Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
PHƯƠNG PHÁP
DẠY TẬP LÀM VĂN NGHỊ LUẬN LỚP 9
A/ ÑAËT VAÁN ÑEÀ :
Phaàn taäp laøm vaên Nghò luaän lôùp 9 naèm ôû chöông trình hoïc kì II, coù tính
tích hôïp ñoàng taâm töø lôùp 7 vaø lôùp 8.
Lôùp 7 : - Tìm hieåu chung veà vaên nghò luaän .
- Caùc kieåu nghò luaän: chöùng minh , giaûi thích .
Lôùp 8 : + OÂn taäp , luyeän taäp veà luaän ñieåm .
+ Bieåu caûm trong vaên nghò luaän .
+ Mieâu taû vaø töï söï trong vaên nghò luaän.
Lôùp 9: - Nghò luaän veà vaán ñeà xaõ hoäi .
- Nghò luaän veà vaán ñeà vaên hoïc .
Yeâu caàu chuû yeáu cuûa taäp laøm vaên laø cuûng coá tri thöùc vaø kyõ naêng ñaõ ñöôïc
hoïc ôû tieát ñoïc hieåu vaên baûn vaø tieát Tieáng Vieät . Ñaëc bieät saùch giaùo khoa môùi coi
phaàn taäp laøm vaên laø söï toång hôïp cuûa ngöõ vaø vaên (Tích hôïp ngang) vaø nguyeân
taéc oân cuõ-hieåu môùi (Tích hôïp ñoàng taâm ) vaø ñaûm baûo truyeàn thuï tri thöùc coù heä
thoáng khoa hoïc (Tích hôïp doïc).
Khi laøm baøi taäp laøm vaên , hoïc sinh phaûi huy ñoäng toång hôïp kieán thöùc
Tieáng Vieät ñeå vieát ñuùng chính taû ,vieát caâu ñuùng ngöõ phaùp, phuø hôïp vôùi phong
caùch vaên baûn nhaèm ñaït ñöôïc yeâu caàu cuûa ñeà baøi vaø ñeå coù moät vaên baûn hoaøn
chænh . Phaàn vaên baûn giuùp hoïc sinh coù kieán thöùc ñeå trình baøy voán hieåu bieát cuûa
mình . Nhö vaäy ,taäp laøm vaên laø moät moân hoïc mang tính chaát thöïc haønh ,toaøn
dieän ,toång hôïp vaø saùng taïo . Noù coù moät vò trí ñaëc bieät quan troïng trong chöông
trình Ngöõ vaên .
ÔÛ nöôùc ta ,vaên nghò luaän laø moät theå vaên coù truyeàn thoáng laâu ñôøi ,coù giaù trò
vaø taùc duïng to lôùn trong tröôøng kì lòch söû , trong coâng cuoäc döïng nöôùc vaø giöõ
nöôùc, trong phaûn aùnh nhaän thöùc thaåm mó cuûa daân toäc veà vaên chöông, ngheä thuaät
… Coù theå keå ñeán caùc taùc giaû noåi tieáng nhö : Lí Coâng Uaån, Traàn Quoác Tuaán,
Nguyeãn Traõi, Hoà Chí Minh, Hoaøi Thanh, Ñaëng Thai Mai … Ñaây laø caùc taùc giaû
ñaõ thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc chuû yeáu baèng lí leõ vaø laäp luaän , giaù trò ngheä thuaät
cao,giaù trò nhaân vaên saâu saéc.
Thoâng qua phaàn taäp laøm vaên nghò luaän, giaùo vieân coù theå cuûng coá, hình
thaønh cho hoïc sinh caùc kyõ naêng nhö: quan saùt , so saùnh, phaân tích , toång hôïp.
Ñoàng thôøi hình thaønh vaø phaùt trieån khaû naêng laäp luaän chaët cheõ, trình baøy lí leõ,
daãn chöùng nhaèm dieãn taû suy nghó vaø yù kieán rieâng veà vaán ñeà naøo ñoù trong cuoäc
soáng hoaëc trong vaên hoïc ngheä thuaät.
1
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Xuaát phaùt töø söï nhaän thöùc vai troø quan troïng cuûa vieäc daïy - hoïc Taäp laøm vaên
Nghò luaän, ngöôøi vieát xin ñöa ra nhöõng nguyeân nhaân vaø giaûi phaùp caàn thieát cho
phaàn Taäp laøm vaên Nghò luaän lôùp 9. Ñaây laø söï ñuùc keát kinh nghieäm trong quaù
trình giaûng daïy vaø hoïc taäp kinh nghieäm cuûa ñoàng nghieäp, nghieân cöùu caùc taøi
lieäu tham khaûo, tìm hieåu töø thöïc teá hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Ñöa ra yù kieán naøy vôùi
mong muoán goùp phaàn naâng cao hieäu quaû vieäc daïy Taäp laøm vaên Nghò luaän lôùp 9.
Töø ñoù khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa vieäc caûi tieán phöông phaùp daïy-hoïc Taäp
laøm vaên trong baäc Trung hoïc cô sôû.
B/ GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ :
I/ THÖÏC TRAÏNG :
1/ Chöông trình Taäp laøm vaên nghò luaän :
a/ Veà thôøi gian vaø keát caáu chöông trình.
Hoïc sinh ñöôïc hoïc vaên nghò luaän ôû lôùp 7 laø 15 tieát vaø 11 tieát ôû lôùp 9.Noäi
dung cuûa caùc baøi hoïc chæ roõ ñaëc tröng cuûa baøi vaên nghò luaän laø neâu yù kieán,trình
baøy lyù leõ,ba yeáu toá cuûa vaên nghò luaän laø luaän ñieåm,luaän cöù vaø laäp luaän.Chöông
trình chuù troïng nghò luaän xaõ hoäi vaø nghò luaän vaên hoïc nhaèm höôùng suy nghó cuûa
hoïc sinh vaøo caùc vaán ñeà cuûa ñôøi soáng vaø vaên hoïc.Cuï theå nhö sau :
Lôùp 7
Lôùp 9
Noäi dung :
Noäi dung :
+ Tìm hieåu chung veà vaên nghò luaän.
+ Thao taùc phaân tích vaø toång hôïp.
+ Ñeà vaên nghò luaän.
+ Nghò luaän veà moät hieän töôïng,söï
+ Yeâu caàu cuûa baøi vaên nghò luaän.
vieäc.
+ Boá cuïc vaø laäp luaän.
+ Nghò luaän veà moät tö töôûng,ñaïo lyù.
+ Laäp luaän chöùng minh.
+ Nghò luaän veà nhaân vaät vaên hoïc.
+ laäp luaän giaûi thích
+ Nghò luaän veà moät ñoaïn thô,baøi thô.
Yeâu caàu :
Yeâu caàu :
-Nghò luaän ñöôïc xem nhö moät kieåu
- Thaáy ñöôïc söï keát hôïp caùc phöông
baøi ñoäc laäp.
thöùc.
- Thao taùc ñôn giaûn,chöùng minh vaø
- Vaán ñeà nghò luaän ña daïng,phöùc taïp.
giaûi thích.
- Dung löôïng baøi vieát nhieàu hôn töø 4
- Dung löôïng baøi vieát töø 1-4 trang vôû –7 trang vôû hoïc sinh.
hoïc sinh.
b/ Veà saùch giaùo khoa vaø saùch tham khaûo :
2
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
- Qua baûng treân ta thaáy vaên nghò luaän coù söï tích hôïp ñoàng taâm.ÔÛ lôùp 7 hoïc sinh
hieåu muïc ñích, noäi dung,boá cuïc,kieåu baøi nghò luaän.Ñeán lôùp 8 vaø lôùp 9 hoïc sinh
ñöôïc naâng cao hôn.
