Tài liệu Kiến thức trọng tâm ôn thi học sinh giỏi hóa học 8, 9

GIÁO VIÊN: NGÔ THỊ THUỲ DƯƠNG (ST) Chuyªn ®Ò båi dìng ho¸ häc häc sinh líp 8-9 n¨m häc 2008-2009 Chøc n¨ng c¬ b¶n : - HÖ thèng hãa kiÕn thøc, gióp häc sinh nhí nhanh, nhí s©u. - So s¸nh, tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ c¸c kh¸i niÖm. - §a ra díi d¹ng c¸c c«ng thøc, s¬ ®å dÔ hiÓu, kÝch thÝch tÝnh tß mß, tù t×m hiÓu cña häc sinh. - Toµn bé c¸c d¹ng bµi tËp theo ch¬ng tr×nh cña Bé Gio¸ dôc - §µo t¹o PH©n lo¹i HCVC Oxit axit: CO2, SO2, SO3, NO2, N2O5, SiO2, P2O5 Oxit baz¬: Li2O, Na2O, K2O, CaO, BaO, CuO,Fe2O3 Hîp chÊt v« c¬ Oxit (AxOy) Axit (HnB) Oxit trung tÝnh: CO, NO… Oxit lìng tÝnh: ZnO, Al2O3, Cr2O3 Axit kh«ng cã oxi (Hidraxit): HCl, HBr, H2S, HF Axit cã oxi (Oxaxit): HNO3, H2SO4, H3PO4 …. Baz¬- M(OH)n Muèi (MxBy) Baz¬ tan (KiÒm): NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 Baz¬ kh«ng tan: Mg(OH)2, Cu(OH)2, Fe(OH)3 … Muèi axit: NaHSO4, NaHCO3, Ca(HCO3)2 … Muèi trung hoµ: NaCl, KNO3, CaCO3 … Ngoµi ra cã thÓ chia axit thµnh axit m¹nh vµ axit yÕu HNO3 H2SO4 HCl H3PO4 H2SO3 Axit m¹nh Axit trung b×nh CH3COOH Axit yÕu H2CO3 H2S Axit rÊt yÕu §Þnh nghÜa CTHH Tªn gäi TCHH Lu ý oxit axit baz¬ Lµ hîp chÊt cña oxi víi 1 Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö nguyªn tè kh¸c 1 hay nhiÒu nguyªn tö H gåm 1 nguyªn tö kim lo¹i liªn kÕt víi gèc axit liªn kÕt víi 1 hay nhiÒu nhãm OH Gäi nguyªn tè trong oxit lµ Gäi gèc axit lµ B cã ho¸ trÞ Gäi kim lo¹i lµ M cã ho¸ A ho¸ trÞ n. CTHH lµ: n. trÞ n - A2On nÕu n lÎ CTHH lµ: HnB CTHH lµ: M(OH)n - AOn/2 nÕu n ch½n Tªn oxit = Tªn nguyªn tè + - Axit kh«ng cã oxi: Axit + Tªn baz¬ = Tªn kim lo¹i + oxit tªn phi kim + hidric hidroxit Lu ý: KÌm theo ho¸ trÞ cña - Axit cã Ýt oxi: Axit + tªn Lu ý: KÌm theo ho¸ trÞ cña kim lo¹i khi kim lo¹i cã phi kim + ¬ (r¬) kim lo¹i khi kim lo¹i cã nhiÒu ho¸ trÞ. - Axit cã nhiÒu oxi: Axit + nhiÒu ho¸ trÞ. Khi phi kim cã nhiÒu ho¸ trÞ tªn phi kim + ic (ric) th× kÌm tiÕp ®Çu ng÷. 1. T¸c dông víi níc 1. Lµm quú tÝm  ®á hång 1. T¸c dông víi axit  - Oxit axit t¸c dông víi níc 2. T¸c dông víi Baz¬  muèi vµ níc t¹o thµnh dd Axit 2. dd KiÒm lµm ®æi mµu - Oxit baz¬ t¸c dông víi níc Muèi vµ níc chÊt chØ thÞ t¹o thµnh dd Baz¬ 3. T¸c dông víi oxit baz¬  - Lµm quú tÝm  xanh 2. Oxax + dd Baz¬ t¹o thµnh muèi vµ níc - Lµm dd phenolphtalein muèi vµ níc 3. Oxbz + dd Axit t¹o thµnh 4. T¸c dông víi kim lo¹i  kh«ng mµu  hång muèi vµ Hidro muèi vµ níc 3. dd KiÒm t¸c dông víi 4. Oxax + Oxbz t¹o thµnh 5. T¸c dông víi muèi  oxax  muèi vµ níc muèi muèi míi vµ axit míi 4. dd KiÒm + dd muèi  Muèi + Baz¬ 5. Baz¬ kh«ng tan bÞ nhiÖt ph©n  oxit + níc - Oxit lìng tÝnh cã thÓ t¸c - HNO3, H2SO4 ®Æc cã c¸c - Baz¬ lìng tÝnh cã thÓ t¸c dông víi c¶ dd axit vµ dd tÝnh chÊt riªng dông víi c¶ dd axit vµ dd kiÒm kiÒm muèi Lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm kim lo¹i liªn kÕt víi gèc axit. Gäi kim lo¹i lµ M, gèc axit lµ B CTHH lµ: MxBy Tªn muèi = tªn kim lo¹i + tªn gèc axit Lu ý: KÌm theo ho¸ trÞ cña kim lo¹i khi kim lo¹i cã nhiÒu ho¸ trÞ. 1. T¸c dông víi axit  muèi míi + axit míi 2. dd muèi + dd KiÒm  muèi míi + baz¬ míi 3. dd muèi + Kim lo¹i  Muèi míi + kim lo¹i míi 4. dd muèi + dd muèi  2 muèi míi 5. Mét sè muèi bÞ nhiÖt ph©n - Muèi axit cã thÓ ph¶n øng nh 1 axit TÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt v« c¬ Muèi + níc Muèi + H2O + dd Axit + Baz¬ + Níc + Níc axit Muèi + h2 Tchh cña Muèi + oxit oxit + baz¬ h2O Muèi + Axit Tchh cña Axit Muèi + baz¬ Muèi + kim lo¹i Baz¬ KiÒm k.tan + Oxax + axit + axit Muèi + dd baz¬ Muèi + axit Quú tÝm  xanh Phenolphalein k.mµu  hång t0 + dd Muèi + KL KiÒm + dd Muèi + Oxit Baz¬ Axit Muèi Quú tÝm  ®á Oxit baz¬ Oxit axit + dd Baz¬ + kim lo¹i t0 C¸c s¶n phÈm h2Obaz¬ tan ®îc trong níc lµ Li2O, Na2O, K2O,kh¸c Lu ý: Thêng chØMuèi gÆp 5+oxit CaO, nhau BaO. §©y còng lµ c¸c oxit baz¬ cã thÓ t¸c dông víi oxitMuèi axit. + muèi §èi víi baz¬, cã c¸c tÝnh chÊt chung cho c¶ 2 lo¹i nhng cã nh÷ng tÝnh chÊt chØ cña KiÒm hoÆc baz¬ kh«ng tan Métcña sè lo¹i hîp chÊt cã c¸c tÝnh chÊt ho¸Tchh häc riªng, trong nµy kh«ng ®Ò cËp Tchh baz¬ cña muèi tíi, cã thÓ xem phÇn ®äc thªm hoÆc c¸c bµi giíi thiÖu riªng trong sgk. + dd muèi Mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i hîp chÊt v« c¬ Kim lo¹i + Oxi Phi kim + H2, CO + Oxi Oxit baz¬ + dd KiÒm + Oxbz + Axit + Oxax + H2O t0 + Axit + Oxax + dd Muèi Baz¬ KiÒm k.tan Ph©n huû + H2O Muèi + h2O + dd KiÒm Oxit axit + Axit + Baz¬ + Kim lo¹i + Oxbz + dd Muèi Axit M¹nh yÕu C¸c ph¬ng ph¬ng tr×nh ho¸ häc minh ho¹ thêng thêng gÆp 4Al + 3O2  2Al2O3 Lu ý: t - Mét sè oxit kim lo¹i nh Al2O3, MgO, CuO + H2   Cu + H2O BaO, CaO, Na2O, K2O … kh«ng bÞ Fe2O3 + 3CO  t 2Fe + 3CO2 H2, CO khö. - C¸c oxit kim lo¹i khi ë tr¹ng th¸i S + O2  SO2 ho¸ trÞ cao lµ oxit axit nh: CrO3, CaO + H2O  Ca(OH)2 Mn2O7,… Cu(OH)2  t CuO + H2O - C¸c ph¶n øng ho¸ häc x¶y ra ph¶i tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn cña tõng CaO + 2HCl  CaCl2 + H2O ph¶n øng. CaO + CO2  CaCO3 - Khi oxit axit t¸c dông víi dd KiÒm th× tuú theo tØ lÖ sè mol sÏ t¹o ra Na2CO3 + Ca(OH)2  CaCO3 + 2NaOH muèi axit hay muèi trung hoµ. NaOH + HCl  NaCl + H2O VD: 2NaOH + CO2  Na2CO3 + H2O NaOH + CO2  NaHCO3 BaCl2 + Na2SO4  BaSO4 + 2NaCl 2NaOH + CO2  Na2CO3 + H2O - Khi t¸c dông víi H2SO4 ®Æc, kim SO3 + H2O  H2SO4 lo¹i sÏ thÓ hiÖn ho¸ trÞ cao nhÊt, P2O5 + 3H2O  2H3PO4 kh«ng gi¶i phãng Hidro P2O5 + 6NaOH  2Na3PO4 + 3H2O VD: N2O5 + Na2O  2NaNO3 Cu + 2H2SO4  CuSO4 + SO2 + H2O BaCl2 + H2SO4  BaSO4 + 2HCl 2HCl + Fe  FeCl2 + H2 2HCl + Ba(OH)2  BaCl2 + 2H2O 6HCl + Fe2O3  2FeCl3 + 3H2O 2HCl + CaCO3  CaCl2 + 2H2O 0 0 0 ®iÒu chÕ c¸c hîp chÊt v« c¬ Kim lo¹i + oxi 1 4 NhiÖt ph©n muèi 2 Phi kim + oxi oxit 3 Hîp chÊt + oxi 6 Phi kim + hidro 7 Oxit axit + níc Axit 8 Axit m¹nh + muèi 9 KiÒm + dd muèi Oxit baz¬ + níc 10 11 ®iÖn ph©n dd muèi (cã mµng ng¨n) Axit + baz¬ ` Baz¬ 12 Oxit baz¬ + dd axit 13 Muèi 5 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 3Fe + 2O2  t Fe3O4 4P + 5O2  t 2P2O5 CH4 + O2  t CO2 + 2H2O CaCO3  t CaO + CO2 Cu(OH)2  t CuO + H2O Cl2 + H2  askt   2HCl SO3 + H2O  H2SO4 BaCl2 + H2SO4  BaSO4 + 2HCl 9. Ca(OH)2 + Na2CO3  CaCO3 + 2NaOH 10. CaO + H2O  Ca(OH)2 11. NaCl +Kim 2H2O 19  dpdd +phiNaOH lo¹i kim +20Cl2 + H2 0 0 0 0 0 Kim lo¹i + dd axit Oxit axit + dd kiÒm 14 15 Oxit axit + oxit baz¬ Dd muèi + dd muèi 16 Dd muèi + dd kiÒm 17 Muèi + dd axit 18 NhiÖt ph©n baz¬ kh«ng tan 21 Kim lo¹i + dd muèi 12. Ba(OH)2 + H2SO4  BaSO4 + 2H2O 13. CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O 14. SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O 15. CaO + CO2  CaCO3 16. BaCl2 + Na2SO4  BaSO4 + 2NaCl 17. CuSO4 + 2NaOH  Cu(OH)2 + Na2SO4 18. CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + CO2 + H2O 19. 2Fe + 3Cl2  t 2FeCl3 20. Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 21. Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 0 TÝnh chÊt ho¸ häc cña kim lo¹i oxit Muèi + H2 1. 2. 3. + O2 + Axit Kim lo¹i + Phi kim 4. 3Fe + 2O2  t Fe3O4 2Fe + 3Cl2  t 2FeCl3 Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 0 0 + DD Muèi Muèi Muèi + kl D·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña kim lo¹i. K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag, Au (Khi Nµo May Aã Z¸p S¾t Ph¶i Hái Cóc B¹c Vµng) ý nghÜa: K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au Pt ë nhiÖt ®é cao + O2: nhiÖt ®é thêng K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au Pt T¸c dông víi níc K Kh«ng t¸c dông víi níc ë nhiÖt ®é thêng Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au Pt T¸c dông víi c¸c axit th«ng thêng gi¶i phãng Hidro K Khã ph¶n øng Kh«ng t¸c dông. Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au Pt Kim lo¹i ®øng tríc ®Èy kim lo¹i ®øng sau ra khái muèi K Ba Ca Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Ag Hg Au Pt H2, CO kh«ng khö ®îc oxit khö ®îc oxit c¸c kim lo¹i nµy ë nhiÖt ®é cao Chó ý: - C¸c kim lo¹i ®øng tríc Mg ph¶n øng víi níc ë nhiÖt ®é thêng t¹o thµnh dd KiÒm vµ gi¶i phãng khÝ Hidro. - Trõ Au vµ Pt, c¸c kim lo¹i kh¸c ®Òu cã thÓ t¸c dông víi HNO3 vµ H2SO4 ®Æc nhng kh«ng gi¶i phãng Hidro. So s¸nh tÝnh chÊt ho¸ häc cña nh«m vµ s¾t * Gièng: - §Òu cã c¸c tÝnh chÊt chung cña kim lo¹i. - §Òu kh«ng t¸c dông víi HNO3 vµ H2SO4 ®Æc nguéi * Kh¸c: TÝnh chÊt Al (NTK = 27) Fe (NTK = 56) TÝnh chÊt - Kim lo¹i mµu tr¾ng, cã ¸nh kim, - Kim lo¹i mµu tr¾ng x¸m, cã ¸nh vËt lý nhÑ, dÉn ®iÖn nhiÖt tèt. kim, dÉn ®iÖn nhiÖt kÐm h¬n Nh«m. - t0nc = 6600C - t0nc = 15390C - Lµ kim lo¹i nhÑ, dÔ d¸t máng, - Lµ kim lo¹i nÆng, dÎo nªn dÔ rÌn. dÎo. T¸c dông víi 2Al + 3Cl2  t 2AlCl3 phi kim 2Al + 3S  t Al2S3 T¸c dông víi 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 axit T¸c dông víi 2Al + 3FeSO4  Al2(SO4)3 + 3Fe dd muèi T¸c dông víi 2Al + 2NaOH + H2O dd KiÒm  2NaAlO2 + 3H2 Hîp chÊt - Al2O3 cã tÝnh lìng tÝnh Al2O3 + 6HCl  2AlCl3 + 3H2O Al2O3+ 2NaOH2NaAlO2 + H2O - Al(OH)3 kÕt tña d¹ng keo, lµ hîp chÊt lìng tÝnh 0 0 KÕt luËn - Nh«m lµ kim lo¹i lìng tÝnh, cã thÓ t¸c dông víi c¶ dd Axit vµ dd KiÒm. Trong c¸c ph¶n øng ho¸ häc, Nh«m thÓ hiÖn ho¸ trÞ III 2Fe + 3Cl2  t 2FeCl3 Fe + S  t FeS Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 0 0 Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag Kh«ng ph¶n øng - FeO, Fe2O3 vµ Fe3O4 ®Òu lµ c¸c oxit baz¬ - Fe(OH)2 mµu