Tài liệu Khủng hoảng tài chính

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Cã thÓ nãi, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ lµ sù kiÖn næi bËt nhÊt trong n¨m 1997. TÝnh ®Õn nay, cuéc khñng ho¶ng nµy ®· diÔn ra h¬n mét n¨m vµ cha cã dÊu hiÖu chÊm døt. Cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· bao trïm bÇu trêi §«ng Nam ¸ vµ §«ng ¸ næ ra vµo kho¶ng th¸ng 7/1997 ®Õn nay, g©y chÊn ®éng trªn ph¹m vi thÕ giíi, thu hót sù quan t©m chó ý cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o quèc gia còng nh ®«ng ®¶o nh÷ng ngêi d©n b×nh thêng ë ViÖt nam. Víi ®iÓm xuÊt ph¸t lµ Th¸i Lan, khi ng©n hµng Th¸i Lan chÝnh thøc tuyªn bè th¶ næi ®ång Bath ®ång tiÒn Th¸i Lan lËp tøc gi¶m 5 7% ®Õn 20%, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· kÐo theo nh÷ng sù kiÖn quèc tÕ lín chøng minh vai trß cña c¸c thÕ lùc tµi chÝnh quèc tÕ vµ khu vùc trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ ®ang ®i vµo s©u réng dÇn tíi vÊn ®Ò ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©n ¸ lµ tÊt yÕu. Khi kinh nghiÖm cho thÊy ®Ó ng¨n chÆn møc tµn ph¸ nÆng nÒ vµ nhanh chãng cña c¸c cuéc khñng kho¶ng tiÒn tÖ tríc ®©y, ChÝnh phñ c¸c níc ®· ph¶i chÊp nhËn nh÷ng tèn kÐm vÒ tiÒn cña, c«ng søc rÊt lín. Do vËy, rÊt cÇn thiÕt ph©n tÝch nh÷ng ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tríc tiªn ®èi víi nh÷ng níc trong khu vùc Ch©u ¸, hay nãi c¸ch kh¸c viÖc nhËn d¹ng râ vÊn ®Ò nµy ®Ó ®a ra nh÷ng bµi häc vµ hoµn chØnh c¸c biÖn ph¸p chiÕn lîc, ng¨n ngõa, phßng tr¸nh ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay ngµy cµng bøc thiÕt. 1 PhÇn I diÔn biÕn Cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ 1. DiÔn biÕn ë Th¸i lan: Cã thÓ nãi Th¸i Lan lµ n¬i ch©m ngßi cho cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc víi dÊu mèc ngµy 2/7/1997 khi Ng©n hµng trung ¬ng Th¸i Lan tuyªn bè th¶ næi ®ång bath. Ngay sau khi ®ång bath gi¶m gi¸ (15 - 20% so víi USD) víi møc thÊp nhÊt 32 bath/1USD kÓ tõ 20 n¨m trë l¹i ®©y, kÐo theo ph¶n øng gi¶m gi¸ d©y chuyÒn ®èi víi c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc nh: ®« la Xingapore gi¶m gi¸ 5%. pª x« Philipin 9 - 10% ...MÆc dï Th¸i Lan c¸ch ®©y kh«ng l©u ®· ®îc coi lµ mét trong nh÷ng níc ASEAN cã tèc ®é ph¸t triÓn ‘thÇn kú’, nhng theo c¸c nhµ ph©n tÝch kinh tÕ th× nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn vµ còng lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi cuéc khñng ho¶n Tµi chÝnh tiÒn tÖ t¹i Th¸i Lan ®· cã tõ l©u. §ã lµ khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ c¬n sãng ngÇm ®Çu c¬ ph¸ gi¸ ®ång Bath cña Th¸i Lan. Tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cã phÇn thiªn lÖch cña ChÝnh phñ Th¸i Lan, kh«ng duy tr× ®îc thÕ c©n b»ng gi÷a c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, hÖ thèng Tµi chÝnh Ng©n hµng kh«ng ®îc ph¸t triÓn t¬ng øng dÉn tíi tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ gi¶m (tõ 9% n¨m 1995 xuèng cßn 6,4% n¨m 1996 ) nî níc ngoµi t¨ng qu¸ lín so víi dù tr÷ ngo¹i tÖ ( nî 90 tû USD, trong ®ã nî ng¾n h¹n chiÕm tíi 40% ). ViÖc ®Çu t å ¹t vµo bÊt ®éng s¶n dÉn tíi hËu qu¶ tû lÖ phßng trèng cña c¸c nhµ cao èc v¨n phßng vµ khu nhµ ë lªn tíi 20%. §iÒu nµy ®· g©y khã kh¨n lín cho c¸c nhµ ®Çu t bÊt ®éng s¶n dÉn tíi hËu qu¶ tû lÖ phßng trèng cña c¸c cao èc v¨n phßng vµ khu nhµ ë lªn tíi 20%. §iÒu nµy ®· g©y khã kh¨n lín cho c¸c nhµ ®Çu t bÊt ®éng s¶n ph¶i tr¶ nî ng©n hµng khi l·i xuÊt l¹i ®ang ë møc cao (thêi ®iÓm nµy, c¸c C«ng ty tµi chÝnh vµ ng©n hµng Th¸i Lan n¨m tíi 30 tû USD c¸c kho¶n vay kh«ng tr¶ ®îc cña c¸c c«ng ty). §ång thêi Th¸i Lan dùa chñ yÕu vµo danh môc ®Çu t ng¾n h¹n cña níc ngßai mµ phÇn lín trong sè nµy ®îc th«ng qua c¸c ng©n hµng trong níc vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh. Nh vËy c¸c kho¶n vay cµng trë thµnh g¸nh nÆng kh«ng chÞu næi víi Th¸i Lan. MÆt kh¸c viÖc ChÝnh phñ Th¸i Lan gi÷ cè ®Þnh tû gi¸ ®ång bath ®èi víi ®ång ®« la Mü trong suèt 13 n¨m qua khiÕn ®ång bath trë nªn kÐm linh ho¹t vµ g©y c¶n trë ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu. §ång bath lªn gi¸ ®· lµm 2 cho hµng ho¸ cña Th¸i Lan trë nªn qu¸ ®¾t trªn thÞ trêng trêng Ch©u ¢u vµ kÓ tõ gi÷a n¨m 1995 khi ®ång bath lªn gi¸ theo víi ®ång USD ®· lµm Th¸i Lan mÊt ®i hµng tû USD ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi. Nh vËy tõ viÖc mua s¶n pÈm vµ dÞch vô níc ngoµi nhiÒu h¬n lµ thu nhËp tõ xuÊt khÈu vµ ®Çu t, Th¸i Lan trë thµnh níc cã møc th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cao nhÊt thÕ giíi (8% so víi GDP n¨m 1996). Theo ph©n tÝch cho thÊy chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cña Th¸i Lan t¬ng ®èi tù do, c¬ chÕ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ ®ång bath kh¸ dÔ dµng, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c luång vèn níc ngoµi ®æ vµo hoÆc ch¶y ra bÊt cø lóc nµo theo ý kiÕn cña c¸c nhµ ®Çu t. ChÝnh v× vËy, khi cã biÕn ®éng trªn thÞ trêng Tµi chÝnh tiÒn tÖ, luång vèn ngo¹i tÖ chuyÓn ra ngoµi t¨ng m¹nh, ®· kÐo theo ®ång Bath xuèng gi¸. Bèi c¶nh nµy cµng thóc ®Èy giíi ®Çu c¬ trong vµ ngoµi níc muèn ph¸ gi¸ ®ång Bath ®Ó kiÕm lîi nhuËn do chªnh lÖch tû gi¸. H¬n n÷a tõ nh÷ng n¨m tríc, giíi ®Çu c¬ tiÒn tÖ ®· cã xu híng chó träng nhiÒu vµo c¸c ®ång tiÒn ASEAN ( mµ ®ång Bath lµ môc tiªu ®Çu tiªn) nªn tíi thêi ®iÓm nµy hä ®· ®ång lo¹t b¸n c¸c ®ång tiÒn nµy ra (íc tÝnh 10 15 tû USD ) ®Ó kiÕm lêi vÒ gi¸ c¶. Cho nªn viÖc tuyªn bè ph¸ gi¸ ë Ng©n hµng trung ¬ng Th¸i Lan ch¼ng qua còng chØ lµ gi¶i ph¸p cuèi cïng nh»m cøu v·n t×nh thÕ, nhng trªn thùc tÕ l¹i gãp phÇn ®Èy tû gi¸ USD/bath t¨ng thªm. Tríc t×nh h×nh ®ã, ChÝnh phñ Th¸i lan ®· ph¶i c«ng bè nh÷ng gi¶i ph¸p u tiªn hµng ®Çu. §ã lµ s¸t nhËp mét sè c«ng ty tµi chÝnh víi nhau (cã sè vèn Ýt nhÊt lµ 7,5 tû bath) vµ dïng quü cña Ng©n hµng trung ¬ng Th¸i Lan ®Ó cøu v·n t×nh