Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10 Kiến thức ôn thi vào lớp 10
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng
( TrÝch : TruyÒn kú m¹n lôc )
Nguyễn Dữ
I.Đọc - tìm hiểu chú thích
a)Tác giả:
Nguyễn Dữ(?-?)
Là con của Nguyễn Tướng Phiên (Tiến sĩ năm Hồng Đức thứ 27, đời vua Lê Thánh
Tông 1496). Theo các tài liệu để lại, ông còn là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
- Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương.
b) Tác phẩm
* Truyền kỳ mạn lục: Tập sách gồm 20 truyện, ghi lại những truyện lạ lùng kỳ quái.
Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu
truyền rộng rãi trong dân gian.
Mạn lục: Ghi chép tản mạn.
Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở
Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về
những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của
nhân dân về một xã hội tốt đẹp.
-Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ
Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ.
- Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam
Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay).
2.Tóm tắt truyện
- Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa
nghi).
- Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng
chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất.
- Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng
không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp.
- Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh
Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng
không thể trở về trần gian.
3. Đại ý.
Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức
hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị
nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ
tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao
giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.
II- Ph©n tÝch v¨n b¶n
1, VÎ ®Ñp cña Vò N¬ng
+, Nµng gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng lóc nµo ®Ó vî chång ph¶i bÊt hoµ.
+ Khi tiÔn chång ®i lÝnh nµng ®· kh«ng tr«ng mong vinh hiÓn mµ chØ cÇu “B×nh an” trë vÒ c¶m th«ng víi
nh÷ng vÊt v¶ gian lao mµ chång sÏ ph¶i chÞu
* Nçi nhí kh¾c kho¶i nhí nhung
* Kh¸t khao 1 c/s BT h¹nh phóc
+, Khi xa chång: thuû chung, yªu chång tha thiÕt, buån nhí, ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu nghÜa
Lêi tr¨ng trèi cña mÑ chång lµ sù ghi nhËn nh©n c¸ch vµ c«ng lao cña nµng ®èi víi gia ®×nh nhµ chång.
T/g kh¼ng ®Þnh 1 lÇn n÷a trong lêi kÓ cña m×nh “Nµng hÕt lêi th¬ng xãt…ma chay tÕ lÔ, lo liÖu nh ®èi víi
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
1
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
cha mÑ ®Î m×nh”.
+, Khi bÞ chång nghi oan.
- Ph©n trÇn ®Ó chång hiÓu râ tÊm lßng
Kh¼ng ®Þnh lßng chung thuû trong tr¾ng, cÇu xin chång ®õng nghi oan ®Ó hµn g¾n h¹nh phóc gia ®×nh
- Nãi lªn nçi ®au ®ín thÊt väng v× bÞ ®èi xö bÊt c«ng.
ThÊt väng ®au ®ìn cïng vÒ h¹nh phóc g® kh«ng g× hµn g¾n næi
- Lêi than nh 1 lêi nguyÒn: xin thÇn s«ng chøng gi¸m nçi oan khuÊt vµ tiÕt s¹ch gi¸ trong cña nµng.
Hµnh ®éng tù trÉm m×nh: Lµ hµnh ®éng quyÕt liÖt cuèi cïng ®Ó b¶o toµn danh dù .
ThÓ hiÖn nçi tuyÖt väng ®¾ng cay.
TL: Xinh ®Ñp nÕt na, hiÒn thôc ®¶m ®ang th¸o v¸t, hiÕu th¶o, thuû chung hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia
®×nh song ph¶i chÕt oan uæng, ®au ®ín
. 2, Nguyªn nh©n c¸i chÕt cña V.N¬ng
- C¸i thÕ cña ngêi chång, ngêi ®µn «ng trong C§PK+ cuéc h«n nh©n kh«ng b×nh ®¼ng
- Tr¬ng Sinh ( chång nµng )
+, TÝnh ®a nghi: “víi vî phßng ngõa qu¸ sø ”
+, T×nh huèng bÊt ngê: Lêi ®øa con “…”
TÝnh ®a nghi ®Õn ®é cao trµo “®inh ninh lµ vî h ”
Bá ngoµi tai lêi ph©n trÇn, kh«ng tin nh©n chøng, m¾ng nhiÕc, ®¸nh ®uæi ®i
TSinh ®a nghi, hå ®ß, ®éc ®o¸n kÎ vò phu th« b¹o c¸i chÕt oan nghiÖt cña Vò N¬ng
KL: Bi kÞch VN Tè c¸o XHPK xem träng quyÒn uy cña kÎ giµu cña ngêi ®µn «ng trong XHPK ; bµy tá niÒm
c¶m th«ng cña t/g s« phËn oan nghiÖt cña ngêi PN
3, KÕt thóc bi th¬ng mang mµu s¾c cæ tÝch
a, YÕu tè kú ¶o
+, PLang: N»m méng …, l¹c vµo ®éng ®îc ®·i yÕn tiÖc, gÆp VN,®îc sø gi¶ Linh Phi ®a vÒ.
+, Vò N¬ng hiÖn vÒ khi TS lËp ®µn..
C¸c yÕu tè kú ¶o ®îc ®a vµo xen kÏ víi nh÷ng yÕu tè thùc TG kú ¶o lung linh m¬ hå trë nªn gÇn víi c/ ®
thùc
b, ý nghÜa cña nh÷ng yÕu tè kú ¶o
+, Dï ë TG thÇn tiªn vÉn nÆng t×nh víi cuéc ®êi, quan t©m chång con, phÇn mé tæ tÝnh khao kh¸t phôc håi
danh dù
+, KÕt thóc cã hËu thÓ hiÖn íc m¬ vÒ sù c«ng b»ng trong c/®: oan minh oan
+, TÝnh bi kÞch cµng ®îc t« ®Ëm, k/®
V.N¬ng ®au ®ín thÊm thÝa…
T.Sinh ph¶i tr¶ gi¸
1 lÇn n÷a k/® niÒm c¶m th¬ng cu¶ t¸c gi¶ ngêi phô n÷ C§PK .
4, Tæng kÕt – ghi nhí
- NT: +, YÕu tè hiÖn thùc + kú ¶o
+, DÉn d¾t c¸c t×nh tiÕt truyÖn hîp lý, cã tÝnh kÞch HÊp dÉn, sinh ®éng
+, XD nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i, tù b¹ch cña nh©n vËt s¾p xÕp ®óng chç sinh ®éng, kh¾c ho¹ t©, lý, t/c nh©n vËt.
+, XD t×nh huèng bÊt ngê : chi tiÕt c¸i bãng
- ND: C¶m th¬ng sè phËn ngêi PN bÊt h¹nh tè c¸o XHPK.
* Ghi nhí SGK ( 51)
LuyÖn tËp
Câu 1
Cảm nghĩ về thân phận người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân
Hương và tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, truyÖn KiÒu
cña NguyÔn Du?
Gîi ý
a. Nêu khái quát nhận xét về đề tài người phụ nữ trong văn học, số phận cuộc đời của họ
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
2
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
được phản ánh trong các tác phẩm văn học trung đại ; những bất hạnh oan khuất được
bày tỏ, tiếng nói cảm thông bênh vực thể hiện tấm lòng nhân đạo của các tác giả, tiêu biểu
thể hiện qua : Bánh trôi nước và Chuyện người con gái Nam Xương.
b. Cảm nhận về người phụ nữ qua 3 tác phẩm :
* Họ là những người phụ nữ đẹp có phẩm chất trong sáng, giàu đức hạnh :
- Cô gái trong Bánh trôi nước : được miêu tả với những nét đẹp hình hài thật chân thực,
trong sáng : “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Miêu tả bánh trôi nước nhưng lại dùng từ
thân em - cách nói tâm sự của người phụ nữ quen thuộc kiểu ca dao : thân em như tấm
lụa đào... khiến người ta liên tưởng đến hình ảnh nước da trắng và tấm thân tròn đầy đặn,
khoẻ mạnh của người thiếu nữ đang tuổi dậy thì mơn mởn sức sống. Cô gái ấy dù trải qua
bao thăng trầm bảy nổi ba chìm vẫn giữ tấm lòng son. Sự son sắt hay tấm lòng trong sáng
không bị vẩn đục cuộc đời đã khiến cô gái không chỉ đẹp vẻ bên ngoài mà còn quyến rũ
hơn nhờ phẩm chất của tấm lòng son luôn toả rạng.
- Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện ngươì con gái nam Xương : mang những nét đẹp
truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.
+ Trong cuộc sống vợ chồng nàng luôn “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ
chồng phải đến thất hoà". Nàng luôn là người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết, những
ngày xa chồng nỗi nhớ cứ dài theo năm tháng : "mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây
che kín núi" nàng lại âm thầm nhớ chồng.
+ Lòng hiếu thảo của Vũ Nương khiến mẹ chồng cảm động, những ngày bà ốm đau, nàng
hết lòng thuốc thang chăm sóc nên khi trăng trối mẹ chồng nàng đã nói : "Sau này, trời xét
lòng lành, […], xanh kia quyết chẳng phụ con". Khi mẹ chồng khuất núi, nàng lo ma chay
chu tất, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ của mình.
+ Nàng là người trọng danh dự, nhân phẩm : khi bị chồng vu oan, nàng một mực tìm lời lẽ
phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình. Khi không làm dịu được lòng ghen tuông mù
quáng của chồng, nàng chỉ còn biết thất vọng đau đớn, đành tìm đến cái chết với lời
nguyền thể hiện sự thuỷ chung trong trắng. Đến khi sống dưới thuỷ cung nàng vẫn luôn
nhớ về chồng con, muốn được rửa mối oan nhục của mình.
- Nh©n vËt Thuý KiÒu:
+ VÎ ®Ñp nhan s¾c ,tµi n¨ng
+ HiÕu th¶o
+ Chung thuû trong t×nh yªu
* Họ là những người chịu nhiều oan khuất và bất hạnh, không được xã hội coi trọng :
- Người phụ nữ trong bài thơ B¸nh tr«i níc của Hồ Xuân Hương đã bị xã hội xô đẩy, sống
cuộc sống không được tôn trọng và bản thân mình không được tự quyết định hạnh phúc :
"Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn"
- Vũ Nương bị chồng nghi oan, cuộc sống của nàng ngay từ khi mới kết hôn đã không được
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
3
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
bình đẳng vì nàng là con nhà nghèo, lấy chồng giầu có. Sự cách biệt ấy đã cộng thêm một
cái thế cho Trương Sinh, bên cạnh cái thế của người chồng, người đàn ông trong chế độ
gia trưởng phong kiến. Hơn nữa Trương Sinh là người có tính đa nghi, đối với vợ phòng
ngừa quá sức, lại thêm tâm trạng của chàng khi trở về không vui vì mẹ mất. Lời nói của
đứa trẻ ngây thơ như đổ thêm dầu vào lửa làm thổi bùng ngọn lửa ghen tuông trong con
người vốn đa nghi đó, chàng "đinh ninh là vợ hư". Cách xử sự hồ đồ độc đoán của
Trương Sinh đã dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương, một sự bức tử mà kẻ bức tử
lại hoàn toàn vô can.
