Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu chuyÓn biÕn do cã sù ®æi
míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu
tiÕt cña nhµ níc. Tríc sù c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mèi quan t©m lín
nhÊt vµ lµ hµng ®Çu cña c¸c Doanh nghiÖp lµ Lîi nhuËn: Lîi nhuËn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i
hay kh«ng tån t¹i cña Doanh nghiÖp. Tõ t×nh h×nh thùc tÕ, c¸c Doanh nghiÖp ph¶i thêng
xuyªn ®iÒu tra, tÝnh to¸n, c©n nh¾c ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n kinh doanh tèi u sao cho víi chi
phÝ bá ra Ýt nhÊt nhng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt víi s¶n phÈm cã chÊt lîng cao. §Ó
®¹t ®îc môc ®Ých nµy ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi mäi yÕu tè ¶nh hëng tíi
s¶n phÈm cña m×nh.
H¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi
chung vµ trong Doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p nãi riªng ®· vµ ®ang lµ mét vÊn ®Ò ®îc
nhiÒu nhµ kinh doanh quan t©m. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu quan
träng trong bÊt kú Doanh nghiÖp nµo, hai chØ tiªu nµy lu«n cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt vµ
kh«ng t¸ch rêi nhau. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay th× vÊn ®Ò tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa v« cïng to lín trong viÖc n©ng cao lîi nhuËn,
t¨ng tÝch luü cho Doanh nghiÖp, nã lµ tiÒn ®Ò ®¶m b¶o cho sù tån t¹i, cñng cè chç ®øng cña
Doanh nghiÖp trong sù c¹nh tranh gay g¾t cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §Ó lµm tèt c«ng viÖc
nµy, ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp cÇn tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®óng ®èi tîng, ®óng chÕ ®é quy ®Þnh vµ ®óng
ph¬ng ph¸p ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ tiÕt kiÖm c¸c kho¶n môc chi phÝ chi dïng
cho s¶n xuÊt.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thùc trªn vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty XL vµ VTXD 8 em
thÊy r»ng x©y l¾p lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña C«ng ty vµ hiÖn nay C«ng ty
®ang dÇn ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ u thÕ cña m×nh trªn thÞ trêng nµy. §Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn cao
nhÊt víi chi phÝ bá ra thÊp nhÊt, ®ång thêi s¶n phÈm x©y l¾p ®¹t chÊt lîng cao th× viÖc tæ
chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty ®· ®îc chó
ý vµ ®Æc biÖt coi träng.
V× nh÷ng lý do trªn nªn em ®· lùa chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t x©y dùng “lµm
luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh.
Néi dung cña luËn v¨n tèt nghiÖp gåm 3 phÇn
PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
PhÇn 2: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t x©y dùng 8.
PhÇn 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hach to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm X©y l¾p t¹i C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t x©y dùng 8.
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
I - Chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm, yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý, nhiÖm vô h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp kinh
doanh x©y l¾p.
1. §Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n vµ s¶n phÈm x©y l¾p:
X©y dùng c¬ b¶n (XDCB) lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i s¶n
xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã t¹o nªn c¬ së vËt chÊt cho x· héi, t¨ng
tiÒm lùc kinh tÕ vµ quèc phßng cña ®Êt níc. H¬n thÕ n÷a, ®Çu t XDCB g¾n liÒn víi viÖc øng
dông c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i do ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt
®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. Nã cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh. V× vËy, mét bé phËn lín cña thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ quü tÝch luü
nãi riªng víi vèn ®Çu t, tµi trî cña níc ngoµi ®îc sö dông trong lÜnh vùc XDCB.
So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, XDCB cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt ®Æc trng, ®îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh s¸ng t¹o ra s¶n phÈm cña ngµnh.
§Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian sö
dông l©u dµi, cã gi¸ trÞ lín ®ßi hái c¸c nhµ x©y dùng ph¶i dù ®o¸n tríc xu híng tiÕn bé x·
héi ®Ó tr¸nh bÞ l¹c hËu. Phong c¸ch kiÕn tróc vµ kiÓu d¸ng mét s¶n phÈm cÇn ph¶i phï hîp
víi v¨n ho¸ d©n téc. Trªn thùc tÕ, ®· cã kh«ng Ýt c¸c c«ng tr×nh x©y dùng trë thµnh biÓu tîng cña mét quèc gia nh chïa Mét cét ë Hµ néi, th¸p Ephen ë Pari... vµ do ®ã chÊt lîng
cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng còng ph¶i ®îc ®Æc biÖt chó ý. Nã kh«ng chØ ¶nh hëng tíi tuæi
thä cña c«ng tr×nh vµ cßn ¶nh hëng tíi sù an toµn cho ngêi sö dông.
-1-
S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh tæng hîp ph¸t huy t¸c dông vÒ mÆt kinh tÕ, chÝnh trÞ,
kÕ to¸n, nghÖ thuËt... Nã rÊt ®a d¹ng nhng l¹i mang tÝnh ®éc lËp, mçi mét c«ng tr×nh ®îc
x©y dùng theo mét thiÕt kÕ, kü thuËt riªng, cã gi¸ trÞ dù to¸n riªng vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt
®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ra s¶n phÈm còng ®ång thêi lµ n¬i sau nµy khi s¶n phÈm hoµn thµnh ®îc
®a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy cã t¸c ®éng lín tíi gi¸ trÞ s¶n
xuÊt ngµnh x©y dùng.
Qu¸ tr×nh tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh c«ng tr×nh bµn giao vµ ®a vµo sö
dông thêng kÐo dµi. Nã phô thuéc quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ kü thuËt cña tõng c«ng
tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n thi c«ng l¹i chia
thµnh nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, c¸c c«ng viÖc chñ yÕu diÔn ra ngoµi trêi chÞu t¸c déng rÊt
lín cña c¸c nh©n tè m«i trêng xÊu nh ma, n¾ng, lò, lôt... ®ßi hái c¸c nhµ x©y dùng ph¶i
gi¸m s¸t chÆt chÏ nh÷ng biÕn ®éng nµy ®Ó h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng ¶nh hëng xÊu
cña nã.
S¶n phÈm x©y dùng lµ s¶n phÈm ®¬n chiÕc vµ ®îc tiªu thô theo c¸ch riªng. C¸c s¶n
phÈm ®îc coi nh tiªu thô tríc khi ®îc x©y dùng theo gi¸ trÞ dù to¸n hay gi¸ tho¶ thuËn víi
chñ ®Çu t (gi¸ ®Êu thÇu) do ®ã tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng ®îc thÓ hiÖn
râ bëi v× s¶n phÈm x©y l¾p lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt.
2. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong KD x©y l¾p.
a). Kh¸i niÖm
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña ba yÕu tè: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao
®éng vµ søc lao ®éng ®ång thêi còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña b¶n th©n c¸c yÕu tè
trªn. Nh vËy ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá ra c¸c chi phÝ vÒ thï lao
lao ®éng, t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn
cña toµn bé hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ hao phÝ lao ®éng sèng mµ doanh nghiÖp x©y l¾p
ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p. Thùc chÊt
chi phÝ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch vèn, chuyÓn dÞch c¸c yÕu tè s¶n xuÊt t¹o ra c¸c c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh nhÊt ®Þnh.
CÇn ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ chi tiªu: Chi phÝ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra trong mét kú kinh doanh. Tøc lµ nã g¾n liÒn víi
khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú. Cßn chi tiªu lµ sù gi¶m ®i ®¬n thuÇn cña c¸c lo¹i
vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn cña doanh nghiÖp bÊt kÓ nã ®îc dïng víi môc ®Ých g×.
b). Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
Trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i cã
tÝnh chÊt kinh tÕ kh¸c nhau, do ®ã yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng kh¸c
nhau. ViÖc qu¶n lý chi phÝ kh«ng thÓ chØ dùa vµo sè liÖu ph¶n ¸nh tæng hîp chi phÝ s¶n
xuÊt mµ cßn ph¶i c¨n cø vµo tõng lo¹i chi phÝ riªng biÖt ®Ó phôc vô vµ ph©n tÝch toµn bé chi
phÝ s¶n xuÊt hoÆc tõng yÕu tè kinh tÕ ban ®Çu cña chóng theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh, theo tõng n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. Do ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù
ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch khoa häc cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi c«ng
t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p. Trªn c¬ së ph©n lo¹i chi
phÝ s¶n xuÊt, c¨n cø vµo néi dung ph¸t sinh chi phÝ, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ cho
c¸c ®èi tîng cã liªn quan. Bªn c¹nh ®ã viÖc ph©n lo¹i cßn gióp doanh nghiÖp kiÓm tra, ph©n
tÝch chi phÝ s¶n xuÊt trªn doanh thu cña doanh nghiÖp, thóc ®Èy doanh nghiÖp kh«ng ngõng
tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý, ®èi tîng cung cÊp th«ng tin, gi¸c ®é xem xÐt chi phÝ mµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n lo¹i theo nh÷ng c¸ch sau:
Ph©n lo¹i chi phÝ theo dù to¸n.
Trong x©y dùng c¬ b¶n gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh cã ý nghÜa trong suèt qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh. §Ó lËp dù to¸n c«ng tr×nh ngêi ta ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thµnh c¸c
kho¶n sau: chi phÝ x©y l¾p, chi phÝ mua s¾m, chi phÝ kh¸c vµ chi phÝ dù phßng.
C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ trªn kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa víi kÕ to¸n mµ cßn cung cÊp
cho nhµ qu¶n lý nh÷ng th«ng tin lµm chuÈn mùc kiÓm tra tiÕn ®é thi c«ng. Vµ dùa vµo ®ã
ngêi ta bãc t¸ch ra nh÷ng chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng, chi phÝ m¸y thi c«ng. Do ®ã chóng ta
cã c¸ch ph©n lo¹i thø hai.
Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ.
