Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp phân tích tình hình tài chính tại ngân hàng công thương vietinbank chi nhánh hai bà trưng - hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NG N H NG C NG THƯ NG VIETIN ANK CHI NH NH HAI TRƯNG - H N I SINH VIÊN THỰC HIỆN MÃ SINH VIÊN CHUYÊN NGÀNH NGU ỄN HO NG NAM : A16500 : TÀI CHÍNH H N I – 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NG N H NG C NG THƯ NG VIETIN ANK CHI NH NH HAI TRƯNG - H N I Giáo viên hướng dẫn Th s Ngu ễn Thị L n Anh Sinh viên thực hiện Ngu ễn á Ho ng N m Mã sinh viên : A16500 Chuyên ngành : Tài chính H N I – 2014 Thang Long University Library LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Nguyễn Bá Hoàng Nam LỜI CẢM N Trước tiên, em muốn gửi lời cảm ơn chân thành thành nhất đến giáo viên hướng dẫn - cô giáo Nguyễn Thị Lan Anh, người đã dành thời gian và tâm huyết tận tình chỉ bảo và giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Bên cạnh đó, thông qua khóa luận này, em cũng cảm ơn các thầy cô đang giảng dạy ở trường Đại học Thăng Long, những người đã mang lại cho em một nền kiến thức căn bản nhất để có thể nhận thức và phân tích được những vấn đề, số liệu liên quan đến kinh tế, tạo nền tảng về chuyên ngành học để em có thể hoàn thành đề tài này. Những kiến thức này đã làm sáng tỏ phần nào những diễn biến phức tạp của nền kinh tế, đồng thời giúp tăng tính khách quan của đề tài nghiên cứu này. Đây còn là nơi cung cấp những từ khóa tìm kiếm hết sức giá trị, giúp đề tài khai thác được những khía cạnh mới nhằm tăng tính đa dạng phong phú nhưng vẫn giữ được những giá trị cốt lõi, căn bản. Em cũng xin gửi lời cảm ơn tới đơn vị thực tập là ngân hàng công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội, đặc biệt là đội ngũ cán bộ nhân viên trong phòng Tài chính - kế toán đã nhiệt tình giúp đỡ em trong việc cung cấp và cập nhật số liệu, thông tin của ngân hàng trong suốt thời gian thực hiện khóa luận. Đặc biệt cô Nguyễn Thị Phấn, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và đã cho em nhiều kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian thực tập tại công ty. Cuối cùng, em chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, tạo điều kiện để em có thể hoàn thành khóa luận một cách tốt nhất. Em xin chân thành cảm ơn! Thang Long University Library MỤC LỤC CHƯ NG 1 C SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT Đ NG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP ........................................................................................................ 1 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Tổng qu n về t i chính do nh nghiệp.........................................................1 1.1.1. Vài nét khái quát về hoạt động tài chính doanh nghiệp....................1 1.1.2. Khái niệm phân tích hoạt động tài chính doanh nghiệp ...................2 1.1.3. Mục đích của phân tích tài chính doanh nghiệp ............................... 2 1.1.4. Vai trò của phân tích tài chính doanh nghiệp ...................................3 1.1.5. Nhiệm vụ của phân tích tài chính doanh nghiệp............................... 4 Qu trình phân tích t i chính do nh nghiệp ..............................................4 1.2.1. Xác định và thu thập thông tin phân tích...........................................5 1.2.2. Xử lý và phân tích thông tin................................................................ 7 1.2.3. Dự đoán và ra quyết định ....................................................................8 Các phương pháp phân tích t i chính do nh nghiệp ................................ 8 1.3.1. Phương pháp so sánh ..........................................................................8 1.3.2. Phương pháp cân đối ..........................................................................9 1.3.3. Phương pháp phân tích tỷ lệ ............................................................... 9 1.3.4. Phương pháp loại trừ ........................................................................10 1.3.5. Phương pháp chi tiết .........................................................................11 1.3.6. Phương pháp đồ thị ...........................................................................11 Nội dung phân tích t i chính do nh nghiệp .............................................11 1.4.1. Phân tích bảng cân đối kế toán ........................................................11 1.4.2. Phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ........................... 13 1.4.3. Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ ...............................................15 1.4.4. Phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn ............................... 17 1.4.5. Phân tích các chỉ tiêu ngân hàng .....................................................19 1.4.6. Phân tích ROA và ROE theo phương pháp Dupont ........................24 1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp ......................................................................................................................26 1.5.1. Các nhân tố chủ quan .......................................................................26 1.5.2. Các nhân tố khách quan ...................................................................28 CHƯ NG 2. THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NG N H NG C NG THƯ NG VIETINBANK CHI NHÁNH HAI BÀ TRƯNG-HN ................................................................................................................ 30 2.1. Tổng quan về Ngân h ng công thương Vietinb nk chi nhánh Hai Bà Trưng-HN ...............................................................................................................30 2.1.1. Khái quát chung về công ty ............................................................... 30 2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty ..................................31 2.1.3. Cơ cấu tổ chức Ngân hàng công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-HN ..................................................................................................32 2.1.4. Quy trình hoạt động của Ngân hàng công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-HN ...............................................................................34 2.1.5. Tầm nhìn và thế mạnh ......................................................................34 2.2. Thực trạng tình hình tài chính tại Ngân hàng công thương Vietinb nk chi nhánh H i Trưng-HN ................................................................................35 2.2.1. Phân tích bảng cân đối kế toán ........................................................35 2.2.2. Phân tích Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của NHCT Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-HN giai đoạn 2011-2013 ...................45 2.2.3. Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) ............................ 51 2.2.4. Phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn ............................... 60 2.2.5. Phân tích các chỉ tiêu ngân hàng .....................................................63 2.2.6. Phân tích ROA và ROE theo phương pháp Dupont ........................70 2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phân tích tài chính của Ngân hàng công thương Vietinb nk chi nhánh H i Trưng-HN ...............................................71 2.3.1. Các yếu tố chủ quan ..........................................................................71 2.3.2. Các yếu tố khách quan ......................................................................72 2.4. Đánh giá chung về tình hình tài chính gi i đoạn 2011 – 2013 tại Ngân h ng công thương Vietinb nk chi nhánh H i Trưng-HN ............................ 73 2.4.1. Những mặt đạt được..........................................................................74 2.4.2. Những mặt còn hạn chế ....................................................................74 CHƯ NG 3 KẾT LUẬN .......................................................................................... 77 3.1. Định hướng phát triển củ Ngân h ng công thương Vietinb nk chi nhánh Hai Bà Trưng-HN ......................................................................................77 Thang Long University Library 3 2 Đề xuất một số giải pháp cải thiện những hạn chế tại Ngân hàng công thương Vietinb nk chi nhánh H i Trưng-HN ...............................................80 3.2.1. Bám sát nhiệm vụ mà Chính Phủ và NHNN đề ra trong công tác xử lý nợ xấu...........................................................................................................80 3.2.2. Tăng cường đổi mới và nâng cao công tác nghiệp vụ, trình độ CBCNV ............................................................................................................81 3.2.3. Chú trọng vào khu vực tiền gửi dân cư ................................................82 3.2.4. Đa dạng hóa dịch vụ và sản phẩm........................................................82 DANH MỤC VIẾT TẮT NHTM Ngân hàng thương mại VCSH Vốn chủ sở hữu TSCĐ Tài sản cố định TSDH Tài sản dài hạn TSNH Tài sản ngắn hạn NHNN Ngân hàng Nhà nước NHCT Ngân hàng công thương CBCNV Cán bộ công nhân viên HN Hà Nội ĐT&PTNL Đào tạo và phát triển nhân lực TCTD Tổ chức tín dụng PTTT Phương tiện thanh toán BCTC Báo cáo tài chính DN Doanh nghiệp NH Ngân hàng BCLCTT Báo cáo lưu chuyển tiền tệ SXKD Sản xuất kinh doanh Thang Long University Library DANH MỤC CÁC BẢNG, PHỤ LỤC Sơ đồ 1.1. Quy trình thực hiện phân tích tài chính doanh nghiệp ........................... 