Caùch xaây döïng chöông trình ñaûm baûo tính hôïp lyù,vöøa coù söùc khaùi quaùt,vöøa
phong phuù ña daïng phuø hôïp vôùi nguyeân taéc vöøa söùc cho hoïc sinh.
Caùc tieát Taäp laøm vaên nghò luaän theo trình töï :Xaây döïng baøi qua thöïc
haønh,thöïc haønh nhaän bieát vaø thöïc haønh taïo laäp vaên baûn.Saùch giaùo khoa chuù
troïng caû lyù thuyeát vaø thöïc haønh.Phaàn tìm hieåu coù nhieàu caâu hoûi tình huoáng,
phaàn luyeän taäp coù phaàn ñoïc theâm vôùi muïc ñích cung caáp kieán thöùc boå trôï.Ñuùc
keát kieán thöùc coù phaàn ghi nhôù.
- Saùch tham khaûo cô baûn nhaát laø saùch giaùo vieân,ñöôïc bieân soaïn saùt vôùi saùch
giaùo khoa.Saùch coù phaàn löu yù vaø phaàn höôùng daãn cuï theåveà phöông phaùp raát
thuaän lôïi cho vieäc giaùo vieân tham khaûo
Saùch tham khaûo cho hoïc sinh khaù phong phuù goàm:caùc loaïi saùch vaên maãu.Caùc
saùch naøy coù giaù trò nhöng cuõng coù phaàn phöùc taïp vì coù nhieàu caùch trình baøy
mang tính caù nhaân.
2/ Veà phía giaùo vieân :
Caùc thaày coâ giaùo ñaõ thöïc hieän nghieâm tuùc quy ñònh,neà neáp veà chuyeân moân,
giaûng daïy nhieät tình vaø coù tinh thaàn traùch nhieäm cao. Ñaëc bieät nhöõng ngöôøi coù
taâm huyeát vôùi ngheà nghieäp ñaõ tìm toøi phöông phaùp môùi ñeå truyeàn ñaït kieán thöùc
cho hoïc sinh coù hieäu quaû. Ñaëc bieät taát caû caùc giaùo vieân ñaõ ñöôïc taäp huaán thay
saùch, ñaõ aùp duïng phöông phaùp daïy môùi vaøo chöông trình.
Tuy nhieân vaãn coøn coù nhöõng thaày coâ do coøn bôõ ngôõ, hoaëc do khoâng ñuû thôøi
gian neân chöa giuùp hoïc sinh naém vöõng kieán thöùc nghò luaän vaø vaän duïng kieán
thöùc.
Vieäc giaùo vieân chaám baøi vaø traû baøi cho hoïc sinh coøn laøm qua loa,ñaïi khaùi.
Caùc tieát hoïc vaên baûn vaø Tieáng Vieät chöa coù söï taùc ñoäng thích ñaùng cho Taäp
laøm vaên.
Quaù trình döï giôø, thao giaûng ñeå ruùt kinh nghieäm ñoái vôùi tieát Taäp laøm vaên coøn
haïn cheá.Bôûi vì phaàn lôùn giaùo vieân coù taâm lyù chung laø ngaïi daïy vaø döï giôø giaûng
daïy tieát Taäp laøm vaên.
3/ Veà phía hoïc sinh :
Raát ít hoïc sinh say meâ hoïc vaên. Soá hoïc sinh gioûi vaên thöïc söï raát hieám. Hoïc
sinh khoâng bieát phöông phaùp hoïc do khoâng tìm hieåu vaø vaän duïng lyù thuyeát ñeå
laøm vaên.Thaäm chí coù nhöõng em khoâng söû duïng ñeán saùch giaùo khoa.Hoïc sinh
3
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
cuõng khoâng bieát vaän duïng kieán thöùc cuûa Tieáng Vieät vaø vaên baûn vaøo laøm vaên.
Ñaëc bieät caùc em chöa xaùc ñònh theá naøo laø luaän ñieåm, luaän cöù vaø laäp luaän.
Giôø traû baøi hoïc sinh chæ quan taâm ñeán ñieåm soá maø khoâng quan taâm ñeán vieäc
söûa chöõa caùc loãi ñeå ruùt kinh nghieäm.
Teä haïi hôn laø hoïc sinh khoâng xaùc ñònh ñöôïc mình vieát ñuùng hay sai, hay hay
dôû, ñuùng sai, hay dôû tôùi möùc naøo. Hôn nöõa caùc em söû duïng buùt xoaù trong baøi
laøm raát tuyø tieän.
4/ Veà caùch kieåm tra ñaùnh giaù :
Caáu truùc ñeà kieåm tra hoaëc thi, phaàn laøm vaên chieám 6 hoaëc 7 ñieåm ( goïi laø
phaàn töï luaän)
Ñeà baøi kieåm tra thöôøng laø ôû kieán thöùc cô baûn,quen thuoäc.
Caùc baøi laøm vaên theo vaên maãu vaãn phaûi cho ñieåm daãn ñeán tình traïng hoïc
sinh laøm baøi raäp khuoân maùy moùc.
5/ Haäu quaû :
Khaû naêng noùi vaø vieát Taäp laøm vaên nghò luaän cuûa hoïc sinh coøn yeáu.Hoïc sinh
khoâng ñuû trình ñoä naêng löïc öùng duïng nhöõng kieán thöùc Taäp laøm vaên vaøo cuoäc
soáng.
Caùch ñaùnh giaù moät baøi laøm vaên coù khi khoâng phaûn aùnh ñöôïc thöïc chaát, trình
ñoä khaû naêng cuûa hoïc sinh.
Trong kieåm tra thi cöû,hoïc sinh chuû yeáu laøm ñöôïc phaàn traéc nghieäm, coøn
phaàn töï luaän(Taäp laøm vaên) ña soá chæ ñaït ñöôïc töø 2 hoaëc 3 ñieåm.
II/ NGUYEÂN NHAÂN :
1/ Caùch daïy cuûa giaùo vieân :
Trong quaù trình giaûng daïy giaùo vieân chöa ñaûm baûo söï keát hôïp giöõa vaên
baûn-Tieáng Vieät-Taäp laøm vaên.
Giôø hoïc vaên baûn, söï gôïi môû giuùp hoïc sinh caûm thuï taùc phaåm chöa ñaït keát
quaû cao. Hoïc sinh hoïc thuï ñoäng buoäc giaùo vieân phaûi thuyeát giaûng nhieàu.Chính
ñieàu naøy laøm teâ lieät söï haøo höùng hoïc vaên baûn, caùc em khoâng naém ñöôïc kieán
thöùc vaên chöông, töø ñoù daãn ñeán thieáu voán kieán thöùc laøm Taäp laøm vaên.
Giôø Tieáng Vieät ñoøi hoûi phaûi daïy cho hoïc sinh duøng ñöôïc Tieáng Vieät moät
caùch chính xaùc ñeå giao tieáp,ñeå caûm thuï ñöôïc caùi ñeïp ngoân töø vaø coù caùch dieãn
ñaït toát trong vaên baûn.Nhöng trong tieát hoïc,hoïc sinh chöa ñöôïc taän duïng toái ña
caùc tình huoáng giao tieáp.Thôøi gian thöïc haønh, luyeän taäp chöa nhieàu.Töø ñoù daãn
ñeán tình traïng hoïc sinh vieát coøn sai chính taû, duøng töø ñaët caâu chöa ñuùng ngöõ
phaùp. Ñaây laø moät nguyeân nhaân quan troïng aûnh höôûng tôùi chaát löôïng baøi laøm
vaên.