tr¹ng cña kho¶ng 91 c«ng ty cã sè nî trªn 200 triÖu bath. ChÝnh phñ Th¸i Lan còng kªu gäi sù gióp ®ì vÒ mÆt tµi chÝnh cña c¸c quèc gia trong khu vùc vµ IMF ®Ó cã ®îc Ýt nhÊt lµ 10 tû USD gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ trÇm träng nµy. TÊt nhiªn cuéc khñng ho¶ng nµy t¸c h¹i cña nã kh«ng chØ giíi h¹n trong nÒn kinh tÕ Th¸i lan mµ cßn nhanh chãng lan sang c¸c níc kh¸c nh Malaysia, Indonesia, Philipin ... vµ ®Õn nay hËu qu¶ cña nã ®· ¶nh hëng ®Õn thÞ trêng trêng Tµi chÝnh tiÒn tÖ nhiÒu níc Ch©u ¸, còng nh cã nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh tíi c¸c thÞ trêng tµi chÝnh Ch©u ¢u, B¾c Mü. 2. ¶nh hëng tíi mét sè níc - ¶nh hëng ®Õn Philippin : 3 Víi nh÷ng khã kh¨n néi t¹i cña nÒn kinh tÕ nhÊt lµ viÖc th©m hôt lín trong c¸n c©n v·ng lai(13% GDP ) vµ t¸c ®éng khñng ho¶ng tõ Th¸i Lan, vµo cuèi th¸ng 6 ®Çu th¸ng 7/ 1997 , Ng©n hµng trung ¬ng Philippin ®· bá ra kho¶ng 2 tû USD ®Ó b¶o vÖ ®ång Peso. Ngµy 1/7/1997 tû gi¸ Peso/USD = 26,37 . Còng nh Th¸i Lan do kh«ng chÞu ®îc søc Ðp qu¸ lín, ngµy 7/7/1997 Ng©n hµng trung ¬ng Philippin ®· c«ng bè níi réng biªn ®é giao ®éng tû gi¸ ®ång Peso so víi USD mµ thùc chÊt lµ sù ph¸ gi¸ ®ång tiÒn kh«ng chÝnh thøc nh ë Th¸i Lan. Dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Philippin vµo th¸ng 4/1997 chØ cã ë møc 16,3 tû USD. §©y qu¶ lµ Ýt ái ®Ó b¶o vÖ gi¸ trÞ ®ång Peso. Sau khi níi réng tû gi¸, tû gi¸ ®ång Peso so víi USD t¨ng lªn 28,1 Peso/ USD vµ ®¹t ®Ønh cao vµo cuèi th¸ng 9/1997 víi 34, 2 Peso /1USD. §Õn nay tû gi¸ vµo kho¶ng 46 Peso/ USD vµ tû lÖ mÊt gi¸ cña ®ång Peso lµ 45% so víi cuèi th¸ng 6/1997. - ¶nh hëng ®Õn Alayxia : N¨m 1996, mét n¨m thµnh c«ng ®èi víi nÒn kinh tÕ níc nµy. §ång Ringgit ®· m¹nh lªn víi møc 2,53 RM/USD vµo gi÷a quý I/1997 tû gi¸ RM/USD = 2,48, nguyªn nh©n cña sù t¨ng gi¸ nµylµ do sù t¨ng lªn cña c¸c nguån vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi vµ do t×nh h×nh kinh tÕ ®îc c¶i thiÖn vµ cñng cè. Nhu cÇu ®ång Ringgit t¨ng lªn. Tuy nhiªn, vµo gi÷a th¸ng 4/1997 cã th«ng tin cho r»ng Ng©n hµng Negra Malaysia (BNM) ®· can thiÖp vµo thÞ trêng ®Ó b¶o vÖ ®ång Ringgit khi mµ ®ång tiÒn nµy bÞ ®Çu c¬. §Õn cuèi th¸ng 5/1997 l·i suÊt ®· b¾t ®Çu t¨ng lªn vµ c¶ tû gi¸ , l·i suÊt ®· trë l¹i møc cuèi n¨m 1996 vµ cã dÊu hiÖu mÊt gi¸. - ¶nh hëng ®Õn In®onexia : MÆc dï ®ång Rupi cña In®«nªxia kh«ng bÞ søc Ðp c¨ng th¼ng nh ®ång Peso, nhng chÝnh phñ In®«nexia ®· c«ng bè níi réng khung can thiÖp tû gi¸ tõ 8% lªn 12% vµo ngµy 11/7/1997 . In®«nªxia ph¶i thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy bëi v× qui m« nhá bÐ vÒ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña In®«nªxia vµ ®iÒu ®ã chØ ra r»ng kh¶ n¨ng b¶o vÖ ®ång tiÒn cña hä chèng l¹i c¸c nhµ ®Çu c¬ tiÒn tÖ lµ rÊt h¹n chÕ. Sau mét tuÇn më réng khung can thiÖt, tû gi¸ t¨ng lªn møc 2520RP/USD vµ tû lÖ mÊt gi¸ cña Rupi kho¶ng 8,2% vît qu¸ møc ®é ph¸ gi¸ tríc ®©y ( 4-6 % ). Ngµy 13/5/1997 Ng©n hµng trung ¬ng In®«nªxia ®· ph¶i bá ra 500 triÖu USD ®Ó gi÷ ®ång Rupi biÕn ®éng trong møc 12% . 4 Cuèi cïng ®Õn ngµy 14/8/1997 Ng©n hµng trung ¬ng In®«nªxia buéc ph¶i tuyªn bè th¶ næi ®ång Rupi vµ gi¸ trÞ ®ång Rupi ®· sôt xuèng 4,5 % so víi ngµy h«m tríc. Vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng 9/1997, tû gi¸ ®ång Rupi/USD lµ 3260. Sau ®ã t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ In®«nªxia cã nh÷ng biÕn ®éng rÊt m¹nh, rèi lo¹n, ®ång Rupi bÞ mÊt gi¸ m¹nh. Vµo thêi ®iÓm 10/1 tû gi¸ kho¶ng 10.000 RP/USD . Gi¸ trÞ ®ång Rupi ®· gi¶m 77% so víi cuèi th¸ng 6/1997. - ¶nh hëng ®Õn Hµn quèc: Trong sè c¸c trêng hîp ë c¸c níc nãi trªn th× cuéc khñng ho¶ng ë Hµn quèc lµ nÆng nÒ nhÊt. §ång Won mÊt gi¸ liªn tôc, ngµy 3/11/1997 tû gi¸ Won/USD lµ 966,2 ®Õn ngµy 10/12/1997 t¨ng lªn lµ 1450. Sù mÊt gi¸ nhanh chãng cña ®ång Won ®· buéc Ng©n hµng trung ¬ng Hµn quèc c«ng bè th¶ næi ®ång Won. §ång thêi cã sù c¶i thiÖn trong c¸n c©n thanh to¸n, møc thÆng d th¸ng 11/1997 lµ 600 triÖu USD, so víi møc th©m hôt cña cïng kú n¨m tríc lµ 2,07 tû gi¸ USD, gi¸ cña ®ång Won ®· ®îc æn ®Þnh h¬n, tû gi¸ gi¶m xuèng 1.400 Won/USD . Nh vËy, nÕu so víi cïng thêi ®iÓm tríc cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë §«ng nam ¸ (cuèi th¸ng 6/1997) th× gi¸ trÞ cña ®ång Won ®· bÞ gi¶m kho¶ng 40%. Cïng víi sù gi¶m gi¸ cña ®ång tiÒn, gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n ë Hµn quèc Nh÷ng ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ chØ ®a ®Õn nhngc ¶nh hëng tiªu cùc mµ cßn ®em l¹i mét sè tÝch cùc n÷a: 5 PhÇn II Nguyªn nh©n khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë ch©n ¸ Nguyªn nh©n. Nãi vÒ nguyªn nh©n cña cuéc khñng ho¶n nµy cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn tæng kÕt l¹i cã mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu s©u ®©y: TÝnh tr¹ng t¨ng trëng kinh tÕ qu¸ nãng XÐt vÒ mÆt nguån gèc th× ®©y lµ mét nguyªn nh©n mµ c¸i lîi thu ®îc nhiÒu h¬n c¸i h¹i. HÇu hÕt c¸c níc trong khu vùc ®Òu lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. NÕu kinh tÕ cßn kÐm xa hµng vµi chôc n¨m so víi c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. NÕu kh«ng cã tèc ®é t¨ng trëng cao (tèc ®é t¨ng GDP tõ 8-10% kÐo dµi hµng thËp kû qua) th× lµm sao cã thÓ ®uæi kÞp c¸c níc kh¸c. Tèc ®é ph¸t triÓn cao trong mét thêi gian dµi ®· ®¸nh gi¸ lµ sù “thÇn kú” cña Ch©u ¸. Nhng t¹i sao nã l¹i lµ nguyªn nh©n g©y nªn khñng ho¶ng. Tèc ®é t¨ng trëng cao tuy nhiªn l¹i cã sù ®Çu t mÊt c©n ®èi vµ thiÕu hiÖu qu¶, ®Æc biÖt vµo c¸c lÜnh vùc h¹ tÇng. Vµo nh÷ng n¨m 1990 Th¸i Lan ®· tËp trung mét lîng vèn lín vµo c¶i t¹o vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vît qu¶ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña níc nµy. C¬ së h¹ tÇng lµ lÜnh vùc ®Çu t víi sè lîng vèn lín, nÒn t¶ng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tuy nhiªn nã cã thêi gian