Tài liệu Kinh nghiệm gia nhập wto của trung quốc và khả năng vận dụng vào việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Trong h¬n hai thËp kû qua , c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ë Trung Quèc ®· tiÕn hµnh trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸ , toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi .Toµn cÇu ho¸ ®· mang l¹i cho Trung Quèc c¶ nh÷ng c¬ héi lÉn th¸ch thøc . Cho ®Õn nay, sù ph¸t triÓn vµ thÞnh v-îng cña Trung Quèc phô thuéc kh¸ nhiÒu vao mèi quan hÖ cña Trung Quèc víi thÕ giíi bªn ngoµi . ChÝnh v× vËy , gia nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) lµ nhu cÇu thiÕt thùc ®Ó Trung Quèc tiÕp tôc ®i s©u c¶i c¸ch vµ héi nhËp m¹nh mÏ h¬n n÷a vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Gia nhËp WTO Trung Quèc sÏ cã nhiÒu lîi thÕ trong c¸c trµo l-u kinh tÕ toµn cÇu , Trung Quèc sÏ cã quyÒn chñ ®éng h¬n , giµnh ®-îc sù ph¸t triÓn lín h¬n , bè trÝ nguån tµi nguyªn hîp lý h¬n , lîi dông tèt h¬n c¸c nguån nh©n lùc vµ thÞ tr-¬ng quèc tÕ . ChÝnh v× vËy gia nhËp WTO lµ con ®-êng quan träng ®Ó Trung Quèc cã thÓ nhanh chãng trë thµnh mét c-êng quèc kinh tÕ . NhËn thøc ®-îc ®iÒu nµy , tõ l©u c¸c giíi l·nh ®¹o Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu cè g¾ng ®µm ph¸n ®Ó Trung Quèc ®-îc chÝnh thøc gia nhËp WTO. Vµ trong th¸ng 11 võa qua Trung Quèc ®· ®-îc chÝnh thøc c«ng nhËn lµ thµnh viªn ®Çy ®ñ cña WTO . Víi 15 n¨m ®µm ph¸n Trung Quèc ®· ®Ó l¹i cho c¸c n-íc ®ang cã xu h-íng gia nhËp WTO mét sè kinh nghiÖm hÕt søc quÝ b¸u , nhÊt lµ ViÖt Nam – mét quèc gia cã rÊt nhiÒu ®iÓm t-¬ng ®ång víi Trung Quèc c¶ vÒ van hoa lÉn chÝnh trÞ . ChÝnh v× ®iÒu nµy mµ em chän ®Ò tµi : "Kinh nghiÖm gia nhËp WTO cña Trung Quèc vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo ViÖt Nam" . Bµi viÕt cña em gåm 3 ch-¬ng nh- sau : Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ WTO Ch-¬ng II: Trung quèc gia nhËp vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo ViÖt Nam. Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam V× ®©y lµ mét trong sè Ýt lÇn em viÕt mét bµi cã tÝnh qui m« nhthÕ nµy nªn ch¾c ch¾n cã nhiÒu sai xãt . Em rÊt mong nhËn ®-îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt cña em ®-îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. 1 Tæ chøc Kinh TÕ QuècTÕ lµ h×nh thøc thÊp cña liªn kÕt Kinh TÕ Quèc TÕ. Nã ra ®êi qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ x· héi ,chÝnh trÞ vµ ph¸p lý cña c¸c quèc gia ®éc lËp v-ît ra khái ph¹m vi l·nh thæ quèc gia .Trong bèi c¶nh ®ã c¸c tæ chøc Kinh TÕ Quèc TÕ ra ®êi nh»m t¹o ®iªï kiÖn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ,thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ gióp c¸c quèc gia cïng ph¸t triÓn .Bëi vËy cã thÓ nãi r»ng :viÖc tham gia tÝch cùc vµ chñ ®éng vµo c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc Kinh TÕ Quèc TÕ võa lµ ®ßi hái kh¸ch quan võa lµ nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña mçi quèc gia trong bèi c¶nh hiÖn nay I,Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña WTO 1,Qu¸ tr×nh h×nh thµnh thµnh vµ ph¸t triÓn cña GATT vµ sù ra ®êi cña WTO WTO cã tiÒn th©n lµ GATT . GATT lµ mét hiÖp ®Þnh ®a ph-¬ng gi-· c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng nh»m cam kÕt mét lo¹t c¸c quÞ ®Þnh vÒ th-¬ng m¹i vµ thuÕ quan.GATT ®-îc thµnh lËp vµo ngµy 30/10/1947 víi sù ký kÕt cña 23 n-íc thµnh viªn vµ chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ 1/1/1948 vßng ®µm ph¸n ®Çu tiªn nµy ®· dÉn tíi 45000 sù nh-îng bé vÒ thuÕ quan g¾n víi 10 tØ USD gÝa trÞ hµng ho¸ chiÕm 1/5 gi¸ trÞ th-¬ng m¹i toµn cÇu Trong suèt 47 n¨m tån t¹i cña m×nh (tõ 1947-1995) sè l-îng thµnh viªn cña GATT t¨ng lªn kh«ng ngõng tõ 23 thµnh viªn , chøng tá viÖc tham gia vµo GATT sÏ ®-a l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia tham gia §Ó hiÓu râ sù ph¸t triÓn cña GATT ta sÏ tæng hîp c¸c vßng ®µm ph¸n vµ sè l-îng thµnh viªn tham gia N¨m §Þa ®iÓm(tªn gäi) §èi t-îng ®µm ph¸n Sè n-íc 1947 1949 1951 1956 1960-1961 Geneva Annecy Torgoay Geneva Geneva (Vßng Dillon) Gîneva (Vßng Kennedy) Geneva (Vßng Tokyo) ThuÕ ThuÕ ThuÕ ThuÕ ThuÕ 23 12 38 26 26 ThuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸. 62 ThuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c hiÖp ®Þnh chung. ThuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, c¸c nguyªn t¾c,dÞch vô ,quyÒn së h÷u trÝ tuÖ….. 102 1964-1967 1973-1979 1986-1993 Geneva (Vßng Urugoay) 2 123 Qua biÓu trªn ta thÊy ®èi t-îng ®µm ph¸n cña GATT ngµy cµng ®-îc më réng Ban ®Çu ®èi t-îng ®µm ph¸n chñ yÕu lµ thuÕ nh-ng ®Õn vßng Kenedy vµ Tokyo ®èi t-îng cña ®µm ph¸n ®-îc më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh- : chèng ph¸ gi¸ , biÖn ph¸p phi thuÕ quan… Tõ ®ã më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c n÷a lµm hÖ thèng GATT ngµy cµng ®-îc c¶i thiÖn vµ ®a d¹ng Vßng ®µm ph¸n Tokyo ®· c¾t gi¶m thuÕ rÊt nhanh chãng , trung b×nh 1/3 biÓu thuÕ h¶i quan 9 thÞ tr-êng c«ng nhiÖp cña cña thÕ giíi , gi¶m xuèng 4,7% thuÕ b×nh qu©n c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ møc 40% tõ khi thµnh lËp GATT. Trong 47 n¨m tån t¹i GATT ®· ®¹t ®-îc thµnh c«ng rùc rì trong viÖc xóc tiÕn th-¬ng m¹i vµ ®¶m b¶o th-¬ng m¹i ho¸ toµn cÇu . TÝnh riªng môc thuÕ quan gi¶m liªn tôc còng lµm cho th-¬ng m¹i thÕ giíi t¨ng rÊt cao , trung b×nh kho¶ng 8%/n¨m vµo nh÷ng n¨m 50,60 .Nhê ®éng lùc cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i nµy ®· gióp tØ lÖ t¨ng tr-ëng th-¬ng m¹i v-ît qu¸ møc t¨ng trªn toµn thÕ giíi trong kû nguyªn GATT . Tuy nhiªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña GATT th× th-¬ng m¹i thÕ giíi còng n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò mµ GATT kh«ng thÓ chi phèi ®-îc . VÝ dô vµo nh÷ng n¨m cña thÊp kû 70 ,80 viÖc c¾t gi¶m mét lo¹t c¸c lo¹i thuÕ th× ®· lµm cho chÝnh phñ c¸c n-íc ®-a ra nh÷ng h×nh thøc b¶o hé kh¸c cho lÜnh vùc kinh tÕ néi ®Þa ®ang gÆp c¹nh tranh gay g¾t tõ n-íc ngoµi . TØ lÖ thÊt nghiÖp cao vµ sù ph¸ s¶n th-êng xuyªn cña c¸c nhµ m¸y lµm chÝnh phñ c¸c n-íc Au, MÜ gi¶m ®é tin cËy vµo hiÖu qu¶ cña GATT . Ngoµi ra tõ n¨m 1980 kinh tÕ thÕ giíi ®· cã sù t¨ng tr-ëng v-ît bËc - §ã lµ sù gia t¨ng ®Çu t- quèc tÕ vµ th-¬ng m¹i dÞch vô . C¸c lo¹i h×nh nµy ®Òu kh«ng ®-îc GATT ®iÒu chØnh . MÆt kh¸c trong mét sè lÜnh vùc kh¸c nh- n«ng nghiÖp th× hÖ thèng ®a biªn cã nhiÒu lç hæng , c¸c lç lùc tù do ho¸ mang l¹i thµnh c«ng nhá nhoi . Trong ngµnh dÖt th× chØ ®¹t ®-îc tho¶ thuËn duy nhÊt nh- mét ngo¹i lÖ cña cña c¸c nguyªn t¾c th«ng th-êng cña GATT – HiÖp ®Þnh ®a sîi . Víi nh÷ng h¹n chÕ trªn ®ßi hái c¸c thµnh viªn cña GATT ph¶i nç lùc t¨ng c-êng vµ më réng hÖ thèng ®a biªn nµy nh»m kh¾c phôc c¸c h¹n chÕ . C¸c cè g¾ng nµy ®· dÉn ®Õn vßng ®µm ph¸n Urugoay vµ sù ra ®êi cña tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) -u viÖt h¬n . Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ë vßng Urugoay cã thÓ ph©n ra lµm mÊy mèc chÝnh sau : - Tõ th¸ng 9/1986 , c¸c bé tr-ëng c¸c n-íc thµnh viªn chÊp nhËn ch-¬ng tr×nh nghÞ sù cho ®µm ph¸n , bao gåm c¸c vÊn ®Ò bøc xóc vÒ chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i , viÖc më réng hÖ thèng th-¬ng m¹i , dÞch vô së h÷u trÝ tuÖ . -1988 lµ giai ®oan ®¸nh gi¸ gi÷a kú , ë giai ®o¹n nµy c¸c bé tr-ëng ®½ nhÊt trÝ mét tæng thÓ c¸c kÕt qu¶ ban ®Çu , bao gåm sù nh-îng bé cho th©m nhËp thÞ tr-êng n«ng s¶nvµ c¶i thiÖn chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i. - 12/90: Cã sù khèng nhÊt vÒ b¶n chÊt cña c¸c cam kÕt c¶i c¸ch th-¬ng m¹i n«ng nghiÖp trong t-¬ng lai nh¨m kÐo dµi vßng ®µm ph¸n. - 12/1991-1993 : diÔn ra c¸c th-¬ng l-îng nh»m gi¶i quyÕt m©u thuÉn . 3 -15/4/1994: t¹i cuéc häp ë Marakesh (Monaco) , bé tr-ëng cña 125 n-íc tham gia ký kÕt tuyªn bè Maraket vµ WTO ra ®êi sau 8 n¨m th-¬ng l-îng ®a phu¬ng . - 1/1/1995 WTO thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng. 2. Sù kh¸c nhau gi÷a WTO vµ GATT WTO lµ tæ chøc cã tiÒn th©n lµ GATT nh-ng ho¸n thiÖn h¬n . WTO cã mét thÓ chÕ ph¸p lÝ cña hÖ thèng thèng th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng . WTO ®-a ra c¸c nghÜa vô cã tÝnh nguyªn t¾c ®Ó chÝnh phñ c¸c n-íc thiÕt lËp khu«n khæ , luËt lÖ vµ vµ c¸c chÝnh s¸ch th-¬ng trong n-íc phï hîp víi th-¬ng m¹i thÕ gi¬I . WTO lµ nÒn t¶ng cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn c¸c qun hÖ th-¬ng m¹i gi÷a c¸c n-íc th«ng qua cuéc thaá luËn , phan xÐt cã tÝnh tËp thÓ . WTO kh«ng ph¶i lµ sù më réng ®¬n gi¶n cña GATT mµ WTO hoµn toµn thay thÕ GATT vµ cã ®Æc ®iÓm rÊt kh¸c biÖt bao gåm : - GATT lµ mét lo¹t c¸c qui ®Þnh , hiªp ®Þnh ®a biªn kh«ng cã nÒn t¶ng vÒ thÓ chÕ , chØ cã mét ban th- ký nhá g¾n víi môc ®Ýnh ban ®Çu lµ cè g¾ng thµnh lËp tæ chøc th-¬ng m¹i quèc tÕ WTO vµo nh÷ng n¨m 40 cßn WTO lµ mét tæ chøc th-êng trùc cã ban th- ký riªng .Trong khi ®ã GATT ho¹t ®éng trªn c¬ së t¹m thêi . C¸c cam kÕt cña GATT cã tÝnh t¹m thêi kh«ng ®Çy ®ñ , lu«n cÇn bæ xung , söa ®æi , cßn c¸c cam kÕt cña WTO lµ ®Çy ®ñ vµ æn ®Þnh - GATT lµ mét c«ng cô ®a biªn cßn c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO bao gåm c¸c cam kÕt cña c¸c n-íc thµnh viªn ®Ó trá thµnh c¸c n-íc thµnh viªn ®Çy ®ñ . - HÖ thèng gi¶i quÕt trµnh ch©p cña WTO nhanh h¬n , n¨ng ®éng h¬n , vµ Ýt bÞ t¾c nghÏn so víi GATT . ViÖc thùc hiÖn c¸c ph¸n quyÕt còng dÔ dµng vµ ®¶m b¶o h¬n . Nh- vËy, WTO ®· kÕ thõa GATT vµ ph¸t triÓn lªn mét tÇm cao míi nh»m tiÕp tôc sø mÖnh thóc ®Èy th-¬ng m¹i thÕ giíi trong t×nh h×nh míi . 3. Môc tiªu cña WTO: WTO kÕ thõa môc tiªu cao c¶ cña GATT - ®ã lµ t¹o ra m«i tr-êng th-¬ng m¹i quèc tÕ an toµn vµ réng kh¾p nh»m ®¹t ®-îc sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trªn ph¹m vi toµn cÇu. Môc tiªu cao c¶ nµy ®-îc chia ra theo 3 môc tiªu chÝnh mµ WTO theo ®uæi: - Cè g ¾ng gi¶m thiÓu thuÕ quan vµ c«ng cô phi thuÕ quan ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô nh»m thóc ®Èy th-¬ng m¹i quèc tÕ ®em l¹i lîi Ých cho mäi d©n téc . - Cã c¸c ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng nh»m h¹n chÕ c¸c tiªu cùc trong th-¬ng m¹i nh- : 4 - Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th-¬ng m¹i nhanh gän t¹o hµnh lang, c¬ së ph¸p lÝ cho ho¹t ®éng th-¬ng m¹i ph¸t triÓn. II. Nguyªn t¾c vµ tæ chøc ho¹t ®éng cña WTO. 1.C¸c nguyªn t¾c cña hÖ thèng th-¬ng m¹i . HiÖp ®Þnh WTO bao gåm 29 v¨n b¶n ph¸p lý riªng biÖt bao chïm mäi lÜnh vùc tõ n«ng nghiÖp ®Õn nghµnh dÖt may , tõ dÞch vô tíi viªc mua s¾m cña chÝnh phñ , c¸c qui t¾c xuÊt xø , së h÷u trÝ tuÖ. Ngoµi ra cßn cã 25 nguyªn t¾c bæ xung , quÕt ®Þnh vµ ghi nhí cÊp bé tr-ëng , qui ®Þnh nh÷ng nghÜa vô vµ cam kÕt cña c¸c n-íc thanh viªn . Trong tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n nµy næi bËt lªn c¸c nguyªn t¾c sau: a.Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong th-¬ng m¹i quèc tÕ . + §·i ngé tèi huÖ quèc (MFN) : Theo ®iÒu 1 vÒ kho¶n MFN , mçi thµnh viªn sÏ dµnh sù -u ®·i cña m×nh ®èi víi s¶n phÈm cña c¸c thanh viªn kh¸c . Kh«ng mét thµnh viªn nµo ®-îc dµnh lîi thÕ th-¬ng m¹i ®Æc biÖt thµnh viªn ®¬n lÎ kh¸c hay ph©n biÖt ®èi xö chèng l¹i n-íc ®ã , ®iÒu nµy cã nghÜa lµ khi -u ®·i mËu dÞch ®-îc bÊt kú hai thµnh viªn nµo cña WTO tho¶ thuËn víi nhau th× ngay lËp tøc sÏ cã hiÖu lùc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c n-íc thµnh viªn kh¸c.ChÝnh nhê ®iÒu nµy , c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®-îc h-ëng lîi Ých cña nh÷ng tho¶ thuËn -u ®·i mµ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn dµnh cho nhau. + Mét lo¹i h×nh chèng ph©n biÖt ®èi xö kh¸c lµ “ ®·i ngé trong n-íc” . Lo¹i h×nh nµy ®ßi hái khi hµng ho¸ th©m nhËp vµo mét thÞ tr-êng th× nã ph¶i ®-îc ®èi xö kh«ng kÐm -u ®·i so víi hµng ho¸ t-¬ng tù ®-îc s¶n xuÊt trong n-íc . Sù ®èi xö quèc gia nµy th-êng chØ lµ kÕt qu¶ th-¬ng l-îng gi÷a c¸c thµnh viªn . b. Sù th©m nhËp thÞ tr-êng ngµy cµng t¨ng vµ cã thÓ dù b¸o tr-íc . Môc tiªu cña WTO lµ gi¶m thiÓu thuÕ quan , thóc ®Èy th-¬ng m¹i quèc tÕ . V× vËy c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t- , ng-êi chñ , ng-êi lao ®éng vµ ng-êi tiªu dïng mét m«i tr-êng kinh doanh cã thÓ khuyÕn khÝch th-¬ng m¹i , ®Çu t- t¹o c«ng ¨n ,viÖc lµm còng nh- t¹o c¬ héi gi¸ c¶ thÊp trªn thÞ tr-êng . Møc ®é gi¶m thuÕ cña GATT t¹i biªn giíi gi¶m rÊt nhanh sau c¸c vßng ®µm ph¸n, trung b×nh mçi vßng gi¶m gÇn 5% , tõ 38%(n¨m 1947) xuèng cßn 4%(n¨m 1994). Ngoµi viÖc xóc tiÕn th-¬ng m¹i th× nh÷ng ®iÒu kiÖn th-¬ng m¹i còng cã thÓ dù b¸o tr-íc do hiÖp ®Þnh cña WTO chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kho¶n râ rµng , ®-îc th«ng tin réng cïng viÖc gi¸m s¸t , ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cña c¸c quèc gia trong cïng thêi kú. 5 c. Thóc ®Èy c¹nh tranh lµnh m¹nh . WTO lµ tæ chøc h-íng tíi tù do ho¸ th-¬ng m¹i trªn toµn cÇu nh-ng hiÖn t¹i nã vÉn ®-îc coi lµ mét d¹ng b¶o hé . WTO cung cÊp cho c¸c n-íc thµnh viªn ®Ó tiÕn hµnh viÖc chèng tr¶ l¹i mäi biÖn ph¸p cã thÓ gay mÐo mã vÒ gi¸ c¶ ho¨c g©y tæn h¹i cho chÝnh n-íc b¹n hµng nh- b¸n ph¸ gi¸ , trî cÊp ®Çu vµo , ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phô thu ®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó b¶o hé néi ®Þa , sö dông c¸c hµng rµo kü thuËt ®Ó h¹n chÕ hoÆc lµm chËm. chÔ bu«n b¸n …Theo nguyªn t¾c nµy buéc c¸c n-íc thµnh viªn cña WTO ph¶i ®-a ra nh÷ng øng xö c«ng b»ng víi c¸c b¹n hµng , gi¶m bít b¶o hé , luËt lÖ th-¬ng m¹i ph¶i râ rµng , tr¸nh hiÖn t-îng tiªu cùc vµ ®-a ra c¸c sù b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ … d.KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ c¶i c¸ch kinh tÕ . HiÖn t¹i , cã h¬n 3/4 sè thµnh viªn cña WTO lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h-íng thÞ tr-êng . §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ph¸t triÓn thÞnh v-îng chung trong WTO th× c¸c n-íc nµy cÇn ph¶i ®-îc quan t©m ®Æc biÖt vÒ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ .C¸c hiÖp ®Þnh cña WTO ®· kªu gäi t¨ng c-êng thùc hiÖn sù nh-¬ng bé th©m nhËp thÞ tr-êng v× lîi Ých xuÊt khÈu hµng ho¸ cña nh÷ng n-íc nµy vµ t×m kiÕm sù trî gióp kü thuËt cho hä . Lêi kªu gäi nµy ®-îc ®-a ra tõ n¨m 1965 vµ d-îc x¸c nhËn l¹i sau vßng ®µm ph¸n Tokyo vµ ®-a ra c¸c nguyªn t¾c cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn h-ëng qui chÕ hÖ th«ng chung thuÕ quan -u ®·i (GSPgeneralized system of preferences). e.T¨ng tr-ëng më cöa th-¬ng m¹i . ViÖc më cöa th-¬ng m¹i gióp cho c¸c quèc gia tËn dông ®-îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh ®Ó chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt , mang l¹i lîi Ých cho mäi quèc gia tham gia th-¬ng m¹i quèc tÕ . Më cöa th-¬ng m¹i còng mang l¹i cho c¸c c«ng ty néi ®Þa dÔ x©m nhËp thÞ tr-êng míi vµ sù më réng qui m« s¶n xuÊt , t¨ng tÝnh c¹nh tranh … Ngoµi ra, cßn cã thÓ thøc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ , ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tèt h¬n , tiÕt kiÖm ®-îc chi phi s¶n xuÊt . ChÝnh v× c¸c lîi Ých trªn mµ WTO ®-a ra nguyªn t¾c nµy vµ cè g¾ng gi¶m thiÓu sù b¶o hé th-êng xuyªn cña c¸c chÝnh phñ . §©y lµ nguyªn nh©n dÉn tíi sù tr× trÖ kh«ng hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty vµ kh«ng khuyÕn khÝch c¶i tiÕn s¶n phÈm…lµm th-¬ng m¹i trong n-íc vµ thÕ giíi kh«ng ph¸t triÓn m¹nh . f.Gi¶i quyÕt bÊt ®ång th-¬ng m¹i . Theo nguyªn t¾c nµy , mäi n-íc thanh viªn dï nhá hay lín ®Òu cã thÓ th«ng qua uû ban gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp tho¶ ®¸ng nh÷ng tranh chÊp bu«n b¸n mµ quyÒn lîi cña hä ®ang bÞ b¹n hµng vi ph¹m . Ph-¬ng thøc gi¶i quyÕt ®Çu tiªn lµ th-¬ng l-îng song ph-¬ng . 6 NÕu th-¬ng l-îng trong 60 ngµy kh«ng thµnh th- ký cña WTO sÏ cö mét tæ träng tµi gåm 3 chuyªn gia tõ c¸c n-íc kh«ng liªn quan ®Õn hai n-íc cã tranh chÊp ®Ó xö . ViÖc ph¸n quÕt nÕu kh«ng cã kh¸ng ¸n th× ph¶i tu©n thñ , nÕu kh«ng sÏ bÞ trõng ph¹t . 2.Tæ chøc hoat ®éng cña WTO . WTO cã mét c¬ quan cao nhÊt ®ã lµ héi nghi cÊp bé tr-ëng bao gåm tÊt c¶ c¸c ®¹i diÖn cña c¸c n-íc thµnh viªn vµ ®-îc tæ chøc Ýt nhÊt 2 n¨m mét lÇn .Héi nghÞ quyÕt quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn . Tuy nhiªn , c«ng viÖc hµng ngµy cña WTO do mét sè c¬ quan chøc n¨ng gi¶i quyÕt , chñ yÕu lµ héi ®ång chung bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO . Héi ®ång nµy cã tr¸nh nhiÖm b¸o c¸o cho héi nghÞ cÊp bé tr-ëng mäi t×nh h×nh vµ c¸c c«ng viÖc gi¶I quyÕt cña m×nh . Trong viÖc thay mÆt Héi nghÞ bé tr-ëng gi¶i quyÕt c«ng viÖc hµng ngµy , Héi ®ång chung ®-îc chia thµnh hai uû ban: -Uû ban gi¶iquyÕt c¸c tranh chÊp (DSB) cã chøc n¨ng gi¸m s¸t c¸c thñ tôc gi¶iquyÕt tranh chÊp . -Uû ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cã chøc n¨ng ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cña tõng n-íc thµnh viªn . Héi ®ång chung còng ph©n chia tr¸ch nhiÖm thµnh 3 uû ban chÝnh gåm : -Héi ®ång th-¬ng m¹i vÒ hµng ho¸ nh»m gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c chøc n¨ng cña tÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i cã liªn quan ®Õn hµng ho¸ , mÆc dï c¸c hiÖp ®Þnh ®ã cã c¸c uû ban gi¸m s¸t riªng . Trong héi ®ång th-¬ng m¹i vÒ hµng ho¸ cã c¸c uû ban nhá thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng riªng. -Héi ®ång th-¬ng m¹i vÒ dÞch vô. - Héi ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIP) : Héi ®ång nµy chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c hiÖp ®Þnh riªng cña WTO vµ cã thÓ thµnh lËp c¸c nhãm lµm viÖc d-íi quyÒn m×nh nÕu cÇn thiÕt . Ba uû ban kh¸c ®-îc thµnh lËp bëi héi nghÞ bé tr-ëng cã nhiÖm vô b¸o c¸o lªn héi ®ång chung ®ã lµ : - Uû ban vÒ th-¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn :Cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn - Uû ban vÒ c¸n c©n thanh to¸n :Cã tr¸ch nhiÖm t- vÊn cho c¸c thµnh viªn WTO vµ c¸c n-íc kh¸c nh»m gi¶i quyÕt trë ng¹i vÒ c¸n c©n thanh to¸n . - Uû ban vÒ dù to¸n , tµi chÝnh vµ hµnh chÝnh : Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch cña WTO. 7 Nãi tãm l¹i trong c¬ cÊu tæ chøc cña WTO cã rÊt nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng nhá . Mçi c¬ quan ®Òu cã chøc n¨ng vµ nhiªm vô riªng cña m×nh nh-ng ®Òu v× môc ®Ých më réng sù ph¸t triÓn cña WTO nãi riªng vµ ho¹t ®éng th-¬ng m¹i thÕ giíi nãi chung. III. Vai trß cña WTO ®èi víi lîi Ých cña c¸c quèc gia th¸nh viªn. 1.VÒ kinh tÕ - Tham gia vµo WTO sÏ më ra thÞ tr-êng hµng xuÊt khÈu réng lín cho c¸c thµnh viªn th«ng qua xu thÕ c¾t gi¶m thuÕ quan .WTO tiÕn hµnh theo dâi c¸c chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cña c¸c quèc gia , th«ng b¸o kÞp thêi vµ chÝnh x¸c tíi tõng n-íc thµnh viªn kh¸c . Tõ ®ã tõng n-íc cã nh÷ng ®iÒu chØnh hay bæ xung cho phï hîp . Mét chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cña mét quèc gia ph¶i ®-îc c«ng khai râ rµng vµ nghiªm chØnh thùc hiÖn .NÕu tranh chÊp th-¬ng m¹i x¶y ra th× WTO sÏ cö ban träng tµi gåm ba chuyªn gia tõ c¸c n-íc kh«ng liªn quan tíi c¸c bªn tranh chÊp ®Ó hoµ gi¶i , khi hoµ gi¶i xong nÕu bªn nµo vi ph¹m th× buéc ph¶i thay ®æi hµnh ®éng nÕu kh«ng c¸c n-íc thµnh viªn kh¸c sÏ tiÕn hµnh tr¶ ®òa th-¬ng m¹i . Vai trß gi¸m s¸t vµ hoµ gi¶i c¸c chÝnh s¸ch vµ tranh chÊp th-¬ng m¹i cña WTO ®· gãp phÇn t¹o kh«ng khÝ an toµn trong bu«n b¸n , tr¸nh x¶y ra c¸c tranh chÊp ®¸ng tiÕc trong giao l-u hµng ho¸ vµ dÞch vô quèc tÕ . - §èi víi c¸c n-íc ph¸t triÓn , tham gia vµo WTO sÏ cã c¬ héi ®-îc trî gióp kü thuËt t- vÊn tõ WTO còng nh- c¸c n-íc thµnh viªn kh¸c .WTO cã nguyªn t¾c lµ dµnh sù -u tiªn ®Æc biÖt cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn , trî gióp c¸c n-íc nµy qua viÖc c¶i thiÖn hîp t¸c th-¬ng m¹i . C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ thµnh viªn cña WTO kh«ng cÇn cã sù ®¸p øng trë l¹i trong c¸c vßng ®amf ph¸n trong viÖc c¾t gi¶m thóª quan vµ c¸c hµng rµo th-¬ng m¹i kh¸c . WTO trî gióp c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn thùc thi c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ v× trªn thùc tÕ nhiÒu n-íc cã rÊt Ýt kh¶ n¨ng tù vÖ vµ chØ cã thÓ tr«ng cËy vµo luËt chung ®Ó tranh sù ph©n biÖt ®èi xö cña c¸c n-íc b¹n hµng m¹nh h¬n . Ngoµi ra , WTO còng ®· can thiÖp khi cÇn thiÕt ®Ó buéc kh«ng chØ c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ c¶ c¸c n-íc NICs ph¶i hµnh ®éng cã tr¸ch nhiÖm trong bu«n b¸n víi c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn h¬n . ChÝnh v× vËy c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn tham gia WTO ®· ®¹t tû lÖ t¨ng tr-ëng vÒ xuÊt khÈu t¨ng nhanh h¬n nhiÒu lÇn so víi møc trung b×nh thÕ giíi . Tham gia vµo WTO c¸c quèc gia còng tËn dông ®-îc nguyªn t¾c chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n-íc tr-íc c¸c ®èi thñ n-íc ngoµi nhiÒu vèn , kü thuËt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý ®ang s½n sµng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó chiÕm thÞ tr-êng - Tham gia vµo WTO c¸c quèc gia sÏ thóc ®Èy ®-îc quan hÖ th-¬ng m¹i quèc tÕ do sù qui ®Þnh râ rµng vÒ c¸c thñ tôc xuÊt nhËp khÈu , c¸c qui ®Þnh vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ cña h¶i quan râ rµng chÝnh x¸c … 8 Víi tÊt c¶ c¸c lîi Ých trªn ta thÊy viÖc tham gia WTO sÏ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho mäi quèc gia thµnh viªn , bÊt kÓ giµu hay nghÌo , lín hay nhá . 2. VÒ chÝnh trÞ – x· héi - Tham gia vµo WTO sÏ t¹o c¬ héi cã mét chç ®øng tèt cho quèc gia thµnh viªn trªn tr-êng quèc tÕ , kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ quan träng cña m×nh trong bu«n b¸n quèc tÕ , kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ quan träng cña m×nh trong bu«n b¸n quèc tÐ th«ng qua sù b×nh ®¼ng , tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c th-¬ng m¹i vµ cïng cã lîi.Gia nhËp WTO còng chÝnh lµ t¹o cho m×nh thªm mét l¸ phiÕu trong tæ chøc nµy vµ cã thÓ cã c¸c chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng hãa , dÞch vô quèc gia . - Tham gia vµo WTO sÏ thay ®æi hÖ thèng chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i cho râ rµng ,phï hîp . Mäi thñ tôc vµ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®-îc gi¶m thiÓu vµ c«ng khai cho mäi ng-êi biÕt vµ nghiªm chØnh thùc hiÖn . §iÒu nµy ®· gióp c¸c quèc gia lo¹i trõ bít c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng lµnh m¹nh vµ t×nh tr¹ng tiªu cùc cña c¸c h¶i quan ë c¸c cöa khÈu … lµm m«i tr-êng kinh doanh th«ng tho¸ng lµnh m¹nh . - Tham gia vµo WTO sÏ thøc ®Èy th-¬ng m¹i quèc tÕ , lµm gi¶m gi¸ c¶ hµng ho¸ quèc tÕ ,n©ng cao ®êi sèng d©n c- c¸c n-íc . Hµng ho¸ do c¹nh tranh dÉn tíi lu«n thay ®æi vÒ mÉu m· , kiÓu d¸ng ,chÊt l-îng… ®· biÕn ng-êi tiªu dïng thµnh nh÷ng häc viªn suèt ®êi .TÊt c¶ c¸c ®iÒu nµy lµm con ng-êi cµng ph¸t triÓn hoµn thiÖn , x· héi ngµy cµng v¨n minh. IV.C¸c ®iÒu kiÖn gia nhËp WTO 1.Ph¶i lµ quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. WTO kh«ng chÊp nhËn bÊt kú quèc gia nµo lµ thµnh viªn mµ gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô cña hä kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶ thÞ tr-êng cho dï n-íc nµy cã thÓ ®¹t ®-îc kim ngh¹ch th-¬ng m¹i lín. V× lÝ do nµy mµ kh«ng mét quèc gia XHCN nµo tr-íc ®©y ®-îc trë thµnh thµnh viªn GATT. 2.Ph¶i s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô lµ thµnh viªn. Trë thµnh thµnh viªn WTO, mäi quèc gia ®Òu ph¶i thi hµnh nghiªm chØnh hµng lo¹t c¸c nghÜa vô mµ WTO ®-a ra. Do vËy, ngay tõ khi xem xÐt ®¬n xin gia nhËp, héi ®ång néi c¸c WTO sÏ ph¶i c©n nh¾c kÜ l-ìng xem c¸c n-íc ®Ö ®¬n ®· s½n sµng vµ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu nghÜa vô hay kh«ng. C¸c nghÜa vô gåm: - C«ng khai vÒ chÕ ®é bu«n b¸n quèc tÕ nh- chÝnh s¸ch trî cÊp XK, chÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ, …, ngoµi ra cßn ph¶i 9 th«ng b¸o c«ng khai c¸c sè liÖu kinh tÕ c¬ b¶n, t×nh h×nh kinh tÕ nãi chung, gi¸ c¶ ®Çu vµo, tiÒn l-¬ng… - Cã nghÜa vô xo¸ bá ph©n biÖt ®èi xö, s½n sµng chÊp nhËn nh÷ng nh©n nh-îng vÒ thuÕ khi cÇn thiÕt. 3.Ph¶i nép ®¬n xin gia nhËp vµ ®-îc sù t¸n thµnh th«ng qua bá phiÕu cña 2/3 sè thµnh viªn trë nªn.Quèc gia muèn gia nhËp ph¶i tr×nh ®¬n xin gia nhËp lªn gi¸m ®èc WTO. Héi ®ång néi c¸c sÏ thµnh lËp mét uû ban xÐt duyÖt ®Ó xem xÐt ®¬n xin gia nhËp sau ®ã uû ban nµy sÏ ®Ò xuÊt ý kiÕn vµ ®-a ra mét dù th¶o nghÞ ®Þnh gia nhËp. Ngoµi ra n-íc xin gia nhËp ph¶i tr×nh mäi v¨n b¶n liªn quan kh¸c nh- mét b¶n b¸o c¸o vÒ chÝnh s¸ch ngo¹i th-¬ng vµ ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái th«ng qua ®èi tho¹i víi chñ tÞch uû ban xÐt duyÕt. Sau khi tÊt c¶ c¸c thñ tôc ®· hoµn tÊt, chñ tÞch uû ban xÐt duyÖt sÏ tr×nh lªn WTO ®Ó phª chuÈn. T- c¸ch cña n-íc thµnh viªn chØ ®-îc phª chuÈn sau cuéc bá phiÕu víi kÕt qu¶ tõ 2/3 n-íc t¸n thµnh trë lªn. Khi mäi ®iÒu kiÖn trªn tho¶ m·n, n-íc ®Ö ®¬n sÏ chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña WTO. NghÞ ®Þnh th- gia nhËp WTO sau khi ®-îc phª chuÈn cña quèc héi n-íc ®Ö ®¬n (th«ng th-êng lµ 30 ngµy sau khi ®-îc quèc héi phª duyÖt) 10 Ch-¬ng II Kinh nghiÖm gia nhËp WTO cña TQ vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo ViÖt Nam I.Trung Quèc víi tiÕn tr×nh gia nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) Trong h¬n hai thËp kû qua, c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ë Trung Quèc ®· tiÕn hµnh trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÕ giíi. Toµn cÇu ho¸ ®· ®em l¹i cho Trung Quèc c¶ c¬ héi lÉn th¸ch thøc. Cho ®Õn nay, sù ph¸t triÓn thÞnh v-îng cña Trung Quèc phô thuéc kh¸ nhiÒu vµo c¸c mèi liªn kÕt cña Trung Quèc víi thÕ giíi bªn ngoµi. ChÝnh v× vËy, gia nhËp WTO lµ nhu cÇu thiÕt thùc ®Ó Trung Quèc tiÕp tôc ®i s©u vµo c¶i c¸ch vµ héi nhËp m¹nh mÏ h¬n n÷a vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Gia nhËp WTO, Trung Quèc sÏ cã nhiÒu lîi thÕ trong c¸c trµo l-u kinh tÕ toµn cÇu, TQ sÏ n¾m v÷ng quyÒn chñ ®éng h¬n, giµnh ®-îc sù ph¸t triÓn lín h¬n, bè trÝ nguån tµi nguyªn hîp lý h¬n, lîi dông tèt h¬n c¸c nguån lùc vµ thÞ tr-êng quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, gia nhËp WTO lµ con ®-êng quan tréng ®Ó TQ cã thÓ trë thµnh mét c-êng quèc kinh tÕ. NhËn thøc ®-îc ®iÒu nµy, tõ l©u c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu cè g¾ng ®µm ph¸n ®Ó TQ ®-îc chÝnh thøc gia nhËp WTO. 1.