Bi kịch của Vũ Nương là một lời tố cáo xã hội phong kiến chỉ xem trọng quyền uy của kẻ
giàu và của người đàn ông trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương của tác giả
đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ. Người phụ nữ đức hạnh ở đây không được
bênh vực, che chở mà lại còn bị đối xử một cách bất công, vô lí ; chỉ vì lời nói ngây thơ
của đứa trẻ miệng còn hơi sữa và vì sự hồ đồ vũ phu của anh chồng ghen tuông mà đến
nỗi phải kết liễu cuộc đời mình.
c. Đánh giá chung : Số phận người phụ nữ trong xã hội xưa bị khinh rẻ và không được
quyền định đoạt hạnh phúc của mình, các tác giả lên tiếng phản đối, tố cáo xã hội nhằm
bênh vực cho người phụ nữ. Đó là một chủ đề manh tính nhân văn cao cả của văn học
đương thời.
C©u 2:
Suy nghĩ về nhân vật Vũ Nương trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam
Xương”của Nguyễn Dữ .
Gîi ý:
Trong văn học Việt Nam đã có không ít tác phẩm mang tên gọi truyền kỳ hoặc có tính chất
truyền kỳ song được tôn vinh là “ thiên cổ kỳ bút” thì cho đến nay chỉ có một “Truyền kỳ mạn lục”
của Nguyễn Dữ .“Chuyện người con gái Nam Xương” được rút trong tập những câu chuyện kỳ lạ
đó .Nhân vật chính của tác phẩm là Vũ Nương đã để lại trong lòng người đọc niềm cảm thương
sâu sắc.
Tác phẩm là tiếng nói đồng cảm,trân trọng,ngợi ca của tác giả đối với con người đặc biệt là
người phụ nữ.Toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc đời và số phận bi thảm của người con gái
xinh đẹp,nết na tên là Vũ Thị Thiết quê ở Nam Xương.Phải nói rằng Nguyễn Dữ không có ý định
cho Vũ Nương mang đức tính của một phụ nữ yêu nước hay một mỹ nhân nơi gác tía lầu son .Vũ
Nương là người phụ nữ bình dân vốn con kẻ khó có một khát khao bao trùm cả cuộc đời-Đó là thú
vui nghi gia nghi thất.Nàng mang đầy đủ vẻ đẹp của một người phụ nữ lý tưởng “tính đã thuỳ mỵ
nết na lại thêm có tư dung tốt đẹp ”.Càng đi sâu vào câu chuyện ta càng thấy vẻ đẹp của nàng
được tác giả tập trung thể hiện rõ nét.Trong những ngày đoàn viên ít ỏi,dù Trương Sinh con nhà
hào phú tính vốn đa nghi, đối với vợ thường phòng ngừa quá sức nhưng nàng khéo léo cư xử,
giữ gìn khuân phép nên gia đình không khi nào phải thất hoà.Khi tiễn chồng đi lính,mong ước lớn
nhất của nàng không phải là công danh phú quí mà là khao khát ngày chồng về “mang theo hai
chữ bình yên thế là đủ rồi”.Những ngày chồng đi xa, nàng thực sự là một người mẹ hiền,dâu
thảo,chăm sóc thuốc thang tận tình khi mẹ chồng đau yếu,ma chay tế lễ chu tất khi mẹ chồng qua
đời.Nguyễn Dữ đã đặt những lời ca ngợi đẹp đẽ nhất về Vũ Nương vào miệng của chính mẹ
chồng nàng khiến nó trở nên vô cùng ý nghĩa “sau này trời xét lòng lành ban cho phúc đức ,giống
dòng tươi tốt con cháu đông đàn,xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như con đã chẳng phụ
mẹ”.Người thiếu phụ tận tuỵ ,hiếu nghiã ấy còn là một người vợ thuỷ chung đối với chồng .Trong
suốt ba năm chồng đi chinh chiến,người thiếu phụ trẻ trung xinh đẹp đó một lòng một dạ chờ
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
4
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
chồng,nuôi con:“cách biệt ba năm giữ gìn một tiết,tô son điểm phấn từng đã nguôi lòng ,ngõ liễu
tường hoa chưa hề bén gót”.Dưới ngòi bút của Nguyễn Dữ,Vũ Nương được mọi người yêu mến
bằng tính tình,phẩm hạnh của nàng.Trong cái nhìn nâng niu trân trọng của ông,Vũ Nương là con
người của gia đình,đức hạnh của nàng là đức hạnh của một người vợ hiền,dâu thảo,một người
yêu mến cuộc sống gia đình và làm mọi việc để giữ gìn,vun vén cho hạnh phúc.
Người phụ nữ dịu dàng ,hiếu nghĩa ,tận tuỵ và chung tình đó đáng ra phải được đền bù xứng
đáng bằng một gia đình êm ấm, phúc lộc đề huề.Nhưng tai ác thay ,một ngày kia chồng nàng đi
chinh chiến trở về,nghe lời con trẻ đinh ninh là vợ hư,mắng nhiếc,đánh đập và đuổi nàng đi bất
chấp sự can ngăn của xóm giềng và lời than rớm máu của người vợ trẻ.Không có cơ hội để thanh
minh,trái tim tan nát,tuyệt vọng bởi
“bình rơi,trâm gãy,mây tạnh,mưa tan,sen rũ trong ao,liễu
tàn trước gió ”.Đến bến Hoàng Giang,người thiếu phụ đau khổ nguyền rằng:“Kẻ bạc mệnh này
duyên phận hẩm hiu chồng con rẫy bỏ,điều đâu bay buộc tiếng chịu nhuốc nhơ,thần sông có linh
xin ngài chứng giám,thiếp nếu đoan trang giữ tiết,trinh bạch gìn lòng,xuống nước xin làm ngọc Mỵ
Nương,vào đất xin làm cỏ Ngu Mĩ…” Với nàng ,cái chết là hành động quyết liệt cuối cùng cần
phải có để bảo toàn danh dự .Nhịp văn dồn dập ,lời văn thống thiết như cực tả nỗi niềm đồng
cảm,xót thương của tác giả đối với người thiếu phụ chung tình mà bạc mệnh! Thương nàng ông
sáng tạo ra một thế giới thần tiên êm đềm trong chốn làng mây cung nước để Vũ Nương được
sống như một nàng tiên .Phải chăng đó cũng chính là dụng ý của tác giả:người tốt sẽ được được
đền bù xứng đáng, ở hiền ắt sẽ gặp lành?
Điều gì đã khiến người phụ nữ đẹp người,đẹp nết đó phải tìm đến cái chết bi thảm?Đó chính là
do chiến tranh phong kiến phi nghĩa đã làm cho gia đình phải li tán. Đó còn là lễ giáo phong kiến
hà khắc với tư tưởng nam quyền độc đoán đã biến Trương Sinh thành một bạo chúa gia đình…
Để ngàn đời trên bến Hoàng Giang, khắc khoải niềm thương và nỗi ám ảnh dai dẳng về một
người thiếu phụ trẻ trung,xinh đẹp , hiếu nghĩa, chung tình mà bạc mệnh !
Câu chuyện về nàng Vũ Nương khép lại nhưng dư âm về sự bất bình, căm ghét xã hội phong kiến
bất lương, vô nhân đạo thì còn mãi.Có lẽ vì thế mà em càng yêu mến, trân trọng xã hội tốt đẹp mà
em đang sống hôm nay.
C©u 3. Trong “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng”, chi tiÕt c¸i bãng cã ý nghÜa g× trong c¸ch kÓ chuyÖn?
Gîi ý:
- §Ò bµi yªu cÇu ngêi viÕt lµm râ gi¸ trÞ nghÖ thuËt chi tiÕt nghÖ thuËt trong c©u chuyÖn.
- C¸i bãng trong c©u chuyÖn cã ý nghÜa ®Æc biÖt v× ®©y lµ chi tiÕt t¹o nªn c¸ch th¾t nót, më nót hÕt søc bÊt
ngê.
+ C¸i bãng cã ý nghÜa th¾t nót c©u chuyÖn v× :
§èi víi Vò N¬ng: Trong nh÷ng ngµy chång ®i xa, v× th¬ng nhí chång, v× kh«ng muèn con nhá thiÕu
v¾ng bãng ngêi cha nªn hµng ®ªm, Vò N¬ng ®· chØ bãng m×nh trªn têng, nãi dèi con ®ã lµ cha nã. Lêi nãi
dèi cña Vò N¬ng víi môc ®Ých hoµn toµn tèt ®Ñp.
§èi víi bÐ §¶n: Míi 3 tuæi, cßn ng©y th¬, cha hiÓu hÕt nh÷ng ®iÒu phøc t¹p nªn ®· tin lµ cã mét ngêi
cha ®ªm nµo còng ®Õn, mÑ ®i còng ®i, mÑ ngåi còng ngåi, nhng nÝn thin thÝt vµ kh«ng bao giê bÕ nã.
§èi víi Tr¬ng Sinh: Lêi nãi cña bÐ §¶n vÒ ngêi cha kh¸c (chÝnh lµ c¸i bãng) ®· lµm n¶y sinh sù nghi
ngê vî kh«ng thuû chung, n¶y sinh th¸i ®é ghen tu«ng vµ lÊy ®ã lµm b»ng chøng ®Ó vÒ nhµ m¾ng nhiÕc,
®¸nh ®uæi Vò N¬ng ®i ®Ó Vò N¬ng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Çy oan øc.
+ C¸i bãng còng lµ chi tiÕt më nót c©u chuyÖn.
Chµng Tr¬ng sau nµy hiÓu ra nçi oan cña vî còng chÝnh lµ nhê c¸i bãng cña chµng trªn têng ®îc bÐ §¶n gäi
lµ cha.
Bao nhiªu nghi ngê, oan øc cña Vò N¬ng ®Òu ®îc ho¸ gi¶i nhê c¸i bãng.
- ChÝnh c¸ch th¾t, më nót c©u chuyÖn b»ng chi tiÕt c¸i bãng ®· lµm cho c¸i chÕt cña Vò N¬ng thªm oan øc,
gi¸ trÞ tè c¸o ®èi víi x· héi phong kiÕn nam quyÒn ®Çy bÊt c«ng víi ngêi phô n÷ cµng thªm s©u s¾c h¬n.
C©u 4.
Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷
A- Më bµi:
- Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ngêi trë thµnh mèi
quan t©m cña v¨n ch¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ
s©u s¾c.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
5
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
- TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷.
B- Th©n bµi:
1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ngêi qua vÎ ®Ñp cña Vò N¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n
- Vò N¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ngêi kh¸ ®Æc biÖt cña t tëng nh©n v¨n
NguyÔn D÷.
- Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu
dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô dìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu
th¬ng.
- §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ
con ngêi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa:
+ Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh.
+ Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong
chång b×nh yªn trë vÒ.
+ Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n¬ng tùa vµ chµng v×
cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt”
Tãm l¹i : díi ¸nh s¸ng cña t tëng nh©n v¨n®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y
dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ngêi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi
nh©n v¨n cña t¸c gi¶.
2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tríc bi kÞch cuéc ®êi cña
nµng bÊy nhiªu.
- §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho
h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®îc hëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng:
+ Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ cha mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ngêi
chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî).
+ Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña
nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y,…
sen rò trong ao, liÔu tµn tríc giã,… c¸i Ðn l×a ®µn,…” mµ ngêi chång vÉn kh«ng ®éng lßng.
