A-§Æt vÊn ®Ò
I -Lý do chän ®Ò tµi
V¨n häc vèn rÊt gÇn gòi víi cuéc sèng, mµ cuéc sèng bao giê còng bÒ bén
vµ v« cïng phong phó. Mçi t¸c phÈm v¨n ch¬ng lµ mét m¶ng cuéc sèng ®· ®îc
nhµ v¨n chän läc ph¶n ¸nh.V× vËy m«n v¨n trong nhµ trêng cã mét vÞ trÝ rÊt quan
träng : Nã lµ vò khÝ thanh tao ®¾c lùc cã t¸c dông s©u s¾c ®Õn t©m hån t×nh c¶m
cña con ngêi, nã båi ®¾p cho con ngêi trë nªn trong s¸ng, phong phó vµ s©u s¾c
h¬n. M.Goãc- Ki nãi : ''V¨n häc gióp con ngêi hiÓu ®îc b¶n th©n m×nh, n©ng cao
niÒm tin vµo b¶n th©n m×nh vµ lµm n¶y në con ngêi kh¸t väng híng tíi ch©n
lý".V¨n häc "ch¾p ®«i c¸nh" ®Ó c¸c em ®Õn víi mäi thêi ®¹i v¨n minh, víi mäi
nÒn v¨n ho¸, x©y dùng trong c¸c em niÒm tin vµo cuéc sèng , con ngêi, trang bÞ
cho c¸c em vèn sèng, híng c¸c em tíi ®Ønh cao cña ch©n, thiÖn mü.
NhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn d¹y v¨n lµ ph¶i lµm cho häc sinh hiÓu dîc c¸i
hay c¸i ®Ñp cu¶ v¨n häc, kÝch thÝch sù høng thó häc tËp häc v¨n cho häc sinh
.Mét giê d¹y v¨n lµ ph¶i t¹o ra ®îc nh÷ng rung ®éng thÈm mü, s©u s¾c khiÕn ngêi
ta say mª. Song nhiÖm vô kh«ng kÐm phÇn quan träng cña gi¸o viªn d¹y v¨n ë trêng THCS lµ rÌn luyÖn kü n¨ng v¨n häc cho häc sinh.Thùc ra kh«ng ph¶i tõ khi
®Õn trêng c¸c em míi cã c¶m xóc thÈm mü, míi cã n¨ng lùc c¶m thô c¸i ®Ñp.
Ngay tõ thë cßn n»m trong n«i qua lêi ru cña bµ, cña mÑ, lín lªn nghe h¸t, nghe
ng©m th¬ ... Qua c¸c nghÖ thuËt Êy c¸c em ®· tiÕp xóc víi v¨n ch¬ng.V× thÕ ®Õn
trêng th«ng qua häc t¸c phÈm v¨n ch¬ng nh÷ng c¶m xóc thÈm mü cña c¸c em
ph¶i ®îc uèn n¾n, söa ch÷a vµ båi dìng, n©ng lªn thµnh n¨ng lùc c¶m thô thÈm
mü ®óng ®¾n. §iÒu ®ã muèn kh¼ng ®Þnh r»ng båi dìng häc sinh n¨ng khiÕu tõ
THCS kh«ng nh÷ng lµ viÖc lµm ®óng ®¾n mµ cßn lµ c«ng viÖc cã tÇm quan träng
trong nhµ trêng phæ th«ng. Nã gãp phÇn ph¸t hiÖn båi dìng ®Ó tiÕn tíi ®µo t¹o
mét phÈm chÊt, mét lùc lîng lao ®éng ®Æc biÖt cña x· héi, lao ®éng s¸ng t¹o nghÖ
thuËt. Nã kÝch thÝch cæ vò m¹nh mÏ ý thøc tù gi¸c, lßng say mª vµ ý chÝ v¬n lªn
trong häc tËp, tu dìng cña häc sinh nãi chung .Nã cßn lµ mét viÖc lµm thiÕt thùc
gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cho gi¸o viªn .
VËy lµm thÕ nµo ®Ó c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái ®¹t dîc kÕt qu¶ cao ?
