TR
NG
I H C C N TH
KHOA TH Y S N
HU NH THANH HUY
KH O SÁT TÌNH HÌNH NUÔI CÁ LÓC TH
PH M T NH AN GIANG
LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH QU N LÝ NGH CÁ
2009
i
NG
TR
NG
I H C C N TH
KHOA TH Y S N
HU NH THANH HUY
KH O SÁT TÌNH HÌNH NUÔI CÁ LÓC TH
T NH AN GIANG
LU N V N T T NGHI P
IH C
NGÀNH QU N LÝ NGH CÁ
CÁN B
H
NG D N
TS. LÊ XUÂN SINH
Ks.
MINH CHUNG
2009
ii
NG PH M
IC MT
Tr c h t xin
c bày t lòng bi t n sâu s c n th y Lê Xuân Sinh,
anh
Minh Chung, và toàn th các th y cô trong Khoa Th y S n Tr ng
i H c C n Th ã t n tình h ng d n tôi trong su t quá trình h c t p và làm
tài này.
Xin g i l i c m n n các cô chú, anh ch công tác S NN&PTNT
An Giang, phòng Nông nghi p các huy n An Phú, Châu
c, Châu Thành,
Long Xuyên, Phú Tân và Tân Châu ã t n tình giúp
khi tôi th c hi n tài
này. Xin
c cám n các b n l p Qu n lý ngh cá K31 và l p Kinh t Th y
n K31 ã khích l
ng viên tôi trong su t quá trình h c t p.
Cu i cùng xin g i l i cám n chân thành n gia ình, n i ã h tr r t
nhi u v v t ch t c ng nh tinh th n cho tôi trong su t quá trình h c t p!
Xin bày t lòng bi t n chân thành nh t !
Tác gi
Hu nh Thanh Huy
i
TÓM T T
tài này
c th c hi n nh m kh o sát tình hình nuôi cá lóc th ng
ph m t nh An Giang
ánh giá
c hi n tr ng nuôi cá lóc và
xu t
nh ng gi i pháp c b n góp ph n nâng cao hi u qu c a các mô hình nuôi cá
lóc t i a bàn nghiên c u. Có 4 mô hình nuôi cá lóc ch y u An Giang
c
kh o sát g m: 19 m u c a mô hình nuôi ao, 39 m u c a mô hình nuôi vèo ao,
ng bè là 37 m u và b b t nilon là 10 m u.
t qu phân tích s li u cho th y: v n ng su t thì mô hình b b t cao
nh t (156,6 t n/1.000m3/v ) và th p nh t là mô hình nuôi ao (15,9
n/1.000m3/v ). H s th c n (FCR) trung bình là 4,3±1,2 l n, cao nh t là
mô hình nuôi b b t (4,7 l n) và th p nh t là vèo ao (4,2 l n). Mô hình nuôi b
t có chi phí u t cao nh t (4.087,8 tri u ng/1.000m3/v ) và th p nh t là
mô hình nuôi ao (391,7 tri u ng/1.000m2/v ). L i nhu n cao nh t là mô
hình nuôi l ng/bè (365,1 tri u ng/1.000m3/v ) và th p nh t là mô vèo ao (308,4 tri u ng/1.000m3/v ).
Trong các mô hình nuôi cá còn t n t i nhi u khó kh n nh thi u v n,
ch b nh lây lan, thi u ki n th c v k thu t nuôi, giá u ra không n nh,
n v th i ti t, ngu n cung cá t p gi m, t n công ch m sóc…là nh ng v n
quan tr ng và nh h ng tr c ti p n quá trình s n xu t. T ó m t s gi i
pháp c b n
c
xu t nh : mong mu n
c h tr vay v n, t p hu n
thêm k thu t nuôi, ch giá bán cao hay t tìm ngu n u ra khi s n ph m thu
ho ch...
ii
CL C
am c
Trang s
I C M T ........................................................................................................i
TÓM T T.............................................................................................................ii
C L C ...........................................................................................................iii
DANH M C B NG...............................................................................................vi
DANH M C HÌNH ........................................................................................viii
DANH M C T
Ch
VÀ THU T NG
VI T T T ................................................xi
ng 1: GI I THI U........................................................................................1
1.1.
