mêi Më §Çu
NÒn kinh tÕ níc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn
biÕn m¹nh mÏ tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ
trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc ®Þnh híng XHCN ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m
nµy níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ . Tríc t×nh h×nh ®ã ®Æt ra yªu
cÇu cÊp b¸ch vÒ ®æi míi t duy kinh tÕ, ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch thÓ lÖ trong
qu¶n lý kinh tÕ
XuÊt ph¸t tõ vai trß cña c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung NVL nãi riªng th×
viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c NVL lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong
tiÕn tr×nh hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ho¹ch to¸n ë c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt lµ mét vÊn ®Ò mµ §¶ng vµ nhµ níc quan t©m trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
NVL ®èi tîng lao ®éng ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng vËt ho¸ nã lµ c¬ së t¹o
nªn h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chi phÝ
vÒ nguyªn vËt liÖu chiÕm tØ träng lín trong tæng chi phÝ vÒ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
Bëi vËy ho¹ch to¸n NVL tèt sÏ ®¶m b¶o c¶ viÖc cung cÊp NVL , ng¨n chÆn
hiÖn tîng l·ng phÝ vËt liÖu trong s¶n xuÊt, gãp phµn gi¶m bít chi phÝ , h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm, c¹nh tranh ®îc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c , t¨ng thªm lîi
nhuËn vµ ®øng v÷ng ®îc trªn th¬ng trêng
NhËn thøc ®îc vai trß trong ho¹ch to¸n NVL nªn em ®· chän ®Ò tµi
ho¹ch to¸n c«ng t¸c NVL trong doanh nghiÖp
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, kÕt cÊu cña luËn v¨n gåm hai phÇn nh
sau :
PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n NVL trong c¸c
doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn II : Thùc tr¹ng kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt
nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp
x©y l¾p
0
phÇn I
nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n NVL trong
c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p
Ho¹ch to¸n kÕ to¸n lµ bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý
®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi còng lµ c«ng
cô ®¾c lùc cña nhµ nãc trong viÖc qu¶n lý, chØ ®¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n. Víi
chøc n¨ng qu¶n lý gi¸m s¸t mäi ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ho¹ch to¸n kÕ
to¸n còng cung cÊp nh÷ng th«ng tin thùc hiÖn vµ toµn diÖn, cã hÖ thèng vÒ
t×nh h×nh tµi s¶n , t×nh h×nh kÕt qu¶n cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõng
®¬n vÞ, tõng ngµnh vµ tõng nÒn kinh tÕ quèc d©n
Trong ®ã n©ng cao vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c ho¹ch to¸n kÕ to¸n gióp cho
doanh nghiÖp qu¶n lý sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña ®¬n vÞ. MÆt
kh¸c nã gióp cho nhµ níc kiÓm tra chÆt chÏ qu¸ tr×nh sö dông vèn kinh doanh
vµ chÊp hµnh luËt ph¸p ë c¸c doanh nghiÖp nh»m ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh
x¸c phï hîp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ phï hîp víi nÒn kinh tÕ quèc d©n .
§Æc biÖt ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ th× song song
víi qu¸ tr×nh nµy, hÖ thèng kÕ to¸n tiÕn tíi lµ chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam
dÇn dÇn tõng bíc hoµ nhËp vµo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ
Chóngta biÕt r»ng ho¹ch to¸n NVL lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng
t¸c ho¹ch to¸n kÕ to¸n. V× vËy n©ng cao vµ hoµn thiÖn ho¹ch to¸n NVL còng
chÝnh lµ n©ng cao vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c ho¹ch to¸n kÕ to¸n. Nã ®¶m b¶o
cung cÊp kÞp thêi vµ ®ång bé nh÷ng NVL cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt , kiÓm tra vµ
gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh c¸c dù tr÷, tiªu hao NVL , ng¨n chÆn c¸c hiÖn tîng
h hao, mÊt m¸t trong c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt qua ®ã gióp phÇn gi¶m
chi phÝ , n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm doanh nghiÖp
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu qu¶n lý nãi trªn, ®ßi hái c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung
c«ng t¸c ho¹ch to¸n kÕ to¸n nãi riªng lu«n ®îc n©ng cao vµ hoµn thiÖn
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn, khi n©ng cao vµ hoµn thiÖn ho¹ch to¸n
NVL chóng ta cÇn qu¸t triÖt c¸c vÊn ®Ò sau:
Mét lµ : Ph¶i n¾m v÷ng chøc n¨ng nhiÖm vô cña ho¹ch to¸n NVL. KÕ
to¸n ho¹ch to¸n NVL ph¶i ®¶m b¶o hai chøc n¨ng lµ ph¶i gi¸m s¸t vµ ph¶n
¸nh tõ tõ viÖc tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ®Õn vËn hµnh kÕ to¸n cô thÓ cña doanh
nghiÖp
Hai lµ : XuÊt ph¸t tõ ®Æc trng, môc ®Ých s¶n xuÊt vµ c¨n cø vµo ph¬ng
ph¸p ho¹ch to¸n doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ®ã hoµn thiÖn c¸ chØ tiªu chøng
tõ ,sæ s¸ch cña c«ng t¸c ho¹ch to¸n NVL phï hîp
Ba lµ : ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c hoµn thiÖn c«ng t¸c NVL ®óng víi yªu cÇu
do nhµ níc ban hµnh
I. Mét vµi nÐt chung vÒ c«ng t¸c NVL trong c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt
1. §Æc ®iÓm , vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
1
Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi tîng lao ®éng ®îc hiÓu b»ng h×nh th¸i vËt chÊt
khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trÞ gi¸ NVL
®îc tÝnh mét lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nghÜa lµ NVL ®îc chuyÓn
ho¸ do lao ®éng cã Ých cho con ngêi. Theo M¸c tÊt c¶ mäi vËt thÓ thiªn nhiªn
xung quanh con ngêi mµ lao ®éng cã Ých cã thÓ t¸c ®éng ®Ó c¶i t¹o ra cña c¶i
