÊt kho
- TrÞ gi¸ hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
- TrÞ gi¸ hµng tån kho ®Çu kú ®· kÕt chuyÓn
D nî: TrÞ gi¸ hµng hãa tån kho cuèi kú
Tµi kho¶n 156 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2:
- TK 1561 “trÞ gi¸ hµng mua”
- TK 1562 “ Chi phÝ thu mua hµng hãa”
1.4.2. KÕ to¸n tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng ph¸p kª khai th¬ng xuyªn
ë c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng khÊu trõ
1.4.2.1. Ph¬ng thøc b¸n bu«n
Lµ ph¬ng thøc b¸n bu«n tiªu thô hµng hãa mµ khi kÕt thóc nghiÖp vô
tiªu thô hµng hãa cha khái lÜnh vùc lu th«ng. Lu chuyÓn hµng hµng hãa b¸n
bu«n trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i vã hai ph¬ng thøc sau:
Ph¬ng thøc b¸n bu«n kho:
Lµ ph¬ng thøc tiªu thô mµ hµng hãa doanh nghiÖp mua vµo ®îc nhËp
kho, sau ®ã míi ®a hµng hãa nµy ®em ra b¸n.
20
- Xem thêm -
.DOC 
79 
93 
57 
