Tài liệu Khoá luận tốt nghiệp ngành lâm nghiệp đại học lâm nghiệp

®Æt vÊn ®Ò D©n sè gia t¨ng kÕt hîp víi t¨ng trëng kinh tÕ sÏ t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu vÒ l©m s¶n. Trong ChiÕn lîc L©m nghiÖp quèc gia giai ®o¹n 2006-2020 ®a ra vÒ dùa b¸o ph¸t triÓn d©n sè vµ GDP. §Õn n¨m 2020, ViÖt Nam cã kho¶ng 100 triÖu ngêi vµ tèc ®é t¨ng trëng GDP b×nh qu©n trong giai ®o¹n 2006-2020 lµ 7,2%. Còng theo ®©y, dù b¸o vÒ nhu cÇu l©m s¶n, n¨m 2010 lµ 14.000.000m 3 trong ®ã cã 8.000.000m3 gç lín vµ 6.000.000m3 gç nhá, néi ®Þa cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®ñ 6.000.000m3 gç nhá vµ chØ cung cÊp ®îc 3.700.000m3 gç lín nh vËy sÏ thiÕu hôt 4.300.000m3 vÒ nguyªn liÖu gç lín; n¨m 2020, nhu cÇu gç kho¶ng 22.000.000m3 trong ®ã 12.000.000m3 gç lín vµ 10.000.000 m3 gç nhá, cung øng ®îc 10.000.000m3 gç lín vµ 10.000.000m3, thiÕu hôt gç lín lóc nµy lµ 2.000.000m3. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®a ngµnh L©m nghiÖp ngµy cµng gãp gÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®a ra vÒ ph¸t triÓn rõng lµ ph¸t triÓn rõng trång s¶n xuÊt ph¶i trªn c¬ së nhu cÇu thÞ trêng. Theo thÞ trêng hiÖn nay vµ nhu cÇu dù b¸o nh trªn th× nguyªn liÖu gç lín cung cÊp cßn thiÕu hôt rÊt nhiÒu. NÕu nh chän gi¶i ph¸p trång rõng míi ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu hôt nµy th× kh«ng ®îc coi lµ ph¬ng ph¸p tèi u. Bëi, nh ®· biÕt mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt L©m nghiÖp lµ chu kú s¶n xuÊt dµi vµ hay gÆp rñi ro. Trong khi ®ã, hiÖn nay cã rÊt nhiÒu loµi c©y gç lín, mäc nhanh nhng l¹i ®ang ®îc trång ®Ó cung cÊp gç nhá cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi chu kú kinh doanh ng¾n. Loµi Mì cã tªn khoa häc lµ Manglietia glauca Dandy, ph©n bè tù nhiªn ë ViÖt Nam, Nam Trung Quèc, Lµo, Th¸i Lan. ë níc ta, Mì ph©n bè nhiÒu ë c¸c tØnh Phó Thä, Yªn B¸i, Tuyªn Quang. Ngoµi ra Mì cßn ph©n bè ë c¸c tØnh kh¸c nh Hµ Giang, Lµo Cai, L¹ng S¬n, Th¸i Nguyªn, Qu¶ng Ninh, Thanh Ho¸ NghÖ An, Hµ TÜnh. Mì lµ loµi c©y a s¸ng, nhng giai ®o¹n tuæi nhá biÓu thÞ trung tÝnh. C©y Mì cã th©n th¼ng vµ trßn, chiÒu cao tíi trªn 20m, ®êng kÝnh cã thÓ ®¹t tíi trªn 60cm, sinh trëng nhanh ë giai ®o¹n 15 - 20 n¨m ®Çu. T¸n h×nh th¸p. Vá nh½n mµu xanh x¸m, kh«ng nøt, líp vá trong mµu tr¾ng ngµ, th¬m nhÑ. Cµnh non mäc gÇn th¼ng gãc víi th©n chÝnh, mµu xanh nh¹t. L©m trêng Yªn S¬n n»m trong huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang víi diÖn tÝch rõng trång cã kho¶ng 2085ha, trong ®ã cã 1151ha rõng trång Mì. Trong nh÷ng n¨m qua rõng trång Mì ë ®©y chñ yÕu trång cung cÊp gç nhá, nguyªn liÖu gç lín cho x©y dùng cßn h¹n chÕ, cha t¹o ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ViÖc nghiªn cøu vÒ “Quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng trång cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín” trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng nh×n chung cßn míi mÎ, cha cã mét nghiªn cøu cô thÓ nµo ®ñ c¬ së ®a ra nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh quy ho¹ch chuyÓn ho¸ nµy. H¬n n÷a, cha cã mét nghiªn cøu nµo vÒ “Quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng trång cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín” ®îc tiÕn hµnh cho rõng Mì t¹i L©m trêng Yªn S¬n. VÊn ®Ò ®Æt ra cho thùc tÕ hiÖn nay lµ quy ho¹ch c¸c diÖn tÝch rõng trång ®Æc biÖt lµ diÖn tÝch rõng Mì cña L©m trêng vµ trong ®ã cã mét diÖn tÝch kh¸ lín rõng Mì ®ang ë cÊp tuæi VII ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao vÒ kinh tÕ – x· héi – m«i trêng, n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn L©m trêng vµ ngêi d©n ®Þa ph¬ng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng thùc tiÔn ®ã, t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng trång Mì (Manglietia glauca Dandy) cÊp tuæi VII (tuæi tõ 13 -<15) cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín”. Nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho c«ng t¸c quy ho¹ch, quy ho¹ch chuyÓn ho¸; gãp phÇn x©y dùng nguån cung cÊp gç lín, n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng cho L©m trêng vµ nh©n d©n ®Þa ph¬ng. Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. PhÇn 1: tæng quan vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1.1.