4 Bảng 1.2. Bảng tài trợ tổng quát ............................................................................... 18 Sơ đồ 2 1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của NHCTVN Vietin Bank - Chi nhánh Hai Bà Trưng HN .................................................................................................................... 33 Bảng 2.2. Tình hình tài sản-nguồn vốn trong gi i đoạn 2011-2013 ....................... 35 ảng 2 3 Diễn biến cơ cấu T i sản-Nguồn vốn gi i đoạn 2011-2013 .................... 36 Biểu đồ 2.4. Giá trị hu động củ Vietinb nk gi i đoạn 2011-2013 ...................... 37 Biểu đồ 2.5. Sự th đổi của vốn tự có trong gi i đoạn 2011-2013 ........................ 39 Biểu đồ 2.6. Tình hình dự trữ v th nh toán gi i đoạn 2011-2013 ........................ 40 Biểu đồ 2 7 Cơ cấu các khoản mục tín dụng gi i đoạn 2011-2013 ........................ 42 Bảng 2.8. Chỉ số ROA trong gi i đoạn 2011-2013 ................................................... 43 Bảng 2.9. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh NHCT Vietinbank Chi nhánh H i Trưng-HN gi i đoạn 2011-2013 khu vực doanh thu ...................... 46 Bảng 2.10. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh NHCT Vietinbank Chi nhánh H i Trưng-HN gi i đoạn 2011-2013 khu vực chi phí ............................ 47 Bảng 2.11. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh NHCT Vietinbank Chi nhánh H i Trưng-HN gi i đoạn 2011-2013 khu vực lợi nhuận........................ 49 Bảng 2.12. Diễn biến chi phí hoạt động .................................................................... 50 Bảng 2.13. Diễn biến chỉ số thu nhập trên đầu tư(ROI) gi i đoạn 2011-2012 ...... 51 Bảng 2 14 Lưu chu ển từ hoạt động kinh doanh ................................................... 52 Bảng 2 15 Lưu chu ển từ hoạt động đầu tư ............................................................ 57 Bảng 2 16 Lưu chu ển từ hoạt động tài chính ........................................................ 59 Bảng 2 17 Lưu chu ển thuần trong kì, đầu kì và cuối kì ....................................... 59 Bảng 2.18. Bảng phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn gi i đoạn 20112012 .............................................................................................................................. 60 Bảng 2.19. Bảng phân tích diễn biến nguồn vốn và sử dụng vốn gi i đoạn 20122013 .............................................................................................................................. 61 Bảng 2.20. Biểu đồ diễn biến thu nhập lãi thuần trong gi i đoạn 2011-2013 ....... 65 Bảng 2.21. Biểu đồ diễn biến tài sản tạo thu nhập trong gi i đoạn 2011-2013 ..... 66 Bảng 2.22. Tỉ trọng của dự phòng rủi ro tín dụng trên tổng dư nợ trong gi i đoạn 2011-2013 ..................................................................................................................... 67 PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 2 Phụ lục 1. Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh NHCT Vietinbank Chi nhánh H i Trưng-HN gi i đoạn 2011-2013 .......................................................... 2 Phụ lục 2. Bảng báo cáo lưu chu ển tiền tệ NHCT Vietinbank Chi nhánh Hai Bà Trưng-HN gi i đoạn 2011-2013 ................................................................................... 3 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do nghiên cứu Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường đang trên đà phục hồi như hiện nay sự gia tăng không ngừng của năng lực sản xuất và quá trình hội nhập kinh tế mang tính toàn cầu hóa đã tạo cơ hội nhưng cũng không ít thách thức cho những DN tham gia trên thị trường. Để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế đó, các DN phải nỗ lực không ngừng, phát huy điểm mạnh đồng thời cần có những bước đi đúng đắn. Không nằm ngoài xu thế đó, các ngân hàng cũng có những bước chuyển mình mạnh mẽ nhằm thích nghi và phát triển trong thời đại mới. Với hoạt động kinh doanh thuộc một phạm trù khác so với lĩnh vực sản xuất đó là kinh doanh tiền tệ, trước một nền kinh tế thị trường với nhiều rủi ro tiềm tàng hơn, các