Tài liệu Kt157 hạch toán chi phí sx và tính giá thành sp tại cty xnk thuỷ sản nam hà tĩnh

Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta ®ang chuyÓn m×nh theo c¬ chÕ míi – c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ã nhiÒu lo¹i h×nh c«ng ty vµ doanh nghiÖp ®· xuÊt hiÖn. C¸c c«ng ty vµ doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh víi nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ph¶i t×m híng ®i thÝch hîp. Môc tiªu ®Çu tiªnn ®Æt ra vµ còng lµ môc tiªu cuèi cïng cña c¸c c«ng ty vµ doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ lµ lîi nhuËn. Ngay tõ khi bíc vµo ho¹t ®éng còng nh trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c«ng ty vµ doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n lý lu«n ®a ra c©u hái: “Lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cµng cao cµng tèt”. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã, mét mÆt doanh nghiÖp ph¶I cã chiÕn lîc thÞ trêng tèt nh»m ®Èy m¹nh b¸n ra, më réng thÞ phÇn, t¨ng doanh thu. MÆt kh¸c ph¶i h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, mét biÖn ph¸p Ýt tèn kÐm nhng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ l©u dµi. Trong doanh nghiÖp gi¸ thµnh lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh bá ra chi phÝ. Muèn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i sö dông tiÕt kiÖm chi phÝ vµ cã hiÖu qu¶ sao cho víi lîng chi phÝ bá ra rÊt Ýt. Do vËy, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë bÊt kú doanh nghiÖp nµo, lµ trung t©m cña toµn bé qu¸ tr×nh kÕ to¸n. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã, trong thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty XN vµ thuû s¶n nam Hµ TÜnh em ®· m¹nh d¹n ®i sau t×m hiÓu vÒ ®Ò tµi: "Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n nam Hµ TÜnh". Bµi viÕt ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn gåm cã ba ch¬ng: - Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. - Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Hµ TÜnh. - Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty xu¸t nhËp khÈu thuû s¶n nam Hµ TÜnh. MÆc dï ®· ®îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c anh chÞ phßng kÕ to¸n, c¸c b¸c trong ban qu¶n lý, l·nh ®¹o c«ng ty, cïng sù híng dÉn cña c« gi¸o Hoµng ThÞ Nga – ngêi ®· quan t©m chØ b¶o tËn t×nh ®Ó em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Nhng do nhËn thøc cßn h¹n chÕ vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cha s©u s¾c, thêi gian thùc tËp kh«ng nhiÒu nªn bµi viÕt ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy c« gi¸o vµ ®ãng gãp cña ®éc gi¶ ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a. Ch¬ng I Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc khoa häc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc khoa häc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝh gi¸ thµnh s¶n phÈm Trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n liÒn víi viÖc sö dông vËt t, tµi s¶n, lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh Êy, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ qu¶n lý viÖc sö dông vËt t tµi s¶n lao ®éng cã tiÕt kiÖm vµ cã hîp lý hay kh«ng. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së t¹o nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ nãi chung cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt. TÝnh ®óng lµ tÝnh to¸n trung thùc vµ ®óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ ®· chi ra. TÝnh ®ñ lµ ph¶i tÝnh ®Çy ®ñ nh÷ng hao phÝ, kh«ng ®Ó sãt kho¶n nµo. Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, ngêi ta sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p nh: H¹ch to¸n kÕ to¸n, h¹ch to¸n thèng kª … ®Ó theo dâi vµ ph©n tÝch. Tuy nhiªn, kÕ to¸n vÉn ®îc coi lµ c«ng cô quan träng nhÊt víi chøc n¨ng ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh vµ gi¸m s¸t mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc sù vËn ®éng cña vËt t, tiÒn vèn, tµi s¶n … KÕ to¸n sö dông c¶ hai ph ¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ; do ®ã kiÓm tra vµ cung cÊp kÞp thêi nh÷ng tµi liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. ChÝnh v× vËy, kÕ to¸n vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ lµ viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ trung thùc tõng lo¹i chi phÝ vÒ mÆt lîng mµ cßn c¶ vÒ tÝnh to¸n theo ®óng nh÷ng nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ vµ ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña chi phÝ vµ thêi ®iÓm ph¸t sinh theo ®óng ®èi tîng, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c. VËy kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong h¹ch to¸n kinh doanh, lµ kh©u trung t©m cña c«ng t¸c kÕ to¸n. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c, lµ yªu cÇu b¾t buéc ®Ó c¸c doanh nghiÖp kiÓm so¸t qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®Ó Nhµ níc kiÓm so¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. 1.2. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®ñ, trung thùc kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. KÕ to¸n cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÝch hîp. - Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bè tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p ®· chän, cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n nép chi phÝ vµ yÕu tè chi phÝ quy ®Þnh x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ vµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng c¸c kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· quy ®Þnh. - Thêng xuyªn kiÓm tra ®èi chiÕu vµ ®Þnh kú ph©n tÝch ®Þnh h×nh c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 2.1. Chi phÝ s¶n xuÊt §Ó tiÕn hµnh ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt th× tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i cã ®ñ 3 yÕu tè sau: T liÖu lao ®éng (m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, c«ng cô dông cô…), ®èi tîng lao ®éng (nguyªn liÖu, vËt liÖu…), søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh dïng t liÖu lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng t¹o ra s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu x· héi. §ång thêi víi qu¸ tr×nh sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt doanh nghiÖp ph¶i chi ra c¸c yÕu tè t¬ng øng: chi phÝ nguyªn liÖu t¬ng øng víi qu¸ tr×nh sö dông nguyªn liÖu, chi phÝ tiÒn c«ng t¬ng øng víi qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®ång tiÒn lµ thíc ®o cña tÊt c¶ hµng ho¸ kh¸c, tÊt c¶ c¸c hao phÝ trªn ®Òu ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ, chi phÝ khÊu hao vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña lao ®éng vËt ho¸, chi phÝ tiÒn c«ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña lao ®éng sèng. Nh÷ng chi phÝ nµy ph¸t sinh thêng xuyªn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Tuy nhiªn ®Ó phï hîp víi môc ®Ých yªu cÇu cña h¹ch to¸n vµ qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng thêi kú: th¸ng, quý, n¨m… phï hîp víi kú b¸o c¸o. MÆc dï chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi qóa tr×nh s¶n xuÊt nhng kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi kho¶n chi ra trong kú ®Òu ®îc tÝnh vµo chi phÝ mµ cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt chØ lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chØ tiªu Êy. Cô thÓ lµ c¸c kho¶n chi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt: Chi tiÒn c«ng cho c«ng nh©n trùc tiÕp, chi nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt s¶n phÈm… míi ® îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Mét bé phËn chØ tiªu cßn l¹i phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng phÝ s¶n xuÊt: b¸n hµng, qu¶n lý, sù nghiÖp… th× kh«ng ®îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Ngîc l¹i cã mét sè kho¶n doanh nghiÖp thùc chi ra, cha chi ra nhng vÉn tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt: trÝch tríc tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp, trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§… Râ rµng lµ cã sù kh¸c biÖt gi÷a chi phÝ vµ chØ tiªu cña doanh nghiÖp. VËy: “Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú”. 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ s¾p xÕp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt thµnh tõng nhãm dùa vµo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, tuy nhiªn theo yªu cÇu qu¶n lý - ®èi tîng cung cÊp th«ng tin, gi¸c ®é xem xÐt chi phÝ mµ chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc thÝch hîp: a. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ - Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy c¸c chi phÝ gièng nhau vÒ néi dung, tÝnh chÊt ®îc xÕp vµo mét yÕu tè kh«ng cÇn ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc nµo, ë ®©u. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, c«ng cô, dông cô… ®ã lµ nh÷ng chi phÝ lao ®éng vËt ho¸ cÊu thµnh gi¸ trÞ s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp ®· dïng vµo s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé tiÒn c«ng, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp trong kú vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo l¬ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé tiÒn khÊu hao ph¶i trÝch theo chÕ ®é tµi chÝnh quy ®Þnh ®èi víi toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo s¶n xuÊt trong kú cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c dÞch vô do bªn ngoµi cung cÊp nh: ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, tiÒn thuª söa ch÷a, tiÒn bu phÝ… ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c