vËt chÊt cho x· héi, phôc vô con ngêi ®Òu lµ ®èi tîng cña lao ®éng. Nguyªn
vËt liÖu nµo còng cã thÓ lµ ®èi tîng cña lao ®éng , song kh«ng ph¶i bÊt k× ®èi
tîng lao ®éng nµo còng lµ NVL . Mäi ®èi tîng lao ®éng cã kh¶ n¨ng thay ®æi
do lao ®éng cña con ngêi míi lµ NVL
BÊt k× mét doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®Òu ph¶i cã 3 yÕu
tè c¬ b¶n , ®ã lµ:
-T liÖu lao ®éng
-§èi tîng lao ®éng
Søc lao ®éng
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt NVL chÝnh lµ ®èi tîng lao ®éng , lµ
mét trong ba yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn
s¶n phÈm. Kh¸c v¬Ý t liÖu lao ®éng, vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu k× s¶n
xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®äc chuyÓn hÕt mét lÇn
vµo chu k× s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®îc
chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong k×
NVL lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh trong doanh nghiÖp. NVL kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn sè lîng mµ cßn ¶nh
hëng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. NVL cã ®¶m b¶o chÊt lîng cao, ®óng quy
c¸ch, chñng lo¹i th× s¶n phÈm t¹o ra míi phï hîp víi nhu cÇu thÞ trêng ,t¹o ra
søc c¹nh tranh cao. Bªn c¹nh chÊt lîng ®îc b¶o ®¶m th× ph¶i nãi tíi gi¸ c¶,
gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i hîp lý th× do¹nh nghiÖp míi cã chç ®øng trªn thÞ trêng . §iÒu ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý doanh nghiÖp tõ kh©u thu
mua , b¶o qu¶n , sö dông NVL thËt chÆt chÏ nh»m tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ s¶n
xuÊt , gi¶m tiªu hao vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , gi¶m gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Qua ph©n tÝch trªn tuú theo t×nh h×nh , ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh
cña tõng doanh nghiÖp ®Ó chän ph¬ng ¸n b¶o qu¶n , qu¶n lý vËt liÖu sao cho
phï hîp. Song nh×n chung víi ph¬ng ph¸p nµo th× vÉn ph¶i b¶o ®¶m yªu cÇu
®Æt ra lµ vËt liÖu cÇn ®¶m b¶o tèi ë kh©u mua , b¶o qu¶n dù tr÷ vµ sö dông
hîp lý cã hiÖu qu¶
2.Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i sö dông rÊt
nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu cã h×nh d¸ng , kÝch cì kh¸c nhau, tÝnh chÊt c¬,
lý ,ho¸ còng kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy mçi lo¹i NVL còng cã vai trß kh¸c
nhau, c«ng dông kh¸c nhau. C¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy chóng ta ph©n
chia NVL thµnh c¸c lo¹i sau ®©y:
2
- Nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ nh÷ng thø sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ trë
thµnh thùc thÓ chñ yÕu cña s¶n phÈm
- VËt liÖu phô lµ nh÷ng vËt liÖu chØ cã t¸c dông phô trong s¶n xuÊt, ®îc sö
dông kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, thay ®æi
h×nh gi¸ng mµu s¾c , mïi vÞ hoÆc dïng ®Ó b¶o qu¶n ho¹t ®éng cña c¸c t
liÖu lao ®éng
- Nhiªn liÖu lµ nh÷ng thø dïng ®Ó chÕ t¹o ra nhiÖt n¨ng nh than ®¸ , than
bïn, x¨ng dÇu...
- Phô tïng thay thÕ lµ c¸c chi tiÕt , phô tïng ®Ó söa ch÷a vµ thay thÕ m¸y
mãc thiÕt bÞ , ph¬ng tiÖn vËn t¶i
- VËt liÖu vµ c¸c thiÕt bÞ c¬ b¶n t¸i t¹o tµi s¶n cè ®Þnh
- VËt liÖu kh¸c bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu cßn l¹i ngoµi c¸c thø cha kÓ trªn
nh bao b× ®ãng gãi ...
- Tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ kÕ to¸n chi phÝ cña tõng doanh nghiÖp
mµ trong tõng lo¹i NVL cã thÓ chia thµnh nhiÒu nhãm chi tiÕt h¬n. Mét
®iÒu ®¸ng chó ý ®ã lµ kh¸i niÖm nguyªn vËt liÖu chÝnh chØ cã ý nghÜa t¬ng
®èi trong ph¹m vi tõng doanh nghiÖp
3
3. TÝnh gi¸ trÞ NVL
3.1. TÝnh gi¸ trÞ NVL nhËp kho
Gi¸ trÞ NVL nhËp kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ . Tuú theo lo¹i h×nh
doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ph¬ng ph¸p khÊu trõ
mµ trong gi¸ thùc tÕ cã thuÕ hay kh«ng cã thuÕ
- §èi víi NVL mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n céng
víi thuÕ nhËp khÈu céng víi chi phÝ thu mua ( vËn chuyÓn bèc dì , thuª
kho , thuª b·i ...) trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu gi¶m gi¸ hµng mua ®îc hëng
- §èi víi vËt liÖu mua ngoµi gia c«ng chÕ biÕn : Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ trÞ vËt
liÖu xuÊt chÕ biÕn cïng víi c¸c chi phÝ liªn quan
- víi vËt liÖu tù s¶n xuÊt : Gi¸ thùc tÕ chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ
- VËt liÖu do nhËn vèn gãp liªn doanh cæ phÇn: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ trÞ ®îc c¸c
bªn tham gia ®ãng gãp vèn chÊp nhËn céng víi chi phÝ liªn quan ®Õn tiÕp
nhËn
- §èi víi phÕ liÖu: Gi¸ thùc tÕ chÝnh lµ gi¸ íc tÝnh thùc tÕ cã sö dông ®îc
hay lµ gi¸ thu håi tèi thiÓu
Ngoµi ra , khi tÝnh gi¸ vËt liÖu nhËp vµo ngêi ta sö dông gi¸ ho¹c to¸n,
vËt liÖu nhËp kho chØ ®îc tÝnh theo gi¸ ho¹ch to¸n khi cã nh÷ng vËt liÖu sö
dông ngay trong k× kinh doanh nhng cha biÕt gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu nhËp. Gi¸
ho¹ch to¸n hay cßn gäi lµ gi¸ t¹m tÝnh hay gi¸ kÕ ho¹ch
Gi¸ ho¹ch to¸n vËt liÖu = Sè lîng vËt * §¬n gi¸
NhËp kho trong k×
liÖu nhËp
ho¹ch to¸n
VËt liÖu nhËp trong k× vÉn ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ, ®Õn cuèi k× c¬ së
ghi sæ gi¸ ho¹ch to¸n vµ gi¸ thùc tÕ nhËp ®· biÕt ta tÝnh hÖ sè gi¸ , tÝnh gi¸ trÞ
vËt liÖu xuÊt sö dông
3.2. TÝnh gi¸ trÞ vËt liÖu
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, viÖc ®¸nh gi¸ vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ rÊt
quan träng . Nã gióp cho viÖc ph©n bæ chÝnh x¸c chi phÝ thùc tÕ vÒ vËt liÖu
tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh . Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng
ho¹t ®éng cña tõng doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é nghiÖp vô
cña c¸n bé kÕ to¸n , cã thÓ sö dông mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p sau theo
nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong ho¹ch to¸n nÕu cã thay dæi ph¶i gi¶i thÝch râ rµng
-Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n : Theo ph¬ng ph¸p nµy , gi¸ thùc tÕ
vËt liÖu xuÊt dïng trong k× ®îc tÝnh theo gi¸ b×nh qu©n
Gi¸ thùc tÕ vËt
liÖu xuÊt dïng
Sè lîng vËt liÖu
xuÊt dïng
=
x
Gi¸ ®¬n vÞ
b×nh qu©n
Trong ®ã :
=
Gi¸ TTVL tån TK + gi¸ TTVL nhËp TK
4
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n c¶
kú dù tr÷
SLVL tån TK + SLVL nhËp TK
Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n c¶ k× sù tr÷ tuy ®¬n gi¶n dÔ lµm nhng ®é
chÝnh x¸c kh«ng cao. H¬n n÷a c«ng viÖc dån vµo cuèi th¸ng , ¶nh hëng ®Õn
c«ng t¸c quyÕt to¸n nãi chung
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
cuèi kú tríc
Gi¸ vËt liÖu tån kho ®Çu kú (hoÆc cuèi kú)
Lîng vËt liÖu tån kho ®Çu kú (hoÆc cuèi kú)
=
Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éngvËt liÖu
trong k× , tuy nhiªn kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸
c¶ vËt liÖu kú nµy
Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau
mçi lÇn nhËp
=
Gi¸ TTVL TK tríc khi nhËp + sè nhËp
Lîng TTVL TK tríc khi nhËp + sè nhËp
Ph¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña hai ph¬ng ph¸p trªn nhng l¹i tèn c«ng søc tÝnh to¸n nhiÒu lÇn
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc : Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¶ thiÕt r»ng sè vËt
liÖu nhËp tríc th× xuÊt tríc , xuÊt hÕt sè nhËp tríc råi míi ®Õn sè nhËp sau
theo gi¸ trÞ thùc tÕ cña sè hµng xuÊt
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp gi¸ c¶ æn ®Þnh vµ cã xu híng gi¶m
-Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc : Ph¬ng ph¸p nµy gi¶ ®Þnh nh÷ng vËt
liÖu mua vµo sau sÏ ®îc xuÊt tríc , ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi trêng hîp
l¹m ph¸t
Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp : Theo ph¬ng ph¸p nµy , vËt liÖu ®îc x¸c ®Þnh ®¬n
chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng. Khi
xuÊt vËt liÖu nµo sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ vËt liÖu ®ã
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ ®Ých danh, thêng sö dông víi c¸c vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh c¸ch biÖt
Ph¬ng ph¸p gi¸ ho¹ch to¸n : Theo ph¬ng ph¸p nµy , toµn nµy , toµn bé
vËt liÖu biÕn ®éng trong k× ®îc tÝnh theo gi¸ ho¹ch to¸n . Cuèi k× , kÕ to¸n sÏ
tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ ho¹ch to¸n sang gi¸ thc tÕ cña vËt liÖu ®ã
Ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh, thêng ®îc sö
dông víi c¸c vËt liÖu cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt
Ph¬ng ph¸p gi¸ ho¹ch to¸n: Theo ph¬ng ph¸p nµy toµn bé vËt liÖu biÕn ®éng
trong k× ®îc tÝnh theo gi¸ ho¹ch to¸n . Cuèi k× kÕ to¸n sÏ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh
tõ gi¸ ho¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc
5
Gi¸ thùc tÕ vËt
liÖu xuÊt dïng
=
Gi¸ h¹ch to¸n vËt
liÖu xuÊt dïng
x
I. Ho¹ch to¸n gi¸ tæng hîp nguyªn vËt liÖu
HÖ sè gi¸ vËt liÖu
1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
1.1. Kh¸i niÖm
KKTX lµ ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho, ph¶n ¸nh ghi
chÐp mét c¸ch thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh biÕn ®éng nhËp xuÊt tån kho
cña NVL , c«ng cô , dông cô, thµnh phÈm, hµng ho¸
Ph¬ng ph¸p nµy thêng sö dông phæ biÕn ë níc ta v× nh÷ng tiÖn Ých cña nã :
§é chÝnh x¸c cao, cung cÊp th«ng tin mét c¸ch kÞp thêi , cËp nhËt vµ ®îc sö
dông phÇn lín trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ c¸c xÝ nghiÖp th¬ng m¹i
kinh doanh nh÷ng mÆt hµng lín nh m¸y mãc thiÕt bÞ. Theo ph¬ng ph¸p nµy,
lóc nµo kÕ to¸n còng x¸c ®Þnh ®ù¬c gi¸ trÞ nhËp , xuÊt , tån kho tõng lo¹i hµng
tån kho nãi chung vµ vËt liÖu riªng trªn c¸c tµi kho¶n tån kho
1.2. Ho¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng NVL ë c¸c ®¬n vÞ tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Ho¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng NVL
Thñ tôc chøng tõ vµ c¸c tµi kho¶n sö dông
_ Thñ tôc chøng tõ
+ C¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ kÝ kÕt víi nhµ cung cÊp ®Ó mua NVL
+ C¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ kÝ kÕt víi nhµ cung øng ®Ó ngêi mua
thùc hiÖn vËn chuyÓn NVL vÒ doanh nghiÖp
Bªn b¸n ph¶i giao cho bªn mua H§BH vµ hãa ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n
kiªm phiÕu xuÊt kho
+ Tríc khi nhËp kho NVL ph¶i kiÓm nghiÖm NVL vµ lËp biªn b¶n kiÓm
nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng vËt liÖu ®óng quy c¸ch phÈm chÊt hoÆc sai quy
c¸ch phÈm chÊt ®Ó x¸c ®Þnh nhiªmj vô cña c¸c bªn cã liªn quan
+ LËp phÝÕu nhËp kho vµ chØ nhËp kho víi vËt liÖu ®óng quy c¸ch phÈm
chÊt
Tµi kho¶n sö dông
Tµi kho¶n 152 ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng nhËp , xuÊt , tån kho vËt liÖu theo
gi¸ thùc tÕ
Bªn nî : Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp kho
Bªn cã : Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt kho
Sè d bªn nî : Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho cuèi k×
TK 152 ®îc chi tiÕt cho c¸c tµi kho¶n cÊp 2
Tµi kho¶n 151: Hµng mua ®i ®êng, ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸
thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®êng ®· cã ho¸ ®¬n
Bªn nî : Gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®êng ®· cã ho¸ ®¬n
Bªn cã : Gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®êng ®· vÒ nhËp kho
6
Sè d bªn nî : Gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®êng
TK 133.TK111,TK112,TK331,TK311....