quyết định hợp lý của các ngân hàng là vũ khí tối quan trọng nhằm giải quyết các vấn đề về tài chính, cũng như giảm thiểu rủi ro. Cha ông ta có câu “Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”, trong hoạt động kinh doanh cũng vậy, các nhà lãnh đạo phải biết rõ vị thế của cơ quan mình, những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức để có những chiến lược kinh doanh phù hợp với từng hoàn cảnh, từng giai đoạn kinh tế xã hội cụ thể. Vậy làm sao để có thể nắm được tình trạng của doanh nghiệp một cách sâu sắc nhất? Để làm được điều này thì công tác phân tích tài chính là việc làm rất cần thiết đối với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nói chung và các nhà lãnh đạo ngân hàng nói riêng. Có thể nói, việc định kì phân tích, đánh giá tình hình tài chính thông qua các báo cáo tài chính là hết sức cần thiết để có thể đánh giá được các tiềm lực vốn có của NH, xem xét khả năng vị thế của NH trong hoạt động SXKD, xác định được xu hướng phát triển cho NH, tìm được kế hoạch phát triển cho NH trong tương lai gần. Như đã nói ở trên, các quyết sách của doanh nghiệp sẽ có tính chính xác rất cao nếu công tác phân tích được thực hiện kĩ càng và khách quan, thông qua phân tích tài chính thông qua phân tích tình hình tài chính, NH xác định được điểm mạnh cũng như điểm yếu trong nội tại NH mình để từ đó có những quyết định sáng suốt trong việc phát huy thế mạnh, đồng thời đưa ra những giải pháp đúng đắn, kịp thời cải thiện tình hình tài chính cho NH. Trong sự chuyển biến tích cực của nền kinh tế, các quan hệ kinh tế xã hội tăng lên rõ rệt. ngân hàng công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội đóng vai trò là một tổ chức trung gian tài chính “đi vay để cho vay” ngày càng khẳng định vai trò và vị trí số một của mình trong hệ thống các ngân hàng Việt Nam.Lĩnh vực kinh doanh đa dạng, sự năng động và tiêu chí luôn hướng tới những tiêu chuẩn quốc tế của ngân hàng là một đặc điểm gây hứng thú đối với em. Nhận thấy tầm quan trọng của hoạt động phân tích tài chính trong lĩnh vực ngân hàng nên em quyết định lựa chọn đề tài “Phân tích tình hình tài chính Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng- Hà Nội” nhằm làm rõ bài toán kinh tế về khả năng tài chính của Ngân hàng công thương Vietinbank nói chung và hệ thống các ngân hàng Việt Nam nói riêng 2. Mục đích nghiên cứu Mục tiêu của khóa luận là nghiên cứu tình hình tài chính của Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội một cách tỉ mỉ và kĩ càng, từ đó cung cấp cơ sở cho những quyết định hợp lý từ phía những nhà đầu tư cổ phần có tiềm năng, một nhà cho vay tiềm năng hay một nhà phân tích, tham mưu của công ty đang được là đối tượng phân tích. Để đi đến mục tiêu cuối cùng và cốt lõi này, những mục tiêu trung gian của nó là việc nắm được những con số, dựa vào những cơ sở, kết quả từ quá trình phân tích mà đưa ra những dự đoán cho tương lai. Như vậy, có thể nói việc nghiên cứu tình hình tài chính của Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội nhằm mục đích tìm ra những nguyên nhân, nhân tố ảnh hưởng tới tình hình tài chính của NH, từ đó đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính của NH trong tương lai 3. Đối tượng v phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Tình hình tài chính của Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội giai đoạn 2011-2013 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là Báo cáo tài chính và các tài liệu có liên quan đến quản trị tài chính tại Ngân hàng Công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-Hà Nội giai đoạn 2011-2013 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong khóa luận là phương pháp phân tích, tổng hợp, đối chiếu, so sánh, khái quát hóa dựa trên cơ sở các số liệu, thông tin được cung cấp và tình hình thực tế của ngành tài chính ngân hàng Việt Nam. Các thông tin bổ sung có trên Internet cũng như những trải nghiệm thực tế từ đơn vị thực tập cũng là những thông tin không thể thiếu nhằm nâng cao tính khách quan của khóa luận 5. Kết cấu khó luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tham khảo, khóa luận được chia thành ba phần chính: Chương I : Cơ sở lý luận về hoạt động phân tích tài chính doanh nghiệp Chương II : Thực trạng phân tích tình hình tài chính Ngân hàng công thương Vietinbank chi nhánh Hai Bà Trưng-HN Chương III : Kết luận Thang Long University Library CHƯ NG 1 C 1.1. SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT Đ NG PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Tổng qu n về t i chính do nh nghiệp 1.1.1. Vài nét khái quát về hoạt động tài