+ Con ngêi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt
Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng.
3. Nhng víi tÊm lßng yªu th¬ng con ngêi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ngêi trong s¸ng cao ®Ñp nh nµng
®· chÕt oan khuÊt.
- Mîn yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N¬ng trë vÒ ®Ó ®îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn
b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n xa.
- Nhng Vò N¬ng ®îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm
ngïi, tiÕc nuèi, chua xãt khi nãi lêi vÜnh biÖt “thiÕp ch¼ng thÓ vÒ víi nh©n gian ®îc n÷a”.
- H¹nh phóc vÉn chØ lµ íc m¬, hiÖn thùc vÉn qu¸ ®au ®ín (h¹nh phóc gia ®×nh tan vì, kh«ng g× hµn g¾n ®îc).
4. Víi niÒm xãt th¬ng s©u s¾c ®ã, t¸c gi¶ lªn ¸n nh÷ng thÕ lkùc tµn ¸c chµ ®¹p lªn kh¸t väng chÝnh
®¸ng cña con ngêi.
- XHPK víi nh÷ng hñ tôc phi lÝ (träng nam khinh n÷, ®¹o tßng phu, …) g©y bao nhiªu bÊt c«ng. HiÖn th©n
cña nã lµ nh©n vËt Tr¬ng Sinh, ngêi chång ghen tu«ng mï qu¸ng, vò phu.
- ThÕ lùc ®åg tiÒn b¹c ¸c (Tr¬ng Sinh con nhµ hµo phó, mét lóc bá ra 100 l¹ng vµng ®Ó cíi Vò N¬ng). Thêi
nµy ®¹o lÝ ®· suy vi, ®ång tiÒn ®· lµm ®en b¹c t×nh nghÜa con ngêi.
NguyÔn D÷ t¸i t¹o truyÖn cæ Vî chµng Tr¬ng, cho nã m¹ng d¸ng dÊp cña thêi ®¹i «ng, XHPKVN thÕ kØ
XVI.
C- KÕt bµi:
- “ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng” lµ mét thiªn truyÒn k× giµu tÝnh nh©n v¨n. TruyÖn tiªu biÓu cho s¸ng t¹o
cña NguyÔn D÷ vÒ sè phËn ®Çy tÝnh bi kÞch cña ngêi phÞ n÷ trong chÕ ®é phong kiÕn.
- T¸c gi¶ thÊu hiÓu nçi ®au th¬ng cña hä vµ cã tµi biÓu hiÖn bi kÞch ®ã kh¸ s©u s¾c.
C©u 5.
ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ xuÊt hiÖn nhiÒu yÕu tè k× ¶o.
H·y chØ ra c¸c yÕu tè k× ¶o Êy vµ cho biÕt t¸c gi¶ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g× khi ®a ra nh÷ng yÕu tè k× ¶o
vµo mét c©u chuyÖn quen thuéc ?
Gîi ý:
- CÇn chØ ra ®îc c¸c chi tiÕt k× ¶o trong c©u chuyÖn :
+ Phan Lang n»m méng råi th¶ rïa
+ Phan Lang gÆp n¹n, l¹c vµo ®éng rïa, gÆp Linh Phi, ®îc cøu gióp; gÆp l¹i Vò N¬ng, ®îc sø gi¶ cña Linh
Phi rÏ ®êng níc ®a vÒ d¬ng thÕ.
+ Vò N¬ng hiÖn vÒ trong lÔ gi¶i oan trªn bÕn Hoµng Giang gi÷a lung linh, huyÒn ¶o råi l¹i biÕn mÊt.
- ý nghÜ cña c¸c chi tiÕt huyÒn ¶o:
+ Lµm hoµn chØnh thªm nÐt ®Ñp vèn cã cña nh©n vËt Vò N¬ng: nÆng t×nh, nÆng nghÜa, quan t©m ®Õn chång
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
6
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
con, khao kh¸t ®îc phô håi danh dù.
+ T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho c©u chuyÖn.
+ thÓ hiÖn íc m¬ vÒ lÏ c«ng b»ng ë ®êi cña nh©n d©n
+ T¨ng thªm ý nghÜa tè c¸o hiÖn thùc cña x· héi.
.
ChuyÖn cò trong phñ chóa trÞnh
(TrÝch Vò trung tuú bót - Ph¹m §×nh Hæ)
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶
- Ph¹m §×nh Hæ ( 1768 - 1839 ) tªn ch÷ lµ Tïng Niªn hoÆc BØnh Trùc, hiÖu §«ng D· TiÒu, quª ë tØnh H¶i
D¬ng, lµ mét nho sÜ sèng vµo thêi triÒu ®¹i phong kiÕn khñng ho¶ng nªn cã t tëng Èn c.
- "Vò trung tuú bót" (ghi chÐp tuú bót viÕt trong ma) ®îc viÕt vµo ®Çu thêi NguyÔn, gåm 88 mÈu chuyÖn
nhá lµ mét t¸c phÈm næi tiÕng cña «ng; lµ kÝ th¸c t©m sù bÊt ®¾c chÝ cña mét nho sÜ kh«ng gÆp thêi, t¸c
phÈm ®· ghi l¹i mét c¸ch sinh ®éng, hÊp dÉn hiÖn thùc ®en tèi cña lÞch sö níc ta thêi ®ã.
2. ChuyÖn cò trong Phñ Chóa TrÞnh
- Lµ 1/ 88 truyÖn ghi chÐp vÒ cuéc sèng vµ sinh ho¹t ë phñ chóa thêi ThÞnh V¬ng TrÞnh S©m (1742 - 1782),
mét vÞ chóa næi tiÕng th«ng minh, quyÕt ®o¸n vµ kiªu c¨ng xa xØ, cµng vÒ cuèi ®êi cµng bá bª triÒu,
®¾m ch×m trong xa hoa, hëng l¹c cïng §Æng ThÞ HuÖ.
3. Bè côc: 2 phÇn.
- Tõ ®Çu....triÖu bÊt têng : Cuéc sèng xa hoa hëng l¹c cña ThÞnh V¬ng TrÞnh S©m.
- Cßn l¹i : Nh÷ng ho¹t ®éng cña bän quan l¹i th¸i gi¸m.
ii. t×m hiÓu chi tiÕt
1. Cuéc sèng xa hoa hëng l¹c ThÞnh
V¬ng TrÞnh S©m vµ quan l¹i hÇu cËn
- Cho x©y dùng nhiÒu cung ®iÖn, ®×nh ®µi liªn miªn, ®i ch¬i liªn miªn -> hao tµi tèn cña, huy ®éng nhiÒu
søc d©n.
- Nh÷ng cuéc d¹o ch¬i ë T©y Hå diÔn ra thêng xuyªn, huy ®én rÊt nhiÒu ngêi hÇu h¹, bµy ®Æt nh÷ng trß gi¶i
trÝ lè l¨ng vµ tèn kÐm.
- ViÖc t×m thu vËt " phông thñ "- thùc chÊt lµ cíp ®o¹t cña quý trong thiªn h¹ ( Chim quý, thó l¹, c©y cæ thô,
nh÷ng hßn ®¸ h×nh d¸ng k× l¹, chËu hoa c©y c¶nh ) vÒ t« ®iÓm cho n¬i ë cña chóa. T¸c gi¶ miªu t¶ kÜ
viÖc c«ng phu ®a mét c©y ®a cæ thô....ph¶i mét c¬ binh hµng tr¨m ngêi míi tin næi.
- T¸c gi¶ miªu t¶ c¸c sù viÖc mét c¸ch cô thÓ, ch©n thùc, kh¸ch quan, kh«ng lêi b×nh, cã lêi kÓ, cã miªu t¶
tØ mØ vµi sù kiÖn ®Ó kh¾c ho¹ Ên tîng, lµm næi bËt bøc tranh phån hoa mµ gi¶ dèi; tëng chØ ghi chÐp,
kh«ng mét lêi b×nh mµ sù viÖc nã cø tù ph¬i bµy nh÷ng nÐt rëm hîm, nùc cêi ®¸ng chª tr¸ch.
- C¶nh n¬i vên chóa lµ c¶nh ®îc miªu t¶ thùc : ch©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch l¹i ®îc bµy vÏ nh " bÕn
bÓ ®Çu non" nhng ©m thanh l¹i gîi c¶m gi¸c ghª rîn tríc mét c¸i g× ®ang tan t¸c, ®au th¬ng chø kh«ng
ph¶i tríc c¶nh ®Ñp b×nh yªn, phån thùc, no Êm, ®ã lµ " triÖu bÊt tõ¬ng": ®iÒm gë. C¶m nghÜ cña t¸c gi¶
®îc béc lé trùc tiÕp.- T¸c gi¶ nh c¶m nhËn ®îc, dù b¸o tríc sù suy vong tÊt yÕu cña mét triÒu ®¹i chØ
biÕt ch¨m lo ®Õn chuyÖn ¨n ch¬i hëng l¹c trªn må h«i, níc m¾t vµ c¶ x¬ng m¸u cña d©n lµnh.
2. Thñ ®o¹n nhòng nhiÔu d©n
cña bän ho¹n quan cung gi¸m
* Thñ ®o¹n :
- Ban ngµy ®i dß la xem nhµ ai cã chËu hoa c©y c¶nh, chim hãt khiÕu hay biªn hai ch÷ " phông thñ" vµo
nh÷ng vËt Êy.
- §ªm ®Õn : Cho quan lÝnh lÊy råi vu cho chñ nhµ giÊu vËt cung phông ®Ó do¹ lÊy tiÒn.
- VËt to qu¸ : b¾t ph¸ têng ®Ó ®em ra...
§©y lµ hµnh ®éng võa ¨n cíp võa la lµng -> thËt v« lý, bÊt c«ng.
* HËu qu¶ : NhiÒu nhµ giµu bÞ vu oan, ph¶i bá tiÒn ra kªu oan hoÆc ph¶i tù tay huû bá cña quý cña m×nh.
- ChÝnh mÑ t¸c gi¶ còng ph¶i chÆt bá mét c©y lª vµ hai c©y lùu quý rÊt ®Ñp trong v ên nhµ m×nh ®Ó tr¸nh tai
ho¹.
*NghÖ thuËt : T¸c gi¶ nªu dÉn chøng ë ngoµi råi kÕt thóc b»ng mét dÉn chøng t¹i nhµ m×nh. ¸ng v¨n mang
tÝnh ch©n thùc, sinh ®éng, ngêi ®äc thÊy râ dÊu hiÖu " triÖu bÊt tõng " h¬n, tÝnh chÊt phª ph¸n m¹nh mÏ
h¬n-> Cuéc sèng xa hoa v« ®é, sù lòng ®o¹n cña chóa TrÞnh cïng quan l¹i chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn tíi
cuéc sèng khæ cùc cña nh©n d©n ta. ( gi¸ trÞ tè c¸o hiÖn thùc )
Hoµng lª nhÊt thèng chÝ
(Ng« Gia V¨n Ph¸i)
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
7
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶:
- Ng« Gia V¨n Ph¸i: 1 nhãm t¸c gi¶ thuéc dßng hä Ng« Th×, trong ®ã cã 2 t¸c gi¶ chÝnh lµ Ng« Th× ChÝ
(1758-1788), lµm quan thêi Lª Chiªu Thèng vµ Ng« Th× Du (1772-1840) lµm quan díi triÒu NguyÔn.
- Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ lµ tiÓu thuyÕt lÞch sö - mét t¸c phÈm v¨n xu«i ch÷ H¸n ghi chÐp vÒ sù thèng
nhÊt v¬ng triÒu nhµ Lª. Gåm 17 håi.
* §o¹n trÝch: håi 14(trÝch), viÕt vÒ sù kiÖn vua Quang Trung ®¹i ph¸ qu©n Thanh.
2. §äc- gi¶i nghÜa tõ khã.
3. §¹i ý - Bè côc
a. §¹i ý:
§o¹n trÝch miªu t¶ chiÕn th¾ng lÉy l÷ng cña vua Quang Trung vµ sù th¶m b¹i cña qu©n tíng nhµ Thanh
vµ sè phËn cña vua quan ph¶n níc, h¹i d©n.
b. Bè côc:
- §o¹n1: Tõ ®Çu ®Õn n¨m MËu Th©n 1788: §îc tin b¸o qu©n Thanh ®· chiÕm Th¨ng Long , B¾c B×nh V¬ng
NguyÔn HuÖ lªn ng«i hoµng ®Õ vµ th©n chinh cÇm qu©n dÑp giÆc.
- §o¹n 2: TiÕp ®Õn kÐo vµo thµnh: Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc vµ chiÕn th¾ng lÉy lõng cña vua Quang Trung.
- §o¹n 3: Cßn l¹i : Sù ®¹i b¹i cña qu©n Thanh vµ sù th¶m h¹i cña vua t«i Lª Chiªu Thèng
ii. t×m hiÓu chi tiÕt
1. H×nh ¶nh ngêi anh hïng d©n téc Quang Trung - NguyÔn HuÖ
- Con ngêi hµnh ®éng m¹nh mÏ, quyÕt ®o¸n, x«ng x¸o, nhanh gän, qu¶ quyÕt:
+ Nghe tin giÆc chiÕm Th¨ng Long- «ng kh«ng hÒ nao nóng, ''§Þnh th©n chinh cÇm qu©n ®i ngay''.
+ Trong 1 th¸ng, «ng ®· lµm ®îc nhiÒu viÖc lín: tÕ c¸o Trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ...tuyÓn mé qu©n lÝnh
duyÖt binh ë NghÖ An, ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh qu©n, ®¸nh giÆc, ®èi phã víi nhµ Thanh sau chiÕn th¾ng.
- TrÝ tuÖ s¸ng suèt, nh¹y bÐn:
+ Ph©n tÝch t×nh h×nh, t¬ng quan gi÷a gi÷a ta vµ ®Þch mét c¸ch chÝnh x¸c. Dô lÝnh ë NghÖ An; kh¼ng
®Þnh chñ quyÒn
d©n téc, lªn ¸n ho¹t ®éng x©m l¨ng phi nghÜa cña giÆc....gîi truyÒn thèng chèng ngo¹i
x©m cña d©n téc. Lêi dô nh bµi hÞch ng¾n gän vµ s©u xa, cã t¸c ®éng kÝch thÝch lßng yªu níc, truyÒn thèng
quËt cêng cña d©n téc
+ XÐt ®o¸n dïng ngêi (phª b×nh vµ khen ngîi tíng Së, L©n)
+ Khiªm tèn biÕt t×m ngêi tµi giái ®Ó bµn mu lîc......
+ Dù ®o¸n chÝnh x¸c, ý chÝ quyÕt th¾ng vµ tÇm nh×n xa tr«ng réng: §Þnh ho¹ch kÕ ho¹ch ngo¹i giao sau
chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ hoµ b×nh l©u dµi
- Tµi dông binh nh thÇn: Cuéc hµnh qu©n thÇn tèc, thÕ giíi ph¶i kh©m phôc.
+ 24 th¸ng ch¹p: T¹i Phó Xu©n (HuÕ) nhËn tin b¸o, häp bµn viÖc qu©n.
+ 25: LËp ®µn tÕ trêi ®Êt, lªn ng«i hoµng ®Õ, h¹ lÖnh xuÊt qu©n.
+ 29: §Õn NghÖ An, gÆp NguyÔn ThiÕp, tuyÓn qu©n, duyÖt binh, ra lêi dô
+ 30: Ngµy ®i 150 km hµnh qu©n ra Tam §iÖp gÆp tíng Së, L©n, ¨n tÕt tríc. §ªm tiÕn qu©n ra Th¨ng
Long.
+ Võa hµng qu©n, võa ®¸nh giÆc, n÷a ®ªm ngµy 3 TÕt ®¸nh qu©n ®Þch ë ®ån Hµ Håi
+ Ngµy 5 TÕt ®Õn Th¨ng Long, vît kÕ ho¹ch 2 ngµy.
- ýchÝ quyÕt th¾ng, tinh thÇn dòng c¶m trong chiÕn trËn: §o¹n v¨n kh¾c ho¹ thµnh c«ng h×nh ¶nh ngêi
anh hïng Quang Trung - NguyÔn HuÖ lÉm liÖt trong chiÕn trËn:
+ Võa lµ tæng chØ huy c¶ chiÕn dÞch võa trùc tiÕp cÇm qu©n trong tõng trËn ®¸nh.
+ Díi sù chØ huy cña Quang Trung, qu©n lÝnh hµnh qu©n trªn 1 chÆng ®êng dµi tõ Nam ra B¾c mµ chiÕn
®Êu v« cïng dòng c¶m, m·nh liÖt, b»ng khÝ thÕ chiÕn th¾ng.
+ H×nh ¶nh Quang Trung trong trËn ®¸nh Ngäc Håi thËt m·nh liÖt: Trong c¶nh "khãi to¶ mï trêi, trong
gang tÊc kh«ng thÊy g×" lµ h×nh ¶nh"vua Quang Trung cìi voi ®i ®èc thóc".
- NghÖ thuËt: §o¹n v¨n ghi l¹i nh÷ng sù kiÖn, lÞch sö diÔn ra gÊp g¸p, khÈn tr¬ng miªu t¶ cô thÓ tõng
hµnh ®éng, lêi nãi cña nh©n vËt chÝnh, tõng trËn ®¸nh.
* H×nh ¶nh ngêi anh hïng ®îc kh¾c häa râ nÐt v¬Ý tÝnh c¸ch qu¶ c¶m, m¹nh mÏ, trÝ tuÖ, s¸ng suèt, nh¹y
bÐn, tµi dông binh nh thÇn, lµ ngêi tæ chøc vµ lµ linh hån cña chiÕn c«ng vÜ ®¹i -> ®©y lµ ®Æc ®iÓm cña tiÕn
tr×nh lÞch sö.
- C¸c t¸c gi¶ viÕt tiÓu thuyÕt lÞch sö lµ lu«n ®Ò cao quan ®iÓm ph¶n ¸nh hiÖn thùc: T«n träng sù thùc lÝ tëng, ý thøc d©n téc. MÆc dï c¸c t¸c gi¶ Ng« Gia V¨n Ph¸i lµ nh÷ng cùu thÇn, chÞu ¬n s©u nghÜa nÆng cña nhµ
Lª, nhng hä kh«ng thÓ bá qua sù thËt. Vua Lª hÌn yÕu ®· câng r¾n c¾n gµ nhµ vµ chiÕn c«ng lÉy lõng cña vua
Quang Trung lµ niÒm tù hµo lín lao cña c¶ d©n téc.
2. Sù th¶m b¹i cña qu©n x©m lîc nhµ Thanh vµ bän b¸n níc cña qu©n x©m lîc Thanh.
a. Sù th¶m h¹i cña qu©n x©m lîc Thanh.
- T«n SÜ NghÞ kÐo qu©n sang An Nam lµ nh»m lîi Ých riªng.
+ Sù kiªu c¨ng tù m·n, chñ quan khinh ®Þch.
+ Cho qu©n lÝnh mÆc søc vui ch¬i.
Lµ 1 tªn tíng bÊt tµi, quÇn qu©n mµ kh«ng biÕt thùc h ra sao.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
8
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
- Khi T©y S¬n ®¸nh ®Õn n¬i:
+ Tíng th× sî h·i lo chuån tríc
+ Qu©n: ai nÊy rông rêi, xin hµnh bá ch¹y.
+ Qu©n sÜ ho¶ng hån, tan t¸c, x« ®¶y nhau r¬i xuèng s«ng mµ chÕt -> S«ng NhÞ Hµ t¾c nghÏn kh«ng
ch¶y ®îc.
b) Sè phËn th¶m h¹i cña bän vua t«i ph¶n níc, h¹i d©n.
- ChÞu chung sè phËn bi th¶m cu¶ kÎ vong quèc:
+ Lª Chiªu Thèng + Th¸i hËu ch¹y b¸n sèng b¸n chÕt, lu«n mÊy ngµy kh«ng ¨n.
+ May gÆp ngêi thæ hµo cøu gióp chØ ®êng cho ch¹y trèn, gÆp ®îc T«n SÜ NghÞ ''nh×n nhau than thë, o¸n
giËn ch¶y níc m¾t''.
NghÖ thuËt: kÓ chuyÖn xen miªu t¶ mét c¸ch sinh ®éng cô thÓ, g©y Ên tîng m¹nh.
* NghÖ thuËt miªu t¶:
- Cuéc th¸o ch¹y cña nhµ Thanh ; hèi h¶, khÈn tr¬ng......-> miªu t¶ thùc, kh¸ch quan hµm chøa hµm chøa vÎ
h¶ hª, sung síng cña ngêi th¾ng trËn tríc kÎ x©m lîc.
iii. tæng kÕt
- Ph¶n ¸nh chiÕn dÞch hµnh qu©n thÇn tèc, gi¶i phãng Th¨ng Long; Ca ngîi ngêi anh hïng d©n téc tµi ba
NguyÔn HuÖ, kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña d©n téc ta chèng x©m lîc b¶o vÖ nÒn ®éc lËp v÷ng bÒn.
- Sù b¹c nhîc cña vua t«i nhµ Lª.
Ghi nhí: SGK
iv. luyÖn tËp
Miªu t¶ chiÕn c«ng thÇn tèc ®¹i ph¸ qu©n Thanh tõ tèi 30 tÕt - 5/1.
- Miªu t¶ tõng trËn Hµ Håi, Ngäc Håi.
- C¶nh Quang Trung biÓu hiÖn trong mçi trËn.
- TrËn vµo Th¨ng Long.
Đề 3: Phân tích hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyến Huệ trong tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí", hồi
thứ mười bốn.
Dàn ý
A.Mở bài:
+ Giới thiệu tác phẩm "Hoàng Lê nhất thống chí"
+Ở hồi thứ 14, các tác giả đã tái hiện sinh động, chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua
chiến công thần tốc đại phá quân Thanh.
B.Thân bài:
Phân tích hình tượng Nguyễn Huệ với những nét phẩm chất của người anh hùng.
a. Hành động mạnh mẽ, quyết đoán.
b. Trí tuệ sáng suốt, sâu sắc, nhạy bén.
c. Ý chí quyết thắng và tầm nhìn xa trông rộng.
d. Tài dụng như thần.
e. Lẫm liệt trong chiến trận.
