Đăng ký Đăng nhập

Tài liệu Khóc thầm

.PDF
74
376
119

Mô tả:

khóc thầm
Khóc th m 1 www.hobieuchanh.com Khóc th m Bi u Chánh I - Khách l n nhà Em i, em! Hu v i lài b a nay tr bông h t, thi t là p ra ây coi ch i, em! y là m y l i c a m t cô m n , m i m i chín tu i tên là Ðoàn Thu Hà, l i n gi chi u, ng gi a v n hoa tr c nhà, kêu mà nói v i em trai Ðoàn Công n. Công C n ã c m i l m tu i r i, nh ng vì trò nh x ng, nh vóc nên ng i không quen bi t, ai th y trò c ng t ng trò ch ng l i m i ba tu i mà thôi. Trò ch ng tay ng d a lan can tr c c a, ng nh p chân hút gió, b ng nghe ch kêu, li n day qua ngó ch mà c i, r i th ng th ng b c xu ng th m i ra sân. Thu Hà v i Công C n là con c a th y H i ng Ðoàn Công Chánh M Th nh, nhà c t d a ng Th t N t i Long Xuyên, Thu Hà h c tr ng N h c ng trên Sài Gòn, hôm tháng tr c thi u luôn hai khoa, l y c Diplôme và Brevet Élémentaire. Còn Công C n thì h c tr ng Chasseloup Laubat, ã cm tn m th nh t r i. Vì ch ã thi u r i, em l i g p d p bãi tr ng nên ch em d t nhau v nhà m y tu n nay mà vui ch i v i cha m . Tr i chi u man mác, ng n gió lao rao. Trong v n hoa, u này bông ph n khoe màu nâu, u kia lài khoe màu tr ng, bông nâu coi thi t p mà bông tr ng coi càng xinh. Ðã v y mà t i c a ngõ có x hai bên hai cái ng nh ch y dài vô sân r i giáp nhau tr c th m nhà. D c theo hai ng y, m t mé thì tr ng lan, m t mé thì tr ng hu u tr bông, nên ng i trong nhà ngó ra thì th y m i bên m t l n lòm i v i m t l n tr ng nõn. Tuy cái sân c a th y H i ng Chánh kêu là v n hoa, nh ng mà v n hoa khác trong Nam Vi t, ngh a là có tr ng bông, mà c ng có tr ng cây trái nhi u th a. Tr c th m nhà có hai hàng ôn1 trên m i cái u có m t ch u ki ng, kim quýt, s n tùng, c n l ng, bùm s m, b i thì u n nhánh k khôi, b i thì t a lá y u u. Hai bên thì cam m t, quýt ng tr ng ngay hàng, nhánh lá sum sê, mà bông trái ch a tr . Phía ngoài thì lý tr ng xen v i m n dày b t, l i thêm tr ng m t hàng rào ng bông l ng èn2, nên h óng ch t c a ngõ r i, thì ng i i ngoài ng không th y trong v n c. Thu Hà mình m c áo tím qu n tr ng, ch n mang giày nhung xanh, tay trái eo m t chi c huy n3, tay m t eo m t chi c vàng h t xoàn, tai eo m t ôi bông ng nh n h t xoàn, c eo m t s i dây chuy n nh , tuy không có trang m nh y con gái nhà giàu có h c kia, nh ng cô v a có s c v a có c, l i thêm có v thi n ch n, nên g ng m t coi v a nghiêm trang v a thanh l ch, ít cô gái nào bì k p. 1 gh làm b ng g m không ch d a, dùng còn g i là bông b p 3 vòng tay b ng á en 2 ng i hay kê nh ng ch u ki ng Khóc th m 2 www.hobieuchanh.com Cô n m chùm bông hu r i cô cúi xu ng, kê m t vô mà h i, bàn tay cô d u nhi u, da m t cô tr ng ng n. Bông k m t cô bông lúc l c o t òa, còn cô h i bông r i, cô v a lòng nên cô c i chúm chím. Cô th y Công C n ra g n t i, cô buông chùm bông ra mà nói: - Bông t t mà l i th m quá. Công C n c i và áp r ng: - Ch c là bông nghe ch thi u, nên r nhau n h t th y ng m ng ch ó a ch Hai. Thu Hà li n tr l i r ng: - Em nói ó có l ph i a. Thu nay ch th ng bông l m, h bãi tr ng nhà ch vô phân t i n c cho nó hoài, nay ch thi u t nhiên nó ph i ng ch ch . Thu Hà nói và c i, núng hai bên gò má hai ng ti n, bày hai hàm r ng tr ng trong và khít r t, m t ngó thi t là có c, mi ng nói thi t là có duyên. Ðã v y mà l i thêm gió ph t cái áo tím m ng c a cô bó sát trong mình, làm cho th y rõ cái vóc c a cô y u u thanh tao, r i bay hai lai qu n lên, làm cho lòi hai bàn ch n no vun, bày hai c m ch n tròn no và tr ng nõn. Vì Công C n là em, nên trò không th y dung nhan tu n tú c a ch , l i trò còn kh , nghe ch nói ch i nh v y, trò không bi t l i chi mà i áp, trò m i l a m t chùm bông hu n u, trò n m mà h i r i b i t i. Thu Hà i theo sau, gió ph t mái tóc làm cho n m ba s i ph xu ng m t, cô l y tay mà vén, ngón tay d u dàng, u tóc en m t. Hai ch em i t i ám bông lài, bèn ng l i mà tr m tr . Công C n v i tay ng t m t bông. Thu Hà la lên r ng: - Ý! Ð ng có hái, em. Ð ng có hái, hái chi v y? U ng quá. Công C n h i bông r i trao l i cho ch , Thu Hà l y bông l i c m mà coi, s c t bu n hiu, mà nét bu n coi còn xinh p h n h i nãy n a. Cô ngó cái bông r i trách em r ng: - Bông t t nh v y mà em hái chi v y. Ch ti c quá. Ð ng có hái n a nghe hôn em. Công C n g t u c i và nói r ng: - Ch không cho tôi hái bông, tôi ki m trái lý n ch i. Trò nói d t l i thì b n b i t i m y cây lý. Thu Hà th ng th ng i theo em. Cô ngoái l i trong nhà r i kêu em mà nói: - Có ba v i má kia, em. Em hái ng có làm gãy nhánh ba r y a. V a lúc y hai v ch ng th y H i ng Chánh ng b c xu ng th m mà ra sân. Ông H ng ch Lung là chú ru t c a th y H i ng, nhà d i phía Bò Ót, ông lên th m h i tr a, vì v ch ng th y H i ng c m quá, nên ông ph i l i ch i i cháu, ông c ng i theo ra tr c th m mà h ng mát. Th y H i ng Ðoàn Công Chánh n m nay ã c b n m i l m tu i. Th y c gác M Th nh, cha m khu t h t, trong thân t c duy còn có m t ng i chú là ông H ng ch Lung ó mà thôi. Còn v là cô Lý Th C , nh h n th y hai tu i, v n là con c a m t bà Cai t ng c u d i Ô Môn thu c t nh C n Th . Khóc th m 3 www.hobieuchanh.com Hai v ch ng có danh giàu có và nh n c mi t Cái Sao, Cái S n. Cái danh y không ph i là danh gi , b i vì th y H i ng ng b h n n m tr m m u n ng nh t, m i n m th y thâu huê l i g n hai ch c ngàn gi lúa, mà v ch ng th y ng rãi, tá n, tá th a nào túng ti n ho c là túng lúa thì th y cho m n ch ch ng h th y ch u cho vay, còn trong làng trong xóm ai g p ho n n n thì th y c u giúp cho h t th y. Th y H i ng Chánh không bi t ch Tây, mà th y thông ch Tàu; nh ng sách Tàu g i là tân th , thì ch ng có b nào trong nhà th y không có. L i các th t p chí, nh t báo qu c âm, th y mua h t, th hay c ng mua mà th d c ng mua; th y nói r ng n u ng i ta ngh lu n úng thì mình ph i bi t mà khen, còn n u ng i ta ngh lu n sai thì mình c ng ph i bi t mà cãi ch mình chê d mà không c, thì mình có