tr¾ng xanh - Fe(OH)3 mµu n©u ®á - S¾t thÓ hiÖn 2 ho¸ trÞ: II, III + T¸c dông víi axit th«ng thêng, víi phi kim yÕu, víi dd muèi: II + T¸c dông víi H2SO4 ®Æc nãng, dd HNO3, víi phi kim m¹nh: III Gang vµ thÐp Gang ThÐp - Gang lµ hîp kim cña S¾t víi - ThÐp lµ hîp kim cña S¾t víi Cacbon vµ 1 sè nguyªn tè kh¸c nh Cacbon vµ 1 sè nguyªn tè kh¸c (%C<2%) Mn, Si, S… (%C=25%) C + O2  t CO2 2Fe + O2  t 2FeO CO2 + C  t 2CO FeO + C  t Fe + CO 3CO + Fe2O3  t 2Fe + 3CO2 FeO + Mn  t Fe + MnO 4CO + Fe3O4  t 3Fe + 4CO2 2FeO + Si  t 2Fe + SiO2 CaO + SiO2  t CaSiO3 Cøng, gißn… Cøng, ®µn håi… §/N S¶n xuÊt 0 0 0 0 0 0 0 0 0 TÝnh chÊt tÝnh chÊt ho¸ häc cña phi kim. s¶n phÈm khÝ HCl + HClO Oxit axit HCl + O2 + Kim lo¹i + Hidro Phi Kim + H2O + Hidro NaCl + NaClO Níc Gia-ven + NaOH Clo + Kim lo¹i + KOH, t0 Muèi clorua KCl + KClO3 Oxit kim lo¹i hoÆc muèi C¸c ph¬ng tr×nh ho¸ häc ®¸ng nhí dpdd  2NaOH + Cl + 6. NaCl + 2HCacbon 2O   mnxv« ®Þnh h×nh: Lµ2 Kim c¬ng: Lµ chÊt r¾n Than ch×: Lµ chÊt r¾n, 1.Hidrocabon 2Fe + 3Cl2 Hidrocacbon  2FeCl3 Hidrocacbon Hidrocacbon DÉn xuÊt DÉn xuÊt DÉn xuÊt HdÉn 2 trongnosuèt, cøng, kh«ng mÒm, cã kh¶ n¨ng ®iÖn chÊt r¾n, xèp, kh«ng cãNit¬ kh¶ kh«ng no kh«ng no th¬m chøa chøa Oxi chøa 2. Fe + S  t FeS t dÉn dÉnAnkan ®iÖn… Lµm ®iÖn cùc, chÊt b«i n¨ng ®iÖn, cã Ýnh hÊp 6. C + 2CuO 2Cu + CO 2 VD: Anken Ankin Aren Halogen   VD: Lµm søc,HCl mòi+ HClO CTTQ: tr¬n, ruét bótCTTQ ch×…7. 3CO VD: phô. CTTQ: C2H5OH Protein 3. CTTQ H2®å O +trang Cl2  t + FeLµm 2Fe 3CO 2O3 CH 2 3COOH CnH2n+2 CnH2n CnH2n-2 CnH2n-6 C2H5Cl khoan, dao c¾t kÝnh… nhiªn liÖu,+chÕ t¹o 4.VD: 2NaOH NaCl + NaClO bÐo ®éc… CH4 + ClVD: VD: C2H+4 H2OVD: C6H8.6 NaOH C6H5Br 2 C 2H4 mÆt2  n¹ChÊt phßng + CO NaHCO 3 Gluxit… (Metan) (Etilen) (Axetilen) (Benzen) t + Oxit KL Ba d¹ng thï h×nh cña Cacbon + O 5.Kim 4HCl + MnO MnCl + Cl + 2H O 2 2 Ph©n 2 lo¹i 2 hîp 2 chÊt h÷u c¬ Hidro lo¹i cacbon + CO2  Hîp chÊt cacbon h÷u DÉn xuÊt cña 2 9. c¬ 2NaOH + CO Na2CO HRH 2  3 +CO 2O 0 0 0 0 Hîp chÊt CTPT. PTK C«ng thøc cÊu t¹o Metan CH4 = 16 H H C Etilen C2H4 = 28 H H H C C Axetilen C2H2 = 26 H H H C C Benzen C6H6 = 78 H Liªn kÕt ba gåm 1 liªn kÕt Liªn kÕt ®«i gåm 1 liªn kÕt bÒn vµ 2 liªn kÕt kÐm bÒn 3lk ®«i vµ 3lk ®¬n xen kÏ Liªn kÕt ®¬n bÒn vµ 1 liªn kÕt kÐm bÒn trong vßng 6 c¹nh ®Òu Tr¹ng th¸i KhÝ Láng TÝnh chÊt Kh«ng mµu, kh«ng mïi, Ýt tan trong níc, nhÑ h¬n kh«ng khÝ. Kh«ng mµu, kh«ng tan vËt lý trong níc, nhÑ h¬n níc, hoµ tan nhiÒu chÊt, ®éc TÝnh chÊt Cã ph¶n øng ch¸y sinh ra CO2 vµ H2O ho¸ häc CH4 + 2O2  CO2 + 2H2O 2C2H2 + 5O2  4CO2 + 2H2O - Gièng C2H4 + 3O2  2CO2 + 2H2O 2C6H6 + 15O2  12CO2 + 6H2O nhau Kh¸c ChØ tham gia ph¶n øng thÕ Cã ph¶n øng céng Cã ph¶n øng céng Võa cã ph¶n øng thÕ vµ nhau ph¶n øng céng (khã) CH4 + Cl2  anhsang C2H4 + Br2  C2H4Br2 C2H2 + Br2  C2H2Br2    0 0 C6H6 + Br2  Fe CH3Cl + HCl C2H4 + H2  Ni C2H2 + Br2  C2H2Br4  ,t   ,t , P  C2H6 C6H5Br + HBr C2H4 + H2O  C2H5OH C6H6 + Cl2  asMT   C6H6Cl6 øng dông Lµm nhiªn liÖu, nguyªn Lµm nguyªn liÖu ®iÒu chÕ Lµm nhiªn liÖu hµn x×, Lµm dung m«i, diÒu chÕ liÖu trong ®êi sèng vµ nhùa PE, rîu Etylic, Axit th¾p s¸ng, lµ nguyªn liÖu thuèc nhuém, dîc phÈm, trong c«ng nghiÖp Axetic, kÝch thÝch qu¶ chÝn. s¶n xuÊt PVC, cao su … thuèc BVTV… §iÒu chÕ Cã trong khÝ thiªn nhiªn, Sp chÕ ho¸ dÇu má, sinh ra Cho ®Êt ®Ìn + níc, sp chÕ S¶n phÈm chng nhùa than khÝ ®ång hµnh, khÝ bïn ao. khi qu¶ chÝn ho¸ dÇu má ®¸. 0 t CaC2 + H2O  C2H5OH  H2 SO4 d , C2H2 + Ca(OH)2 C2H4 + H2O NhËn biÕt Kh«g lµm mÊt mµu dd Br2 Lµm mÊt mµu dung dÞch Lµm mÊt mµu dung dÞch Ko lµm mÊt mµu dd Brom Lµm mÊt mµu Clo ngoµi as Brom Brom nhiÒu h¬n Etilen Ko tan trong níc rîu Etylic Axit Axetic C«ng thøc CTPT: C2H6O CTPT: C2H4O2 H h CTCT: CH3 – CH2 – OH h h c c h h h o h h CTCT: CH3 – CH2 – COOH c c o h o h Lµ chÊt láng, kh«ng mµu, dÔ tan vµ tan nhiÒu trong níc. TÝnh chÊt vËt lý S«i ë 78,30C, nhÑ h¬n níc, hoµ tan ®îc nhiÒu chÊt S«i ë 1180C, cã vÞ chua (dd Ace 2-5% lµm giÊm ¨n) nh Iot, Benzen… - Ph¶n øng víi Na: 2C2H5OH + 2Na  2C2H5ONa + H2 2CH3COOH + 2Na  2CH3COONa + H2 - Rîu Etylic t¸c dông víi axit axetic t¹o thµnh este Etyl Axetat H SO d ,t CH3COOH + C2H5OH �� �� � TÝnh chÊt ho¸ �� �� �� � �CH3COOC2H5 + H2O häc. - Ch¸y víi ngän löa mµu xanh, to¶ nhiÒu nhiÖt - Mang ®ñ tÝnh chÊt cña axit: Lµm ®á quú tÝm, t¸c dông víi kim lo¹i tríc H, víi baz¬, oxit baz¬, dd muèi C2H6O + 3O2  2CO2 + 3H2O 2CH3COOH + Mg  (CH3COO)2Mg + H2 - BÞ OXH trong kk cã men xóc t¸c mengiam C2H5OH + O2     CH3COOH + H2O CH3COOH + NaOH  CH3COONa + H2O Dïng lµm nhiªn liÖu, dung m«i pha s¬n, chÕ rîu bia, Dïng ®Ó pha giÊm ¨n, s¶n xuÊt chÊt dÎo, thuèc nhuém, øng dông dîc phÈm, ®iÒu chÕ axit axetic vµ cao su… dîc phÈm, t¬… B»ng