Tài liệu Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại ngân hàng nông nghiệp & ptnt việt nam, chi nhánh huyện chư sê, tỉnh gia lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG HUỲNH NAM PHI KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG HỒ TIÊU TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM, CHI NHÁNH HUYỆN CHƯ SÊ, TỈNH GIA LAI Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60.34.20 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hòa Nhân Đà Nẵng, Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Huỳnh Nam Phi MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................. 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ...................................... 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................... 4 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn .............................................................. 4 6. Kết cấu luận văn .................................................................................... 4 7. Tổng quan tài liệu.................................................................................. 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG ..................................................... 9 1.1. CHO VAY VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG ................................................. 9 1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại và hoạt động cho vay của ngân hàng thƣơng mại ..................................................................................................................9 1.1.2. Rủi ro tín dụng trong cho vay hộ sản xuất nông nghiệp của ngân hàng thƣơng mại ......................................................................................................16 1.2. KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ................................ 35 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của việc kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay .......................................................................................................................35 1.2.2. Nội dung công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ sản xuất nông nghiệp .....................................................................................................36 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ sản xuất nông nghiệp ................................................................................43 1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ sản xuất nông nghiệp ........................................................................................46 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .............................................................................. 52 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG HỒ TIÊU TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN CHƢ SÊ GIA LAI.......................................................................... 53 2.1. GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN CHƢ SÊ GIA LAI ... 53 2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Chƣ Sê – tỉnh Gia Lai....................53 2.1.2. Khái quát về Chi nhánh .............................................................................55 2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG TIÊU TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN CHƢ SÊ GIA LAI .... 66 2.2.1. Đặc điểm cho vay hộ trồng tiêu tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Chƣ Sê Gia Lai ..................66 2.2.2. Thực trạng các biện pháp Ngân hàng ngân hàng nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Chƣ Sê Gia Lai đã tiến hành để kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng tiêu....................68 2.2.3. Kết quả kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng tiêu tại chi nhánh ..........................................................................................................................73 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG TIÊU TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN CHƢ SÊ GIA LAI .......................................................................................................... 76 2.3.1. Những kết quả ..............................................................................................76 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân...............................................................77 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .............................................................................. 