C¸ch ph©n lo¹i nµy nh»m tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n tÝch c¬ cÊu chi phÝ s¶n
xuÊt trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia thµnh
ba kho¶n môc chÝnh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ
s¶n xuÊt chung. Nhng do ®Æc thï cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cã chi phÝ vÒ m¸y thi c«ng
lín vµ phøc t¹p nªn ba kho¶n môc trªn ®îc thay b»ng bèn kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: lµ tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®Ó cÊu
thµnh nªn thùc thÓ c«ng tr×nh nh vËt liÖu chÝnh (xi m¨ng, thÐp, g¹ch, c¸t, ®¸, sái...), vËt liÖu
-2-
phô (s¬n, phô gia, èc vÝt...), vËt kÕt cÊu gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc (qu¹t th«ng
giã, thiÕt bÞ vÖ sinh...)
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ toµn bé tiÒn l¬ng chÝnh, phô cÊp vµ c¸c kho¶n cã
tÝnh chÊt l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia x©y l¾p c«ng tr×nh (c¶ c«ng nh©n trong vµ
ngoµi biªn chÕ). Nã bao gåm tiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian, tr¶ theo s¶n phÈm, lµm thªm giê,
tiÒn thëng thêng xuyªn vµ vît n¨ng suÊt lao ®éng.
Kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm kho¶n trÝch 19% BHXH, BHYT, KPC§ cña c«ng
nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n gi¸n tiÕp (Ban chØ
huy c«ng tr×nh).
- Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan tíi viÖc sö dông
m¸y ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p gåm chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn thuª
m¸y, tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, ®éng lùc dïng cho
m¸y thi c«ng.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm:
+ TiÒn l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi; Kho¶n trÝch theo l¬ng nh BHYT, BHXH, KPC§
®îc tÝnh theo tû lÖ quy ®Þnh (19%) trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ
nh©n viªn qu¶n lý ®éi (thuéc biªn chÕ cña Doanh nghiÖp).
+ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt chung cña ®éi.
+ Chi phÝ c«ng cô s¶n xuÊt phôc vô thi c«ng vµ qu¶n lý ®éi.
+ Chi phÝ khÊu hao TSC§ nh nhµ xëng, thiÕt bÞ dïng cho qu¶n lý ®éi.
+ Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi nh ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i....
+Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn liªn quan tíi ho¹t ®éng cña ®éi.
Nh÷ng chi phÝ trong c¸c kho¶n môc chi phÝ trªn ®Òu thuéc ph¹m vi chi phÝ ®îc tÝnh
trong hîp ®ång x©y dùng cô thÓ.
Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ:
Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ gióp chóng ta gi÷ ®îc tÝnh nguyªn vÑn cña tõng yÕu tè
còng nh tõng kho¶n chi phÝ kh«ng kÓ nã ®îc ph¸t sinh tõ ®©u, cã quan hÖ nh thÕ nµo tíi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
V× vËy h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông lín ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n còng nh
c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp ph¶i bá ra bao nhiªu vµ nh÷ng
lo¹i chi phÝ nµo, lµm c¬ së cho viÖc lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú sau, lËp kÕ
ho¹ch tÝnh to¸n nhu cÇu vËt t, vèn lu ®éng (nh tiÒn mÆt).
Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè th× nh÷ng chi phÝ cã
tÝnh chÊt kinh tÕ chung ®îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng tÝnh ®Õn n¬i ph¸t sinh chi phÝ
vµ dïng vµo môc ®Ých g× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§èi víi doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n, chi phÝ s¶n xuÊt gåm c¸c yÕu tè sau: yÕu tè
nguyªn vËt liÖu, yÕu tè c«ng cô, dông cô, yÕu tè nhiªn liÖu ®éng lùc, yÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c
kho¶n trÝch theo l¬ng, yÕu tè khÊu hao TSC§, yÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, yÕu tè
kh¸c b»ng tiÒn.
Ph©n lo¹i theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
C¨n cø vµo viÖc tham gia cña c¸c chi phÝ vµo ho¹t ®éng kinh doanh, toµn bé chi phÝ
®îc chia lµm ba lo¹i: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, chi phÝ bÊt
thêng.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc chÝnh x¸c, phôc vô cho viÖc
tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ vµ kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh ®óng ®¾n còng
nh viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi
Ph©n lo¹i theo c¸ch øng xö cña chi phÝ
Nh»m môc ®Ých ®¸p øng yªu cÇu lËp kÕ ho¹ch kiÓm so¸t vµ chñ ®éng ®iÒu tiÕt chi
phÝ cña nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ph©n lo¹i theo c¸ch øng xö nghÜa lµ khi møc ®é ho¹t
®éng biÕn ®éng th× chi phÝ sÏ biÕn ®éng nh thÕ nµo. Khi møc ho¹t ®éng kinh doanh thay
®æi, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn thÊy tríc chi phÝ sÏ biÕn ®éng nh thÕ nµo, biÕn ®éng
bao nhiªu vµ lo¹i nµo biÕn ®éng ®Ó t¬ng øng víi biÕn ®éng cña møc ho¹t ®éng.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp bao gåm hai lo¹i chi phÝ:
biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn ngêi ta cßn cã mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nh sau:
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ngoµi s¶n xuÊt
- Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp
- Chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng kiÓm so¸t ®îc
- Chi phÝ theo thêi kú vµ chi phÝ s¶n phÈm
Tãm l¹i, mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa riªng phôc vô cho tõng yªu
cÇu qu¶n lý vµ tõng ®èi tîng cung cÊp th«ng tin cô thÓ. Nhng chóng lu«n bæ sung cho nhau
nh»m qu¶n lý hiÖu qu¶ nhÊt vÒ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong ph¹m vi toµn doanh
nghiÖp trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh.
3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ c¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
a - Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
-3-
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh hay mét h¹ng môc c«ng tr×nh th× doanh nghiÖp kinh
doanh x©y l¾p ph¶i ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét lîng chi phÝ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng
chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp chi ra trong mét qu¸ tr×nh thi c«ng ®ã sÏ tham gia cÊu
thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh cña qu¸ tr×nh ®ã.
Nh vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt (bao gåm chi phÝ
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ chi phÝ s¶n
xuÊt chung) tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p hoµn
thµnh ®Õn giai ®o¹n qui íc ®· hoµn thµnh, nghiÖm thu, bµn giao vµ ®îc chÊp nhËn thanh
to¸n.
Kh¸c víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ngêi ta cã thÓ tÝnh to¸n gi¸ thµnh cho
mét lo¹t s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra trong thêi kú vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, ®ã lµ
mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n ë doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p,
gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt c¸ biÖt. Mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
hay khèi lîng x©y l¾p sau khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng.
H¬n n÷a, khi nhËn thÇu mét c«ng tr×nh x©y dùng th× râ rµng lµ gi¸ b¸n (gi¸ nhËn
thÇu hoÆc gi¸ tróng thÇu) ®· cã ngay tríc khi thi c«ng c«ng tr×nh. Nh vËy, gi¸ b¸n cã tríc
khi x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh. Do ®ã, gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh
®ã chØ quyÕt ®Þnh tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®¹t ®îc do thi c«ng c«ng tr×nh ®ã mµ th«i.
Tuy vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®îc sù cho phÐp cña Nhµ níc mét sè doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p ®· linh ho¹t, chñ
®éng x©y dùng mét sè c«ng tr×nh (chñ yÕu lµ c«ng tr×nh nh nhµ ë, v¨n phßng, cöa hµng...)
sau ®ã b¸n l¹i cho c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu sö dông víi gi¸ b¸n hîp lý th× gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n.
Tríc ®©y ngêi ta quan niÖm r»ng gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ toµn bé gi¸ trÞ chi phÝ s¶n
xuÊt tÝnh theo sè lîng vµ lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Nh vËy, gi¸ thµnh sÏ kh«ng ph¶n
¸nh ®óng ®¾n b¶n chÊt cña nã vµ Ýt nhiÒu mang tÝnh chÊt chñ quan bëi v×:
- TÝnh vµo gi¸ thµnh mét sè kho¶n môc chi phÝ mµ thùc chÊt lµ thu nhËp thuÇn tuý
cña x· héi nh: BHXH, c¸c kho¶n trÝch nép cho c¬ quan cÊp trªn, thuÕ vèn, thuÕ tµi
nguyªn...
- Mét sè kho¶n môc chi phÝ gi¸n tiÕp ®îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n
phÈm hay tõng s¶n phÈm theo c¸c tiªu thøc phï hîp. ViÖc ph©n bæ nµy mang tÝnh chñ quan.
b - Ph©n biÖt kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ hai mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau nhng chóng l¹i kh¸c nhau vÒ
ph¹m vi, giíi h¹n vµ néi dung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt
®Þnh (th¸ng, quÝ, n¨m) cßn gi¸ thµnh l¹i liªn quan ®Õn chi phÝ cña khèi lîng x©y l¾p dë
dang kú tríc chuyÓn sang nhng l¹i kh«ng bao gåm chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p dë
dang cuèi kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng
x©y l¾p hoµn thµnh.
Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p l¹i cã nh÷ng ®iÓm
gièng nhau: chóng ®Òu lµ chi phÝ ph¶n ¸nh lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh
nghiÖp chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt cña
c«ng t¸c x©y l¾p chØ thèng nhÊt vÒ mÆt lîng trong trêng hîp: khi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc hoµn thµnh
trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc khèi lîng x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau.
c - B¶n chÊt, chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p lu«n ®îc thÓ hiÖn ë mÆt ®Þnh tÝnh vµ
®Þnh lîng.
MÆt ®Þnh tÝnh cña chi phÝ ®ã lµ c¸c yÕu tè chi phÝ hiÖn vËt hay b»ng tiÒn tiªu hao
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
MÆt ®Þnh lîng cña chi phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ
tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p ®Ó cÊu thµnh nªn thùc thÓ c«ng
tr×nh hoµn thµnh, biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tæng qu¸t lµ thíc ®o gi¸ trÞ.
Môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh hay nãi c¸ch kh¸c môc ®Ých bá chi phÝ cña Doanh
nghiÖp lµ t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ sö dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c Doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c Doanh nghiÖp
x©y l¾p nãi riªng lu«n quan t©m tíi hiÖu qu¶ chi phÝ bá ra, ®Ó víi chi phÝ bá ra Ýt nhÊt nh ng
thu ®îc lîi nhuËn tèi ®a. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý,
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu tho¶ m·n ®¸p øng ®îc néi dung th«ng tin trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n lu«n chøa hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong cña nã lµ
chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu håi ®îc cÊu thµnh trong khèi lîng s¶n
phÈm x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh. Nh vËy, b¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ kÕt qu¶ sù
-4-
chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n phÈm x©y l¾p, c«ng viÖc lao vô hoµn
thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu lµ: Chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p chi phÝ
vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
Toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng c«ng t¸c x©y
l¾p, mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng chÝnh sè tiÒn thu vÒ do
quyÕt to¸n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh vµ khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p ®ã. ViÖc bï ®¾p
chi phÝ ®Çu vµo ®ã chØ cã thÓ ®¶m b¶o ®îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých s¶n
xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i
trang tr¶i, bï ®¾p ®îc chi phÝ ®Çu vµo ®ång thêi cã lîi nhuËn. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gi¸
b¸n s¶n phÈm x©y l¾p lµ gi¸ nhËn thÇu. Do ®ã gi¸ nhËn thÇu x©y l¾p biÓu hiÖn gi¸ trÞ c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh... ph¶i ®îc dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n. Th«ng qua gi¸ b¸n
s¶n phÈm x©y l¾p mµ ®¸nh gi¸ møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ cña chi phÝ.
d - C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu cña qu¶n lý trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh tiªu thô s¶n phÈm,
x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ còng cã ý nghÜa thùc tiÔn cao. Tuy
nhiªn yªu cÇu cña qu¶n lý t¹i nh÷ng thêi ®iÓm vµ ph¹m vi kh¸c nhau sÏ kh¸c nhau. Do vËy,
viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh sÏ lµ c¬ së ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
Gi¸ thµnh dù to¸n
S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng cã ®Æc ®iÓm lµ cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng dµi
vµ mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, kÕt cÊu phøc t¹p, quy m« lín. Do ®ã, mçi giai ®o¹n thiÕt kÕ cã
mét dù to¸n t¬ng øng víi møc ®é chÝnh x¸c vµ cô thÓ kh¸c nhau phï hîp víi néi dung cña
mçi giai ®o¹n thiÕt kÕ. C¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh,
chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh dù to¸n.
Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng sè chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm
x©y l¾p nhÊt ®Þnh. Gi¸ dù to¸n ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ theo thiÕt kÕ ®îc duyÖt vµ khung gi¸ quy ®Þnh ¸p dông trong lÜnh vùc XDCB do c¸c cÊp cã thÈm quyÒn
ban hµnh.
KÓ tõ n¨m 1999 theo chÕ ®é míi do cã sù thay ®æi cña thuÕ GTGT nªn gi¸ thµnh dù
to¸n ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Z dù to¸n = T + C + TL
Trong ®ã:
- T: Chi phÝ trùc tiÕp (vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y)
- C: chi phÝ chung
- TL: Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tríc
MÆt kh¸c, ®¬n gi¸ vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng, m¸y cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban
hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng gi¸ c¶ thÞ trêng. ChÝnh v× vËy Z dù to¸n kh«ng theo s¸t ®îc sù
biÕn ®éng thùc tÕ, kh«ng ph¶n ¸nh ®îc thùc chÊt gi¸ trÞ c«ng tr×nh. Do vËy Doanh nghiÖp
ph¶i lËp gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®Ó dù kiÕn chØ tiªu h¹ gi¸ thµnh.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch:
Lµ gi¸ thµnh ®îc x©y dùng tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña Doanh nghiÖp trªn c¬ së
phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh dù to¸n b»ng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kü thuËt vµ tæ chøc thi c«ng, c¸c
®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong Doanh nghiÖp x©y l¾p.
Z kÕ ho¹ch = Z dù to¸n - Møc h¹ Z dù to¸n
Gi¸ thµnh thùc tÕ:
Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi lîng c«ng t¸c x©y
l¾p mµ Doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh nµy bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ theo ®Þnh
møc, vît ®Þnh møc vµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh«ng cã ®Þnh møc (nh chi phÝ ph¸t sinh
do thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng, thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt...). Nã ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu
kÕ to¸n cung cÊp.
Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ theo kho¶n môc quy ®Þnh thèng nhÊt
cho phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh. Nã ®îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú kinh doanh. ViÖc so s¸nh gi¸
thùc tÕ víi gi¸ dù to¸n cho phÐp ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ cña Doanh
nghiÖp x©y l¾p nµy so víi Doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c. NÕu so s¸nh gi¸ thùc tÕ víi gi¸ kÕ
ho¹ch, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp
x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng ý
kiÕn ®ãng gãp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ Doanh nghiÖp trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh.
HiÖn nay trong lÜnh vùc kinh doanh x©y l¾p gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc b¸o c¸o theo hai
chØ tiªu:
- Gi¸ thµnh thùc tÕ khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p: lµ toµn bé chi phÝ bá ra ®Ó tiÕn
hµnh s¶n xuÊt mét khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p nhÊt ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, thêng
lµ mét quý. ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh vµo thêi kú ®ã vµ cã t¸c dông ph¶n ¶nh kÞp thêi møc
gi¸ thµnh trong thi c«ng ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh.
-5-
- Gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh: Bao gåm toµn
bé chi phÝ thùc tÕ bá ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi
c«ng ®Õn khi hoµn thµnh, bµn giao cho ®¬n vÞ chñ ®Çu t.
Ngoµi ra s¶n phÈm x©y l¾p cßn cã c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau:
+ Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p: Lµ mét lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n mµ chñ ®Çu t ®a ra ®Ó c¸c
®¬n vÞ x©y l¾p lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ ®Êu thÇu cña m×nh víi nguyªn t¾c gi¸ ®Êu thÇu c«ng
t¸c x©y l¾p nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ dù to¸n, ®¸p øng môc ®Ých tiÕt kiÖm nguån vèn ®Çu t.
+ Gi¸ hîp ®ång x©y l¾p: Lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p ghi trong hîp ®ång kinh
tÕ ®îc ký kÕt gi÷a ®¬n vÞ x©y l¾p vµ chñ ®Çu t sau khi tho¶ thuËn giao nhËn thÇu. VÒ
nguyªn t¾c gi¸ hîp ®ång x©y l¾p ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p.
VÒ viÖc ¸p dông hai lo¹i gi¸ nªu trªn lµ yÕu tè quan träng trong viÖc hoµn thiÖn c¬
chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã thÓ hiÖn tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c ®¬n vÞ
x©y l¾p trong c¬ chÕ thÞ trêng. Ngoµi ra c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p cßn cã thÓ t¹o thÕ chñ ®éng
trong viÖc ®Þnh gi¸ s¶n phÈm còng nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó
ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ nµy.
4. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ gi¸ thµnh:
Ho¹t ®éng x©y l¾p lµ sù thèng nhÊt hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh. Nh vËy cã thÓ thÊy
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ cã sù ®éc lËp t ¬ng ®èi
víi nhau. Chi phÝ thÓ hiÖn hao phÝ s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh thÓ hiÖn kÕt qu¶ cña qóa tr×nh
s¶n xuÊt.
VÒ mÆt chÊt: Chóng ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸ mµ Doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong qóa tr×nh thi c«ng x©y l¾p.
VÒ mÆt lîng: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh hao phÝ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, gi¸
thµnh s¶n phÈm chØ ph¶n ¸nh nh÷ng hao phÝ liªn quan tíi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh,
®îc bµn giao, ®îc nghiÖm thu. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt dë
dang cuèi kú, chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh chê
ph©n bæ, nhng l¹i bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú, chi phÝ thùc tÕ cha ph¸t sinh
nhng ®îc tÝnh tríc trong kú vµ chi phÝ ph¸t sinh trong kú tríc nhng ph©n bæ cho kú nµy.
Trong kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹o c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§©y lµ hai bíc c«ng viÖc liªn tiÕp g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, nÕu t¹m tÝnh gi¸ thµnh x©y l¾p
theo ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:
A
B
C
D
AB: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú
BD: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú
AC: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm
CD: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú
Tæng gi¸
thµnh
s¶n phÈm =
x©y l¾p
Chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang
+
®Çu kú
Chi phÝ s¶n
ph¸t sinh
trong kú
xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt dë
- dang cuèi kú
Nh vËy gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
thùc cña c¸c kho¶n hao phÝ s¶n xuÊt. Mäi c¸ch tÝnh chñ quan, kh«ng ph¶n ¶nh ®óng c¸c
yÕu tè gi¸ trÞ trong gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì mèi quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ,
kh«ng x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ
t¸i s¶n xuÊt më réng.
5 . Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm x©y l¾p:
Do ®Æc thï ngµnh XDCB vµ cña s¶n phÈm x©y dùng cho nªn viÖc qu¶n lý vÒ ®Çu t
vµ x©y dùng lµ qu¸ tr×nh khã kh¨n, phøc t¹p, nhÊt lµ tõ khi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung
sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ViÖc qu¶n lý thi c«ng nãi chung vµ qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm nãi riªng ph¶i hÕt søc chÆt chÏ.
§èi víi s¶n phÈm x©y l¾p tríc khi thi c«ng nhÊt thiÕt ph¶i lËp dù to¸n (dù to¸n thiÕt
kÕ, dù to¸n thi c«ng). Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i thêng xuyªn ®èi chiÕu víi dù to¸n ®Ó
kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÖch. Cã thÓ nãi dù to¸n ®îc dïng lµm thíc ®o ®Ó ®¸ng gi¸ c¸c
ho¹t ®éng.
Do ph¶i thi c«ng ngoµi trêi nªn c«ng t¸c qu¶n lý viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t, thiÕt bÞ
rÊt phøc t¹p, h¬n n÷a do ¶nh hëng thêi tiÕt nªn viÖc hao hôt, mÊt m¸t lµ khã tr¸nh khái.