chính doanh nghiệp Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, cụm từ “Hoạt động tài chính doanh nghiệp” đã không trở nên xa lạ với bất cứ cá nhân, tổ chức nào hoạt động sản xuất kinh doanh. Vậy trước hết chúng ta cần hiểu rõ về khái niệm “Tài chính doanh nghiệp”. Chúng ta có thể định nghĩa: “Tài chính doanh nghiệp là các quan hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm đạt tới mục tiêu nhất định. Tài chính doanh nghiệp là một bộ phận trong hệ thống tài chính, tại đây nguồn tài chính xuất hiện và đồng thời đây cũng là nơi thu hút trở lại phần quan trọng các nguồn tài chính doanh nghiệp. Tài chính doanh nghiệp có ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, đến sự phát triển hay suy thoái của nền sản xuất”. 1 “Tài chính doanh nghiệp được hiểu là những quan hệ giá trị giữa công ty với các chủ thể trong nền kinh tế”. 2 Như vậy, có thể nói “hoạt động tài chính doanh nghiệp” là một trong những nội dung cơ bản của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhằm giải quyết mối quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình kinh doanh được biểu hiện dưới hình thái tiền tệ để thực hiện các mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hoá lợi nhuận, tối đa hoá VCSH. Nói cách khác hoạt động tài chính là những quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức huy động phân phối, sử dụng quản lý vốn trong quá trình kinh doanh. Ngân hàng cũng là một DN – DN đặc thù hơn các DN khác, nó sử dụng chính tiền tệ làm hàng hóa để kinh doanh và kiếm lợi nhuận dựa trên chênh lệch đó. Tuy rằng, sự khác biệt giữa những tổ chức sản xuất kinh doanh có mối quan hệ “TiềnHàng-Tiền” và những tổ chức tài chính trung gian có mối quan hệ “Tiền-Tiền” đem lại những thay đổi nhất định trong việc đánh giá tình hình tài chính của chúng nhưng về cơ bản, hoạt động tài chính các ngân hàng vẫn được xét trên bình diện của tài chính doanh nghiệp 1 2 Theo taichinhdoanhnghiep.com Nguồn: Giáo trình tài chính doanh nghiệp– Trường đại học Kinh tế quốc dân 1 1.1.2. Khái niệm phân tích hoạt động tài chính doanh nghiệp Phân tích tài chính là một tập hợp các khái niệm, phương pháp và các công cụ nhất định nhằm thu thập và xử lý các thông tin kế toán và các thông tin khác trong lĩnh vực quản lý nhằm đánh giá tình hình tài chính của một doanh nghiệp. Kết quả của quá trình phân tích là việc giải quyết mối quan tâm hàng đầu của các nhà phân tích đó là những rủi ro về tài chính, khả năng thanh toán, khả năng cân đối vốn, năng lực hoạt động cũng như khả năng sinh lãi của doanh nghiệp, đồng thời cung cấp những cơ sở thuyết phục để dự đoán về kết quả hoạt động nói chung và mức doanh lợi nói riêng của doanh nghiệp trong tương lai. “Trong lối tiếp cận của phương tây, phân tích hoạt động tài chính doanh nghiệp là một hoạt động nhằm mục đích thấu hiểu được những dữ liệu tài chính ở cả quá khứ lẫn hiện tại. Điều này giúp cho tính hiệu quả và vị thế tài chính có thể được đánh giá, mặt khác những rủi ro trong tương lai tiềm tàng có thể được ước tính. Phân tích hoạt động tài chính doanh nghiệp có thể cung cấp những thông tin giá trị về xu thế và các mối quan hệ, chất lượng của thu nhập doanh nghiệp, hay thế mạnh cũng như điểm yếu nếu xét trên vị thế tài chính của chính doanh nghiệp đó. Phân tích tài chính doanh nghiệp thường bắt đầu bằng việc xác định những mục tiêu để phân tích.Liệu có phải công việc phân tích sẽ đảm trách việc cung cấp cơ sở cho một số quyết định tài chính như cấp tín dụng hay quyết định đầu tư ? Sau khi mục tiêu phân tích được xác lập, dữ liệu sẽ được tổng hợp từ các báo cáo tài chính hoặc sẽ từ các nguồn khác. Kết quả của quá trình phân tích sẽ được tổng hợp và làm sáng tỏ” 3 1.1.3. Mục đích của phân tích tài chính doanh nghiệp Như chúng ta đã biết, mọi hoạt động kinh tế của doanh nghiệp đều có sự tác động qua lại với nhau. Bởi vậy phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là rất cần thiết nhằm đánh giá đầy đủ và sâu sắc mọi hoạt động kinh tế trong trạng thái thực của chúng. Những phân tích này được tiêu chuẩn hóa thành những chỉ tiêu kinh tế kĩ thuật tài chính của doanh nghiệp mà những nhà đầu tư hay các đối tác tiềm năng có thể hiểu và đánh giá khả năng hợp tác hay đầu tư góp vốn, cho vay và đi vay…Các chỉ tiêu kinh tế kĩ thuật này được hình thành từ các dữ liệu trong quá khứ và hiện tại của doanh nghiệp, được thể hiện thành những bản báo cáo như: bảng cân đối kế toán, bảng quyết toán tài chính…Tóm lại, phân tích tình hình tài chính cung cấp đầy đủ những thông tin hữu ích cho các nhà đầu tư, các đối tác tiềm năng hay những người sử dụng khác