C.Kết bài: Nêu ý nghĩa của hình tượng.
NguyÔn du vµ TruyÖn KiÒu
I/
Giíi thiÖu t¸c gi¶ :
1/ T¸c gi¶ : - NguyÔn Du tªn tù lµ Tè Nh- hiÖu lµ Thanh Hiªn. Quª ë Tiªn §iÒn – Nghi Xu©n –
Hµ TÜnh
- Sinh trëng trong mét gia ®×nh quÝ téc, cã truyÒn thçng v¨n häc, nhiÒu ®êi lµm quan.
- Cha lµ tiÕn sÜ NguyÔn NghiÔm, anh lµ NguyÔn Kh¶m, tõng gi÷ chøc tÓ tíng.
“ Bao giê Ngµn Hèng hÕt c©y
S«ng Rum hÕt níc hä nµy hÕt quan”
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
9
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
2/ Thêi ®¹i :
Cuèi thÕ kû XVIII, ®Çu thÕ kû XIX, chÕ ®é phong kiÕn khñng ho¶ng trÇm träng, b·o t¸p khëi nghÜa
T©t S¬n. §Ønh cao lµ diÖt: NguyÔn TrÞnh Xiªm ®¹i ph¸ qu©n Thanh, nhng råi l¹i nhanh chãng thÊt
b¹i- NguyÔn ¸nh ®¸nh b¹i T©y S¬n:
“ Mét phen thay ®æi s¬n hµ
M¶nh th©n chiÕc l¸ biÕt lµ vÒ ®©u”.
Víi thêi ®¹i Êy, x· héi Êy ®· ¶nh hëng lín ®Õn cuéc ®êi , sù nghiÖp, tÝnh c¸ch cña NguyÔn
Du.
3/ Sù nghiÖp - cuéc ®êi cña NguyÔn Du:
* Cuéc ®êi:
- Giai ®o¹n Êu th¬ vµ thanh niªn: Må c«i cha lóc 9 tuæi, må c«i mÑ lóc 12 tuæi . Sèng vµ häc
tËp ë Th¨ng Long (anh trai ).lµ ngêi hµo hoa, phong nh·, häc giái nhng ®i thi chØ ®Ëu tam trêng.
- Nh÷ng n¨m lu l¹c: Sèng cuéc ®êi giã bôi, lóc ë quª vî Th¸i B×nh, (1786 –1796 ), lóc ë Hµ
TÜnh (1796 –1802 ). Trung thµnh víi nhµ Lª, chèng l¹i T©y S¬n… «ng sèng gÇn gòi víi nh©n
d©n.
- Giai ®oanh lµm quan víi nhµ NguyÔn: §îc nhµ NguyÔn tin dïng, gi÷ chøc Cai b¹, Tham tri
bé lÔ, Ch¸nh sø tuÕ cèng…nhng «ng vÉn c¶m thÊy bÊt ®¾c chÝ, gß bã.
- 1820 ®i sø sang Trung Quèc lÇn thø 2- Cha kÞp ®i – qua ®êi.
- HiÓu s©u réng cuéc sèng con ngêi, cã tÊm lßng nh©n ¸i.
* §¸nh gi¸ : “ Tè Nh cã con m¾t tr«ngkh¾p s¸u câi, cã tÊm lßng nghÜ ®Õn c¶ ngh×n ®êi. Lêi v¨n t¶
h×nh nh cã m¸u ch¶y ®Çu ngän bót, níc m¾t thÊm trªn tê giÊy, khiÕn ai ®äc ®Õn còng c¶m thÊy
thÊm thÝa, ngËm ngïi ”.
( Méng Liªn §êng chñ nh©n ).
4/ T¸c phÈm:
- Ch÷ H¸n: “Thanh hiªn Thi tËp”, “B¾c hµnh t¹p lôc”, “Nam trung t¹p ng©m” (cã tíi 243 bµi ch÷
H¸n ).
- Ch÷ N«m: “ TruyÖn KiÒu”, “V¨n chiªu hån”, “Th¸c lêi trai phêng nãn”, “V¨n tÕ sèng hai c« g¸i
Trêng Lu”…
II/ Giíi thiÖu truyÖn KiÒu :
1. Nguồn gốc:
* TruyÖn KiÒu cßn cã tªn gäi kh¸c lµ “§o¹n trêng t©n thanh”. Lµ mét truyÖn th¬ viÕt b»ng ch÷
N«m, dµi 3254 c©u th¬ lôc b¸t.
- Dùa theo cèt truyÖn “Kim V©n KiÒu truyÖn” cña Thanh T©m Tµi Nh©n- mét nhµ v¨n Trung
Quèc- sèng ë ®êi nhµ Thanh . KÓ vÒ cuéc ®êi Thuý kiÒu ë thÕ kû XVI, nhµ Minh.
- TruyÖn KiÒu kh«ng ph¶i b¶n dÞch, mµ lµ s¸ng t¹o cña nhµ th¬. - Dựa theo cốt truyện Kim Vân
Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung quốc) nhưng phần sáng tạo của Nguyễn Du là rất
lớn.
- Lúc đầu có tên: “Đoạn trường Tân Thanh”, sau đổi thành “Truyện Kiều”.
Kết luận: Là tác phẩm văn xuôi viết bằng chữ Nôm.
+ Tước bỏ yếu tố dung tục, giữ lại cốt truyện và nhân vật.
+ Sáng tạo về nghệ thuật: Nghệ thuật tự sự, kể chuyện bằng thơ.
+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc.
+ Tả cảnh thiên nhiên.
* Thời điểm sáng tác:
- Viết vào đầu thế kỷ XIX (1805-1809)
- Gồm 3254 câu thơ lục bát.
rập,…
* Đại ý:
Truyện Kiều là một bức tranh hiện thực về một xã hội bất công, tàn bạo; là tiếng nói thương cảm
trước số phận bi kịch của con người, tiếng nói lên án những thế lực xấu xa và khẳng định tài
năng, phẩm chất, thể hiện khát vọng chân chính của con người.
III/ Gi¸ trÞ TruyÖn KiÒu :
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
10
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
* Néi dung : GV nªu ng¾n gän.
A : Gi¸ trÞ hiÖn thùc:
- Bøc tranh XHPK bÊt c«ng, tµn b¹o chµ ®¹p lªn quyÒn sèng con ngêi.
- Sè phËn bÊt h¹nh cña ngêi phô n÷ ®øc h¹nh, tµi hoa trong x· héi phong kiÕn.
B : Gi¸ trÞ nh©n ®¹o :
- Lªn ¸n chÕ ®é phong kiÕn v« nh©n ®¹o.
- C¶m th«ng sè phËn, bi kÞch con ngêi.
- §Ò cao kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng, nh©n phÈm, íc m¬, kh¸t väng ch©n chÝnh cña con ngêi.
§ã lµ mét b¶n ¸n, mét tiÕng kªu th¬ng, mét íc m¬, vµ mét c¸i nh×n bÕ t¾c.
* NghÖ thuËt :
- Ng«n ng÷: GiÇu ®Ñp, kh¶ n¨ng biÓu c¶m phong phó.
- ThÓ lo¹i: ThÓ th¬ lôc b¸t ®· ®¹t tíi ®Ønh cao cña nghÖ thuËt ®iªu luþÖn. KÓ, t¶ (t¶ thiªn nhiªn,
t¶ c¶nh ngô t×nh, t¶ hµnh ®éng nh©n vËt, ®Æc biÖt lµ miªu t¶, ph©n tÝch t©m lÝ nh©n vËt ) ®· ®¹t
thµnh c«ng vît bËc.
IV/ LuyÖn tËp:
ViÕt bµi giíi thiÖu vÒ NguyÔn du -TruyÖn KiÒu
Đề bài :Vẻ đẹp của Thuý Vân và Thuý Kiều
Bµi v¨n tham kh¶o :
Văn bản “Chị em Thuý Kiều ”trích “Truyện Kiều” của Nguyễn Du là một trong những đoạn
thơ tả người hay nhất ,đẹp nhất không chỉ bởi ngôn ngữ thơ trong sáng mà còn bởi ở đó có hai chị em
nhà họ Vương nhan sắc, tài năng đều hội tụ đủ đầy .
Đọc truyện Kiều mấy ai không nhớ vẻ đẹp sắc nước hương trời của hai người con gái đầu lòng của
ông bà Vương viên ngoại:
Đầu lòng hai ả tố nga
Thuý Kiều là chị em là Thuý Vân.
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười
Chỉ bốn câu thơ thôi tác giả đã giới thiệu với chúng ta hình ảnh hai người con gái xinh đẹp, dáng
hình mảnh dẻ, thanh tao như mai và tâm hồn trắng trong như tuyết .Vẻ đẹp của cả hai đều đạt đến
mức “mười phân vẹn mười ”nhưng nét bút của Nguyễn Du vẫn muốn đậm nhạt “mỗi người một vẻ” .
Đến với người đọc trước hết là vẻ yêu kiều của Thuý Vân :
Vân xem trang trọng khác vời
Khuân trăng đầy đặn, nét ngài nở nang
Hoa cười, ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da .
Vân mới đẹp làm sao! Con người nàng toát lên vẻ trang trọng khác vời ,từng đường nét dường như
đều là một kỳ công của tạo hoá :gương mặt tròn đầy ,tươi sáng như ánh trăng ,đôi mày dài thanh
thoát,miệng cười tươi thắm như hoa ,tiếng nói trong như ngọc ,mái tóc mềm hơn mây ,làn da trắng mịn
màng hơn tuyết …Cô gái ấy đã đẹp người lại ý nhị, đoan trang . Mỗi câu thơ thực sự là một nét vẽ tài
hoa về bức chân dung giai nhân .Vẻ đẹp của nàng sánh ngang sự sáng trong của trăng,hoa,ngọc, vàng,
mây,tuyết -những báu vật tinh khôi trong trẻo của đất trời. Dường như phải tả như thế mới nói hết vẻ
yêu kiều của một giai nhân.Vẻ đẹp của Thuý Vân đươc thiên nhiên ưu ái nhường nhịn nên có lẽ cuộc
đời sẽ phẳng lặng ấm êm.
Đẹp như Thuý Vân tưởng đã là tuyệt thế ,nhưng không :
Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn .
Kiều đến với người đọc bằng ấn tượng đầu tiên : “sắc sảo mặn mà” .Các từ mang ý nghĩa so
sánh:“càng”, “so bề”,“phần hơn”cho thấy nàng không chỉ có vẻ đẹp như Thuý Vân mà nàng còn đẹp
hơn thế nữa.Cái “sắc sảo mặn mà” của người con gái đang độ trăng tròn được Nguyễn Du phác hoạ
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
11
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
bằng vài nét chấm phá:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh .
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một ,tài đành hoạ hai .