§Æc ®iÓm cña loµi c©y Mì Loµi Mì cã tªn khoa häc lµ Manglietia glauca Dandy, thuéc hä Ngäc lan (Magnoliacaea), ph©n bè tù nhiªn ë ViÖt Nam, Nam Trung Quèc, Lµo, Th¸i Lan. ë níc ta, Mì ph©n bè nhiÒu ë c¸c tØnh Phó Thä, Yªn B¸i, Tuyªn Quang. Ngoµi ra Mì cßn ph©n bè ë c¸c tØnh kh¸c nh Hµ Giang, Lµo Cai, L¹ng S¬n, Th¸i Nguyªn, Qu¶ng Ninh, Thanh Ho¸ NghÖ An, Hµ TÜnh. Mì lµ loµi c©y a s¸ng, nhng giai ®o¹n tuæi nhá biÓu thÞ trung tÝnh. C©y Mì cã th©n th¼ng vµ trßn, chiÒu cao tíi trªn 20m, ®êng kÝnh cã thÓ ®¹t tíi trªn 60cm, sinh trëng nhanh ë giai ®o¹n 15 - 20 n¨m ®Çu. C©y Mì sinh trëng thÝch hîp ë nh÷ng vïng cã nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m kho¶ng tõ 220C ®Õn 240C, chÞu ®îc nhiÖt ®é tèi cao lµ 420C vµ tèi thÊp tuyÖt ®èi lµ -10C, thÝch hîp víi ®é Èm kh«ng khÝ hµng n¨m kho¶ng trªn 80%, lîng ma trung b×nh hµng n¨m tõ 1400 - 2000mm. C©y Mì mäc tèt ë nh÷ng vïng ®Þa h×nh ®åi thÊp, ®åi b¸t óp xen kÏ ruéng, ®é cao so víi mÆt biÓn thêng díi 400m. §Êt trång Mì thÝch hîp nhÊt lµ ®Êt feralit ®á - vµng hoÆc vµng - ®á ph¸t triÓn trªn phiÕn th¹ch sÐt hoÆc phiÕn th¹ch mica, tÇng ®Êt s©u, Èm, tho¸t níc, t¬i xèp, nhiÒu mïn, thµnh phÇn c¬ giíi tõ thÞt ®Õn sÐt nhÑ. Gi¸ trÞ kinh tÕ: Gç Mì mÒm, nhÑ, thí th¼ng, mÞn, Ýt co rót, chÞu ®îc ma n¾ng, Ýt bÞ mèi mät, gi¸c gç cã mµu tr¾ng x¸m, lâi gç mµu vµng nh¹t h¬i cã ¸nh b¹c. Gç Mì thêng ®îc dïng lµm nhµ cöa, ®ãng ®å gia dông, gç nguyªn liÖu giÊy, gç trô má, gç d¸n, l¹ng, bót ch×… Mì trång thµnh rõng ë Yªn B¸i vµo n¨m 1932. §Õn nay, Mì ®· trë thµnh loµi c©y quen thuéc ®îc trång thµnh rõng tõ Hµ TÜnh trë ra B¾c. Sau khi khai th¸c cã thÓ kinh doanh rõng chåi. Rõng Mì trång thuÇn loµi sau 20 tuæi tèc ®é sinh trëng chËm râ rÖt. 1.2.Mét sè nghiªn cøu vÒ quy ho¹ch vµ chuyÓn ho¸ rõng. 1.2.1.Mét sè nghiªn cøu vÒ quy ho¹ch rõng. Quy ho¹ch l©m nghiÖp nh»m lµ nh»m bè côc hîp lý vÒ mÆt kh«ng gian tµi nguyªn rõng vµ bè trÝ c©n ®èi c¸c h¹ng môc s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸c cÊp qu¶n lý l·nh thæ vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kh¸c nhau, lµm c¬ së cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®Þnh híng cho s¶n xuÊt kinh doanh L©m nghiÖp ®¸p øng nhu cÇu l©m s¶n cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, cho kinh tÕ ®Þa ph¬ng, cho xuÊt khÈu vµ cho ®êi sèng nh©n d©n, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng t¸c dông cã lîi kh¸c cña rõng. Trong c«ng t¸c thùc tÕ hay nghiªn cøu, quy ho¹ch L©m nghiÖp ph¶i g¾n chÆt kinh tÕ x· héi vµ kü thuËt, ph¶i quan niÖm h÷u c¬ gi÷a L©m nghiÖp víi 3 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, ph¶i kÕt hîp gi÷a lîi Ých tríc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi, gi÷a lîi Ých côc bé víi toµn bé, gi÷a lîi dông gç vµ ph¸t huy nh÷ng tÝnh n¨ng cã lîi kh¸c n÷a cña rõng. 1.2.1.1.Trªn thÕ giíi. Sù ph¸t sinh cña quy ho¹ch l©m nghiÖp g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n chñ nghÜa. §êi sèng con ngêi ngµy mét cao, c«ng nghiÖp vµ giao th«ng vËn t¶i ngµy mét ph¸t triÓn nªn khèi lîng gç yªu cÇu ngµy cµng t¨ng. S¶n xuÊt gç ®· tho¸t khái nÒn kinh ®Þa ph¬ng cña phong kiÕn vµ bíc vµo thêi ®¹i kinh tÕ hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa. Thùc tÕ s¶n xuÊt L©m nghiÖp kh«ng cßn bã hÑp trong viÖc s¶n xuÊt gç ®¬n thuÇn mµ cÇn ph¶i cã ngay nh÷ng lý luËn vµ biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o thu ho¹ch lîi nhuËn l©u dµi cho c¸c chñ rõng.V× thÕ, hÖ thèng hoµn chÝnh vÒ lý luËn quy ho¹ch l©m nghiÖp ®· ®îc h×nh thµnh. §Çu thÕ kû XVIII, ph¹m vi quy ho¹ch l©m nghiÖp míi chØ gi¶i quyÕt viÖc “Khoanh khu chÆt lu©n chuyÓn”. Sau c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, vµo thÕ kû XIX, ph¬ng thøc kinh doanh rõng chåi ®îc thay thÕ b»ng ph¬ng thøc kinh doanh rõng h¹t víi chu kú kinh doanh dµi. Vµ ph¬ng thøc “Khoanh khu chÆt lu©n chuyÓn ®îc thay thÕ cho ph¬ng thøc “Chia ®Òu” cña Hartig ®· chia chu kú khai th¸c thµnh nhiÒu thêi kú lîi dông vµ trªn c¬ së ®ã khèng chÕ lîng chÆt hµng n¨m. Sù ra ®êi cña hai ph¬ng ph¸p “B×nh qu©n thu ho¹ch” vµ “L©m phÇn kinh tÕ” chÝnh lµ tiÒn th©n cña hai ph¬ng ph¸p tæ chøc kinh doanh vµ tæ chøc