dïng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cha ®îc tÝnh vµo 4 yÕu tè trªn. - ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông to lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng lo¹i yÕu tè chi phÝ ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt; lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch quü l¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn lu ®éng cho kú sau. b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ - Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, trong mçi kho¶n môc nµy c¸c chi phÝ ®Òu phôc vô cho mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh, cã t¸c dông nhÊt ®Þnh mµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn néi dung kinh tÕ cña nã. V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i theo kho¶n môc. Cã c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm toµn bé nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nhiªn liÖu… sö dông víi môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô, dÞch vô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, l©m ng nghiÖp… chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th êng ®îc x©y dùng dÞnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý chung theo ®Þnh møc. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng sèng tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. Nãi c¸ch kh¸c lµ toµn bé c¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô nh: tiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ c«ng nh©n s¶n xuÊt vµ c¸c kho¶n BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo l¬ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô ë c¸c tæ, ®éi s¶n xuÊt nh chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt dïng ë ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao TSC§… - C¸c kho¶n cßn l¹i nµy cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh, tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc cho gi¸ thµnh s¶n phÈm cho s¶n xuÊt kú sau. - Trªn ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i c¬ b¶n, ngoµi ra cßn mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c. + Ph©n lo¹i theo chi phÝ s¶n xuÊt mèi quan hÖ khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú, cã: chi phÝ thay ®æi vµ chi phÝ cè ®Þnh. + Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng chÞu chi phÝ, cã: chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. + Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ, cã: chi phÝ ®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp. 3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: 3.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi¸ thµnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho 1 khèi lîng hoÆc 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ (®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh) vµ chØ ®îc x¸c ®Þnh víi khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh phèi hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn kü thuËt khi kÕt thóc toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc hoµn thµnh 1 hay 1 sè giai ®o¹n c«ng nghÖ quy íc. Gi¸ thµnh lµ chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp: kÕt qu¶ cña c«ng viÖc sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay trong c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp thùc hiÖn nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt ®îc nhiÒu s¶n phÈm nhÊt, chi phÝ bá ra Ýt nhÊt. 3.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm: §Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý gi¸, gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n cÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau, kÕ to¸n thêng ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo hai c¸ch chñ yÕu sau ®©y: a. C¨n cø vµo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh, gåm ba lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt. kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch: Tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chÕ t¹o, s¶n xuÊt s¶n phÈm. §©y thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®¸nh gi¸ so s¸nh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc, chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm, ®îc tÝnh to¸n tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. §©y lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông vËt t, tµi s¶n lao ®éng s¶n xuÊt, gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh tËp häp trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt doanh nghiÖp. b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n, gåm 2 lo¹i: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng) bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt sau: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm lao vô hoµn thµnh. §èi víi kÕ to¸n, ®©y lµ chØ tiªu sö dông ®Ó ghi sæ s¶n phÈm khi nhËp kho hoÆc giao cho c¸c môc ®Ých kh¸c, lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ vèn, hµng xuÊt b¸n vµ l·i gép. - Gi¸ thµnh toµn bé lµ toµn bé chi phÝ ®Ó tiÕn hµnh viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®· tÝnh ®îc vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, ph©n bè cho hµng tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé chØ ®îc tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®îc tiªu thô. ChØ tiªu nµy lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ®· b¸n vµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ (lîi tøc). 