§iÒu nµy ®ßi hái tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña ngêi sö dông lao ®éng vµ yªu cÇu ngêi qu¶n
lý ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
-6-
S¶n phÈm cã gi¸ trÞ lín, nhu cÇu vÒ vèn lín mµ trong thi c«ng kh«ng ph¶i lóc nµo
còng cã s½n, do ®ã ph¶i sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm trong khi vÉn b¶o ®¶m chÊt lîng c«ng
tr×nh theo ®óng dù to¸n thiÕt kÕ, yªu cÇu ®¶m b¶o c«ng tr×nh.
TÝnh chÊt phøc t¹p cña ho¹t ®éng ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý ph¶i x¸c ®Þnh râ tõng bíc
c«ng viÖc tr¸nh sù chång chÐo c¸c chøc n¨ng g©y tèn kÐm vÒ ngêi vµ cña. Ngêi qu¶n lý cÇn
ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng tr¸ch nhiÖm cho tõng bé phËn, thËm chÝ tõng c¸ nh©n gióp cho ho¹t
®éng tiÕn hµnh tr«i ch¶y.
6 - NhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm x©y l¾p:
a - Vai trß cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
KÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng
lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, phôc vô cho ho¹t ®éng qu¶n lý gi¸m s¸t b»ng viÖc thùc hiÖn
quan s¸t ®o lêng, tÝnh to¸n ghi chÐp c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. KÕ to¸n lµ ph¬ng
ph¸p ®o lêng vµ th«ng tin cña nh÷ng ngêi cã liªn quan, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ qu¶n lý.
KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cung cÊp nh÷ng th«ng tin sinh
®éng vÒ sù tuÇn hoµn cña tµi s¶n, toµn bé bøc tranh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ kh©u ®Çu tiªn
cung cÊp nguyªn vËt liÖu (vËt t) cho ®Õn kh©u cuèi lµ tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh ®Òu
®îc ph¶n ¸nh thËt ®Çy ®ñ vµ sinh ®éng qua th«ng tin kÕ to¸n.
Th«ng tin kÕ to¸n mang tÝnh chÊt hai mÆt lµ chi phÝ vµ kÕt qu¶. Nhê ®ã mµ ngêi ta
x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ cña mét thêi kú kinh doanh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña Doanh nghiÖp.
Nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi viÖc øng dông h¹ch to¸n kinh doanh víi néi dung c¬
b¶n lµ ®éc lËp vÒ tµi chÝnh lÊy thu bï chi. H¬n n÷a th«ng tin kÕ to¸n cã hai ®Æc trng c¬ b¶n
lµ th«ng tin vµ kiÓm tra. Th«ng tin vÒ ho¹t ®éng ®ång thêi kiÓm tra vÒ tiÕn ®é, ®¬n gi¸, ®Þnh
møc sö dông lao ®éng, vËt t hay dù to¸n chi phÝ. VÝ dô nh: Th«ng tin kÕ to¸n trong sæ kÕ
to¸n chi tiÕt vËt t cung cÊp cho nhµ qu¶n lý møc vËt t ®· tiªu hao ®ång thêi cho phÐp kiÓm
tra xem møc sö dông nh thÕ ®· khíp víi dù to¸n hay kh«ng? Hay nãi c¸ch kh¸c viÖc sö
dông cã l·ng phÝ kh«ng?
Mét trong c¸c bÝ quyÕt gióp c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ thµnh c«ng trong viÖc lùa chän
vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh chÝnh x¸c lµ sö dông th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp. Theo
quan ®iÓm truyÒn thèng xa nay ngêi ta thêng so s¸nh gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ thµnh cña s¶n
phÈm. Trong ®ã nh©n tè gi¸ b¸n kh«ng do Doanh nghiÖp ®Þnh ®o¹t mµ phô thuéc vµo quan
hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng (trõ mÆt hµng ®éc quyÒn). Bëi vËy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c
th¬ng vô nµo ®ã cã møc lîi nhuËn cao theo c¸ch so s¸nh trªn thÞ trêng kh«ng ®îc tÝnh ®Õn,
thËm chÝ cßn bÞ lo¹i bá. C¸c nhµ qu¶n lý do vËy thêng ra quyÕt ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh do
kÕ to¸n cung cÊp mµ chi phÝ l¹i lµ c¬ së ®Ó t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy viÖc
h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi
Doanh nghiÖp, nÕu kh«ng ®îc tÝnh ®óng tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh sÏ cã thÓ
dÉn ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh sai lÇm lµm Doanh nghiÖp ch¼ng nh÷ng bá lì mÊt thêi
c¬ kinh doanh mµ cßn cã thÓ ®i ®Õn ph¸ s¶n. §ång thêi thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn gi¸m ®èc c¸c ho¹t ®éng,
ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc kÞp thêi c¸c tån t¹i, ph¸t hiÖn tiÒm n¨ng míi ®¶m b¶o cho Doanh
nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ tù h¹ch to¸n kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
ë níc ta.
H¬n n÷a, XDCB lµ nghµnh s¶n xuÊt t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc
d©n, hµng n¨m chiÕm 30% vèn ®Çu t cña c¶ níc. S¶n phÈm cña ngµnh lµ nh÷ng c«ng tr×nh
cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dµi nªn cã ý nghÜa kinh tÕ quan träng. HiÖn nay khèi lîng c«ng viÖc XDCB cña ngµnh t¨ng nhanh vµ song song víi nã lµ vèn ®Çu t XDCB còng
t¨ng nhanh. V× vËy viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cµng
trë nªn cã ý nghÜa quan träng gãp phÇn ®¾c lùc vµo viÖc qu¶n lý, sö dông vèn mét c¸ch cã
hiÖu qu¶, kh¾c phôc t×nh tr¹ng l·ng phÝ, thÊt tho¸t vèn trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh
x©y l¾p qua nhiÒu kh©u. Cã thÓ nãi h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
vèn ®· lµ mét phÇn hµnh c¬ b¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n l¹i cµng cã ý nghÜa quan träng ®èi
víi Doanh nghiÖp x©y l¾p vµ x· héi. Bªn c¹nh ®ã nã còng lµ c¬ së ®Ó Nhµ n íc kiÓm so¸t
vèn ®Çu t XDCB vµ thu thuÕ.
b - NhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Z s¶n phÈm:
§Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm th× ®¬n vÞ kinh doanh x©y l¾p ph¶i sö dông vµo s¶n xuÊt nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau.
§øng trªn gi¸c ®é qu¶n lý, cÇn ph¶i biÕt nguån gèc hay con ®êng h×nh thµnh cña nã, néi
dung cÊu thµnh cña gi¸ thµnh, ®Ó tõ ®ã biÕt ®îc nguyªn nh©n c¬ b¶n nµo, nh÷ng nh©n tè
cô thÓ nµo ®· lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh vµ chØ cã trªn c¬ së ®ã, ngêi qu¶n lý míi ®Ò
ra ®îc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ lo¹i trõ ¶nh hëng cña nh©n tè tiªu cùc t¸c ®éng nªn
vµ ph¸t huy ®îc møc ®é ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè tÝch cùc, khai th¸c kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng
trong viÖc qu¶n lý, sö dông nguån vËt t, lao ®éng vµ tiÒn vèn. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p
quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc, ph¶i kÓ ®Õn biÖn ph¸p qu¶n lý c«ng cô kÕ to¸n. Bëi
vËy ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gi¸ thµnh míi ®¶m b¶o ph¸t huy c«ng
dông cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong qu¶n lý s¶n xuÊt. Do ®ã nhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng t¸c
-7-
kÕ to¸n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ: x¸c ®Þnh chÝnh
x¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn
thùc tÕ cña Doanh nghiÖp, tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra, vËn dông ph¬ng ph¸p h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa häc, hîp lý.
§¶m b¶o cung cÊp mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho
c«ng t¸c qu¶n lý cô thÓ lµ:
- Ph¶n ¶nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh cho tõng ®èi
tîng.
- KiÓm tra t×nh h×nh chi phÝ vÒ vËt t, lao ®éng, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµ c¸c
chi phÝ kh¸c, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, c¸c chi phÝ kh¸c
ngoµi kÕ ho¹ch, c¸c kho¶n thiÖt h¹i mÊt m¸t h háng... trong s¶n xuÊt tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c biÖn
ph¸p ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc kÞp thêi.
- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó cã nh÷ng kiÕn
nghÞ cho c¸c nhµ qu¶n trÞ Doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp.
- Tæ chøc tËp hîp ph©n bæ tõng läai chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp, x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ s¶n phÈm dë
dang cuèi kú.
- VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi tîng
thÝch hîp, tÝnh ®óng theo c¸c kho¶n môc ®· quy ®Þnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh.
- Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, kÞp thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n
xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
II. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong Doanh nghiÖp kinh doanh
x©y l¾p:
1. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¨n cø x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n:
Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ
nãi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt võa lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn võa lµ
c«ng viÖc cã tÝnh chÊt ®Þnh lîng cho toµn bé kh©u kÕ to¸n nµy.
Bëi v×, c¨n cø vµo ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh
h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan, x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi cung cÊp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
chÝnh x¸c, kÞp thêi.
§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong kinh doanh x©y l¾p lµ ph¹m vi giíi h¹n
trong c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p, nh»m phôc vô cho viÖc th«ng tin
kiÓm tra chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh
chi phÝ, cã thÓ lµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng chÞu chi phÝ:
- §Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p, liªn tôc
hay song song.
Trong s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, s¶n phÈm cuèi cïng nhËn ®îc do qu¸ tr×nh chÕ biÕn liªn
tôc vËt liÖu. §èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm hoµn thµnh hay toµn bé qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. NÕu tÝnh chÊt s¶n xuÊt phøc t¹p, s¶n phÈm ®¹t ®îc qua nhiÒu bíc chÕ biÕn, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm hoÆc c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ
Lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t:
§èi víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng s¶n
phÈm cßn víi s¶n xuÊt hµng lo¹t ®îc tËp hîp riªng theo tõng l« s¶n phÈm.