80 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP KIẾM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG HỒ TIÊU TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN CHƢ SÊ GIA LAI ......................................................................................... 81 3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG TRONG CHO VAY VÀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG HỒ TIÊU CỦA CHI NHÁNH ......................................................... 81 3.1.1. Mục tiêu định hƣớng chung ......................................................................81 3.1.2. Các chỉ tiêu phát triển tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu và mục tiêu chiến lƣợc kinh doanh trong thời gian tới .......................................82 3.2. GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ TRỒNG HỒ TIÊU TẠI CHI NHÁNH ........................................................... 84 3.2.1. Tăng cƣờng giám sát chặt chẽ quy chế đảm bảo tiền vay .................84 3.2.2. Triển khai công tác nhận biết và phân loại khách hàng .....................86 3.2.3. Đa dạng hóa đối tƣợng khách hàng và loại hình tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu để phân tán rủi ro ..............................................................87 3.2.4. Nâng cao trình độ nghiệp vụ và phẩm chất cho ngƣời làm công tác tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu ............................................................88 3.2.5. Kết hợp giữa tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu gắn với bảo hiểm tín dụng. ..........................................................................................................90 3.2.6. Một số giải pháp khác nhằm kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu. ...............................................................................................91 3.3. KIẾN NGHỊ ............................................................................................. 93 3.3.1. Đối với Chính phủ .......................................................................................93 3.3.2. Đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam .....................................................................................................................................94 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .............................................................................. 95 KẾT LUẬN .................................................................................................... 96 TÀI KIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 97 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (BẢN SAO). DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang 2.1 Tình hình nguồn vốn huy động trong 3 năm 2011 - 2013 63 2.2 Tình hình hoạt động cho vay trong 3 năm 2011 - 2013 64 2.3 Kết quả tài chính trong 3 năm 2011 - 2013 66 2.4 Tỷ trọng dƣ nợ cho vay theo thời gian 70 2.5 Biện pháp bảo đảm tín dụng 71 2.6 Phân loại nợ 74 2.7 Tỷ lệ nợ xấu 75 2.8 Trích lập dự phòng 76 bảng DANH MỤC CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình hình 1.1 2.1 Phân loại rủi ro Cơ cấu tổ chức tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai Trang 22 55 2.2 Quy trình cho vay trực tiếp 58 2.3 Quy trình cho vay qua hình thức tổ 60 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và nhà nƣớc ta đã và đang chú trọng vào việc hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nƣớc Nƣớc ta đang là một nƣớc nông nghiệp cho nên để đảm bảo công nghiệp hóa nông nghiệp nông thôn theo tinh thần của nghị quyết đại hội VIII của Đảng, vì vậy đã có nhiều chính sách đầu tƣ cho nông nghiệp nông thôn trong những chính sách đó thì có chính sách về vốn, về tín dụng cho nông nghiệp nông thôn. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam là một ngân hàng thƣơng mại quốc doanh, trong những năm đổi mới Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam đã có nhiều thành tích đáng khích lệ trong việc tổ chức lại cơ cấu, tăng cƣờng phục vụ cho nông nghiệp nông thôn và nông dân, góp phần vào sự phát triển của khu vực này. Gia Lai là một tỉnh miền núi có diện tích khá rộng lớn và có đất đai màu mỡ, khí hậu thuận lợi cho việc phát triển nông – lâm nghiệp, với thế mạnh chủ yếu là cây trồng cà phê, hồ tiêu, cao su,…Tuy nhiên, do điều kiện đất đai, kỹ thuật chăm sóc đầu tƣ của mỗi địa phƣơng trong tỉnh khác nhau, đặc biệt là sự phát triển các loại cây trồng giữa các vùng tƣơng đối không đồng đều, nhất là những vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Huyện Chƣ Sê nằm phía nam tỉnh Gia Lai, có điều kiện thuận lợi cho phát triển các cây công nghiệp, đặc biệt huyện có thế mạnh về cây hồ tiêu, đây là cây trồng chủ lực mang lại nguồn thu rất lớn cho ngân sách của huyện. Mặt khác cây hồ tiêu là loại cây công nghiệp dài ngày, có chu kỳ sản xuất kinh doanh kéo dài, thời gian thu hồi vốn chậm, đầu tƣ vốn, kỹ thuật… 2 rất lớn, ngoài ra mặt hàng này còn phải chịu tác động của giá cả thị trƣờng. Chính vì điều này mà ngƣời sản xuất hồ tiêu nên có phƣơng án tổ chức đầu tƣ về vốn với hình thức cho vay và thu hồi vốn nhƣ thế nào, đối tƣợng nào cho hiệu quả nhất. Với diện tích trên 3.000 ha và 15.000 tấn tiêu sọ mỗi năm. Huyện Chƣ Sê là địa phƣơng dẫn đầu toàn quốc về diện tích, sản lƣợng và chất lƣợng hồ tiêu. Hồ tiêu Chƣ Sê cũng đã đƣợc xuất khẩu đi 73 quốc gia trên thế giới. Và ngày 28/12/2007, hiệp hội hồ tiêu Việt Nam và UBND huyện Chƣ Sê đã chính thức công bố thƣơng hiệu “Hồ tiêu Chƣ Sê” với khách hàng trong và ngoài nƣớc. Nhƣng sức cạnh tranh của hồ tiêu Chƣ Sê chƣa thực sự cao. Giá xuất khẩu vẫn còn thấp hơn so với các nƣớc xuất khẩu hồ tiêu khác nhƣ: Brazil, Malaysia,… Cho vay đối với hộ trồng hồ tiêu tiềm ẩn một số rủi ro có thể gặp phải ảnh hƣởng đến tình hình tài chính của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai. Căn cứ vào tình hình trên, với mong muốn góp phần kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Chƣ Sê tôi đã chọn đề tài: “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chư Sê Gia Lai” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay của Ngân hàng - Nghiên cứu thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai - Đề xuất hệ thống giải pháp trong kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho 3 vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai Từ những mục tiêu trên, các câu hỏi nghiên cứu được đặt ra để giải quyết như sau: + Kiểm soát rủi ro tín dụng là gì? Nội dung kiểm soát rủi ro tín dụng bao gồm vấn đề gì? Tiêu chí đánh giá kết quả và nhân tố ảnh hƣởng đến kiểm soát rủi ro tín dụng là gì? + Thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng ở Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai diễn ra nhƣ thế nào? + Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai phải tiến hành các giải pháp gì để kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu? 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu + Đối tƣợng nghiên cứu Toàn bộ các vấn đề lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng và tình hình thực tiễn liên quan đến công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai + Phạm vi nghiên cứu của đề tài -Về nội dung Chỉ kiểm soát không bao hàm toàn bộ các nội dung quản trị rủi ro. - Về không gian Đề tài chủ yếu tập trung nghiên cứu kiểm soát tín dụng trong cho vay đối với hộ trồng hồ tiêu trên địa bàn huyện Chƣ Sê – Tỉnh Gia Lai. - Về thời gian Đề tài nghiên cứu kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay của chi nhánh 4 đến hộ trồng tiêu trong 3 năm 2011 – 2013. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, đề tài sử dụng các phƣơng pháp nhƣ sau: - Phƣơng pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử để nhìn nhận sự việc theo sự vận động và phát triển của nó. - Cơ sở lý luận: Kinh tế học vĩ mô, vi mô, … - Phƣơng pháp so sánh: theo thời gian, theo chỉ tiêu,… - Ngoài ra, đề tài còn tham khảo thêm các thông tin từ sách, báo, tạp chí ngân hàng. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Hệ thống hóa các lý luận về kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay của Ngân hàng thƣơng mại. Trên cơ sở đó, phân tích đƣợc thực trạng rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu và công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng tiêu tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai; Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro rín dụng trong cho vay hộ trồng tiêu tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai. 6. Kết cấu luận văn - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay của ngân hàng thƣơng mại - Chƣơng 2: Thực trạng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh huyện Chƣ Sê Gia Lai - Chƣơng 3: Giải pháp kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai 5 7. Tổng quan tài liệu Trong quá trình nghiên cứu tác giả đã vận dụng lý thuyết về rủi ro tín dụng và tham khảo các đề tài đã đƣợc công bố có nội dung tƣơng tự đề cũng cố