thu håi rÊt dµi. ViÖc ®Çu t nµy cã thÓ kÝch thÝch t¨ng trëng kinh tÕ do ®Çu t t¨ng lªn nhng kÌm theo nã lµ g¸nh nÆng nî cña ChÝnh phñ (chñ yÕu lµ nî níc ngoµi. Thªm vµo ®ã trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp l¹i ®Çu t qu¸ thiªn lÖch vµo thÞ trêng bÊt ®éng s¶n ®ßi hái ph¶i cã thêi gian dµi vµ rñi ro cña ho¹t ®éng nµy lµ rÊt cao. Trong khi c¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan l¹i sö dông chñ yÕu lµ nî ng¾n h¹n ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp nµy ph¶i cã “®é thanh kho¶n cao” tøc lµ cã lîng vèn lu ®éng, tiÒn kh¸ lín míi ®¶m b¶n kh¶ n¨ng chi tr¶ khi cha thÓ b¸n ngay ®îc tµi s¶n ®Çu t. Thùc tÕ kh«ng ph¶i nh vËy, c¸c ng©n hµng s½n sµng cho c¸c doanh nghiÖp vay tiÒn b»ng c¸ch thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n. Mét ®iÒu ®Æc biÖt nguy hiÓm, bëi biÕn ®éng cña t tëng nµy rÊt khã dù ®o¸n. Thùc tÕ ®· chøng minh lµ ë Th¸i Lan phÇn vay n¬ kinh doanh bÊt ®éng s¶n t¨ng víi tèc ®é bµng kho¶n 10 lÇn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ Th¸i Lan. Mét sù t¨ng còng å ¹t trong khi sö dông hÕt dÉn ®Õn mét sù gi¶m gi¸ 6 cña khu vùc bÊt ®éng s¶n. §iÒu nµy sÏ dÉn®Õn viÖc khñng ho¶ng ë khu vùc bÊt ®éng s¶n vµ ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c Doanh nghiÖp sau ®ã ¶nh hëng hµng lo¹t ®Õn c¸c ng©n hµng vµ C«ng ty tµi chÝnh vµo t×nh tr¹ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Nh vËy nguyªn nh©n ®Çu tiªn cÇn kh¼ng ®Þnh lµ do sù ®Çu t mÊt c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ cña c¸c níc nµy, ®Æc biÖt lµ Th¸i Lan. Khñng ho¶ng nî ®ång USD. Trong mét thêi gian dµi, c¸c níc §«ng Nam ¸ ®· g¾n tû gi¸ håi ®o¸i cña m×nh víi ®ång USSD. C¸c Doanh nghiÖp, ng©n hµng trong níc vµ c¶ nhµ ®Çu t níc ngoµi dÇn dµ tin tëng vµo sù æn ®Þnh cña ®éng néi tÖ ®èi víi USD. Thªm vµo ®ã, trong mÊy n¨m qua, c¸c níc nµy ®· tù do ho¸ vµ më cöa thÞ trêng vèn cña m×nh, tµo ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c Doanh nghiÖp vµ ng©n hµng trong níc lÇn giíi ®Çu t tµi chÝnh thÕ giíi cho vay ®ång USD l·i suÊt thÊp, cho vay l¹i b»ng ®ång néi tÖ suÊt cao ¨n chªnh lÖch l·i suÊt mµ kh«ng ph¶i lo sî rñi ro ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ. Nh vËy dù tr÷ ngo¹i tÖ ®· kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî níc ngoµi,. V× dßng ch¶y USD vµo nhiÒu nh vËy (thÓ hiÖn b»ng viÖc vay ng©n hµng níc ngoµi0 nªn dï 4 níc trªn gÆp thiÕu hôt lín táng c¸n c©n thanh to¸n ®¬ng kú 9tõ 4% ®Õn 8% GDP), ®ång tiÒn cña níc hä vÉn æn ®Þnh so víi USD. Trong n¨m 1996, xuÊt khÈu vµ t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c níc nµy b¾t ®Çu chËm l¹i, nhiÒu ng©n hµng vµ C«ng ty tµi chÝnh b¾t ®Çu bÞ khã kh¨n v× cho vay qu¸ nhiÒu vµo khu vùc ®Þa èc. C¸c nhµ ®Çu t tµi chÝnh quèc tÕ v× cËy b¾t ®Çu ®Æt dÇu hái vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ tiÕp tôc duy tr× l·i suÊt cao ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ håi ®o¸i cña níc nµy. L·i suÊt cao sÏ thu hót luång tµi chÝnh tõ níc ngoµi vµo nhiÒu cung vÒ ngoµi tÖ )USD) nhiÒu vµ nh vËy vÉn cã kh¶ n¨ng gi÷ æn ®Þnh ®îc tû gi¸. Qua sù ph©n tÝch ë trªn ®©y th× cã thÓ thÊy ®îc viÖc vay nî níc ngoµi cã thÓ gióp c¸c níc t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, tuy nhiªn nã còng cã thÓ “bãp chÕt” c¸c níc nµy nÕu nguån vay ®ã kh«ng ®îc sö dông ®óng môc ®Ých vµ cã hiÖu qu¶. Mét bµi häc ®Æc gi¸ cho viÖc qu¶n lý nî níc ngoµi ®èi víi khu vùc t nh©n, khu vùc mµ ChÝnh phñ kh«ng kiÓm so¸t ®îc hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm soat. Sù ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng tµi chÝnh. 7 §îc sù th«ng tho¸ng h¬n trong viÖc vay vèn tõ níc ngoµi tõ phÝa ChÝnh phñ. C¸c ng©n hµng ®· huy ®éng vèn USD tõ c¸c ng©n hµng níc ngoµi víi l·i suÊt thÊp. PhÇn lín sè cho vay nµy nh»m tµi trî c¸c dù ¸n bÊt ®éng s¶n (cao èc v¨n phßng, chung c vµ nhµ ë, kh¸ch s¹n...), c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t lín vµo c¸c khu vùc hiÖn trªn thÕ giíi ®ang thõa søc còng nh ho¸ dÇu, xe «t«, s¾t thÐp...hay tµi trî c¸c giíi ®Çu t tµi chÝnh trong níc mua cæ phiÕu. Khi thÞ trêng ®Þa èc suy gi¶m vµ thÞ trêng chÝnh kho¸n bÞ ph¸ gi¸ m¹nh vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp kh«ng sinh lîi (v× bÞ c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi) th× c¸c bªn nî bÞ thua lç, ph¸ s¶n; kÐo ®Õn lµm cho c¸c ng©n hµng vµ c«ng ty tµi chÝnh gÆp khñng ho¶ng. HiÖn nay, sè d nî qu¸ h¹n (con nî kh«ng tr¶ l·i tõ 6 th¸ng trë lªn) ®¹t møc 23% cña Malaysia, 205 GDP ë Th¸i Lan, 115 ë Indonesia vµ 8% ë Philippine. §Ó cã thÓ thÊy ®îc møc ®é cña c¸c con sè ®ßi/GDP lµ 11% vµ NhËt ®· ph¶i tr¶i qua 7 n¨m t¨ng trëng chËm mµ vÉn cha tho¸t ra khái khñng ho¶ng ng©n hµng. Cïng víi sai lÇm trong viÖc cho vay, mét nh©n tè quan träng ë ®©y n÷a lµ tÖ n¹n tham nhòng trong hÖ thèng ng©n hµng. C¸c tËp ®oµn lín ®· thao tóng nhiÒu c¸n bé ng©n hµng, lµm cho sè mãn vay kh«ng ®îc ®¸nh gi¸ cµng vµ chÝnh x¸c ngµy mét t¨ng. Nh vËy mét nguyªn nh©n n÷a ®· ph©n tÝch lµ sù yÕu kÐm cña hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c trung gian tµi chÝnh. Sù yÕu kÐm thÓ hiÖn trong ph¬ng tøch hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¬ng híng vµ môc tiªu kinh doanh ®· kh«ng ®îc x¸c ®Þnh râ rµng. Hä chØ nh×n thÊy lîi nhu©n tríc m¾t mµ kh«ng tÝnh ®Õn t¬ng lai ph¸t triÓn cña ng©n hµng vµ sù ®ãng gãp cña ng©n hµng vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét tû kÖ nî khã ®ßi rÊt cao cóng cha thÓ nãi hÕt ®îc ý nghÜa trong vÊn ®Ò nµy. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng ph¶i theo sù chØ ®¹o vµ môc ®Ých ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Sai lÇm trong chiÕn lîc xuÊt khÈu Trong suèt mét thËp kû tõ n¨m 1985 - 1995, ®ång USD ®· mÊt gi¸ mét nöa so víi c¸c ®ång tiÒn m¹nh kh¸c nh DM cña §øc vµ Yªn NhËt. Do viÖc g¾n chÆt tû gi¸, hèi ®o¸i cña m×nh so víi hµng ho¸ thÞ trêng Ch©u ¸ vµ NhËt. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y USD ®· t¨ng gaias kho¶ng 20% so víi DM vµ Yªn, lµm gi¶m bít tÝnh c¹nh tranh c¶u hµng ho¸ §«ng Nam ¸. ®Æc biÖt lµ quan träng h¬n, n¨m 1994 Trung quèc ®· ph¸ gi¸i ®ång nh©n d©n tÖ 8 kho¶ng 30% lµm cho c¸c mÆt hµng chÕ biÕn cña Trung Quèc ®· hÊp dÉn trªn thÞ trêng thÕ giíi. LÊn ¸t thÞ phÇn cña c¸c níc §«ng Nam ¸. Thªm vµo ®ã, gi¸ kinh doanh vµ sinh ho¹t ë thñ ®« c¸c níc trong khu vùc trong mÊy n¨m qua ®· trë thµnh ®¾t nhÊt thÕ giíi, lµm cho c¸c níc nµy mÊt ®i lîi thÕ so s¸nh gi¸ c¶. Tæng kim g¹ch xuÊt khÈu cña c¸c níc Asean sau khi t¨ng trëng kho¶n 20% mçi n¨m trong hai n¨m 1994 - 1995 ®· gi¶m m¹nh cßn 8% trong n¨m 1996. §ång thêi víi viÖc gi¶m xuÊt khÈu lµ viÖc t¨ng nhËp khÈu, c¸c níc nµy ®· theo ®uæi chÝnh s¸ch theo híng xuÊt khÈu mét c¸ch cøng nh¾c vµ tËp trung qu¸ cao vµo mét vµi mÆt hµng theo kiÓu “®éc canh” ®· lµm mÊt dÇu kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng Quèc tÕ vµ c«ng nghÖ chËm ®îc ®æi míi lµm cho tèc ®é xuÊt khÈu gi¶m dÉn vµ nhËp khÈy t¨ng lªn, kÕt qu¶ th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai t¨ng cao (th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai n¨m 1996 cña Th¸i Lan lµ 8,5% so víi GDP, Philippine lµ 13%. §Ó bï ®¾p thiÕu hôt ngo¹i tÖ ph¶i bæ xung b»ng vay nî, mµ chñ yÕu lµ vay nî ng¾n h¹n níc ngoµi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng nhuËn lîi vµ l·i suÊt cao. ViÖc chÝnh s¸ch tû gi¸ g½n chÆt víi ®ång USD, c¬ chÕ tû gi¸ cè ®Þnh duy tr× qu¸ l©u nh ph©n tÝch ë trªn lµ cã lîi cho xuÊt khÈu khi ®ång USD gi¶m gi¸ vµ kh«ng lîi khi USD t¨ng gi¸. Trong suèt 13 n¨m qua, tû g¸i ®ång Baht Thai Lan so víi ®ång USD lu«n ë møc 24 - 25 Baht/USD. ChÝnh s¸ch nµy trong thêi gian gÇn ®©y ®· võa k×m h·m xuÊt khÈu, võa kÝch thÝch tiªu dïng qu¸ møc. HËu qu¶ lµ chÝnh s¸ch híng vÒ xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng kh«ng thùc hiÖn ®îc, cßn xu híng ®Çu t níc ngoµi ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu l¹i béc lé kh¸ râ nÐt. T×nh tr¹nh nµy cµng lµm cho nhËp khÈu bÞ ®Èy lªn, c¸n c©n th¬ng m¹i thªm th©m hôt vµ c¨ng th¼ng h¬n tríc. Nh vËy nguyªn nh©n ®îc nªu ra ë ®©y lµ c¸c níc nµy ®· ®¸nh mÊt ®i lîi thÕ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu do nguån tµi nguyªn phong phó céng víi gi¸ nh©n c«ng rÎ h¬n so víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi. 2. ¶nh hëng khñng ho¶ng tiÒn tÖ ®Õn nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trong khu vùc Tiªu cùc Sù ph¸ gi¸ cña ®ång bath vµ c¸c ®ång tiÒn kh¸c cña c¸c níc §«ng nam ¸ g©y ra hËu qu¶ rÊt nghiªm träng, l©u dµi vµ t¸c ®éng xÊu ®Õn mäi ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. 9 Trong giai ®o¹n tríc vµ trong khñng ho¶ng, c¸c níc ®Òu ph¶i tiªu tèn sè lîng ngo¹i tÖ lín ®Ó gi÷ cho ®ång tiÒn kh«ng bÞ mÊt gi¸ qu¸ møc. Th¸i Lan ®· sö dông 15 tû USD trong tæng 33 tû USD dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Nhµ níc ®Ó cøu nguy cho ®ång bath, Philipin còng ®· sö dông 20% tæng sè dù tr÷ ®Ó hç trî cho ®ång peso. C¸c níc kh¸c nh Malaysia, Indonesia còng sö dông nh÷ng tû ®« la Mü vµo môc ®Ých nãi trªn. Nî níc ngoµi tÝnh b»ng ngo¹i tÖ t¨ng lªn kho¶ng 25 - 40% tuú theo møc ®é ph¸ gi¸ cña ®ång tiÒn. Nh vËy nî níc ngoµi cña Th¸i Lan tõ 85 tû USD lªn 119 tû USD, Malaysia tõ 29 tû USD lªn 36,5 tû USD, Philipin tõ 43,5 tû USD lªn 54,5 tû USD, Indonesia tõ 10,93 tû USD lªn 150,8 tû USD. Ho¹t ®éng ®Çu t, kinh doanh bÞ ®×nh ®èn, hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bÞ ph¸ s¶n. Do ®ång tiÒn mÊt gi¸, nÒn kinh tÕ vÜ m« kh«ng æn ®Þnh, nguån ®Çu t níc ngoµi sÏ bÞ gi¶m sót vµ cã thÓ sÏ chuyÓn sang c¸c khu vùc kh¸c æn ®Þnh vµ cã l¬Þ thÕ h¬n nh Trung Quèc, khu vùc Mü la tinh ... HÖ thèng ®æ vì g©y søc Ðp l¹m ph¸t, gi¶m thu nhËp cña ngêi lao ®éng, t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸c mÆt cña ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi. Cuèi cïng ®Ó kh¾c phôc ®îc hËu qu¶ khñng ho¶ng, æn ®Þnh trë l¹i nÒn kinh tÕ c©n b»ng míi, c¸c quèc gia nµy ph¶i tiªu tèn mét lîng tµi chÝnh lín, theo íc tÝnh vµo kho¶ng trªn díi 10% GDP. ®©y lµ khã kh¨n lín nhÊt kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc trong thêi gian ng¾n. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, cuéc khñng ho¶ng cã nh÷ng yÕu tè tÝch cùc sau: TÝch cùc Gi¶m gi¸ ®ång tiÒn l¹i gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, hµng xuÊt khÈu cña c¸c níc nµy cã thªm c¹nh tranh lín trªn thÞ trêng trêng quèc tÕ nhÊt lµ trong t¬ng quan so s¸nh víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña nh÷ng níc trong khu vùc cã ®ång tiÒn æn ®Þnh h¬n. C¸c yÕu tè ®Çu vµo tÝnh b»ng ngo¹i tÖ, bao gåm tiÒn l¬ng ®Êt ®ai dÞch vô . .. gi¶m mét c¸ch t¬ng ®èi cao s¬ víi c¸c níc kh¸c, nªn khi khñng ho¶ng kÕt thóc th× chÝnh c¸c níc nµy l¹i cã lîi thuÕ thu hót vèn ®©u t, c¶ ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu t gi¸n tiÕp. 10 NÕu xÐt vÒ l©u dµi th× ®©y lµ dÞp c¸c níc nµy rót ra ®îc c¸c bµi häc ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch vÜ m« . .. t¹o ®éng lùc thóc ®Èy sù t¨ng trëng nÒn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng h¬n. Dï cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ t¸c ®éng tiªu cùc hay tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ x· héi ra sao, vÊn ®Ò nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng lµ rÊt cÇn thiÕt. Tríc tiªn kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn yÕu tè t×nh tr¹ng t¨ng trëng kinh tÕ qu¸ nãng (tèc ®é t¨ng GDP tõ 8 ®Õn 10%) kÐo dµi hµng chôc n¨m vµ ®Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®· ®Çu t qu¸ lín vµo thÞ trêng bÊt ®éng s¶n b»ng nguån vèn ng¾n h¹n, do vËy vÊn ®Ò c¸c quèc gia nµy ch×m ngËp trong nî nÇn lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Thªm