khai th¸c kh¸c nhau. Ph¬ng ph¸p “B×nh qu©n thu ho¹ch” sau nµy lµ ph¬ng ph¸p “CÊp tuæi” chÞu ¶nh hëng cña lý luËn “Rõng tiªu chuÈn”. Ph¬ng ph¸p “L©m phÇn kinh tÕ” hiÖn nay lµ ph¬ng ph¸p “L©m phÇn” kh«ng c¨n cø vµo tuæi rõng mµ dùa vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña mçi l©m phÇn tiÕn hµnh ph©n tÝch x¸c ®Þnh s¶n lîng vµ biÖn ph¸p kinh doanh, ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ rõng. Còng tõ ph¬ng ph¸p nµy cßn ph¸t triÓn h×nh thµnh “Ph¬ng ph¸p kinh doanh l«” vµ “Ph¬ng ph¸p kiÓm tra”. Quy ho¹ch l©m nghiÖp vµ ®iÒu chÕ rõng h×nh thµnh m«n häc ®Çu tiªn ë níc §øc, ¸o vµ m·i ®Õn thÕ kû XVIII trë thanh m«n häc hoµn chØnh vµ ®éc lËp. HiÖn nay, tuú theo môc ®Ých, nhiÖm vô cña quy ho¹ch l©m nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trong tõng níc, trong tõng ®Þa ph¬ng vµ trong tõng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh mµ m«n häc cã tªn gäi vµ néi dung kh¸c nhau. ë Liªn X« cò cã tªn gäi lµ Quy ho¹ch rõng, ë mét sè níc cã tr×nh ®é kinh doanh cao hen vµ c«ng t¸c quy ho¹ch ®ßi hái tØ mØ h¬n (§øc, ¸o, Thuþ §iÓn, …) m«n häc cã tªn lµ ThiÕt kÕ rõng,… 1.2.1.2.Trong níc. 4 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. Quy ho¹ch l©m nghiÖp ¸p dông ë níc ta ngay tõ thêi Ph¸p thuéc. N¨m 1955 – 1957, tiÕn hµnh s¬ th¸m vµ m« t¶ ®Ó íc lîng tµi nguyªn rõng. N¨m 1958 – 1959, tiÕn hµnh thèng kª tr÷ lîng rõng miÒn B¾c. Tíi n¨m 1960 – 1964, c«ng t¸c quy ho¹ch l©m nghiÖp ®îc ¸p dông ë miÒn B¾c. Tõ n¨m 1965 ®Õn nay lùc lîng quy ho¹ch l©m nghiÖp ngµy cµng ®îc t¨ng cêng, më réng vµ ngµy cµng phï hîp víi tr×nh ®é vµ tµi nguyªn rõng cña níc ta. Vµo ®Çu thËp kû 90, c¸c vÊn ®Ò vÒ quy ho¹ch cÊp vi m« ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn. 1.2.2. ChuyÓn ho¸ rõng. ChuyÓn ho¸ rõng lµ nh÷ng t¸c ®éng vµo l©m phÇn hiÖn t¹i ®Ó chuyÓn ho¸ nã thµnh nh÷ng l©m phÇn ®· ®îc Ên ®Þnh tríc trong t¬ng lai nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh. 1.2.2.1.Trªn thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña chuyÓn ho¸ rõng g¾n chÆt víi ph¸t triÓn cña l©m nghiÖp. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu ch¬ng tr×nh quèc gia vµ quèc tÕ vÒ chuyÓn ho¸: chuyÓn ho¸ rõng thuÇn loµi thµnh hçn loµi, chuyÓn ho¸ n¬ng rÉy thµnh rõng n«ng l©m kÕt hîp, ChuyÓn ho¸ rõng trång kinh doanh gç nhá thµnh rõng kinh doanh gç lín,… C¸c nhµ L©m nghiÖp Mü (1925) cho r»ng, ChuyÓn ho¸ rõng lµ qu¸ tr×nh ¸p dông c¸c nguyªn t¾c kü thuËt l©m sinh vµ ph¬ng ph¸p kinh doanh ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh. 1.2.2.2.ViÖt Nam. Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn ho¸ rõng còng chØ míi ®îc biÕt ®Õn ë ViÖt Nam vµ cha ®îc tËp hîp thµnh mét hÖ thèng chÆt chÏ. ChuyÓn ho¸ biÕt ®Õn ë ViÖt còng cã nhiÒu, ChuyÓn ho¸ rõng tù nhiªn thµnh rõng cung cÊp gç, chuyÓn ho¸ n¬ng rÉy thµnh rõng trång n«ng l©m kÕt hîp, chuyÓn ho¸ rõng gièng,… Trong mét sè n¨m gÇn ®©y, ®· cã mét sè nghiªn cøu vÒ ChuyÓn ho¸ rõng trång cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín. NguyÔn Thanh Minh víi ®Ò tµi “ChuyÓn hãa rõng trång keo lai nguyªn liÖu giÊy thµnh rõng gç c«ng nghiÖp b»ng ph¬ng ph¸p tØa tha” (th«ng tin khoa häc kü thuËt L©m nghiÖp, 2005),… 1.2.3.C¸c yÕu tè kü thuËt lµm c¬ së x©y dùng ph¬ng ph¸p chuyÓn ho¸ rõng. 1.2.3.1.Trªn thÕ giíi. -Sinh trëng vµ t¨ng trëng cña c©y rõng: Sinh trëng cña c©y rõng lµ c¬ së h×nh thµnh s¶n lîng rõng. Tõ l©u, loµi ngêi ®· nhËn thÊy ®îc mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña thùc vËt vµ thêi gian. Nh÷ng nghiªn cøu ®Çu tiªn vÒ sinh trëng vµ t¨ng trëng cña c©y gç ®îc ®Ò cÊp ®Õn tõ thÕ kû XVIII, nhng m·i sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø nhÊt th× míi ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Mét sè t¸c gi¶ tiªu biÓu nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc nµy lµ: Tuorsky (1925), Tovstolev (1938), Tiorin (1936, 1938), Chapmen vµ Mayer 5 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. (1949), Assman (1954, 1961, 1970),… Sinh tr ëng vµ t¨ng trëng c©y rõng, tuú tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ lùa chän nh÷ng hµm lý thuyÕt víi nh÷ng tham sè thÝch hîp ®Ó m« pháng. Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu cña mét sè t¸c gi¶ ®îc c«ng bè nh: Mayer, Schumacher, Verhull Roberson, Koff,… -CÊp ®Êt: Trong L©m nghiÖp, cÊp ®Êt lµ mét c«ng cô dïng ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng suÊt cña mét lo¹i rõng x¸c ®Þnh trªn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cô thÓ. C¨n cø vµo hÖ thèng cÊp ®Êt, ph©n chia c¸c l©m phÇn thùc tÕ thµnh c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau, mçi ®¬n vÞ t¬ng øng víi mét cÊp n¨ng suÊt vµ mét hÖ thèng biÖn ph¸p t¸c ®éng. Marschall J. (1976), kh¼ng ®Þnh r»ng, quy luËt sinh trëng chiÒu cao cña mçi loµi c©y ë c¸c vïng kh¸c nhau cã sù kh¸c nhau râ nÐt. Tõ ®ã, mçi kiÓu sinh trëng chiÒu cao, cÇn x¸c lËp mét hÖ thèng cÊp ®Êt t¬ng øng. Wenk, G; Roemisch, K; Gerild, D; (1985) ®· chó ý ®Õn kiÓu sinh trëng khi tiÕn hµnh ph©n chia cÊp ®Êt cho loµi Fichte,… -S¶n lîng rõng. S¶n lîng rõng ®îc cÊu thµnh bëi c¸c ®¹i lîng: tr÷ lîng, tæng tiÕt diÖn ngang, ®êng kÝnh vµ chiÒu cao l©m phÇn, tæng diÖn tÝch t¸n,… §Ó thuËn tiÖn cho viÖc sö dông c¸c m« h×nh vµo dù ®o¸n s¶n lîng l©m phÇn, nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· tiÕn hµnh lËp s½n mét sè biÓu s¶n lîng th«ng qua mét sè ®iÒu kiÖn ban ®Çu nh cÊp ®Êt, tuæi,…Tuú theo møc ®é chi tiÕt cña mçi biÓu còng nh biÖn ph¸p kinh doanh ¸p dông cho c¸c l©m phÇn hiÖn t¹i, mµ biÓu cã cÊu t¹o kh¸c nhau. Vnclay, J.K (1999) ®· lËp biÓu s¶n lîng gç bét giÊy cho loµi Eucalyptus deglupta ë Philippin, biÓu chØ gåm cã cét tuæi l©m phÇn vµ cét tr÷ lîng/ha t¬ng øng tõng cÊp ®Êt. -§Þnh lîng cÊu tróc l©m phÇn. Theo Husch, B. (1982), cÊu tróc l©m phÇn lµ sù ph©n bè kÝch thíc cña loµi vµ c¸ thÓ trªn diÖn tÝch rõng. C¸c nh©n tè trong cÊu tróc rõng rÊt phong phó, bao gåm tõ cÊu tróc tæ thµnh, cÊy tróc tuæi, cÊu tróc mËt ®é, ®êng kÝnh, chiÒu cao,… Mét sè cÊu tróc c¬ b¶n nhÊt nghiªn cøu ®èi víi rõng trång thuÇn loµi ®Òu tuæi lµ: cÊu tróc ®êng kÝnh, cÊu tróc chiÒu cao. Quy luËt ph©n bè sè c©y theo ®êng kÝnh th©n c©y rõng. §· cã rÊt nhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c¸c hµm m« t¶ ph©n bè nµy ®îc sö dông, nh: m« t¶ b»ng hµm Weibull, Mayer,… Quy luËt quan hÖ gi÷a chiÒu cao vµ ®êng kÝnh th©n c©y. Tovstolesse, D.I (1930) lÊy cÊp ®Êt ®Ó nghiªn cøu quan hÖ H/D. Krauter, G (1958) nghiªn cøu quan hÖ H/D dùa trªn c¬ së cÊp ®Êt vµ cÊp tuæi. §Ó x¸c ®Þnh quan hÖ H/D nhiÒu t¸c gi¶ ®· ®· ®Ò xuÊt sö dông nhiÒu nh÷ng ph¬ng tr×nh kh¸c nhau. 6 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. Quy luËt quan hÖ gi÷a ®êng kÝnh t¸n vµ ®êng kÝnh th©n c©y. C¸c t¸c gi¶ nh: Zieger (1928), Cromer.O.A.N (1948), Miller.J (1953),… ®· ®Òu ®o ®Õn kÕt luËn gi÷a ®êng kÝnh t¸n vµ ®êng kÝnh th©n c©y cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, vµ phæ biÕn nhÊt lµ d¹ng ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh. -ChÆt nu«i dìng. C¸c nhµ l©m häc Trung Quèc cho r»ng, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y gç cßn l¹i sinh trëng tèt, cÇn ph¶i chÆt bít mét sè c©y gç. Ngoµi ra, th«ng qua chÆt tØa bít mét phÇn c©y gç mµ thu ®îc mét phÇn lîi nhuËn nªn cßn ®îc gäi lµ “ChÆt lîi dông trung gian”. Môc ®Ých cña chÆt nu«i dìng ®èi víi rõng thuÇn loµi lµ: C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh trëng cña c©y rõng; xóc tiÕn sinh trëng cña c©y rõng, rót ng¾n chu kú ch¨m sãc c©y rõng; Lo¹i bá ®îc c©y gç xÊu n©ng cao ®îc chÊt lîng l©m phÇn. C¸c ph¬ng ph¸p chÆt nu«i dìng: ChÆt nu«i dìng tÇng díi, chÆt nu«i dìng chän läc vµ chÆt nu«i dìng c¬ giíi. §Ó tiÕn hµnh chÆt nu«i dìng th× tríc hÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n cÊp c©y rõng. Cã rÊt nhiÒu t¸c gi¶ ®a ra c¸c hÖ thèng ph©n cÊp c©y rõng kh¸c nhau. §èi víi rõng trång thuÇn loµi ®Òu tuæi hiÖn nay phæ biÕn vÉn lµ ¸p dông theo hÖ thèng ph©n cÊp cña Kraft (1884). X¸c ®Þnh thêi kú b¾t ®Çu tiÕn hµnh chÆt nu«i dìng. §Ó x¸c ®Þnh ®îc thêi kú nµy cÇn ph¶i tæng hîp ®îc nhiÒu c¸c yÕu tè, nh: §Æc ®iÓm sinh vËt häc cña c©y; ®iÒu kiÖn lËp ®Þa; mËt ®é l©m phÇn; t×nh h×nh sinh trëng; giao th«ng vËn chuyÓn; nh©n lùc vµ kh¶ n¨ng tiªu thô gç nhá. X¸c ®Þnh cêng ®é chÆt nu«i dìng: ThÓ hiÖn cêng ®é chÆt nu«i dìng theo ph¬ng ph¸p tû lÖ thÓ tÝch gç chiÕm trong l©m phÇn hoÆc ph¬ng ph¸p tû lÖ sè c©y mçi lÇn chÆt chiÕm trong l©m