thêm về cơ sở lý luận và tính thực tiễn trong quá trình phân tích, đánh giá, đƣa ra các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng. Các đề tài tiêu biểu nhƣ sau: Nguyễn Thùy Dung (2010), “Thực trạng hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Phát triển nhà Đồng bằng Sông Cửu Long – Chi nhánh Hà Nội”, Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội. Trƣớc tiên tác giả đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại. Tác giả đã nêu đƣợc những khái niệm về rủi ro tín dụng, khái niệm về hạn chế rủi ro tín dụng; những chỉ tiêu đánh giá hạn chế rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại. Phân tích những kết quả đạt đƣợc và những nguyên nhân của hạn chế. Đề tài đã đƣa ra các giải pháp cơ bản sau: - Xây dựng hoàn thiện chính sách tín dụng; thực hiện tốt quy trình tín dụng; tăng cƣờng công tác kiểm tra, kiểm soát tín dụng. Tăng cƣờng và nâng cao hiệu quả công tác xử lý nợ; nâng cao năng lực cán bộ tín dụng. - Kiến nghị với ngân hàng nhà nƣớc: Hoàn thiện hệ thống cung cấp thông tin khách hàng; Tiến hành cổ phần hóa các ngân hàng thƣơng mại nhà nƣớc. Hạn chế của đề tài: - Tác giả đi sâu vào quy trình tín dụng và phân tích rủi ro tín dụng chủ yếu tại khâu khởi tạo hồ sơ, kiểm tra, đề xuất và xử lý nợ. Chƣa đánh giá chi tiết các nguyên nhân khác tác động đến rủi ro tín dụng nhƣ: Đạo đức nghề nghiệp của cán bộ tín dụng, chất lƣợng chuyên môn của cán bộ tín dụng, sự mất cân đối trong cung cấp thông tin của khách hàng vay. - Chƣa đƣa ra những giải pháp cụ thể về hạn chế rủi ro tín dụng gắn với 6 đặc điểm và nguyên nhân mà tác giả đã phân tích ở chƣơng 1, phần cơ sở lý luận. - Những kiến nghị với Ngân hàng nhà nƣớc về cổ phần hóa ngân hàng thƣơng mại cổ phần nhà nƣớc không liên quan đến việc hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng mà tác giả nghiên cứu. Nguyễn Toàn Trung (2010), “Phân tích rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Quảng Nam” Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng. Tác giả đã hệ thống lại các vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng ngân hàng thƣơng mại: Khái niệm về rủi ro tín dụng; quan niệm về rủi ro tín dụng của ngân hàng thƣơng mại; nguyên nhân, hậu quả và các yếu tố ảnh hƣởng đến rủi ro tín dụng. Đề tài đã đƣa ra hai chỉ tiêu để đánh giá rủi ro tín dụng là nợ quá hạn và tỷ lệ xóa nợ ròng. Đề tài đã sử dụng số liệu báo cáo tổng kết của Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam (2006-2008) để phân tích rủi ro tín dụng. Tác giả tập trung phân tích nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu theo thành phần kinh tế và loại hình doanh nghiệp, nguyên nhân dẫn đến nợ xấu. Tác giả đƣa ra các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng nhƣ sau: - Hoàn thiện công tác đánh giá rủi ro của khách hàng vay vốn nhƣ tính pháp lý khách hàng, uy tín, năng lực hoạt động, phân tích tài chính khách hàng. - Hoàn thiện công tác đánh giá phƣơng án, dự án đầu tƣ của khách hàng và nguồn trả nợ của khách hàng. - Hoàn thiện công tác đánh giá nguồn rủi ro do nhân viên. - Tuân thủ nghiêm các nguyên tắc tín dụng, tăng cƣờng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ. Hạn chế của đề tài: - Chƣa tìm hiểu và phân tích đƣợc biểu hiện, đặc điểm của rủi ro tín 7 dụng nói chung của ngân hàng thƣơng mại. Các chỉ tiêu phân tích chƣa nêu rõ đƣợc yếu tố nào tác động đến rủi ro tín dụng. Đề tài đề cập chủ yếu là các nhân tố khách quan. - Đề tài dừng lại ở góc độ phân tích chỉ tiêu nợ xấu, chƣa tách tỷ trọng nợ xấu theo nhóm và ngành, qua đó cho thấy một số ngành thƣờng xuyên có rủi ro đặc thù ngành để xây dựng giải pháp hạn chế rủi ro phù hợp. Ngô Hải Quỳnh (2010), “Quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng Hàng Hải chi nhánh Đà Nẵng”, Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng. Trên cơ sở đánh giá thực trạng rủi ro trong hoạt động cho vay và quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay tại chi nhánh, đồng thời kết hợp với những nghiên cứu lý thuyết, đề tài đề xuất những giải pháp để hoàn thiện công tác quản trị rủi ro trong hoạt động cho vay và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay tại Ngân hàng Hàng Hải chi nhánh Đà Nẵng. Đề tài sử dụng các phƣơng pháp luận nghiên cứu là duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, kết hợp với các phƣơng pháp nhƣ: thống kê, phân tích kinh tế, tổng hợp, so sánh số liệu. Hà Đức Hùng (2012), “Giải pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi Lăng – TP Đà Nẵng”, Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Đại