§©y lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n ®èi víi gi¸o viªn d¹y v¨n ë trêng THCS .Thùc tÕ
cho thÊy, nh÷ng ®ång chÝ gi¸o viªn ®îc ph©n c«ng phô tr¸ch båi dìng häc sinh
giái thùc sù hÕt søc lo l¾ng, tr¨n trë bëi hä ®· bá ra nhiÒu c«ng søc ,l¨n lén víi
häc sinh mµ hiÖu qu¶ cha cao, chÊt lîng ®éi tuyÓn vÉn thÊp. Lµ mét gi¸o viªn ®·
nhiÒu n¨m tham gia c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái t«i ®· n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh
nµy, t«i nhËn thÊy cÇn quan t©m tíi c«ng t¸c båi dìng häc sinh giái . V× vËy, t«i
®· chän ®Ò tµi ®Ó nghiªn cøu, ®Ó cã nh÷ng suy nghÜ s©u s¾c h¬n vÒ n¨ng lùc c¶m
thô cña häc sinh .
Mét lý do n÷a khiÕn t«i chän ®Ò tµi nµy lµ ba n¨m liªn tôc trë vÒ ®©y t«i ®îc
giao nhiÖm vô båi dìng häc sinh giái khèi 9. MÆc dï kÕt qu¶ cha cao, song ®ã
còng lµ mét thµnh c«ng bíc ®Çu cña t«i trong viÖc ¸p dông nh÷ng ph¬ng
ph¸p,biÖn ph¸p, h×nh thøc båi dìng häc sinh giái.T«i m¹nh d¹n ®a ra ®Ó anh chÞ
em ®ång nghiÖp tham kh¶o, hi väng r»ng nh÷ng kinh nghiÖm nhá nµy phÇn nµo
gióp anh chÞ em ®ång nghiÖp th¸o gì nh÷ng víng m¾c vÒ c«ng t¸c båi dìng häc
sinh giái ë trêng THCS .
- Môc ®Ých , nhiÖm vô , ph¹m vi vµ ph ¬ng ph¸p
nghiªn cøu.
II
1 Môc ®Ých nghiªn cøu:
C«ng t¸c båi dìng häc sinh giái lµ mét c«ng t¸c rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p.
V× vËy, t«i nghiªn cøu ®Ò tµi nµy víi môc ®Ých t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p, h×nh thøc
båi dìng nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao. §ång thêi cßn n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y,
tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cho gi¸o viªn. Lµm tèt c«ng t¸c nµy, sÏ kÝch thÝch
m¹nh mÏ ý thøc tù gi¸c, lßng say mª vµ ý chÝ v¬n lªn trong häc tËp, tu dìng cña
häc sinh nãi chung .
2. NhiÖm vô nghiªn cøu :
§Ò tµi nµy cã ba nhiÖm vô sau :
NhiÖm vô 1: T×m hiÓu ý nghÜa, tÇm quan träng vµ nh÷ng nguyªn t¾c
cña viÖc båi dìng häc sinh giái .
NhiÖm vô 2: T×nh h×nh båi dìng häc sinh giái ë trêng THCS .
NhiÖm vô 3:
Mét sè biÖn ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc .
3. Ph¹m vi nghiªn cøu :
* Båi dìng häc sinh giái lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ c¸c khèi
líp trong nhµ trêng THCS , ë ®©y t«i chØ nghiªn cøu trong ph¹m vi hÑp. §ã lµ bµn
vÒ mét sè biÖn ph¸p, h×nh thøc båi dìng häc sinh giái, cô thÓ lµ båi dìng häc
sinh giái khèi 9 ë c¸c trêng THCS .
* §èi tîng båi dìng ë ®©y kh«ng ph¶i lµ häc sinh líp chuyªn, trêng
chuyªn mµ lµ häc sinh ë c¸c trêng ®¹i trµ .
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu :
Ph¬ng ph¸p chñ yÕu kh¶o s¸t, n¾m b¾t t×nh h×nh thùc tiÔn vµ ®óc rót kinh
nghiÖm thùc tiÔn gi¶ng d¹y hµng n¨m ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p chung .
I-ý
B - Néi dung
nghÜa, tÇm quan träng cña viÖc båi d ìng häc sinh
giái .