4
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Giôø taäp laøm vaên hoïc sinh hoïc chöa ñöôïc hoïc ñeán nôi ñeán choán, thöïc teá saùch
giaùo khoa vaãn coøn coù moät soá baøi tröøu töôïng, khoù hieåu ñoái vôùi hoïc sinh. Trong
moät tieát hoïc, phaàn luyeän taäp quaù ít thôøi gian. Hôn nöõa giaùo vieân khoâng nhaéc laïi
kieán thöùc ñeå cuûng coá cho hoïc sinh.
Vieäc ra ñeà kieåm tra nhieàu khi cuõng chöa ñuùng möùc,thöôøng laø yeâu caàu quaù
cao, hoaëc vaán ñeà quaù quen thuoäc.
Vieäc chaám baøi cuõng coù thieáu soùt,thöôøng laø giaùo vieân chæ cho hoïc sinh möùc
ñieåm trung bình.Coù nhöõng baøi chæ chaám ñieåm maø khoâng coù moät lôøi pheâ naøo.
Moät tieát traû baøi laøm vaên chöa ñöôïc ñaàu tö cao.Vì theá hoïc sinh khoâng coù cô
hoäi ruùt kinh nghieäm nhieàu.
2/ Caùch hoïc cuûa hoïc sinh:
Phaàn lôùn hoïc sinh chöa coù thoùi quen chuaån bò baøi tröôùc khi leân lôùp.Caùc söï
kieän, hieän töôïng vaên hoïc ñöôïc cung caáp ôû lôùp, hoïc sinh chöa chòu khoù tìm hieåu
theâm ñeå môû roäng kieán thöùc.
Ñoái vôùi moân Taäp laøm vaên, hoïc sinh hoïc taäp moät caùch maùy moùc.Tröôùc moät
ñeà baøi, caùc em ít khi nghieân cöùu ñeà, chæ ñoïc loaùng thoaùng vaø cöù theá hoïc sinh
phoùng buùt vieát traøng giang ñaïi haûi, khoâng choát laïi ôû moät ñieåm naøo.
Nhieàu baøi laøm vaên chöa ñaït yeâu caàu do chöa bieát caùch vieän daãn, daãn chöùng
ngheøo naøn,thieáu chính xaùc vaø khoâng theo trình töï. Trong nghò luaän vaên hoïc thì
chöa coù söï phaân bieät veà theå loaïi. Caùc em thieáu naêng löïc phaân tích caàn thieát,
chöa thaáy ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp coù thaät trong vaên chöông do khoâng chuù yù trong
giôø ñoïc hieåu vaên baûn.Vì vaäy khi laøm vaên phaân tích chæ laø söï suy dieãn moät caùch
noâm na.
Coøn nghò xaõ hoäi caùc em laøm baøi ñaïi khaùi chung chung. Khi laøm baøi, hoïc sinh
chöa coù yù thöùc saép xeáp caùc luaän cöù, luaän ñieåm theo moät trình töï nhaát ñònh. Ña
soá baøi laøm vaên thaáp ñieåm coøn do chöa bieát caùch chuyeån ñoaïn chuyeån yù.Vaø
khoâng laøm theo trình töï höôùng daãn caùc böôùc: Tìm hieåu ñeà, tìm yù, laäp daøn yù .
Beân caïnh ñoù cuõng coøn coù nhieàu baøi laøm caâu queø, caâu cuït, caâu toái nghóa khieán
giaùo vieân phaûi phaùn ñoaùn, suy xeùt môùi hieåu noåi. Tình traïng maéc loãi veà chính taû,
ngöõ phaùp vaø duøng töø sai cuõng khaù phoå bieán. Coù baøi suoát töø môû ñaàu ñeán keát thuùc
khoâng coù moät daáu caâu naøo. Nhö vaäy laøm sao maø baøi vaên cuûa hoïc sinh ñaït ñieåm
cao ñöôïc.
III/ GIAÛI PHAÙP :
1/ Caùch giaûng daïy cuûa giaùo vieân :
- Ñoåi môùi caùch giaûng daïy theo phöông phaùp tích cöïc :
+ Taêng cöôøng toå chöùc caùc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh.
5
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
+Chuù troïng reøn luyeän cho hoïc sinh phöông phaùp hoïc vaø töï hoïc moät caùch
chuû ñoäng.
+Taêng cöôøng hoïc taäp ñoäc laäp caù nhaân phoái hôïp vôùi hoaït ñoäng nhoùm.
+ Hoïc sinh töï ñaùnh giaù ñöôïc naêng löïc vaø keát quaû laøm vaên cuûa mình.
- Giaùo vieân caàn naém chaéc noäi dung vaø phöông phaùp giaûng daïy. Trong quaù trình
giaûng daïy caàn vaän duïng linh hoaït caùc phöông phaùp daïy hoïc nhaèm tích cöïc hoaù
hoaït ñoäng cuûa ngöôøi hoïc. Caùc böôùc leân lôùp caàn phaûi linh ñoäng döïa vaøo noäi dung
baøi giaûng vaø tình hình cuï theå cuûa moãi lôùp.
Quaù trình daïy Taäp laøm vaên, giaùo vieân chuù yù ñeán hoaït ñoäng giao tieáp. Ñaây laø
moät bieän phaùp phaùt huy tính tích cöïc, saùng taïo cuûa hoïc sinh trong vieäc taïo laäp
vaên baûn. Caàn phaùt huy vai troø chuû theå cuûa hoïc sinh moät caùch thöïc söï. Caùc tieát
hoïc caàn ñöôïc hoïc sinh chuaån bò baøi toát ñeå tham gia vaøo hoaït ñoäng nhaän thöùc vaø
thöïc haønh. Döôùi söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân, hoïc sinh töï khaùm phaù caùc tri thöùc
trong phaàn ghi nhôù.Töø ñieåm ghi nhôù maø cuï theå hoaù baøi ñaõ hoïc.
Khi thieát keá giaùo aùn giaùo vieân caàn chuù yù caùc ñieåm sau:
- Phaân boá caân ñoái thôøi gian giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh, quan taâm nhieàu tôùi
caùc thao taùc reøn luyeän kyõ naêng: noùi, ñoïc, nghe, vieát.
- Giaùo vieân phaûi coù söï ñaàu tö thöïc söï cho tieát daïy ñeå nghieân cöùu, tìm vaø löïa
choïn nhöõng hoaït ñoäng thích hôïp ñoái vôùi töøng baøi daïy, töøng tieát hoïc. Khoâng neân
kì voïng coù nhieàu hoaït ñoäng dieãn ra trong moät tieát treân lôùp.
- Töông öùng vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân laø heä thoáng caùc hoaït ñoäng cuûa
hoïc sinh. Hoïc sinh laø chuû theå laøm chuû moïi thao taùc, haønh vi thaùi ñoä cuûa
mình.Trong giôø hoïc khoâng neân ñeå hoïc sinh rôi vaøo theá bò ñoäng hay thuï
ñoäng.Trong tieát hoïc hoïc sinh töï löïa choïn phöông phaùp lónh hoäi, tieáp thu kieán
thöùc. Töùc laø hoïc sinh ghi nhieàu hay ít, ghi chi tieát cuï theå hay theo moâ hình.Caùi
ñích caàn ñaït ñeán cuûa tieát vaên nghò luaän laø hoïc sinh tieáp thu tri thöùc lyù
thuyeát,bieán noù thaønh voán rieâng ñeå ñieàu chænh thao taùc vaø kyõ naêng taïo laäp vaên
baûn.