học Đà Nẵng. Tác giả đã hệ thống lại các vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng ngân hàng thƣơng mại: Khái niệm về rủi ro tín dụng; phân loại rủi ro tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại, đặc điểm, nguyên nhân và tác hại của rủi ro tín dụng. Đề tài đã đƣa ra ba chỉ tiêu để đánh giá rủi ro tín dụng là tỷ lệ nợ quá hạn, tỷ lệ nợ xấu và tỷ lệ xóa nợ ròng. Đề tài đã sử dụng số liệu báo cáo của Chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi Lăng – TP Đà Nẵng (2006-2010) để phân tích rủi 8 ro tín dụng. Tác giả tập trung phân tích nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu theo kỳ hạn và theo thành phần kinh tế, nguyên nhân dẫn đến nợ xấu. Phân tích thực trạng và đánh giá chung về công tác phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng. Tác giả đƣa ra các giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng nhƣ sau: - Phân tích và dự báo các nhóm khách hàng có nguy cơ rủi ro cao để hạn chế đầu tƣ vốn. - Đa dạng hóa đối tƣợng khách hàng và loại hình tín dụng để phân tán rủi ro. - Kết hợp giữa tín dụng gắn với bảo hiểm tín dụng - Thƣờng xuyên nâng cao trình độ nghiệp vụ, tăng cƣờng phổ biến giáo dục pháp luật và tƣ cách đạo đức con ngƣời làm công tác tín dụng - Việc bố trí nhân sự đối với ngƣời làm công tác tín dụng phải khoa học, hợp lý. Hạn chế của đề tài: - Chƣa tìm hiểu và phân tích đƣợc biểu hiện, đặc điểm của rủi ro tín dụng nói chung của ngân hàng thƣơng mại. Các chỉ tiêu phân tích chƣa nêu rõ đƣợc yếu tố nào tác động đến rủi ro tín dụng. - Đề tài dừng lại ở góc độ phân tích chỉ tiêu nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu, chƣa phân tích tỷ lệ trích lập dự phòng, biến đổi giữa các nhóm nợ để xây dựng giải pháp hạn chế rủi ro phù hợp. Trên cơ sở tham khảo các tài liệu trên và căn cứ vào tình hình rủi ro tín dụng trong cho vay thực tế, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu nội dung “kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay hộ trồng hồ tiêu tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Chƣ Sê Gia Lai” mà không nghiên cứu toàn bộ nội dung quá trình quản trị rủi ro tín dụng. Nhƣ vậy không trùng với các đề tài trƣớc đây đã công bố. 9 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG 1.1. CHO VAY VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY HỘ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG 1.1.1. Ngân hàng thƣơng mại và hoạt động cho vay của ngân hàng thƣơng mại a. Ngân hàng thương mại Ngân hàng thƣơng mại là một tổ chức trung gian tài chính có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và hoạt động theo định chế trung gian mang tính chất tổng hợp. Các nhà nghiên cứu ghi nhận rằng, ngân hàng thƣơng mại hình thành trên cơ sở của sự phát triển sản xuất và trao đổi hàng hoá. Khi sản xuất phát triển thì nhu cầu trao đổi mở rộng sản xuất giữa các vùng lãnh thổ, giữa các quốc gia tăng lên, để khắc phục sự khác biệt về tiền tệ giữa các khu vực thì thì xuất hiện các thƣơng gia làm nghề đổi tiền. Khi trao đổi hàng hoá phát triển quay trở lại kích thích sản xuất hàng hóa. Cùng với sự phát triển đó, các nghiệp vụ đƣợc phát triển dần nhƣ giữ tiền hộ, chi trả hộ... trên cơ sở đó thực hiện hoạt động tín dụng. Từ lịch sử hình thành hệ thống ngân hàng thƣơng mại cho thấy, các ngân hàng thƣơng mại chỉ xuất hiện trong điều kiện nền kinh tế đã phát triển đến một trình độ nhất định, dẫn đến tính tất yếu khách quan của việc hình thành hệ thống ngân hàng gắn bó chặt chẽ với sự phát triển kinh tế. Theo luật các tổ chức tín dụng đã đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 16/06/2010 định nghĩa: ngân hàng thƣơng mại là loại hình tổ chức tín dụng đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định 10 của luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận. Chức năng của ngân hàng thƣơng mại. - Trung gian tín dụng Ngân hàng thƣơng mại một mặt thu hút các khoản tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế, mặt khác nó dùng chính số tiền đã huy động đƣợc để cho vay đối với các thành phần kinh tế trong xã hội, hay nói cách khác là một tổ chức đóng vai trò “cầu nối” giữa các đơn vị thừa vốn với các đơn vị thiếu vốn. Thông qua sự điều chuyển này. ngân hàng thƣơng mại có vai trò quan trong trong việc thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, tăng việc làm, cải thiện mức sống dân cƣ, ổn định thu chi chính phủ. Đồng thời chức năng này còn góp phần quan trọng trong việc điều hoà lƣu thông tiền tệ, kiềm chế lạm phát. Từ đó cho thấy rằng, đây là chức