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt:
NÕu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc tæ chøc theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng (c¸c ®éi x©y dùng, tæ
x©y dùng) chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®îc h¹ch to¸n theo tõng ®¬n vÞ. NÕu kh«ng cã viÖc ph©n
chia c¸c bé phËn thi c«ng, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cã thÓ lµ ®èi tîng chÞu phÝ.
- Yªu cÇu h¹ch to¸n chi phÝ vµ tr×nh ®é tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ.
Dùa trªn c¬ së tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.Víi tr×nh ®é qu¶n lý cao ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ ®îc nh×n nhËn díi
nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Do ®ã cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ n©ng cao chÊt lîng th«ng tin kÕ to¸n. Ngîc l¹i, víi tr×nh ®é qu¶n lý thÊp h¬n, ®èi tîng h¹ch to¸n cã thÓ bÞ
h¹n chÕ vµ thu hÑp. §iÒu ®ã ¶nh hëng kh«ng tèt tíi vÊn ®Ò cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n.
Trong s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p, víi tÝnh chÊt phøc t¹p cña qui tr×nh c«ng nghÖ vµ lo¹i
h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thêng ®îc ph©n chia thµnh khu vùc, bé phËn thi
c«ng c¸c h¹ng môc kh¸c nhau. Trong ®ã mçi bé phËn cã ph¬ng ¸n tæ chøc kh¸c nhau, mçi
h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ, cÊu t¹o vËt chÊt vµ gi¸ thµnh dù to¸n riªng. Do vËy, tuú
vµo tõng c«ng tr×nh cô thÓ, tr×nh ®é qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh, ®èi tîng h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng, giai
®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh, bé phËn thi c«ng. Thùc tÕ ë c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p chñ yÕu tËp hîp
chi phÝ theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng.
-8-
X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh
cña ®¬n vÞ cã ý nghÜa rÊt lín gióp kÕ to¸n chi phÝ tæ chøc hîp lý tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu,
tæ chøc tµi kho¶n vµ sæ s¸ch chi tiÕt, tæ chøc h¹ch to¸n theo ®óng ®èi tîng x¸c ®Þnh.
C¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
Kh¸i niÖm: Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét hoÆc mét hÖ thèng c¸c
ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong giíi
h¹n ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Nãi c¸ch kh¸c, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ ®îc h×nh
thµnh trong sù phô thuéc víi ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Víi mçi ®èi tîng cô thÓ, kÕ to¸n sÏ
x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thÝch hîp.
Trong ®¬n vÞ x©y dùng c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc sö
dông bao gåm:
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo c«ng tr×nh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh: Ph¬ng ph¸p nµy
®îc sö dông khi ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ toµn bé c«ng tr×nh hay tõng
h¹ng môc c«ng tr×nh. Hµng th¸ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh liªn quan tíi c«ng tr×nh nµo, kÕ
to¸n tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã theo ph¬ng ph¸p trùc
tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp.
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng: Trêng hîp doanh
nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt, c¸c chi phÝ ph¸t sinh
liªn quan tíi ®¬n ®Æt hµng nµo sÏ ®îc ph©n bæ cho ®¬n ®Æt hµng ®ã. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn
thµnh tæng sè chi phÝ ph¸t sinh theo ®¬n ®Æt hµng kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh lµ
gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng ®ã.
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ theo khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh: Theo ph¬ng
ph¸p nµy toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®îc tËp hîp cho ®èi tîng chÞu phÝ. Gi¸ thµnh
thùc tÕ cña khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ bá ra trong giai ®o¹n
thi c«ng khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p ®ã.
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n vÞ hoÆc theo khu vùc thi c«ng:
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông khi ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ cña Doanh nghiÖp x©y l¾p lµ
c¸c bé phËn, khu vùc thi c«ng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi
c¸c bé phËn, khu vùc thi c«ng ®îc tËp hîp cho c¸c ®èi tîng chÞu phÝ nh c«ng tr×nh, h¹ng
môc c«ng tr×nh... Cuèi th¸ng tæng sè chi phÝ ph¸t sinh ë tõng ®¬n vÞ chØ ®îc so s¸nh víi dù
to¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé. Khi c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
hoµn thµnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸ b»ng c¸c ph¬ng ph¸p thÝch hîp.
Cho dï c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ nµo,
trªn thùc tÕ, cã mét sè chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng. Do vËy, nhiÖm vô
cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ lµ tËp hîp trùc tiÕp chi phÝ liªn quan ®Õn mét ®èi tîng mµ ph¶i ph©n bæ c¸c kho¶n chi phÝ nµy mét c¸ch chÝnh x¸c vµ hîp lý. Cã thÓ sö dông
c¸c ph¬ng ph¸p ph©n bæ sau:
ViÖc ph©n bæ nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn
quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu mét c¸ch riªng lÎ. §Ó
thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n cÇn ph¶i lùa chän tiªu thøc ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng
chÞu phÝ. Yªu cÇu ®èi víi tiªu thøc lµ ph¶i x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng tíi c¸c ®èi tîng mét
c¸ch râ rÖt. C¸c tiªu thøc thêng ®îc sö dông lµ: khèi lîng c«ng viÖc thùc hiÖn, chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp, sè giê lao ®éng, ®Þnh møc chi phÝ.v.v.
Dùa vµo c¸c tiªu thøc, qu¸ tr×nh ph©n bæ ®îc tiÕn hµnh theo CT sau:
Ti
Ci =
T
*C
Trong ®ã: Ci: Chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng i
C: Tæng chi phÝ tËp hîp cÇn ph©n bæ
Ti: Tiªu thøc ph©n bæ cña ®èi tîng i
T: Tæng tiªu thøc ph©n bæ
Trong mét sè trêng hîp chi phÝ cÇn ph©n bæ nhá kh«ng ¶nh hëng ®¸ng kÓ mµ viÖc
x¸c ®Þnh tiªu thøc l¹i phøc t¹p ngêi ta cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p chia ®Òu ®Ó tiÕt kiÖm thêi
gian vµ c«ng søc. Theo ®ã:
C
Ci =
n
n: Tæng sè ®èi tîng cÇn ph©n bæ
2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung
kh¸c nhau, ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. ViÖc tËp
hîp chi phÝ ®îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc th× míi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi.Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung vµ trong
vµ trong doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng, tr×nh tù tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c bíc
sau:
Bíc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng sö dông.
Bíc 2: TÝnh to¸n, ph©n bæ lao vô cña ngµnh s¶n xuÊt cã liªn quan cho tõng ®èi tîng sö
dông trªn c¬ së khèi lîng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô phôc vô.
-9-
Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo
tiªu thøc phï hîp.
Bíc 4: X¸c ®Þnh thiÖt h¹i thùc trong s¶n xuÊt (thiÖt h¹i s¶n phÈm háng, ngõng s¶n
xuÊt) tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú.
Trong chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cã hai ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ h¹ch
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
Tuú theo ®Æc ®iÓm, qui m« s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ mµ kÕ to¸n cã thÓ ¸p dông mét
trong hai ph¬ng ph¸p trªn. Trong giíi h¹n cña luËn v¨n tèt nghiÖp nµy, nÕu h¹ch to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) th× chu tr×nh h¹ch to¸n nh sau:
2.1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô,
nhiªn liÖu ... ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm. §èi víi nh÷ng vËt liÖu khi
xuÊt dïng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt (c«ng tr×nh,
h¹ng môc c«ng tr×nh...) th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Trêng hîp vËt liÖu xuÊt
dïng cã liªn quan tíi nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc
th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã liªn
quan. Tiªu thøc ph©n bæ thêng ®îc sö dông lµ: ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè,
theo träng lîng, khèi lîng s¶n phÈm...
C«ng thøc ph©n bæ nh sau:
Chi phÝ vËt
liÖu ph©n bæ
cho tõng
®èi tîng
=
Tiªu thøc ph©n
bæ
cña tõng
x
®èi tîng
Tæng chi phÝ vËt liÖu
cÇn ph©n bæ
Tæng tiªu thøc
ph©n bæ
Tµi kho¶n sö dông: §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông
TK 621 "Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp"
TK nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng vµ cã kÕt cÊu nh sau:
Bªn Nî:
- TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p
trong kú h¹ch to¸n.
Bªn Cã:
- TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt ®îc nhËp l¹i kho.
- KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ trÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu thùc tÕ sö dông cho ho¹t
®éng x©y l¾p trong kú vµo TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” vµ chi tiÕt cho
c¸c ®èi tîng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p. TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d.
- 10 -
s¬ ®å sè 1.1
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(Theo ph¬ng ph¸p KKTX vµ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)
TK 152
TK 621
TK 152
XuÊt vËt liÖu vµo s¶n
TrÞ gi¸ NVL sö dông kh«ng
xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p
hÕt nhËp l¹i kho
TK 331,111,112
Mua
NVL
dông ngay
Hoµn
t¹msöøng
TK 154
Cuèi kú kÕt chuyÓn trÞ gi¸
(kh«ng qua kho)
NVL sö dông cho x©y l¾p
TK 141 (1413)
2.2.H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp
thùc hiÖn khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p vµ c«ng nh©n phôc vô c«ng t¸c x©y l¾p. Chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp bao gåm tiÒn l¬ng, l¬ng phô, phô cÊp, thëng, ngoµi ra nã cßn bao gåm tiÒn l¬ng nghØ phÐp, tiÒn l¬ng trong thêi gian ngõng viÖc hoÆc huy ®éng lµm nghÜa vô x· héi nh
tËp qu©n sù, häc tËp. Kho¶n chi nµy kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng nh©n c«ng ®iÒu khiÓn m¸y
thi c«ng, tiÒn l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi.... vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KFC§ cña
c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh
chñ yÕu theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. Trong trêng hîp kho¶n chi phÝ nµy liªn quan tíi nhiÒu
®èi tîng chÞu phÝ, kÕ to¸n cã thÓ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng theo tiªu thøc nh ®Þnh møc hao
phÝ nh©n c«ng tû lÖ víi khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh.