vµo ®ã, nÒn kinh tÕ cña c¸c níc nµy trong khi theo ®uæi chÝnh s¸ch híng vÒ xuÊt khÈu ®· qu¸ cøng nh¾c vµ tËp trung vµo mét sè mÆt hµng theo kiÓu ®éc canh ®· gi¸n tiÕp lµm mÊt kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa dÞch vô trªn thÞ trêng trêng quèc tÕ, lµm chËm tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ vµ tÊt nhiªn xuÊt khÈu gi¶m dÇn, nhËp khÈu t¨ng lªn kÕt qu¶ lµ th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai. Ngoµi ra cã mét nguyªn nh©n buéc ph¶i kÓ ®Õn lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc nµy d¹ chñ yÕu vµo ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi (nguån nhËp khÈu vèn quan träng ) nhng ®Çu t l¹i kh«ng hiÖu qu¶ lµm cho g¸nh nÆng nî níc ngoµi t¨ng nhanh, c¬ cÊu vèn ®Çu t níc ngoµi kh«ng hîp lý, chøa ®ùng nhiÒu rñi ro . Vèn ®Çu t trùc tiÕp chØ chiÕm kho¶ng 20% tæng sè vèn 80% cßn l¹i lµ vèn ®Çu t gi¸n tiÕp vµo c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu trªn thÞ trêng chøng kho¸n nªn khi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu c¬, b¸n th¸o chøng kho¸n vµ chuyÓn ®æi ra ngo¹i tÖ ®· lµm sôt gi¸ ®ång néi tÖ ngay lËp tøc. MÆt kh¸c, viÖc duy tr× c¬ chÕ tû gi¸ cøng nh¾c víi chÝnh s¸ch tû gi¸ g¾n chÆt víi ®ång §«la Mü qu¸ l©u ®· k×m h·m xuÊt khÈu, kÝch thÝch tiªu dïng qu¸ møc, xu híng ®Çu t níc ngoµi thay thÕ hµng nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn béc lé râ nÐt, c¸n c©n th¬ng m¹i thªm th©m hôt hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c trong bèi c¶nh nµy l¹i cha ph¸t triÓn kÞp ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. ViÖc cÊp tÝn dông bõa b·i (Ng©n hµng cho vay thÕ chÊp chñ yÕu b»ng bÊt ®éng s¶n) v« h×nh chung ®· khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ vµo bÊt ®éng s¶n vµ thÞ trêng trêng chøng kho¸n còng nh viÖc bïng næ vay nî níc ngoµi ë khu vùc t nh©n. Cã thÓ nãi, ®©y lµ nh÷ng yÕu tè thÓ hiÖn sù yÕu kÐm cña ho¹t ®éng thanh tra ng©n hµng. H¬n n÷a, viÖc ®iÒu hµnh thiÕu sù ¨n khíp gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh còng dÉn ®Õn tiªu dïng vµ chi tiªu ng©n s¸ch nhµ níc t¨ng m¹nh kÐo theo më réng qui 11 m« tÝn dông vèn kh«ng chÊt lîng vµ t¨ng nhanh c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c ngoµi kÕ ho¹ch. 3. BiÖn ph¸p kh¾c phôc Qua mét vµi nguyªn nh©n ®iÓn h×nh trªn, chóng ta cµng kh¼ng ®Þnh r»ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÕn tÖ ë Ch©u ¸ lµ kÕt côc kh«ng thÓ tr¸nh khái. §øng tríc diÔn biÕn ngµy cµng mét xÊu vµ phøc t¹p cña cuéc khñng ho¶ng, ChÝnh phñ c¸c níc Ch©u ¸ ®· ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh: ChÝnh s¸ch th¾t lng béc bông: §øng tríc bÊt kú mét cuéc khñng kho¶ng nµo, khi ®îc yªu cÇu trî gióp, IMF bao giê còng khuyÕn nghÞ c¸c níc thµnh viªn h¹n chÕ chi tiªu, c¶i thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, h¹n chÕ th©m hôt ng©n s¸ch, th¾t chÆt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. GÇn ®©y cã thªm c¸c ®iÒu kiÖn nh n©ng l·i xuÊt cña ®ång chÝ néi tÖ cñng cè, s¸t nhËp ®iÒu chØnh hÖ thèng ng©n hµng, tµi chÝnh. ChÝnh s¸ch tæng hîp nµy cã thÓ ®îc gäi lµ chÝnh s¸ch gi¶m ph¸t, v× cïng mét lóc nã chÆn ®øng nguån tµi trî cho nÒn kinh tÕ th«ng qua hai luång chÝnh lµ ®Çu t cña nhµ níc vµ cÊp tiÕn dông cña hÖ thèng ng©n hµng. BiÖn ph¸p n©ng cao l·i suÊt ®Ó æn ®Þnh ®ång néi tÖ cã lÏ chØ ®óng khi lîng tiÒn ngoµi luång lín vµ ngêi d©n mÊt lßng tin vµ ®ång néi tÖ, ch¹y theo ®éng ngo¹i tÖ USD. L·i suÊt cao dÔ ®em l¹i nh÷ng t¸c h¹i kh«ng thÓ nêng tríc ®îc vÒ ng¾n h¹n ®èi víi nÒn kinh tÕ, nh lµm bÕ t¾c vÒ vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt; vµ lµm cho viÖc t¸i cÊp vèn cña hÖ thèng tµi chÝnh l¹i ®¾t thªm. Thay ®æi ®iÒu hµnh. KiÓm so¸t tµi chÝnh còng nh æn ®Þnh tû gi¸ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ lÖ thuéc nhiÒu vµo thùc tr¹ng c¬ cÊu tµi chÝnh, tiÒn teejk cña níc bÞ khñng ho¶ng. ViÖc ®Ó cho ®ång chÝ tiÒn mÊt g¸i, ngoµi yÕu tè bÊt æn vÒ x· héi, lµm t¨ng søc Ðp vÒ l¹m ph¸t vµ kh¶ n¨ng xö lý nî níc ngoµi. Vai trß cña c¸c níc lín. Theo sè liÖu thèng kª cña T¹p chÝ Economist th× kho¶ng 30% lîng hµng n«ng s¶n cña Mü xuÊt sang §«ng ¸ bÞ t¾c nghÏn vÞ kh«ng cã nhu cÇu, vµ thõa 2,4 tû tÇn ngò cèc buéc nhµ níc ph¶i, mua vµ ph©n ph¸t cho c¸c níc nghÌo kh¸c. 12 - Vai trß cña Mü trong viÖc thóc Ðp c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ can thiÖp vµo c¸c níc kh¸c bÞ khñng ho¶ng sÏ yÕu dÇn ®i v×: Kh¶ n¨ng tµi chÝnh quèc tÕ vµ tÝnh h÷u hiÖu cña c¸c kho¶n vay cïng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn vay hµ kh¸c. - YÕu tè vµ vai trß cña NhËt b¶n cã lÏ h¬i ®îc ®Ò cao trong viÖc gióp ®ì c¸c níc bÞ khñng kho¶ng. Bëi v× nÒn kinh tÕ NhËt Ýt nhÊt còng ph¶i mÊt 2-3 n¨m míi håi phôc ®îc. - Kh¶ n¨ng biÕn ®éng tµi chÝnh toµn cÇu cã thÓ sÏ x¶y ra bëi hai tiÒn n¨ng khñng ho¶ng lµ Nga vµ Braxin, còng nh viÖc Trung Quèc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh trong n¨m 1999. Tù cøu lÊy m×nh: - HiÖn giê c¸c níc trong khu vùc ®iÒu ®· nhËn ra r»ng ph¶i tù do lÊy m×nh trîc vµ tr¸ch cÇu cøu níc ngoµi. Muèn vËy, c¸c níc ph¶i lËp ra chiÕn lîc ®iÒu chØnh c¬ cÊu trung h¹n (3-5 n¨m) nh»m tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ mÆt c¬ cÊu, tæ chøc vµ chÝnh s¸ch ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, kiÓm so¸t chÆt cho vay, ®Çu t gi¸n tiÕp... -KhuyÕn khÝch ®Çu t vµ tiªu dïng trong níc lµ mét chÝnh s¸ch ®óng cÇn ph¶i lµm. -T¸i thiÕt lËp lßng tin b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau nh gi÷ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, gi¸o dôc vµ ®Ó cao ý thøc ®ång t©m hiÖp lùc cña nh©n d©n trong viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña khñng ho¶ng. Tãm l¹i mét lo¹t c¸c nghiªn cøu, ph©n tÝch vÒ khñng ho¶ng trªn thÞ trêng trêng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ nh»m t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn khñng ho¶ng, xem xÐt nh÷ng yÕu tè cã thÓ ¶nh hëng tíi thÞ trêng trêng tiÒn tÖ ViÖt Nam nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. LiÖu ViÖt Nam - thµnh viªn thø 7 cña ASEAN cã thÓ ®øng ngoµi cuéc hay kh«ng? trong khi cã n¨m quèc gia trong khèi nµy ®· r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ. 4. Kh¶ n¨ng ¶nh hëng khñng ho¶ng tiÒn tÖ khu vùc ®Õn thÞ trêng vµ nÒn kinh tÕ níc ta. Tríc tiªn chóng ta cÇn nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t kh¶ n¨ng ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ cña khu vùc ®èi víi thÞ trêng tiÒn tÖ vµ nÒn kinh tÕ níc ta. NÕu xÐt trªn ph¬ng diÖn trùc tiÕp th× cho tíi thêi ®iÓm 13 nµy, khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë mét sè níc trong khu vùc cha ¶nh hëng lín tíi thÞ trêng tiÒn tÖ ViÖt Nam. §ã lµ v× tuy níc ta ra nhËp ASEAN håi th¸ng 7/1995 nhng ta cha thùc sù cã quan hÖ g¾n bã vÒ kinh tÕ víi c¸c níc trong khèi còng nh cha chÞu ¶nh hëng nhiÒu cña sù liªn kÕt tiÒn tÖ trong khu vùc. §ång Bath vµ c¸c ®ång tiÒn cña c¸c níc kh¸c trong khèi ASEAN kh«ng gi÷ vai trß trùc tiÕp trong quan hÖ tµi chÝnh mËu dÞch vµ thanh to¸n víi ta. MÆt kh¸c, ®ång tiÒn níc ta cha chuyÓn ®æi, thÞ trêng cña ta cha ph¸t triÓn ®Çy ®ñ ®Ó cã thÓ hoµ nhËp vµo thÞ trêng Tµi chÝnh khu vùc, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi vÉn cßn ®îc kiÓm so¸t kh¸ chÆt chÏ( nh h¹n chÕ ®èi víi c¸c Ng©n hµng níc ngoµi trong ho¹t ®éng cho vay b»ng ViÖt Nam ®ång, mua b¸n tr¸i phiÕu kho b¹c, tù do chuyÓn nhîng hay mua b¸n ngo¹i tÖ víi khèi lîng lín, nªn kh«ng thÓ cã ®Çu c¬ lòng ®o¹n, ph¸ gi¸ ®ång tiÒn tõ bªn ngoµi ®îc. §ã lµ cha kÓ ®Õn yÕu tè thÞ trêng trêng chøng kho¸n ë níc ta cha thùc sù ra ®êi, nguån vèn ®Çu t níc ngoµi chñ yÕu lµ FDI vµ ODA. Tuy nhiªn, chóng ta còng kh«ng ®îc bá qua bÊt cø mét t¸c ®éng nµo ë cuéc khñng ho¶ng nµy tíi nÒn kinh tÕ. Xu híng mÊt gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc ®ång nghÜa víi sù t¨ng lªn cña kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ (bëi gi¸ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trë nªn cao h¬n so víi gi¸ hµng ho¸ cïng lo¹i cña c¸c níc khñng ho¶ng). Nh vËy, nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch b¶o hé cha nhµ xuÊt khÈu th× míi mong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn ®îc. Kh¶ n¨ng hµng ho¸ cña c¸c níc cã ®ång tiÒn gi¶m m¹nh trµn vµo ViÖt nam qua con ®êng nhËp lËu còng sÏ gia t¨ng lµm t¨ng cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng trêng tù do, tû gi¸ thÞ trêng tù do sÏ ph¸t triÓn lªn g©y ¸p lùc gi¶m gi¸ ®ång ViÖt nam. Hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc. V× vËy, khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ®· phÇn nµo ¶nh hëng ®Õn lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam, ®ßi hái chÝnh phñ t¨ng cêng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý hµng ho¸ nhËp khÈu vµ chèng bu«n b¸n hµng nhËp lËu ngay trong thêi gian hiÖn nay. T©m lý cña ngêi d©n trªn thÞ trêng ë ®©y chóng ta còng cÇn xem xÐt sù ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tíi t©m lý ngêi d©n trªn thÞ trêng. Kinh nghiÖm cña c¸c níc cho ta thÊy r»ng nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®îc t©m tr¹ng hoang mang cña ngêi d©n vÒ sù trît gi¸ ®ång tiÒn th× c¬n sèt USD ®· lan nhanh sang thÞ trêng trêng tÝn dông lµm c¸c ng©n hµng lao ®ao, trùc tiÕp ¶nh hëng tíi c¬ cÊu tiÒn göi ng©n hµng, ®Õn ho¹t ®éng giao dÞch ngo¹i tÖ theo chiÒu híng xÊu vµ tÊt yÕu ¶nh hëng l©y sang thÞ trêng chøng kho¸n. Khi ®ã dÉn ®Õn mét cuéc khñng ho¶ng tµi 14 chÝnh ng©n hµng, rÊt cã thÓ l¹i xuÊt hiÖn khñng ho¶ng kinh tÕ. Còng cÇn nãi thªm r»ng thÞ trêng vèn trong ®ã cã thÞ trêng chøng kho¸n vµ thÞ trêng tÝn dông lµ nh÷ng lÜnh vùc nhËy c¶m mµ bän ®Çu c¬ nh»m vµo. Nhng cã ®iÒu lµ chóng khã trùc tiÕp tÊn c«ng mµ chØ thêng lîi dông t©m lý hoang mang cña chñ ®Çu t trong thÞ trêng. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Õn m«i trêng. Mét hËu qu¶ kh¸c kh«ng thÓ tr¸nh khái cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ g©y ¶nh hëng tíi m«i trêng ®Çu t cña toµn khu vùc, trong ®ã cã ViÖt nam còng ph¶i ®îc tÝnh ®Õn. ThÞ trêng c¸c níc Asean Ýt nhiÒu sÏ trë lªn kÐm hÊp dÉn v× yÕu tè rñi ro cao, c¸c nhµ ®Çu t cã xu híng chuyÓn vèn cña m×nh sang ®Çu t cho c¸c khu vùc, c¸c quèc gia æn ®Þnh h¬n. §iÒu nµy dÉn tíi luång ®©u t níc ngoµi å ¹t chÈy ra, t¸c ®éng xÊu t¬Ý c¬ cÊu vèn ®Çu t, ¶nh hëng ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ vµ dù tr÷ quèc gia ngßai ra chÝnh b¶n th©n c¸c níc trong khu vùc ®ang gÆp khã kh¨n do cuéc khñng ho¶ng nªn ®Çu t vµo ViÖt nam còng gi¶m m¹nh. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ. H¬n thÕ, cuéc khñng ho¶ng nµy còng g©y ¶nh hëng lín ®Õn lÜnh vùc Tµi chÝnh tiÒn tÖ. Tríc hÕt, nã t¸c ®éng tíi c¬ cÊu tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ t¨ng kh¸ nhanh. Giao dÞch trªn thÞ trêng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng còng nh thÞ trêng ngo¹i tÖ nãi chung bÞ gi¶m sót. Nhu cÇu mua ngo¹i tÖ lu«n cao h¬n nhu cÇu b¸n dÉn ®Õn sù thiÕu hôt vÒ cung trÇm träng, gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng l¹i g©y søc Ðp gi¶m gi¸ ®ång ViÖt nam. ThÞ trêng ho¹t ®éng hçn lo¹n g©y nhiÒu khã kh¨n trong giao dÞch thanh to¸n. Thªm vµo ®ã thùc tr¹ng hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ huy ®éng vèn sÏ ®e do¹ kh¶ n¨ng thanh to¸n nî trong vµ ngoµi níc. Sù mÊt c©n ®èi cung cÇu tiÒn ViÖt nam trªn thÞ trêng sÏ t¹o søc Ðp t¨ng l·i suÊt ®ång néi tÖ trùc tiÕp g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t kinh doanh s¶n xuÊt. - Trªn ®©y, chóng ta míi chØ ®¬n thuÇn ph©n tÝch mét sè t¸c ®éng tiªu biÓu cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ tíi nÒn kinh tÕ ViÖt nam nãi chung, cha lîng ho¸ ®îc møc ®é tµn ph¸ cña nã mét c¸ch