để họ có thể ra các quyết định về đầu tư, tín dụng hay các quyết định tương tự. 3 Nguồn:Encyclopedia of Banking & Finance (9h Edition) by Charles J Woelfel 2 Thang Long University Library Các thông tin này được quy ước dễ hiểu đối với những người có trình độ tương đối về kinh doanh và về các hoạt động kinh tế mà họ muốn nghiên cứu các thông tin này Phân tích tình hình tài chính nhằm mục đích cung cấp thông tin quan trọng nhất cho chủ doanh nghiệp, các nhà đầu tư, các chủ nợ và những người sử dụng khác đánh giá số lượng, thời gian và rủi ro của những khoản thu bằng tiền từ cổ tức hoặc tiền lãi. Vì các dòng tiền của các nhà đầu tư liên quan với các dòng tiền của doanh nghiệp nên quá trình phân tích phải cung cấp thông tin để giúp họ đánh giá số lượng, thời gian và rủi ro của các dòng tiền thu thuần dự kiến của doanh nghiệp Các quyết định tài chính trong DN như: Quyết định đầu tư, quyết định huy động vốn, quyết định về phân phối, ngân quỹ có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Do đó mục tiêu của phân tích tài chính nhằm giúp cho chủ doanh nghiệp phát hiện ra điểm mạnh, điểm yếu của nội bộ doanh nghiệp, đồng thời nó cũng giúp cho các nhà đầu tư dễ dàng đưa ra các quyết định tài chính. 1.1.4. Vai trò của phân tích tài chính doanh nghiệp “Trong các doanh nghiệp cổ phần, những cổ đông là những người sở hữu công ty đó. Lần này qua lần khác, họ được quyền quyết định khi nào họ nên tiếp tục nắm giữ cổ phần của công ty hoặc khi nào nên bán chúng. Việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp có vai trò quan trọng bởi nó cung cấp những thông tin giàu ý nghĩa cho các cổ đông nhằm giúp họ đánh giá lại những quyết định của mình Bộ phận quản lý doanh nghiệp có trách nhiệm trong việc ra quyết định và kế hợp các kế hoạch và nghị định cho tương lai. Họ, tuy nhiên, luôn luôn cần phải đánh giá được khả năng và tính hiệu quả của các quyết định đó trong quá khứ. Và để phục vụ cho mục đích đó, phân tích tài chính doanh nghiệp đóng góp vai trò quan trọng trong việc quản lý doanh nghiệp Những người có dư thừa tín dụng thường có nhu cầu góp vốn hoặc cho vay tới doanh nghiệp. Tuy nhiên họ chỉ có thể ra quyết định khi khoản vốn vay hay vốn góp đó được mở rộng, và mong muốn có được mức lãi suất hấp dẫn hơn. Hoạt động phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp có vai trò quan trọng đối với quyết định của họ”. 4 4 Nguồn: accountlearning.blogspot.com 3 1.1.5. Nhiệm vụ của phân tích tài chính doanh nghiệp Đánh giá tính hiệu quả kinh tế trong quá khứ: Tính hiệu quả kinh tế trong quá khứ chính là một kim chỉ nam tốt cho tính hiệu quả kinh tế trong tương lai. Các nhà đầu tư hay các cá nhân dư thừa về vốn thường sẽ quan tâm đến các xu thế trong quá khứ như chi phí quản lý doanh nghiệp, thu nhập ròng, dòng tiền hay sự quay vòng của dòng vốn đầu tư. Những xu hướng này yêu cầu sự đánh giá chính xác về khả năng quản lý hiệu năng của doanh nghiệp trong quá khứ và từ đó cung cấp cơ sở cho tính khả thi của hiệu quả kinh tế trong tương lai Đánh giá vị trí hiện tại của doanh nghiệp: Phân tích tài chính doanh nghiệp có thể cho thấy vị trí hiện tại của doanh nghiệp trong kì căn cứ vào loại tài sản được tạo thành và thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp hay những khoản nợ mà doanh nghiệp phải chịu Dự đoán lợi nhuận hay viễn cảnh tăng trưởng: Phân tích tài chính doanh nghiệp giúp định giá và dự đoán viễn cảnh kinh tế và tỉ lệ tăng trưởng, những cơ sở này thường được sử dụng bởi các nhà đầu tư khi so sánh những cơ hội đầu tư với nhau, từ đó lựa chọn doanh nghiệp tiềm năng nhất. Dự đoán về thất bại hay sự phá sản doanh nghiệp: Phân tích tài chính doanh nghiệp là một công cụ quan trọng nhằm định lượng và dự đoán khả năng phá sản hay sự thất bại trong kinh doanh Sự đánh giá về hiệu quả hoạt động doanh nghiệp: Phân tích tài chính doanh nghiệp giúp định lượng tính hiệu quả của hoạt động quản trị doanh nghiệp. Chính tính hiệu quả của doanh nghiệp sẽ được bộc lộ trong bảng quyết toán tài chính sẽ được so sánh với các tiêu chuẩn được xét trước đó và những chênh lệch của chúng sẽ được sử dụng làm cơ sở để đánh giá tính hiệu quả của doanh nghiệp 1.2. Qu trình phân tích t i chính do nh nghiệp Quy trình phân tích tài chính doanh nghiệp được thực hiện rõ ràng và mạch lạc qua các bước chính như sơ đồ sau: Sơ đồ 1.1. Quy trình thực hiện phân tích tài chính doanh nghiệp Xác định và thu thập thông tin phân tích Xử lý và phân tích thông tin Dự đoán và quyết định (Nguồn: Phòng kinh doanh) Sau đây, ta tiến hành đi tới từng bước của quy trình nhằm hiểu rõ ý nghĩa cũng như cách thức vận hành