bi t d ch nào mà tránh. Vì th y c tân th và nh t báo nhi u, nên tuy th y không h c ch Tây, song ki n th c c a th y c ng r ng rãi nh ng i có h c. Thi t th y không ch u can d n qu c s , nh ng mà th y tôn tr ng quê h ng, th y yêu m n ng ch ng, l i th y hay ch m nom nh ng v n thu c v khai thông dân trí, ho c b o th l i quy n cho ng i Vi t Nam. H i nào l p ra c ng có th y hùn h t th y. Có h i b l , nên tan rã, th y m t h t v n hùn mà th y không gi n, l i nói r ng: n s kh i u nan; m i t p i thì ph i v p té nhi u l n, r i m i i v ng c ch Th y ã bi t lo giúp , mà may l i c g p m t ng i v hi n. M y n m sau ây, th C mang l y b nh ho, th y thu c c m lo n vi c nhà, ch ng làm chi; h i tr c cô còn m nh m , cô th cho ch ng mà xem xét trong nhà ra n ngoài ru ng i a, mà ch ng làm vi c chi, d u t n hao bao nhiêu cô c ng ch ng có m t l i phi n trách. Cô H i ng thu c v h ng àn bà bi t kính tr ng ch ng, bi t tr ng chí4 cho ch ng, nên ch ng h khi nào có ng n tr vi c c a ch ng làm. Mà th y H i ng thu c v h ng àn ông th ng yêu v , bi t lo vi c nhà, nên ch ng h bao gi th y làm cho v bu n, mà c ng ch ng h khi nào th y ph m danh giá. V ch ng sanh có m t a con trai v i m t a con gái ó mà thôi. Lúc con còn nh thì v ch ng ã c nguy n cho chúng nó n h c cho n cùng, ng chúng nó t cách, trí th c mà m ng v i th cu c. Ph n Thu Hà là gái nên h c trong n c c ng r i, còn ph n Công C n là trai ph i h c cho cao m i c. N m ngoái Công C n thi l y b ng s h c xong r i thì th y H i ng Chánh mu n cho trò qua Tây mà h c. Vì b i th C than cô b nh ho n, l i con còn nh quá, nên th y H i ng s v bu n, mà ph i d n lòng cho con h c t p theo trí th c h l i nh ng i. Mà cha m bi t lo l ng cho con, l i g p con c ng bi t làm v a lòng cha m . Thu Hà thu nay n c 5 l m, nên bây gi m i thi u l y luôn hai b ng c p trong t n m. Còn Công C n m i vào tr ng l n n m u, mà hôm bãi tr ng c th ng n m cu n sách t t. V s n h c thì hai tr ã làm cho cha m vui lòng r i, mà v s n thì chúng nó c ng làm v a ý cha m l m. Công C n còn nh nên v nhà c lo ch i mà thôi, song cách ch i c a trò th ng êm th m, th y ngu i l n bi t cung kính, th y k 4 5 khuy n khích làm cho ý chí l n lên siêng n ng và ch u khó Khóc th m 4 www.hobieuchanh.com nghèo bi t th ng yêu ch không ph i vúc v c6 ngang tàng nh con nhà giàu khác. Còn Thu Hà, cô ã n m chút nh mùi tân h c, mà cô không ch u làm theo nh ng thói tân n nhi. Cô ghét nh ng gái h t tóc c t, i giày cao gót, m c y ph c theo m, cô chê nh ng gái c o ch n mày, môi thoa son lòm, tay xách bóp nh ng nh nh. Thu nay h bãi tr ng thì cô v nhà, lo coi sóc mi ng n mi ng u ng cho cha m , cô t l a may áo may qu n cho em. Cô ch ng h nói n ng ti ng v i tr trong nhà, cô th ng hay cho ti n nh ng con nít nghèo trong xóm. Cô có m t t t mà thôi, cái t t y là cái t t khinh b nh ng k m u l i c u danh, chi t báng7 nh ng ng i n nh hót gi i. Th y H i ng th ng nói v i con: - Cái t t c a con ó không ph i là x u, song không thích h p v i th i th . Ba coi i bây gi , ai gi d i n nh hót thì m i sang, ai gi i m u l i c u danh thì ng i ta cho là trí. N u con ngh ch nh ng ng i y thì còn ai âu mà con a? Thu Hà nghe cha nói v y, thì c i và áp: - Không còn ai thì thôi, ch th gi d i n nh hót, th hi p cô, bi u con a sao cho c. Chi u hôm y, hai ch em Thu Hà d t nhau ra ngoài c a ngõ, ch xem bông, em hái trái. Th y H i ông xu ng th m r i kêu tr nh c gh ra, ng th y ng i ch i v i ông H ng ch Lung. Chú cháu nói chuy n cây trái m t h i, r i ông H ng ch Lung h i: - Con Thu Hà nó thi u r i, thôi, v ch ng bây coi ch nào ph i g ph t nó i. Con gái i nay nó l n tu i quá không nên. Th y H i ng c i và áp: ch ng cháu c ng tính có ch nào ph i thì g , ch làm chi, ông Huy n hàm H , Lai Vung, ng có c y ng i ta nói ó, mà th ng th ng ít b a r i h i d ý nó coi. Ông H ng ch l y cái kh n r n8 v t trên vai xu ng mà lau mi ng, vu t râu r i nói: ng là ai, ch ông Huy n hàm H tao bi t. Ông là ng i giàu có mà nh n c. M y làm sui v i ng thì x ng l m. Nh ng có c y nói con Thu Hà cho con ng, thôi thì g i. Th y H i ng làm l không nói n a, mà coi s c m t thì bi t th y suy ngh trong trí l m. Cô H i ng nh tr u qu ng d i g c cây, r i cô nói: i hôm tôi có nói v i nó chuy n ó, nó nghe th ng n có b ng c p s h c mà thôi, còn ông già nó làm Huy n hàm, thì nó c i ng t. Tôi coi ý nó chê th ng n h c ít, mà nh t là nó ng o ch c Huy n hàm l m. Ông H ng ch châu mày mà h i r ng: - Ng i ta làm Huy n hàm, sao l i ng o ng i ta? Ông h i ch a d t l i, b ng nghe ti ng xe h i ng ng ngoài c a ngõ. Hai v ch ng th y H i ng ngó ra, thì th y hai ng i b n Tây b c vô, ng i i tr c, c qu n áo tussor, là th y T Bá H , ch hãng s a xe h i C n Th , kêu cô H i 6 m t nghiêng qua nghiêng l i, múa tay múa ch n phán oán nghiêm ngh 8 l ai kh n s c mà nông dân vùng Châu th sông C u Long hay dùng 7 Khóc th m 5 www.hobieuchanh.com ng b ng dì, còn ng i i sau, m c qu n tr ng áo n x m, tay có tang, i giày en, i k t r n, tr c ch ng hai m i l m tu i, g ng m t sáng s a, t ng i khoan thai, thì l ho c không bi t là ai. Bá H vô kh i c a ngõ r i, th y hai ch em Thu Hà ng a cây lý bên phía tay m t thì gi nón mà chào và nói: - Nghe em thi u, nên có d p i Long Xuyên qua ghé m ng cho em. Thu Hà cúi u và áp: - Cám n anh Hai. Ch Hai m nh ph i hôn anh Hai? Sao anh không cho ch Hai i v i? Bá H nói: - Qua i thình lình, khi khác r i qua d t ch Hai em lên th m. Bá H d t ng i l y i vòng theo cái ng bên t mà vô nhà. Hai ch em Thu Hà h n b c noi cái ng bên h u mà vô. T i th m Bá H chào m ng ông ch v i dì và d ng, r i trình n ng i i theo mà nói: - Ng i b n cháu ây là Mông x 9 Lê V nh Thái du h c bên Tây, thi u tú tài ã hai khoa r i, m i v ch ng m t tháng nay. Th y H i ng Chánh b t tay V nh Thái và nói: - Tôi l y làm may m n mà c c u Tú tài n nhà, v y tôi xin th nh c u vô. V nh Thái cúi u m t cái r t thanh nhã, r i ch n b c lên th m, mi ng chúm