Không chi tiết như khi tả Thuý Vân ,tả Kiều tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt.Đôi mắt đẹp như làn
nước mùa thu được điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tươi tắn như dáng núi mùa xuân.Phải chăng khi
miêu tả đôi mắt của Thuý Kiều Nguyễn Du muốn người đọc hiểu rằng : đằng sau đôi mắt trong veo ấy
là một tâm hồn đa cảm ?Có thể là như thế .Chỉ biết rằng nàng đẹp lắm ,đẹp đến mức hoa phải ghen,
liều phải hờn .Phép nhân hoá tài tình khiến người chợt liên tưởng :phải chăng hoa ghen với nàng bởi
kém nàng hương sắc ,liễu hờn với nàng bởi kém nàng sự mềm mại thướt tha ?Không bằng những nét
vẽ chi tiết ,chỉ vẫn là bút pháp ước lệ tượng trưng nhưng Kiều đã thật sự hiện ra trước mắt người đọc
với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hương .Vài cái nhìn của nàng đủ khiến cho
thành xiêu nước đổ . Buồn thay, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen,
đố kỵ ấy đã dự báo trước một cuộc đời đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng .
Không chỉ có nhan sắc tuyệt đỉnh,Thuý Kiều còn là người con gái thông minh, đa tài :
Thông minh vốn sẵn tính trời
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
Ở nàng hội tụ đầy đủ tài thi- ca -nhạc- hoạ.Đỉnh cao của khiếu âm nhạc ở nàng là tài soạn nhạc với
cung đàn“bạc mệnh ”mang âm điệu não nùng.Dường như số phận đã nhập vào điệu hồn riêng của
nàng để hoá thân thành bản đàn bạc mệnh. Thuyết “tài mệnh tương đố” cũng mách bảo người nghe
về một tương lai dâu bể sẽ xô cuốn đời nàng .Tất cả tài năng của Kiều đều ở mức tuyệt đỉnh ,tuyệt đỉnh
như chính nhan sắc mà tạo hoá đã kỳ công ban cho nàng, mà“hồng nhan đa truân”,”chữ tài liền với
chữ tai một vần ”.Triết lý đó đã được người học trò xuất sắc của đạo Khổng vận dụng để dự đoán
trước cuộc đời của người con gái sắc nước hương trời ấy.
Dẫu vẫn sử dụng bút pháp miêu tả ước lệ tương trưng của văn thơ cổ song với tâm hồn mẫn cảm tài
hoa,với cách sử dụng ngôn từ chắt lọc,chau chuốt,Nguyễn Du đã khắc hoạ thật sinh động hai bức chân
dung Thuý Vân và Thuý Kiều,mỗi người một vẻ đẹp riêng, toát lên từng tính cách số phận riêng,không
lẫn vào nhau và càng không dễ phai nhoà trong tâm hồn người đọc .
Với một tấm nhân đạo ,một quan điểm thẩm mỹ và triết lý vì con người ,ở đoạn trích này Nguyễn Du
đã thực sự tạo nên một viên ngọc bằng ngôn ngữ đẹp nhất ,lấp lánh nhất và cũng ý nghĩa nhất .Đúng
như nhận định :“Với bút pháp tinh diệu, Nguyễn Du không những tạo nên được hai bức chân dung
mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười mà dường như còn nói lên được cả tính cách ,thân phận …toát
ra từ diện mạo của mỗi vẻ đẹp riêng ” (Hoài Thanh ).
C¶nh ngµy xu©n
I. ®äc - t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n
1. VÞ trÝ ®o¹n trÝch
- Sau ®o¹n t¶ tµi s¾c chÞ em Thuý KiÒu.
- Néi dung : T¶ c¶nh ngµy xu©n trong tiÕt th¸ng 3 ( Thanh minh ) vµ c¶nh du xu©n cña chÞ em Thuý KiÒu.
2. Bè côc
- 4 c©u ®Çu : Gîi t¶ khung c¶nh ngµy xu©n.
- 8 c©u tiÕp : Khung c¶nh lÔ héi trong tiÕt Thanh minh.
- 6 c©u cuèi : C¶nh chÞ em Thuý KiÒu du xu©n trë vÒ.
Bè côc theo tr×nh tù thêi gian cuéc du xu©n. C¶nh thiªn nhiªn, c¶nh sinh ho¹t ®îc miªu t¶ theo tr×nh tù
kh«ng gian, tr×nh tù thêi gian.
II. T×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
12
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
1. Khung c¶nh ngµy xu©n
- Hai c©u th¬ ®Çu gîi lªn ®Æc ®iÓm riªng cña mïa xu©n :
+ Chim Ðn ®a thoi (H×nh ¶nh con Ðn ®a thoi - Èn dô nh©n ho¸ võa gîi t¶ kh«ng gian, võa gîi thêi gian tr«i
nhanh - ngµy xu©n tr«i nhanh)
+ ThiÒu quang: ¸nh s¸ng(thêi gian mïa xu©n cã 90 ngµy vËy mµ giê ®· hÕt 60 ngµy - ®· bíc sang th¸ng ba,
th¸ng cuèi mïa xu©n. Gîi c¶m gi¸c tiÕc nuèi tríc lµn ¸nh s¸ng ®Ñp cña mïa xu©n).
Gîi t¶ kh«ng gian kho¸ng ®¹t trong trÎo, tinh kh«i, giµu søc sèng.
- Hai c©u th¬ tiÕp : Lµ mét bøc tranh tuyÖt t¸c vÒ c¶nh ngµy xu©n trong s¸ng :
+ Cá non : Gîi sù míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng.
+ Xanh tËn ch©n trêi : Kho¸ng ®¹t, trong trÎo.
+ Tr¾ng ®iÓm : NhÑ nhµng, thanh khiÕt, sèng ®éng, cã hån.
=> Mµu xanh + tr¾ng : Gîi c¶m gi¸c mªnh m«ng mµ qu¹nh v¾ng, trong s¸ng mµ trÎ trung, nhÑ nhµng mµ
thanh khiÕt. NÒn cña tranh lµ mét mµu xanh b¸t ng¸t tíi tËn ch©n trêi cña ®ång cá, trªn ®ã ®iÓm xuyÕt
mét vµi b«ng lª tr¾ng. Mét bøc tranh mïa xu©n víi ®êng nÐt thanh tó, mÇu s¾c hµi hoµ, trong trÎo.
- Bót ph¸p nghÖ thuËt: T¶ Ýt, gîi nhiÒu, gîi kÕt hîp víi t¶; c¸ch dïng tõ ®éc ®¸o "tr¾ng ®iÓm ". TÊt c¶ kh¾c
ho¹ nªn mét bøc tranh xu©n hoa lÖ, tuyÖt mÜ - chøng tá tµi nghÖ miªu t¶ thiªn nhiªn cña NguyÔn Du.
So sánh với câu thơ cổ:
- Bút pháp gợi tả vẽ lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân có:
+ Hương vị: Hương thơm của cỏ.
+ Màu sắc: Màu xanh mướt cảu cỏ.
+ Đường nét: Cành lê điểm vài bông hoa.
“Phương thảo liên thiên bích”: Cỏ thơm liền với trời xanh.
“Lê chi sổ điểm hoa”: Trên cành lê có mấy bông hoa.
=> Cảnh vật đẹp dường như tĩnh lại.
+Bút pháp gợi tả câu thơ cổ đã vẽ lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân có hương vị, màu sắc, đường nét:
- Hương thơm của cỏ non (phương thảo).
Cả chân trời mặt đất đều một màu xanh (Liên thiên bích).
- Đường nét của cành lê thanh nhẹ, điểm vài bông hoa gợi cảnh đẹp tĩnh tại, yên bình.
Điểm khác biệt: Từ “trắng” làm định ngữ cho cành lệ, khiến cho bức tranh mùa xuân gợi ấn tượng
khác lạ, đây là điểm nhấn nổi bật thần thái của câu thơ, màu xanh non của cỏ cộng sắc trắng
hoa lệ tạo nên sự hài hoà tuyệt diệu, biểu hiện tài năng nghệ thuật của tác giả.
Tác giả sử dụng thành công nghệ thuật miêu tả gợi cảm cùng với cách dùng từ ngữ và nghệ thuật
tả cảnh tài tình, tạo nên một khung cảnh tinh khôi, khoáng đạt, thanh khiết, giàu sức sống
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.
Ngày xuân: Lễ tảo mộ(đi viếng và sửa sang phần mộ người thân).
Hội đạp thanh (giẫm lên cỏ xanh): Đi chơi xuân ở chốn làng quê.
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
- Các danh từ (yến anh, chị em, tài tử, giai nhân…): gợi tả sự đông vui nhiều người cùng đến hội.
- Các động từ (sắm sửa, dập dìu…): thể hiện không khí náo nhiệt, rộn ràng của ngày hội.
- Các tính từ (gần xa, nô nức…): làm rõ hơn tâm trạng người đi hội.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
13
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
Cách nói ẩn dụ gợi hình ảnh từng đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân như chim én, chim oanh ríu
rít, vì trong lễ hội mùa xuân, tấp nập, nhộn nhịp nhất vẫn là nam thanh nữ tú (tài tử, giai nhân).
3. Cảnh chị em Kiều du xuân trở về
Điểm chung: vẫn mang nét thanh dịu của mùa xuân.
Khác nhau bởi thời gian, không gian thay đổi (sáng - chiều tà; vào hội - tan hội).
- Những từ láy “tà tà, thanh thanh, nao nao” không chỉ dừng ở việc miêu tả cảnh vật màcòn bộ
lộ tâm trạng con người. Hai chữ “nao nao” “thơ thẩn” gợi cảm giác, cảnh vật nhuốm màu tâm trạng.
Thiên nhiên đẹp nhưng nhuốm màu tâm trạng: con người bâng khuâng, xao xuyến về một ngày vui
sắp hết, sự linh cảm về một điều sắp xảy ra.
Cảm giác nhộn nhịp, vui tươi, nhường chỗ cho nỗi bâng khuâng, xao xuyến trước lúc chia tay: không
khí rộn ràng của lễ hội không còn nữa, tất cả nhạt dần, lặng dần.
III. Tæng kÕt - luyÖn tËp
1. Néi dung
C¶nh ngµy xu©n lµ bøc tranh thiªn nhiªn, lÔ héi mïa xu©n t¬i ®Ñp, trong s¸ng.
2. §Æc s¾c nghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn cña NguyÔn Du
- §o¹n th¬ cã kÕt cÊu hîp lý theo tr×nh tù thêi gian cña cuéc du xu©n. C¶nh ®îc miªu t¶ theo tr×nh tù kh«ng
gian vµ tr×nh tù thêi gian.
- Cã sù kÕt hîp gi÷a t¶ vµ gîi.
- Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt Èn dô - nh©n ho¸.
- C¸ch sö dông tõ ghÐp, tõ l¸y giµu chÊt t¹o h×nh.
- Víi bót ph¸p íc lÖ tîng trng c¶nh vËt hiÖn lªn rÊt sèng ®éng, gÇn gòi.
- Ng«n ng÷ th¬ ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc.
NguyÔn Du xøng ®¸ng lµ bËc thÇy trong t¶ c¶nh thiªn nhiªn.
KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
(Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du
I. Đọc, tìm hiểu chung văn bản
1. Đọc
2. Vị trí đoạn trích
Đoạn trích nằm ở phần thứ hai (Gia biến và lưu lạc). Sau khi biết mình bị lừa vào chốn lầu xanh,
Kiều uất ức định tự vẫn. Tú Bà vờ hứa hẹn đợi Kiều bình phục sẽ gả chồng cho nàng vào nơi tử
tế, rồi đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, đợi thực hiện âm mưu mới.