Trong XDCB, cã 2 c¸ch tÝnh l¬ng chñ yÕu ®ã lµ tÝnh l¬ng theo thêi gian vµ tÝnh l¬ng
theo c«ng viÖc giao kho¸n.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 “Chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. KÕt cÊu cña TK nµy nh sau:
Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh x©y l¾p bao gåm tiÒn l¬ng,
thëng, phô cÊp...
Bªn Cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo bªn Nî TK 154 "Chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh dë dang". TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d.
- 11 -
S¬ ®å sè 1.2
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 334,111
TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho
c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
TK 622
TK 154
KÕt chuyÓn (ph©n bæ ) chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
TK 335
TrÝch tríc tiÒn
TK: 1413 l¬ng nghØ phÐp
T¹m øng chi phÝ nh©n c«ng
®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n
2.3. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Chi phÝ m¸y thi c«ng lµ lo¹i chi phÝ ®Æc thï cña s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p. Nã
bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ nguyªn liªô, m¸y mãc, lao ®éng vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c phôc
vô cho qu¸ tr×nh sö dông m¸y thi c«ng cña doanh nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña m¸y
thi c«ng trong c«ng t¸c x©y l¾p mµ chi phÝ m¸y thi c«ng ®îc chia lµm 2 lo¹i:
- Chi phÝ t¹m thêi: lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc l¾p ®Æt, ch¹y thö, di
chuyÓn m¸y thi c«ng. C¸c kho¶n nµy ®îc ph©n bæ dÇn trong thêi gian sö dông m¸y.
- Chi phÝ thêng xuyªn: lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh thêng xuyªn, phôc vô cho ho¹t
®éng cña m¸y thi c«ng nh: khÊu hao m¸y, tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, nhiªn liÖu
®éng lùc ch¹y m¸y, chi phÝ söa ch÷a thêng xuyªn vµ chi phÝ kh¸c.
Trong chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng nh©n viªn vËn chuyÓn
m¸y, chi phÝ trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt.
ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ m¸y thi c«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo h×nh thøc tæ chøc sö
dông m¸y. Th«ng thêng, c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c h×nh thøc sau ®©y:
- NÕu tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n cho ®éi m¸y cã
tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n riªng, th× viÖc h¹ch to¸n ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù nh mét ®éi x©y l¾p
vµ sö dông c¸c TK 621, 622, 627 vµ TK 154.
- NÕu kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt; hoÆc cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng
riªng biÖt nhng kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y thi c«ng th× toµn bé chi phÝ sö
dông m¸y (kÓ c¶ chi phÝ thêng xuyªn vµ t¹m thêi nh phô cÊp l¬ng, phô cÊp lu ®éng cña xe,
m¸y thi c«ng) sÏ sö dông TK 623 "Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng" ®Ó h¹ch to¸n. KÕt cÊu vµ
néi dung ph¶n ¸nh cña TK nµy nh sau:
Bªn Nî:
C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn m¸y thi c«ng (chi phÝ NVL cho m¸y ho¹t ®éng, chi phÝ
tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, tiÒn c«ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp
®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ b¶o dìng, söa ch÷a m¸y thi c«ng...)
Bªn Cã:
KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµo bªn Nî TK 154. Tµi kho¶n 623 kh«ng
cã sè d cuèi kú.
TK 623 cã 6 TK cÊp 2.
TK 6231: Chi phÝ nh©n c«ng (kh«ng cã trÝch BHXH, BHYT, KFC§)
TK 6232: chi phÝ vËt liÖu
TK 6233 Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6234: Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thi c«ng
TK 6237: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6238: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
S¬ ®å sè 1.3
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
(Trêng hîp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt, thi c«ng hçn hîp võa b»ng m¸y, võa
thñ c«ng)
TK 141 (1413)
TK 154
TK 623
C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ chi
TiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng
T¹m øng chi phÝ m¸y thi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng tÝnh
- 12 nh©n
®iÒu
khiÓn
c«ng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ kho¸n
cho tõng CT,
h¹ng
môc
CT m¸y
TK 111,334
Khi xuÊt mua vËt liÖu
phô cho m¸y thi c«ng
TK 152,153,141,111
Chi phÝ khÊu haom¸y
thi c«ng
TK 111,112,331
TK 214
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
cña ®éi x©y dùng nhng kh«ng trùc tiÕp cÊu thµnh thùc thÓ c«ng tr×nh. Chi phÝ s¶n xuÊt
chung bao gåm: l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, khÊu hao TSC§, c«ng cô, dông cô phôc vô cho
s¶n xuÊt, dÞch vô mua ngoµi, trÝch BHXH, BHYT, KFC§ trªn tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cña c«ng
nh©n x©y l¾p, nh©n viªn qu¶n lý ®éi vµ nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng.
§Ó h¹ch to¸n kho¶n chi phÝ nµy, kÕ to¸n sö dông TK 627 "Chi phÝ s¶n xuÊt chung"
KÕt cÊu vµ néi dung cña TK 627
Bªn Nî:
C¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú nh l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi,
trÝch BHXH, BHYT, KFC§ trªn l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, nh©n viªn sö dông m¸y thi
c«ng vµ c«ng nh©n x©y l¾p; khÊu hao TSC§ dïng cho cho ®éi vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn
quan tíi ho¹t ®éng cña ®éi.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung.
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo bªn Nî TK 154.
TK 627 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ cã 6 TK cÊp 2.
TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
TK 6272: Chi phÝ vËt liÖu
TK 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6278: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
S¬ ®å sè 1.4
S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
(§¬n vÞ tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)
TK 141 (1413)
T¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn
gi¸ trÞ kho¸n x©y l¾p
TK 334, 338
TiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch
BHXH,
BHYT,
cña ®éi
XuÊt
dïngKFC§
NVL cho
®éi x©y dùng
TK 153, 142, 335
XuÊt CCL§ vµ s÷a ch÷a
TS C§ thuéc ®éi x©y dùng
TK 214
TrÝch khÊu hao TSC§
dïng cho ®éi x©y dùng - 13 -
TK 627
TK 111,112,138
C¸c kho¶n ghi gi¶m
chi phÝ s¶n xuÊt chung
TK 154
KÕt chuyÓn chi phÝ
s¶n xuÊt chung
TK 111,112,331
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
2.5. Tæng hîp chi phÝ toµn c«ng tr×nh:
Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng t¸c quan träng phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm. Nh vËy, qu¸ tr×nh tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ c¸c c«ng tr×nh, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. §Ó tæng hîp chi phÝ s¶n
xuÊt kÕ to¸n sö dông TK 154 "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang". TK nµy ®îc më cho
tiÕt cho tõng ®èi tîng vµ cã kÕt cÊu nh sau:
Bªn Nî:
C¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p c«ng tr×nh.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao.
D Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú.
- 14 -
S¬ ®å sè 1.5
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt
TK 621
TK 154
TK 152,111,138
KÕt chuyÓn chi phÝ NVL
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi
trùc tiÕp
phÝ s¶n xuÊt
TK 622
TK 632
KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n
Gi¸ thµnh x©y l¾p hoµn
c«ng trùc tiÕp
thµnh bµn giao
TK 623
KÕt chuyÓn chi phÝ sö
dông m¸y thi c«ng
TK 627
KÕt chuyÓn chi phÝ
s¶n xuÊt chung
xuÊt chung
1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ c¨n cø x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
a - §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. KÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ yªu cÇu qu¶n lý ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch
hîp lý.
Trong kinh doanh x©y l¾p do tÝnh chÊt s¶n xuÊt ®¬n chiÕc mçi s¶n phÈm cã lËp dù
to¸n riªng nªn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh th«ng thêng lµ: h¹ng môc c«ng tr×nh, toµn bé c«ng
tr×nh, hay khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó kÕ to¸n lËp phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh theo ®èi tîng phôc vô cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p phÊn
®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong kinh doanh x©y l¾p thêi gian s¶n xuÊt s¶n phÈm kÐo dµi.
Do vËy xÐt vÒ mÆt lîng th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thêng kh«ng b»ng nhau.
Chóng chØ thùc sù b»ng nhau khi kh«ng cã gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú.
b - C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng dùa trªn c¸c c¬ së nh x¸c ®Þnh
®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cô thÓ nh sau:
- Dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë ®©y lµ s¶n phÈm cuèi cïng. Cßn
víi s¶n xuÊt phøc t¹p ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm ë c¸c bíc chÕ t¹o cuèi cïng
hay b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o.
- Dùa vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt.
Víi s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n
phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Cßn ®èi víi s¶n xuÊt hµng lo¹t lín phô thuéc vµo quy tr×nh
c«ng nghÖ s¶n xuÊt mµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm.
- Dùa vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh.
Còng gièng nh khi x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi
tîng tÝnh gi¸ thµnh cßn cÇn ph¶i dùa vµo yªu cÇu tr×nh ®é vµ tæ chøc qu¶n lý. Víi tr×nh ®é
- 15 -
cao cã thÓ chi tiÕt ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau, ngîc l¹i nÕu tr×nh ®é
thÊp th× ®èi tîng ®ã cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ thu hÑp l¹i.
2. Kú tÝnh gi¸ thµnh
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
nhÊt ®Þnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ mèc thêi gian mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh tæng hîp sè liÖu
thùc tÕ cho c¸c ®èi tîng. ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®Æc ®iÓm
tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, chu kú s¶n xuÊt vµ h×nh thøc bµn giao c«ng
tr×nh.
- Víi c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n (nhá h¬n 12 th¸ng) kú tÝnh gi¸ thµnh
lµ tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh c«ng tr×nh.
- Víi nh÷ng c«ng tr×nh lín, thêi gian thi c«ng dµi (h¬n 12 th¸ng) khi nµo cã mét bé
phËn h¹ng môc hoµn thµnh, cã gi¸ trÞ sö dông vµ ®îc nghiÖm thu, kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸
bé phËn, h¹ng môc ®ã.