- Khi thieát keá giaùo aùn traùnh aùp ñaët laøm giaûm khaû naêng suy nghó, saùng taïo cuûa
hoïc sinh.
Dieãn bieán cuûa tieát daïy luoân ôû traïng thaùi ñoäng tuyø thuoäc vaøo caùc yeáu toá: Trình
ñoä ngöôøi hoïc,thaùi ñoä taâm lyù ngöôøi daïy, ñieàu kieän ñoà duøng daïy hoïc…Cuøng moät
giaùo vieân, moät giaùo aùn ,nhöng neáu daïy ôû hai lôùp khaùc nhau thì seõ coù hai tieát
daïy vôùi nhöõng tình huoáng cuï theå khaùc nhau. Thaäm chí caùc phöông aùn traû lôøi
saùng taïo cuûa hoïc sinh coù theå giuùp giaùo vieân boå sung, ñieàu chænh nhöõng kieán
thöùc trong baøi giaûng cuûa mình.
6
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
- Trong tieát daïy chuù yù ñeán hoaït ñoäng nhoùm ñeå phaùt huy söï saùng taïo taäp theå.
Beân caïnh ñoù caàn ñaåy maïnh hoaït ñoäng ñoäc laäp giuùp hoïc sinh phaùt huy ñieåm
maïnh, ngöôøi daïy coù ñieàu kieän ñaùnh giaù chính xaùc töøng hoïc sinh.
- Taän duïng tieát daïy töï choïn ñeå cuûng coá, naâng cao kieán , kyõ naêng cho hoïc sinh.
2/ Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh naém vöõng nhöõng ñieåm cô baûn trong vaên
nghò luaän:
a. Vaên nghò luaän:
Vaên nghò luaän laø vaên ñöôïc vieát ra nhaèm xaùc laäp cho ngöôøi ñoïc moät tö
töôûng,quan ñieåm naøo ñoù.
Caùc kieåu vaên nghò luaän: Nghò luaän xaõ hoäi.
Nghò luaän vaên hoïc.
Ñieàu quan troïng nhaát cuûa vaên nghò luaän laø luaän ñieåm, luaän cöù, laäp luaän:
Luaän ñieåm
Laø yù kieán theå hieän tö
töôûng,quan ñieåm cuûa baøi
vaên.
- Traû lôøi caâu hoûi: noùi caùi
gì?seõ neâu ra ñieàu maø ta goïi
laø luaän ñieåm.
- Luaän ñieåm ñöôïc theå hieän
ngay trong:
a/ Nhan ñeà(Ñaàu ñeà,töïa
ñeà)
b/ Döôùi daïng caâu khaúng
ñònh nhieäm vuï chung.
- Trong moät vaên baûn nghò
luaän coù theå coù:
a/ Luaän ñieåm chính:Toång
quaùt,bao truøm toaøn baøi.
b/ Luaän ñieåm phuï:Laø boä
phaän cuûa luaän ñieåm chính.
Luaän cöù
Laø lyù leõ,daãn chöùng ñöa
ra laøm cô sôû cho luaän
ñieåm.
- Lí leõ laø nhöõng ñaïo lí,leõ
phaûi ñaõ ñöôïc thöøa
nhaän,neâu ra laø ñöôïc ñoàng
tình.
- Daãn chöùng laø söï vieäc,soá
lieäu,baèng chöùng ñeå xaùc
nhaän cho luaän ñieåm.
Laäp luaän
Laø caùch neâu luaän cöù
ñeå daãn ñeán luaän ñieåm.
- Laäp luaän bao goàm:
+ Suy lí.
+ quy naïp.
+ Dieãn dòch.
+So saùnh.
+ Nhaân quaû.
+ toång-phaân-hôïp.
…
a/ Lí leõ:
Löu yù:
- Ñaët caâu hoûi:nhö theánaøo? Khaùi nieäm laäp luaän
vì sao?ñuùng hay sai? baèng duøng thay cho thuaät
caùch naøo?
ngöõ:luaän chöùng.
b/ Daãn chöùng:
- Daãn chöùng lòch söû.
- Daãn chöùng thöïc teá.
- Daãn chöùng thô vaên.
- Caùc thao taùc nghò luaän thöïc söï goàm:Giaûi thích,chöùng minh,bình luaän,phaân
tích.
7
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
- Luaän ñieåm,luaän cöù laø noäi dung cuûa baøi vaên thì laäp luaän taïo neân giaù trò veà
hình thöùc cuûa baøi vaên.
- Trình töï daïy vaên nghò luaän laø:
+ Tìm hieåu chung, caùch laøm baøi.
+ Thöïc haønh noùi.
+ Thöïc haønh vieát.
b/ Phöông phaùp laøm baøi vaên nghò luaän:
Caàn cho hoïc sinh thöïc haønh caùc kyõ naêng:
- Tìm hieåu ñeà.
- Laäp daøn yù.
- Vieát theo daøn yù(Töùc laø vieát hoaøn chænh)
- Kieåm tra laïi baøi vieát.
Trong caùc böôùc treân,giaùo vieân caàn chuù troïng cho hoïc sinh böôùc laäp daøn yù:
Daøn yù ñöôïc hình thaønh treân cô sôû böôùc tìm hieåu ñeà thaáu ñaùo. Daøn yù traùnh
cho baøi laøm truøng yù, thieáu soùt yù, boá cuïc khoâng coù söï caân ñoái.
Daøn yù laø noäi dung sô löôïc cuûa baøi vaên. Noù gioáng nhö baûn thieát keá moät ngoâi
nhaø.
Laäp daøn yù seõ ñaït ñöôïc thuaän lôïi sau:
+ Thaáy ñöôïc möùc ñoä giaûi quyeát vaán ñeà nghò luaän. Traùnh ñöôïc tình traïng baøi
laøm xa ñeà, laïc ñeà.
+ Coù ñieàu kieän suy nghó saâu xa, toaøn dieän hôn ñeå ñieàu chænh vaø phaùt trieån heä
thoáng luaän ñieåm; caân nhaéc boû bôùt yù truøng laëp, boå sung yù chöa coù, saép xeáp caùc yù
theo trình töï hôïp lí. Traùnh ñöôïc tình traïng soùt yù hoaëc thöøa yù.
+ Hình dung ñöôïc heä thoáng luaän ñieåm, luaän cöù cuûa baøi vaên. Chuû ñoäng phaân
phoái thôøi gian laøm baøi, phaân löôïng vaø daønh thôøi gian thoaû ñaùng cho troïng taâm
cuûabaøi.
Coù daøn yù toát khi vieát thaønh baøi vaên hoaøn chænh seõ khoâng vöôùng vaáp. Daøn yù in
ñaäm trong baøi laøm, ñaûm baûo cho söï thaønh coâng cuûa baøi vaên nghò luaän.
Cho hoïc sinh naém vöõng hai pheùp laäp
luaän quen thuoäc laø giaûi thích vaø chöùng
minh:
Laäp luaän chöùng minh
Laäp luaän giaûi thích
1/ Môû baøi:
1/ Môû baøi:
- Giôùi thieäu vaán ñeà.