Nh ®· nãi ë trªn, tríc khi ®Õn trêng, c¸c em ®îc tiÕp xóc víi v¨n ch¬ng
qua lêi ru cña mÑ, cña bµ, qua ®µi, qua truyÖn tranh, qua truyÒn h×nh, s©n
khÊu ...vµ sù xuÊt hiÖn nh÷ng em cã n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng tõ tríc tuæi tíi trêng
còng kh«ng ph¶i lµ c¸ biÖt .C¸c em tíi trêng thËt sù ®îc ®èi diÖn víi t¸c phÈm
v¨n ch¬ng, ®èi diÖn víi nhµ v¨n qua h×nh tîng nghÖ thuËt mét c¸ch cã híng dÉn.
Häc sinh THCS l¹i ë ®é tuæi giµu c¶m xóc vµ trÝ tëng tîng, sù c¶m thô tiÕp nhËn
nghÖ thuËt ®ang chuyÓn tõ c¶m tÝnh ®Õn lý tÝnh. §©y lµ giai ®o¹n n¨ng khiÕu
nghÖ thuËt nãi chung, n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng nãi riªng cã c¬ héi béc lé vµ ph¸t
triÓn ®Çy ®ñ vµ râ rÖt h¬n. TiÕp xóc víi t¸c phÈm v¨n ch¬ng c¸c em tù ®Æt m×nh
trong c¶nh ngé, t©m tr¹ng cña nh©n vËt, cïng vui buån, síng khæ víi c¸c nh©n vËt
...ThÕ giíi h×nh tîng, tiÕng lßng cña nghÖ sÜ qua ®ã nh kh¬i dËy, khÝch lÖ c¸c em
tõ n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng ®Õn n¨ng khiÕu s¸ng t¹o nãi chung .V× vËy, båi dìng
häc sinh giái lµ viÖc lµm ®óng ®¾n, cÇn thiÕt cã tÇm quan träng trong c¸c nhµ tr êng THCS.
C«ng t¸c båi dìng häc sinh giái ë trêng THCS cã ý nghÜa thËt to lín. Nã gãp
phÇn ®µo t¹o mét lùc lîng lao ®éng ®Æc biÖt cña x· héi, lao ®éng s¸ng t¹o nghÖ
thuËt. Nã ph¸t hiÖn ra nh÷ng tµi n¨ng ,nh©n tµi cho ®Êt níc.Ph¸t hiÖn vµ båi dìng
kÞp thêi n¨ng lùc c¶m thô v¨n ch¬ng lµ thÓ hiÖn s©u s¾c tinh thÇn nh©n v¨n cao
®Ñp cña chÕ ®é ta, cña c¸c nhµ gi¸o. Vµ v× vËy nã kÝch thÝch cæ vò ý thøc ,tinh
thÇn,th¸i ®é häc tËp cña häc sinh. Kh¸c víi m«n häc kh¸c, trong d¹y häc t¸c
phÈm v¨n ch¬ng ,nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu thËt sù, nhiÒu khi cã nh÷ng ph¸t
hiÖn vÒ t¸c phÈm mµ gi¸o viªn kh«ng thÓ ngê tíi .V× vËy c«ng t¸c nµy cßn lµ viÖc
lµm thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao ý thøc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ,tr×nh ®é nghiÖp
vô cho gi¸o viªn.
II- T×nh h×nh båi dìng häc sinh giái ë ®Þa ph¬ng.