- Víi nh÷ng c«ng tr×nh cã thêi gian kÐo dµi nhiÒu n¨m, nh÷ng bé phËn kh«ng t¸ch
ra ®Ó ®a vµo sö dông ®îc, khi tõng phÇn viÖc l¾p ®Æt ®¹t ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý theo
thiÕt kÕ tÝnh to¸n sÏ tÝnh gi¸ thµnh cho khèi lîng c«ng t¸c ®îc hoµn thµnh bµn giao. Kú tÝnh
gi¸ thµnh nµy lµ tõ khi b¾t ®Çu thi c«ng cho ®Õn khi ®¹t ®iÓm dõng kü thuËt.
3. KiÓm kª trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú
S¶n phÈm lµm dë trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc
c«ng tr×nh dë dang, cha hoµn thµnh hay khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú cha ®îc chñ ®Çu t nghiÖm thu, chÊp nhËn thanh to¸n.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang mét c¸ch chÝnh x¸c s¶n phÈm lµm dë cuèi
kú, tøc lµ x¸c ®Þnh sè chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm cuèi kú ph¶i chÞu.
Muèn vËy ph¶i tæ chøc kiÓm kª lµ khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú
®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®¾n møc ®é hoµn thµnh theo quy íc cña tõng giai ®o¹n thi c«ng.
ChÊt lîng cña c«ng t¸c kiÓm kª lµ khèi lîng x©y l¾p dë dang cã ¶nh hëng ®Õn tÝnh
chÝnh x¸c cña c«ng viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë vµ tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c doanh nghiÖp
x©y dùng. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng lµ cã kÕt cÊu phøc t¹p, c«ng t¸c x¸c ®Þnh
møc ®é hoµn thµnh cña nã lµ rÊt khã kh¨n nªn khi ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë, kÕ to¸n cÇn
kÕt hîp chÆt chÏ víi bé phËn kü thuËt vµ bé phËn tæ chøc lao ®éng.
Trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª s¶n phÈm lµm dë ®· tæng hîp ®îc, kÕ to¸n tiÕn hµnh
®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë.
§èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, thêng ¸p dông mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
s¶n phÈm lµm dë nh sau:
a - Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ dù to¸n
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trïng nhau.
Theo ph¬ng ph¸p nµy chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p dë dang cuèi kú ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc sau:
Chi phÝ thùc tÕ cña
Chi phÝ thùc tÕ cña
Chi phÝ thùc
khèi lîng x©y l¾p dë + khèi lîng x©y l¾p
Chi phÝ cña
tÕ cña khèi ldang ®Çu kú
thùc hiÖn trong kú
khèi lîng x©y
îng x©y l¾p
l¾p dë dang
Chi phÝ cña khèi lChi phÝ cña khèi ldë dang cuèi
cuèi kú theo
îng x©y l¾p hoµn + îng x©y l¾p dë dang
kú
dù to¸n
thµnh
bµn
giao
thêi
cuèi
kú
theo
dù
to¸n
=
kú theo dù to¸n
x
b - Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë theo tû lÖ hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng l¾p ®Æt dë dang cuèi kú ®îc x¸c
®Þnh nh sau:
Chi phÝ thùc
tÕ cña khèi lîng x©y l¾p
Chi phÝ thùc tÕ cña
khèi lîng x©y l¾p dë +
dang ®Çu kú
Chi phÝ thùc tÕ
cña khèi lîng
x©y l¾p thùc
hiÖn trong kú
- 16 -
Gi¸ trÞ dù to¸n cña
khèi lîng x©y l¾p
dë dang cuèi kú
dë dang cuèi
kú
Tæng gi¸ trÞ dù to¸n cña c¸c giai ®o¹n x©y
tÝnh theo møc ®é
dùng theo møc ®é hoµn thµnh
x hoµn thµnh
=
Ngoµi ra ®èi víi mét sè c«ng viÖc nh: n©ng cÊp, söa ch÷a, hoµn thiÖn hoÆc x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n, theo hîp ®ång bªn chñ ®Çu t thanh
to¸n sau khi hoµn thµnh toµn bé th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chÝnh lµ chi phÝ thùc
tÕ ph¸t sinh tõ khi khëi c«ng thi c«ng ®Õn khi ®¸nh gi¸, kiÓm kª.
4. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét hay mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh. Nã mang tÝnh thuÇn tuý kü
thuËt, tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Trong kinh doanh x©y l¾p, ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, toµn bé c«ng tr×nh hoÆc khèi lîng x©y l¾p
hoµn thµnh.
Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n ph¶i lùa chän sö dông
mét hoÆc kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng ®èi tîng.
Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, thêng ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sau:
4.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp)
Ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®îc sö dông phæ biÕn trong c¸c doanh
nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay v× s¶n xuÊt thi c«ng mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. H¬n n÷a, ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy cho
phÐp cung cÊp kÞp thêi sè liÖu gi¸ thµnh trong mçi kú b¸o c¸o vµ c¸ch tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ
dµng thùc hiÖn.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tËp hîp tÊt c¶ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trùc tiÕp cho mét
c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸
thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
Trêng hîp c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cha hoµn thµnh toµn bé mµ cã khèi lîng
x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao th×:
Gi¸ thµnh thùc tÕ khèi
lîng x©y l¾p hoµn =
thµnh bµn giao
Chi phÝ thùc tÕ
dë dang ®Çu kú +
Chi phÝ thùc
tÕ ph¸t sinh trong kú
Chi phÝ thùc tÕ
dë dang cuèi kú
Trong trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo c«ng trêng hoÆc c¶ c«ng tr×nh nhng
gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh. KÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo
chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ nhãm hoÆc hÖ sè kinh tÕ kü thuËt ®· quy ®Þnh cho tõng h¹ng môc
c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
NÕu c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, dù to¸n kh¸c nhau nhng cïng
thi c«ng trªn mét ®Þa ®iÓm do mét c«ng tr×nh s¶n xuÊt ®¶m nhËn nhng kh«ng cã ®iÒu kiÖn
qu¶n lý theo dâi viÖc sö dông c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh th×
tõng lo¹i chi phÝ ®· ®îc tËp hîp trªn toµn c«ng tr×nh ®Òu ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng
h¹ng môc c«ng tr×nh. Khi ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh sÏ lµ:
C = Gdt x H
Trong ®ã: H lµ tû lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ
C x 100
Gdt
C
: Tæng chi phÝ thùc tÕ cña c¸c c«ng tr×nh
Gdt
: Tæng dù to¸n cña tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh
Gdti : Gi¸ trÞ dù to¸n cña h¹ng môc c«ng tr×nh
H=
4.2. Ph¬ng ph¸p tû lÖ:
- 17 -
Trong trêng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo ®¬n vÞ thi c«ng, kÕ to¸n cã thÓ
c¨n cø vµo hÖ sè kinh tÕ kü thuËt quy ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh vµ chi phÝ s¶n
xuÊt cho c¶ nhãm ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã.
4.3. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ:
Ph¬ng ph¸p nµy ®¬c ¸p dông trong trêng hîp c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p thi c«ng c¸c
c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p, qu¸ tr×nh x©y l¾p ®îc chia ra c¸c bé phËn s¶n xuÊt kh¸c nhau.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®éi s¶n xuÊt cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ toµn bé c«ng
tr×nh hoµn thµnh. Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh c«ng tr×nh ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tæng
céng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh t¹i tõng ®éi, céng víi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ
trõ ®i gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
Z = D§K + C1 + C2 +... + Cn - DCK
Trong ®ã C1, C2,..., Cn lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh t¹i tõng ®éi s¶n xuÊt hoÆc tõng
h¹ng môc c«ng tr×nh.
4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy cã môc ®Ých kÞp thêi ph¸t hiÖn ra mäi chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¸t sinh
vît qu¸ ®Þnh møc, tõ ®ã t¨ng cêng ph©n tÝch vµ kiÓm tra kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. Néi dung cña
ph¬ng ph¸p nµy cô thÓ nh sau:
C¨n cø vµo ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh, kÕt hîp víi dù to¸n chi phÝ ®îc duyÖt, kÕ
to¸n tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®Þnh møc.
So s¸nh chi phÝ ph¸t sinh víi ®Þnh møc ®Ó x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch. TËp hîp thêng
xuyªn vµ ph©n tÝch nh÷ng chªnh lÖch ®ã ®Ó kÞp thêi t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc
nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Trªn c¬ së tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc, sè chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc, kÕt hîp víi
viÖc theo dâi chÝnh x¸c sè chªnh lÖch so víi ®Þnh møc, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thùc
tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p theo c«ng thøc.
Gi¸ thµnh thùc tÕ
cña s¶n phÈm
=
Gi¸
thµnh
®Þnh møc s¶n +(-)
phÈm
Chªnh lÖch do
thay ®æi ®Þnh +(-)
møc
Chªnh lÖch so víi
®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ngµnh x©y l¾p. Tuy nhiªn ®Ó ph¬ng
ph¸p nµy thùc sù ph¸t huy t¸c dông, kÕ to¸n cÇn tæ chøc ®îc hÖ thèng ®Þnh møc t¬ng ®èi
chÝnh x¸c vµ cô thÓ, c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu cÇn chÝnh x¸c vµ chÆt chÏ.
IV. C¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n quy ®Þnh ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p
H×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký chung
H×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký - Sæ c¸i
H×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký - Chøng tõ.
H×nh thøc sæ kÕ to¸n Chøng tõ ghi sæ (CTGS).