- Giôùi thieäu vaán ñeà(hoaøn caûnh lòch söû,
- Neâu taàm quan troïng…
xaõ hoäi coù lieân quan ñeán vaán ñeà chöùng
minh )
- Neâu taàm quan troïng( vai troø ,yù nghóa
8
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
xaõ hoäi) cuûa vaán ñeà chöùng minh
2/ Thaân baøi :
2/ Thaân baøi:
a. Giaûi thích ngaén goïn luaän ñeà .
a. Giaûi thích luaän ñeà (Thöôøng traû lôøi
b. Chöùng minh laàn löôït töøng luaän
caâu hoûi : nhö theá naøo ? Coù yù nghóa gì ? )
ñieåm:
b. Giaûng giaûi vaán ñeà baèng lí leõ ñeå laøm
- Luaän ñieåm 1 : +luaän cöù (lí leõ,daãn
roõ taàm quan taàm quan troïng hoaëc taùc
chöùng)
duïng cuûa vaán ñeà ñoái vôùi cuoäc soáng
Phaân tích daãn chöùng, chuyeån yù
(Thöôøng laø traû lôøi caâu hoûi : Taïi sao? Vì
- Luaän ñieåm 2: Laäp luaän daãn daét ñöa
sao?)
daãn chöùng. Phaân tích daãn chöùng .
+ Luaän cöù 1(Lí leõ, daãn chöùng)
…
+ Luaän cöù 2(Lí leõ, daãn chöùng)
c. Höôùng ngöôøi ñoïc suy nghó vaø haønh
ñoäng ñuùng theo vaán ñeà (Thöôøng laø traû
lôøi caâu hoûi: Phaûi laøm gì? Laøm nhö theá
naøo?)
3/ Keát baøi :
- Neâu nhaän xeùt chung veà vaán ñeà.
3/ Keát baøi :
- Phaùt trieån môû roäng vaán ñeà ,neâu
- Nhaán maïnh caùch hieåu ñuùng vaán ñeà.
phöông höôùng aùp duïng vaøo cuoäc soáng.
- Lieân heä thöïc teá, ruùt ra baøi hoïc.
* Hoïc sinh caàn phaân bieät kieåu baøi bình luaän vôùi giaûi thích, chöùng minh:
- Bình laø ñaùnh giaù xem xeùt moät söï vieäc ñuùng hay sai, toát hay xaáu. Luaän laø baøn
theâm nhaèm boå sung, phaùt trieån caùi ñuùng, uoán naén caùi sai, höôùng daãn thaùi ñoä
haønh ñoäng ñuùng.
- Vaäy bình luaän laø phöông phaùp laäp luaän duøng caùch baøn baïc, phaân tích giuùp
ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe coù hieåu bieát chính xaùc, saâu roäng moät vaán ñeà naøo ñoù;
ñoàng thôøi giuùp ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe coù thaùi ñoä haønh ñoäng ñuùng ñoái vôùi vaán
ñeà ñoù.
- Giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh phaân bieät:
+ Ñieåm gioáng nhau: Ñeàu duøng phöông phaùp nghò luaän ñeå laøm baøi. Ñeàu söû
duïng lí leõ, daãn chöùng.
+ Ñieåm khaùc nhau:
Ñeà giaûi thích, chöùng minh thöôøng ñöa ra nhöõng vaán ñeà ñuùng. Thöôøng duøng lí
leõ, daãn chöùng phuø hôïp vôùi phöông phaùp laäp luaän.
Ñeà bình luaän coù theå coù nhöõng vaán ñeà ñuùng, hoaëc vöøa ñuùng vöøa sai, hoaëc sai
hoaøn toaøn. Kieåu baøi naøy ngöôøi vieát phaûi baøy toû yù kieán, quan ñieåm roõ raøng. Caàn
9
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
coù môû roäng vaán ñeà toaøn dieän, trieät ñeå. Noùi caùch khaùc baøi vaên bình luaän mang
tính chaát toång hôïp vaø ôû möùc ñoä cao hôn so vôùi giaûi thích, chöùng minh.
- Phöông phaùp laøm baøi vaên bình luaän:
+ Baøi bình luaän coù hai phaàn: Bình vaø Luaän.
Phaàn bình tìm hieåu, xaùc ñònh ñöôïc ñuùng-sai, töø ñoù phaùt bieåu nhaän xeùt,
ñaùnh giaù vaø baøy toû thaùi ñoä baèng lí leõ daãn chöùng cuï theå. Coù moät soá khaû naêng
xuaát hieän trong phaàn bình nhö sau:
Vaán ñeà ñuùng hoaøn toaøn Vaán ñeà vöøa ñuùng vöøa sai Vaán ñeà sai hoaøn toaøn
-Ñuùng nhö theá naøo?
- Chæ roõ ñieåm ñuùng
- Sai nhö theá naøo?
Khía caïnh 1,2…
+ Ñuùng trong tröôøng hôïp
Khía caïnh 1,2…
Duøng lí leõ daãn chöùng
naøo? Thôøi ñieåm naøo?
Lí leõ daãn chöùng laøm
laøm roõ.
+ Ñuùng vôùi ngöôøi naøo?
roõ
-Taïi sao ñuùng?
-> Lí leõ, daãn chöùng laøm
- Taïi sao sai?
Khía caïnh 1,2…
roõ
Khía caïnh 1,2…
Duøng lí leõ daãn chöùng
- Vì sao ñuùng?
Lí leõ daãn chöùng laøm
laøm roõ.
- Vì sao sai? Chæ roõ ñieåm
roõ.
sai
-> Lí leõ daãn chöùng laøm
roõ.
Phaàn luaän caàn xem xeùt vaán ñeà ñuùng- sai trong phaïm vi , giôùi haïn naøo? Caàn
boå sung, môû roäng theâm nhö theá naøo? Ruùt ra baøi hoïc gì thuoäc quan ñieåm lí luaän
hoaëc ñaïo ñöùc trong cuoäc soáng.Coù theå baøn luaän theo caùc höôùng :
- Hoaøn caûnh khaùc nhau.
- Quan ñieåm traùi ngöôïc nhau.
- Môû roäng lieân heä vôùi vaán ñeà khaùc.
- YÙ nghóa, taùc duïng cuûa vaán ñeà nhaèm xaây döïng nhaän thöùc, thaùi ñoä vaø ñeà
ra haønh ñoäng ñuùng.
Toùm laïi: Hoïc sinh söû duïng caùc thao taùc nghò luaän: Giaûi thích, chöùng minh,
bình luaän vaø phaân tích,toång hôïp ñeå laøm toát kieåu baøi nghò luaän veà söï vieäc, hieän
töôïng ñôøi soáng ; vaø nghò luaän veà tö töôûng ñaïo lí.
Ví duï moät ñeà baøi nhö sau :Suy nghó veà ñaïo lí “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn”.
Ñeà thuoäc kieåu nghò luaän veà vaán ñeà tö töôûng ñaïo lí. Hoïc sinh coù theå vaän
duïng caùc thao taùc nghò luaän ñaõ höôùng daãn ôû treân ñeå laøm baøi.
Hoïc sinh coù theå laäp daøn yù theo pheùp laäp luaän giaûi thích nhö sau :
a. Môû baøi:
- Vaán ñeà nghò luaän laø loøng nhôù ôn.
10
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
- “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn”. Laø lôøi khuyeân coù yù nghóa giaùo duïc veà nhaân caùch
laøm ngöôøi cuûa oâng cha: luoân traân troïng bieát ôn nhöõng ngöôøi ñi tröôùc ñaõ ñem laïi
thaønh quaû cho mình höôûng thuï.
b. Thaân baøi:
- Theá naøo laø “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn”?. YÙ nghóa.