Tr×nh tù ho¹ch to¸n
+ Khi mua vËt liÖu, vËt liÖu vÒ cã chøng tõ kÌm theo
Nî 152: Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu
Nî 133: VAT cã khÊu trõ
Cã TK 111,112,131...tæng gi¸ thanh to¸n
+ VËt liÖu mua vÒ cã chøng tõ kÌm theo : VÉn lµm thñ tôc nhËp kho vËt
liÖu nhng cha ghi sæ theo giíi h¹n t¹m tÝnh . sang th¸ng sau ®Ó ho¸ ®¬n vÒ th×
ghi sæ gièng trêng hîp vËt liÖu vÒ cã giÊy tê kÌm theo
NÕu cuèi th¸ng ho¸ ®¬n vÉn cha vÒ th× ghi sæ theo gi¸ t¹m tÝnh . Th¸ng
sau ho¸ ®¬n vÒ th× ghi sæ theo gi¸ t¹m tÝnh . Th¸ng sau khi ho¸ ®¬n vÒ th× so
s¸nh gi¸ thùc tÕ víi gi¸ t¹mtÝnh ®Ó ghi sæ
+ §èi víi vËt liÖu ®· mua cã ho¸ ®¬n nhng cuèi th¸ng vËt liÖu vÉn cha
vÒ nhËp kho hoÆc vËt liÖu ®· vÒ kho nhng cha lµm thñ tôc kiÓm nghiÖm
NÕu cuèi th¸ng vËt liÖu vÒ th× ghi sæ vËt liÖu cã chøng tõ kÌm theo
NÕu cuèi th¸ng vËt liÖu cha vÒ
Nî 151: TrÞ gi¸ hµng cha cã thuÕ
Nî 133: VAT khÊu trõ
Cã tµi kho¶n liªn quan (111,112...) Tæng gi¸ thanh to¸n
Sang th¸ng sau, nÕu vËt liÖu vÒ th× lµm thñ tôc kiÓm nghiÖm vµ nhËp
kho
Nî TK 152
Cã TK 151
+ VËt liÖu do nhµ níc cung cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp , c¸c c¸a nh©n , cæ
®«ng gãp vèn liªn doanh hoÆc ®îc tÆng thëng
Nî TK 152
Cã TK 141
+ NhËn l¹i vèn gãp kinh doanh tríc ®©y b»ng NVL
Nî TK 152
Cã TK 222,128,228
+ NhËp kho NVL tù chÕ biÕn hay thuª ngoµi chÕ biÕn
Nî TK 152
Cã TK 154
+ NÕu kiÓm kª vËt liÖu vµ ph¸t hiÖn thÊy thõa
Nî TK 152
Cã TK 3381
+ Khi tÝnh gi¸ l¹i vËt liÖu nÕu gi¸ t¨ng
Nî TK 152
Cã Tk 412
Ho¹ch to¸n t×nh h×nh gi¶m NVL
Thñ tôc vµ taq× kho¶n sö dông
7
§Ó kh¾c phôc cho nhu cÇu s¶n xuÊt , qu¶n lý s¶n xuÊt trong doanh
nghiÖp nguyªn vËt liÖu cÇn ®îc ph¶n ¸nh râ rµng, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c dùa
trªn c¸c chøng tõ nh phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n kiÓm phiÕu xuÊt kho...khi cã
nhu cÇu phßng cung øng lËp phiÕu xuÊt kho cho c¸c lo¹i vËt t cÇn dïng trong
s¶n xuÊt . Sau khi thñ kho ghi sè thùc xuÊt vµ cïng ngêi nhËn kÝ vµo phiÕu .
PhiÕu ®îc lËp thµnh 3 liªn : Mét giao cho ngêi lÜnh , mét giao cho ngêi cung
øng vËt t, mét lu l¹i ®Ó ghi thÎ vµ chuyÓn cho phßng kÕ to¸n
TK 621; Chi phÝ NVL trùc tiÕp
TK: 627,641,642,111,112...
Ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n
+ XuÊt vËt liÖu cho s¶n xuÊt kinh doanh
Nî 621: XuÊt trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm, lao vô , dÞch vô
Nî 627: XuÊt dïng cho ph©n xëng
Nî 641:XuÊt phôc vô b¸n hµng
Nî 642: XuÊt cho nhu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp
Cã 152: Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng
+ Trêng hîp doanh nghiÖp xuÊt NVL ®Ó gãp vèn liªn doanh, c¨n cø vµo
hîp ®ång gãp vèn vµ phiÕu ghi kho kÕ to¸n ghi
Nî TK222 : XuÊt gãp vèn liªn doanh dµi h¹n
Nî TK 128 : XuÊt gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n
Nî TK 412: Chªnh lÖch gÝa ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n
Cã TK 152 : Gi¸ thùc tÕ tµi vËt liÖu xu©t gãp vèn
+ XuÊt thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn
Nî TK 154
Cã RK 152
+ Gi¶m do c¸c nguyªn nh©n kh¸c
Nî TK 632: XuÊt vËt liÖu ®Ó nhîng b¸n
Nî TK 138 : ThiÕu kh«ng râ nguyªn nh©n chê xÐt xö
Nî TK 642: ThiÕu trong ®Þnh møc
1.3. Ho¹ch to¸n tnhf h×nh biÕn ®éng t¹i doanh nghiÖp ¸p dông tÝnh VAT
theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
Nh÷ng doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p
trùc tiÕp lµ nh÷ng doanh nghiÖp do cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ vÒ sæ s¸ch kÕ to¸n
chøng tõ ..vÒ ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n gièng nh nh÷ng doanh nghiÖptÝnh theo
ph¬ng ph¸p VAT cã khÊu trõ , chØ kh¸c lµ kh«ng xuÊt hiÖn TK 133 , phÇn
VAT ®îc tÝnh céng vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cñavËt liÖu mua ngoµi
2. §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai ®Þnh k×
2.1. Kh¸i niÖm vµ tµi kho¶n sö dông
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× lµ ph¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch
thêng xuyªn , liªn tôc t×nh h×nh biÕn ®éng c¸c lo¹i vËt t, hµng ho¸ ,s¶n phÈm
trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ tån
8
kho ®Çu kú vµ cuèi k× trªn c¬ së kiÓm kª cuèi k× , x¸c ®Þnh lîng tån kho thùc
tÕ vµ lîng xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c
§é chÝnh x¸c cña ph¬ng nµy kh«ng cao tuy tiÕt kiÖm ®îc thêi gianghi
chÐp vµ chØ thÝch hîp víi tõng ®¬n vÞ kinh doanh nh÷ng chñng lo¹i hµng ho¸ ,
vËt t kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp, thêng xuyªn xuÊt dïng xuÊt b¶n c¸c tµi kho¶n sö
dông
TK 611: Mua hµng: Dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh thu mua t¨ng gi¶m
NVL theo gi¸ thùc tÕ
Bªn nî : Ph¶n ¸nh gi¸ thùc tÕ NVL tån kho ®Çu k× vµ t¨ng thªm trong
k×.
Bªn cã : Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt b¸n , thiÕu hôt trong k× vµ
tån kho cuèi k×
TK 152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu , dïng ®Ó ph¶n ¸nh NVL tån kho
Bªn nî : Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho cuèi k×
Bªn cã : KÕt chuyªn thùc tÕ gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho ®Çu k×
D nî : Gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu tån kho
TK 151-Hµng mua ®i ®êng : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ sè hµng mua nhng ®ang ®i ®êng hay göi t¹i kho ngêi b¸n
Bªn nî : Gi¸ thùc tÕ hµng ®i ®êng cuèi k×
Bªn cã : KÕt chuyÓn gi¸ trÞ thùc tÕ hµng ®i ®êng ®Çu k×
D nî : Gi¸ trÞ thùc tÕ hµng ®i ®êng
C¸c TK 133,331,111,112...