Trong 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n trªn doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän 1 trong 4 h×nh thøc
sæ kÕ to¸n ®Ó ¸p dông cho phï hîp víi quy m«, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp m×nh.
tõtr×nh
gèc h¹ch to¸n nh sau:
NÕu theo h×nh thøc sæ kÕ to¸n Chøng tõ ghi sæChøng
th× quy
S¬ ®å sè 1.6
Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n theo h×nh thøc CTGS
B¶ng tæng hîp
chøng tõ gèc
Sæ quü
Sæ d¨ng ký
chøng tõ ghi sæ
Chøng tõ ghi sæ
Sæ c¸i
B¶ng c©n ®èi sè
ph¸t sinh
- 18 -
B¸o c¸o tµi
chÝnh
Sæ thÎ kÕ
to¸n chi tiÕt
B¶ng tæng
hîp chi tiÕt
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu, kiÓm tra
PhÇn iI
Thùc tr¹ng h¹ch to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p
t¹i c«ng ty x©y l¾p vµ vËt t x©y dùng 8
I - Kh¸i qu¸t chung ®Æc ®iÓm C«ng ty X©y l¾p vµ vËt t x©y dùng 8
1 - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t x©y dùng
8
C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t X©y dùng 8 lµ mét Doanh nghiÖp Nhµ níc ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh trong lÜnh vùc X©y dùng d©n dông vµ s¶n xuÊt vËt liÖu. C«ng ty lµ mét ®¬n
vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp trùc thuéc Tæng c«ng ty X©y dùng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn
N«ng th«n. C«ng ty ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 208 NN-TCCB/Q§ ngµy 24 th¸ng 03
n¨m 1993 cña Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t
triÓn N«ng th«n)
GiÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh sè 111523 ngµy 06 th¸ng 03 n¨m 1997 do Së kÕ
ho¹ch vµ §Çu t Hµ Néi cÊp.
Ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh bao gåm:
X©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông vµ phÇn bao che c¸c c«ng tr×nh C«ng
nghiÖp thuéc nhãm B; X©y dùng c¸c C«ng tr×nh Thuû lîi nhá, kªnh m¬ng, c«ng tr×nh Thuû
lîi cã qui m« võa ( kh«ng lµm ®Ëp vµ hå chøa níc ); X©y dùng ®êng bé cÊp V, VI, cÇu nhá,
cèng, kÌ; S¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n.
TiÒn th©n cña C«ng ty tríc ®©y lµ XÝ nghiÖp x©y l¾p vµ VËt t X©y dùng 4, sau
khi s¸t nhËp víi XÝ nghiÖp x©y l¾p vµ ph¸t triÓn N«ng th«n 4 t¹i Ch¬ng mü - Hµ t©y (ngµy
12/10/1991) gäi lµ C«ng ty X©y l¾p vµ VËt t x©y dùng 4, sau ®ã ®îc ®æi tªn lµ C«ng ty X©y
l¾p vµ VËt t X©y dùng 8 theo quyÕt ®Þnh sè 244 NN- TCCB/Q§ ngµy 13/ 02/ 1997 cña bé
N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng Th«n. Sau khi s¸t nhËp, tæng møc vèn ban ®Çu lµ
1.134.000.000 ® (Mét tû, mét tr¨m ba m¬i t triÖu ®ång)
Lµ mét C«ng ty thuéc C«ng ty lín trong Tæng c«ng ty X©y dùng N«ng nghiÖp vµ
Ph¸t triÓn N«ng th«n víi ngµnh nghÒ kinh doanh chñ yÕu lµ X©y l¾p c¸c c«ng tr×nh d©n
dông vµ s¶n xuÊt vËt liÖu phôc vô cho x©y l¾p bao gåm g¹ch ®Æc, g¹ch rçng, ®¸ x©y dùng.
C¸c C«ng tr×nh do C«ng ty ®· vµ ®ang tham gia x©y dùng ®îc ®a vµo sö dông víi
chÊt lîng cao nh c«ng tr×nh Phñ Chñ TÞch, hÖ thèng Kho b¹c vµ Côc ®Çu t c¸c tØnh, thµnh
trong c¶ níc, Häc viÖn Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh, c«ng tr×nh trêng häc, tr¹i ch¨n
nu«i vµ C«ng ty thªu ren hµng t¬ t»m liªn doanh víi Ph¸p,...C¸c C«ng tr×nh do C«ng ty
®¶m nhËn thi c«ng ®Òu cã kiÕn tróc ®Ñp, chÊt lîng cao vµ gi¸ thµnh hîp lý nªn uy tÝn cña
C«ng ty ngµy cµng cao trªn lÜnh vùc X©y l¾p.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do n¾m b¾t ®îc nhu cÇu thÞ trêng, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng
vµ chñ tr¬ng cña Nhµ níc trong lÜnh vùc §Çu t X©y dùng c¬ së h¹ tÇng lín m¹nh ®¸p øng
yªu cÇu cña c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸, C«ng nghiÖp ho¸, C«ng ty ®· chuyÓn ®æi chiÕn lîc
kinh doanh cña m×nh tõ x©y l¾p sang s¶n xuÊt vËt liÖu.
Gi÷a n¨m 1996 thùc hiÖn nhiÖm vô cña Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n,
Tæng C«ng ty X©y dùng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n giao cho C«ng ty X©y l¾p vµ
VËt t x©y dùng 8 thùc hiÖn dù ¸n “ §Çu t, khai th¸c vµ s¶n xuÊt ®¸ x©y dùng t¹i L¬ng S¬n Hoµ B×nh” theo quyÕt ®Þnh sè 271 NN - §TXD/Q§ ngµy 21/6/1996 cña Bé NN vµ Ph¸t
triÓn N«ng Th«n víi tæng dù to¸n lµ 10.840.313.000 ®ång, trong ®ã nhËp thiÕt bÞ nghiÒn
sµng cña NhËt c«ng suÊt 110 tÊn / giê gi¸ trÞ 459.300 USD (t¬ng ®¬ng 5.052.300.000 ®ång)
Sau gÇn ba n¨m dù ¸n ®i vµo s¶n xuÊt do t×nh h×nh khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc lµm
cho viÖc ®Çu t XDCB ë ViÖt nam gi¶m, lµm mÊt thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n, dù
¸n chØ ph¸t huy ®¹t 10% c«ng suÊt thiÕt kÕ dÉn ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty gÆp rÊt
- 19 -
nhiÒu khã kh¨n. V× vËy C«ng ty ph¶i t¹m ngõng s¶n xuÊt ®¸, kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan h÷u
quan cña Nhµ níc tr×nh chÝnh phñ cho khoanh nî vèn vay trung h¹n cña dù ¸n.
Víi tæng sè 240 c¸n bé c«ng nh©n viªn, mét vÊn ®Ò ®îc ban l·nh ®¹o C«ng ty ®Æc
biÖt quan t©m lµ ®¶m b¶o æn ®Þnh ®êi sèng cho CBCNV. Víi nh÷ng nç lùc, cè g¾ng cña
Ban gi¸m ®èc vµ cña toµn thÓ CBCNV trong C«ng ty, trong nh÷ng n¨m qua thu nhËp b×nh
qu©n ®Çu ngêi cña c«ng ty lu«n ®¹t møc t¬ng ®èi so víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c cïng ngµnh. Cô
thÓ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi n¨m 1998 lµ 450.000 ®ång/ngêi, n¨m 1999 lµ 500.000
®ång/ngêi, dù kiÕn n¨m 2000 lµ 550.000 ®ång/ngêi. Bªn c¹nh ®ã C«ng ty lu«n quan t©m
®Õn viÖc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt, t¹o ®iÒu kiÖn cho
CBCNV cña C«ng ty tiÕp cËn víi nh÷ng kiÕn thøc míi (nh häc n©ng cao tay nghÒ, tr×nh ®é
ngo¹i ng÷, tin häc,...) ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng.
Tuy vËy trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù c¹nh tranh gay g¾t, còng nh phÇn
lín c¸c Doanh nghiÖp kh¸c, C«ng ty XL vµ VTXD 8 còng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nhÊt
®Þnh nh ®Çu t qu¸ lín, thiÕu vèn lu ®éng dïng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng víi sù nç lùc
cïng víi nh÷ng thuËn lîi vÒ m¶ng kinh doanh x©y l¾p ®ång thêi víi sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ cao
trong tËp thÓ, CBCNV C«ng ty ®· vµ sÏ vît qua ®äc nh÷ng khã kh¨n t¹m thêi ®Ó trë thµnh
mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®øng v÷ng trªn th¬ng trêng.
BiÓu sè 2.1
Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n n¨m 1999
Tµi s¶n
Tµi s¶n lu ®éng
Tµi s¶n cè ®Þnh
TiÒn
6.330
7.645
§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång
Nguån h×nh thµnh TS
Nî ph¶i tr¶
Nguån vèn chñ së h÷u
BiÓu sè 2.2
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
Stt
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
ChØ tiªu
Doanh thu thuÇn
Gi¸ vèn hµng b¸n
Lîi tøc gép
CPBH vµ CPQLDN
Lîi tøc thuÇn tõ H§ KD
Lîi tøc H§ tµi chÝnh
Lîi tøcH§ bÊt thêng
Tæng lîi tøc tríc thuÕ
ThuÕ lîi tøc ph¶i nép
Lîi tøc sau thuÕ
Vèn kinh doanh
TiÒn
22.275
(8.300)
§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång
1995
18.756
17.183
1.573
708
865
39
21
925
231
694
3.656
1996
20.202
17.745
2.457
970
1.487
13
2
1.502
376
1.126
4.397
1997
18.013
12.191
5.822
5.810
12
12
3
9
4.397
1998
7.683
8929
(1.246)
2374
(3.620)
151
(317)
(3.786)
4.397
1999
5.021
5.422
(401)
410
(811)
(1.872)
(1.711)
(4.394)
4.397
2 - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý ë C«ng ty X©y l¾p
vµ VËt t X©y dùng 8
2.1 - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh
Víi ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh lµ x©y l¾p nªn ®Æc ®iÓm næi bËt trong c«ng t¸c tæ
chøc s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ph©n t¸n. HiÖn nay C«ng
ty cã ®Þa bµn ho¹t ®éng x©y l¾p trªn c¶ níc tõ Tuyªn quang, Lai ch©u (phÝa B¾c) ®Õn Cµ
mau (phÝa Nam).
§èi víi m¶ng X©y l¾p:
§Æc ®iÓm quy tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt ë C«ng ty x©y l¾p vµ vËt t x©y dùng 8 theo ®óng
quy tr×nh chung trong ngµnh x©y dùng.
S¬ ®å sè 2.1
C«ng t¸c lËp hå s¬, tæ chøc thi c«ng ®îc thùc hiÖn qua c¸c bíc sau:
- 20 -
- Xem thêm -