chím c i mà áp r ng: - Cháu c bi t ông, cháu c ng vinh h nh l m. Cháu n làm r n cho ông bà, xin ông bà tha l i. Th y H i ng l t t nói: - Không, không, tôi vui l m ch ! Có r n chi âu. Hai ng i khách theo ch nhà mà vô c a, ông H ng ch v i cô H i ng ng th ng th ng theo sau. Còn Thu Hà và Công C n thì d t nhau i bét qua góc a lúa, r i vô nhà c u, Thu Hà còn gi t cái bông lài trên u tóc. 9 (Monsieur), ông Khóc th m 6 www.hobieuchanh.com II - Lu n àm th s Nhà c a c a th y Ðoàn Công Chánh c t theo ki u kim th i, nên b ngoài coi có v thanh bai, còn b trong d n có nghi ti t. Phía trong th y t ba bàn th c n c xa c , lau chùi bóng láng, l ch n èn ng tr ng ánh d u sáng ng i. Phía ngoài, mà chánh gi a th y m t b gh xa lông10, còn hai bên th y lót hai b ván gõ 11 . u trên th y d n hai cái phòng khách, còn u d i th y làm phòng n có t buffet ch ng r u th . Cách ch ng d n trong nhà n a theo tân, n a theo c u, nên khách l b c vô, ai ng bi t ch nhà n theo nay, mà tánh ý theo x a. Th y H i ng d t Bá H v i V nh Thái th ng vô b xa lông m i khách ng i. Bá , V nh Thái ng i m t bên, th y ng i m t bên, còn ông H ng ch thì n m ng a trên cái gh xít- u, phía ngoài mà a lúc l c. Th y H i ng kêu th ng Tùng, là a mà bi u l y ly khui r u sâm banh12, Bá ng d y nói: - Th a d ng, ng bi u khui r u. Cháu không dám u ng âu. Hai anh em cháu i ch i, cháu c m bánh xe, ch không có em s p ph theo. U ng u ây r i cháu say và cháu táng b y vô cây mang kh n. Th y H i ng không thèm nghe, th y c bi u khui r u b n ly. Th y b c ra i chú, thì ông H ng ch l c u nói: - Cháu u ng v i hai c u i. Tao không a r u Tây. Cô H i ng ng i bên ván th y chú không ch u u ng r u, cô l t t têm mi ng tr u r i bi u con Khéo, là a b h , em cho chú n. Th y H i ng m i khách u ng r u r i b o Bá H : - Hãng s a xe c a cháu lúc này khá hôn? - Th a, khá khá. Cháu tính mua ch ng n m cái xe l n a b hành ng này ch i. H có xe a thì ch c là cháu lên trên này th ng. Th y H i ng li c m t ngó V nh Thái r i h i: - Còn c u Tú v th m nhà r i c u tr qua h c n a hay là thôi? - Th a ông, h i cháu ra i, thì cháu tính l y c cái b ng c p T n s v n ch ng r i cháu s v . R i quá, cháu m i thi u hai khóa Tú tài, k ông thân cháu m t, bà thân cháu ánh dây thép bi u cháu v . Cháu v h m nay, bà thân cháu b n b u quá, nên ch c là không cho cháu i n a. u bên Pháp c m y n m? - Th a, b n n m. u bi t h c sanh Vi t Nam bây gi b n c ch ng bao nhiêu? - Th a, ch ng ba b n tr m. - Ch , c ng b n há! Thu nay tôi th ng nói hoài, thanh niên là hy v ng c a c nhà. Dân t c ta sau n y có m mang c, là nh m y c u h c sanh 10 (salon), gh bành ván ng a b ng cây gõ 12 u b t n i ti ng c a Pháp, s n xu t 11 vùng Champagne Khóc th m 7 www.hobieuchanh.com du h c bên Âu M . Ngày nay s h c sanh y ã c ba b n tr m, th thì trong n m b y n m n a, dân t c mình có l m m t c chút ít. - Th a ông, l i ông nói không l cháu dám cãi, ch theo ý cháu thì h c sanh a các n c thi t là hy v ng c a qu c gia, còn h c sanh c a mình là hy ng c a t u m trà ình, ch không có ích l i chi cho xã h i. - Sao v y? - Cháu ây là h c sanh, nên cháu th y tình hình rõ h t. Nh ng h c sanh c a mình hi n ng bên Pháp bây gi ây, có m t ph n c n c lo h c, còn hai ph n thì ch n ch i, phá ti n c a cha m , ch có h c hành chi âu. Mà cái b n qua Pháp ng n ch i ó thì vô ích cho xã h i ta ã ành r i, còn i lo h c ó c ng không ích chi h t. Nói ra thì h ghét, ch thi t cháu ngh n m ng v n c a ch ng t c mình ch ng nào cháu càng bu n thêm ch ng y. Mình làm h c sanh, xu t thân i ngo i qu c mà du h c, mình ph i ghi c trong trí r ng, i v i quê h ng, i v i ng ch ng, mình ph i rèn p t cách, ng ch ng mình tr v mình tô m cho quê h ng, mình mang cho ng ch ng m i ph i. Có lý nào qua Pháp r i, l i s m áo qu n cho t t, r i khi thì tìm n ch n phi n ba13 mà n ch i, khi thì ra ngoài m y bãi bi n mà h ng gió. Còn cái b n lo h c thì h c th nào kia, ch h c mà ch trông mong l y b ng c p cho l n, r i c i v m, vô dân Pháp, ng tr v gõ trên u b n dân ngu nhà n a, ông ngh th coi, c nh v y ó áng m ng hay là áng ngán? Bá H c i mà nói: - Toa14 nói thái quá. C ng có ng i th ng n c th ng dân, ch có l nào h t hay sao? - Ai âu, anh ch th coi? - Toa ó. - Không. Tôi là b mà k gì. Mà d u tôi có th ng dân th ng n c i a, thì m t mình tôi l i làm vi c gì c? Th y H i ng là ng i có chí lo cho i, nay th y g p V nh Thái còn tr mà có tâm huy t thì hi p ý th y l m, nên th y rót r u ép m i u ng n a. Bá H v i V nh Thái ng ch i t không dám u ng nhi u. Th y H i ng ng h ng chí, th y s khách v g p, nên th y kêu v mà nói r ng: - Má nó coi bi u b y tr d n c m, ng m i th ng Hai, v i c u Tú n ch i nhé. Cô H i ng áp r ng: - Th a, tôi có d n b y tr r i. U ng r u ch i m t lát t i t i r i s n c m, ch bây gi còn s m quá. Bá H ng d y nói: - Th a dì, ng có lo c m n c chi h t. Ð cháu ch i m t chút r i cháu v . Th y H i ng can: - Ê, cháu v chi g p v y nà. n c m ch i r i t i s v . 13 14 ph n hoa (toi), anh, m y Khóc th m - - - - - 15 8 www.hobieuchanh.com ng xa, v t i khó l m. Khó cái gì? Tr i có tr ng, mà xe h i có èn n a, i ban êm mát, ch có sao âu mà s . Không m y thu g p c u Tú, ch i ng c u Tú nc m i d ng m t b a. Th a d ng d y nh v y, cháu ph i v ng. nh Thái ngó th y H i ng và c i và nói r ng: Cháu m i n nhà th m ông bà m t l n u, mà ông bà h u ãi quá. N u cháu t thì mang l i v i ông bà, còn n u cháu v ng thì s e th t l . n c m ch i, v ch ng tôi m ng l m, có chi âu mà s th t l . C u nói chuy n nãy gi ó, tôi bi t c u là ng i ý v m ng v n c a n c nhà. Theo i này, nh ng ng i có h c th c, ai c ng lo tranh danh tr c l i, ch ít ai bi t lo cho quê h ng xã h i. N u b n h c sanh ta mà có chí nh c u y h t th y, thì n c ta may m n bi t ch ng nào. Th a ông, l i ông m i nói ó cháu kính ph c l m. Ð i này ai c ng ham u danh l i, ch không ai lo tô m quê h ng. Ngó quanh qu t ch th y ng i lo làm quan, k lo làm