+ Uoáng nöôùc: Thöøa höôûng thaønh quaû lao ñoäng, hoaëc ñaáu tranh caùch maïng
cuûa ngöôøi ñi tröôùc.
+ Nguoàn: nôi xuaát phaùt, nguoàn goác cuûa thaønh quaû.
+ YÙ nghóa chung: khi höôûng thuï thaønh quaû lao ñoäng naøo ñoù, phaûi nhôù vaø
ñeàn ôn
- Taïi sao “Uoáng nöôùc” caàn phaûi “Nhôù nguoàn”?
+ Moãi thaønh quaû ñöôïc höôûng laø keát quaû cuûa coâng söùc cuûa moät ai ñoù taïo
neân.
+ Loøng bieát ôn laø moät tình caûm caàn thieát cuûa con ngöôøi bieát coi troïng ñaïo
lí daân toäc. Tình caûm aáy giuùp con ngöôøi bieát quyù troïng nhöõng gì ñöôïc höôûng, bieát
söû duïng coù hieäu quaû, bieát soáng xöùng ñaùng. Thieáu loøng bieát ôn con ngöôøi seõ trôû
neân ích kyû, xaáu xa.
+ Daãn chöùng- Bieát ôn caùc theá heä oâng cha nhöõng chieán só caùch maïng ñaõ
taïo neân ñaát nöôùc töï do, giaøu ñeïp coù lòch söû laâu ñôøi, neàn vaên hoaù röïc rôõ…
- Bieát ôn cha meï, thaày coâ giaùo…
- “Nhôù nguoàn” phaûi theå hieän nhö theá naøo?
+ Giöõ gìn baûo veä thaønh quaû cuûa ngöôøi ñi tröôùc.
+ Söû duïng thaønh quaû lao ñoäng ñuùng ñaén , tieát kieäm.
+ Coù yù thöùc, haønh ñoäng “Ñeàn ôn ñaùp nghóa” thieát thöïc. Coù tinh thaàn phaùt
huy thaønh quaû ñaõ ñaït ñöôïc, taïo ra nhöõng thaønh quaû môùi laøm phong phuù thaønh
quaû lao ñoäng cuûa daân toäc.
c. Keát baøi: Nhaán maïnh yù nghóa cuûa caâu tuïc ngöõ.
* Hoïc sinh phaân bieät hai kieåu nghò luaän vaên hoïc:
Nghò luaän veà taùc phaåm truyeän(ñoaïn trích)
Nghò luaän veà moät ñoaïn thô (baøi thô)
-Trình baøy nhaän xeùt, ñaùnh giaù veà nhaân
-Trình baøy nhaän xeùt, ñaùnh giaù veà noäi
vaät, söï kieän ,chuû ñeà vaø ngheä thuaät cuûa
dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi thô, ñoaïn
moät taùc phaåm cuï theå.
thô aáy.
-Xuaát phaùt töø yù nghóa cuûa coát truyeän, tính
caùch, soá phaän cuûa nhaân vaät vaø ngheä thuaät -Theå hieän qua ngoân töø,hình
trong taùc phaåm.
aûnh,gioïng ñieäu
-Nhaän xeùt, ñaùnh giaù phaûi roõ raøng, ñuùng
11
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
ñaén, coù luaän cöù, laäp luaän thuyeát phuïc; boá -Boá cuïc maïch laïc,roõ raøng,lôøi vaên gôïi
cuïc maïch laïc, lôøi vaên chuaån xaùc gôïi caûm. caûm,theå hieän rung ñoäng,tình caûm
chaân thaønh cuûa ngöôøi vieát
* Caùch laøm baøi nghò luaän veà vaên hoïc:
- Tìm hieåu taùc giaû, xuaát xöù, hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm.
- Phaân tích taùc phaåm theo phöông phaùp: Toång _ Phaân _ Hôïp :
+Toång : Caûm nhaän tinh thaàn chung, aán töôïng chung cuûa taùc phaåm veà caû hai
maët noäi dung vaø ngheä thuaät ñaëc saéc theo ñaëc ñieåm cuûa hai kieåu nghò luaän treân.
+ Phaân: Phaân tích töøng phaàn, töøng khía caïnh, töøng chi tieát, hình aûnh cuûa taùc
phaåm veà caû noäi dung vaø ngheä thuaät theo tinh thaàn cuûa böôùcmoät (toång ) theo
caùc caùch:
. Caét ngang:theo boá cuïc, theo caâu, nhoùm caâu, khoå thô…
. Boå doïc: chia taùc phaåm ra töøng khía caïnh veà noäi dung, ngheä thuaät theo
chieàu daøi taùc phaåm.
+ Hôïp : Toång hôïp nhöõng neùt chuû yeáu ñaõ phaân tích.
Neâu nhaän xeùt,ñaùnh giaù roäng hôn, saâu hôn.
-> Caáu truùc :
Toång
Phaân
Hôïp
Baøi vaên
Môû baøi
Thaân baøi
Keát luaän
Ñoaïn vaên
Môû ñoaïn
Thaân ñoaïn
Keát ñoaïn.
Thao taùc chuû yeáu laø dieãn dòch, hoaëc quy naïp .
Caùc caùch laøm vaên nghò luaän trình baøy treân ñaây tuyø theo kieåu baøi nghò luaän ôû
lôùp 9 maø giaùo vieân giuùp hoïc sinh deã daøng hieåu va ølaøm ñöôïc baøi vaên nghò luaän
noùi chung. Laøm vaên (noùi ñuùng hôn laø khaû naêng noùi, vieát, naêng löïc bieåu ñaït noùi
chung) laø moät
naêng löïc toång hôïp, laø keát quaû cuûa moät quaù trình giaùo vieân beàn bæ, daøy coâng
höôùng daãn hoïc sinh veà vaên nghò luaän töø lôùp 7 ñeán lôùp 9.
3/ Böôùc chaám baøi, traû baøi:
a/ Chaám baøi:
Chaám baøi laø khaâu quan troïng ñeå ñaùnh giaù keát quaû moät baøi Taäp laøm vaên cuõng
nhö hieäu quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Noäi dung cuûa khaâu naøy bao goàm: Ñoïc, söûa
loãi, pheâ, ghi ñieåm.
12
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Giaùo vieân döïa vaøo ñaùp aùn, bieåu ñieåm ñeå chaám baøi. Khi chaám caàn coù thaùi ñoä
toân troïng baøi laøm cuûa hoïc sinh. Ñieàu naøy theå hieän qua caùch söûa loãi, lôøi pheâ vaø
söï coâng baèng trong ghi ñieåm.
Giaùo vieân neân chaám lieàn moät maïch, nhöng cuõng khoâng neân voäi vaøng trong qua
ùtrình chaám.Giaùo vieân phaûi söûa loãi veà chính taû, töø, caâu vaø ñaùnh daáu nhöõng yù hay
cuûa hoïc sinh. Lôøi pheâ caàn ngaén goïn. Ñaëc bieät chuù yù tôùi tính ñoäc ñaùo cuûa baøi
vaên vì ñoù laø söï saùng taïo cuûa hoïc sinh.
Neáu baøi laøm vaên cuûa hoïc sinh maø khoâng coù lôøi pheâ, caùc em seõ khoâng ñaùnh giaù
ñöôïc khaû naêng laøm baøi cuûa mình.Vì vaäy lôøi pheâ tuy ngaén goïn nhöng phaûi chöùa
ñuû löôïng thoâng tin ñeå hoïc sinh bieát ñöôïc öu khuyeát ñieåm,ruùt kinh nghieäm cho
baøi laøm sau.Caùch ghi ñieåm caàn caân nhaéc kó, traùnh söûa ñi söûa laïi.