ViÖc båi dìng häc sinh giái nh»m ph¸t hiÖn tµi n¨ng, n©ng cao n¨ng lùc
c¶m thô v¨n ch¬ng cho häc sinh.V× vËy ®©y lµ c«ng viÖc diÔn ra thêng xuyªn
hµng n¨m, lµ mét c«ng t¸c träng t©m ë c¸c nhµ trêng. Hµng n¨m, së gi¸o dôc
®µo t¹o Thanh Ho¸ vµ phßng gi¸o dôc thÞ x· BØm S¬n vÉn tæ chøc kú thi chän häc
sinh giái ®èi víi mçi khèi cÊp häc. CÊp tiÓu häc thi chän häc sinh giái líp 5, cÊp
PTTH thi chän häc sinh giái líp 12, cßn ®èi víi cÊp THCS thi chän häc sinh giái
khèi 9. Tuy chØ tæ chøc thi ®èi víi c¸c khèi líp cuèi cÊp nhng ë c¸c nhµ trêng
trªn ®Þa bµn thÞ x· vÉn chó träng tíi viÖc båi dìng häc sinh giái cho tÊt c¶ c¸c
khèi líp theo h×nh thøc " nu«i gµ chäi"®Ó thi ®Êu. Song mét khã kh¨n lín ®èi víi
c¸c nhµ trêng lµ tÊt c¶ nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu ®Òu ®îc tuyÓn chän vµo trêng Lª QuÝ §«n, sè cßn l¹i phÇn nhiÒu lµ häc sinh kh¸ .V× vËy viÖc chän häc sinh
cã n¨ng khiÕu ®Ó båi dìng rÊt khã, sè lîng häc sinh th× Ýt mµ c¸c m«n thi l¹i
nhiÒu. MÆt kh¸c, do nhËn thøc cña mét sè phô huynh l¹i kh«ng muèn cho con em
m×nh tham gia ®éi tuyÓn v¨n cho nªn thêng th× nh÷ng häc sinh cã n¨ng khiÕu c¶
vÒ tù nhiªn vµ x· héi th× c¸c em l¹i kh«ng yªu thÝch vµ ham mª häc v¨n. Vµ ngîc
l¹i, l¹i cã nh÷ng häc sinh rÊt thÝch häc v¨n nhng l¹i kh«ng cã n¨ng khiÕu g× vÒ
v¨n ch¬ng. §iÒu nµy cã ¶nh hëng kh«ng Ýt ®Õn chÊt lîng cña ®éi tuyÓn v¨n.
Mét khã kh¨n n÷a cña gi¸o viªn båi dìng häc sinh giái ®ã lµ vÊn ®Ò tµi liÖu,
nhÊt lµ ph¬ng ph¸p, h×nh thøc båi dìng. Kinh nhiÖm th× cha cã lµ bao mµ nh÷ng
bµi viÕt, nh÷ng chuyªn ®Ò vÒ vÊn ®Ò nµy cßn qóa Ýt. ChÝnh tõ nh÷ng lý do nµy mµ
c¸c gi¸o viªn rÊt lo l¾ng khi ®îc ph©n c«ng båi dìng, ®Æc biÖt cã nh÷ng ®ång chÝ
t×m lý do nµy, lý do kh¸c ®Ó tõ chèi båi dìng ®éi tuyÓn. §©y lµ mét t×nh h×nh thùc
thÕ mµ t«i n¾m b¾t ®îc th«ng qua trao ®æi, gÆp gì trùc tiÕp víi mét sè gi¸o viªn
båi dìng ®éi tuyÓn ë trêng.Thùc tÕ trªn ®· gióp t«i nhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ c«ng
t¸c nµy.
III- Mét sè h×nh thøc båi dìng häc sinh giái líp 9
1- Nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh nguyªn t¾c trong viÖc båi dìng.
ViÖc båi dìng häc sinh giái ph¶i g¾n liÒn víi gi¸o dôc t tëng, ®¹o ®øc,
c¸c em võa ®îc båi dìng vµ ph¸t huy n¨ng khiÕu võa ®îc cã ý thøc häc tËp vµ
häc tËp nghiªm tóc c¸c m«n häc kh¸c.
Tr¸nh c¸c khuynh híng ''nu«i gµ chäi’’,'' thµnh tÝch chñ nghÜa’’,''tÝnh thêi
vô’’.
Ph¶i ®éng viªn ®îc sù quan t©m cña tËp thÓ häc sinh, nhÊt lµ gióp ®ì
,®éng viªn cña gia ®×nh vµ c¸c ®oµn thÓ ®Þa ph¬ng ®èi víi viÖc båi dìng häc sinh
n¨ng khiÕu. §ång thêi b¶n th©n häc sinh cã n¨ng khiÕu, ph¶i ph¸t huy ®îc vai trß
tÝch cùc ®èi víi viÖc häc tËp cña tËp thÓ.
2- Mét sè biÖn ph¸p vµ h×nh thøc båi dìng.
Nh ®· nãi ë trªn khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c gi¸o viªn d¹y båi dìng
häc sinh giái lµ tµi liÖu, s¸ch tham kh¶o cßn qu¸ nghÌo nµn, v× vËy mµ c¸c gi¸o
viªn ph¶i mµy mß s¸ng t¹o ra nh÷ng ph¬ng ph¸p cho phï hîp víi tõng bé m«n.