2.2. Ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n
§Çu k× kÕt chuyÓn hÕt gi¸ trÞ hµng tån kho theo tõng lo¹i
Nî 611
Cã 152 : NVL tån kho
Cã 151 : NVL ®ang ®i ®êng
2.2.1. §èi víi doanh nghiÖp ®ang ¸p dông VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Trong k×
+ C¨n cø vµo c¸c lo¹i ho¸ ®¬n mua hµng kÕ to¸n ghi
Nî TK 611: Gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu
Nî TK 133 ;ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã tµi kho¶n liªn quan 111,112,331...tæng gi¸ thanh to¸n
+ C¸c nghiÖp vô kh¸c còng ®Òu ghi t¨ng TK 611
Nî TK 611: Mua hµng
Cã TK 128 : NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n
Cã TK222 : NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh dµi h¹n
Cã TK 331,311,336,338: T¨ng do mua chÞu ®i vay
+ ChiÕt khÊu mua hµng , gi¶m gi¸ hµng mua , hµng bÞ tr¶ l¹i
Nî TK111,112,331
Cã TK133
Cã TK611
9
Cuèi k× c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ kÕ to¸n ph¶n ¸nh
+ Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong k×
Nî TK621 cho bé phËn s¶n xuÊt trùc tiÕp
Nî TK627 cho s¶n xuÊt chung
Nî TK641,642 cho bé phËn b¸n hµng vµ qu¶n lý ph©n xëng
Cã TK 611trÞ gi¸ NVL thùc tÕ xuÊt dïng
+ KÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL tån kho cuèi k× cha sö dông,bÞ mÊt , hao hôt
Nî TK152,151
Nî TK138
Cã TK 611
2.2.2 §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy gi¸ thùc tÕ vËt liÖu mua ngoµi bao gåm
c¶ VAT ®Çu vµo . Do vËy kÕ to¸n ghi
Nî TK 611 Gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu mua ngoµi
Cã TK LQ( 111,112,331...) tæng gi¸ thanh to¸n
Khi nhËn ®îc chiÕt khÊu mua hµng, hµng mua tr¶ l¹i kÕ to¸n ghi
Nî TKlq(111,112,331...)
Cã TK611
C¸c nghiÖp vô ph¸t sinh ë c¸c thêi ®iÓm ®Çu k×, trong k× vµ cuèi k× ®îc
ho¹ch to¸n t¬ng tù nh ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu
trõ
10
II. Ho¹ch to¸n chi tiÕt NVL
Ho¹ch to¸n chi tiÕt NVL lµ c«ng viÖc ho¹ch to¸n kÕt hîp gi÷a kho vµ
phßng kÕ to¸n nh»m môc ®Ých theo dâi t×nh h×nh nhËp xuÊt , tån kho cña tõng
chñng lo¹i vËt liÖu vÒ chÊt lîng ,sè lîng vµ gi¸ c¶. Gi÷a ho¹ch to¸n tæng hîp
vµ ho¹ch to¸n chi tiÕt cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
VÒ mÆt qu¶n lý : Chóng h×nh thµnh mét hÖ thèng tæng thÓ c¸c th«ng tin
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý
VÒ mÆt ghi chÐp : §©y lµ hai qu¸ tr×nh song song, ho¹ch to¸n tæng hîp
vµ ho¹ch to¸n chi tiÕt ®Òu dùa vµo mét c¬ së chung ®ã lµ hÖ thèng chøng tõ
thèng nhÊt , do ®ã ph¶i ®¶m b¶o sù kiÓm tra thèng nhÊt vµ ®èi chiÕu lÉn nhau.
HiÖn nay doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän ho¹ch to¸n chi tiÕt vËt liÖu theo
mét trong ba ph¬ng ph¸p sau:
-Ph¬ng ph¸p thÎ song song
-Ph¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn
-Ph¬ng ph¸p sæ sè d
11
phÇn ii
thùc tr¹ng kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu vµ mét sè ý kiÕn
®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn
vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p
I. thùc tr¹ng kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh
nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay
ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ . Song song víi
qu¸ tr×nh nµy hÖ thèng kÕ to¸n tiÕn tíi lµ chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam còng
dÇn dÇn tõng bíc hoµ nhËp vµo hÖ thèng kÕ to¸n quèc tÕ
Nh chóng ta ®· biÕt , ho¹c to¸n NVL lµ mét trong nh÷ng kh© quan träng
quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. Nhng viÖc ho¹ch to¸n nµy ph¶i
®¶m b¶o theo ®óng nguyªn t¾c kÕ to¸n ®· ®îc thõa nhËn ph¶i phï hîp víi c¸c
chuÈn mùc chung. Trong c«ng t¸c nµy cÇn chó ý ®Õn viÖc ho¹c to¸n ®óng gÝa
trÞ NVL tån kho còng nh dù phßng gi¶m gi¸ NVL trong kho bëi v× NVL
kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn viÖc ho¹c to¸n NVL, Tõ ®ã liªn quan ®Õn doanh thu,
lîi nhuËn k× nµy mµ cßn ¶nh hëng ®Õn k× sau. ChÝnh v× vËy cÇn tiÕn hµnh so
s¸nh gi÷a hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam víi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ tãan quèc
tÕ , tõ ®ã lµm c¬ së ho¹ch to¸n NVL phï hîp víi chÕ ®é tµi chÝnh , gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp
1. X¸c ®Þnh gi¸ NVL tån kho
1.1. X¸c ®Þnh gi¸ NVL tån kho
a. ¦u ®iÓm :
Nguyªn vËt liÖu tån kho n»m trong nhãm hµng tån kho, do vËy nã còng
®îc tÝnh theo gi¸ thÊp h¬n trong hai gi¸ : Gi¸ gèc vµ gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc
hiÖn ®îc
Gi¸ gèc cña NVL tån kho bao gåm: Chi phÝ mua, chi phÝ chÕ biÕn c¸c
chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c ph¸t sinh ®Ó ®a chóng vÒ ®Þa ®iÓm vµ tr¹ng
th¸i hiÖn t¹i cña NVL tån kho
Chi phÝ mua bao gåm gi¸ mua , thuÕ thu nhËp vµ c¸c lo¹i thuÕ kh¸c , chi phÝ
vËn chuyÓn bèc dì vµ c¸c chi phÝ kh¸c trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn viÖc mua
NVL. ChiÕt khÊu thanh to¸n , gi¶m gi¸ hµng mua vµ c¸c kho¶n t¬ng tù kh¸c
®îc khÊu trõ khi tÝnh chi phÝ mua
Chi phÝ chÕ biÕn lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chÕ
biÕn ®Ó cã tr¹ng th¸i hiÖn t¹i cña NVL
Chi phÝ kh¸c : §ã lµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ®a vÒ ®Þa ®iÓm vµ
tr¹ng th¸i hiÖn t¹i
Ngoµi ra gi¸ gèc nguyªn vËt liÖu tån kho cßn cã thÓ tÝnh theo ph¬ng ph¸p
chi phÝ ®Þnh møc nÕu nh kÕt qu¶ ®ã lµ t¬ng ®¬ng víi chi phÝ thùc tÕ . Chi phÝ
®Þnh møc thêng xuyªn ®îc xem xÐt l¹i vµ nÕu cÇn thiÕt sÏ ®îc ®iÒu chØnh cho
phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp
Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ gi¸ b¸n íc tÝnh ®Ó hoµn thiÖn s¶n
phÈm vµ chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc tiªu thô chóng . Gi¸ trÞ NVL tån kho cã thÓ
kh«ng thu håi ®îc nÕu chóng bÞ h háng lçi thêi toµn bé hoÆc tõng phÇn . Gi¸
12
trÞ NVL tån kho còng cã thÓ kh«ng thu håi ®îc nÕu nh chi phÝ íc tÝnh hoµn
thiÖn s¶n phÈm vµ chi phÝ íc tÝnh ph¸t sinh ®Ó tiªu thô s¶n phÈm t¨ng lªn.