Coù theå noùi tình caûm, löông taâm ngheà nghieäp cuûa ngöôøi giaùo vieân vaên ñöôïc theå
hieän roõ nhaát khi ngoài tröôùc baøi vaên cuûa hoïc sinh vôùi caây buùt ñoû treân tay.
b/ Traû baøi: Thöôøng ñöôïc tieán haønh theo trình töï:
- Cheùp ñeà .
- Tìm hieåu ñeà.
- Höôùng daãn hoïc sinh xaây döïng daøn yù (Ñaùp aùn)
- Nhaän xeùt öu khuyeát ñieåm trong baøi laøm cuûa hoïc sinh.
- Phaân tích vaø söûa chöõa loãi veà boá cuïc, chính taû, ngöõ phaùp, caùch trình baøy luaän
ñieåm.
Ñaây laø khaâu coù vai troø quan troïng trong vieäc khaéc saâu lyù thuyeát vaø kyõ naêng
thöïc haønh.
Giaùo vieân caàn chuù yù nhöõng loãi phaûi söûa vaø phaân phoái thôøi gian cho caùc loaïi loãi.
- Traû baøi vaø cho hoïc sinh ñoïc caùc baøi laøm khaù ñeå bieåu döông khích leä.
Tuy thôøi gian moät tieát traû baøi laø raát ngaén, nhöng giaùo vieân khoâng neân queân söû
duïng bieän phaùp hoûi-ñaùp ñeå hoïc sinh chuù yù taäp trung hôn.
4/ Caùch hoïc cuûa hoïc sinh :
Hoïc sinh phaûi naém vöõng lí thuyeát vaên nghò luaän ñeå thöïc haønh vieát baøi toát.
Beân caïnh ñoù hoïc sinh phaûi coù voán kieán thöùc ñaày ñuû vaø chính xaùc.Bao goàm kieán
thöùc saùch vôû vaø kieán thöùc ñôøi soáng xaõ hoäi.
Kieán thöùc saùch vôû laø bao goàm kieán thöùc veà vaên hoïc, ñaïo ñöùc vaø caùc moân
khoa hoïc khaùc. Kieán thöùc veà ñôøi soáng chính laø voán soáng, voán hieåu bieát thöïc teá.
Muoán coù hai lónh vöïc kieán thöùc ñoù hoïc sinh phaûi tích cöïc, töï giaùc hoïc taäp.
Phaûi reøn luyeän kyõ naêng thöïc haønh Tieáng Vieät, nhaèm muïc ñích ñeå vieát caâu,
duøng töø, döïng ñoaïn cho chuaån möïc.
13
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Hoïc sinh phaûi vaän duïng moïi thao taùc cuûa trí tueä nhö: Phaân tích, toång hôïp,
lieân töôûng, so saùnh, ñoái chieáu.Thao taùc naøy daãn ngöôøi ñoïc ñi töø yù naøy ñeán yù
khaùc moät caùch loâgíc.
Hoïc sinh caàn ñaëc bieät chuù yù reøn luyeän caùc kyõ naêng Taäp laøm vaên nghò luaän:
- Kyõ naêng tìm hieåu ñeà, tìm yù, laäp daøn yù.
- Kyõ naêng laäp luaän.
- Kyõ naêng dieãn ñaït vaø vaän duïng luaän chöùng.
Baøi vaên nghò luaän hoaøn chænh ñoøi hoûi trình baøy maïch laïc, roõ raøng.Theå hieän ôû
heä thoáng luaän ñieåm, luaän cöù, ôû caùch phaân ñoaïn vaø chuyeån yù. Lôøi vaên giaûn dò töï
nhieân. Caâu vaên ngaén goïn, trong saùng, hình aûnh sinh ñoäng, daãn chöùng toaøn dieän
tieâu bieåu.
* Nhöõng yeâu caàu ñeå vieát moät baøi vaên nghò luaän hay:
Moät baøi vaên hay phaûi coù nhöõng caùi ñuùng sau:
- Ñuùng ñaàu ñeà.
- Vieát ñuùng theå loaïi, ñuùng ngoân ngöõ.
- Vieát ñuùng kieán thöùc, ñuùng phöông phaùp, ñuùng quan ñieåm laäp tröôøng.
- Baøi vieát phaûi gaây aán töôïng cho ngöôøi ñoïc.
- Ngöôøi vieát phaûi töï ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng baøi laøm cuûa mình.
Hoïc sinh phaûi nhôù raèng hoïc toát vaên nghò luaän khoâng phaûi chuyeän deã. Quoác gia
naøo cuõng vaäy, moân vaên laø moân hoïc soá moät cuûa neàn hoïc vaán quoác gia aáy. Moãi
daân toäc muoán phaùt trieån thì phaûi duy trì vaø phaùt trieån baûn saéc vaên hoaù cuûa
mình. Trong ñoù ngöõ vaên laø linh hoàn vaø trí tueä. Vì vaäy hoïc sinh phaûi quyeát taâm
hoïc cho thaät toát vaên nghò luaän.
Muoán vaäy leân lôùp phaûi chuù yù nghe giaûng,bieát caûm nhaän caùi hay,caùi ñeïp cuûa
baøi hoïc. Hoïc sinh caàn thuoäc loøng nhieàu caâu thô, ñoaïn thô, thaønh ngöõ, tuïc ngöõ,
ca dao… Hoïc thuoäc loøng giuùp cho söï “Voõ trang” kieán thöùc vaø khaû naêng saùng
taïo.Ñaây la ømoät phöông phaùp reøn luyeän trí nhôù, bôûi vì “Vaên oân voõ luyeän”.
Ngöôøi hoïc sinh gioûi vaên caàn coù cuoán soå ghi cheùp, tích luyõ kieán thöùc.
Theâm vaøo ñoù ngöôøi hoïc phaûi chaêm ñoïc saùch, ñoïc saùch giaùo khoa, ñoïc saùch
tham khaûo. Ñoïc saùch ñeå môû roäng kieán thöùc, nhöng phaûi ñoïc coù yù thöùc.Ñoã Phuû
ñaõ töøng noùi:
“ Ñoïc saùch muoân cuoán
Haï buùt nhö coù thaàn”
Vaên nghò luaän laø tieáng noùi cuûa trí tueä, noù thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe
baèng lí leõ, baèng caùch laäp luaän. Bôûi vaäy vaên nghò luaän laø kyõ naêng trình baøy lí leõ
nhaèm khaúng ñònh moät yù kieán, laøm saùng toû moät vaán ñeà. Nhöng ñeå vieát ñöôïc moät
14
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
baøi vaên nghò luaän hay thì caàn phaûi suy nghó nhieàu, taäp vieát nhieàu theo höôùng
daãn cuûa giaùo vieân.
Toùm laïi muoán gioûi vaên nghò luaän, hoïc sinh phaûi thöïc söï yeâu thích moân vaên.
Phaûi tha thieát yeâu cuoäc soáng, yeâu caùi ñeïp; phaûi bieát vui buoàn tröôùc cuoäc soáng
cuûa con ngöôøi. Toaùn hoïc laø truï coät cuûa khoa hoïc töï nhieân,vaên hoïc laø truï coät cuûa
khoa hoïc xaõ hoäi. Moät khi ñaõ hoïc toát toaùn,vaên thì caùc moân khaùc chaéc chaén seõ
hoïc toát. Ngöôøi hoïc coù quyeát taâm vaø traûi qua khoå luyeän thì hieäu quaû seõ cao.