ph¬ng ph¸p lªn men tinh bét hoÆc ®êng - Lªn men dd rîu nh¹t Men C2H5OH + O2  mengiam C6H12O6  30 32 C 2C2H5OH + 2CO2    CH3COOH + H2O §iÒu chÕ - Trong PTN: HoÆc cho Etilen hîp níc 2CH3COONa + H2SO4  2CH3COOH + Na2SO4 C2H4 + H2O  ddaxit   C2H5OH 2 0 4 0 glucoz¬ C«ng thøc ph©n tö Tr¹ng th¸i TÝnh chÊt vËt lý TÝnh chÊt ho¸ häc quan träng øng dông §iÒu chÕ NhËn biÕt saccaroz¬ tinh bét vµ xenluloz¬ C6H12O6 C12H22O11 (C6H10O5)n Tinh bét: n  1200 – 6000 Xenluloz¬: n  10000 – 14000 ChÊt kÕt tinh, kh«ng mµu, vÞ ChÊt kÕt tinh, kh«ng mµu, vÞ ngät Lµ chÊt r¾n tr¾ng. Tinh bét tan ®îc trong níc ngät, dÔ tan trong níc s¾c, dÔ tan trong níc, tan nhiÒu nãng  hå tinh bét. Xenluloz¬ kh«ng tan trong níc nãng trong níc kÓ c¶ ®un nãng Ph¶n øng tr¸ng g¬ng Thuû ph©n khi ®un nãng trong dd Thuû ph©n khi ®un nãng trong dd axit lo·ng axit lo·ng ,t o C6H12O6 + Ag2O  (C6H10O5)n + nH2O  ddaxit    nC6H12O6 o ,t C6H12O7 + 2Ag C12H22O11 + H2O  ddaxit    C6H12O6 + C6H12O6 Hå tinh bét lµm dd Iot chuyÓn mµu xanh glucoz¬ fructoz¬ Thøc ¨n, dîc phÈm Thøc ¨n, lµm b¸nh kÑo … Pha chÕ Tinh bét lµ thøc ¨n cho ngêi vµ ®éng vËt, lµ dîc phÈm nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt ®êng Glucoz¬, rîu Etylic. Xenluloz¬ dïng ®Ó s¶n xuÊt giÊy, v¶i, ®å gç vµ vËt liÖu x©y dùng. Cã trong qu¶ chÝn (nho), h¹t n¶y Cã trong mÝa, cñ c¶i ®êng Tinh bét cã nhiÒu trong cñ, qu¶, h¹t. mÇm; ®iÒu chÕ tõ tinh bét. Xenluloz¬ cã trong vá ®ay, gai, sîi b«ng, gç Ph¶n øng tr¸ng g¬ng Cã ph¶n øng tr¸ng g¬ng khi ®un NhËn ra tinh bét b»ng dd Iot: cã mµu xanh nãng trong dd axit ®Æc trng Chuyªn ®Ò 1: Nguyªn tö- Nguyªn tè ho¸ häc I. KiÕn thøc c¬ b¶n 1/ NT lµ h¹t v« cïng nhá ,trung hoµ vÒ ®iÖn vµ tõ ®ã t¹o mäi chÊt .NT gåm h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch + vµ vá t¹o bëi electron (e) mang ®iÖn tÝch 2/ H¹t nh©n t¹o bëi pr«ton (p) mang ®iÖn tÝch (+) vµ n¬tron (n) ko mang ®iªn .Nh÷ng NT cïng lo¹i cã cïng sè p trong h¹t nh©n .Khèi lîng HN =khèi lîng NT 3/BiÕt trong NT sè p = sè e .E lu«n chuyÓn ®éng vµ s¾p xÕp thµnh tõng líp.Nhê e mµ NT cã kh¶ n¨ng liªn kÕt ®îcvíi nhau 1/ Nguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng nguyªn tö cïng lo¹i,cã cïng sè p trong h¹t nh©n . Vëy : sè P lµ sè ®Æc trng cho mét nguyªn tè ho¸ häc . 4/ C¸ch biÓu diÔn nguyªn tè:Mçi nguyªn tè ®îc biÔu diÔn b»ng mét hay hai ch÷ c¸i ,ch÷ c¸i ®Çu ®îc viÕt d¹ng hoa ,ch÷ c¸i hai nÕu cã viÕt thêng ..Mçi kÝ hiÖu cßn chØ mét nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã. Vd:KÝ hiÖu Na biÓu diÔn {nguyªn tè natri ,mét nguyªn tö natri } 5/Mét ®¬n vÞ cacbon ( ®vC) = 1/12khèi lg cña mét nguªn tö C mC=19,9206.10-27kg 1®vC =19,9206.10-27kg/12 = 1,66005.10-27kg. 6/Nguyªn tö khèi lµ khèi lîng cña1 nguyªn tö tÝnh b»ng ®¬n vÞ C . II. Bµi TËp Bµi 1: Tæng sè h¹t p ,e ,n trong nguyªn tö lµ 28 ,trong ®ã sè h¹t ko mang ®iÖn chiÕm xÊp xØ 35% .TÝnh sè h¹t mçi loaÞ .VÏ s¬ ®å cÊu t¹o nguyªn tö . Bµi 2 :nguyªn tö s¾t gåm 26 p,30 n ,26 e , a) TÝnh khèi lîng e cã trong 1 kg s¾t ' b) TÝnh khèi lîng s¾t chøa 1kg e . Bµi 3:Nguyªn tö oxi cã 8 p trong h¹t nh©n.Cho biÕt thµnh phÇn h¹t nh©n cña 3 nguyªn tö X,Y ,Z theo b¶ng sau: Nguyªn tö H¹t nh©n X 8p , 8 n Y 8p ,9n Z 8p , 10 n Nh÷ng nguyªn tö nµy thuéc cïng mét nguyªn tè nµo ? v× sao ? Bµi 4: a)Nguyªn tö X nÆng gÊp hai lÇn nguyªn tö oxi . b)nguyªn tö Y nhÑ h¬n nguyªn tö magie 0,5 lÇn . c) nguyªn tö Z nÆng h¬n nguyªn tö natri lµ 17 ®vc . H·y tÝnh nguyªn tö khèi cña X,Y ,Z .tªn nguyªn tè ,kÝ hiÖu ho¸ häc cña nguyªn tè®ã ? Bµi 5 : Mét hîp chÊt cã PTK b»ng 62 .Trong ph©n tö oxi chiÕm 25,8% theo khèi lîng , cßn l¹i lµ nguªn tè natri .H·y cho biÕt sè nguyªn tö cña mçi nguûªn tè cã trong ph©n tö hîp chÊt . Bµi 6 Nguyªn tö X cã tæng c¸c h¹t lµ 52 trong ®ã sè h¹t mang ®iÖn nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 16 bh¹t. a)H·y x¸c ®Þnh sè p, sè n vµ sè e trong nguyªn tö X. b) VÏ s¬ ®å nguyªn tö X. c) H·y viÕt tªn, kÝ hiÖu ho¸ häc vµ nguyªn tö khèi cña nguyªn tè X. Bµi 7. Nguyªn tö M cã sè n nhiÒu h¬n sè p lµ 1 vµ sè h¹t mang ®iÖn nhiªu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn lµ 10.H·y x¸c ®Þnh M lµ nguyªn tè nµo? Bµi 8.Trong ph¶n øng ho¸ häc cho biÕt: a) H¹t vi m« nµo ®îc b¶o toµn, h¹t nµo cã thÓ bÞ chia nhá ra? b) Nguyªn tö cã bÞ chia nhá kh«ng? c)V× sao cã sù biÕn ®æi ph©n tö nµy thµnh ph©n tö kh¸c? V× sao cã sù biÕn ®æi chÊt nµy thµnh chÊt kh¸c trong ph¶n øng hãa häc? Chuyªn ®Ò 2 ChÊt vµ sù biÕn ®æi chÊt A/KiÕn thøc cÇn nhí 1/.HiÖn tîng vËt lÝ lµ sù biÐn ®æi h×nh d¹ng hay tr¹ng th¸i cña chÊt. 2/.HiÖn tîng ho¸ häc: lµ sù biÕn ®æi chÊt nµy thµnh chÊt kh¸c. 3/ §¬n chÊt: lµ nh÷ng chÊt ®îc t¹o nªn tõ mét nguyªn tè ho¸ häc tõ mét nguyªn tè hh cã thÓ t¹o nhiÒu ®¬n chÊt kh¸c nhau 4/Hîp chÊt : lµ nh÷ng chÊt ®îc t¹o nªn tõ hai nguyªn tè ho¸ häc trë lªn. 5/Ph©n tö:lµ h¹t gåm 1sè nguyªn tö liªn kÕt víi nhau vµ thÓ hiÖn ®Çy ®ñ tÝnh chÊt ho¸ häc cña chÊt . 