§µm ph¸n ®a ph-¬ng Ngµy 11/7/86. §¹i sø qu¸n TQ ë liªn hîp quèc t¹i Geneve – TiÒn Giai §«ng göi c«ng hµm cho GATT chÝnh thøc ®Ò xuÊt viÖc chÝnh phñ TQ xin kh«i phôc ®Þa vÞ n-íc tham gia kÝ kÕt hiÖp ®Þnh chung vÒ mËu dÞch vµ thuÕ quan. §Õn th¸ng 6/87, GATT ®· thµnh lËp “ Nhãm c«ng t¸c vÒ ®Þa vÞ n-íc tham gia kÝ kÕt hiÖp ®Þnh chung cña TQ” . Tõ n¨m 1986 ®Õn nay, TQ ®· thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p më cöa vµ c¶i c¸ch thÓ chÕ mËu dÞch, t¨ng c-êng ®µm ph¸n víi c¸c bªn kÝ kÕt hiÖp ®Þnh chñ yÕu. C¸c cè g¾ng cña TQ ®-îc thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm chÝnh sau: -§Èy m¹nh nhÞp ®é c¶i c¸ch mËu dÞch §¹i héi 14 §CS TQ (1992) tuyªn bè x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng XHCN, lµm cho thÓ chÕ kinh tÕ TQ thÝch øng víi yªu cÇu cña GATT. Trong nh÷ng n¨m 1986 – 1992, TQ ®· c¶i c¸ch m¹nh mÏ thÓ chÕ qu¶n lý ngo¹i th-¬ng, xo¸ bá dÇn sù ®éc quyÒn cña Nhµ n-íc, huû bá dÇn trî cÊp XK. Tõ 1994, TQ huû bá ph¸p lÖnh ®èi víi tæng møc NK, c¶i c¸ch chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i. 11 -Më cöa thÞ tr-êng cã thø tù Kh«ng ®i ng-îc l¹i xu h-íng toµn cÇu ho¸, TQ ®· tõng b-íc më cöa nÒn kinh tÕ theo nhiÒu tÇng nÊc : + Mét lµ: Gi¶m thuÕ quan trªn quy m« lín. + Hai lµ : Tõng b-íc më cöa thÞ tr-êng s¶n phÈm trong n-íc vµ cam kÕt trao ®æi tù do ®ång NDT ë c¸c h¹ng môc th«ng th-êng. + Ba lµ : më cöa mét phÇn thÞ tr-êng tiÒn tÖ vµ b¶o hiÓm trong n-íc, cho phÐp vèn n-íc ngoµi cã ®iÒu kiÖn tù do h¬n khi th©m nhËp thÞ tr-êng vèn trong n-íc + Bèn lµ : Trong cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Ch©u ¸ võa qua, TQ ®· cam kÕt vµ thùc hiÖn cam kÕt kh«ng ph¸ gi¸ ®ång NDT, ®ßng thêi cßn tham gia viÖn trî cho vay ®èi víi c¸c n-íc (Th¸i Lan, Ind«nªxia) ®Ó lµm dÞu vµ gãp phÇn h¹n chÕ cuéc khñng ho¶ng nµy. Cïng víi nhiÒu cè g¾ng kh¸c, trong 15 n¨m qua, TQ lu«n gi÷ th¸i ®é tÝch cùc, ®· tiÕn hµnh gÇn 30 lÇn héi nghÞ nhãm c«ng t¸c ®Þa ph-¬ng vµ hµng tr¨m lÇn ®µm ph¸n song ph-¬ng. Nh÷ng cuéc ®µm ph¸n nµy ®· ®¹t ®-îc rÊt nhiÒu tho¶ thuËn. 2.§µm ph¸n song ph-¬ng a.KÝ kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i víi Mü, TQ ®· v-ît qua ®-îc trë ng¹i lín nhÊt - §Ó ®i ®Õn ký kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i, Trung – Mü hai bªn ®· cã qu¸ tr×nh ®µm ph¸n l©u dµi, ®Çy khã kh¨n. Trong nh÷ng n¨m 86 – 89, hai bªn ®· thùc hiÖn 10 lÇn ®µm ph¸n cã tiÕn triÓn vµ ®¹t ®-îc nhiÒu tho¶ thuËn. Trong thêi gian 92 – 95, TQ thùc hiÖn nhiÒu cè g¾ng ®Ó cè gia nhËp WTO vµo cuèi 94 nh-ng Mü ®-a ra yªu cÇu cao nªn TQ kh«ng chÊp nhËn. Trong nh÷ng n¨m 95 – 98, TQ tá ra kh«ng h¨ng h¸i nh- tr-íc thËm chÝ cã lóc l¹nh nh¹t. Th¸ng 4/1999, thñ t-íng TQ Chu Dung C¬ th¨m Mü víi nhiÒu tho¶ hiÖp vµ nh-îng bé víi Mü nh»m hoµn tÊt ®µm ph¸n vµ ký hiÖp ®Þnh nh-ng phÝa Mü tiÕp tôc ®ßi gi¸ cao h¬n. Ngµy 8/5/99, Mü nÐm bom ®¹i sø qu¸n TQ t¹i Nam T- lµm quan hÖ hai n-íc bÞ gi¸n ®o¹n. §µm ph¸n Trung – Mü bÞ ngõng l¹i. Víi cuéc gÆp gì Giang Tr¹ch D©n – Clinton ngµy 11/9/99 t¹i héi nghÞ APEC t¹i New Dilan, héi ®µm ®-îc nèi l¹i nh-ng hai bªn vÉn ch-a ®¹t ®-îc tho¶ thuËn. Ngµy 10/11/99, hai bªn nèi l¹i ®µm ph¸n vµ ngµy 15/11/99 hai bªn míi ký kÕt ®-îc hiÖp ®Þnh TM. b.HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i TQ – EU Tr-íc ®©y, TQ vµ EU ®· nhiÒu lÇn th-¬ng thuyÕt, ®Ó ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy nh-ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc rÊt h¹n chÕ vµ hai bªn ch-a ®i ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do TQ tõ chèi chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ EU ®-a ra liªn quan ®Õn viÖc n©ng tû lÖ cæ phÇn cña c¸c c«ng ty n-íc ngoµi 12 trong c¸c liªn doanh viÔn th«ng vµ b¶o hiÓm t¹i TQ lªn 49%. T¹i nhiÒu phiÕu th¶o luËn trong 4 vßng ®µm ph¸n diÔn ra tõ ®Çu n¨m 2000 ®Õn khi ký kÕt hiÖp ®Þnh, c¸c ®¹i diÖn cña TQ vµ EU tranh c·i rÊt gay g¾t xung quang vÊn ®Ò më cöa khu vùc dÞch vô , viÔn th«ng, lËp liªn doanh SX « t«, b¶o hiÓm nh©n thä, … . Tuy vËy qua 3 vßng ®µm ph¸n ®Çu, hai bªn còng ®· tho¶ thuËn ®-îc 80% c¸c vÊn ®Ò then chèt Sau 5 ngµy th-¬ng l-îng c¨ng th¼ng, ®Õn ngµy 20/5/2000, TQ vµ EU ®· chÝnh thøc ký hiÖp ®Þnh vÒ viÖc TQ gia nhËp WTO. C¸c quan chøc cña EU cho r»ng viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy sÏ lµ ch×a kho¸ më ®-êng ®-a c¸c doanh nghiÖp ch©u ¢u vµo thÞ tr-êng TQ vµ ng-îc l¹i. ViÖc TQ vµ EU ký hiÖp ®Þnh TM cßn gãp phÇn lµm gi¶m th©m hôt TM gi÷a EU víi TQ. Theo c¸c sè hiÖu thèng kª th©m hôt TM, EU – TQ trong n¨m 97 lµ 21,36 tû USD, n¨m 99 lµ 30 tû. VÒ phÝa TQ, theo mét quan chøc TM cÊp cao cña EU, viÖc TQ gia nhËp WTO sÏ “ ®¸nh dÊu b-íc tiÕn lín trong c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña n-íc nµy” Ngoµi Mü vµ EU, TQ cßn ®¹t ®-îc nh÷ng tho¶ thuËn TM song ph-¬ng ®èi víi nhiÒu n-íc kh¸c n÷a. §Õn cuèi th¸ng 10 n¨m 2000, TQ ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh TM víi 36 trong tæng sè 37 thµnh viªn cña WTO mµ TQ cÇn ph¶i ký kÕt ( chØ cßn l¹i Mexico). 3.Nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch bªn trong a.TiÕp tôc gi÷ cho ®ång NDT æn ®Þnh, kh«ng mÊt gi¸ b»ng viÖc tiÕp tôc thi hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh, lµnh m¹nh Theo thèng ®èc Ng©n hµng nh©n d©n TQ, TQ ®· vµ ®ang thùc hiÖn 5 träng ®iÓm c«ng t¸c cña nghµnh tiÒn tÖ lµ : -TiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµnh m¹nh, tiÕp tôc c¸c biÖn ph¸p gi÷ æn ®Þnh ®ång NDT, ®ång thêi kh«ng ngõng thøc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ. -Thóc ®Èy theo h-íng thÞ tr-êng ho¸ l·i suÊt, x©y dùng chÕ ®é l·i suÊt tiÕp tôc lÊy l·i xuÊt cña ng©n hµng nh©n d©n lµm c¬ së, ®iÒu chØnh theo l·i suÊt tiÒn tÖ, lÊy quan hÖ cung cÇu quyÕt ®Þnh l·i suÊt tiÒn göi -ThiÕt lËp chÕ ®é ng©n hµng th-¬ng nghiÖp hiÖn ®¹i, thùc hiÖn h¹ch to¸n ®éc lËp nh»m ng¨n chÆn t×nh tr¹ng can thiÖp hµnh chÝnh vµo nghiÖp vô ng©n hµng. -Hoµn thiÖn h¬n n÷a chÕ ®é tØ gi¸ hèi ®o¸i dao ®éng ®Þnh ra tõ 1999 lÊy cung cÇu trªn thÞ tr-êng lµm c¬ së, thóc ®Èy h¬n n÷a viÖc ®ång NDT cã thÓ ®æi ®-îc sang c¸c h¹ng môc vèn ®Çu t-. -TiÕp tôc më cöa h¬n n÷a nghµnh tiÒn tÖ víi bªn ngoµi theo nguyªn t¾c c¹nh tranh b×nh ®¼ng cïng cã lîi. 13 b.TiÕp tôc c¸c nç lùc c¶i c¸ch nghµnh ng©n hµng. c.§Èy m¹nh h¬n n÷a c¶i c¸ch c¸c DN nh-ng ®ång thêi më ®-êng cho c¸c DN t- nh©n ph¸t triÓn. d.§Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ n«ng th«n. Víi nç lùc cè g¾ng trªn, ngµy 11/11/2001 võa qua Trung Quèc ®· chÝnh thøc ®-îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn míi cña WTO . II.ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña TQ trong qu¸ tr×nh gia nhËp WTO 1.Khã kh¨n TQ muèn gia nhËp WTO víi t- c¸ch cña mét n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ g¸nh v¸c tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô phï hîp víi TQ. Trong khi ®ã, Mü vµ c¸c n-íc ®µm ph¸n l¹i ®¸nh gi¸ cao tr×nh ®é vµ thùc lùc cña TQ, ®ßi TQ gia nhËp WTO víi ®iÒu kiÖn cña mét n-íc ph¸t triÓn. C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ xo¸ bá h¹n chÕ ®Çu t- trong kho¶ng thêi gian 5 n¨m sau khi gia nhËp WTO nh-ng c¸c n-íc ph¸t triÓn chØ yªu cÇu 2 n¨m lµ hoµn thµnh. NÕu coi TQ lµ n-íc ph¸t triÓn, TQ sÏ ph¶i g¸nh v¸c nghÜa vô quèc tÕ kh«ng thÝch øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ quyÒn lîi cña m×nh. Theo phÝa TQ, nh- vËy lµ kh«ng c«ng b»ng vµ hä kh«ng chÊp nhËn. - Mü vµ c¸c bªn ®µm ph¸n ®-a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hµ kh¾c, TQ khã cã thÓ ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hä. Ch¼ng h¹n cuèi n¨m 1994 c¸c bªn ®µm ph¸n yªu cÇu TQ gi¶m tû lÖ thuÕ nhËp khÈu b×nh qu©n tõ 44,6% tõ n¨m 92 xuèng cßn 8, 96%. §Õn hÌ n¨m 1997 Mü yªu cÇu TQ gi¶m tû lÖ thuÕ quan b×nh qu©n cña 4073 s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuèng cßn 6,9%. Do søc c¹nh tranh cña CN trong n-íc cßn yÕu, TQ khã cã thÓ thùc hiÖn yªu cÇu nµy. VÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, TQ ®· cam kÕt huû bá 600 trong sè 700 lo¹i quy ®Þnh phi thuÕ quan nh-ng c¸c bªn ®µm ph¸n l¹i yªu cÇu TQ ®-a ra thêi gian biÓu huû bá toµn bé quy ®Þnh phi thuÕ quan. VÒ s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c¸c bªn ®µm ph¸n yªu cÇu TQ sau khi kh«i phôc ®Þa vÞ ë GATT ph¶i gi¶m ngay thuÕ s¶n phÈm n«ng nghiÖp b»ng møc cña c¸c n-íc ph¸t triÓn nh- NhËt B¶n. VÒ mËu dÞch, dÞch vô, TQ ®· ®-a ra cam kÕt tiÕp tôc më cöa nghµnh ®iÖn tÝn, du lÞch vËn t¶i, hµng kh«ng d©n dông, ng©n hµng, b¶o hiÓm, … vv, tæng céng më cöa 36 nghµnh vµ tiÓu nghµnh ®øng ®Çu trong sè c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh-ng c¸c bªn ®µm ph¸n vÉn cho r»ng, ph¹m vi më cöa nghµnh dÞch vô cña TQ vÉn hÑp, yªu cÇu TQ më cöa réng trªn ph¹m vi toµn quèc. -TiÕn tr×nh ®µm ph¸n bÞ c¶n trë nghiªm träng bëi nh©n tè chÝnh trÞ, c¸c bªn ®µm ph¸n, chñ yÕu do Mü cÇm ®Çu ®· ®-a ra c¸c yªu cÇu rÊt hµ kh¾c – cã nguån gèc s©u xa tõ nguyªn nh©n chÝnh trÞ. Kh«ng Ýt chÝnh kh¸ch vµ c¸c tËp ®oµn – Mü lo l¾ng r»ng sau khi TQ gia nhËp WTO sÏ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trë thµnh ®èi thñ ®¸ng gêm cña Mü. V× vËy hä ®· kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ Mü ng¨n chÆn viÖc TQ nhanh chãng kh«i phôc 14 ®Þa vÞ ë GATT vµ gia nhËp WTO, c¶n trë viÖc TQ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n, gi¶m c¸c ¶nh h-ëng n©ng cao ®Þa vÞ cña TQ. - Do ¶nh h-ëng cña nh©n tè b¶o hé trong n-íc, nÒn kinh tÕ TQ cßn nhiÒu yÕu kÐm, ®Æc biÖt trong hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng, trong nhiÒu nghµnh, nhiÒu lÜnh vùc cßn cã nhiÒu kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh víi c¸c yªu cÇu cña WTO, møc ®é më cöa cña TQ cßn thÊp h¬n møc ®é b×nh qu©ncña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. §èi víi TQ, môc ®Ých c¬ b¶n cña viÖc gia nhËp WTO lµ ®Ó t¨ng c-êng søc m¹nh quèc gia, do ®ã TQ quyÕt kh«ng tr¶ gi¸ b»ng viÖc hi sinh æn ®Þnh x· héi vµ t-¬ng lai ph¸t triÓn. V× vËy, c¸c nhµ l·nh ®¹o TQ ®· nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh 3 nguyªn t¾c khi gia nhËp WTO lµ : + TQ gia nhËp víi t- c¸ch lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn + NÕu kh«ng cã TQ th× tæ chøc WTO kh«ng hoµn chØnh. +TQ gia nhËp WTO trªn c¬ së c©n b»ng gi÷a nghÜa vô vµ quyÒn lîi. Mét khi WTO cÇn TQ, TQ thµ gia nhËp chËm, mét chót chø kh«ng vµo ngay ®Ó ®æi lÊy tæn thÊt. ThuËn lîi: - §· ký hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i Trung -Mü -HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i Trung Quèc – EU. -Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu cè g¾ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch bªn trong ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc chuÈn bÞ cho viÖc chÝnh thøc cho viÖc trë thµnh viªn cña WTO. -TiÕp tôc gi÷ cho ®ång NDT æn ®Þnh , kh«ng mÊt gi¸ b»ng viÖc chÝnh phñ tiÕp tôc thi hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ æn ®Þnh . -NhËn ®-îc sù ñng hé cña c¸c quèc gia thµnh viªn vµ ®Æc biÖt lµ Mü. III.ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña Trung Quèc khi gia nhËp WTO 1.ThuËn lîi . Tham gia vµo WTO , Trung Quèc sÏ kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong bu«n b¸n quèc tÕ , ®-îc tiÕp cËn víi nhiÒu thÞ tr-êng míi vµ cã thªm nhiÒu b¹n hµng ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh . §iÒu nµy ®· t¹o ra nhiÒu thuËn lîi cho Trung Quèc nh- sau: -Thø nhÊt, më réng thÞ phÇn cña Trung Quèc trªn tr-êng Quèc TÕ vµ thóc ®Èy th-¬ng m¹i ph¸t triÓn. Víi yªu cÇu gi¶m dÇn vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan (h¹n ng¹ch) cña WTO , ngo¹i th-¬ng cña Trung Quèc sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 15 HiÖn nay 90% kim ng¹ch ngo¹i th-¬ng cña Trung Quèc lµ víi c¸c n-íc thµnh viªn cña WTO . Gia nhËp WTO , xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ nhanh chãng chiÕm ®-îc thÞ tr-êng thÕ giíi. Hµng dÖt may ®-îc coi lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña Trung Quèc . Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy chiÕm tíi 1/4 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc . hiÖn nay mÆt hµng nµy chÞu nhiÒu h¹n chÕ cña hµng rµo thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu cña ph-¬ng t©y . Víi hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may ATC cña WTO th× ®Õn n¨m 2005 th× mäi h¹n chÕ vÒ hµnh dÖt may sÏ ®ù¬c huû bá . dù tÝnh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc vÒ mÆt hµng nµy sÏ t¨ng gÊp ®«i møc hiÖn nay vµ ®¹t 70 tû USD vµo n¨m 2005. Bªn c¹nh viÖc më réng xuÊt khÈu hµng ho¸ trong n-íc , Trung Quèc cßn tËn dông ®-îc c¬ héi tõ viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ cña c¸c n-íc ngoµi . B»ng c¸ch lùa chän nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ cã kü thuËt cao , nh÷ng c«ng nghÖ míi nhÊt ,Trung Quèc cã thÓ nhanh chãng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh cã kü thuËt cao , nh÷ng ngµnh mòi nhän cña ®Êt n-íc t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n thêi gian vµ nhanh chãng ®uæi kÞp c¸c nuøc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. C¸c c«ng ty s¶n xuÊt trong n-íc cã ®Çu vµo lµ hµng nhËp khÈu sÏ cã nhiÒu c¬ héi lùa chän víi gi¸ rÎ h¬n . Hµng ho¸ cña c¸c c«ng ty nµy sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ . ThÝ dô h·ng Aton Th-îng H¶i, mét h·ng s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kiÓm tra tù ®éng trªn c¸c d©y truyÒn s¶n xuÊt ph¶i nhËp tõ 3-5 triÖu USD linh kiÖn h»ng n¨m . NÕu Trung Quèc gia nhËp WTO , thuÕ nhËp khÈu sÏ gi¶m tõ 12%xuèng cßn 7%vµ h·ng nµy sÏ tiÕt kiÖm ®-îc mçi n¨m tõ 15.000 ®Õn 2.000 USD -Thø hai ,thu hót vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ kinh tÕ th«ng qua ®Çu t-. Tuy thu nhËp cña ng-êi Trung Quèc cßn thÊp nh-ng víi sè d©n 1,2 tû ng-êi (chiÕm 1/5 d©n sè thÕ giíi ) vµ møc sèng ngµy cµng ®-îc n©ng cao , Trung Quèc lµ mét thÞ tr-êng khæng lå ®Çy høa hÑn . Gia nhËp WTO chÝnh phñ Trung Quèc ®· thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸nh thuÕ -u ®·i ®èi víi ®Çu t- ®Ó t¹o m«i truêng ®Çu t- thuËn lîi nh»m thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi . LÜnh vùc h-ëng thuÕ -u ®·i gåm nguyªn liÖu míi , ®Iön t- vi m¹ch … nh÷ng liªn doanh cung cÊp nguyªn kiÖu míi cho Trung Quèc hoÆc xuÊt khÈu 70% nguyªn liÖu cña hä cã thÓ ®-îc gi¶m thuÕ xuÊt xuèng cßn 10% . S¶n phÈm c«ng nghÖ vµ th«ng tin hiÖn nay chÞu møc thuÕ xuÊt lµ 13,3% nh-ng ®Õn n¨m 2005 , Trung Quèc sÏ bá mäi thø thuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm nµy . Víi m«i tr-êng ®Çu t- hÊp dÉn nh- vËy, Trung Quèc sÏ thu hót ®-îc c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi . HiÖn nay , trong sè 500 c«ng ty ®a quèc gia lín nhÊt thÕ giíi cã tíi trªn 200 c«ng ty ®Çu t- vµo Trung Quèc . §Çu t- trùc tiÕp lµ d¹ng ®Çu t- g¾n liÒn víi c¸c kü n¨ng vÒ kü thuËt , qu¶n lý vµ lùc l-îng lao 16 ®äng cã tay nghÒ cao . Më cöa ®èi víi ®Çu t- trùc tiÕp sÏ gióp Trung Quèc nhanh chãng b¾t kÞp c«ng nghÖ cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp tiÕn . Ngoµi ra, Trung Quèc cßn quan t©m ®Õn viÖc h-íng vèn ®Çu t- n-íc ngoµi cho c¸c khu vùc kÐm ph¸t triÓn . T¹o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ång ®Òu h¬n . -Thø ba, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ tÝnh hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ ®ång thêi t¹o ra m«i tr-êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp . Yªu cÇu tù do ho¸ th-¬ng m¹i cña WTO sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cña c¸c n-íc thµnh viªn dÔ dµng th©m nhËp vµo thÞ tr-êng Trung Quèc . §iÒu nµy g©y søc Ðp buéc hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ph¶i chÊp nhËn møc ®é c¹nh tranh khèc liÖt. C¹nh tranh khèc liÖt ®Æt doanh nghiÖp ®øng tr-íc hai con ®-êng hoÆc ph¸ s¶n hoÆc tù v-¬n lªn . Mét nhµ kinh tÕ häc vÒ Trung Quèc cho r»ng mét khi c¸c c«ng ty Trung Quèc bÞ c¹nh tranh nhiÒu h¬n th× hä sÏ trë nªn n¨ng ®éng h¬n trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm míi, c¶i tiÕn c¸c dÞch vô , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm … ThÝ dô trong nghµnh s¶n xuÊt m¸y vi tÝnh , viÖc xuÊt hiÖn c¸c s¶n phÈm m¸y vi tÝnh tèi t©n cña n-íc ngoµi trªn thÞ tr-êng Trung Quèc ®· lµm thøc tØnh nghµnh nµy . H·ng s¶n xuÊt m¸y vi tÝnh c¸ nh©n lín nhÊt lµ Legende th«ng qua viÖc lµm ®¹i lý cho mét sè h·ng n-íc ngoµi nh- Toshiba ,IBM, Microsolf…®· t¨ng c-êng ®Çu t- , c¶i thiÖn chÊt l-îng vµ ®· trë thµnh mét h·ng m¹nh trªn thÞ tr-êng Ch©u ¸ . N¨m 1997, thÞ phÇn cña Legende trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng (trõ NhËt) lµ 3% n¨m 98 lµ 5,4% . HiÖn nay Legende chØ ®øng sau Compag vµ IBM vÒ sè l-îng m¸y tÝnh b¸n ra trong khu vùc Ch©u ¸. Bªn c¹nh ®ã Trung Quèc cßn khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh , xo¸ bá c¸c -u ®·i dµnh cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc , tiÕn tíi xo¸ bá hoµn toµn viÖc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n-íc . T¹o m«i tr-êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp , lÊy c¹nh tranh lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh ®Ó khuyÕn khÝch ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc canh tranh cña hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp Trung Quèc c¶ trªn thÞ tr-êng néi ®Þa vµ trªn thÞ tr-êng thÕ giíi . -Thø t-, Thóc ®Èy nhanh h¬n qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ë trong n-íc . Tham gia vµo WTO lµ tham gia vµo mét s©n ch¬i réng r·i nhÊt mµ hÇu hÕt c¸c luËt ch¬i ®-îc ®Æt ra ë møc ®é cao , theo tiªu chuÈn cña c¸c n-íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao . §Ó héi nhËp ®-¬c víi WTO , Trung Quèc ph¶i thøc ®Èy m¹nh mÏ c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ x· héi , hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch , thóc ®Èy c¶i c¸ch kinh tÕ theo h-íng tù do ho¸ vµ dÇn dÇn xo¸ bá b¶o hé vÒ thuÕ quan , t¹o m«i tr-êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ t¨ng tr-ëng v÷ng vµng , nhanh chãng . 17 NÒn kinh tÕ Trung Quèc mÆc dï ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu rÊt to lín trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ , song vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . §Ó ®-îc chÊp nhËn lµ thµnh viªn cña WTO ,Trung Quèc ®· thùc hiÖn nhiÒu c¶i c¸ch kinh tÕ . Th¸ng t- n¨m 1996 Trung Quèc gi¶m thuÕ b×nh qu©n ®ãi víi 4900 danh môc hµng ho¸ tõ 35,9% xuèng cßn 23% . H¹n chÕ nhËp khÈu ®-îc huû bá ®èi víi 167 danh môc . ChØ cßn 348 mÆt hµng cÇn xem xÐt c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan . Do ®ã tû lÖ tù do ho¸ ®· t¨ng lªn ®Õn 95% .Th¸ng 11/96 t¹i héi nghÞ APEC ë Malina trung Quèc th«ng b¸o sÏ : 1. Gi¶m thuÕ quan b×nh qu©n tõ 23%xuèng cßn 15% vµo n¨m 2000: 2. Xem xÐt c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®èi víi 384 danh môc vµ huû bá tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan kh«ng phï hîp víi luËt lÖ cña WTO : 3. Söa ®æi luËt lÖ vµ c¸c qui ®Þnh liªn quan ®Õn b¶o hé c¸c quúen së h÷u trÝ tuÖ . -Thø n¨m , t¹o c¬ héi viÖc lµm vµ ®em l¹i lîi Ých cho ng-êi lao ®éng . Theo dù tÝnh cña mét sè tæ chøc quèc tÕ , Trung Quèc gia nhËp WTO, GDP h¨ng n¨m sÏ t¨ng thªm 3%, t-¬ng ®-¬ng víi 30 tØ USD vµ h¬n 10 triÖu c¬ héi viÖc lµm , cã thÓ gi¶i quyÕt ®-îc phÇn nµo sè l-îng lao ®éng d- thõa hiÖn nay . MÆt kh¸c , viÖc h¹ thÊp thuÕ , më cöa thÞ tr-êng sÏ n©ng cao søc mua cña ng-êi lao ®éng . Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi mµ qu¸ tr×nh tù do ho¸ ®em l¹i , Trung Quèc còng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu thö th¸ch . 