giàu, th m chí nh ng ng i x ng mình là có trách nhi m v c n c binh dân, mà h c ng lo danh l i cho h , ch nào th y h binh v c ai âu. Mà làm quan, mà mua ch c hàm cho l n, mua ay15 cho nhi u. Ch ph i làm quan ng d y dân cho khôn ngoan, làm giàu ng c u dân h t cùng kh , thì mình sùng bái, ch mình âu dám kích bác h . u lu n tình hình xã h i thi t là úng. Trí não c a ng i bây gi th i v y ó. M y n m nay tôi dòm th y nh v y tôi c ng bu n. Mà bu n thì bu n, ch bi t làm sao? Th a ông, xã h i ta bây gi nh ng i có b nh n ng. V y thì ph i lo ch y thu c, ch ng i khoanh tay mà r u hoài thì ng i b nh ch t còn gì. Ph i có ông th y hay m i c. Bi t th y hay âu mà tìm bây gi . Th a, th y nào c ng hay h t th y, mi n là ông th y ph i cho h t lòng mà thôi. y n m nay thi u gì th y lãnh tr b nh cho xã h i, mà nào có th y b nh gi m chút nào âu? Th a t i th y không t n tâm, mà c ng t i thu c cho u ng không nh m a, nên b nh m i dây d a nh v y ó. Theo ý c u, bây gi ph i cho thu c cách nào? Th a ông, cháu còn th u, cháu âu dám lãnh thu c cho xã h i. Cháu có cái lòng nhi t thành mà thôi, ch có tài trí gì âu mà dám khoe khoang. Không. Mình lu n nghe ch i, có h i gì. Theo ý cháu, n u mu n khai hoá cho quê h ng, thì ph i l p m t cái ch ng trình cho rành r , r i noi theo ó mà thi hành. Cái ch ng trình y ph i phân ra làm ba n: (medaille), huy ch ng Khóc th m 9 www.hobieuchanh.com l. Khai hoá tri th c. 2. Ch n h ng kinh t . 3. Tài b i o c. V n khai hoá tri th c, thì ph i l p tr ng trung ng, cao ng cho giai c p, c ng nh các n c v n minh v y, ng ào t o nh n tài mà dùng. Ph i l p n quán, th quán r i d ch sách v n ch ng tri t lý, khoa h c l ch s , ti u thuy t mà truy n bá t t ng hay, tài ngh gi i c a Âu M cho ng i mình hi u. V n ch n h ng kinh t , thì ph i l p hãng l n góp mua n i hoá mà xu t c ng bán cho ngo i qu c, tr th hàng ngo i qu c, mà bán cho dân mình dùng. Ph i l p lò công ngh ch t o v t li u c khí. R i c ng ph i l p ngân hàng cho l n giúp v n cho nhà i th ng và nhà công ngh c a mình. V n tài b i o c, thì ph i ch n m t tôn giáo làm o chung c a dân mình, r i v n ng làm cho m i ng i u tín ng ng, u sùng bái o ó, ng cho dân trong n c m t b ng m t lòng, h t xích mích gi n h n nhau n a. V nh Thái ng i àm lu n, l i nói khi tr m khi phù16, có h ng có ch n17, n ch gi n tr n m t n m tay, n ch bu n th ra ch c l i. Ðã v y mà c u nói l i nào nghe c ng có lý, c u tính vi c nào coi c ng cao xa, rõ ràng là m t ng thanh niên tân h c, ã có lòng nhi t thành v i qu c dân mà l i có tài t ch c cu c khai hoá n a. Th y H i ng ng i nghe, th y mê m n, không nháy m t, không c c c a. Ch ng V nh Thái nói d t r i th y m i nói r ng: i c u lu n ó v a ý tôi l m. Thanh niên Nam Vi t nh v y m i ph i, ch th i ánh dóc ng xin ti n ó mà thanh niên gì? Cô H i ng b c l i g n ch ng mà nói nh cho ch ng hay r ng c m ã d n xong r i. Th y H i ng li n ng d y b c ra m i chú r i m i Bá H v i V nh Thái n c m. Ch khách i qua phòng n. Bá H th y cô H i ng v i Thu Hà l ng x ng coi tr b ng d n mà không ch u ng i n, thì nói: - Th a, cháu m i dì ng i n c m luôn th . Cô H i ng áp: - Cháu n i, dì ch a ói. Bá H nói ti p: - Thôi con Hai i n, em. Thu Hà chúm chím c i và áp: - Th a, anh Hai dùng i em coi b y tr nó d n r i lát n a em s n. V nh Thái li c m t ngó Thu Hà, r i kéo gh mà ng i, b nghiêm trang t ch nh m. Th y H i ng còn mu n nghe V nh Thái nói chuy n n a, nên m i ng i n c vài mi ng thì th y h i: - Cái ch ng trình khai hoá c u nói h i nãy tôi ph c l m. V y mà bao gi u tính c u kh i s thi hành n nào? - Ph i thi hành luôn ba nm tl tm i c. 16 17 khi tr m khi b ng lúc bình th ng, lúc ph n kh i Khóc th m 10 www.hobieuchanh.com t mình c u mà c u làm sao cho xi t? Cháu có tài gì âu mà làm c. Cháu v ra ó cho b c cao minh ki n th c hi p nhau mà làm l y ch . u nói ph i. Trong cu c khai hoá, ph i có ông ng i, ch m t mình thì làm không n i. Mà bây gi c u nói th nghe ch i, nh c u không i h c a, c u nhà r i c u làm gì mà giúp ích cho ng bào? Thu Hà ng m t r u mà l y thêm m t chai r u chát, cô nghe cha h i nh v y, thì cô kh ng l i, lóng tai nghe coi khách tr l i làm sao. V nh Thái suy ngh t chút r i áp r ng: - Cháu có làm thì cháu lãnh cái n khai hoá trí th c mà thôi, ch hai n kia cháu không c th o cho l m. - Mà c u lãnh cái n ó c u tính l p h c hi u hay là l p n quán? u cháu có ti n nhi u thì cháu v a l p h c hi u v a l p n quán. Bá H tr n m t nói r ng: - Toa mu n làm h t, không ng. Làm th nào thì làm m t th mà thôi, ch làm nhi u vi c r i toa coi sao xi t. - Cái ó có h i gì. Mình t ch c ra r i vi c nào mình c ng t ng i coi sóc riêng, mình ki m d t v y thôi, ch ph i mình ng i d y h c hay là mình ng quay máy in hay sao mà s m t mình không xi t. Tr c h t c n l p t cái n quán cho l n r i l p nh t báo c ng khuy n khích ng bào. Ph i kích bác cái b n gi d i n nh hót, th quy n. Ph i ánh thói h t t x u, ngh a là ph i g mà qu ng nh ng m t gh c a xã h i i r i c thu c thì b nh m i lành c. - Toa ch c ong nó áp nó ánh toa ch t ch . - Ch t l i s sao? Ch t vì n c, ch t vì dân, tôi vui mà ch t l m. V nh Thái nói câu y mà khí s c coi hùng hào, gi ng nói nghe mãnh li t, làm cho Thu Hà ng ngó trân trân, th y H i ng ng i c i chúm chím, coi b cha con u kính ph c l m. n c m r i, th y H i ng c ng còn mu n c m khách l i nói chuy n ch i a. V nh Thái c ng không tính v , duy có Bá H nói tr ng ã m c, canh ã khuya, nên t t ch nhà mà i. Th y H i ng a khách ra c a ngõ, khách lên xe i r i th y m i tr vô. Th y th y v con ang ng i ch i trên ván, th y li n nói r ng: u Tú n h c thi t là úng n. C u có ki n th c, có m l c mà l i thêm có lòng nhi t thành v i công ích n a. Ng i nh v y khó ki m l m. Cô H i ng v i Thu Hà c ng hi p ý v i th y H i ng nên nghe nói nh v y con u g t u c i. Ông H ng ch Lung ng i bên kia, ông vùng ng d y nói r ng: y ng i nói nhi u quá ó không t t. Th y H i ng ch ng