6/Ph©n tö khèi :- Lµ khèi lîng cña nguyªn tö tÝnh b»ng ®¬n vÞ cacbon - PTK b»ng tæng c¸c nguyªn tö khèi cã trong ph©n tö. 7/Tr¹ng th¸i cña chÊt:Tuú ®iÒu kiÖn mét chÊt cã thÓ tån t¹i ¬trangj th¸i láng ,r¾n h¬i B/ Bµi tËp Bµi 1:Khi ®un nãng , ®êng bÞ ph©n huû biÕn ®æi thµnh than vµ níc.Nh vËy ,ph©n tö ®uêng do nguyªn tè nµo t¹o nªn ?§êng lµ ®¬n chÊt hay hîp chÊt . Bµi 2:a) Khi ®¸nh diªm cã löa b¾t ch¸y, hiÖn tîng ®ã lµ hiÖn tîng g×? b) Trong c¸c hiÖn tîng sau ®©y, hiÖn tîng nµo lµ hiÖn tîng hãa häc: trøng bÞ thèi; mùc hßa tan vµo níc; tÈy mµu v¶i xanh thµnh tr¾ng. Bµi 3:Em h·y cho biÕt nh÷ng ph¬ng ph¸p vËt lý th«ng dông dïng ®Ó t¸ch c¸c chÊt ra khái mét hçn hîp. Em h·y cho biÕt hçn hîp gåm nh÷ng chÊt nµo th× ¸p dông ®îc c¸c ph¬ng ph¸p ®ã. Cho vÝ dô minh häa. Bµi 4:Ph©n tö cña mét chÊt A gåm hai nguyªn tö, nguyªn tè X liªn kÕt víi mét nguyªn tö oxi vµ nÆng h¬n ph©n tö hi®ro 31 lÇn. a) A lµ ®¬n chÊt hay hîp chÊt b) TÝnh ph©n tö khèi cña A c) TÝnh nguyªn tö khèi cña X. Cho biÕt tªn vµ ký hiÖu cña nguyªn tè. Chuyªn huyªn ®Ò 3 HiÖu xuÊt ph¶n øng (H%) A. Lý thuyÕt C¸ch 1: Dùa vµo lîng chÊt thiÕu tham gia ph¶n øng H = Lîng thùc tÕ ®· ph¶n øng .100% Lîng tæng sè ®· lÊy - Lîng thùc tÕ ®· ph¶n øng ®îc tÝnh qua ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo lîng s¶n phÈm ®· biÕt. - Lîng thùc tÕ ®· ph¶n øng < lîng tæng sè ®· lÊy. Lîng thùc tÕ ®· ph¶n øng , lîng tæng sè ®· lÊy cã cïng ®¬n vÞ. C¸ch 2: Dùa vµo 1 trong c¸c chÊt s¶n phÈm H = Lîng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®îc .100% Lîng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt - Lîng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt ®îc tÝnh qua ph¬ng tr×nh ph¶n øng theo lîng chÊt tham gia ph¶n øng víi gi¶ thiÕt H = 100% - Lîng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®îc thêng cho trong ®Ò bµi. - Lîng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®îc < Lîng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt - Lîng s¶n phÈm thùc tÕ thu ®îc vµ Lîng s¶n phÈm thu theo lý thuyÕt ph¶i cã cïng ®¬n vÞ ®o. B. Bµi tËp Bµi 1: Nung 1 kg ®¸ v«i chøa 80% CaCO3 thu ®îc 112 dm3 CO2 (®ktc) .TÝnh hiÖu suÊt ph©n huû CaCO3. Bµi 2: a) Khi cho khÝ SO3 hîp níc cho ta dung dÞch H2SO4. TÝnh lîng H2SO4 ®iÒu chÕ ®îc khi cho 40 Kg SO3 hîp níc. BiÕt HiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%. b) Ngêi ta dïng quÆng boxit ®Ó s¶n xuÊt nh«m theo s¬ ®å ph¶n øng sau: Al2O3 ®iÖn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O2 Hµm lîng Al2O3 trong quÆng boxit lµ 40% . §Ó cã ®îc 4 tÊn nh«m nguyªn chÊt cÇn bao nhiªu tÊn quÆng. BiÕt H cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ 90% Bµi 3: Cã thÓ ®iÒuchÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1 tÊn quÆng b«xit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 98%. PT: Al2O3 ®iÖn ph©n nãng ch¶y, xóc t¸c Al + O2 Bµi 4 Ngêi ta dïng 490kg than ®Ó ®èt lß ch¹y m¸y. Sau khi lß nguéi, thÊy cßn 49kg than cha ch¸y. a) TÝnh hiÖu suÊt cña sù ch¸y trªn. b) TÝnh lîng CaCO3 thu ®îc, khi cho toµn bé khÝ CO2 vµo níc v«i trong d. Bµi 5:Ngêi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i (CaCO 3). Lîng v«i sèng thu ®îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ 0,45 tÊn. TÝnh hiÖu suÊt ph¶n øng. §¸p sè: 89,28% Bµi 6:Cã thÓ ®iÒu chÕ bao nhiªu kg nh«m tõ 1tÊn quÆng boxit cã chøa 95% nh«m oxit, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 98%. §¸p sè: 493 kg Bµi 7:Khi cho khÝ SO3 t¸c dông víi níc cho ta dung dÞch H2SO4. TÝnh lîng H2SO4 ®iÒu chÕ ®îc khi cho 40 kg SO3 t¸c dông víi níc. BiÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 95%. §¸p sè: 46,55 kg Bµi 8.Ngêi ta ®iÒu chÕ v«i sèng (CaO) b»ng c¸ch nung ®¸ v«i CaCO 3. Lîng v«i sèng thu ®îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i cã chøa 10% t¹p chÊt lµ: A. O,352 tÊn B. 0,478 tÊn C. 0,504 tÊn D. 0,616 tÊn H·y gi¶i thÝch sù lùa chän? Gi¶ sö hiÖu suÊt nung v«i ®¹t 100%. Chuyªn ®Ò 4 T¹p chÊt vµ lîng lîng dïng d trong ph¶n øng I: T¹p chÊt T¹p chÊt lµ chÊt cã lÉn trong nguyªn liÖu ban ®Çu nhng lµ chÊt kh«ng tham gia ph¶n øng. V× v©þ ph¶i tÝnh ra lîng nguyªn chÊt tríc khi thùc hiÖn tÝnh to¸n theo ph¬ng tr×nh ph¶n øng. Bµi 1: Nung 200g ®¸ v«i cã lÉn t¹p chÊt ®îc v«i sèng CaO vµ CO2 .TÝnh khèi lîng v«i sèng thu ®îc nÕu H = 80% Bµi 2 §èt ch¸y 6,5 g lu huúnh kh«ng tinh khiÕt trong khÝ oxi d ®îc 4,48l khÝ SO2 ë ®ktc a) ViÕt PTHH x¶y ra. b) TÝnh ®é tinh khiÕt cña mÉu lu huúnh trªn? Ghi chó: §é tinh khiÕt = 100% - % t¹p