cô thÓ bëi v× suy cho cïng ®iÒu nµy v« cïng phøc t¹p. Song cÇn ph¶i ý thøc ®îc tríc thùc tÕ nh vËy ®Ó cã thÓ h¹n chÕ vµ phßng ngõa nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ d©y chuyÒn trªn tr¸nh 15 nh÷ng có sèc, nh÷ng diÔn biÕn bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ x· héi, chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p tríc m¾t vµ l©u dµi. Mét c©u hái ®îc ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó kiÒm chÕ vµ qu¶n lý ®îc khñng ho¶ng ? Qu¶n lý mét cuéc khñng ho¶ng kiÓu nµy lµ mét th¸ch thøc chÝnh trÞ v« cïng phøc t¹p. M©u thuÉn ®· tõng xÈy ra trong t duy kinh tÕ ®èi víi viÖc øng dông mét sè c¸c biÖn ph¸p trong ®ã cã biÖn ph¸p cøng r¾n vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ nghiªm kh¾c vÒ thuÕ kho¸. §iÒu nµy cã thÓ ®a nÒn kinh tÕ cña c¸c níc ®Õn chç suy th¸i nÆng nÒ, v× vËy ®Õn nay khã mµ cã thÓ kh«i phôc lßng tin vµ sù æn ®Þnh cña c¸c thÞ trêng hèi ®o¸i. Do ®ã, cÇn thiÕt chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c bµi häc vµ gi¶i ph¸p ®èi víi ViÖt nam. 16 PhÇn III Khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ vµ mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi ViÖt nam: Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©n ¸ vµ mét sè gi¶i ph¸p ®æi víi ViÖt Nam. §Ó kh¾c phôc nh÷ng ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng, ph¬ng ph¸p thÝch hîp vµ kh«n ngoan nhÊt hiÖn nay ®èi víi chóng ta lµ ph¶i cè g¾ng híng vµo viÖc thùc thi c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh, tr¸nh mäi có sèc kh«ng cÇn thiÕt, nhÊt lµ tr¸nh t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ m¹nh ®ång tiÒn ViÖt nam dÔ g©y rèi lo¹n trªn thÞ trêng do yÕu tè t©m lý. C¸c biÖn ph¸p nªn lµm lµ: Mét lµ: T¨ng cêng c«ng t¸c dù tr÷ , chèng l¹i mäi hiÖn tîng ®Çu c¬. Thùc hiÖn tèt cã biÖn ph¸p tËp trung hµng ho¸ cÇn thiÕt lËp tèt cho tiªu dïng, h¹n chÕ biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµo ®Çu th¸ng ®Çu n¨m g©y ¶nh hëng t©m lý ®Õn viÖc mÊt æn ®Þnh ®ång tiÒn vµ ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ViÖt nam. Yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi níc ngoµi lËp b¶ng c©n ®èi ngo¹i tÖ ngay tõ ®Çu n¨m ®Ó kÞp thêi n¾m b¾t nhu cÇu mua b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng. Cã chÝnh s¸ch l·i suÊt hÊp dÉn ®Ó thu hót tiÒn nhµn rçi trong d©n c (c¶ néi vµ ngo¹i) vµo tay nhµ níc ®Ó gi¶m ¸p lùc g©y mÊt ®ång tiÒn ViÖt nam. Hai lµ: TËp trung chØ ®¹o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông, kh¶ n¨ng tr¶ nî cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®Ó ChÝnh phñ cã c¬ së thùc hiÖn ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ phï hîp h¬n so víi sù thay ®æi cña t×nh h×nh bªn ngoµi vµ søc chÞu ®ùng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong níc. ThiÕt lËp mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t nh»m ng¨n chÆn c¸c ¶nh hëng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng, thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ c¶i thiÖn c©n b»ng th¬ng m¹i. Ba lµ: T¹o dùng cñng cè niÒm tin cho c¸c nhµ ®©u t níc ngoµi th«ng qua viÖc æn ®Þnh chÝnh s¸ch c¬ chÕ luËt ph¸p, cÇn nhanh chãng söa ®æi vµ ban hµnh míi c¸c chÝnh s¸ch thu hót FDI hÊp dÉn h¬n nh c¸c u ®·i vÒ thuÕ, tr¶ thuÕ ®Êt, c©n ®èi ngo¹i tÖ tiÕp tôc cÊp giÊy phÐp kinh doanh. TiÕp tôc duy tr× sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi kÕt hîp víi viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch më cöa h¬n n÷a vÒ mÆt th¬ng m¹i, ®Çu t vµo dÞch vô tµi chÝnh ®èi víi ®©u t trong vµ ngoµi níc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«i trêng kinh tÕ thuËn lîi, b×nh ®¼ng cho c¸c nhµ ®Çu t. 17 Bèn lµ: Thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p chuyÒn dÞch m¹nh vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®©u t, c¬ cÊu c«ng nghÖ vµ lao ®éng. §¶m b¶o x©y dùng kÕt cÊu kinh tÕ hîp lý, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, cã kh¶ n¨ng ph¸t huy hiÖu qu¶ sö dông vèn nhanh, ®¸p øng nhu cÇu tr¶ nî trong níc vµ níc ngoµi, gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt nam ë thÞ trêng néi ®Þa vµ quèc tÕ. N¨m lµ: C¶i c¸ch m¹nh vµ triÖt ®Ó ®Ó doanh nghiÖp nhµ níc n©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §Èy nhanh c¶i c¸ch doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch doanh nghÞªp nhµ níc theo híng t¨ng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm lµm gi¶m g¸nh nÆng ng©n s¸ch. ViÖc ph¸t triÓn kh«ng nªn chØ dùa vµo c¸c doanh nghiÖp nhµ níc mµ cßn cÇn tró träng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong níc. S¸u lµ: TËp trung huy ®éng nguån lùc trong níc khi thÞ trêng quèc tÕ ®ang nhiÒu biÕn ®éng khÈn tr¬ng thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông vµ chÊt lîng ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®Ó t¨ng uy tÝn cho ng©n hµng ®èi víi nh÷ng ngêi göi tiÕt kiÖm, ngêi vay vµ ngêi cho vay trong níc vµ ngoµi níc. §ång thêi xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp c¸c ®Þnh chÕ ®Çu t cã kh¶ n¨ng huy ®éng tèt h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm trong níc nh c¸c quü ®Çu t, dÞch vô tiÕt kiÖm bu ®iÖn. . . BÈy lµ: TriÖt ®Ó tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ ®i ®«i víi thiÕt lËp trËt tù kû c¬ng qu¶n lý tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ. Thùc hiÖn nghiªm c¸c chÕ ®é kÕ to¸n , thèng kª, kiÓm to¸n, c«ng khai ho¸ tµi chÝnh vµ chÕ ®é b¸o c¸o. t¨ng cêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra, gi¸ s¸t ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, gãp phÇn chèng l·ng phÝ, t¨ng tiÕt kiÖm, h¹n chÕ tiªu cùc, tham nhòng trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Tãm l¹i, cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ cña c¸c níc trong khu vùc tuy c¸c t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ tµi chÝnh ViÖt nam nhng nÕu chóng ta sím rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng ngõa h÷u hiÖu th× kh«ng nh÷ng cã thÓ h¹n chÕ ®îc sù ¶nh hëng mµ cßn t×m ra ®îc c¬ héi ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn nhanh h¬n. Tõ sù khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë Th¸i Lan ta rót ra nh÷ng bµi häc c¶nh tØnh cho cuéc khñng ho¶ng Tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ViÖt nam nh sau: Bµi häc thø nhÊt liªn quan ®Õn nhiÖm vô duy tr× thÕ c©n b»ng gi÷a c¸c biÓn sè vÜ m« trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi. ViÖc Th¸i Lan bÞ r¬i 18 vµo cuéc khñng ho¶ng nµy cã c¨n nguyªn s©u xa tõ mét chiÕn lîc ph¸t triÓn cã phÇn thiªn lÖch. Trong Ba thËp niªn, Th¸i Lan hÇu nh tËp trung mäi nç lùc cho môc tiªu t¨ng nhanh s¶n lîng vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ. NhiÖm vô ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh t¬ng xøng ®· kh«ng ®îc quan t©m ®óng møc. Theo sù xÕp h¹ng chÊt lîng tµi s¶n cã cña Ng©n hµng cña C«ng ty Morgan Stanley (Mü), hÖ thèng ng©n hµng Th¸i Lan thuéc lo¹i yÕu kÐm. ViÖc c¶i t¹o c¬ cÊu kh«ng ®ång bé ®· t¹o ra “gãt ch©n Asin” trong mét nÒn kinh tÕ vÒ c¨n b¶n lµ m¹nh cña Th¸i Lan. §ã lµ khu vùc tµi chÝnh. V× thÕ, khi nÒn kinh tÕ bíc vµo nhÞp t¨ng trëng míi, khi nhu cÇu ph¸t triÓn vµ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ, thay ®æi th× chØ cÇn mét sù cè cha nghiªm träng l¾m còng ®ñ ®Ó t¹o nªn c¬n b·o tµi chÝnh lín. §iÒu ®· xÈy ra ë Th¸i Lan, vÒ nguyªn t¾c còng cã thÓ xÈy ra víi bÊt kú nÒn kinh tÕ nµo kh¸c. Sù rèi lo¹n trong nÒn kinh tÕ Hµn Quèc hay søc chÊn ®éng m¹nh tõ cuéc khñng ho¶ng Th¸i Lan sang Malaysia, Philipin, Indonesia lµ nh÷ng b»ng chøng sinh ®éng. Logic nµy phï hîp víi dù ®o¸n mµ mét sè nhµ kinh tÕ ®a ra c¸ch ®©y vµi n¨m cho r»ng viÖc Ýt quan t©m ph¸t triÓn khu vùc tµi chÝnh, nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ nã víi hai cÊu tróc x¬ng sèng lµ ng©n hµng vµ thÞ trêng chøng kho¸n sÏ t¹o thµnh ®iÓm “t¾c nghÏn” lín nhÊt ®èi víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c “con rång”. Thùc tiÕn Th¸i Lan chøng nghiÖm r»ng ngay c¶ khi mét níc ®ang thùc thi ranh giíi gi÷a sù thÇn kú vµ khñng ho¶ng vÉn rÊt mong manh. Bµi häc thø hai liªn quan ®Õn m« h×nh t¨ng trëng híng vµo xuÊt khÈu. Trong thêi gian gÇn ®©y, søc t¨ng trëng xuÊt khÈu - ®éng lùc m¹nh nhÊt cña nÒn kinh tÕ Th¸i Lan bÞ suy yÕu nhanh chãng. N¨m 1996, xuÊt khÈu cña Th¸i Lan t¨ng cha ®Çy 4% so víi møc t¨ng b×nh qu©n h¬n 25% cña giai ®o¹n 1985-1995. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy lµ sù sôt gi¶m nhu cÇu trªn thÞ trêng s¶n phÈm hµng ®iÖn tö thÕ giíi, lµ sù xuèng dèc cña ngµnh sîi, dÖt tríc sù næi lªn cña Trung quèc víi t c¸ch lµ ®èi thñ c¹nh tranh hïng m¹nh nhÊt trong lÜnh vùc nµy. Gi¸ nh©n c«ng t¨ng lµm tiªu tan lîi thÕ dùa vµo nguån lao ®éng rÎ cña Th¸i Lan trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu quan träng. Sù suy yÕu nµy bÞ ®Èy nhanh h¬n bëi chÝnh s¸ch duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh chØ g¾n vµo mét ®ång ngo¹i tÖ m¹nh. Sù ®¾t lªn cña ®ång bath ®ång nghÜa víi sù suy yÕu søc c¹nh tranh xuÊt khÈu. Còng do sù ®¾t lªn ®ã, ngµnh du lÞch víi doanh sè hµng n¨m 4-5 tû USD trë nªn kÐm søc hÊp dÉn. Thu nhËp ngo¹i tÖ cña ®Êt níc gi¶m sót m¹nh. 19 Th©m hôt c¸n c©n mËu dÞch vµ thanh to¸n quèc tÕ gia t¨ng nhanh. §©y chÝnh lµ nguån gèc kinh tÕ trùc tiÕp cña sù rèi lo¹n tiÒn tÖ. Cã thÓ rót ra ®iÒu g× ë ®©y? Râ rµng kh«ng thÓ chØ dùa vµo c«ng thøc trõu tîng híng vµo xuÊt khÈu ®Ó dÔ dµng cã ®îc sù t¨ng trëng “thÇn kú” ®Ó chiÕn lîc nµy trë thµnh mét søc m¹nh thùc tÕ, ph¶i tÝnh thËt s¸t sao nh÷ng biÕn ®æi cña t×nh h×nh ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi chiÕn lîc c¹nh tranh. Khi ®ã, chÝnh s¸ch c¬ cÊu vµ chÝnh s¸ch thÞ trêng ®ñ linh ho¹t, cã n¨ng lùc, cã n¨ng lùc ph¶n øng nhanh, chÝnh s¸ch tû gi¸ ®ñ mÒm dÎo ®Ó cã thÓ duy tr× søc thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu vµ cã tÝnh sèng cßn ®ã ®· kh«ng ®îc Th¸i Lan ®¸p øng ®Çy ®ñ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Khi t¬ng quan tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång t×Òn m¹nh trªn thÕ giíi thay ®æi, khi thÞ trêng tiªu thô Ch©u ¸ cã xu híng b·o hoµ do møc t¨ng trëng s¶n phÈm nhanh h¬n nhiÒu s¬ víi nhu cÇu (v× ®Çu t gia t¨ng qu¸ nhanh) th× c¬ cÊu xuÊt khÈu vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Th¸i Lan vèn hîp lý trong nhiÒu n¨m tríc trë thµnh nh÷ng yÕu tè rñi ro. ChÝnh t¹i ®©y tiÒm chøa nh÷ng hiÓm ho¹ ®èi víi m« h×nh t¨ng trëng híng vµo xuÊt khÈu. bµi häc thø Ba ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ qu¶n lý ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh - ng©n hµng. kh¸c víi nhiÒu níc l¸ng giÒng còng theo ®uæi chiÕn lîc t¨ng trëng dùa vµo xuÊt khÈu, Th¸i Lan thùc thi chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång bath. Trªn thùc tÕ, chÝnh s¸ch nµy ®ång nghÜa víi xu híng ®¸nh gi¸ cao ®ång bath. VÒ dµi h¹n, c¸ch lµm nµy gièng c¸c níc ®i theo m« h×nh híng néi (khuyÕn khÝch s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu) h¬n lµ theo m« h×nh híng ngo¹i. HÖ qu¶ ®èi víi t¨ng trëng xuÊt khÈu cña nã, nh ®· nãi ë trªn, lµ tiªu cùc. §iÒu cÇn nhÊn m¹nh thªm lµ sù k×m nÐn tû gi¸ chøa ®ùng kh¶ n¨ng mÊt gi¸ cña ®ång bath vµ g©y bÊt æn ®Þnh tiÒn tÖ. VØ sù k×m nÐn ®ã, gÇn ®©y, khi sù suy gi¶m kinh tÕ vµ nh÷ng c¨ng th¼ng trong c¸n c©n thanh to¸n béc lé, khi híng kinh doanh chuyÓn m¹nh sang phÝa ®Çu c¬, th× chØ cÇn mét dù ®o¸n vÒ kh¶ n¨ng mÊt gi¸ cña ®ång bath còng ®ñ søc t¹o thµnh c¬n lèc ®Çu c¬ tiÒn tÖ. C¸c nhµ ®Çu c¬ ®ua nhau vay ®ång bath ë ng©n hµng, b¸n lÊy ®« la ®Ó chê thu lîi lín trong vßng quay ngîc l¹i cña ®ång tiÒn. §©y chÝnh lµ lý do trùc tiÕp ®Èy nÒn kinh tÕ Th¸i Lan vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh. 20