h ng, th y ng ngó chú mà áp r ng: u Tú nói nhi u mà c u nói hay l m, ch ph i nói b y hay sao. - Hay gi ng gì? Làm c kia m i gi i, ch nói, ai nói l i không c? Tao coi t ng c u Tú ó không c ch n ch t. - Khóc th m 11 www.hobieuchanh.com Ng i h c Tây thì b t ng h nh v y h t th y, nh t là c u có bên Pháp, cách i ng àm lu n gi ng theo ng i Pháp nên chú coi không p con m t chú ch . Ông H ng ch b c ra ngoài, ông không cãi n a, mà coi b ông không ch u cho l i c a th y H i ng là ph i. Thu Hà ng i bu n hiu, cô ngó s ng ng n èn m t i, r i cô i m t mình ra sân mà ch i. Ð ng h ã gõ m i gi mà cô c ng còn th th n trong v n hoa, lúc ng ngó m t tr ng, lúc cúi h i bông hu . - Khóc th m 12 www.hobieuchanh.com III - G con l y ch ng Làm cha làm m có con gái, h con l n r i thì lo s l m, ã lo d y cho con nó có n t na, mà l i còn s m i hai b n n c không bi t con g p b n trong hay là b n c. Ðã bi t Thu Hà là gái có s n n t na, bi t tr ng danh ti t nên v ch ng th y H i ng Chánh ít lo v phía ó. Nh ng mà Thu Hà n m nay ã m i chín tu i r i, con nhà giàu n tu i ó, ai c ng ã có ch ng có con r i h t, duy có m t mình cô c lo c hoài, h c gi i ch ng nào l i càng ph i kén ch ng x ng áng ch ng n y, th thì cha m không lo sao c. T b a nghe tin con thi u hai cái b ng c p n nay, thì v ch ng H i ng Chánh th ng bàn tính v i nhau v s g con l y ch ng. Ông Huy n hàm H là ng i giàu có hi n lành mà làm có ch c ph n, làm sui v i ông thì x ng áng, không ch nào mà chê c, ng t vì con trai ông ít h c quá. Thu Hà không b ng lòng, n u ép mà g l m, ch ng c i r i nó khinh b ch ng thì n v i nhau sao c. Mà i này ai n ép duyên con, hu ng chi con có h c, ép nó không ph i d . V ch ng bàn tính kén ch n h t s c, r i m i hi p ý nhau ki m m t chàng r cho có tài h c x ng v i con gái mình, giàu nghèo không c n, mi n là bi t l ngh a, có chí khí, th o vi c i thì thôi. Nhà mình giàu có, n u g p r nghèo thì mình giúp cho nó làm n, có h i chi âu mà s . Ng i khôn ngoan l ngh a m i quý, ch b c ti n ru ng t xá gì, b i vì v ch ng th y H i ng Chánh tính nh v y, nên th y ông ng ch Lung xúi làm sui v i ông Huy n hàm H , th y H i ng Chánh m i làm , cho v t ý Thu Hà không ch u cho chú hi u. Sáng b a sau, ông H ng ch Lung v , th y H i ng Chánh nói chuy n ch i i v con, thì th y nh c nh khen ng i V nh Thái hoài, th y c nói V nh Thái áng t con trai Nam Vi t, ki n th c r ng, h c h i cao, lu n bi n nay, khí phách c ng, mà l i có lòng nhi t thành v i n c v i dân n a. Tuy trong lúc khách t i nhà, Thu Hà gi l không dám ch ng m t ra mà nghe nói chuy n, song cô l c c trong cô nghe h t, không sót m t l i. Cô c ng khen cách u àm lu n, cô c ng ph c tâm chí nhi t thành c a V nh Thái l m. B i y hôm nay cô nghe cha nói t i c u, thì cô nói r ng: u Tú lu n vi c i thi t là úng n. Ba nói ph i l m, ng i nh v y i áng g i là trai Nam Vi t Cô H i ng nghe con khen V nh Thái, thì li c m t ngó ch ng mà c i r i nói i con r ng: u Tú có úng n thì àn ông con trai ng i ta khen, ch ph n con gái con nói làm chi? Thu Hà nghe m qu , cô h i tâm r i cô h th n, nên cô ng i cúi m t không dám ngó ai n a h t. Công C n vùng nói: - Ba g ch Hai cho c u Tú ó i ba. G ng bãi tr ng con b t c u d y con c. Thu Hà b c l i xô vai em m t cái nh nh và r y r ng: Khóc th m 13 www.hobieuchanh.com ng có nói b y né. R i cô b i vô trong bu ng. V ch ng th y H i ng ngó theo Thu Hà r i ngó nhau mà c i chúm chím. Th y H i ng Chánh ái m tài n ng, tâm chí c a V nh Thái l m, tuy th y ch a nói ra ch trong b ng th y ã có ý mu n g con gái cho V nh Thái r i. Hôm nay thình lình Công C n nói b t t , mà Thu Hà m c c , ch không ph i kháng c , i v y th y l y làm vui lòng. Ðêm y, th y bàn tính v i v th y h i d coi V nh Thái là con c a ai, g c gác âu, có v hay ch a. N u c u ch a có v , mà c u c ng ành Thu Hà, thì th y s bi u c u c y mai n nói. Cách vài ngày, th y H i ng Chánh i C n Th . Th y ghé hãng s a xe h i mà th m cháu là Bá H . Bá H th y d ng thì m ng r h i th m l ng x ng, th y H i ng nói chuy n dông dài m t h i r i h i: u Tú tài cháu d t lên ch i b a h m ó là con c a ai, âu v y? - Th a, con c a th y thông Ti n, h i tr c làm vi c tòa. - Hôm tr c c u nói ông già c u khu t r i, v y ch bây gi bà già c u làm gi ng gì âu? - Th a, bà già c u v quê quán trong Cái R ng. u có v con r i hay ch a? - Th a ch a. T nh chí l n c u i h c, c u bên Tây m i v ch ng m t tháng nay, v âu mà c i g p nh v y c. D ng h i th m chi v y? - Ch ng gi u cháu làm chi, con Thu Hà h c ã xong, mà nó c ng ã l n r i. Dì v i d ng mu n ki m ch có h c th c khá khá mà g nó. Hôm n dì i d ng th y c u Tú tài V nh Thái thì dì v i d ng ng l m. D ng xu ng ây là xu ng h i th m cháu coi c u Tú ó ra th nào, có áng g em a cháu hay không? Nh nên g , thì cháu bi u c u c y mai lên nói, dì v i ng s g cho. Bá H ng i châu mày suy ngh m t h i r i m i áp r ng: - Th a d ng, vi c này quan h l m, cháu không bi t sao mà dám nói. H i nh h c t i tr ng t nh C n Th , thì Mông X V nh Thái h c m t l p v i cháu. Ð n sau cháu lên tr ng Tabert, còn c u lên tr ng Chasseloup, c u c bao lâu ó không bi t r i c u i Tây. Cháu bi t c u là bi t h i nh , c u bên Tây v h m nay, cháu g p c u có vài ba l n gì ó, nên cháu không hi u tánh tình c a c u ra th nào, mà dám nói ch c. u nói chuy n nghe ph i l m mà. - Th a ph i, c u h c khá, nói chuy n hay c u có b ng c p tú tài thi t. y thì c ng r i. Còn bà thân c a c u là ng i th nào, cháu bi t hôn? - Th a, cái ó cháu không hi u. Cháu có nghe nói nh v y. V ch ng th y thông Ti n sanh có m t mình c u ó mà thôi. H i tr c th y thông Ti n làm vi c Tòa, th y có chuy n lôi thôi sao ó, quan trên ng ng ch c th y t m t lúc, r i th y xin thôi, v c t nhà trong Cái R ng. M y n m nay, th y không, ki m d t m i th y ki n. Th y ch i bài b c lung l m, th khi th y m c n nhi u, nên th y ch t r i, ch n ó lên ki n, thi hành phát mãi y ch c m u t c a th y h t. V th y h