chÊt HoÆc ®é tinh khiÕt = khèi lîng chÊt tinh khiÕt.100% Khèi lîng ko tinh khiÕt Bµi 3: Ngêi ta ®iÒu chÕ v«i sèng b»ng c¸ch nung ®¸ v«i( CaCO 3) .TÝnh lîng v«i sèng thu ®îc tõ 1 tÊn ®¸ v«i chøa 10% t¹p chÊt. Bµi 4: ë 1 n«ng trêng ngêi ta dïng muèi ngËm níc CuSO4.5H2O ®Ó bãn ruéng. Ngêi ta bãn 25kg muèi trªn 1ha ®Êt >Lîng Cu ®îc ®a vµ ®Êt lµ bao nhiªu ( víi lîng ph©n bãn trªn). BiÕt r»ng muèi ®ã chøa 5% t¹p chÊt. ( §Sè 6,08 kg) II. Lîng dïng d trong ph¶n øng Lîng lÊy d 1 chÊt nh»m thùc hÖn ph¶n øng hoµn toµn 1 chÊt kh¸c. Lîng nµy kh«ng ®a vµo ph¶n øng nªn khi tÝnh lîng cÇn dïng ph¶i tÝnh tæng lîng ®ñ cho ph¶n øng + lîng lÊy d. ThÝ dô: TÝnh thÓ tÝch dung dÞch HCl 2M cÇn dïng ®Ó hoµ tan hÕt 10,8g Al, biÕt ®· dïng d 5% so víi lîng ph¶n øng. Gi¶i: - n Al  10,8  0, 4mol 27 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 0,4mol 1,2mol - n HCl  1, 2mol Vdd HCl (pø) = 1,2/2 = 0,6 lit V dd HCl(d) = 0,6.5/100 = 0,03 lit -----> Vdd HCl ®· dïng = Vpø + Vd = 0,6 + 0,03 = 0,63 lit Bµi 1. Trong phßng thÝ nghiÖm cÇn ®iÒu chÕ 5,6 lÝt khÝ O2 (®ktc). Hái ph¶i dïng bao nhiªu gam KClO3? BiÕt r»ng khÝ oxi thu ®îc sau ph¶n øng bÞ hao hôt 10%) Chuyªn ®Ò 5 LËp c«ng thøc ho¸ häc A: LÝ thuyÕt D¹ng 1: BiÕt tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè trong hîp chÊt. C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy - Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè: MA.x : MB..y = m A : mB - T×m ®îc tØ lÖ :x : y= mA : mB = tØ lÖ c¸c sè nguyªn d¬ng MA MB VD: T×m c«ng thøc ho¸ häc cña hîp chÊt khi ph©n tÝch ®îc kÕt qu¶ sau: mH/mO = 1/8 Gi¶i: - §Æy c«ng thøc hîp chÊt lµ: HxOy - Ta cã tØ lÖ: x/16y = 1/8----> x/y = 2/1 VËy c«ng thøc hîp chÊt lµ H2O D¹ng 2: NÕu ®Ò bµi cho biÕt ph©n tö khèi cña hîp chÊt lµ MAxBy C¸ch gi¶i: Gièng trªn thªm bíc: MA.x + MB..y = MAxBy D¹ng 3: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi lîng c¸c nguyªn tè vµ Ph©n tö khèi( M ) C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy M .x A %A  M .y B %B  M AX BY 100 - Gi¶i ra ®îc x,y Bµi 1: hîp chÊt X cã ph©n tö khèi b»ng 62 ®vC. Trong ph©n tö cña hîp chÊt nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% theo khèi lîng, cßn l¹i lµ nguyªn tè Na. Sè nguyªn tö cña nguyªn tè O vµ Na trong ph©n tö hîp chÊt lµ bao nhiªu ? D¹ng 4: BiÕt thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi l îng c¸c nguyªn tè mµ ®Ò bµi kh«ng cho ph©n tö khèi. C¸ch gi¶i: - §Æt c«ng thøc tæng qu¸t: AxBy - Ta cã tØ lÖ khèi lîng c¸c nguyªn tè: MA.x = %A MB..y %B - T×m ®îc tØ lÖ :x vµ y lµ c¸c sè nguyªn d¬ng Bµi 2: hai nguyªn tö X kÕt hîp víi 1 nguyªn tö oxi t¹o ra ph©n tö oxit . Trong ph©n tö, nguyªn tè oxi chiÕm 25,8% vÒ khèi lîng .T×m nguyªn tè X (§s: Na) B/Bµi TËp: Bµi 1: H·y x¸c ®Þnh c«ng thøc c¸c hîp chÊt sau: a) Hîp chÊt A biÕt : thµnh phÇn % vÒ khèi lîng c¸c nguyªn tè lµ: 40%Cu. 20%S vµ 40% O, trong ph©n tö hîp chÊt cã 1 nguyªn tö S. b) Hîp chÊt B (hîp chÊt khÝ ) biÕt tØ lÖ vÒ khèi lîng c¸c nguyªn tè t¹o thµnh: mC : mH = 6:1, mét lÝt khÝ B (®ktc) nÆng 1,25g. c) Hîp chÊt C, biÕt tØ lÖ vÒ khèi lîng c¸c nguyªn tè lµ : mCa : mN : mO = 10:7:24 vµ 0,2 mol hîp chÊt C nÆng 32,8 gam. d) Hîp chÊt D biÕt: 0,2 mol hîp chÊt D cã chøa 9,2g Na, 2,4g C vµ 9,6g O Bµi 2:Nung 2,45 gam mét chÊt hãa häc A thÊy tho¸t ra 672 ml khÝ O 2 (®ktc). PhÇn r¾n cßn l¹i chøa 52,35% kali vµ 47,65% clo (vÒ khèi lîng). T×m c«ng thøc hãa häc cña A. Bai 3:T×m c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c hîp chÊt sau. a) Mét chÊt láng dÔ bay h¬i ,thµnh ph©n tö cã 23,8% C .5,9%H ,70,3%Cl vµ cã PTK b»ng 50,5 b ) Mét hîp chÊt rÊn mµu tr¾ng ,thµnh ph©n tö cã 4o% C .6,7%H .53,3% O vµ cã PTK b»ng 180 Bµi 4:Muèi ¨n gåm 2 nguyªn tè ho¸ häc lµ Na vµ Cl Trong ®ã Na chiÕm39,3% theo khèi lîng .H·y t×m c«ng thøc ho¸ häc cña muèi ¨n ,biÕt ph©n tö khèi cña nã gÊp 29,25 lÇn PT Khu má s¾t ë Tr¹i Cau (Th¸i Nguyªn) cã mét lo¹i quÆng s¾t. Khi ph©n tÝch mÉu quÆng nµy ngêi ta nhËn thÊy cã 2,8 gam s¾t. Trong mÉu quÆng trªn, khèi lîng Fe2O3 øng víi hµm lîng s¾t nãi trªn lµ: A. 6 gam B. 8 gam C. 4 gam D. 3 gam §¸p sè: C Bµi 5.X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö cña CuxOy, biÕt tØ lÖ khèi lîng gi÷a ®ång vµ oxi trong oxit lµ 4 : 1. ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÒu chÕ ®ång vµ ®ång sunfat tõ Cu xOy (c¸c hãa chÊt kh¸c tù chän). Bµi 6:Trong phßng thÝ nghiÖm cã c¸c kim lo¹i kÏm vµ magiª, c¸c dung dÞch axit sunfuric lo·ng H2SO4 vµ axit clohi®ric HCl. Muèn ®iÒu chÕ ®îc 1,12 lÝt khÝ hi®ro (®ktc) ph¶i dïng kim lo¹i nµo, axit nµo ®Ó chØ cÇn mét lîng nhá nhÊt. A. Mg vµ H2SO4 B. Mg vµ HCl C. Zn vµ H2SO4 D. Zn vµ HCl §¸p sè: B Bµi 8: a)T×m c«ng thøc cña oxit s¾t trong ®ã cã Fe chiÕm 70% khèi lîng. b) Khö hoµn toµn 2,4 gam hçn hîp CuO vµ Fe xOy cïng sè mol nh nhau b»ng hi®ro ®îc 1,76 gam kim lo¹i. Hoµ tan kim lo¹i ®ã b»ng dung dÞch HCl d thÊy tho¸t ra 0,488 lÝt H2 (®ktc). X¸c ®Þnh c«ng thøc cña oxit s¾t. §¸p sè: a) Fe2O3 b) Fe2O3.. Chuyªn ®Ò 6 TÝnh theo ph¬ng ph¬ng tr×nh ho¸ häc A.LÝ thuyÕt 1.D¹ng 1:TÝnh khèi lîng (hoÆc thÓ tÝch khÝ, ®ktc) cña chÊt nµy khi ®· biÕt (hoÆc thÓ tÝch) cña 1 chÊt kh¸c trong ph¬ng tr×nh ph¶n øng. 2. D¹ng 2: Cho biÕt khèi lîng cña 2 chÊt tham gia, t×m khèi lîng chÊt t¹o thµnh. 3. D¹ng 3: TÝnh theo nhiÒu ph¶n øng B. Bµi tËp Bµi 1:Cho 8,4 gam s¾t t¸c dông víi mét lîng dung dÞch HCl võa ®ñ. DÉn toµn bé lîng khÝ sinh ra qua 16 gam ®ång (II) oxit nãng. a) TÝnh thÓ tÝch khÝ hi®ro sinh ra (®ktc) b) TÝnh khèi lîng kim lo¹i ®ång thu ®îc sau ph¶n øng. Bµi 2:Khi ®èt, than ch¸y theo s¬ ®å sau: Cacbon + oxi  khÝ cacbon ®ioxit a) ViÕt vµ c©n b»ng ph¬ng tr×nh ph¶n øng. b) Cho biÕt khèi lîng cacbon t¸c dông b»ng 9 kg, khèi lîng oxi t¸c dông b»ng 24 kg. H·y tÝnh khèi lîng khÝ cacbon ®ioxit t¹o thµnh. c) NÕu khèi lîng cacbon t¸c dông b»ng 6 kg, khèi lîng khÝ cacbonic thu ®îc b»ng 22 kg, h·y tÝnh khèi lîng oxi ®· ph¶n øng. §¸p sè: b) 33 kg c) 16 kg Bµi 3:Cho 5,1 gam hçn hîp Al vµ Mg vµo dung dÞch H2SO4 lo·ng, d thu ®îc 5,6 lÝt khÝ H2 (®ktc). TÝnh khèi lîng mçi kim lo¹i ban ®Çu. BiÕt ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn. Ba× 4:Cho 2,8 gam s¾t t¸c dông víi 14,6 gam dung dÞch axit clohi®ric HCl nguyªn chÊt. a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b) ChÊt nµo cßn d sau ph¶n øng vµ d bao nhiªu gam? c) TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 thu ®îc (®ktc)? d) NÕu muèn cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× ph¶i dïng thªm chÊt kia mét lîng lµ bao nhiªu? §¸p sè: b) 8, 4 gam; c) 3,36 lÝt; d) 8, 4 gam s¾t. Bµi 5:Cho hçn hîp CuO vµ Fe2O3 t¸c dông víi H2 ë nhiÖt ®é thÝch hîp. Hái nÕu thu ®îc 26,4 gam hçn hîp ®ång vµ s¾t, trong ®ã khèi lîng ®ång gÊp 1,2 lÇn khèi lîng s¾t th× cÇn tÊt c¶ bao nhiªu lÝt khÝ hi®ro. §¸p sè: 12,23 lÝt. Bµi 6:Cho mét hçn hîp chøa 4,6 gam natri vµ 3,9 gam kali t¸c dông víi níc. a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng. b) TÝnh thÓ tÝch khÝ hi®ro thu ®îc (®ktc) c) Dung dÞch sau ph¶n øng lµm qu× tÝm biÕn ®æi mµu nh thÕ nµo? §¸p sè: b) 3,36 lÝt; c) mµu xanh Bµi 7:Cã mét hçn hîp gåm 60% Fe2O3 vµ 40% CuO. Ngêi ta dïng H2 (d) ®Ó khö 20 gam hçn hîp ®ã. a) TÝnh khèi lîng s¾t vµ khèi lîng ®ång thu ®îc sau ph¶n øng. b) TÝnh sè mol H2 ®· tham gia ph¶n øng. Bµi 8: Trong phßng thÝ nghiÖm cã c¸c kim lo¹i kÏm vµ magiª, c¸c dung dÞch axit sunfuric lo·ng H2SO4 vµ axit clohi®ric HCl. Muèn ®iÒu chÕ ®îc 1,12 lÝt khÝ hi®ro (®ktc) ph¶i dïng kim lo¹i nµo, axit nµo ®Ó chØ cÇn mét lîng nhá nhÊt. A. Mg vµ H2SO4 B. Mg vµ HCl C. Zn vµ H2SO4 D. Zn vµ HCl Bµi 9:Cho 60,5 gam hçn hîp gåm hai kim lo¹i kÏm Zn vµ s¾t Fe t¸c dông víi dung dÞch axit clohi®ric. Thµnh phÇn phÇn tr¨m vÒ khèi lîng cña s¾t chiÕm 46,289% khèi lîng hçn hîp.TÝnh a) Khèi lîng mçi chÊt trong hçn hîp. b) ThÓ tÝch khÝ H2 (®ktc) sinh ra khi cho hçn hîp 2 kim lo¹i trªn t¸c dông víi dung dÞch axit clohi®ric. c) Khèi lîng c¸c muèi t¹o thµnh. §¸p sè: a) 28 gam Fe vµ 32,5 gam kÏm b) 22,4 lÝt c) m FeCl = 63,5gam vµ m ZnCl = 68 gam Chuyªn ®Ò 7 : Oxi- hi®ro vµ hîp chÊt v« c¬ Bµi 1: Cã 4 b×nh ®ùng riªng c¸c khÝ sau: kh«ng khÝ, khÝ oxi, khÝ hi®ro, khÝ cacbonic. B»ng c¸ch nµo ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt khÝ trong mçi b×nh. Gi¶i thÝch vµ viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng (nÕu cã). 2 2 Bµi 2:ViÕt ph¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn sù ch¸y trong oxi cña c¸c ®¬n chÊt: cacbon, photpho, hi®ro, nh«m, magiª, lu huúnh . H·y gäi tªn c¸c s¶n phÈm. Bµi 3: ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng lÇn lît x¶y ra theo s¬ ®å: (1) ( 2) ( 3) ( 4) C  CO2  CaCO3  CaO  Ca(OH)2 §Ó s¶n xuÊt v«i trong lß v«i ngêi ta thêng s¾p xÕp mét líp than, mét líp ®¸ v«i, sau ®ã ®èt lß. Cã nh÷ng ph¶n øng hãa häc nµo x¶y ra trong lß v«i? Ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng to¶ nhiÖt; ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng thu nhiÖt; ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng ph©n huû; ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng hãa hîp? Bµi 4: Tõ c¸c hãa chÊt: Zn, níc, kh«ng khÝ vµ lu huúnh h·y ®iÒu chÕ 3 oxit, 2 axit vµ 2 muèi. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng. Bµi 5.Cã 4 lä mÊt nh·n ®ùng bèn chÊt bét mµu tr¾ng gåm: Na 2O, MgO, CaO, P2O5.Dïng thuèc thö nµo ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt trªn? A. dïng níc vµ dung dÞch axit H2SO4 B. dïng dung dÞch axit H2SO4 vµ phenolphthalein C. dïng níc vµ giÊy qu× tÝm. D. kh«ng cã chÊt nµo khö ®îc Bµi 6. §Ó ®iÒu chÕ khÝ oxi, ngêi ta nung KClO3 . Sau mét thêi gian nung ta thu ®îc 168,2 gam chÊt r¾n vµ 53,76 lÝt khÝ O2(®ktc). a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra khi nung KClO3. b) TÝnh khèi lîng KClO3 ban ®Çu ®· ®em nung. c) TÝnh % khèi lîng mol KClO3 ®· bÞ nhiÖt ph©n. §¸p sè: b) 245 gam. c) 80% Bµi 7. Cã 3 lä ®ùng c¸c hãa chÊt r¾n, mµu tr¾ng riªng biÖt nhng kh«ng cã nh·n : Na2O, MgO, P2O5. H·y dïng c¸c ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó nhËn biÕt 3 chÊt ë trªn. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. Bµi 8. LÊy cïng mét lîng KClO3 vµ KMnO4 ®Ó ®iÒu chÕ khÝ O2. ChÊt nµo cho nhiÒu khÝ oxi h¬n? a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng vµ gi¶i thÝch. b) NÕu ®iÒu chÕ cïng mét thÓ tÝch khÝ oxi th× dïng chÊt nµo kinh tÕ h¬n? BiÕt r»ng gi¸ cña KMnO4 lµ 30.000®/kg vµ KClO3 lµ 96.000®/kg. §¸p sè: 11.760® (KClO3) vµ 14.220 ® (KMnO4) Bµi 9.H·y lËp c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc theo s¬ ®å ph¶n øng sau: a) S¾t (III) oxit + nh«m  nh«m oxit + s¾t b) Nh«m oxit + cacbon  nh«m cacbua + khÝ cacbon oxit c) Hi®ro sunfua + oxi  khÝ sunfur¬ + níc d) §ång (II) hi®roxit  ®ång (II) oxit + níc e) Natri oxit + cacbon ®ioxit  Natri cacbonat. Trong c¸c ph¶n øng trªn, ph¶n øng nµo lµ ph¶n øng oxi hãa – khö? X¸c ®Þnh chÊt oxi hãa, chÊt khö, sù oxi hãa, sù khö. Bµi 10. Cã 4 chÊt r¾n ë d¹ng bét lµ Al, Cu, Fe2O3 vµ CuO. NÕu chØ dïng thuèc thö lµ dung dÞch axit HCl cã thÓ nhËn biÕt ®îc 4 chÊt trªn ®îc kh«ng? M« t¶ hiÖn tîng vµ viÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng (nÕu cã). Bµi 11. a) Cã 3 lä ®ùng riªng rÏ c¸c chÊt bét mµu tr¾ng: Na 2O, MgO, P2O5. H·y nªu ph¬ng ph¸p hãa häc ®Ó nhËn biÕt 3 chÊt ®ã. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b) Cã 3 èng nghiÖm ®ùng riªng rÏ 3 chÊt láng trong suèt, kh«ng mµu lµ 3 dung dÞch NaCl, HCl, Na2CO3. Kh«ng dïng thªm mét chÊt nµo kh¸c (kÓ c¶ qu× tÝm), lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt ra tõng chÊt. Bµi 12. Cho 2,8 gam s¾t t¸c dông víi 14,6 gam dung dÞch axit clohi®ric HCl nguyªn chÊt. a) ViÕt ph¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra. b) ChÊt nµo cßn d sau ph¶n øng vµ d bao nhiªu gam? c) TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 thu ®îc (®ktc)? d) NÕu muèn cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn th× ph¶i dïng thªm chÊt kia mét lîng lµ bao nhiªu? §¸p sè: b) 8, 4 gam; c) 3,36 lÝt; d) 8, 4 gam s¾t. Bµi 13.Hoµn thµnh ph¬ng tr×nh hãa häc cña nh÷ng ph¶n øng gi÷a c¸c chÊt sau: a) Al + O2  ..... b) H2 + Fe3O4  .... + ... c) P + O2  ..... d) KClO3  .... + ..... e) S + O2  ..... f) PbO + H2  .... + .... Bµi 14. Trong phßng thÝ nghiÖm cã c¸c kim lo¹i kÏm vµ magiª, c¸c dung dÞch axit sunfuric lo·ng H2SO4 vµ axit clohi®ric HCl. Muèn ®iÒu chÕ ®îc 1,12 lÝt khÝ hi®ro (®ktc) ph¶i dïng kim lo¹i nµo, axit nµo ®Ó chØ cÇn mét lîng nhá nhÊt. A. Mg vµ H2SO4 B. Mg vµ HCl C. Zn vµ H2SO4 §¸p sè: B D. Zn vµ HCl Bµi 15. a ) H·y nªu ph¬ng ph¸p nhËn biÕt c¸c khÝ: cacbon ®ioxit, oxi,nit¬ vµ hi®ro b) Tr×nh bµy ph¬ng ph¸p hãa häc t¸ch riªng tõng khÝ oxi vµ khÝ cacbonic ra khái hçn hîp. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng. Theo em ®Ó thu ®îc khÝ CO2 cã thÓ cho CaCO3 t¸c dông víi dung dÞch axit HCl ®îc kh«ng? NÕu kh«ng th× t¹i sao? Bµi 16.a) Tõ nh÷ng hãa chÊt cho s½n: KMnO4, Fe, dung dÞch CuSO4, dung dÞch H2SO4 lo·ng, h·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh hãa häc ®Ó ®iÒu chÕ c¸c chÊt theo s¬ ®å chuyÓn hãa sau: Cu  CuO  Cu a)Khi ®iÖn ph©n níc thu ®îc 2 thÓ tÝch khÝ H 2 vµ 1 thÓ tÝch khÝ O 2(cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ¸p suÊt). Tõ kÕt qu¶ nµy em h·y chøng minh c«ng thøc hãa häc cña níc. Bµi 17.Cho c¸c chÊt nh«m., s¾t, oxi, ®ång sunfat, níc, axit clohi®ric. H·y ®iÒu chÕ ®ång (II) oxit, nh«m clorua ( b»ng hai ph¬ng ph¸p) vµ s¾t (II) clorua. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng. Bµi 18. Cã 6 lä mÊt nh·n ®ùng c¸c dung dÞch c¸c chÊt sau: HCl; H2SO4; BaCl2; NaCl; NaOH; Ba(OH)2 H·y chän mét thuèc thö ®Ó nhËn biÕt c¸c dung dÞch trªn, A. qu× tÝm B. dung dÞch phenolphthalein C. dung dÞch AgNO3 D. tÊt c¶ ®Òu sai chuyªn ®Ò 8 dung dÞch Lu ý khi lµm bµi tËp: 1. Sù chuyÓn ®æi gi÷a nång ®é phÇn tr¨m vµ nång ®é mol  C«ng thøc chuyÓn tõ nång ®é % sang nång ®é CM. d lµ khèi lîng riªng cña dung dÞch g/ml M lµ ph©n tö khèi cña chÊt tan CM  c%.d M .1000  ChuyÓn tõ nång ®é mol (M) sang nång ®é %. C%  M  C M .1000 d 2. ChuyÓn ®æi gi÷a khèi lîng dung dÞch vµ thÓ tÝch dung dÞch.  ThÓ tÝch cña chÊt r¾n vµ chÊt láng: V  m D