- Sau khi chị em Kiều đi tảo mộ chơi xuân trở về, Kiều gặp gỡ và đính ước với Kim Trọng.
- Gia đình Kiều bị vu oan, cha và em trai bị bắt.
- Nàng quyết định bán mình chuộc cha và em, nhờ Thuý Vân giữ trọn lời hứa với chàng Kim.
- Nàng rơi vào tay họ Mã, bị Mã Giám Sinh làm nhục, bị Tú Bà ép tiếp khách, Kiều tự vẫn. Tú Bà
giả vờ khuyên bảo, chăm sóc thuốc thang hứa gả cho người khác, thực ra là đưa Kiều ra ở Lầu
Ngưng Bích để thực hiện âm mưu mới.
3. Kết cấu
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
14
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
Đoạn trích chia làm 3 phần:
- 6 câu thơ đầu: khung cảnh tự nhiên.
- 8 câu tiếp: Nỗi nhớ của Kiều.
- 8 câu cuối: Nỗi buồn sâu sắc của Kiều.
II. Tìm hiểu chi tiÕtđoạn trích
1. 6 câu thơ đầu
- Ngưng Bích (tên lầu): đọng lại sắc biếc.
- Khoá xuân: khoá kín tuổi xuân, ý nói cấm cung. Trong trường hợp này, tác giả có ý mỉa mai cảnh
ngộ trớ trêu, bất hạnh của Kiều.
Thuý Kiều ngắm nhìn “vẻ non xa”, “mảnh trăng gần” như ở cùng chung một vòm trời, trong một
bức tranh đẹp.
- Một khung cảnh tự nhiên mênh mông hoang vắng, rợn ngợp, thiếu vắng cuộc sống của con
người.
- Bốn bề xa trông bát ngát, cồn cát vàng nổi lên nhấp nhô như sóng lượn mênh mông.
- Bụi hồng trải ra trên hàng dặm xa.
- Gợi vòng tuần hoàn khép kín của thời gian.
Con người bị giam hãm tù túng trong vòng luẩn quẩn của thời gian, không gian.
- Nỗi cô đơn buồn tủi, chán chường, những vò xé ngổn ngang trong lòng trước hoàn cảnh số phận
éo le.
2. 8 câu tiếp
a) Nỗi nhớ Kim Trọng
Không phải Kiều không thương nhớ cha mẹ, nhưng sau gia biến, nàng coi như đã làm trọn bổn
phận làm con với cha mẹ. Bao nhiêu việc xảy ra, giờ đây một mình ở lầu Ngưng Bích, nàng
nhớ về người yêu trước hết (nàng coi mình đã phụ tình Kim Trọng).
- Nhớ cảnh thề nguyền.
- Hình dung Kim Trọng đang mong đợi.
- Nỗi nhớ không gì có thể làm phai nhạt.
- Ân hận giày vò vì đã phụ tình chàng Kim.
Nỗi nhớ theo suốt nàng 15 năm lưu lạc sau này.
b) Nỗi nhớ cha mẹ
- Xót xa cha mẹ đang mong tin con.
- Xót thương vì không được chăm sóc cha mẹ già yếu.
- Xót người tựa cửa hôm mai: Câu thơ này gợi hình ảnh người mẹ tựa cửa trông tin con.
- Quạt nồng ấp lạnh: mùa hè, trời nóng nực thì quạt cho cha mẹ ngủ, mùa đông, trời lạnh giá thì
vào nằm trước trong giường (ấp chiếu chăn) để khi cha mẹ ngủ, chỗ nằm đã ấm sẵn. Câu này ý
nói Thuý Kiều lo lắng không biết ai sẽ phụng dưỡng cha mẹ.
- Sân Lai: Sân nhà lão Lai Tử. Theo truyện xưa thì Lai Tử là một người con rất hiếu thảo, tuy đã
già rồi mà còn nhảy múa ở ngoài sân để cha mẹ vui.
Nỗi lòng tưởng nhớ người yêu, xót thương cha mẹ thể hiện tấm lòng vị tha, nhân hậu, thuỷ chung,
giàu đức hy sinh.
Nàng nhớ người thân, cố quên đi cảnh ngộ đau khổ của mình.
3. 8 câu cuối
Mỗi câu lục đều bắt đầu bằng “buồn trông”.
Cửa bể lúc chiều hôm, thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
15
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
- Ngọn nước mới sa - Hoa trôi man mác về đâu.
Nhớ về quê hương. Đây là một hình ảnh khá quen thuộc trong thơ cổ, gợi nỗi nhớ quê: “Quê
hương khuất bóng hoàng hôn- Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai” (Thơ Thôi Hiệu)
Liên tưởng thân phận mình như bông hoa kia, trôi dạt vô định.
- Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Không còn chút hy vọng, tất cả một màu xanh.
Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc, diễn tả tâm trạng buồn tràn ngập niềm chua xót về mối tình tan
vỡ, nõi đau buồn vì cách biệt cha mẹ, lo sợ hãi hùng trước con tai biến dữ dội, lúc nào cũng
như sắp ập đến, nỗi tuyệt vọng của nàng trước tương lai vô định.
III. Tổng kết
1. Về nghệ thuật.
Bút phát miêu tả tài tình (tả cảnh ngụ tình), khắc hoạ tâm lý nhân vật, ngôn ngữ độc thoại, điệp
ngữ liên hoàn, đối xứng, hình ảnh ẩn dụ.
2. Về nội dung.
Nỗi buồn nhớ sâu sắc của Kiều khi ở lầu Ngưng Bích chính là tâm trạng cô đơn lẻ loi, ngổn ngang
nhiều mối, đau đớn vì phải dứt bỏ mối tình với chàng Kim, xót thương cha mẹ đơn côi, tương
lai vô định
MÃ GIÁM SINH MUA KIỀU
(Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du)
I. §äc - t×m hiÓu
1. VÞ trÝ ®o¹n trÝch
chung
- §o¹n trÝch gåm 26 c©u tõ c©u 621 ®Õn c©u 646 trong TruyÖn KiÒu.
- Đoạn trÝch thuộc phần Gia biến và lưu lạc,mở đầu kiếp đoạn trường cảu người con gái họ
Vương.
Gia đình Kiều bị thằng bán tơ vu oan. Cha và em bị bắt giam. Kiều quyết định bán mình để lấy tiền
cứu cha và em. Mụ mối đưa người khách đến. Đoạn thơ viết về việc Mã Giám Sinh mua Kiều,
cuộc mua bán được nguỵ trang dưới hành thức lễ vấn danh.
2. §¹i ý
§o¹n trÝch nãi vÒ viÖc M· Gi¸m Sinh ®Õn mua KiÒu.
II. t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n
1. Nh©n vËt M· Gi¸m Sinh:
a. DiÖn m¹o, cö chØ:
- Lai lÞch:
+ Ngêi "viÔn kh¸ch".
+ Tªn: M· Gi¸m Sinh (XuÊt hiÖn trong vai mét chµng sinh viªn Quèc Tö Gi¸m, ®i mua KiÒu lµm lÏ).
+ Quª: HuyÖn L©m Thanh
+ Tuæi: Qu¸ niªn ngo¹i tø tuÇn.
Lai lÞch kh«ng râ rµng, cô thÓ.
- Ng«n ng÷: céc lèc, khiÕm nh·.
- DiÖn m¹o:
+ Mµy r©u nh½n nhôi,
+ ¸o quÇn b¶nh bao
ch¶i chuèt lè l¨ng, kÖch cìm.
- D¸ng ®iÖu, cö chØ:
+ Tríc thÇy sau tí lao xao ån µo, l¸o nh¸o, kÐm lÞch sù.
+ "Ngåi tãt": tÝnh tõ chØ b¶n chÊt ngåi nhanh, ngåi chæm hæm, ng¶ ghÕ kh«ng cÇn ai ®îi, ai mêi, M· Gi¸m
Sinh hiÖn râ lµ con ngêi ngç ng¸o, hçn xîc..
* M· Gi¸m Sinh lµ kÎ gi¶ dèi, thiÕu lÔ ®é, thiÕu lÞch sù vµ lßng tù träng. H¾n kh«ng ph¶i lµ mét sinh viªn
mµ chØ lµ mét kÎ tiÓu nh©n, v« häc, ®Ých thÞ lµ mét con bu«n.
- NghÖ thuËt: Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt qua hµnh ®éng, cö chØ.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
16
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
b. B¶n chÊt, tÝnh c¸ch
- B»ng mäi c¸ch, mäi thñ ®o¹n, h¾n nh×n KiÒu, ng¾m KiÒu víi nh÷ng hµnh ®éng bØ æi: "®¾n ®o c©n s¾c c©n
tµi" - h¾n c©n ®o ®ong ®Õm, tÝnh to¸n thiÖt h¬n råi "Ðp cung cÇm nguyÖt thö bµi qu¹t th¬" nhÊc lªn,
®Æt xuèng xoay xë ®ñ ®iÒu nh mãn hµng chî bóa.
- Khi ®· võa lßng, võa ý víi mãn hµng h¾n víi nãi:
"R»ng mua ngäc ®Õn Lam KiÒu
Sinh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng"
C©u ®Çu y cè ra vÎ lµ ngêi cã häc thøc, th«ng th¹o "®iÓn cè", ¨n nãi hoa v¨n nhng y kh«ng thÓ lªn giäng
hµo hoa ®îc qu¸ mét c©u. C©u thø 2 ®· béc lé th¸i ®é thùc dông, nãi tr¾ng, nãi th¼ng vµo vÊn ®Ò.
- Mua b¸n ng· gi¸ "cß kÌ" keo kiÖt, ti tiÖn, bØ æi. Y lîi dông b¾t bÝ, d×m gi¸, tr¶ víi gi¸ rÎ nhÊt. Tõ ngµn
vµng h¹ xuèng cßn h¬n bèn tr¨m - cha ®îc mét nöa.
Mét tªn bu«n thÞt, b¸n ngêi. Con bu«n sµnh sái ®ª tiÖn, ghª tëm.
2. T©m tr¹ng Thuý KiÒu:
- §au buån, nhôc nh·, xãt xa, ª chÒ.
"Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ
ThÒm hoa mét bíc, lÖ hoa mÊy hµng"
- KiÒu ng¹i ngïng, e lÖ:
"Ng¹i ngïng dÝn giã, e s¬ng
Ngõng hoa bãng thÑn, tr«ng g¬ng mÆt dµy"
- Nµng lµ hiÖn th©n cña nçi khæ ®au, c©m lÆng.
Suèt cuéc mua b¸n KiÒu kh«ng nãi lÊy mét c©u, chØ ©m thÇm chÞu ®ùng v× nµng ®· tù nguyÖn b¸n m×nh
chuéc cha. Nµng s½n sµng hµnh ®éng tÊt c¶ v× ch÷ "hiÕu".
- T¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña KiÒu b»ng tÊt c¶ nçi ®au qu»n qu¹i, ®au ®ín, tëng nh níc m¾t r¬i, m¸u
ch¶y trªn ®Çu ngän bót. Ta c¨m ghÐt x· héi phong kiÕn ®· ®Èy KiÒu vµo con ®êng ®o¹n trêng ch«ng gai
vµ ®Çy b·o tè.