t ti n, không th c u Tú bên Khóc th m 14 www.hobieuchanh.com Tây n a c, nên m i kêu v ó. Bây gi hai m con m t cái nhà lá nh trong Cái R ng. nghèo giàu d ng không c n, mi n là ng i ph i thì thôi. Cháu c ng bi t, s nghi p c a d ng tuy không l n, song c ng mà nuôi con. ng mu n ki m r có h c th c, có tâm chí, ch ki m ng i nhi u ti n nhi u ru ng mà làm gì? ng ngh nh v y thì ph i l m. Con hai có h c gi i, n u có ch ng Tú tài thì m i x ng v i nó. C u V nh Thái b ngoài coi c r i còn b trong không bi t th nào, vì v y cho nên cháu d d m t chút. - Cách c u nói chuy n ó thì bi t c u có tâm chí r i, cháu còn nghi gi ng gì n a? - Th a d ng, i này thiên h h x o quy t l m. Cháu th y có nhi u ng i hay móc m i b ng c p mà c u v giàu l i còn có nhi u c u hai ti ng ái qu c n i chót l i mà nh b c gi y. Chán ngán quá, nên cháu nhác tin ng h l m. - Cháu d t V nh Thái lên nhà d ng ch i mà cháu có nói tr c cho d ng có con gái hay không. - Th a không. u v y thì c u âu có dè mà c u s p t tr c ng làm cho d ng mê u. - Tuy cháu không nói tr c, mà h i vô t i c a ngõ, cháu có g p con Hai, cháu m ng nó thi u, c u th y nó, c u nghe cháu m ng nó, thì t nhiên bi t r i. Th y H i ng ng i l ng thinh ng m ngh coi b th y d d , không bi t ph i nh t nh l nào. Bá H rót n c m i d ng u ng, r i nói r ng: - Nãy gi cháu nói chuy n v i d ng v s c u V nh Thái ó, là cháu nghi ng i v y thôi, ch không ph i cháu nói c u là ng i x u. C u v nhà h m nay, cháu không có nghe c u làm vi c gì qu y. Không bi t ch ng tánh tình tâm chí c u t t, không ph i nh m y ng i khác. V y xin d ng li u l y, cháu không dám c mà c ng không dám c n. - Có con gái, mu n g nó, thi t là khó li u! Bi t sao mà l a ch n. Con c a mình , mình nuôi nó trong nhà t nh chí l n, mà mình c ng ch a bi t ng nó thay, hu ng chi là con c a ng i ta, mình làm sao mà dám ch c. - Vi c c i g thì nh m m t ánh may r i v i Tr i, ch bi t sao c ng. - Cháu c ng bi t, thu nay d ng ham lo vi c công ích l m. D ng coi tánh ý con Thu Hà, nó c ng gi ng d ng; nó tr ng vi c công h n là vi c t . y n m nay, dì v i d ng tính ki m m t a h c gi i, có tâm chí, bi t lo vi c i, mà g nó, ch d ng không mu n g cho th con nhà giàu mà trí não hèn h , c lo c u danh c u l i. Có ông Huy n hàm H bên Lai Vung y nói mà c i cho con ng ó, mà nó không ng, dì v i d ng c ng không ch u. Nay d ng th y b c u Tú tài n y c, nên d ng m i tính Khóc th m 15 www.hobieuchanh.com nó ó. Mà d ng dòm coi ý con Thu Hà nó c ng ành n a. Cháu ngh coi có nên g hay không'' ng mu n g c ng c. V ch ng nh v y thì x ng nhau r i, ng t có t u là V nh Thái nghèo mà thôi. - Nghèo không ng i gì. Con Thu Hà nó không k cái ó âu. u em nó không chê nghèo thì c r i. - Ðâu b a nào cháu g p c u V nh Thái, cháu nói mí th coi c u ch u không. u l y ch , sao l i không ch u. D ng cháu h i r i cháu s vi t th cho ng. c. Nh c u ch u thì cháu nói cho c u bi t, d ng không òi l v t gì âu mà s . D ng cho i nói, r i ch ng nào c i c ng c, không c n l gì n a h t. Song d ng giao m t u này. Dì v i d ng ít con l m. Th ng Công C n m c i h c, n u g con Thu Hà i xa, thì trong nhà qu nh hiu. Ðã v y mà dì c a cháu b nh ho n, c n ph i có con Thu Hà giúp coi sóc vi c nhà, v y d ng g nó thì d ng b t v ch ng nó ph i v i d ng. Cháu nh nói vi c ó cho rành r . , d ng an tâm cháu nói. Bá H c m th y H i ng n c m, r i kêu s p ph bi u em xe h i ra mà a th y v . Khi th y H i ng lên xe th y còn d n v i Bá H r ng: - Cháu nói r i, thì cháu vi t th li n cho d ng bi t nghe. Th y H i ng v nhà, th a lúc canh khuya v ng v m i thu t vi c mình tính i Bá H l i cho v nghe. Cô H i ng c ng ng tình hi p ý v i ch ng nên cô nghe r i cô nói r ng: coi nh d i h ch u thì tôi s d ý con nh . Tôi ch c h mình g ch y thì nó ng. Cách n m ngày, Bá H i v i v lên th m dì d ng. Trong lúc v Bá H nói chuy n ch i v i Thu Hà phía àng sau, thì Bá H nói riêng v i th y H i ng r ng: i s m mai hôm qua, cháu g p V nh Thái cháu t ý mu n làm mai em Thu Hà cho c u. C u d c d c coi b không quy t nh. Mà c u d c d c ó, không ph i là c u chê em Thu Hà, y là t i c u xét ph n c u nghèo, s i nói mà d ng không g thì x u h . Cháu b o lãnh nói dùm tr c, nh dì i d ng ch u r i s b c t i. C u ch u, song c u xin c u v th a l i i bà thân r i m i tr l i. Chi u hôm qua c u tr ra, l i có bà thân c u i theo n a. Coi b cô thông Ti n m ng l m, cô c y cháu làm mai dùm. Cháu có t các ý c a d ng cho cô nghe, thì cô ch u h t th y, song cô nài cho phép cô n nhà ng th y m t em Thu Hà và bi t dì d ng m t l n. Th y H i ng ng i ch m ch mà nghe, ch ng Bá H nói d t l i thì th y c i và h i r ng: - Cháu có giao t s d ng tính b t r ó hôn? - Th a có ch , cô thông Ti n ch u, mà V nh Thái c ng ch u n a. V nh Thái l i nói r ng c u là ngu i có chí lo cho n c nhà. N u may mà g p c cha v v i v c ng có chí ó thì c u ph nguy n, không còn vui gì b ng. Khóc th m 16 www.hobieuchanh.com Th y H i ng c ý, li n bi u Bá H d t cô thông Ti n v i V nh Thái lên coi Thu Hà, lên b a nào c ng c mi n là ánh dây thép cho hay tr c m t b a ng th y s a so n c m n c mà ãi khách. Bá H v có hai b a thì ánh dây thép nh ngày chàng d t cô thông Ti n v i nh Thái lên. Vì cô H i ng ã có nói tr c v i con r i nên Thu Hà trang m ra chào cô thông Ti n, l i têm tr u rót n c m i cô. Hai bên u thu n ng h t th y, nên vi c g c i tính d nh ch i. Cô thông Ti n n c m, cô th a d p v ch ng th y H i ng s n lòng cô li n nói i mà xin phép b c t i. Th y H i ng ch u l i. Th y nh cho b a nay là l h i, v y h ch n ngày nào tháng nào t t thì làm l c i, ch kh i có l chi n a. Luôn d p cô thông Ti n nói r ng nhà cô có tang nên cô xin làm phòng bên gái ch cô không r c dâu, i ba b a v ch ng V nh Thái s d t nhau v cúng ông bà. V ch ng th y H i ng c ng b ng lòng nh v y. Thu Hà thu nay lo n h c, ch ch ng h khi nào tính t i s l y ch ng. Thi u v a m i v nhà thì nghe m th th nói vi c con c a ông Huy n hàm H mu n