3.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 ph¹m trï riªng biÖt, cïng tån t¹i vµ kh¸c nhau ë mét sè ®iÓm sau ®©y: - Chi s¶n xuÊt chØ g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n liÒn víi c¶ hai ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ tiªu thô. - Chi phÝ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi mét thêi kú nhÊt ®Þnh nhng l¹i liªn quan ®Õn s¶n phÈm cña 2 kú chi ra chi phÝ vµ kú sau (do cã s¶n phÈm dë dang cuèi kú). Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i g¾n liÒn víi khèi lîng c«ng viÖc lao vô hoµn thµnh nhng liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng chi phÝ kú tríc (chi phÝ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú) vµ chi phÝ s¶n xuÊt kú tÝnh gi¸ thµnh. MÆt kh¸c, mÆc dï chi phÝ s¶n xuÊt cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh nhng kh«ng ph¶i mäi chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh mµ riªng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú vµ chi phÝ s¶n xuÊt chê ph©n bæ kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh. - Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i cã quan hÖ mËt thiÕt v× chóng ®Òu biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. Sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qu¶n lý gi¸ thµnh g¾n víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. II. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt - §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh m¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i g¸nh chÞu chi phÝ lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cÇn c¨n cø vµo c¸c yÕu tè sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt - C¨n cø c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, c¸c môc tiªu yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp mµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ, tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ riªng biÖt hoÆc tõng tæ ®éi ph©n xëng s¶n xuÊt. - C¨n cø vµo quy tr×nh c«ng nghÖ vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ ®èi tîng cã thÓ lµ nhãm s¶n phÈm, c©y trång, tõng mÆt hµng s¶n phÈm, tõng c«ng tr×nh x©y dùng, tõng ®¬n ®Æt hµng, tõng côm, bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm. 1.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô do doanh nghiÑp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cã thÓ lµ: s¶n phÈm hoµn thµnh, b¸n thµnh phÈm. §Ó x¸c ®Þnh cÇn c¨n cø c¸c yÕu tè sau: VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt: NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc lµ mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. MÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, nÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt, nÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Thùc tÕ, gi¸ thµnh tÝnh b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ quy íc, ®îc c«ng nhËn trong nÒn kinh tÕ vµ tÝnh theo tõng thêi kú – kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng, kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp: Trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu (khèi lîng lín), chu kú s¶n xuÊt ng¾n, xen kÏ liªn tôc th× tÝnh gi¸ thµnh theo th¸ng vµo thêi ®iÓm cuèi mçi th¸ng, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o. Trêng hîp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hoÆc hµng ngµy theo ®¬n ®Æt hµng, chu kú s¶n xuÊt dµi hoÆc s¶n phÈm chØ hoµn thµnh khi kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt. Mét sè s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt thêi vô hoÆc chu kú s¶n xuÊt dµi th× kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ mét n¨m. 1.3. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau nhng cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt ví nhau X¸c ®Þnh hîp lý ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ, mét ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ trïng víi mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng. Mét ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt l¹i bao gåm nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÝ dô: xÝ nghiÖp kÑo, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo ph©n xëng nhng gi¸ thµnh l¹i ®îc tÝnh theo tõng s¶n phÈm. Ngîc l¹i, mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ bao gåm nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh trong doanh nghiÖp luyÖn kim, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ nhng gi¸ thµnh l¹i tÝnh cho tõng s¶n phÈm ë bíc c«ng nghÖ cuèi cïng. Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë mét doanh nghiÖp cô thÓ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh ë doanh nghiÖp ®ã. 2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 2.1. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt - Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¬ng ph¸p sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc chi phÝ trong giíi h¹n cña mçi ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chñ yÕu sö dông hai ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ sau: - Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ. Hµng ngµy hay ®Þnh kú cã chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh nÕu cã liªn quan ®Õn ®èi tîng kÕ to¸n nµo th× kÕ to¸n sÏ ghi trùc tiÕp cho ®èi tîng chi phÝ ®ã. - Ph¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ tæ chøc ghi chÐp theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng liªn quan, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau: - Tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu (ghi chøng tõ gèc) chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, tõ ®ã tæng hîp sè liÖu trªn chøng tõ kÕ to¸n theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. - Chän tiªu chuÈn ph©n tæ phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. - X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ (H): H= = Trong ®ã: C : Tæng chi phÝ ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ T : Tæng tiªu chuÈn dïng ph©n bæ Tn : Tiªu chuÈn ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng n - TÝnh chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho tõng ®èi tîng liªn quan (Cn) Cn = Tn x H Trong ®ã : Cn : Lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi tîng n 2.2. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xu©t a. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Th«ng thêng chi phÝ NVLTT cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ do ®ã cã thÓ tæ chøc tËp hîp theo ph¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp, tøc lµ: C¸c chøng tõ vÒ chi phÝ NVLTT liªn quan ®Õn ®èi tîng nµo th× ®îc vµo b¶ng kª vµ ghi th¼ng vµo c¸c tµi kho¶n vµ chi tiÕt cho ®èi tîng ®ã Trëng hîp chi phÝ NVLTT liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ th× ®îc tËp hîp vµ ph©n bæ theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. Tiªu chuÈn ph©n bæ nh sau: §èi víi chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ph©n bæ theo: Chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. §èi víi chi phÝ vËt liÖu phô, nhiªn liÖu ph¶i bæ theo: chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. §Ó tÝnh to¸n, tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ NVLTT, kÕ to¸n cÇn chó ý kiÓm tra chÝnh x¸c sè nguyªn vËt liÖu ®· lÜnh nhng cuèi kú cha sö dông hÕt vµ gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi nÕu cã ®Ó lo¹i ra khái chi phÝ NVLTT trong kú. TrÞ gi¸ thùc TrÞ gi¸ thùc tÕ TrÞ gi¸ thùc tÕ tÕ cña NVL Chi phÝ cña NVL xuÊt cña NVL xuÊt Gi¸ trÞ xuÊt kho ®a NVL thùc kú tríc cha sö dïng ®Ó chÕ phÕ = + vµo trùc tiÕp tÕ sö dông dông ®Õn t¹o s¶n phÈm liÖu chÕ t¹o s¶n trong kú chuyÓn sang kú cßn l¹i cuèi kú thu håi phÈm trong nµy cha sö dông kú §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 621 – chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ NVLTT dïng cho s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm ph¸t sinh trong kú, cuèi kú kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVLTT nh sau: * Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn TK 152 TK 621 TK 152 TrÞ gi¸ NVL xuÊt kho TrÞ gi¸ NVL cha sö dông dïng TT s¶n xuÊt cuèi kú vµ phÕ liÖu thu håi TK 152 TK 154 Gi¸ trÞ NVL xuÊt th¼ng kh«ng qua kho TrÞ gi¸ NVL thùc tÕ cho s¶n xuÊt TK 133 Tæng gi¸ thanh to¸n thuÕ GTGT cña vËt t xuÊt th¼ng Gi¸ cha cã thuÕ * Theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú TK 152 TK 611 KÕt chuyÓn NVL tån ®Çu kú TK 111, 112, 331 NhËp kho NVL TK 133(1) ThuÕ GTGT (theo PP khÊu trõ) TK 621 TrÞ gi¸ ML,VL xuÊt Sö dông trong kú cho SXSP, thùc hiÖn dÞch vô TK 631 Cuèi kú, tÝnh, ph©n bæ vµ K/c chi phÝ ML, VLTT theo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ b. KÕ to¸n tæng hîp vµ ph©n bè chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Khi tËp hîp nÕu kho¶n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chØ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× tõ chøng tõ gèc ghi th¼ng vµo c¸c tµi kho¶n, sæ s¸ch më riªng cho ®èi tîng ®ã theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. NÕu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng h¹ch to¸n riªng lÓ ®îc th× tËp hîp chóng sau ®ã ph©n bæ theo nh÷ng tiªu thøc phï hîp, tuú tõng ®iÒu kiÖn phï hîp cô thÓ tiªu thøc cã thÓ lµ: Chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc, g׬ c«ng ®Þnh møc, giê c«ng thùc tÕ hoÆc khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt… §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK 622. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn lao vô, dÞch vô trong c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp… Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh tËp hîp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp nh sau: TK 334 TK 622 TK 154 TrÝch tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, Ph©n bæ vµ K/c CPMCTT cho c¸c phô cÊp, tiÒn ¨n ca, ph¶i tr¶ c«ng nh©n s¶n xuÊt ®èi tîng chÞu chi phÝ (K/c TX) TK 335 TrÝch tiÒn l¬ng nghØ phÐp TK 631 cña CNSX Theo ph¬ng ph¸p K/c §K TK 338 TrÝch BHXH, BHYTÕ, PPC§ Theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n sx c. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ , mét DN nÕu cã nhiÒu ph©n xëng s¶n xuÊt, nhiÒu ®éi s¶n xuÊt th× ph¶i më tæ chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ tËp hîp kÕt chuyÓn toµn bé ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh ë ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt nµo th× k/c ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng viÖc cña ph©n xëng hoÆc ®éi s¶n xuÊt ®ã. Trêng hîp mét ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt trong kú cã s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung theo ph¬ng ph¸p ph©n bè gi¸n tiÕp. Tiªu chuÈn sö dông ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ lµ: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tæng chi phÝ s¶n xuÊt c¬ b¶n (bao gåm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp), dù to¸n (hoÆc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung). §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung KT sö dông TK627 – chi phÝ s¶n xuÊt chung TK nµy ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm thùc hiÖn lao vô cho doanh nghiÖp. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nh sau: TK 334 TK 627 TiÒn l¬ng, tiÒn ¨n ca cña NVQLSX TK 154 TiÒn l¬ng, tiÒn ¨n ca cña NVQLSX TK 338 TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo l¬ng cña NVQLSX TK 631 PP vµ K/c chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng liªn quan (KP§C) TK 152 TrÞ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt dïng cho QLPX TK 153 XuÊt kho CCDC cã gi¸ trÞ nhá cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt TK 242 TK 142,335 Ph©n bæ hoÆc trÝch tríc CP vµo CPSXC TK 214 TrÝch tríc KH TSC§ dïng vµo H§SX TK 331,111 Gi¸ trÞ ®Çu vµo mua ngoµi dïng vµo H§SX d. TËp hîp chi phÝ TKs¶n 133xuÊt toµn doanh nghiÖp * TrêngThuÕ hîp GTGT doanh nghiÖp ¸p dông kt hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p theo P PKT KKTX TK 111,112,141 TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt KD dë dang “ TK nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn Chi doanh phÝ kh¸cnghiÖp” b»ng tiÒn cho H§SX TK 154 ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Cô thÓ c¸c DN s¶n xuÊt thuéc ngµnh c«ng nghiÖp cã thÎ më chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, tõng giai ®o¹n gia c«ng chÕ biÕn s¶n phÈm, tõng nhãm s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng... C¸c DN thuéc ngµnh N«ng nghiÖp cã thÓ më theo ngµnh trång trät, ch¨n nu«i. S¬ ®å: tËp hîp chi phÝ toµn DN theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. TK 621 TK 152 TK 154 Cuèi kú K/c chi phÝ NL TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi VL trùc tiÕp cña s¶n phÈm háng TK 138,334 TK 622 Kho¶n båi thêng ph¶i thu do SX Cuèi kú K/c chi phÝ SP háng NCTT TK 155 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nhËp kho TK 627 Cuèi kú K/c chi phÝ SXC TK 632 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm lao vô b¸n kh«ng qua kho TK 157 Gi¸ thµnh SXSP lao vô göi b¸n kh«ng qua kho * Doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú TK 631: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn DN. Cßn tµi kho¶n 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú, ®Çu kú. C¸c DN tuú théc vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña DN m×nh mµ më chi tiÕt Tk nµy cho phï hîp (gièng nh Tk 154 ®· ®Ò cËp ë phÇn tríc) Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong trêng hîp DN ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú nh sau: TK 154 TK631 TK 154 K/c chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm K/c chi phÝ s¶n xuÊt cña dë dang ®Çu kú SP dë dang cuèi kú TK 621 TK 611 K/c chi phÝ VL PhÕ liÖu thu håi cña trùc tiÕp s¶n phÈm háng TK 622 TK 138 K/c chi phÝ nh©n c«ng TiÒn båi dìng ph¶i thu trùc tiÕp vÒ s¶n phÈm háng TK 627 TK 632 K/c chi phÝ s¶n xuÊt Gi¸ thµnh s¶n xuÊt chung cña s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú 3/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, gia c«ng, chÕ biÕn trªn c¸c giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi quy tr×nh chÕ biÕn nhng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp, míi trë thµnh thµnh phÈm. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ph¶i chÞu. HiÖn nay trong c¸c DN s¶n xuÊt cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë sau. 3.1/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp hoÆc chi phÝ NVLTT Theo ph¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ bao gåm chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) cßn c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn tÝnh c¶ cho gi¸ thµnh s¶n phÈm chÞu. C«ng thøc tÝnh: D®k + Cn Dck = -------------- Sd Stp + Sd Trong ®ã: Dck vµ D®k: chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú Cn: Chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ NVLTT) ph¸t sinh trong kú. Stp: S¶n lîng thµnh phÈm hoµn thµnh trong kú Sd: S¶n lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú NÕu doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm phøc t¹p, chÕ biÕn kiÓu liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau th× s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ ®Çu tiªn tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (hoÆc PNVLTT), cßn s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ sau ph¶i tÝnh theo møc thµnh phÈm cña giai ®o¹n tríc ®ã chuyÓn sang. u ®iÓm: TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi lîng c«ng viÖc tÝnh to¸n Ýt. Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao v× kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ chÕ biÕn. §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nµy phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp (hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp) chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt khèi lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú Ýt vµ kh«ng cã biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú. 3.2/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Tríc hÕt, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang ra khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã, tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tõng kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt cho s¶n phÈm dë dang theo nguyªn t¾c. §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: (CT1) Ddk + Cn Dck = -------------- Sd Stp + Sd §èi víi c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bá dÇn dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt:(CT2) Ddk + Cn Dck = -------------- S’d Stp + S’d Trong ®ã: Dck: chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú D®k: chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú Stp: Khèi lîng thµnh phÈm Sd: Khèi lîng thµnh phÈm dë dang S’d: Khèi lîng thµnh phÈm dë dang ®· quy ®æi ra khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng, theo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh (% HT): S’d = Sd * %HT §èi víi doanh nghiÖp chÕ biÕn phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× c¸c kho¶n chi phÝ cña giai ®o¹n tríc chuyÓn sang giai ®o¹n sau tÝnh cho gi¸ trÞ s¶n phÈm cuèi kú cña giai ®o¹n sau theo CT1 u ®iÓm: Møc ®é chÝnh x¸c cao v× nã tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµo s¶n phÈm dë dang. Nhîc ®iÓm: Khèi lîng tÝnh to¸n lín, mÊt nhiÒu thêi gian, khi kiÓm kª s¶n phÈm dë dang cÇn ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang ë tõng bíc c«ng nghÖ, c«ng viÖc nµy kh¸ phøc t¹p. §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng lín l¾m, khèi lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín so víi ®Çu kú. Trêng hîp ®Æc biÖt, khi khèi lîng gi÷a c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn t¬ng ®¬ng nhau cã thÓ vËn dông tû lÖ hoµn thµnh lµ 50 % ®Ó tÝnh ph¬ng ph¸p nµy ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p 50 % 3.3/ §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc Ph¬ng ph¸p nµy chØ ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. C¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm ®· kiÓm kª x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n, môc chi phÝ ®· tÝnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®ã cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc cña khèi lîng s¶n phÈm dë dang cña tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng s¶n phÈm.