III. tæng kÕt
§o¹n trÝch lµ mét dÉn chøng minh hïng hån cho tµi n¨ng miªu t¶ t©m lÝ vµ x©y dùng h×nh tîng nh©n
vËt tµi t×nh cña ®¹i thi hµo NguyÔn Du. Nã lµ mét trong mu«n vµn tiÕng kªu th¬ng tríc sè phËn bÊt h¹nh
cña ngêi phô n÷, ®ång thêi lµ lêi kÕt ¸n ©m thÇm mµ kh«ng kÐm phÇn m·nh liÖt. C¸i x· héi phong kiÕn
suy tµn ®· sinh ra nh÷ng kÎ bÊt l¬ng nh M·, v× lîi Ých c¸ nh©n chóng s½n sµng chµ ®¹p th« b¹o lªn nh©n
phÈm co ngêi. Th«ng ®iÖp mµ nhµ th¬ muèn göi ®Õn tÊt c¶ chóng ta lµ "H·y chÆn ®øng bµn tay téi ¸c,
h·y cøu lÊy con ngêi"
IV. Tìm hiểu tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du.
Tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du được thể hiện cụ thể trên hai phương diện:
- Tác giả tỏ thái độ khinh bỉ và căm phẫn sâu sắc bọn buôn người, đồng thời tố cáo thế lực đồng
tiền chà đạp lên con người.
+ Miêu tả Mã Giám Sinh với cái nhìn mỉa mai, châm biếm.
+ Lời nhận xét: “Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong”, thể hiện sự chua xót, căm phẫn, tố cáo thế
lực đồng tiền chà đạp lên con người.
- Niềm cảm thương sâu sắc trước thực trạng nhân phẩm con người bị hạ thấp, bị chà đạp, biểu hiện
cụ thể qua hình ảnh nhân vật Thuý Kiều.
V. Kết luận chung về đoạn trích.
1. Về nghệ thuật.
Nghệ thuật: tả người (nhân vật phản diện) tả thực, từ dắt, tả ngoại hình để làm nổi bật bản chất
nhân vật.
2. Về nội dung.
- Thể hiện giá trị hiện thực, nhân đạo, làm cho người đọc thấy được bộ mặt ghê tởm của bọn buôn
người.
- Cảm thông nỗi đau khổ của người phụ nữ tài sắc, tố cáo thực trạng xã hội, lên án thế lực đồng
tiền trong xã hội phong kiến suy tàn.
C¸c d¹ng bµi tËp trong phÇn ®o¹n trÝch truyÖn KiÒu
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
17
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
Câu 1
Chép lại chính xác 4 dòng thơ đầu trong đoạn trích Cảnh ngày xuân trích trong Truyện Kiều
của Nguyễn Du. Viết khoảng 5 câu nhận xét về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ đó.
Gîi ý
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ (1 điểm)
C©u 2.
a. Cho c©u th¬ sau:
“ KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ”
H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu.
b. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn
thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghÖ thuËt Èn dô hay ho¸n dô? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghÖ
thuËt Êy?
c. Nãi khi vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng
cã ®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cña em?
Gîi ý:
a.
“KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ
So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n
Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n
Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh
Mét hai nghiªng níc nghiªnh thµnh
S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai”.
b.
* H×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n” cã thÓ hiÓu lµ:
+ “Thu thuû” (níc hå mïa thu) t¶ vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Thuý KiÒu trong s¸ng, thÓ hiÖn sù tinh anh cña t©m
hån vµ trÝ tuÖ; lµn níc mµu thu gîi lªn thËt sinh ®éng vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh
ho¹t.
+ “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gîi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g¬ng mÆt trÎ trung trµn ®Çy søc sèng.
+ C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ® îc
Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n”
c. Khi t¶ s¾c ®Ñp cña KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng qua hai c©u
th¬:
“ Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh”
VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liÔu hên” nªn sè phËn
nµng Ðo le, ®au khæ, ®Çy tr¾c trë.
C©u 3.
Trong “TruyÖn KiÒu” cã c©u:
“Tëng ngêi díi nguyÖt chÐn ®ång
...................................................”
H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo.
1. §o¹n th¬ võa chÐp diÔn t¶ t×nh c¶m cña ai víi ai?
2. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng ®ã cã hîp lÝ kh«ng ? T¹i sao ?
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
18
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diÔn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nhan vËt tr÷ t×nh trong
®o¹n th¬ trªn.
Gîi ý :
1.
2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mÑ cña Thuý KiÒu trong nh÷ng ngµy
sèng c« ®¬n ë lÇu Ngng BÝch.
3. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mÑ, tho¹t ®äc th× thÊy
kh«ng hîp lÝ, nhng nÕu ®Æt trong c¶nh ngé cña KiÒu lóc ®ã th× l¹i rÊt hîp lÝ.
- KiÒu nhí tíi Kim Träng tríc khi nhí t¬i cha mÑ lµ v×:
+ VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gîi nhí tíi lêi thÒ víi Kim Träng h«m nµo.
+ Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Ñp ®Ï ®· tan vì.
+ C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®îc lêi hÑn íc víi chµng Kim.
- Víi cha mÑ dï sao KiÒu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiÒn cøu cha vµ em trong
c¬n tai biÕn.
- C¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lÝ cña nh©n vËt, thÓ hiÖn râ sù tinh tÕ cña
ngßi bót NguyÔn Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cña t¸c gi¶.
* GV híng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch theo yªu cÇu cña ®Ò.
C©u 4.
C¶m nhËn cña em tríc bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh
ngµy xu©n” (trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du)
Gîi ý:
a. Yªu cÇu vÒ néi dung:
- CÇn lµm râ 4 c©u th¬ dÇu cña ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n.
+ Hai c©u th¬ ®Çu gîi kh«ng gian vµ thêi gian – Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp vÎ
®Ñp cña mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t.
+ Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhÑ nhµng
thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt.
- T©m hån con ngêi vui t¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trÎo, t¬i t¾n hån nhiªn.
- Ngßi bót cña NguyÔn Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m gîi t¶.
b. Yªu cÇu vª h×nh thøc :
- Tr×nh bµy thµnh v¨n b¶n ng¾n. BiÕt sö dông c¸c thao t¸c biÓu c¶m ®Ó lµm râ néi dung.
- C©u v¨n m¹ch l¹c, cã c¶m xóc.
- Kh«ng m¾c c¸c lçi c©u, chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng (gäi chung lµ lçi diÔn ®¹t)
C©u 5.
Nh©n vËt Mã Giám Sinh
Tuổi tác: Trạc ngoại tứ tuần.
- Mày râu nhẵn nhụi.
- Áo quần bảnh bao.
- Thài độ bất lịch sự đến trơ trẽn: “ghế trên ngồi tót sỗ sàng”.
- Ăn nói cộc lốc nhát gừng.
- Cách giới thiệu lập lờ, lấp lửng, làm nổi bật nhân vật đóng kịch làm sang.
- Không dùng nghệ thuật ước lệ mà tả thực.
Mã Giám Sinh là một người quá lứa (ngoài 40) mà “mày râu nhẵn nhụi”, ăn mặc bảnh bao, chau
chuốt thái quá, kệch cỡm giữa tuổi tác và hình thức, bộc lộ tính trai lơ.
- Dù núp dưới hình thức lễ vấn danh, dạm hỏi nhưng xuyên suốt bài thơ là một cuộc mua bán:
+ Xem hàng: đắn đo cân sắc cân tài.
+ Hỏi giá.
+ Mặc cả: cò kè bớt một thêm hai.
Tác giả mô tả lô-gic, chặt chẽ như cảnh mua bán hàng hoá.
Mã Giám Sinh bộc lộ bản chất là một con buôn sành sỏi, lọc lõi, mất hết nhân tính.
+ Ép cung… thử bài…
+ Mặn nồng…
+ Bằng lòng… tuỳ cơ dặt dìu.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
19
§Ò c¬ng «n thi vµo líp 10
Thái độ cẩn trọng, sợ mua hớ, thức chất là hỏi giá (được che đậy bằng những lời mĩ miều).
Về bản chất, Mã Giám Sinh điển hình cho loại con buôn lưu manh, vừa giả dối, bất nhân vừa ti
tiện.
C©u 6.
Nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều.
Gîi ý
- Bút pháp tả thực được Nguyễn Du sử dụng để miêu tả nhân vật Mã Giám Sinh. Bằng bút pháp
này, chân dung nhân vật hiện lên rất cụ thể và toàn diện : trang phục áo quần bảnh bao, diện
mạo mày râu nhẵn nhụi, lời nói xấc xược, vô lễ, cộc lốc "Mã Giám Sinh", cử chỉ hách dịch ngồi
tót sỗ sàng... tất cả làm hiện rõ bộ mặt trai lơ đểu giả, trơ trẽn và lố bịch của tên buôn thịt bán
người giả danh trí thức.
- Trong Truyện Kiều, tác giả sử dụng bút pháp tả thực để miêu tả các nhân vật phản diện như Mã
Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh, Hồ Tôn Hiến... phơi bày bộ mặt thật của bọn chúng trong xã hội
đương thời, nhằm tố cáo, lên án xã hội phong kiến với những con người bỉ ổi, đê tiện đó.
C©u 7.
Viết đoạn văn khoảng 8 đến 10 câu nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua
đoạn trích Chị em Thuý Kiều (Ngữ văn 9 -Tập một).
Gîi ý
- Tả chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng, lấy vẻ đẹp của thiên
nhiên để so sánh với vẻ đẹp của con người :
+ Thuý Vân : Đoan trang, phúc hậu, quý phái : hoa cười ngọc thốt, mây thua nước tóc, tuyết
nhường màu da.
+ Thuý Kiều : Sắc sảo mặn mà, làn thu thuỷ, nét xuân xanh, hoa ghen, liễu hờn.
- Dùng lối ẩn dụ để ví von so sánh nhằm làm bật lên vẻ đẹp đài các của hai cô gái mà qua đó, nhà
thơ muốn đề cao vẻ đẹp của con người.
- Thủ pháp đòn bẩy, tả Vân trước, Kiều sau cũng là một bút pháp tài hoa của Nguyễn Du để nhấn
vào nhân vật trung tâm : Thuý Kiều, qua đó làm nổi bật vẻ đẹp của nàng Kiều cùng những dự
báo về nỗi truân chuyên của cuộc đời nàng sau này.
Câu 8
Chép lại bốn câu thơ nói lên nỗi nhớ cha mẹ của Thuý Kiều trong đoạn trích Kiều ở lầu
Ngưng Bích và nhận xét về cách dùng từ ngữ hình ảnh trong đoạn thơ.
Gîi ý:
- Chép chính xác 4 dòng thơ :
"Xót người tựa cửa hôm mai,
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ?
Sân Lai cách mấy nắng mưa,
Có khi gốc tử đã vừa người ôm."
- Nhận xét cách sử dụng từ ngữ hình ảnh trong đoạn thơ : dùng những điển tích, điển cố sân Lai,
gốc tử để thể hiện nỗi nhớ nhung và sự đau đớn, dằn vặt không làm tròn chữ hiếu của Kiều.
Biªn so¹n : ThÇy phan quang hoa
20
- Xem thêm -