2.Khã kh¨n cña Trung Quèc khi gia nhËp WTO Trung Quèc lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn nªn tr×nh ®é kü thuËt ,tr×nh ®é qu¶n lý… cã sù chªnh lÖch rÊt lín so víi c¸c n-íc ph¸t triÓn . Tham gia vµo WTO, Trung Quèc hoµn toµn ph¶i tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc nµy . Do ®ã sÏ xuÊt hiÖn mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt nh- sau: -Thø nhÊt ,nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n-íc bÞ gi¶m m¹nh . Quy ®Þnh kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ chÕ ®é tèi huÖ quèc cña WTO buéc Trung Quèc ph¶i c¾t gi¶m thuÕ quan . Trong thùc tÕ , thuÕ nhËp khÈu kh«ng chØ lµ nguån thu ng©n s¸ch chñ yÕu mµ cßn lµ c«ng cô b¶o hé nÒn s¶n xuÊt ch-a ®ñ søc c¹nh tranh. ThuÕ gi¶m dÉn ®Õn thu ng©n s¸ch gi¶m , møc ®é b¶o hé cho s¶n xuÊt trong n-íc gi¶m. §Ó nguån thu cho ng©n s¸ch kh«ng bÞ gi¶m , c¸c s¾c thuÕ trong n-íc ph¶i ®iÒu chØnh l¹i , lµm ¶nh h-ëng ®Õn mÆt b»ng gi¸ cña mét sè mÆt hµng vµ mÆt b»ng gi¸ chung cña nÒn kinh tÕ. 18 -Thø hai, c¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t ch-a tõng cã . C¹nh tranh mét mÆt khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¶i v-¬n lªn , mÆt kh¸c , c¹nh tranh còng khiÕn c¸c doanh nghiÖp trong n-íc l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ nghµnh c«ng nghiÖp non trÎ hoÆc c¸c nghµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ.trong thùc tÕ,®iÒu kiÖn c¹nh tranh thay ®æi cã thÓ lµm mÊt thÞ tr-êng trong n-íc vµ gi¶m sót trong xuÊt khÈu dÉn ®Õn tham hôt c¸n c©n thanh to¸n. Nghµnh xe h¬i sÏ chÞu ¶nh h-ëng ®Çu tiªn .Do ®ã b¶o hé thuÕ quan còng nh- phi thuÕ quan , gi¸ thµnh cña s¶n phÈm t¨ng lªn lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng nµy trªn thÞ tr-êng . C¸c doanh nghiÖp cã qui m« nhá sÏ bÞ t¸c ®éng rÊt lín. Nghµnh n«ng nghiÖp :sau khi gia nhËp WTO , b¶o hé mËu dÞch vÒ n«ng s¶n sÏ gi¶m, -u thÕ gia n«ng s¶n thÊp kh«ng cßn n÷a .ViÖc gi¶m vµ tõ bá trî cÊp xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng gi¸ n«ng s¶n nãi chung vµ gi¸ lóa m× sÏ t¨ng h¬n 5%. HiÖn nay, gi¸ l-¬ng thùc cña Trung Quèc ®· cao h¬n so víi thÞ tr-êng thÕ giíi. H¬n n÷a, thÞ tr-êng n«ng s¶n trong n-íc bÞ ¶nh h-ëng v× hµng n«ng s¶n thÕ giíi gi¸ thÊp trµn vµo, g©y khã kh¨n cho viÖc tiªu thô hµng cïng lo¹i cña Trung Quèc. Mét sè nghµnh míi ph¸t triÓn thËm trÝ cßn ®øng tr-íc nguy c¬ sèng cßn, c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ bÞ ph¸ s¶n hµng lo¹t . -Thø ba, Trung Quèc ph¶i chÊp nhËn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ trong kinh doanh. Do ®ã ph¶i chÊp nhËn thÓ chÕ quèc tÕ trong c¸c tranh chÊp vµ thõa nhËn c¸c chuÈn mùc quèc tÕ trong luËt ph¸p quèc gia. TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n luËt vµ ®iÒu lÖ kh«ng phï hîp víi nh÷ng qui ®Þnh quèc tÕ ®Òu ph¶i söa ®æi .Trong qu¸ tr×nh thùc hiªn nÕu cã vi ph¹m ph¶i tu©n theo c¸c qui ®Þnh quèc tÕ . Võa qua Trung Quèc ®· vi ph¹m hiÖp ®Þnh thùc hiÖn quyÒn s¬ h÷u trÝ tuÖ ký kÕt n¨m 1995. Mét sè nhµ m¸y ®· sao chÐp bÊt hîp ph¸p phÇn mÒm m¸y tÝnh, ©m nh¹c, phim ¶nh ,s¸ch b¸o -íc tÝnh thiÖt h¹i 1,8 tû USD. Trung Quèc ®· ph¶i cam kÕt ®ãng cöa c¸c nhµ m¸y bÊt hîp ph¸p ®ã. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu kh¸ch quan . Kinh nghiÖm cho thÊy r»ng trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh më cöa kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ nµo trªn thÕ giíi kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh song thiÖt thßi lín nhÊt lµ ®øng ngoµi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ . VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh thêi gian vµ møc ®é héi nhËp phï hîp víi t×nh kinh tÕ trong n-íc . NÕu héi nhËp qu¸ møc th× nÒn kinh tÕ sÏ kh«ng thÝch nghi kÞp . Ngù¬c l¹i nÕu më cöa qu¸ Ýt sÏ bá lì c¬ héi do thÕ giíi ®em l¹i vµ kh«ng phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i 19 IV.ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña ViÖt Nam 1. ThuËn lîi Ngµy 15/7/94. VN trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN. TiÕp ngay sau ®ã, 15/2/95, VN ®· ký nghÞ ®Þnh th- gia nhËp hÖ thèng thuÕ quan -u ®·i cã hiÖu lùc chung (CEPT) trong khu vùc mËu dÞch. Tù do ASEAN – AFTA. Theo nghÞ ®Þnh nµy ViÖt Nam kÕt më réng trªn c¬ së cã ®i , cã l¹i MFN vµ ®èi xö quèc gia c¸c lo¹i thuÕ doanh thu , thuÕ hµng xa xØ , x¸c ®Þnh tØ gi¸… cho c¸c n-íc thµnh viªn ASEAN vµ cung cÊp th«ng tin khi cã yªu cÇu . Ngoµi ra ViÖt Nam còng tÝch cùc ®µm ph¸n song ph-¬ng víi c¸c n-íc thµnh viªn APEC vµ 12/1998 ViÖt Nam ®· chÝnh thøc ®-îc trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc nµy . víi t- c¸ch lµ thµnh viªn cña APEC vµ ASEAN ViÖt Nam ngµy cµng më réng c¸c cuéc ®µm ph¸n ®a ph-¬ng nh»m thøc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i vµ c¾t gi¶m thuÕ quan . - Còng trong thêi gian võa qua n-íc ta còng ®· ®¸m ph¸n song ph-¬ng víi mét sè quèc gia nh- Mü , Trung Quèc , EU …Cô thÓ trong th¸ng 10 quèc héi Mü ®· th«ng qua hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt- Mü t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO Bªn c¹nh c¸c thµnh tùu ®¹t ®-îc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n th× ViÖt Nam cßn ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu kh¸c nh- : + VÒ kinh tÕ : N¨m 1986 n-íc ta ®· chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ tõ quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc vµ ®· ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ , tèc ®é t¨ng tr-ëng ë møc cao. Tæng s¶n phÈm trong n-íc (GDP) trong thêi kú 1991 – 2000 ®· t¨ng b×nh qu©n lµ 7,4% , theo ®ã tæng gi¸ trÞ GDP ®¹t gÊp ®«i n¨m 1990, GDP theo ®Çu ng-êi t¨ng 1,8 lÇn. +N«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng tr-ëng kh¸ vµ toµn diÖn nhiÒu lÜnh vùc, gi¸ trÞ s¶n l-îng toµn nghµnh t¨ng bÝnh qu©n hµng n¨m 5,6%. Trong ®ã n«ng nghiÖp t¨ng 5,4% , thuû s¶n t¨ng 9,1% , l©m nghiÖp t¨ng 2,1% . Næi bËt nhÊt lµ s¶n l-îng thùc t¨ngb×nh qu©n mçi n¨m lµ 1,1tÊn. S¶n l-îng n¨m 2000 ®¹t 34 triÖu tÊn, ®-a møc l-¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng-êi tõ 294,9 kg n¨m 1990 lªn 436 kg n¨m 2000. ViÖt Nam tõ n-íc nhËp khÈu l-¬ng thùc hµng n¨m trë thµnh n-íc xuÊt khÈu ®øng thø 2 trªn thÕ giíi. S¶n l-îng cña mét sè c©y c«ng nghiÖp trong thêi kú 1999-2000 ®· t¨ng kh¸ cao :Cµ phª t¨ng 4,7 lÇn , cao su t¨ng 4,2 lÇn, s¶n l-îng thuû s¶n t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m lµ 8,85%. +Gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m qua lµ kho¶ng 12,8%-13% n¨m . DÇu khÝ cã møc t¨ng tr-ëng cao nhÊt trong toµn nghµnh c«ng nghiÖp .S¶n l-îng dÇu th« n¨m 2000 ®· t¨ng gÊp 6 lÇn n¨m 1990 + Ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng cã møc t¨ng tr-ëng næi bËt , tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu 10 n¨m qua ®· t¨ng b×nh qu©n lµ 18,2%, t¨ng gÊp 5,3 lÇn so víi 20