Tài liệu Kinh tế thị trường và sự phân hoá giàu nghèo

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kinh tÕ thÞ tr­êng vµ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo §Æng Thanh TuÊn. K44. X· Héi Häc 1. §Æt vÊn ®Ò : GÇn hai m­¬i n¨m qua, n­íc ta thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, b¾t ®Çu tõ lÜnh vùc kinh tÕ, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· ®em l¹i nh÷ng thµnh qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ : t¨ng tr­ëng kinh tÕ lu«n ®­îc gi÷ ë møc æn ®Þnh kh¸, ®êi sèng ng­êi d©n theo ®ã còng ngµy cµng ®­îc n©ng cao...Tuy nhiªn ®i kÌm víi nh÷ng thµnh qu¶ nµy lµ nh÷ng hÖ qu¶ x· héi tÝch cùc cã, tiªu cùc cã, trªn b×nh diÖn nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc, ®©y lµ nh÷ng th¸ch thøc cho §¶ng vµ nhµ n­íc ta trong viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi ®Ó ®¹t tíi môc tiªu v× mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã võa ®¶m b¶o kinh tÕ ph¸t triÓn, võa ®¶m b¶o gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò x· héi, thùc hiÖn c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng. Theo chñ tr­¬ng ®ã trong nh÷ng n¨m võa qua, ®øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò x· héi n¶y sinh tõ nh÷ng t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ lµ t×nh tr¹ng ph©n tÇng x· héi, sù ph©n hãa giÇu nghÌo ngµy cµng râ rÖt... §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn t­¬ng ®èi tèt mèi quan hÖ gi÷a mét bªn lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ mét bªn lµ b¶o ®¶m sù c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn còng cßn tån t¹i kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Ph©n tÇng x· héi, ph©n ho¸ giÇu nghÌo lµ mét tÊt yÕu n¶y sinh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ë mét gãc ®é nµo ®ã ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nh­ng còng ®Æt ra kh«ng Ýt nh÷ng vÊn ®Ò tiªu cùc, nh­ lµ thÓ hiÖn cña mét t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi. Thùc tÕ vÊn ®Ò diÔn ra nh­ thÕ nµo ? Tr¶ lêi c©u hái nµy mang l¹i nh÷ng ý nghÜa nhÊt ®Þnh mµ tr­íc hÕt gióp ta thÊy ®­îc thùc tÕ cña mèi quan hÖ kinh tÕ - x· héi vµ viÖc gi¶i quyÕt nã trªn mét khÝa c¹nh cô thÓ ®ã lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph©n ho¸ giÇu nghÌo... 2. Kh¸i niÖm c«ng cô : 2.1. T¨ng tr­ëng kinh tÕ : T¨ng tr­ëng kinh tÕ hµm ý muèn nãi ®Õn sù thay ®æi thuÇn tuý vÒ l­îng cña nÒn kinh tÕ, nã ®­îc cô thÓ b»ng nh÷ng chØ sè nh­ lµ GDP. 2.2. Ph©n tÇng x· héi, ph©n ho¸ giÇu nghÌo : Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - Ph©n tÇng x· héi lµ chØ tr¹ng th¸i ph©n chia x· héi thµnh nh÷ng tÇng líp kh¸c nhau, c¬ b¶n dùa trªn ba tiªu chÝ : Tµi s¶n, quyÒn lùc vµ uy tÝn. Ph©n tÇng nh­ lµ h×nh thøc thÓ hiÖn sù bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi ë mét ®iÒu kiÖn thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh. - Ph©n ho¸ giÇu nghÌo chØ mét sù ph©n tÇng trong x· héi vµ chñ yÕu dùa trªn tiªu chÝ vÒ thu nhËp, møc sèng (Tµi s¶n). Ph©n tÇng x· héi ®­îc bµn tíi, vÒ c¬ b¶n cã hai lo¹i lý luËn. Thø nhÊt lý luËn vÒ xung ®ét, t¹i ®©y ng­êi ta nghiªng vÒ gi¶i thÝch ph©n tÇng x· héi nh­ lµ tr¹ng th¸i bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi, g©y nªn nh÷ng xung ®ét cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng. Lo¹i lý luËn thø hai thuéc vÒ tr­êng ph¸i chøc n¨ng khi hä cho r»ng ph©n tÇng x· héi thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng tÊt yÕu cña nã cho sù ph¸t triÓn cña x· héi. Ph©n tÇng x· héi ph¶i ®­îc gi¶i thÝch theo c¶ hai lý luËn trªn v× nã cã tÝnh hai mÆt, tuy nhiªn do tÝnh chÊt cña tiÓu luËn nµy cho nªn nghiªng vÒ c¸ch gi¶i thÝch thø nhÊt. 3. Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ph©n ho¸ giÇu nghÌo : Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, khi chóng ta cßn ë trong c¬ chÕ nÒn kinh tÕ tËp trung - quan liªu, nh÷ng ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ nµy kh«ng lµ ®iÒu kiÖn cho hiÖn t­îng ph©n tÇng trong x· héi, ®Æc biÖt lµ ph©n tÇng dùa trªn yÕu tè tµi s¶n ®ã lµ ®Æc thï cña chñ nghÜa b×nh qu©n, cµo b»ng víi t©m lý sî næi tréi, t­ëng chõng nh­ chóng ta ®· ®¹t ®­îc tr¹ng th¸i c«ng b»ng khi mµ trong x· héi Ýt tån t¹i hiÖn t­îng ng­êi nµy giµu h¬n ng­êi kia.. tuy nhiªn ®©y chØ lµ tr¹ng th¸i c«ng b»ng mang tÝnh chÊt h×nh thøc, cµo b»ng. C«ng cuéc ®æi míi, tr­íc hÕt lµ nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng theo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng , ®· thùc sù mang l¹i nh÷ng nh©n tè míi, ph¸ vì nh÷ng trë lùc tõ nh÷ng h¹n chÕ cña nÒn kinh tÕ cò mang l¹i, ph¸t huy ®­îc nh÷ng nguån lùc cña ®Êt n­íc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, theo ®ã nÒn kinh tÕ dÇn ®i vµo æn ®Þnh, duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®Èy lïi l¹m ph¸t phi m· vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 80, ®êi sèng cña ng­êi d©n kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn...thÕ nh­ng trong ®iÒu kiÖn qu¸ ®é tõ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng, hiÖn t­îng ph©n tÇng th­êng cã nh÷ng biÓu hiÖn bét ph¸t, ®«i khi "th¸i qu¸" do v« sè c¸c kÏ hë, Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. khuyÕt tËt trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý x· héi do cßn nh÷ng vïng "tranh tèi, tranh s¸ng" cho nh÷ng sù thao tóng ph¸p luËt, ®ång thêi còng lµ do b¶n chÊt n¨ng ®éng vµ quy luËt c¹nh tranh, ®µo th¶i kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tr­íc hÕt, t¹i sao kinh tÕ thÞ tr­êng víi kh¶ n¨ng m¹nh mÏ cña nã trong thùc hiÖn môc tiªu t¨ng tr­ëng l¹i ngµy cµng g©y nªn t×nh tr¹ng ph©n ho¸, ph©n ho¸ giÇu nghÌo ®iÒu nµy cã nh÷ng nh©n tè tÊt yÕu, ®ång thêi còng cã nh÷ng nh©n tè thÓ hiÖn sù bÊt b×nh ®¶ng trong x· héi, nÕu nh­ lµm râ ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n cña sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo cuèi cïng sÏ lµ c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ x· héi. Trong tÝnh chÊt cña nã, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ò cao kh¶ n¨ng cña chñ thÓ kinh tÕ vµ thùc tÕ kh«ng ph¶i ai còng cã kh¶ n¨ng nh­ nhau trong tiÕp cËn víi nh÷ng c¬ héi mµ thÞ tr­êng ®em l¹i, trong khÝa c¹nh nµy n¨ng lùc c¸ nh©n cña mçi chñ thÓ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi lµ hai nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng vÒ kinh tÕ vµ v­¬n lªn so víi nh÷ng ng­êi kh¸c ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña nhãm giµu cã trong x· héi. ë ®©y chóng ta kh«ng bµn tíi nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ n¨ng lùc c¸ nh©n nh­ lµ sù n¨ng ®éng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¸ch lµm ¨n mµ quan träng lµ t×m ra nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ sù bÊt b×nh ®¼ng trong tiÕp cËn víi nh÷ng c¬ héi cña thÞ tr­êng ch¼ng h¹n nh÷ng bÊt b×nh ®¨ng trong tiÕp cËn víi gi¸o dôc, ®µo t¹o cã thÓ dÉn tíi sù bÊt b×nh ®¼ng trong c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cu¶ mét nhãm x· héi nµo ®ã vµ ®Èy hä xuèng t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo vµ c¬ héi dµnh cho hä ngµy cµng Ýt ®i, sù ph©n ho¸ theo ®ã ngµy cµng trë nªn s©u s¾c h¬n. Ngoµi ra, b­íc ®Çu lµm quen víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®· khiÕn cho sù qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý x· héi cña nhµ n­íc ta cßn nhiÒu nh÷ng h¹n chÕ, ®ã còng lµ nh÷ng kÏ hë cho mét sè bé phËn v­¬n lªn mét c¸ch bÊt chÝnh vµ t¹o ra kho¶ng c¸ch víi nh÷ng nhãm x· héi kh¸c. Ph©n ho¸ giÇu nghÌo lµ mét thùc tr¹ng tÊt yÕu cña mäi x· héi, nã mét mÆt xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ, nh­ng mÆt kh¸c, quan träng h¬n nã møc ®é ph©n ho¸ m¹nh hay yÕu vµ qua ®ã thÓ hiÖn møc ®é bÊt b×nh ®¼ng x· héi cao hay thÊp cßn tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña mçi nhµ n­íc trong viÖc ®Ò cao hay kh«ng Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®Ò cao nh÷ng yÕu tè x· héi vµo trong c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. N­íc ta còng kh«ng n»m ngoµi tÝnh tÊt yÕu cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, thÕ nh­ng víi quan ®iÓm ®óng ®¾n vµ nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m voµ nh÷ng yÕu tè x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, chóng ta trong so s¸nh víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi ®· ®¹t nh÷ng thµnh qña v­ît tréi trªn lÜnh vùc x· héi, : sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, t­¬ng ®èi b×nh ®¼ng trong tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô x· héi nh­ lµ y tÕ, gi¸o dôc, kho¶ng c¸ch ph©n tÇng x· héi gi÷a c¸c tÇng líp lµ kh«ng qu¸ trªnh lÖch...Trong t×nh tr¹ng cßn lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, mét n­íc nghÌo th× nh÷ng thµnh tùu trªn lµ ®¸ng kÓ. Sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo nÕu nh­ kh«ng ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt cã thÓ ®em l¹i nh÷ng t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh chÝnh trÞ, qu¶n lý vµ trËt tù cïng víi sù æn ®Þnh cña mét quèc gia, nã cã thÓ trë thµnh nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy m©u thuÉn x· héi lªn ®iÓm ®Ønh gi÷a nhãm ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo trong x· héi, chÝnh v× thÕ víi b¶n chÊt nhµ n­íc vµ nh÷ng chøc n¨ng x· héi cña nã th× ë bÊt cø mét x· héi nµo còng cÇn tÝnh ®Õn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy dï r»ng møc ®é cã kh¸c nhau, nÕu nh­ nhµ n­íc Êy muèn tån t¹i. Mçi mét nhµ n­íc cô thÓ vµ tuú vµo hoµn c¶nh cña m×nh ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng chÝnh s¸ch nhÊt ®Þnh cho vÊn ®Ò nµy. ViÖt Nam , mét mÆt kh«ng ngõng ph¸t huy néi lùc, ngo¹i lùc cho t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m cè g¾ng gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ngµy cµng n©ng cao møc sèng chung cho toµn d©n, n©ng cao thu nhËp quèc d©n, v­ît khái t×nh tr¹ng lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn. MÆt kh¸c tËp trung vµo rót ng¾n kho¶ng c¸ch cña sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo trong x· héi, chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, hç trî cho nh÷ng nhãm cã ­u thÕ thÊp h¬n nh­ lµ c¸c céng ®ång n«ng th«n, miÒn nói... tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng nç lùc nh»m gi¶i quyÕt c«ng b»ng x· héi ®i ®«i víi nh÷ng chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng kinh tÕ v× môc tiªu chung cho sù ph¸t triÓn v÷ng bÒn. 4. KÕt luËn : Kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ph©n ho¸ giÇu nghÌo lµ mét t­¬ng quan tÊt yÕu, nã thÓ hiÖn sù n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ Êy ®ång thêi cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc nhÊt ®Þnh thóc ®Èy hÖ thèng kinh tÕ ph¸t triÓn, mÆt kh¸c còng lµ mét vÊn ®Ò x· héi cÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt cã vËy míi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.