Qua nghiªn cøu, t×m tßi s¸ng t¹o, kÕt hîp víi mét sè anh chÞ em ®ång nghiÖp t«i
m¹nh d¹n ®a ra nh÷ng h×nh thøc båi dìng sau:
2.1- Tæ chøc kiÓm tra n¨ng lùc, n¨ng khiÕu cña häc sinh:
§©y lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn cña ngêi gi¸o viªn d¹y båi dìng. Mçi gi¸o viªn
ph¶i n¾m ®îc n¨ng lùc cña tõng häc sinh trong ®éi tuyÓn : n¨ng lùc diÔn ®¹t,
n¨ng lùc c¶m nhËn, n¨ng lùc s¸ng t¹o...C«ng viÖc nµy ®îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch
gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh lµm bµi kiÓm tra t¹i líp. Sau khi ®· cã bµi gi¸o
viªn chÊm ch÷a bµi cho häc sinh lÊy kÕt qu¶, ph©n lo¹i chÊt lîng häc sinh ®Ó cã
kÕ ho¹ch båi dìng.
2.2- KiÓm tra kh¶ n¨ng n¾m kiÕn thøc c¬ b¶n cña häc sinh.
Së dÜ ph¶i cã bíc nµy bëi mét yªu cÇu ®èi víi häc sinh giái lµ ph¶i n¾m
v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n c¸i gäi lµ phÇn ''nÒn,, råi míi kh¬i gîi vµ nu«i dìng, ph¸t
triÓn c¶m xóc, lßng yªu mÕn v¨n ch¬ng vµ nhu cÇu s¸ng t¹o nghÖ thuËt cho c¸c
em. §©y lµ biÖn ph¸p cã tÝnh ph¬ng ph¸p, thËm chÝ gÇn nh mét nguyªn t¾c trong
d¹y häc v¨n cho häc sinh giái.
2.3 - Cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ lý luËn v¨n häc cho häc sinh.
Qua mét sè n¨m gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy, ë líp 8 häc sinh cha ®îc häc
nh÷ng kiÕn vÒ thøc lý luËn v¨n häc, c¸c em hiÓu nh÷ng kh¸i niÖm vÒ lý luËn v¨n
häc cßn chµng mµng cô thÓ lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ t¸c phÈm v¨n häc, ®Æc trng c¬
b¶n cña v¨n häc, nh©n vËt, cèt truyÖn... V× vËy mµ gi¸o viªn cÇn cung cÊp nh÷ng
kiÕn thøc lÝ luËn nµy cho häc sinh, gióp häc sinh hiÓu râ h¬n ®Ó tõ ®ã häc sinh
biÕt vËn dông nã khi ph©n tÝch, c¶m thô t¸c phÈm v¨n ch¬ng.
2.4 - Híng dÉn häc sinh ph¬ng ph¸p, kü n¨ng lµm bµi.
Sau khi cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ lý luËn v¨n häc cho häc sinh, gi¸o
viªn tiÕn hµnh híng dÉn häc sinh kü n¨ng ph¬ng ph¸p lµm bµi. Gi¸o viªn cÇn híng dÉn cô thÓ tõng bíc cho häc sinh bëi tuy lµ häc sinh giái nhng ngay c¶ nh÷ng
c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u, viÕt ®o¹n häc sinh còng cßn cã nhiÒu víng m¾c. V× vËy mµ
gi¸o viªn ph¶i dµnh mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, cã Ýt nhÊt lµ tõ 5 buæi häc ®Ó
rÌn kü n¨ng lËp dµn ý, dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n...
2.5 - X©y dùng hÖ thèng c©u hái, bµi tËp ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng.
X©y dùng hÖ thèng c©u hái, bµi tËp ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng cho häc sinh lµ mét
c«ng viÖc cÇn thiÕt. Song, gi¸o viªn ph¶i x©y dùng cã hÖ thèng,ph©n chia theo
m¶ng, chuyªn ®Ò, chñ ®Ò kh«ng ®îc d¹y trµn lan, chung chung, thÝch chç nµo d¹y
chç Êy. DÜ nhiªn hÖ thèng c©u hái ph¶i b¸m s¸t ch¬ng tr×nh néi dung kiÕn thøc
mµ c¸c em ®· ®îc häc.