m ghé. Cái ái tình c a cô còn trong ng n nh n c lóng, còn tr ng nõn nh bông lài, b i v y m i nghe nói l y ch ng thì cô gi t mình, ch a th y m t, ch a bi t nhà a ch ng là th nào, mà cô ã kháng c . Nh ng l i cô t v i m mà chê con ông Huy n hàm h c d , chê ông Huy n Hàm tham danh, tuy b ngoài nghe h u lý nh ng mà b trong thi t cô vì tr ng cái ti t c a cô nên cô chê, ch không ph i cô ch c gì con ông Huy n Hàm là b , ông Huy n Hàm là n nh hót. Ng i nào có bi t tâm lý ph n chút nh, thì c ng oán ch c r ng trong lúc cô Thu Hà thi u m i v ó, d u ai mu n nói mà c i cô, thì cô c ng chê h t th y, ch không ph i cô chê m t mình con ông Huy n hàm ó mà thôi. Ð i v i con ông Huy n hàm thì cô chê h c d , còn i v i trai khác thì cô c ng s có c khác mà chê a. Mà tuy là cô chê ch ng, song cái v n l y ch ng nó ã ch m vào trí c a cô i, nó làm cho cô d u ra v n hoa th th n, d u n m phòng kín m màng, ch ng có lúc nào mà cô quên nó c. Cô ng c m xúc v s l y ch ng, thình lình c u Tú tài V nh Thái t i nhà. u p trai, c u h c gi i, b t ng c ng c i, v n nói hùng hào mà c u l i có tâm chí mu n giúp n c giúp dân n a. Rõ ràng là m t ng i ch ng h m nay Thu Hà ng ng t ng trong trí. B i v y cô thông Ti n v i V nh Thái v r i, t i l i v ch ng th y H i ng Chánh h i d ý con, thì Thu Hà ch u li n, không chê bai bác b ch nào h t. T ó cho t i ngày c i, thì Thu Hà m t mày t i t n, trí não tiêu diêu. Chi u mát cô i d o v n hoa, thì cô th m t ng trong ít ngày n a mình s có m t ngu i ch ng úng n, lúc tr ng t nh c gh ra ây ng i mà bàn tính vi c công ích v i mình. Canh khuya cô th c chong èn trong phòng thì cô tính toán coi ph n s c a mình làm th nào mà tr ng cái chí ái qu c c a ch ng, ho c giúp cho ch ng khai hoá dân chúng. Thu Hà thì ngày êm tiêu diêu mãn ý v s l y ch ng. Còn th y H i ng thì lo mua m t cái xe h i, lo s n ph t nhà c a ng r c chàng r . C nhà u vui v , th m chí l i xóm c ng m ng cho Thu Hà. Khóc th m 17 www.hobieuchanh.com IV . V ch ng trái ý Ðám c i nh m ngày m i sáu tháng tám âm l ch. Thu Hà ã có h c th c, mà i vui ch vu quy, nên cô không l y s có ch ng mà h th n nh gái khác. Cô ra ti p khách, chuy n vãn n u ng nh th ng. Ch ng r i ám hai h v h t, cô l ng x ng ph v i cha m mà coi cho tá n, tá th d n d p c. V nh Thái c ng x r coi sóc, ch vi c n y bi u vi c kia. Thu Hà th y ch ng, cô không ái ng i chi h t; có lúc cô ng g n m t bên ch ng, có chuy n cô ph i nói chuy n v i ch ng, mà d u ng g n hay là nói chuy n cô c ng gi t cách t nhiên, cô ch ng h ké né b ng . Ð n chi u hai v ch ng th y H i ng l y c không ói b ng nên không ch u n c m, l i ép v ch ng V nh Thái ph i n v i Công C n. Thu Hà m i ng i n chung i ch ng m t l n u, nên cô e l chút nh, song cái e l y nó có pha cái v vui ng ch không ph i e l r i ng i c ng , không dám n, không dám nói. N i nhà ai dòm ý t c a Thu Hà, thì c ng u bi t cô vui mà l y ch ng l m. Ch ng hi u vì c nào qua ngày sau s vui c a cô trong m i ph n b t h t n m ph n, mà ngày ó ã v y r i qua ngày sau n a c ng v y, cô c l c th c phía trong, ng nh cô s ra ngoài tr c g p ch ng, g p cha, ho c th y lan th y hu . C i ba b a r i, v ch ng th y H i ng Chánh s a so n c cho con i v Cái R ng mà làm l ông bà. Khi lên xe h i mà i, thì coi s c m t Thu Hà không c vui, mà n chi u tr v s c m t c ng không i. T i l i, v ch ng th y H i ng ra ng i t i b gh xa lông gi a nhà. Th y H i ng kêu con và r ra ng hai bên, r i th y móc trong túi ra m t ngàn ng b c mà a cho V nh Thái và nói r ng: - Ngày nay hai con ã thành hôn r i. Thu nay hai con m c lo h c hành, không ch i b i c. V y nay ba v i má cho phép hai con i ch i m t tháng, mu n i âu tu ý hai con. Cái xe h i ba mua ó là mua cho hai con i ch i. V y hai con l y xe ó mà i. Còn m t ngàn ng b c này hai con dùng mà làm l phí. Nh i n âu mà r i h t ti n thì ánh dây thép v , ba s g i ti n thêm cho. Hai con mu n d t nhau i Thiên Ð Thích18 hay là i Phan Thi t, Phan Rang gì thì i. Mu n sáng mai i c ng c. Ði ch i cho ph chí i, r i s lo làm n, ho c lo giúp i. V nh Thái l s c vui m ng, n m ch t m i t m gi y ng19 trong tay mà nói ng: - Con nghe nói Ð Thiên Ð Thích t t l m, con t v con lên coi ch i. Ði ch ng m t tu n l con v r i s lên Ðà l t. Cô H i ng day l i thì th y Thu Hà ng bu n thiu, d ng nh ý con không mu n i ch i, cô bèn h i r ng: - Con không mu n i Ð Thiên hay sao? - Th a, i thì i... Con xin ba má cho phép con d t em con i v i con. c. Hai con d t em nó i cho vui. Thôi, ngày mai lo s a so n c i sáng m t i cho s m. 18 19 Di tích l ch s Cao Miên (Campuchea) (cent), m t tr m Khóc th m 18 www.hobieuchanh.com V nh Thái nghe v òi d t em theo, chàng không c n tr , nh ng mà chàng nhíu ch n mày, coi b không c vui. Qua ngày sau, cô H i ng th y Thu Hà m t mày không t i t n nh khi tr c n a, cô l y làm l , nên kêu con l i ng i g n m t bên, cô gi coi th t inh áo khéo hay là v ng, r i cô h i nh con r ng: i sao h m nay con bu n v y con. Tâm s c a Thu Hà tràn tr không th k xi t. T ng l y ch ng, là k t b n v i t ng i nam t ng tài, ng chí, khinh l i, khinh danh, ng chung trí, hi p l c mà dìu t ng bào t n b . Nào dè t ng t ng là gi c chiêm bao, ng i ch ng h c gi i nói hay ó c ng nh ng i khác. M i m t b a u thì ã hi u l y ch ng ng cho ng i ta ôm p, mà thêm m t b a sau n a, l i thêm hi u ng i ta c i mình là vì t i cha m mình nhi u ti n nhi u ru ng, ch không ph i là t i tâm, t i chí, t i ngh a, t i tình gì h t. Thu Hà ng ng n ngang trong lòng, ng não n trong trí, ng nghe m h i, thì cô l y làm c m xúc, cô mu n t tâm s cho m hi u, ng t vì cô li c ngó m , cô nh m b nh ho n, không n làm cho m bu n, nên cô c i mà áp ng: - Con có bu n vi c chi âu. Cô v a nói v a c i, mà cô a n c m t, nên day m t ch khác, không dám nhìn m . Ð hành lý s a so n xong r i, v ch ng V nh Thái v i Công C n bèn t giã cha m mà i du l ch. Khi lên xe Thu Hà mu n Công C n ng i phía sau v i mình. V nh Thái x m