5/ Keát quaû:
Trong nhöõng naêm qua nhôø söû duïng caùc giaûi phaùp nhö treân toâi ñaõ thu ñöôïc
keát quaû böôùc ñaàu nhö sau :
- Baûn thaân ñaõ hieåu saâu hôn veà theå vaên nghò luaän theo tính tích hôïp töø lôùp 7
ñeán lôùp 8 vaø lôùp 9.
- Chaát löôïng cuoái naêm cuûa hoïc sinh thöôøng ñaït treân 90 %.
- Hoïc sinh gioûi caùc caáp haøng naêm ñeàu ñaït theo chæ tieâu ñaêng kí ôû ñaàu naêm
hoïc.
- Quan troïng hôn caû laø hoïc sinh naém vöõng phöông phaùp laøm vaên nghò luaän ,
caùc em bieát caùch trình baøy nhaän xeùt, ñaùnh giaù veà moät vaán ñeà xaõ hoäi theo moät
phöông thöùc laäp luaän coù söùc thuyeát phuïc.Vaø caùc em cuõng ñaõ bieát caûm thuï taùc
phaåm vaên chöông , caûm nhaän ñöôïc giaù trò noäi dung tö töôûng , ngheä thuaät cuûa taùc
phaåm.
C/ KEÁT LUAÄN :
Naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc noùi chung,Taäp laøm vaên nghò luaän noùi rieâng
ñang laø moái quan taâm cuûa nhieàu ngöôøi. Laøm sao ñeå hoïc sinh hoïc toát vaên nghò
luaän vaãn laø vaán ñeà thôøi söï cuûa khoa hoïc caàn phaûi thaûo luaän theâm.
Trong thöïc teá nhôø nhöõng chuyeån bieán trong quan ñieåm daïy hoïc môùi,nhieàu
giaùo vieân ñaõ nhaän thöùc roõ ñöôïc phöông phaùp daïy hoïc môùi . Ñoù laø phaùt huy tính
tích cöïc chuû ñoäng trong giôø hoïc.Giôø hoïc daân chuû hôn, hoïc sinh ñöôïc thöïc haønh
giao tieáp nhieàu hôn. Hoïc sinh naém vöõng hai kieåu nghò luaän chuû yeáu: Nghò luaän
xaõ hoäi vaø nghò luaän vaên hoïc.Hoïc sinh ñöôïc söû duïng nhieàu thao taùc trong moät
baøi vaên nghò luaän.Hoïc sinh bieát keát hôïp caùc pheùp laäp luaän ñeå laøm saùng toû moät
vaán ñeà. Ñoàng thôøi reøn luyeän toát kyõ naêng noùi, vieát.
Vaên nghò luaän lôùp 9 coù söï keá thöøa, naâng cao kieán thöùc ñaõ cung caáp ôû lôùp 7,8.
Ñaây laø tinh thaàn tích hôïp doïc trong noäi boä phaân moân Taäp laøm vaên. Caùc ñeà nghò
luaän luoân yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt, ñaùnh giaù theo quan ñieåm rieâng. Noù ñöôïc
theå hieän ôû caùc cuïm töø:Trình baøy suy nghó veà…Caûm nhaän veà…Baøn veà…
15
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Phöông chaâm quan troïng trong daïy-hoïc vaên nghò luaän laø phaùt huy tính tích
cöïc, chuû ñoäng cuûa hoïc sinh, hoïc sinh vieát ñuùng,vieát hay vaên nghò luaän. Tính tích
cöïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh bieåu hieän ôû nhöõng daáu hieäu nhö :haêng haùi traû lôøi caâu
hoûi cuûa giaùo vieân, boå sung caùc caâu traû lôøi cuûa baïn ; thích phaùt bieåu yù kieán, hay
neâu thaéc maéc, ñoøi hoûi giaûi thích caën keõ nhöõng vaán ñeà chöa roõ. Chuû ñoäng vaän
duïng kieán thöùc, hoaøn thaønh caùc baøi taäp …
Hoïc sinh phaûi naém ñöôïc ñieàu caàn traùnh vaø ñieàu caàn thöïc hieän nhö sau:
+ Ñieàu caàn traùnh: Khoâng vieát khoâ khan, coäc loác. Khoâng rôi vaøo loãi haønh
vaên bay böôùm, vaên hoa maø troáng roãng, cuõ moøn.
+ Ñieàu caàn thöïc hieän : Baøi vaên coù yù töù saâu xa phong phuù maø lôøi leõ laïi
ngaén goïn, haøm suùc. Lôøi vaên vöøa maïch laïc, trong saùng vöøa gôïi caûm, coù söùc
thuyeát phuïc. Vaên vieát coù caùi môùi meû qua moät phaùt hieän ñoäc ñaùo, moät lieân
töôûng saâu, tinh teá, moät hình aûnh ñaëc saéc, moät so saùnh baát ngôø lí thuù.
Hoïc sinh tieán ñeán moät böôùc cao hôn laø töï xaây döïng cho mình moät buùt phaùp,
moät phong caùch rieâng.
Giaùo vieân phaûi höôùng daãn hoïc sinh hoïc Taäp laøm vaên keát hôïp vôùi vaên baûn vaø
Tieáng Vieät. Kieán thöùc trong saùch giaùo khoa laø cô sôû, noù ñöôïc coâ ñoïng trong
phaàn ghi nhôù. Hoïc sinh caàn phaûi ñöôïc boài boå theâm baèng kieán thöùc ñôøi soáng vaø
kieán thöùc tieáp nhaän ñöôïc qua tích luyõ. Hoïc sinh khi vieát vaên phaûi coù caûm giaùc
veà caâu vaên chuaån vaø hay.
Beân caïnh ñoù,söï ñoåi môùi phöông phaùp coøn ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân phaûi coù
traùch nhieäm, coù taâm huyeát ñeå laøm cho giôø daïy “Treû maõi khoâng giaø”.
Ñeå ruùt kinh nghieäm vaø naâng cao phöông phaùp giaûng daïy, Toå chuyeân moân
cuõng caàn thöôøng xuyeân döï giôø, thao giaûng caùc tieát Taäp laøm vaên nghò luaän.
Khoâng coù moät kinh nghieäm naøo laø duy nhaát coù theå chung cho moïi ngöôøi.
Khoâng coù moät pheùp laï deã daøng naøo ñeå ñi ñeán söï thaønh coâng. Taát caû caùc giaùo
vieân Ngöõ vaên ñeàu ñaõ vaø ñang daïy hoïc moät caùch say söa, kieân trì. Vôùi nhöõng
suy nghó trong ñeà taøi naøy, ngöôøi vieát muoán trao ñoåi cuøng ñoàng nghieäp ñeå nhaèm
hoïc hoûi vaø naâng cao trình ñoä chuyeân moân cuûa mình. Vì vaäy kính mong caùc caáp
chæ ñaïo vaø ñoàng nghieäp vui loøng ñoùng goùp yù kieán ñeå kinh nghieäm ñöôïc hoaøn
thieän hôn./
16
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
Gio Sôn, ngaøy 25 thaùng 3 naêm 2009
Ngöôøi vieát
Mai Dieäu Thuyù.
YÙ KIEÁN NHAÄN XEÙT, ÑAÙNH GIAÙ CUÛA HOÄI ÑOÀNG KHOA HOÏC
TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ GIO SÔN:
................................***………………………………………….
17
Saùng kieán kinh nghieäm
Mai Dieäu Thuyù
.................................***......................................
18
- Xem thêm -