VD : Mét sè chuyªn ®Ò, chñ ®Ò tiªu biÓu
- Th¬ v¨n NguyÔn Tr·i
- Th¬ v¨n NguyÔn Du
- Th¬ v¨n Hå ChÝ Minh
- Chñ ®Ò yªu níc
- Chñ ®Ò vÒ ngêi phô n÷
- Chñ ®Ò vÒ B¸c
- Chñ ®Ò vÒ ngêi lÝnh
- Chñ ®Ò ngêi n«ng d©n ViÖt Nam...
* Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh thùc hµnh theo chuyªn ®Ò, hÖ thèng c©u
hái.
Tõ nh÷ng chuyªn ®Ò , chñ ®Ò trªn gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh thùc
hµnh díi h×nh thøc ra ®Ò bµi yªu cÇu häc sinh thùc hµnh, sau ®ã chÊm ch÷a , nhËn
xÐt ,®¸nh gi¸ nh÷ng u khuyÕt ®iÓm cña tõng häc sinh, gióp häc sinh nhËn ra ®îc
nh÷ng lçi sai cña m×nh, nh÷ng thiÕu sãt ph¶i bæ sung. §ång thêi híng dÉn häc
sinh c¸ch lµm bµi mét c¸ch tØ mØ .
VD : Khi híng dÉn häc sinh thùc hµnh chñ ®Ò vÒ ''ngêi phô n÷ trong v¨n
häc cæ,, gi¸o viªn ph¶i híng dÉn mét c¸ch cô thÓ : Tõ c¸ch viÕt më bµi sao cho
hÊp dÉn , c¸ch tr×nh bµy ý sao cho hîp lý . Ngoµi viÖc híng dÉn häc sinh c¶m
nhËn vÒ néi dung , gi¸o viªn lu ý víi häc sinh ph¶i biÕt s¾p xÕp nh©n vËt theo tiÕn
tr×nh cña lÞch sö v¨n häc , kh«ng nªn tr×nh bµy lén xén , nhí tíi nh©n vËt nµo th×
nãi tíi nh©n vËt Êy .
Ph¶i híng dÉn c¸c em biÕt chñ ®éng më réng vµ thu hÑp vÒ dung lîng bµi
viÕt theo giíi h¹n kh¸c nhau mµ bµi viÕt vÉn giµu c¶m xóc vµ thÓ hiÖn bËt næi t tëng , chñ ®Ò .§©y lµ h×nh thøc quan träng vµ ph¶i tiÕn hµnh thêng xuyªn bëi häc
sinh cµng lµm quen víi nhiÒu d¹ng ®Ò , cµng viÕt nhiÒu th× sÏ thµnh thãi quen , cã
nhiÒu kinh nghiÖm khi viÕt '' Tr¨m hay kh«ng b»ng tay quen,,. Bªn c¹nh viÖc rÌn
luyÖn kü n¨ng , viÕt bµi , h×nh thøc nµy cßn cung cÊp bæ sung rÊt nhiÒu kiÕn thøc
cho häc sinh .
Mét yªu cÇu ®èi víi h×nh thøc nµy lµ ph¶i cho häc sinh thùc hµnh trªn líp,
h¹n chÕ ra bµi tËp cho häc sinh vÒ nhµ bëi ë nhµ häc sinh thêng cã thãi quen
tham kh¶o, sao chÐp nhiÒu trong tµi liÖu .V× vËy bµi viÕt sÏ kh«ng thÓ hiÖn ®îc
thùc chÊt kh¶ n¨ng , n¨ng lùc vèn cã cña häc sinh .
2.6- KÕt hîp tËp lµm v¨n víi viÖc båi dìng kiÕn thøc tiÕng viÖt .
Th«ng thêng mét ®Ò thi häc sinh giái v¨n cã hai phÇn : PhÇn v¨n häc vµ
phÇn tiÕng viÖt . V× vËy trong qu¸ tr×nh båi dìng gi¸o viªn kh«ng ®îc bá qua «n
luyÖn gi¶ng d¹y tiÕng viÖt .§Æc biÖt ph¶i biÕt hîp nã víi ph©n m«n tËp lµm v¨n .