t nói r ng: em ng i phía tr c v i s p ph c mà. Ng i sau ba ng i ch t quá, ai ch u cho c. Thu Hà v n bi t xe t i b y ch ng i, b ngang r ng l n, d u Công C n ng i sau c ng không ch t gì, mà vì nghe ch ng nói nh v y, l i th y s c ch ng không vui nên cô nín khe, cho em leo lên phía tr c. Xe qua kh i ch Long Xuyên r i ch y th ng lên Châu Ð c. Bu i s m mai, tr i thanh b ch, gió mát m . Lên t i M c C n D ng, ngó qua phía tay trái thì th y ng ng m t dãy minh mông, lúa s 20 m t màu xanh lét. xa xa thì m y hòn núi Th t n s p n m lúp xúp t d i Xà-tón lên t i Nhà Bàn, ch h ng nh ai p, ch cao có khói bay, th y c nh v t l m v h u tình thì nh s c tr i v i tay ng i thi t là dày công sáng t o. Công C n th y ng r ng núi dài thì kh p kh i trong lòng, nên day l i phía sau mà nói r ng: - Anh Hai, ch Hai, núi coi t t quá hén? Thu Hà g t u c i vì em, còn V nh Thái ng i d a ng a l ng thinh, không thèm h . Thu Hà là gái a tình, trí cô hay c m, lòng cô hay ng. Ðã v y mà tánh ý cô l i hi n hòa, cô không bi t gi n h n ai. Cô ng m c nh r i cô c ng c m h ng, nên day ngó ch ng mà nói r ng: 20 lo i lúa thích ng cho nh ng n i có m c n c cao th p không ch ng Khóc th m 19 www.hobieuchanh.com có c nh p t nhiên ph i có v n nh n, ph i có thi s . Quê h ng ta có nh xinh p nh v y, không bi t t i làm sao mà qu c dân l i h b i quá. nh gì âu mà xinh p? nh này coi là p l m r i, còn gì n a. ! Th b . Qua bên Pháp coi m i s ng m t ch . Thu Hà mu n nói chuy n v i ch ng, gi ng nói ã thanh bai, ý t l i cao th ng, mà V nh Thái tr l i r t th p th i, l i ng i khít l i g n r i choàng tay qua sau vai v , làm cho Thu Hà th t v ng, tuy cô không trái ý ch ng, song cô bu n b c, nên ng i tr tr h t mu n nói chuy n n a. Lên t i Châu Ð c xe u ngh máy. Thu Hà bi u ch ng d t i ki m nhà hàng n c m cho no r i s i. V nh Thái nói r ng: - Vô nhà hàng n làm gì? Quân ó là n c p. - Mình vô nó cho n b y b , mà nó chém ba ng i ít n a là n m sáu ng b c. Ð i mua ít bánh mì, vài h p cá mòi, em lên xe mình n, r i chi u lên Nam Vang s n c m. V nh Thái b c xu ng xe và bi u v i theo. Thu Hà móc túi a s p ph m t ng b c và nói r ng: - Anh i n c m cháo cho no i, r i còn i n a. Ð ng xa l m anh ph i lo tr c ng có ói b ng nhé. S p ph l y ti n r i i vô ti m cháo. V nh Thái d t v v i em i ki m bánh mì mà mua. Ði kh i xe r i, chàng nói v i v r ng: p ph nó v i mình, n l ng m t tháng t i ba m i l m ng. Ði xe thì nó ph i em ti n theo mà xài, ch cho n i gì? Thú Hà c i và áp r ng: - Nó nghèo nó i v i mình, thì mình ph i cho nó n ch . - Có cho thì cho nó m t hai c c n c m, cho gì t i m t ng b c l n. - Th y nó nghèo, cho nó nh v y nó vui lòng. - Cách mình v i tôi t nh v y ó, nó l t da mình kh i. Thu Hà không mu n cãi l y vi c n y n a, mà c ng may lúc y V nh Thái th y bánh mì, m c l t t ghé vô mà mua, nên thôi c n r n s v lãng phí. Chàng l a ba bánh mì l n r i h i cô v ch t ng i bán ó r ng: - Bánh mì n y ch bán bao nhiêu m t v y ch ? - Th ó m t c c th y. - Gi ng gì mà m c d v y. Tám xu c hôn? Nh bán tôi mua cho ba . - Không c âu, th y. Tôi m trong lò chín xu m t , bán cho th y tám xu sao c. Bán m t l i có m t xu nh ch nhi u n i gì. - Thôi ba hai c c tám c hôn? - H ng c, th y. Ba c c. - H ng bán thì thôi. Thu Hà ng ngoài ng v i em, dòm th y ch ng ke re c c r c t ng xu i ng i bán bánh, b c mình mà l i h th n, nên day m t ch khác không ngó. nh Thái tr ra nói v i v r ng: - Khóc th m 20 www.hobieuchanh.com Ði ki m ch khác mua. Bên mình bán bánh mì ngang tàng quá, bán không có cân l ng gì h t, l i nó mu n bán giá nào nó bán. Bên Tây làm nh v y có c âu, tù ch t. Thu Hà l ng thinh, riu ríu i theo ch ng, mà s c m t coi bu n nghi n. Mua có ba bánh, hai h p cá mà V nh Thái d t v v i em i giáp ch , v i t i ba b n ti m mua m i c. Ch ng lên xe Thu Hà h i r ng: - Cha ch ! Không có em a theo làm sao mà n cá mòi ây? ! C n gì a. B c v y n c ng c mà. Ði ch i n v y m i ngon ch . c sang tr ng bên Tây h i ch i h c ng n qu y quá, có c n n a mu ng gì âu. - Bóc xóc-xích21 hay là ram-bon22 thì c, ch cá mòi bóc tay d quá r i c âu mà r a. - Chùi b y b r i lên Nam Vang r a. Xe ch y t Nhà Bàn vô T nh Biên, Thu Hà th y nhi u cái c nh thi t là p, nh ng vì cô s nói ra không hi p ý ch ng r i ch ng cãi n a, nên cô ng i nín thinh mà ngó, không dám th l cái tình c m h ng c a cô. a t i T nh Biên thì g p m t ám m a l n, n c ào ào, gió th i v t v t. i ây có m t chi c ò ch xe qua kinh V nh T . Khi xe t i b n ò, Thu Hà th y giông n a, nên bi u s p ph u xe mà ngh , i h t m a r i s qua sông. V nh Thái nh n d p y m i khui cá mòi r i bi u v v i em n. Công C n ói b ng quá nên l t t b bánh mì r i bóc cá mòi mà n ng m ngoàm v i V nh Thái. Còn Thu Hà tuy cô ng ói, nh ng mà cô không quen thói bóc h t, nên cô n bánh mì l t mà ch u ch không n cá mòi. V nh Thái th y v y bèn nói v i v r ng: n ch , cá mòi ngon l m mà. n th coi. Thu Hà c i mà áp r ng: - Mình n i, tôi nhai b y bánh mì ch i, ch tôi không ói. nh Thái thò tay bóc m t con cá c m mà c n, và nói ràng: - Làm cách thì s ch ru t. Không n thì hai anh em ta no b ng. Cách m t h i d u m a l ng gió. V nh Thái n r i bi u s p ph kêu cu li s a so n ò mà a xe qua sông. B n tên cu li i23 áo b trong nhà r i i nón lá d m a ch y ra mà kéo ò cho xe xu ng. Thu Hà th y m y ng i cu li ch ng ò trong lúc m a gió l nh l o cô m i l y m t ng b c mà cho. V nh Thái tr n m t nói r ng: - Cho cái gì? Chúng nó làm ây có n l ng c a nhà n c, ch ph i làm không hay sao mà mình tr ti n công. Thu Hà áp r ng: - Tr i m a gió, h c c kh t i nghi p, th y h , cho h chút nh h vui lòng. - Ví nh h không vui r i sao? B khi mình là thiên h hay sao, nên g p ai ng cho ti n h t th y? - Cho ng i nghèo chút nh mà h i gì. Thu nay tánh tôi quen nh v y ó ai có công giúp tôi thì tôi n n cho h . - 21 (saucisse), d i (jambon), th t lu c chín 23 c i 22
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan