Tài liệu (Khóa luận tốt nghiệp) Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh viêm tử cung cho đàn lợn nái nuôi tại trại lợn Thanh Xuân thuộc Công ty cổ phần sản xuất và DVTM Ngọc Linh Việt Nam, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------- VŨ DƯƠNG VIỆT TOÀN Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG, TRỊ BỆNH VIÊM TỬ CUNG Ở LỢN NÁI SINH SẢN TẠI TRANG TRẠI SINH THÁI THANH XUÂN, THUỘC CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT VÀ DVTM NGỌC LINH VIỆT NAM, XÃ NGHĨA TRỤ, HUYỆN VĂN GIANG, TỈNH HƯNG YÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chuyên ngành: Chính quy Chăn nuôi Thú y Khoa: Khóa học: Chăn nuôi Thú y 2014 - 2018 Thái Nguyên, năm 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------- VŨ DƯƠNG VIỆT TOÀN Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG, TRỊ BỆNH VIÊM TỬ CUNG Ở LỢN NÁI SINH SẢN TẠI TRANG TRẠI SINH THÁI THANH XUÂN, THUỘC CÔNG TY CỔ PHẦN SẢN XUẤT VÀ DVTM NGỌC LINH VIỆT NAM, XÃ NGHĨA TRỤ, HUYỆN VĂN GIANG, TỈNH HƯNG YÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chuyên ngành: Lớp: Khoa: Khóa học: Chính quy Chăn nuôi Thú y K46 - CNTY - N01 Chăn nuôi Thú y 2014 - 2018 Giảng viên hướng dẫn: ThS. Lê Minh Toàn Thái Nguyên, năm 2018 i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập và rèn luyện tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, được sự dạy bảo tận tình của các thầy cô giáo, em đã nắm được những kiến thức cơ bản ngành học của mình. Qua 6 tháng thực tập tốt nghiệp tại trang trại sinh thái Thanh Xuân địa chỉ: huyện Văn Giang, Hưng Yên đã giúp em ngày càng hiểu rõ kiến thức chuyên môn, lĩnh hội thêm được nhiều kinh nghiệm quý báu, cũng như đức tính cần có của một người làm cán bộ khoa học kỹ thuật và đã hoàn thành tốt khóa luận tốt nghiệp. Để có sự thành công này, em xin tỏ lòng biết ơn chân thành tới: Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban chủ nhiệm khoa cùng toàn thể các thầy, cô giáo trong khoa Chăn nuôi Thú y. Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ của thầy giáo ThS. LÊ MINH TOÀN người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn em trong suốt thời gian thực tập, giúp em hoàn thành đề tài tốt nghiệp này. Cũng qua đây cho em gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám đốc, toàn thể cán bộ và công nhân trong trại lợn Thanh Xuân xã Nghĩa Trụ,huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp và học hỏi nâng cao tay nghề. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn động viên giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn thành tốt quá trình thực tập tốt nghiệp. Cuối cùng em xin kính chúc quý thầy cô có thật nhiều sức khỏe, đạt được nhiều thành tích cao trong công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 15 tháng 3 năm2018 Sinh viên Vũ Dương Việt Toàn ii LỜI NÓI ĐẦU Thực tập tốt nghiệp là giai đoạn cuối cùng của quá trình đào tạo tại trường. Đây là giai đoạn sinh viên tiếp xúc với thực tiễn, củng cố lại những kiến thức đã học trên giảng đường. Bên cạnh đó, giúp sinh viên vận dụng, học hỏi những kinh nghiệm trong sản xuất để nâng cao trình độ cũng như các phương pháp tổ chức và tiến hành nghiên cứu. Tạo điều kiện cho bản thân có tác phong làm việc nghiêm túc, đúng đắn, có cơ hội vận dụng sáng tạo vào thực tế sản xuất, góp phần vào công cuộc đổi mới đất nước, làm cho đất nước ngày càng phát triển. Được sự nhất trí của Ban chủ nhiệm khoa Chăn nuôi Thú y, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, sự đồng ý của thầy giáo hướng dẫn và tiếp nhận của cơ sở, em tiến hành thực hiện chuyên đề: “Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh viêm tử cung cho đàn lợn nái nuôi tại trại lợn Thanh Xuân thuộc Công ty cổ phần sản xuất và DVTM Ngọc Linh Việt Nam, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên”. Do bước đầu làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, thời gian và năng lực bản thân còn hạn chế nên trong bản khóa luận này không tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, em mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo và các bạn bè đồng nghiệp để khóa luận được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! iii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Các chỉ tiêu chẩn đoán viêm tử cung ............................................ 36 Bảng 4.1. Tình hình chăn nuôi lợn tại trang trại (từ năm 2015 – 2017)......... 38 Bảng 4.2. Số lợn nái và lợn con theo mẹ được trực tiếp tham gia chăm sóc, nuôi dưỡng qua 6 tháng thực tập. .................................................. 40 Bảng 4.3. Những biểu hiện khi lợn sắp đẻ .................................................... 42 Bảng 4.4. Kết quả công tác chăm sóc nuôi dưỡng đàn lợn nái ...................... 53 Bảng 4.5. Tỷ lệ và cường độ nhiễm bệnh chung của đàn nái ........................ 54 Bảng 4.6. Cường độ nhiễm bệnh viêm tử cung so với tổng số nái nhiễm...... 55 Bảng 4.7. Hiệu lực điều trị bệnh viêm tử cung của phác đồ .......................... 56 Bảng 4.8. Ảnh hưởng của việc điều trị Viêm tử cung đến sinh lý sinh sản và tỷ lệ thụ thai của lợn nái................................................................ 58 iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cs: Cộng sự DVTM: Dịch vụ và thương mại E.coli: Escherichia coli ĐVT: Đơn vị tính LMLM: Lở mồm long móng MMA: Hội chứng viêm tử cung, viêm vú, mất sữa NaOH: Natri hidroxit PGF2α: ProstaglandinF2anpha SX: Sản xuất TT: Thể trọng v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................... ii DANH MỤC BẢNG ..................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... iv MỤC LỤC ..................................................................................................... v Phần 1. MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1 1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu và yêu cầu................................................................................. 2 1.2.1. Mục tiêu ............................................................................................... 2 1.2.2. Yêu cầu ................................................................................................ 2 Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................... 3 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập .................................................................... 3 2.1.1. Vị trí địa lý ........................................................................................... 3 2.1.2. Điều kiện khí hậu ................................................................................. 3 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại ................................................................ 4 2.1.4. Quy mô, cơ sở vật chất của trang trại .................................................... 5 2.1.5. Thuận lợi và khó khăn của trại.............................................................. 7 2.2. Tổng quan tài liệu .................................................................................... 8 2.2.1. Cơ sở khoa học ..................................................................................... 8 2.2.2. Những hiểu biết về quy trình nuôi dưỡng và chăm sóc lợn nái đẻ và lợn nái nuôi con .................................................................................................. 17 2.2.3. Hiểu biết về bệnh viêm tử cung ở lợn nái sinh sản .............................. 20 2.2.4. Tình hình nghiên cứu trong nước và trên thế giới ............................... 32 Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH .... 35 3.1. Đối tượng .............................................................................................. 35 vi 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ............................................................. 35 3.3. Nội dung thực hiện ................................................................................ 35 3.4. Phương pháp nghiên cứu và các chỉ tiêu theo dõi .................................. 35 3.4.1. Phương pháp điều tra .......................................................................... 35 3.4.2. Các chỉ tiêu và phương pháp đánh giá ................................................ 35 3.5. Phương pháp xử lý số liệu ..................................................................... 37 Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 38 4.1. Tình hình chăn nuôi lợn tại trại chăn Công ty cổ phần SX và DVTM Ngọc Linh, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên qua 3 năm ...... 38 4.2. Kết quả thực hiện Quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng đàn lợn nái tại trang trại ..... 39 4.2.1. Kết quả về công tác chăn nuôi ............................................................ 39 4.2.2. Kết quả về công tác thú y ................................................................... 44 4.2.3. Kết quả thực hiện một số công việc khác trong thời gian thực tập ...... 51 4.3. Kết quả theo dõi tình hình bệnh viêm tử cung ở lợn nái ......................... 54 4.3.1. Tình hình nhiễm bệnh viêm tử cung của đàn lợn nái........................... 54 4.3.2. Hiệu lực điều trị bệnh viêm tử cung của phác đồ ................................ 56 4.3.3. Ảnh hưởng của phác đồ điều trị đến hoạt động sinh lý sinh dục và khả năng thụ thai ................................................................................................. 57 Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ........................................................... 59 5.1. Kết luận ................................................................................................. 59 5.1.1. Về kết quả chăm sóc, nuôi dưỡng đàn lợn nái..................................... 59 5.1.2. Về kết quả theo dõi và điều trị bệnh viêm tử cung cho đàn nái ........... 60 5.2. Đề nghị .................................................................................................. 60 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 62 PHỤ LỤC 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Trong những năm gần đây, với mục đích hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường nội địa, đông thời đáp ứng nhu cầu xuất khẩu thịt lợn, mô hình chăn nuôi lợn theo hướng tập trung quy mô trang trại đang được áp dụng trên cả nước. Muốn đạt được hiệu quả cao thì chúng ta cần đẩy mạnh các biện pháp kỹ thuật như: giống, thức ăn, kỹ thuật chăm sóc nuôi dưỡng... đặc biệt chú trọng đến công tác giống, giống tốt thì vật nuôi mới tăng trọng nhanh, tận dụng thức ăn tốt, thích nghi và chống chịu bệnh cao. Để cung cấp giống cho nhu cầu chăn nuôi của trang trại thì việc phát triểnđàn lợn nái sinh sản cần đặc biệt được quan tâm, tuy nhiên, một trong những nguyên nhân làm hạn chế đến khả năng sinh sản của lợn nái hiện nay đang nuôi ở các trang trại là bệnh còn xảy ra rất nhiều, do khả năng thích nghi của các giống lợn nái ngoại với điều kiện khí hậu, điều kiện chăn nuôi của nước ta còn kém, đặc biệt là các bệnh về sinh sản như: đẻ khó, viêm tử cung, viêm vú, sảy thai truyền nhiễm ... các bệnh này do nhiều yếu tố như điều kiện vệ sinh chăn sóc nuôi dưỡng kém, thức ăn, nước uống không đảm bảo vệ sinh, do vi khuẩn, vi rút gây nên ... chính vì vậy mà việc nắm chắc được quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh cho lợn nái sinh sản là việc làm cần thiết để nâng cao được hiệu quả trong chăn nuôi lợn nái sinh sản. Trên cơ sở được trang bị các khối kiến thức về chuyên môn, để củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng nghề giúp sinh viên tự tin và có khả năng làm việc ngay sau khi ra trường. Xuất phát từ yêu cầu của thực tế sản xuất và nhu cầu của bản thân, được sự hướng dẫn của Th.S Lê Minh Toàn, cùng sự giúp đỡ của trang trại. em đã thực hiện chuyên đề: “Áp dụng quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh viêm tử cung ở lợn nái sinh sản nuôi tại 2 trang trại Sinh Thái Thanh Xuân, thuộc công ty cổ phần sản xuất và DVTM Ngọc Linh Việt Nam, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên”. 1.2. Mục tiêu và yêu cầu 1.2.1. Mục tiêu - Thực hiện được quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh cho đàn lợn nái tại cơ sở đạt hiệu quả cao. - Rèn luyện tay nghề nâng cao hiểu biết kinh nghiệm thực tế. - Góp phần giúp cơ sở nâng cao năng suất, chất lượng chăn nuôi. 1.2.2. Yêu cầu - Nắm vững quy trình phòng và trị bệnh trên đàn lợn nái. - Nắm vững quy trình nuôi dưỡng, chăm sóc lợn nái. - Thực hiện tốt các yêu cầu, quy định tại cơ sở. - Chăm chỉ, học hỏi để năng cao kỹ thuật, tay nghề của cá nhân. 3 Phần 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập 2.1.1. Vị trí địa lý Trang trại sinh thái Thanh Xuân nằm trên địa phận thôn Đại Tài, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, Hưng Yên. Trang trại sinh thái Thanh Xuân được thành lập năm 2008, là trại lợn thuộc Công ty cổ phần sản xuất và dịch vụ, thương mại Ngọc Linh Việt Nam. Xã Nghĩa Trụ là một xã nằm trên địa bàn huyện Văn Giang, Hưng Yên,có tỉnh lộ 207B chạy qua. Xã có địa giới hành chính như sau: Phía bắc giáp các xã Tân Quang và Trưng Trắc, huyện Văn Lâm. Phía đông giáp xã Trưng Trắc, huyện Văn Lâm và xã Vĩnh Khúc, huyện Văn Giang. Phía nam giáp các xã Vĩnh Khúc và Tân Tiến, huyện Văn Giang. Phía tây giáp xã Long Hưng, huyện Văn Giang. Nghĩa Trụ có địa hình tương đối bằng phẳng. Toàn xã có tổng diện tích đất tự nhiên là 8,14km2. Trong đó, đất nông nghiệp là 427,35 ha, chiếm 52,5%, đất phi nông nghiệp là 363,85 ha (chiếm 44,7%), đất chưa sử dụng là 22,79 ha, chiếm 2,8%. Đất đai đa dạng, thích hợp với nhiều loại cây lương thực, thực phẩm và cây công nghiệp. 2.1.2. Điều kiện khí hậu Xã Nghĩa Trụ thuộc vùng nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23,20C, nhiệt độ trung bình mùa hè 250C, mùa đông dưới 200C. Lượng mưa trung bình dao động trong khoảng 1.500 - 1.600 mm, trong đó tập trung vào tháng 5 đến tháng 10 mưa (chiếm 80 - 85% lượng mưa cả năm). Số giờ nắng trung bình hàng năm khoảng 1.400 giờ (116,7 giờ/tháng), trong đó từ tháng 5 đến tháng 10 trung bình 187 giờ nắng/tháng, từ tháng 11 4 đến tháng 4 năm sau, trung bình 86 giờ nắng/tháng. Khí hậu Hưng Yên có 2 mùa gió chính: gió mùa Đông Bắc (từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau), gió mùa Đông Nam (tháng 3 đến tháng 5). 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại - Trại chăn nuôi được xây dựng từ năm 2008 trại đi vào sản xuất được 9 năm, song hàng năm sản xuất của trại đều gia tăng, đời sống của cán bộ công nhân viên được cải thiện, trại chăn nuôi có ban lãnh đạo là những người đam mê, giàu nghị lực và tâm huyết đối với nghề chăn nuôi. Đặc biệt trại chăn nuôi đã tuyển dụng và đào tạo được một đội ngũ cán bộ kỹ thuật có chuyên môn, kinh nghiệm, thực tiễn và yêu nghề. Trại có 43 cán bộ nhân viên trong đó: Cơ cấu của trại được tổ chức như sau: + 01 chủ trại. + 01 quản lý trại. + 01 kỹ thuật trưởng. + 04 quản lý kỹ thuật (trong đó 02 kỹ thuật hỗ trợ của công ty De Heus) + 01 kế toán. + 01 bảo dưỡng. + 01 bảo vệ chịu trách nhiệm bảo vệ tài sản chung của trại. + 02 cấp dưỡng. + 25 công nhân và 6 sinh viên thực tập. Với đội ngũ công nhân trên, trại phân ra làm các tổ nhóm khác nhau ở các khu nái, khu hậu bị, khu cai sữa, khu thịt, khu bảo dưỡng và nhà bếp. Mỗi một khâu trong quy trình chăn nuôi, đều được khoán đến từng công nhân, nhằm nâng cao trách nhiệm, thúc đẩy sự phát triển của trại. 5 2.1.4. Quy mô, cơ sở vật chất của trang trại Trại lợn Thanh Xuân nằm ở khu vực cánh đồng rộng lớn thuộc thôn Đại Tài, có địa hình tương đối bằng phẳng với diện tích là 4,5 ha. Trong đó: - Đất trồng cây ăn quả: 0,5 ha - Đất xây dựng: 3 ha - Ao, hồ chứa nước và nuôi cá: 1 ha Trang trại đã dành khoảng 0,5 ha đất để xây dựng nhà điều hành, nhà ở cho công nhân, bếp ăn, các công trình phục vụ cho công nhân và các hoạt động khác của trại. Khu chăn nuôi được quy hoạch bố trí xây dựng hệ thống chuồng trại cho 1300 nái, bao gồm: 04 chuồng nái đẻ trong đó: (01 chuồng có 120 ô kích thước 2,4 m x 1,6 m/ô và 03 chuồng 66 ô kích thước 2,4 m x 1,6 m/ô), 02 chuồng nái chửa (mỗi chuồng có 560 ô kích thước 2,4m x 0,65 m/ô), 01 chuồng cai sữa với sức chứa khoảng hơn 850 lợn con cai sữa, 01 chuồng cách ly (100 hậu bị/chuồng) và 06 chuồng nuôi lợn thịt (700 con/chuồng), một số công trình phụ phục vụ cho chăn nuôi khác như: kho thức ăn, kho thuốc, phòng sát trùng, phòng pha tinh, kho cơ khí... Hệ thống chuồng xây dựng khép kín hoàn toàn. Phía đầu chuồng là hệ thống giàn mát, cuối chuồng có 4 quạt thông gió (2 to, 2 nhỏ) đối với mỗi dãy chuồng đẻ, 8 quạt thông gió (4 to, 4 nhỏ) đối với chuồng nái chửa, 4 quạt đối với chuồng cách ly. Mỗi chuồng đều có 01 téc chứa nước ở đầu chuồng, hai bên tường có dãy cửa sổ lắp kính. Mỗi cửa sổ có diện tích 1,5 m2, cách nền 1,2 m, mỗi cửa sổ cách nhau 40 cm. Trên trần được lắp hệ thống chống nóng bằng tôn lạnh. Phòng pha tinh của trại được trang bị các dụng cụ hiện đại như: máy đếm mật độ tinh trùng, kính hiển vi, thiết bị cảm ứng nhiệt, các dụng cụ đóng liều tinh, nồi hấp cách thủy dụng cụ và một số thiết bị khác. 6 Trong khu chăn nuôi, đường đi lại giữa các ô chuồng, các khu khác đều được đổ bê tông và có các hố sát trùng. Hệ thống nước trong khu chăn nuôi đều là nước giếng khoan. Nước uống cho lợn được cấp từ một bể lớn, xây dựng ở khu trung tâm rồi chia đến các téc nước đầu mỗi chuồng. Nước tắm và nước xả gầm, phục vụ cho công tác khác, được bơm trực tiếp từ nguồn nước giếng khoan bằng các máy bơm ở đầu mỗi chuồng. Hệ thống điện: nguồn cấp điện có điện lưới và máy phát dự phòng. Đối với chuồng đẻ, hệ thống điện được cung cấp đầy đủ đảm bảo độ sáng phục vụ cho công tác đỡ đẻ, chăm sóc nuôi dưỡng lợn mẹ và lợn con, mỗi chuồng đẻ được lắp đặt cố định 10 bóng thắp sáng so le nhau, cùng với hệ thống bóng sưởi cho mỗi ô chuồng có lợn con được sinh ra. Hệ thống sát trùng: nhà sát trùng cho người gồm 2 phòng: phòng sát trùng nam, phòng sát trùng nữ. Mỗi phòng sát trùng được chia làm 3 khoang gồm 1 khoang thay đồ, 1 khoang sát trùng và 1 khoang tắm tráng với đầy đủ các trang thiết bị như: bình nóng lạnh, sen tắm, chậu rửa, gương soi, móc quần áo, khăn, xà bông, dầu gội. Hệ thống sát trùng khu vực ngoài chuồng nuôi gồm: nhà sát trùng xe, hố sát trùng cổng chính và cổng phụ, hố vôi ở cửa ra vào các chuồng, máy nén phun sát trùng di động trong và ngoài khu vực chuồng nuôi. Kho chứa thức ăn: trần đóng kín, có sàn cách mặt đất 30 cm để chứa thức ăn trong chăn nuôi. Hệ thống xử lý môi trường: chất thải từ các chuồng được tập trung về một bể lớn nơi có đặt máy ép phân, phân sau khi ép được cho vào các bao, còn phần chất lỏng thì được sử lý bằng hệ thống BIOGAS và hệ thống lắng cặn, ao bèo trước khi thải ra môi trường. Có điểm tiêu chất thải, có giàn khử mùi phía sau quạt hút gió, có hố hủy lợn xa khu vực chăn nuôi. 7 Các công trình phụ trợ khác: khu sinh hoạt tách biệt với khu chăn nuôi gồm phòng hành chính, phòng kỹ sư, nhà ở công nhân, nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh. Cổng trại, tường rào đảm bảo an ninh. Có nhà kho phục vụ chăn nuôi như nhà để vôi bột, bể tôi vôi nước, có các khu xịt đồ và các bể ngâm đan lớn... Một số dụng cụ và trang thiết bị khác: tủ lạnh bảo quản vắc xin, tủ thuốc để bảo quản và dự trữ thuốc cho trại, xe chở cám từ nhà kho xuống chuồng, máy nén khí phun sát trùng di động khu vực ngoài chuồng nuôi. 2.1.5. Thuận lợi và khó khăn của trại - Thuận lợi + Trại được xây dựng ở một vị trí bằng phẳng nằm giữa cánh đồng cách biệt với khu dân cư, hạn chế được ảnh hưởng đến người dân xung quanh. Giao thông rất thuận tiện. + Đội ngũ quản lý, cán bộ kỹ thuật, công nhân của trại có năng lực, năng động và có trách nhiệm trong công việc. + Trại được xây dựng theo quy mô công nghiệp, trang thiết bị hiện đại, do vậy rất phù hợp với hướng chăn nuôi công nghiệp hiện nay. + Trại được thành lập đã lâu do vậy nắm chắc được các quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh. - Khó khăn + Trại năm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết diễn biến phức tạp nên khâu phòng bệnh gặp nhiều khó khăn. + Mật độ chuồng trại khá chật chội nên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chăn nuôi cũng như công tác phòng, trị bệnh. + Do trang trại thành lập đã lâu nên một số trang thiết bị, vật tư xuống cấp gây ảnh hưởng đến năng suất lao động và chất lượng chăn nuôi. 8 2.2. Tổng quan tài liệu 2.2.1. Cơ sở khoa học 2.2.1.1. Cơ quan sinh dục của lợn nái - Cơ quan sinh dục của lợn nái được chia thành 2 bộ phận gồm: bộ phận sinh dục bên trong và bộ phận sinh dục bên ngoài. + Bộ phận sinh dục bên trong gồm: buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung, âm đạo. + Bộ phận sinh dục bên ngoài gồm: âm môn, âm vật, tiền đình. - Bộ phận sinh dục bên trong. * Buồng trứng (ovarian) Buồng trứng lợn nằm trong xoang bụng, phát triển thành một cặp, thực hiện cả hai chức năng: ngoại tiết (bài noãn) và nội tiết (sản sinh ra hormone sinh dục cái). Buồng trứng được hình thành trong giai đoạn phôi thai. Cấu tạo: phía ngoài buồng trứng được bao bọc bởi lớp màng liên kết sợi, chắc như màng dịch hoàn. Phía trong buồng trứng được chia làm hai miền là miền vỏ và miền tủy. Miền tủy có nhiều mạch máu, tổ chức liên kết dày đặc đảm bảo nhiệm vụ nuôi dưỡng và bảo vệ. Miền vỏ đảm bảo quá trình phát triển của trứng đến khi trứng chín và rụng. Miền vỏ gồm ba thành phần: Tế bào trứng nguyên thủy, thể vàng và tế bào hình hạt. Tế bào trứng nguyên thủy hay còn gọi là trứng non (Fulliculo oophoriprimari) nằm dưới lớp màng của buồng trứng. Khi noãn bao chín các tế bào nang bao quanh tế bào trứng và phân chia thành nhiều tầng tế bào có hình hạt (Stratum glanulosum). Noãn bao ngày càng phát triển thì các tế bào bao nang tiêu tan tạo thành một lớp màng bao bọc, ở ngoài có chỗ dày lên để chứa trứng (ovum). * Ống dẫn trứng (vòi Fallop) Ống dẫn trứng được treo bởi màng treo ống dẫn trứng, đó là một nếp gấp màng bụng bắt nguồn từ lớp bên của dây chằng rộng. Căn cứ vào chức năng có thể chia ống dẫn trứng thành bốn đoạn: 9 - Tua diềm: có hình giống như tua diềm. - Phễu: có hình phễu, miệng phễu nằm gần buồng trứng. - Phồng ống dẫn trứng: đoạn ống giãn rộng xa tâm. - Eo: đoạn ống hẹp gần tâm, nối ống dẫn trứng với xoang tử cung. Ống dẫn trứng có một chức năng duy nhất là vận chuyển trứng và tinh trùng theo hướng ngược chiều nhau, hầu hết là đồng thời. * Tử cung (Uterus) Ở lợn, tử cung thuộc loại hình sừng kép, các sừng gấp nếp hoặc quấn lại, thân tử cung ngắn. Độ dài này thích hợp cho việc mang nhiều thai. Cả hai mặt của tử cung được đính vào khung chậu và thành bụng bằng dây chằng rộng. - Tử cung nằm trong xoang chậu, dưới trực tràng, trên bàng quang và niệu đạo trong xoang chậu. Tử cung lợn thuộc loại tử cung sừng kép, gồm 2 sừng thông với một thân và cổ tử cung. Sừng tử cung dài 40-65cm. Thân tử cung dài 5cm. Cổ tử cung dài 10cm có thành dày, hình trụ, có các cột thịt xếp theo chiều dài răng lược thông với âm đạo. Chức năng của tử cung: Tử cung có nhiều chức năng. Nội mạc tử cung và các dịch tử cung giữ vai trò chủ chốt trong quá trình sinh sản. Gồm: - Chuyển vận tinh trùng. - Làm tổ, chửa và đẻ. * Âm đạo (Vagina) Âm đạo nối sau tử cung, trước âm hộ, đầu trước giáp cổ tử cung, đầu sau thông ra tiền đình, giữa âm đạo và tiền đình có nếp gấp niêm mạc gọi là màng trinh. Âm đạo là một ống tròn chứa cơ quan sinh dục đực khi giao phối, đồng thời là bộ phận cho thai đi ra ngoài trong quá trình sinh đẻ và là ống thải các chất dịch từ tử cung. Âm đạo có cấu tạo gồm 3 lớp: 10 Lớp liên kết ở ngoài. Lớp cơ trơn có cơ dọc bên ngoài, cơ vòng bên trong. Các lớp cơ âm đạo liên kết với các lớp cơ ở cổ tử cung. Lớp niêm mạc âm đạo: Theo Đặng Đình Tín, (1986) [10], âm đạo lợn dài 10 - 12cm. * Âm môn Âm môn hay còn gọi là âm hộ (vulvae) nằm dưới hậu môn. Phía ngoài âm môn có hai môi (labia pudendi). Hai môi được nối với nhau bằng hai mép (rima vulvae). Trên hai môi của âm môn có sắc tố màu đen và có nhiều tuyến tiết (như tuyến tiết chất nhờn trắng và tuyến tiết mồ hôi). * Âm vật (clitoris) Âm vật nằm ở góc phía dưới hai mép của âm môn. Âm vật giống như dương vật con đực được thu nhỏ lại. Về cấu tạo, âm vật cũng có các thể hổng như cấu tạo dương vật của con đực. Trên âm vật có nếp da tạo ra mũ âm vật, giữa âm vật bẻ gấp xuống dưới. * Tiền đình (Vestibulum vaginae sinusinogenitalis) Là giới hạn giữa âm đạo và âm hộ. Tiền đình bao gồm: Màng trinh: là một nếp gấp gồm 2 lá, phía trước thông với âm đạo, phía sau thông với âm hộ. Màng trinh gồm các sợi cơ đàn hồi ở giữa và do 2 lá niêm mạc gấp lại thành một nếp. Lỗ niệu đạo ở sau và dưới màng trinh. Hành tiền đình là 2 tạng cương ở 2 bên lỗ niệu đạo. Cấu tạo giống thể hổng ở bao dương vật của con đực. Tiền đình có một số tuyến, các tuyến này xếp theo hàng chéo, hướng quay về âm vật. 11 2.2.1.2. Sự thành thục về tính và thể vóc *Sự thành thục về tính dục Tuổi thành thục về tính là tuổi mà con vật bắt đầu có phản xạ về tính dục và có khả năng sinh sản. khi gia súc đã thành thục về tính, bộ máy sinh dục đã phát triển hoàn thiện, con vật bắt đầu suất hiện các phản xạ về sinh dục. Con cái có hiện tượng động dục, con đực có phản xạ giao phối. Theo Xuxoep A.A và cs, (1985) [13], sự thành thục về tính được đánh dấu khi con vật bắt đầu có phản xạ sinh dục và có khả năng sinh sản. Lúc này tất cả các bộ phận sinh dục như: buồng trứng, tử cung, âm đạo đã phát triển hoàn thiện và có thể bắt đầu bước vào hoạt động sinh sản. Đồng thời với sự phát triển hoàn thiện bên trong thì ở bên ngoài các bộ phận sinh dục phụ cũng xuất hiện và gia súc có phản xạ về tính hay xuất hiện hiện tượng động dục. Sự thành thục về tính của con vật phụ thuộc vào nhiều yếu tố: giống, chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng, khí hậu, chuồng trại... Giống: các giống lợn khác nhau thì tuổi thành thục về tính cũng khác nhau. Những giống có thể vóc nhỏ thường thành thục về tính sớm hơn những giống có thể vóc lớn. Theo Phạm Hữu Doanh, (1985) [3], cho rằng, các giống lợn nội có độ tuổi thành thục về tính 4 - 5 tháng tuổi (121 - 158 ngày tuổi). Trong khi đó tuổi động dục ở lợn ngoại là 6 - 8 tháng tuổi, ở lợn lai F1 (nội × ngoại) thường động dục lần đầu ở 6 tháng tuổi. Điều kiện nuôi dưỡng quản lý Dinh dưỡng có ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thành thục về tính của lợn nái. Cùng một giống nhưng nếu được nuôi dưỡng, chăm sóc, quản lý tốt, gia súc phát triển tốt thì sẽ thành thục về tính sớm hơn và ngược lại. Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng rất lớn đến tuổi thành thục về tính của lợn cái. Thường những lợn được chăm sóc nuôi dưỡng tốt thì tuổi thì tuổi 12 thành thục về tính sớm hơn những lợn được nuôi trong điều kiện dinh dưỡng kém, lợn nái nuôi trong điều kiện dinh dưỡng tốt sẽ thành thục ở độ tuổi trung bình 188,5 ngày (6 tháng tuổi) với khối lượng cơ thể là 80kg và nếu hạn chế thức ăn thì sự thành thục về tính sẽ xuất hiện lúc 234,8 ngày (trên 7 tháng tuổi) và khối lượng cơ thể là 48,4kg. Dinh dưỡng thiếu là chậm sự thành thục về tính là do sự tác động xấu lên tuyến yên và sự tiết kích tố hướng dục, nếu thừa năng lượng cũng ảnh không tốt đến sự thành thục là do tích trữ mỡ xung quanh buồng trứng và cơ quan sinh dục làm giảm chức năng bình thường của chúng, mặt khác do béo quá ảnh hưởng tới hocmon Oestrogen và Progesterone trong máu làm cho hàm lượng của hocmon không đạt mức cần thiết để thúc đẩy sự thành thục. Điều kiện ngoại cảnh: Mùa vụ và thời kì chiếu sáng: vụ và thời kỳ chiếu sáng là yếu tố ảnh hưởng rõ rệt tới tuổi động dục. Mùa hè lợn nái hậu bị thành thục chậm hơn so với mùa thu - đông, điều đó có thể do ảnh hưởng của nhiệt độ trong chuồng nuôi gắn liền với múc tăng trọng thấp trong các tháng nóng băc. Những con được chăn thả tự do thì xuất hiện thành thục sớm hơn những con nuôi nhốt trong chuồng 14 ngày (mùa xuân) và 17 ngày (mùa thu). Mùa đông thời gian chiếu sáng trong ngày thấp hơn các mùa khác trong năm, bóng tối là chậm tuổi thành thục về tính so với những biến động ánh sáng tự nhiên hoặc ánh sáng nhân tạo 12h mỗi ngày. Khí hậu và nhiệt độ cũng ảnh hưởng tới tuổi thành thục về tính của gia súc. Những giống lợn nuôi ở vùng có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thường thành thục về tính sớm hơn những giống lợn nuôi ở vùng có khí hậu ôn đới và hàn đới. Sự kích thích của con đực cũng ảnh hưởng tới sự thành thục của lợn cái hậu bị. Nếu ta để một con đực đã thành thục về tính gần ô chuồng của những con cái hậu bị thì sẽ thúc đẩy nhanh sự thành thục về tính của chúng. Nếu cho