của phương pháp phân tích tài chính doanh nghiệp này 4 Thang Long University Library 1.2.1. Xác định và thu thập thông tin phân tích Phân tích tài chính có mục tiêu đưa ra những dự báo tài chính giúp cho việc ra quyết định về mặt tài chính và giúp cho việc dự kiến kết quả tương lai của doanh nghiệp nên thông tin sử dụng để phân tích tài chính không chỉ giới hạn trong phạm vi nghiên cứu các báo cáo tài chính mà phải mở rộng sang các lĩnh vực:  Các thông tin chung Đây là các thông tin về tình hình kinh tế có ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong năm. Các thông tin này cung cấp cơ sở cho việc đánh giá trạng thái của môi trường kinh tế. Sự suy thoái hoặc tăng trưởng của nền kinh tế có tác động mạnh mẽ đến cơ hội kinh doanh, mà cụ thể ở đây là tính hiệu quả của dòng vốn huy động vào và cho vay ra , từ đó tác động đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng. Chính vì vậy để có được sự đánh giá khách quan và chính xác về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, chúng ta phải xem xét cả thông tin kinh tế bên ngoài có liên quan.  Các thông tin theo nghành kinh tế  Bảng cân đối kế toán Bảng cân đối kế toán là một báo cáo tài chính mô tả tình trạng tài chính và phản ánh tổng quát tình hình tài sản của một doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định, dưới hình thái tiền tệ theo giá trị tài sản và nguồn hình thành tài sản. Xét về bản chất, bảng cân đối kế toán là một bảng cân đối tổng hợp giữa tài sản với vốn chủ sở hữu và công nợ phải trả( nguồn vốn). Để phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp, tài liệu chủ yếu là bảng cân đối kế toán. Bảng cân đối này cho phép ta nghiên cứu, đánh giá một cách tổng quát tình hình tài chính và kết quả sản xuất kinh doanh, trình độ sử dụng vốn và những triển vọng kinh tế, tài chính của doanh nghiệp.  Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Là BCTC tổng hợp phản ánh tổng quát tình hình và hiệu quả hoạt động kinh doanh chính và hoạt động khác, tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà nước về thuế và các khoản nộp cho Nhà nước. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh gồm 3 phần: Phần 1: Lãi - Lỗ: phản ánh tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác, tất cả các chỉ tiêu trong phần này đều trình bày số liệu của kỳ trước tổng số phát sinh trong kỳ báo cáo. 5 Phần 2: Tình hình thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước: Phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ với nhà nước về thuế và các khoản phải nộp khác, tất cả các chỉ tiêu trong phần này đều cần phải được trình bày: Số còn phải nộp kỳ trước chuyển sang; Số còn phải nộp phát sinh trong kỳ báo cáo; Số đã nộp trong kỳ báo cáo; Số còn phải nộp đến cuối kỳ báo cáo. Phần 3: Thuế giá trị gia tăng (GTGT) được khấu trừ, được miễn giảm, được hoàn lại: phản ánh số thuế giá trị gia tăng được khấu trừ, đã khấu trừ, và còn được khấu trừ ở cuối kỳ số thuế giá trị gia tăng được hoàn lại, đã hoàn lại và còn được hoàn lại cuối kỳ. Số thuế giá trị gia tăng được miễn giảm, đã miễn giảm và còn được miễn giảm. Cơ sở số liệu để lập báo cáo kết quả kinh doanh là sổ kế toán trong kỳ các tài khoản từ loại 5 đến loại 9, tài khoản 333 và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh kỳ trước.  Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là một trong bốn báo cáo tài chính bắt buộc mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng phải lập để cung cấp cho người sử dụng thông tin của doanh nghiệp. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được lập để trả lời các vấn đề liên quan đến luồng tiền vào ra trong doanh nghiệp, tình hình thu chi ngắn hạn của doanh nghiệp. Dựa vào báo cáo lưu chuyển tiền tệ thanh toán có thể đánh giá khả năng tạo ra tiền, sự biến động tài sản thuần, khả năng thanh toán và dự đoán được bằng tiền trong kỳ tiếp theo của doanh nghiệp. Những luồng vào ra của tiền và các khoản coi như tiền được tổng hợp thành ba nhóm: Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động sản xuất kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính và lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động đầu tư. Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh: Phản ánh toàn bộ đồng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính: Phản ánh toàn bộ đồng tiền thu chi liên quan trực tiếp đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp bao gồm các nghiệp vụ làm tăng giảm vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động đầu tư: Phản ánh toàn bộ đồng tiền thu vào và chi ra liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư mà doanh nghiệp đã nộp. Có 2 phương pháp lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ là phương pháp trực tiếp và phương pháp gián tiếp. Mỗi báo cáo lập theo phương pháp khác nhau thì tuân theo nguyên tắc cơ sở số liệu và cách lập các chỉ tiêu khác nhau.  