phÇn. X¸c ®Þnh cêng ®é chÆt chuyÓn ho¸ cã thÓ theo hai ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p ®Þnh tÝnh vµ ph¬ng ph¸p ®Þnh lîng. X¸c ®Þnh c©y chÆt. CÇn ®µo th¶i nh÷ng c©y phÈm chÊt xÊu, sinh trëng kÐm, ®Ó l¹i nh÷ng c©y sinh trëng khÎo m¹nh, cao to vµ th©n th¼ng trßn,… Kú gi·n c¸ch vµ chu kú chÆt nu«i dìng. Kú gi·n c¸ch dµi hay ng¾n cÇn xem xÐt tèc ®é khÐp t¸n vµ lîng sinh trëng hµng n¨m, cêng ®é chÆt nu«i dìng cµng lín th× kú gi·n c¸ch cµng dµi. 1.2.3.2. ViÖt Nam. -Sinh trëng vµ t¨ng trëng c©y rõng. NguyÔn Ngäc Lung (1999), khi nghiªn cøu sinh trëng c©y c¸ lÎ, ®· ®Ò cËp ®Õn ®Æc ®iÓm sinh trëng cña c©y rõng tõ tuæi c©y con ë giai ®o¹n vên ¬m ®Õn giai ®o¹n rõng trång tríc vµ sau khÐp t¸n. Nh÷ng ®¹i lîng sinh trëng ®îc quan t©m ®Õn lµ: ®êng kÝnh ngang ngùc (D1.3), chiÒu cao vót ngän (Hvn), thÓ tÝch vµ ®êng kÝnh t¸n (Dt). 7 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. Phïng Ngäc Lan (1985), ®· kh¶o s¸t mét sè ph¬ng tr×nh sinh trëng mét sè loµi c©y, nh Mì, Th«ng ®u«i ngùa, Bå ®Ò, B¹ch ®µn. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé cña mét sè t¸c gi¶ nh: NguyÔn Ngäc Lung (1999), Vò TiÕn Hinh (2000), §µo C«ng Khanh (2001). LuËn ¸n tiÕn sÜ cña NguyÔn ThÞ B¶o L©m (1996), TrÇn CÈm Tó (1998), NguyÔn V¨n Dìng (2000). -BiÓu cÊp ®Êt: ë níc ta, khi lËp biÓu cÊp ®Êt cho mét sè loµi c©y trång rõng chñ yÕu c¸c t¸c gi¶ ®Òu phÇn lín dïng chiÒu cao H0: Vò §×nh Ph¬ng (1971), ®· tiÕn hµnh lËp biÓu cÊp ®Êt cho rõng trång Bå ®Ò. Vò Nh©m (1988), Vò TiÕn Hinh (1993, 2000), NguyÔn ThÞ B¶o L©m (1996), tiÕn hµnh lËp biÓu cÊp ®Êt cho rõng trång Th«ng ®u«i ngùa. Vò TiÕn Hinh (2000), lËp biÓu cÊp ®Êt cho Sa méc vµ Mì. NguyÔn Ngäc Lung (1999), lËp biÓu cÊp ®Êt cho Th«ng ba l¸. B¶o Huy (1995), lËp biÓu cÊp ®Êt cho rõng TÕch ë §¾c L¾c. Ngoµi ra nhiÒu t¸c gi¶ còng ®· sö dông H 0 lµm chØ tiªu ph©n chia cÊp ®Êt, nh: Viªn Ngäc Hïng (1989), Vò V¨n MÔ vµ NguyÔn Thanh §¹m (1989),… -S¶n lîng rõng. NguyÔn ThÞ B¶o L©m (1996), ®· lËp biÓu qu¸ tr×nh sinh trëng cho rõng trång Th«ng ®u«i ngùa kinh doanh gç má khu vùc §«ng b¾c ViÖt Nam. TrÞnh §øc Huy (1998), ®· dù ®o¸n s¶n lîng vµ n¨ng suÊt gç cña ®Êt trång rõng Bå ®Ò khu vùc trung t©m B¾c ViÖt Nam. Vò TiÕn Hinh (2000), ®· tiÕn hµnh lËp biÓu qu¸ tr×nh sinh trëng vµ s¶n lîng cho ba loµi c©y: Sa méc, Th«ng ®u«i ngùa vµ Mì ë c¸c tØnh phÝa B¾c. -§Þnh lîng c¸c quy luËt cÊu tróc l©m phÇn. Ph©n bè sè c©y theo ®êng kÝnh th©n c©y. ë ViÖt Nam, nhiÒu t¸c gi¶ sö dông hµm Weibull ®Ó m« t¶ ph©n bè N/D cho c¸c l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi. Vò Nh©m (1988), Vò TiÕn Hinh (1991), Ph¹m Ngäc Giao (1996), TrÇn V¨n Con (1991), ®· sö dông ph©n bè Weibull m« t¶ ph©n bè N/D cho rõng Khép ë T©y Nguyªn. Quy luËt t¬ng quan chiÒu cao th©n c©y vµ ®êng kÝnh ngang ngùc (H/D). Vò §×nh Ph¬ng (1975) thiÕt lËp biÓu cÊp chiÒu cao l©m phÇn Bå ®Ò tù nhiªn tõ ph¬ng tr×nh Parabol bËc hai mµ kh«ng cÇn ph©n biÖt cÊp ®Êt vµ tuæi. Vò Nh©m (1988), x©y dùng ®îc m« h×nh ®êng cong chiÒu cao l©m phÇn cho Th«ng ®u«i ngùa khu vùc §«ng B¾c. Nghiªn cøu t¬ng quan gi÷a ®êng kÝnh t¸n vµ ®êng kÝnh ngang ngùc. Vò §×nh Ph¬ng (1985) ®· kh¶ng ®Þnh mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a ®êng kÝnh t¸n vµ 8 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. ®êng kÝnh ngang ngùc theo d¹ng ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh. Ph¹m Ngäc Giao (1996), x©y dùng m« h×nh ®éng th¸i t¬ng quan gi÷a ®êng kÝnh t¸n (Dt) vµ ®êng kÝnh ngang ngùc (D1.3) víi rõng Th«ng ®u«i ngùa khu §«ng B¾c. -ChÆt nu«i dìng: LÞch sö ph¸t triÓn chÆt nu«i dìng rõng t¹i ViÖt Nam cßn t¬ng ®èi míi mÎ vµ phÇn lín míi chØ tËp trung vµo nghiªn cøu ®Ó øng dông cho chÆt nu«i dìng ë rõng trång thuÇn loµi ®Òu tuæi. §èi víi rõng tù nhiªn còng ®· tiÕn hµnh x©y dùng ®îc c¸c Quy ph¹m ngµnh, quy ®Þnh khi tiÕn hµnh chÆt nu«i dìng ®èi víi rõng tù nhiªn. Rõng trång thuÇn loµi ®Òu tuæi, ®· tiÕn hµnh x©y dùng ®îc Quy tr×nh tØa tha cho mét sè loµi c©y, nh: Rõng Th«ng nhùa, Th«ng ®u«i ngùa, Th«ng ba l¸, Mì, Sa méc, QuÕ, Keo tai tîng, Keo l¸ trµm, B¹ch ®µn ®á,…. 