ViÖc ghi gi¶m hµng tån kho thÊp h¬n gi¸ gèc cho phï hîp víi gi¸ trÞ thuÇn
cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ phï hîp víi quan ®iÓm cho rµng tµi s¶n kh«ng ph¶n
¸nh lín h¬n gi¸ trÞ thùc hiÖn mong ®îi tõ viÖc b¸n hay sö dông chóng
Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ NVL tån kho hoµn toµn phï h¬p víi chuÈn
mùc kÕ to¸n .
b. Nhîc ®iÓm :
Tuy nhiªn chóng ta cha cã sù ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh vµ chi
phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi trong kho¶n môc chi phÝ chÕ biÕn , cha cã nguyªn
t¾c ph©n bæ ®èi tîng tõng lo¹i chi phÝ. §iÒu nµy ®· g©y ra khã kh¨n cho viÖc
tÝnh chÝnh x¸c gi¸ trÞ gèc cho NVL tån kho
1.2.C«ng thøc tÝnh gi¸ trÞ NVL tån kho
a. ¦u ®iÓm :
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ , gi¸ trÞ NVL tån kho ®îc tÝnh theo
c¸c c«ng thøc sau
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc
Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn
Ph¬ng ph¸p ngËp sau xuÊt tríc
Mét ®iÒu dÔ nhËn ra lµ c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL ë trªn lµ phï hîp
víi kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn .
b. Nhîc diÓm :
Trong trêng hîp kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai ®Þnh k×
th× gi¸ trÞ xuÊt kho ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ kiÓm kª cuèi k× . Nhng gi¸ trÞ NVL
tån kho cuèi k× l¹i kh«ng ®ù¬c tÝnh nh gi¸ NVL xuÊt kho
Nh vËy ®a cã sù bÊt hîp lý trong c¸ch tÝnh gi¸ trÞ NVL tån kho gi÷a hÖ thèng
kÕ to¸n ViÖt Nam vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ . §iÒu nµy lµ do chóng ta chØ
cho phÐp doanh nghiÖp chØ ¸p dông mét trong hai ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng
tån kho
2. Ho¹ch to¸n dù phong gi¶m gi¸ NVL tån kho
Dù phßng gi¶m gi¸ vÒ b¶n chÊt ®ã lµ sù x¸c nhËn vÒ ph¬ng diÖn kÕ
to¸n mét kho¶n gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n do nh÷ng nguyªn nh©n mµ hËu qu¶ cña
chóng kh«ng ch¾c ch¾n . C¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ cã vai trß rÊt quan
träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®îc biÓu hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn sau ®©y :
Ph¬ng diÖn kinh tÕ : Nhê cã c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ mµ b¶ng c©n ®èi
kÕ to¸n ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n gi¸ trÞ thùc gi¸ trÞ cña tµi s¶n
Ph¬ng diÖn tµi chÝnh : Do dù phßng gi¶m gi¸ lµm gi¶m niªn ®é nªn doanh
nghiÖp tÝch luü ®îc mét sè vèn ®¸ng kÓ ®· ®îc ph©n chia . sè vèn nµy ®îc bï
®¾p vµo kho¶n gi¶m gi¸ tµi s¶n thùc sù ph¸t sinh vµ tµi s¶n c¸c kho¶n chi phÝ
hay lç ®· ®îc dù phßng khi c¸c kho¶n ®ã ®îc ph¸t sinh ë niªn ®é sau nµy .
Thùc chÊt c¸c kho¶n dù phßng lµ mét nguån tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, t¹m
thêi n»m trong c¸c tµi s¶n lu ®éng tríc khi sö dông thùc tÕ
13
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ hµng tån kho quy ®Þnh: Nguyªn vËt
liÖu tån kho ®Ó sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng ®îc d¸nh gi¸
thÊp h¬n gi¸ gèc nÕu thµnh phÈm mµ trong ®ã chóng gãp phÇn cÊu t¹o nªn sÏ
®îc b¸n víi gi¸ cao h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ gèc . Khi ®ã sù gi¶m gi¸ NVL sÏ ®îc ®¸nh gi¸ gi¶m xuèng gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc
ViÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®îc thùc hiÖn vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n, tríc khi lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh . trªn c¬ së c¸c b»ng chøng vÒ sù gi¶m gi¸
cña NVL tån kho , kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh sè sè dù phßng gi¶m gi¸ cho niªn ®é
tíi víi ®iÒu kiÖn sè dù phßng kh«ng ®îc vît qu¸ sè lîi nhuËn ph¸t sinh cña
doanh nghiÖp
T¹i ViÖt Nam theo th«ng t 64 TC/TCDN ngµy 15/09/1997 th× ®èi tîng
lËp dù phßng bao gåm: NVL dïng cho s¶n xuÊt , vËt t hµng ho¸, thµnh phÈm
tån kho ®Ó b¸n mµ gi¸ trªn thÞ trêng thÊp h¬n gi¸ ®ang ho¹ch to¸n trªn sæ kÕ
to¸n
Nh vËy chóng ta ®ñ thÊy sù bÊt hîp lý gi÷a hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam
víi chuÈn mùc kÕ to¸n qu«c tÕ bëi lÏ víi NVL tån kho th× môc ®Ých cña
doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ®Ó b¸n mµ ®Ó s¶n xuÊt . Nh vËy sù gi¶m gi¸ cña c¸c
yÕu tè nµy dÉn ®Õn kho¶n lç khi nh÷ng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra tõ chóng,
hay tõ c¸c s¶n phÈm dë dang cã liªn quan ®· bÞ gi¶m gi¸ trªn thÞ trêng .