năng cơ bản nhất của ngân hàng thƣơng mại. Trung gian thanh toán Nếu nhƣ mọi khoản chi trả của xã hội đều đƣợc thực hiện bên ngoài ngân hàng thì chi phí thực hiện là rất lớn, bao gồm: chi phí in, đúc, bảo quản, vận chuyển tiền... Với sự ra đời của ngân hàng thƣơng mại, phần lớn các khoản chi trả trong hoạt động mua bán trao đổi hàng hoá dịch vụ của xã hội dần đƣợc thực hiện qua ngân hàng, với những hình thức thanh toán phù hợp, thủ tục đơn giản, nhanh chóng, thuận tiện với công nghệ ngày càng hiện đại hơn. Chính nhờ tập trung công việc thanh toán của xã hội ở ngân hàng nên việc lƣu thông hàng hoá dịch vụ trở nên nhanh chóng, an toàn, tiết kiệm hơn. Không những vậy, do thực hiện chức năng trung gian thanh toán, ngân hàng thƣơng mại có điều kiện huy động tiền gửi của toàn xã hội nói chung và của doanh nghiệp nói riêng tới mức tối đa, tạo nguồn vốn cho đầu tƣ phát triển, đẩy mạnh hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Chức năng tạo tiền Xuất phát từ khả năng thay thế lƣợng tiền giấy bạc trong lƣu thông bằng 11 những phƣơng tiện thanh toán khác nhƣ séc, uỷ nhiệm chi... Chức năng này đƣợc thực hiện thông qua nghiệp vụ tín dụng và đầu tƣ của hệ thống ngân hàng thƣơng mại, trong mối liên hệ chặt chẽ với hệ thống dự trữ quốc gia. Hệ thống tín dụng là điều kiện cần thiết cho phát triển kinh tế theo hệ số tăng trƣởng vững chắc. Mục đích của chính sách dự trữ quốc gia là đƣa ra một khối lƣợng tiền cung ứng phù hợp với chính sách ổn định về giá cả, tăng trƣởng kinh tế ổn định và tạo đƣợc việc làm. Vai trò của ngân hàng thƣơng mại trong nền kinh tế thị trƣờng. - Bất kỳ một quốc gia nào có nền kinh tế phát triển, đang phát triển, thậm chí chƣa phát triển thì hoạt động ngân hàng cũng có tác dụng to lớn đến hoạt động của nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trƣờng, vai trò của ngân hàng đƣợc thể hiện nhƣ sau: Ngân hàng là nơi tập trung tiền nhàn rỗi và cung ứng tiền vốn cho quá trình sản xuất kinh doanh. Ngân hàng là trung gian trong quá trình thanh toán góp phần thúc đẩy quá trình lƣu thông hàng hoá nhanh chóng. Ngân hàng góp phần điều tiết và kiểm soát thị trƣờng tiền tệ, thị trƣờng vốn. Ngân hàng góp phần thu hút, mở rộng đầu tƣ trong và ngoài nƣớc và cung cấp các dịch vụ tài chính khác. b. Cho vay của ngân hàng thương mại b1. Khái niệm cho vay của ngân hàng thƣơng mại: Trong nền kinh tế hàng hoá, trong cùng một thời gian luôn có một số ngƣời tạm thời thừa vốn, có vốn tạm thời nhàn rỗi và có nhu cầu cho vay. Bên cạnh đó luôn có một số ngƣời tạm thời thiếu vốn, có nhu cầu đi vay. Hiện tƣợng này làm nảy sinh mối quan hệ kinh tế mà nội dung của nó là vốn đƣợc dịch chuyển từ nơi tạm thời thừa sang nơi thiếu với điều kiện hoàn trả vốn và 12 lãi tiền vay là lợi nhuận thu đƣợc do sử dụng vốn vay. Đây chính là quan hệ cho vay. Nhƣ vậy cho vay là quan hệ vay mƣợn dựa trên nguyên tắc hoàn trả kèm theo lợi tức, nó để thoả mãn nhu cầu của cả 2 bên, do đó nó là một quan hệ bình đẳng, cả 2 bên cùng có lợi và mang tính thoả thuận lớn. Quan hệ cho vay đã hình thành và ra đời từ rất lâu, thậm chí mối quan hệ cho vay thô sơ nhất đƣợc phát sinh ngay từ sau khi chế độ cộng sản nguyên thuỷ tan rã. Quan hệ cho vay đã phát triển qua nhiều hình thức từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trƣờng, qua từng thời kỳ, từng giai đoạn phát triển mà dần hình thành nên các hình thức cho vay mới có trình độ cao hơn, đã có các hình thức cho vay sau: cho vay nặng lãi, cho vay thƣơng mại, cho vay ngân hàng, cho vay nhà nƣớc và cho vay tiêu dùng. Mỗi một hình thức cho vay đều có điều kiện kinh tế xã hội cụ thể. Tuy nhiên trong sự phát triển của mình, các hình thức quan hệ cho vay trƣớc không hề mất đi mà vẫn còn tồn tại và phát huy tác dụng khi có sự ra đời một hình thức cho vay mới. Ngày nay, tất cả các hình thức tín dụng trên đều còn tồn tại và bổ sung lẫn nhau, và nó có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế. Trong các hình thức trên thì cho vay của ngân hàng là một hình thức cho vay vô cùng quan trọng, nó là một quan hệ tín dụng chủ yếu, cung cấp phần lớn nhu cầu cho vay cho các doanh nghiệp, các thể nhân khác trong nền kinh tế. Với công nghệ ngân hàng hiện nay, cho vay ngân hàng càng trở thành một hình thức cho vay không thể thiếu ở cả trong nƣớc và quốc tế. Cho vay của ngân hàng là quan hệ cho vay giữa một bên là ngân hàng còn bên kia là các tác nhân và thể nhân khác trong nền kinh tế. Cho vay của ngân hàng là quan hệ chuyển nhƣợng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời hạn nhất định với một khoản phí