9 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. PhÇn 2: Môc tiªu, néi dung, ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1.Môc tiªu nghiªn cøu 2.1.1.Môc tiªu tæng qu¸t X©y dùng nhanh nguån cung cÊp gç lín th«ng qua ph¬ng thøc chuyÓn ho¸ tõ rõng trång cung cÊp gç nhá. 2.1.2.Môc tiªu cô thÓ -§¸nh gi¸ ®îc hiÖn tr¹ng rõng trång Mì nãi chung vµ rõng trång Mì ®ang ë cÊp tuæi VII (tuæi tõ 13 – 15) nãi riªng t¹i L©m trêng Yªn S¬n. -X¸c ®Þnh ®îc c¸c yÕu tè kü thuËt ®Ó phôc vô cho chuyÓn ho¸ tõ rõng trång Mì cÊp tuæi VII (tuæi tõ 13 - < 15) cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín. -X©y dùng ®îc ph¬ng thøc vµ ph¬ng ph¸p chuyÓn ho¸ rõng trång Mì cÊp tuæi VII. -Quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng trång Mì cÊp tuæi VII cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín t¹i L©m trêng Yªn S¬n. 2.2.Ph¹m vi, giíi h¹n nghiªn cøu Nh ®· nªu trªn, Mì lµ loµi c©y cã ®Æc tÝnh sinh trëng nhanh ®Æc biÖt l¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ë L©m trêng Yªn S¬n. MÆt kh¸c, nh÷ng l©m phÇn ®îc x¸c ®Þnh ®Ó chuyÓn ho¸ n»m trong ®é tuæi tõ 5 - <15. Do ®ã ®Ó thuËn tiÖn cho nghiªn cøu, chóng t«i tiÕn hµnh chia ®èi tîng rõng trång Mì cã thÓ thùc hiÖn chuyÓn ho¸ trªn thµnh 5 cÊp tuæi vµ sè n¨m trong mçi cÊp tuæi ®ã lµ 2 n¨m. Trong khu«n khæ cña ®Ò, chóng t«i chØ cã thÓ tiÕn hµnh lùa chän ®èi tîng lµ rõng trång Mì cÊp tuæi VII trªn cÊp ®Êt tõ I-III t¹i L©m trêng Yªn S¬n, huyÖn Yªn S¬n, tØnh Tuyªn Quang lµm ®èi tîng ®Ó thùc hiÖn quy ho¹ch chuyÓn ho¸. §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu mét sè quy luËt cÊu tróc, ph©n bè vµ t¬ng quan cã liªn quan trùc tiÕp tíi quy ho¹ch chuyÓn ho¸ tõ rõng trång cung cÊp gç nhá thµnh rõng cung cÊp gç lín. TiÕn hµnh quy ho¹ch chuyÓn ho¸ trªn c¬ së sè liÖu ®iÒu tra, ®o ®Õm ngoµi thùc ®Þa, cïng víi tµi liÖu, sè liÖu ®· cã vÒ ph©n chia cÊp ®Êt vµ mét sè sè liÖu thèng kª kÕt hîp cã sù thÈm ®Þnh vµ bæ sung ngoµi thùc tÕ. 2.3.Néi dung nghiªn cøu §Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu mét sè néi dung chÝnh sau: 2.3.1.§iÒu tra ph©n tÝch ®iÒu kiÖn c¬ b¶n vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp trªn ®Þa bµn nghiªn cøu ¶nh hëng tíi c«ng t¸c quy ho¹ch chuyÓn ho¸. 10 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. 2.3.1.1.§iÒu tra ph©n tÝch ®iÒu kiÖn tù nhiªn. 2.3.1.2.§iÒu tra ph©n tÝch ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi. 2.3.1.3.§iÒu tra t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh l©m nghiÖp. 2.3.2.§iÒu tra hiÖn tr¹ng rõng trång Mì vµ x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng rõng trång Mì hiÖn t¹i ®¹t yªu cÇu vÒ tuæi, mËt ®é vµ ph©n bè trªn c¸c cÊp ®Êt kh¸c nhau ®Ó tiÕn hµnh quy ho¹ch chuyÓn ho¸. -§iÒu tra hiÖn tr¹ng rõng trång Mì vÒ diÖn tÝch, mËt ®é, cÊp tuæi, ph©n bè trªn c¸c cÊp ®Êt kh¸c nhau. -X¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng chuyÓn ho¸ lµ rõng trång Mì cÊp tuæi VII trªn cÊp ®Êt tõ I-III. 2.3.3.Nghiªn cøu c¬ së kinh tÕ, kü thuËt lµm c¬ së cho quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng. 2.3.3.1.Nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, tiªu chuÈn qu¶n lý rõng bÒn v÷ng vµ thÞ trêng gç nguyªn liÖu lµm c¬ së kinh tÕ cho thùc hiÖn chuyÓn ho¸. -Nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ cã liªn quan tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt l©m nghiÖp trong khu vùc nghiªn cøu. -Nghiªn cøu vËn dông Tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng cña ViÖt Nam ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn qu¶n lý rõng trång Mì bÒn v÷ng t¹i L©m trêng Yªn S¬n. -§¸nh gi¸ thÞ trêng gç Mì cung cÊp nguyªn liÖu. 2.3.3.2.Nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh c¸c quy luËt cÊu tróc c¬ b¶n lµm c¬ së x©y dùng m« h×nh lý thuyÕt chuyÓn ho¸ rõng trång cung cÊp gç nhá cÊp tuæi VII thµnh rõng cung cÊp gç lín. -X¸c ®Þnh c¸c quy luËt cÊu tróc l©m phÇn víi c¸c mËt ®é vµ cÊp ®Êt kh¸c nhau: +Quy luËt ph©n bè N-D1.3 +Quy luËt t¬ng quan Hvn-D1.3. +Quy luËt t¬ng quan Dt-D1.3. -Nghiªn cøu quy luËt sinh trëng c©y c¸ thÓ vµ quÇn thÓ rõng trång víi mËt ®é vµ cÊp ®Êt kh¸c nhau. 2.3.4.X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè c¬ b¶n thùc hiÖn chuyÓn ho¸. 