Thuyết minh báo cáo tài chính 6 Thang Long University Library Thuyết minh báo cáo tài chính được lập nhằm cung cấp các thông tin về tình hình sản xuất kinh doanh chưa có trong hệ thống báo cáo tài chính, đồng thời giải thích thêm một số chỉ tiêu mà trong các báo cáo tài chính chưa được trình bày nhằm giúp cho người đọc và phân tích các chỉ tiêu trong báo cáo tài chính có một cái nhìn cụ thể và chi tiết hơn về sự thay đổi những khoản mục trong bảng cân đối kế toán và kết quả hoạt động kinh doanh. Thuyết minh BCTC trình bày khái quát hoạt động SXKD của DN, nội dung một số chế độ kế toán được doanh nghiệp lựa chọn để áp dụng, tình hình và lý do biến động của một số đối tượng sản xuất và nguồn vốn quan trọng, phân tích một số chỉ tiêu tài sản chủ yếu và các kiến nghị của DN. Cơ sở số liệu lập thuyết minh BCTC là các sổ kế toán kỳ trước báo cáo, bảng cân đối kế toán kỳ trước, thuyết minh BCTC kỳ trước, năm trước. Như vậy, có thể nói nhiệm vụ chính của bước này là thu thập các báo cáo tài chính trong một vài năm trở lại đây. Những thông tin này có thể được tìm thấy trong quá trình thực tập hoặc trong những báo cáo thường xuyên của doanh nghiệp. Nhưng tối thiểu, phải có những báo cáo sau đây trong khoảng thời gian ít nhất từ 3-5 năm: Bảng cân đối kế toán, bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bảng lưu chuyển tiền tệ Phân tích tài chính sử dụng mọi nguồn thông tin có khả năng lý giải và thuyết minh thực trạng hoạt động tài chính DN, phục vụ cho quá trình dự đoán tài chính. Do đó, phân tích tài chính trên thực tế là phân tích các BCTC doanh nghiệp. 1.2.2. Xử lý và phân tích thông tin Nhanh chóng xử lý tất cả các báo cáo nhằm tìm kiếm những chuyển biến lớn trong những dữ liệu cụ thể từ năm này qua năm khác. Có thể ví dụ như, liệu lợi nhuận có là một bước nhảy lớn, hay một bước trượt dài, từ một năm cụ thể so với năm tiếp theo? Tổng tài sản cố định tăng hay giảm? Nếu trong quá trình tìm kiếm phát sinh bất cứ điều gì khả nghi, ta tiến hành nghiên cứu những thông tin đang có nhằm tìm lời giải. Để hỗ trợ bước này, sự tham khảo các thông tin đi kèm trong báo cáo tài chính là cần thiết, để các thông tin phân tích giàu ý nghĩa hơn. Có thể nói trong giai đoạn này, người sử dụng thông tin ở các góc độ nghiên cứu, ứng dụng khác nhau, có phương pháp xử lý thông tin khác nhau phục vụ mục tiêu phân tích đã đặt ra: Xử lý thông tin là quá trình sắp xếp các thông tin theo những mục tiêu nhất định nhằm tính toán, so sánh, giải thích, đánh giá, xác định nguyên nhân của các kết quả đã đạt được phục vụ cho quá trình dự đoán và quyết định. 7 1.2.3. Dự đoán và ra quyết định “Mục tiêu của phân tích tài chính là đưa ra các quyết định tài chính. Đối với chủ doanh nghiệp, phân tích tài chính nhằm đưa ra các quyết định tăng trưởng, phát triển, tối đa hoá lợi nhuận hay tối đa hoá giá trị doanh nghiệp. Đối với người cho vay và đầu tư đó là các quyết định về tài trợ và đầu tư. Đối với cấp trên của doanh nghiệp là các quyết định quản lý doanh nghiệp” 5 Như vậy ta có thể thấy sau quá trình xử lý, việc tiến hành dự đoán và đưa ra quyết định về tình hình tài chính của doanh nghiệp là hoạt động tiếp theo trong quy trình. Tìm kiếm những sự thay đổi lớn từ tổng thể những nhân tố cấu thành của tài sản, những khoản lợi nhuận cũng như các khoản nợ của doanh nghiệp, các xu hướng tổng quan, từ đó đưa ra các dự đoán và quyết định của doanh nghiệp trong tương lai 1.3. Các phương pháp phân tích t i chính do nh nghiệp 1.3.1. Phương pháp so sánh Phương pháp so sánh là phương pháp được sử dụng phổ biến trong phân tích hoạt động kinh doanh. Có ba nguyên tắc cơ bản khi sử dụng phương pháp này, đó là  Lựa chọn tiêu chuẩn để so sánh Tiêu chuẩn để so sánh là chỉ tiêu của một kỳ được lựa chọn làm căn cứ để so sánh  Điều kiện so sánh được Để phép so sánh có ý nghĩa thì điều kiện tiên quyết là các chỉ tiêu được sử dụng phải đồng nhất. Trong thực tế, thường điều kiện có thể so sánh được giữa các chỉ tiêu kinh tế cần được quan tâm hơn cả là về thời gian và không gian.  Kỹ thuật so sánh Các kỹ thuật so sánh cơ bản là:  So sánh bằng số tuyệt đối  So sánh bằng số tương đối  So sánh bằng số bình quân  So sánh mức biến động tương đối 5 Nguồn: Ths. Vũ Quang Kết - TS. Nguyễn Văn Tấn (Quantri.vn biên tập và hệ thống hóa) 8 Thang Long University Library