Gi¸o viªn cã thÓ tiÕn hµnh víi nh÷ng h×nh thøc sau :
HÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc : - KiÕn thøc vÒ tõ
- KiÕn thøc vÒ c©u
- kiÕn thøc vÒ v¶n b¶n
- Nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ
§èi víi tõng lo¹i ®¬n vÞ kiÕn thøc gi¸o viªn høng dÉn häc sinh «n tËp vµ ph¶i
cã hÖ thèng bµi tËp øng dông víi tõng lo¹i . Thêng th× häc sinh cã thãi quen khi
lµm bµi tiÕng viÖt hay tr¶ lêi v¾n t¾t , nhng ®èi víi häc sinh giái th× ph¶i tr×nh bµy
râ rµng , m¹ch l¹c khoa häc cho nªn gi¸o viªn ph¶i híng dÉn cô thÓ cho häc sinh
tõ c¸ch tr×nh bµy , c¸ch ph©n tÝch gi¸ trÞ cña tõ , biÖn ph¸p tu tõ...
VD : Khi ph©n tÝch gi¸ trÞ cña biÖn ph¸p tu tõ Èn dô trong c©u th¬ :
Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á
Gi¸o viªn ph¶i híng dÉn cho häc sinh c¸ch tr×nh bµy cña mét bµi tiÕng viÖt
víi nh÷ng bíc sau : - Giíi thiÖu c©u th¬.
- ChØ ra biÖn ph¸p tu tõ trong c©u th¬.
- Ph©n tÝch gi¸ trÞ tu tõ cña biÖn ph¸p lµm næi bËt chñ ®Ò t tëng cña bµi th¬.
- Nªu nh÷ng suy nghÜ , c¶m xóc , nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vÒ c¸ch
sö dông biÖn ph¸p tu tõ ®ã cña nhµ th¬ .
2.7- Tæ chøc cho häc sinh nhËn xÐt v¨n ngêi vµ söa v¨n m×nh.
Song song víi viÖc tæ chøc cho häc sinh luyÖn tËp thùc hµnh , gi¸o viªn
cho häc sinh tù ®äc v¨n b¹n ®Ó söa v¨n m×nh .Th«ng qua c¸ch lµm nµy häc sinh
cã thÓ t×m ra ®îc nh÷ng nhîc ®iÓm cña nhau vµ söa ch÷a cho nhau ,ngoµi ra cßn
cã thÓ häc tËp ë nhau nh÷ng ®iÓm tèt. HoÆc häc sinh cã thÓ söa bµi cña m×nh sau
khi thÇy c« gi¸o ®· chÊm . Chó ý nh÷ng thiÕu sãt mµ thÇy gi¸o ®· ph¸t hiÖn , viÕt
l¹i theo chØ dÉn . Ngoµi ra gi¸o viªn dµnh Ýt thêi gian ®Ó híng dÉn häc sinh ®äc
tµi liÖu tham kh¶o , nhÊt lµ ®äc c¸c bµi v¨n ®¹t gi¶i ®Ó gióp häc sinh häc tËp thªm
ë v¨n ngêi hoÆc cã thÓ tham kh¶o nh÷ng bµi lµm tèt cña häc sinh ë ngay trong
®éi tuyÓn.
Víi nh÷ng h×nh thøc nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i nghiªn cøu nhiÒu tµi
liÖu ,n¨ng su tÇm míi cã thÓ cung cÊp ®îc nhiÒu tµi liÖu cho häc sinh . §ång thêi
còng yªu cÇu häc sinh ph¶i cã sæ tÝch luü v¨n häc míi häc tËp ®îc ë b¹n vµ cã
thªm nhiÒu vèn v¨n häc .
2.8- Th¶o luËn trao ®æi , gi¶i ®¸p th¾c m¾c
Sau khi ®· sö dông c¸c h×nh thøc trªn , gi¸o viªn dµnh mét thêi gian nhÊt ®Þnh
mét ®Õn hai buæi häc cho häc sinh th¶o luËn nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc .TËp
hîp nh÷ng ý kiÕn th¾c m¾c , b¨n kho¨n ,víng m¾c ®Ó gi¶i ®¸p bæ sung cñng cè
l¹i gióp c¸c em cã mét lîng kiÕn thøc v÷ng vµng tríc kú thi .
Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p , h×nh thøc båi dìng häc sinh giái mµ t«i ®·
¸p dông trong ba n¨m trë vÒ ®©y . Sau ®©y lµ kÕt qu¶ mµ t«i ®· ®¹t ®îc:
N¨m
N¨m
N¨m
häc 2000 - 2001 : - Sè häc sinh tham gia dù thi lµ : 9 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i : 8 em
häc 2001 - 2002:
- Sè häc sinh tham gia dù thi lµ : 10 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i : 9 em
häc 2002 - 2003:
- Sè häc sinh tham gia dù thi lµ : 5 em
- Sè häc sinh ®¹t gi¶i : 4 em (Trong ®ã cã
mét em tham gia dù thi häc sinh giái tØnh)
KÕt qu¶ nµy cho thÊy, sè häc sinh ®¹t gi¶i cha cao nhng còng duy tr×
®îc chÊy lîng häc sinh giái hµng n¨m . §iÒu nµy ®· ph¶n ¸nh ®îc t¸c dông cña
nh÷ng ph¬ng ph¸p , h×nh thøc båi dìng häc sinh giái nãi trªn .
C - KÕt luËn
Båi dìng häc sinh giái lµ mét c«ng t¸c träng t©m ë c¸c nhµ trêng phæ th«ng
. NhiÖm vô cña mçi gi¸o viªn lµ ph¶i n©ng cao ®îc chÊt lîng gi¶ng d¹y, båi dìng
häc sinh giái , ®Ó ph¸t hiÖn vµ båi dìng ®¹t kÕt qu¶ tèt ngêi gi¸o viªn lµ yÕu tè c¬
b¶n .Gi¸o viªn thËt sù ph¶i cã n¨ng lùc, n¨ng khiÕu s ph¹m, ®ång thêi ph¶i cã
t©m huyÕt víi nghÒ nghiÖp, biÕt t«n träng tµi n¨ng .ChÊt lîng häc sinh giái kh«ng
chØ thÓ hiÖn ®¸nh gi¸ n¨ng lùc, n¨ng khiÕu v¨n ch¬ng cña häc sinh mµ cßn thÓ
hiÖn n¨ng lùc båi dìng cña mçi gi¸o viªn nãi riªng vµ chÊt lîng gi¸o dôc cña nhµ
trêng nãi chung. Trªn thùc tÕ, c¸c nhµ trêng THCS coi ®©y lµ c¸i ®Ých ®Ó thi ®ua
cho nªn c«ng t¸c nµy ®· ®îc quan t©m ®Æc biÖt .Song qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi
nµy cho phÐp t«i cã mét vµi ®Ò nghÞ sau :
§èi víi gi¸o viªn : - Kh«ng ®îc Ðp buéc häc sinh, ph¶i ®Ó häc sinh tù
chän m«n häc mµ m×nh yªu thÝch vµ cã n¨ng khiÕu vÒ m«n ®ã .
- Nh÷ng gi¸o viªn ®îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y båi dìng ph¶i cã kÕ ho¹ch , ch¬ng tr×nh cô thÓ, tr¸nh d¹y chay, thÝch g× d¹y nÊy.
- Ph¶i thËt sù nhiÖt t×nh say mª, tËn tôy víi häc
sinh .
§èi víi nhµ trêng :
- Ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n c«ng t¸c nµy, ®éng viªn
kÞp thêi nh÷ng gi¸o viªn trùc tiÕp d¹y båi dìng c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn .
- T¨ng cêng c¬ së vËt chÊt , trang thiÕt bÞ d¹y häc
cho gi¸o viªn : Tµi liÖu , s¸ch tham kh¶o ...
- Ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra viÖc båi dìng cña gi¸o
viªn .
V× ®iÒu kiÖn thêi gian nghiªn cøu cã h¹n vµ tr×nh ®é n¨ng lùc h¹n chÕ ,®Ò
tµi cña t«i ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt .Do vËy t«i rÊt mong ®îc sù gãp ý cña
anh chÞ em ®ång nghiÖp vµ c¸n bé phô tr¸ch chuyªn m«n .T«i xin ch©n thµnh
c¶m ¬n .
Ngµy 05 th¸ng 04 n¨m 2003
Ngêi thùc hiÖn
Lª ThÞ Liªn
- Xem thêm -