2.3.4.1.X¸c ®Þnh ph¬ng thøc chuyÓn ho¸ 2.3.4.2.X¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p chuyÓn ho¸ 2.3.4.3.X¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p ph©n cÊp c©y rõng 2.3.4.4.X¸c ®Þnh thêi ®iÓm b¾t ®Çu chÆt chuyÓn ho¸ 2.3.4.5.X¸c ®Þnh c©y chÆt chuyÓn ho¸. 2.3.4.6.X¸c ®Þnh chu kú chÆt chuyÓn ho¸. 11 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. 2.3.4.7.X¸c ®Þnh cêng ®é chÆt. 2.3.4.8.X¸c ®Þnh ®èi tîng chuyÓn ho¸ 2.3.4.9.C¸c m« h×nh lý thuyÕt chÆt chuyÓn ho¸. 2.3.5.Quy ho¹ch chuyÓn ho¸ rõng. 2.3.5.1.X¸c ®Þnh ph¬ng híng, nhiÖm vô cña quy ho¹ch chuyÓn ho¸. -C¸c c¨n cø x¸c ®Þnh ph¬ng híng, nhiÖm vô quy ho¹ch chuyÓn ho¸. -Ph¬ng híng cña quy ho¹ch chuyÓn ho¸. -NhiÖm vô cña quy ho¹ch chuyÓn ho¸. 2.3.5.2.X¸c ®Þnh ®îc s¶n lîng chÆt chuyÓn ho¸ hµng n¨m. 2.3.5.3.Bè trÝ ®Þa ®iÓm chÆt chuyÓn ho¸ theo chu kú chÆt chuyÓn ho¸. 2.3.6.Dù ®o¸n hiÖu qu¶ -Kinh tÕ -X· héi -M«i trêng. 2.3.7.Gi¶i ph¸p thùc hiÖn -VÒ tæ chøc -Kü thuËt -Vèn 2.4.Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.4.1.Ph¬ng ph¸p kÕ thõa -TiÕn hµnh ®iÒu tra ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña khu vùc nghiªn cøu trªn c¬ së kÕ thõa cã chän läc nh÷ng tµi liÖu ®· cã cña ®Þa ph¬ng kÕt hîp víi ®iÒu tra ngoµi thùc ®Þa. -ViÖc thèng kª c¸c diÖn tÝch rõng trång Mì cã thÓ thu thËp tõ hå s¬ thiÕt trång rõng cña L©m trêng. Mét sè t¹i liÖu cã thÓ kÕ thõa: +C¸c sè liÖu vÒ c¸c l« rõng trång Mì kh«ng thuéc cÊp tuæi nghiªn cøu. +C¸c sè liÖu vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu thu thËp tõ tr¹m khÝ tîng gÇn nhÊt. +B¶n ®å hiÖn tr¹ng vµ diÖn tÝch l©m trêng. +C¸c b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt l©m nghiÖp t¹i n¬i nghiªn cøu. +Ph¬ng híng ®êng lèi, chÝnh s¸ch, chñ tr¬ng cña tØnh ®èi víi ho¹t ®éng sö dông ®Êt vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp cña tØnh Tuyªn Quang. -KÕ thõa vµ tham kh¶o c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cã liªn quan ®· c«ng bè, nh: Tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng cña ViÖt Nam, biÓu thÓ tÝch th©n c©y ®øng c¶ vá cho rõng trång Mì, biÓu cÊp ®Êt lËp cho H 0 rõng Mì, biÓu sinh trëng vµ s¶n lîng cho rõng trång Mì. 2.4.2.Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra kh¶o s¸t ngoµi thùc ®Þa. 12 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. -Thu thËp sè liÖu lµ mét kh©u cùc kú quan träng. Ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu hîp lý, ®é chÝnh x¸c cao sÏ ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan cña kÕt qu¶ nghiªn cøu. Trong ph¹m vi néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi, tiÕn hµnh lËp 5 « tiªu chuÈn t¹m thêi, diÖn tÝch mçi « lµ 1.000m2 ®îc bè trÝ ®iÓn h×nh ®¹i diÖn tèt cho nh÷ng cÊp ®Êt n»m trong cÊp tuæi ®èi tîng nghiªn cøu vµ ph©n bè ®Òu trong khu vùc nghiªn cøu. Trªn c¸c « tiªu chuÈn tiÕn hµnh ®iÒu tra c¸c chØ tiªu: +§êng kÝnh ngang ngùc (D1.3): dïng thíc kÑp kÝnh ®o hai chiÒu §«ng, T©y (§T)- Nam B¾c (NB). +ChiÒu cao vót ngän (Hvn) vµ chiÒu cao díi cµnh: sö dông thíc ®o Blumeleiss. +§êng kÝnh t¸n (Dt): dïng thíc d©y ®o hai chiÒu §T_NB. +VÏ tr¾c ®å: dïng giÊy « ly, tr¾c ®å ngang quan s¸t vÏ toµn bé t¸n c©y trong « tiªu chuÈn, tr¾c ®å ®øng vÏ phÇn diÖn tÝch trong « tiªu chuÈn (kÝch thíc vÏ 20x20m, mét c¹nh lµ chiÒu réng cña « tiªu chuÈn vµ c¹nh cßn l¹i ®i s©u vµo « 20m). C¸c tr¾c ®å ®îc vÏ víi tû lÖ 1/100. +Ph©n cÊp c©y rõng: tiÕn hµnh theo hÖ thèng ph©n cÊp Kraft (1884). CÊp I: gåm nh÷ng c©y to cao nhÊt trong l©m phÇn, t¸n vît khái tÇng rõng chÝnh. CÊp II: lµ nh÷ng c©y chiÕm u thÕ, t¸n l¸ ph¸t triÓn c©n ®èi. ChiÒu cao c©y cÊp nµy lín hín chiÒu cao b×nh qu©n cña rõng tõ 10%-15%. CÊp III: gåm nh÷ng c©y cã ®êng kÝnh vµ chiÒu cao b»ng ®êngkÝnh, chiÒu cao b×nh qu©n cña l©m phÇn. CÊp IV: nh÷ng c©y bÞ chÌn Ðp, cã vÞ trÝ ë phÇn díi tÇng rõng chÝnh, t¸n c©y kÐm ph¸t triÓn, kh«ng ®Òu. C©y cÊp IV cã chiÒu cao nhá h¬n chiÒu cao b×nh qu©n cña l©m phÇn tõ 10-15%. C©y cÊp IV ®îc chia thµnh hai cÊp phô: CÊp IVa: gåm nh÷ng c©y t¸n ph¸t triÓn b×nh thêng, phÇn trªn t¸n l¸ v¬n lªn t¬i tÇng rõng chÝnh vµ tËn hëng ®îc ¸nh s¸ng lät qua tÇng t¸n chÝnh. CÊp IVb: gåm nh÷ng c©y t¸n lÖch, kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng do ¶nh hëng cña t¸n nh÷ng c©y lín tÇng rõng chÝnh. CÊp V: lµ nh÷ng c©y hoµn toµn n»m díi t¸n tÇng rõng