Còng theo th«ng t 64, viÖc lËp dù phßng ®îc tÝnh hoµn toµn dùa vµo
chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ sæ s¸ch víi gi¸ trÞ thùc tÕ trªn thÞ trêng vµo thêi ®iÓm
31/12 . Gi¸ thÞ trêng ë ®©y lµ gi¸ c¶ cã thÓ mua hoÆc b¸n trªn thÞ trêng . Nh
vËy viÖc quy ®Þnh chung chung nµy lµm cho viÖc vËn dông ¸p dông kh«ng
thèng nhÊt trong thùc tiÔn . Bëi vËy mçi lo¹i hµng tån kho ph¶i cã c¬ së lµ gi¸
mua hay gi¸ b¸n cô thÓ
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn , IAS2 chØ lËp dù phßng gi¶m gi¸ NVL tån kho
trêng hîp tån kho duy nhÊt lµ s¶n phÈm tån kho NVL ®ã thiÕt bÞ gi¶m gi¸ b¸n
trªn thÞ trêng. §iÒu nµy chØ ra râ rµng c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng lµ gÝa
mua
Theo IAS2 trong mçi niªn ®é tiÕp theo ph¶i thùc hiÖn ®¸nh gi¸ míi vÒ
gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc. Trêng hîp tríc ®ã hµng tån kho bÞ ®¸nh gÝa
thÊp h¬n gi¸ gèc kh«ng tån t¹i n÷a th× kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
thÓ hiªn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh lµ theo gi¸ gèc hoÆc theo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ
thùc hiÖn ®îc ®· ®îc ®iÒu chØnh
Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam viÖc ho¹ch ®Þnh dù phßng gi¶m gi¸
NVL tån kho ®îc tiÕn hµnh nh sau:
+ Vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n ,kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh møc ®é phßng cÇn
lËp cho niªn ®é míi theo c«ng thøc
Møc ®é phßng Sè lîng hµng tån kho
Møc ®é gi¶m gi¸
CÇn lËp cho
= hiÖn cã cuèi niªn ®é cña * mèi lo¹i NVL vµ
Niªn ®é(n+1)
mçi lo¹i NVL
cuèi niªn ®é kt
Trong ®ã:
14
Møc gi¶m gi¸
Gi¸ gèc ghi
Gi¸ thùc tÕ cña NVL
Thùc tÕ cña mçi = sè thùc tÕ cña _ tån kho ®ã vµo cuèi
Lo¹i NVL
NVL tån kho
niªn ®é kÕ to¸n
Sau khi ®· x¸c ®Þnh møc ®é dù phßng cÇn lËp kÕ to¸n ghi sæ nh sau
Nî TK 159
Cã Tk 721
Sau khi trÝch lËp dù phßng cho niªn ®é míi
Nî TK 642
Cã TK 159
NVL tån kho kh«ng ph¶n ¸nh vµo TK159 mµ ph¶n ¸nh vµo TK412
+ §Õn niªn ®é kÕ to¸n l¹i tiÕn hµnh nhËp trªn toµn bé sè dù phßng ®·
lËp cña niªn ®é kÕ to¸n tríc vµo thu nhËp bÊt thêng . §ång thêi x¸c ®Þnh møc
dù phßngcÇn trÝch lËp ë biªn ®é tiÕp theo råi tiÕn hµnh trÝch lËp®a vµo chi phÝ
qu¶n lý doanh nghiÖp
Víi quy m« trªn ®©y, v« h×nh dung ®· phñ nhËn vai trß cña dù phßng ë
ViÖt Nam trë nªn h×nh thøc. Víi c¸ch lµm nµy , viÖc x¸c ®Þnh dù phßng vµ
ho¹ch to¸n dù phßngchØ cßn l¹i duy nhÊt ý nghÜa x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc t¹i cña
tµi s¶n kiÓm kª cuèi n¨m tríc khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh mµ th«i . Vµ nh vËy
môc ®Ých cña c¸c kho¶n dù phßng lµ ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n tæn thÊt do gi¶m
gi¸ thùc tÕ ph¸t sinh trong n¨m kh«ng ®îc theo dâi trªn c¸c kho¶n dù phßng.
H¬n n÷a møc trÝch lËp dù phßng ®îc ho¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 642 vµ hoµn
nhËp vµo dù phßng ®îc ho¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 721 lµ kh«ng nhÊt qu¸n, nÕu
®· xÕp sù phßng vµo lo¹i chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp th× nhËp dù
phßng còng ph¶i liªn quan ®Õn chi phÝ kinh doanh chø kh«ng thÓ xem lµ bÊt
thêng ®îc
Nh vËy, víi nh÷ng phÇn ®· ph©n tÝch ë trªn cho chóng ta thÊy phÇn nµo
sù kh«ng phï hîp gi÷a hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam víi chuÈn mùc kÕ to¸n
quèc tÕ
II. Mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn c«ng t¸c ho¹ch to¸n NVL ë c¸c
doanh nghiÖp x©y l¾p
1. Lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho thÝch hîp
Nh phÇn trªn ®· tr×nh bµy cã ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ NVL xuÊt kho:
Ph¬ng ph¸p gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n
Ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc
Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc
Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
Ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n
Trong mét thÞ trêng æn ®Þnh , khi gi¸ c¶ kh«ng thay ®æi th× viÖc lùa
chän ph¬ng ph¸p nµo lµ kh«ng quan träng bëi v× gi¸ kh«ng ®æi tõ ngêi nµy
sang ngêi kh¸c th× tÊt c¶ c¸c ph¬ng ph¸p ®Òu cã cïng mét kÕt qu¶ . Tuy nhiªn
trong mét thÞ trêng kh«ng æn ®Þnh, khi gi¸ biÕn ®éng thÊt thêng th× mçi ph¬ng ph¸p cho mét kÕt qu¶ kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy viÖc chän ph¬ng ph¸p nµo
15
®Ó tÝnh gÝa NVL hoµn toµn xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých kinh doanh cña doanh
nghiÖp
Chóng ta ®· biÕt , mçi ph¬ng ph¸p cã nh÷ng u nhîc ®iÓm riªng. Cô thÓ,
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt qu¶ cña nã sÏ lµm t¬ng xøng gi÷a chi phÝ vµ thu
nhËp, tuy nhiªn chØ ®îc sö dông khi NVL cã gi¸ trÞ cao, ®îc x¸c ®Þnh theo
®¬n chiÕc hoÆc tõng l«. Ph¬ng gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã su híng che ®Ëy sù sù
biÕn ®éng cña gi¸ . §èi víi ph¬ng ph¸p FIFO gi¸ trÞ hµng tån kho trªn b¶ng
gÇn x¸t víi gi¸ trÞ thùc tÕ. Ph¬ng ph¸p LIFO chän chi phÝ ph¸t sinh sau cïng
®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ NVL xuÊt lín nhÊt vµ do ®ã gi¸ thµnh s¶n xuÊt ,lîi nhuËn
gép vµ thuÕ ph¶i nhá nhÊt
Nãi tãm l¹i tuú thuéc vµo tõng thêi k×, tuú thuéc vµ tõng h×nh thøc kinh
doanh cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh
2. Quy ®Þnh ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho phï hîp
Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, cã hai ph¬ng ph¸p ho¹ch to¸n hµng tån
kho lµ ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×. Sù
kh¸c nhau c¬ b¶n cña hai ph¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh chÊt cña viÖc theo dâi t×nh
h×nh biÕn ®éng cña NVL trªn sæ kÕ to¸n
Ph¬ng ph¸p KKTX : Theo dâi vµ ph¶n ¸nhthêng xuyªn, liªn tôc cã
ho¹ch to¸n t×nh h×nh nhËp, xuÊt,tån kho NVL trªn sæ kÕ to¸n
Ph¬ng ph¸p KK§K : C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh
gi¸ trÞ tån kho cuèi k× cña NVL trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ
NVL xuÊt dïng trong k×.Nh vËy theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× mäi biÕn
®éng cña NVL kh«ng ®îc theo dâi , ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho
chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ NVL tån kho ®©ï k× vµ cuèi k×. Theo em sù quy
®Þnh nh vËy lµm mÊt tÝnh ®Æc trng cña ph¬ng ph¸p kÕ to¸n ®ã lµ ph¬ng ph¸p
tµi kho¶n vµ kÐo theo ®ã lµ mÊt ®i néi dung c¬ b¶n cña tµi kho¶n kÕ to¸n. §ã
lµ viÖc ph¶n ¸nh sù vËn ®éng kh«ng ngoµi hai mÆt ®èi lËp cña bÊt k× mét ®èi
tîng kÕ to¸n nµo trªn tµi kho¶n. V× vËy nªn cã quy ®Þnh néi dung thèng nhÊt
ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho c¶ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng
t¨ng gi¶m cña hµng tån kho, kh«ng cã sù ph©n biÖt cho trêng hîp kÕ to¸n
hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KK§K hay KKTX
3. Hoµn thiÖn viÖc lËp dù phßng gi¶m gi¸ NVL tån kho cho phï hîp víi
chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh
Theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh còng nh chuÈn mùc kÕ
to¸n quèc tÕ th× viÖc trÝch lËp vµ ho¹ch to¸n dù phßng gi¶m NVL tån kho
trong doanh nghiÖp lµ cÇn thiÕt , nã gióp cho doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh
®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra trong n¨m kÕ ho¹ch nh»m b¶o
toµm vèn kinh doanh.Tuy nhiªn chØ nªn lËp dù phßng cho nh÷ng NVL bÞ
gi¶m gi¸ trªn thÞ trêng
§Ó kh¾c phôc ®óng h×nh thøc vÒ dù phßng nh hiÖn nay, nhÊt thiÕt c¸c
kho¶n tæn thÊt thùc tÕ do gi¶m gi¸ hay c¸c kho¶n dù phßng kh«ng dïng ®Ó
16
ph¸t sinh trong n¨m kÕ ho¹ch ph¶i ®îc ghi nhËn vµo c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh
dù phßng. V× thÕ theo em viÖc ho¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng cÇn ®îc tiÕn
hµnh nh sau:
Cuèi niªn ®é kÕ to¸n c¸c kho¶n dù phßng cÇn ®îc tiÕn hµnh trÝch lËp
dù phßng ®a vµo chi phÝ . §ång thêi kÕ to¸n hoµn thµnh sæ dù phßng ®· lËp
cña c¸c niªn ®é kÕ to¸n tríc cßn l¹i cha sö dông ®Õn ®Ó ghi gi¶m chi phÝ qu¶n
lý doanh nghiÖp
Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo, kÕ to¸n ghi nhËn niªn ®é kÕ to¸n tríc
cßn l¹i. §ång thêi x¸c ®Þnh møc dù phßng míi cÇn lËp cho tõng lo¹i cÇn lËp
cho niªn ®é kÕ tiÕp theo råi tiÕn hµnh trÝch lËp ®a vµo chi phÝ
Víi quy tr×nh nµy, viÖc ho¹ch to¸n dù phßng vÉn ®îc tiÕn hµnh trªn TK 159
nh chÕ ®é quy ®Þnh nhng néi dung vµ c¸ch thøc ho¹ch to¸n trªn c¸c tµi kho¶n
®· cã sù thay ®æi. Theo em kÕt cÊu cña tµi kho¶n159 cÇn ®îc quy ®Þnh nh
sau:
Bªn nî
Sè tæn thÊt thùc tÕ do gi¶m gi¸ ph¸t sinh trong k× trõ vµo dù phßng ®·
lËp
Hoµn nhËp sè dù phßng ®· lËp kh«ng dïng ®Õn
Bªn cã
TrÝch lËp sù phßng gi¶m gi¸ vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n
D nî : Sè dù phßng ®· trÝch cßn l¹i cha sö dông
ViÖc quy ®Þnh nµy mét mÆt kh«ng ®· ph¶n ¸nh ®îc t×nh h×nh trÝch lËp
vµ lËp dù phßng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc kiÓm tra xÐt duyÖt vµ thÈm
®Þnh dù phßng
Néi dung vµ tr×nh tù ho¹ch to¸n ®îc tiÕn hµnh nh sau:
Cuèi niªn ®é kÕ to¸n sè dù phßng cßn l¹i
Nî TK 159
Cã TK 642
§ång thêi trÝch lËp dù phßng cho n¨m tíi
Nî TK 642
Cã TK 159
Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo
+ Hoµn nî dù phßng kh«ng dïng ®Õn cña sè NVL ®· sö dông
Nî TK 159
Cã TK 642
+ Ghi nhËn gi¶m gi¸ thùc tÕ cña NVL tån kho, trõ vµo dù phßng
Nî TK 159
Cã TK liªn quan (151,152)
Cuèi niªn ®é kÕ to¸n , tiÕn hµnh hoµn nhËp vµ trÝch nhËp dù phßng nh
trªn
Víi c¸ch ho¹c to¸n nµykh«ng hÒ m©u thuÉn víi chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ
tµi chÝnh còng nh chÕ ®é kinh tÕ hiÖn hµnh. Nã chØ lµm râ ®îc b¶n chÊt cña
17
viÖc lËp dù phßngcòng nh néi dung ghi chÐp cña tµi kho¶n, t¹o thuËn lîi cho
c«ng t¸c ho¹ch to¸n vµ qu¶n lý
18
KÕt luËn
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸
nÒn kinh tÕ th× ho¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung vµ ho¹ch to¸n NVL nãi riªng cã
vai trß ngµy cµng quan träng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
§Ó ph¸t huy hÕt vai trß , chøc n¨ng ho¹ch to¸n kÕ to¸n NVL lu«n ph¶i ®îc
gi¸m s¸t chÆt chÏ , lu«n phaØ ®îc hoµn thiÖn nh»m qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh
biÕn ®éng NVL c¶ sè lîng vµ chÊt lîng ch¼ng h¹n nh gi¸ trÞ. §ång thêi viÖc
ho¹ch to¸n NVL quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña do¹nh nghiÖp.
Do vËy cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó ho¹ch to¸n NVL ®Ó duy tr× ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Do thêi gian vµ kiÕn thøc cã h¹n nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái sai
sãt em mong cã sù gãp ý nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
19
- Xem thêm -