chÝnh, bÞ chÌn Ðp nghiªm träng, sinh trëng rÊt kÐm, ®· vµ ®ang chÕt. CÊp nµy còng ®îc chia thµnh hai cÊp phô: CÊp Va: c©y cã t¸n ®· chÕt kh«, th©n cßn sèng yÕu ít. CÊp Vb: C©y ®· chÕt kh« hoµn toµn nhng cha ®æ g·y. Sè liÖu thu thËp ®îc ghi vµo biÓu 01: PhiÕu ®iÒu tra « tiªu chuÈn (¤TC). BiÓu01: PhiÕu ®iÒu tra ¤TC. 13 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. §Þa ph¬ng: ¤TC: MËt ®é: Dg: Ngµy ®iÒu tra: Kho¶nh: S: MËt ®é hiÖn t¹i: Hg: L«: -Sau khi cã sè liÖu ë c¸c « tiªu chuÈn, x¸c ®Þnh 3 c©y ®Ó tiÕn hµnh gi¶i tÝch. C©y dïng gi¶i tÝch lµ nh÷ng c©y tiªu chuÈn ®¹i diÖn cho ba cÊp kÝnh cã sè c©y b»ng nhau, cã ®êng kÝnh vµ chiÒu cao gÇn nhÊt víi ®êng kÝnh, chiÒu cao b×nh qu©n ®· tÝnh. Sau khi lùa chän ®îc c©y tiªu chuÈn, tiÕn hµnh chÆt ng¶ vµ gi¶i tÝch. Víi mçi c©y tiªu chuÈn, ®o ®êng kÝnh cã vá vµ kh«ng vá theo c¸c vÞ trÝ ph©n ®o¹n 1m lµm c¬ së tÝnh to¸n thÓ tÝch th©n c©y phôc vô cho tÝnh to¸n vµ dù tÝnh tr÷ lîng l©m phÇn. Ca thít, ®Õm vµ ®o ®êng kÝnh vßng n¨m theo ph©n ®o¹n trªn. KÕt qu¶ gi¶i tÝch th©n c©y ®îc thèng kª theo b¶ng sau: PhiÕu gi¶i tÝch c©y tiªu chuÈn §Þa ph¬ng: ¤TC: a: Ngµy ®o: Kho¶nh: C©y tiªu chuÈn: D1.3 b HkÐo th¼ng: Ngêi kiÓm tra: L«: Tuæi: Hdc: Ngêi kiÓm tra: 1. 00 §êng kÝnh tuæi c¸c thít HiÖu sè vßng Sè vßng n¨m (cm) n¨m víi thít 00 A= A- A-2 … Cã Kh«ng 1 vá vá … … … … … … … 2. 01 … … TT VÞ trÝ thít (m) 2.4.3.Ph¬ng ph¸p xö lý vµ ph©n tÝch tµi liÖu 2.4.3.1.Nghiªn cøu c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt l©m nghiÖp. -Tæng hîp c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc b»ng ph¬ng ph¸p kÕ thõa sè liÖu -Ph©n tÝch thÞ trêng tiÕn hµnh ph©n tÝch theo ph¬ng ph¸p ph©n tÝch cã sù tham gia víi ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp nhãm c¸c nh©n tè thÞ trêng: Kinh tÕ/thÞ trSinh th¸i/M«i tr- Tæ chøc/X· héi Khoa häc/c«ng êng êng nghÖ -§¸nh gi¸ rõng bÒn v÷ng theo “Tiªu chuÈn qu¶n lý rõng bÒn v÷ng cña ViÖt Nam” do Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ban hµnh. 2.4.3.2. HiÖn tr¹ng rõng trång Mì vÒ diÖn tÝch, mËt ®é, vµ x¸c ®Þnh cÊp ®Êt. -DiÖn tÝch rõng trång Mì ®îc tæng hîp tõ t¹i liÖu thu thËp ®îc cña phßng kü thuËt cña L©m trêng. -MËt ®é: +MËt ®é trång rõng ®îc lÊy tõ hå s¬ thiÕt kÕ trång rõng. 14 Kho¸ luËn tèt nghiÖp_ Khoa L©m häc. +MËt ®é hiÖn t¹i ®îc tÝnh: N(c©y/ha)= N(c©y/¤TC)*10.000/S¤TC -Tõ sè liÖu thu thËp ®îc ë c¸c « tiªu chuÈn, tiÕn hµnh chØnh lý sè liÖu víi cù ly c¸c cì kÝnh c¸ch nhau 2cm, tÝnh ®êng kÝnh b×nh qu©n theo tiÕt diÖn cho tÊt c¶ c¸c « tiªu chuÈn (Dg) vµ cho 20% sè c©y cã ®êng kÝnh lín nhÊt (Dg0) trong c¸c « ®ã. ChiÒu cao b×nh qu©n (Hg) vµ chiÒu cao tÇng tréi (H 0) trong c¸c « tiªu chuÈn (chiÒu cao b×nh qu©n cña 20% sè c©y cã ®êng kÝnh b×nh qu©n theo tiÕt diÖn lín nhÊt trong « tiªu chuÈn) ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua ph¬ng tr×nh t¬ng quan Hvn-D1.3. Tõ H0 tÝnh ®îc cho tõng «, tra biÓu cÊp ®Êt rõng trång Mì theo H0 (m) ta x¸c ®Þnh ®îc cÊp ®Êt t¬ng øng cho tõng «. 2.4.3.2.X¸c ®Þnh c¸c quy luËt vÒ cÊu tróc vµ sinh trëng, t¬ng quan cña l©m phÇn. Xö lý sè liÖu thu thËp ®îc tõ c¸c biÓu ®iÒu tra tiÕn hµnh trªn b¶ng tÝnh Excel 8.0 vµ cã sù trî gióp phÇn mÒm “LËp b¶ng tÝnh tù ®éng ®Ó gãp phÇn xö lý sè liÖu trong l©m nghiÖp” cña Ths. Bïi M¹nh Hng. -Ph©n bè N-D, m« pháng ph©n bè thùc nghiÖm bµng hµm Weibull. Tõ ph©n bè thùc tÕ ®Ó cho c¸c gi¸ trÞ  kh¸c nhau sao cho phï hîp. -X¸c ®Þnh t¬ng quan cña l©m phÇn: +T¬ng quan H-D1.3: tõ sè liÖu thu thËp ®îc trªn c¸c « tiªu chuÈn vÒ Hvn, D1.3, tiÕn hµnh vÏ biÓu ®å víi trôc hoµnh lµ D1.3 vµ trôc tung lµ Hvn, tiÕp ®ã chÊm toµn bé c¸c ®iÓm cã c¸c gi¸ trÞ chiÒu cao vµ ®êng kÝnh t¬ng øng lªn biÓu ®å, c¨n cø vµo h×nh d¹ng cña ®¸m m©y ®iÓm ®Ó ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc lo¹i ph¬ng tr×nh thÝch hîp nhÊt. +T¬ng quan Dt-D1.3: X¸c ®Þnh lo¹i ph¬ng tr×nh t¬ng quan còng ®îc thùc hiÖn t¬ng tù nh trªn. §èi víi ph¬ng tr×nh d¹ng Y=a+bX, x¸c ®Þnh c¸c hÖ sè a, b trªn b¶ng tÝnh Excel 8.0 víi tr×nh lÖnh: Tool/Data Analysis/Regression (Hvn vµ logD1.3 lÇn lît t¬ng øng víi gi¸ trÞ y vµ x), cã ®îc c¸c tham sè a, b vµ hÖ sè t¬ng quan. C¸c tham sè a,b cña ph¬ng tr×nh ®îc kiÓm tra sù tån t¹i b»ng tiªu chuÈn t. NÕu /ta/, /tb/ - Xem thêm -