tv n
.................................................................................................. 1
1.2. M c tiêu nghiên c u ...................................................................................2
1.2.1. M c tiêu t ng quát ............................................................................2
1.2.2. M c tiêu c th .................................................................................3
1.3. N i dung nghiên c u ..................................................................................3
Ch
ng 2: T NG QUAN TÀI LI U ....................................................................4
2.1. Tình hình nuôi th y s n trên th gi i ..........................................................4
2.2. Tình hình nuôi Th y S n
Vi t Nam ........................................................5
2.3. Tình hình nuôi th y s n
ng b ng sông C u Long .................................7
2.4. Ngu n g c, khái ni m, s phân b c a các loài cá lóc trên th gi i.............8
2.5. Thông tin v loài và các mô hình nuôi cá lóc
Vi t Nam và BSCL .......10
2.6. Thông tin t ng quan v
u ki n t nhiên, kinh t - xã h i và tình hình nuôi
tr ng th y s n t nh An Giang.................................................................12
2.6.1.
u ki n t nhiên........................................................................... 12
2.6.2.
u ki n kinh t - xã h i................................................................ 14
2.6.3. Tình hình nuôi th y s n
Ch
ng 3: PH
t nh An Giang ........................................ 15
NG PHÁP NGHIÊN C U ......................................................17
3.1. Th i gian và ph m vi nghiên c u..............................................................17
3.2. Ph
ng pháp thu th p s li u....................................................................17
iii
3.3. Ph
Ch
ng pháp x lý và phân tích s li u.....................................................18
ng 4: K T QU TH O LU N .................................................................. 19
4.1 Thông tin chung v ch h nuôi cá lóc........................................................... 19
4.1.1
tu i, trình
v n hóa và s n m kinh nghi m nuôi cá lóc .......... 19
4.1.2 Thông tin v s d ng lao
ng ......................................................... 20
4.2 Thi t k mô hình nuôi ................................................................................. 21
4.2.1 Di n tích/th tích th nuôi ................................................................ 21
4.2.2 Hình th c nuôi và s l
ng ao/vèo/bè th nuôi ................................ 21
4.2.2 Mùa v và th i gian nuôi ................................................................. 21
4.2.3 Tháng chu n b c i t o ao nuôi......................................................... 22
4.3. Thông tin v cá gi ng .................................................................................. 23
4.3.1 L a ch n loài th nuôi ..................................................................... 23
4.3.2 S l
ng, m t
th , kích c và giá mua cá gi ng........................... 24
4.3.3 Tình hình
ng và s d ng con gi ng .............................................. 25
4.4 Qu n lý ngu n n
c ................................................................................... 26
4.5 Qu n lý d ch b nh cá nuôi........................................................................... 28
4.5.1 Các b nh th
ng g p ...................................................................... 28
4.5.2 Hi u qu phòng tr .......................................................................... 29
4.6 S d ng th c n và t l các lo i th c n .................................................... 29
4.7 Thu ho ch và tiêu th .................................................................................. 30
4.7.1 T l s ng, s n l
ng và n ng su t cá khi thu ho ch ........................ 30
4.7.2 Kích c và giá bán bình quân ........................................................... 31
4.7.3 Hình th c th c tiêu th .................................................................... 32
4.8 Phân tích các ch tiêu tài chính.................................................................... 32
4.8.1 Chi phí c
4.8.2 Chi phí bi n
nh và c c u................................................................. 32
i và c c u................................................................ 33
4.8.3 T ng chi phí và c c u..................................................................... 34
4.8.3 T ng thu nh p.................................................................................. 35
4.8.3 L i nhu n và hi u qu kinh t c a các mô hình nuôi ........................ 35
iv
4.8.3 M c
l i-l trong n m .................................................................. 36
4.9 Phân tích các y u t
nh h
ng
n n ng su t và l i nhu n ........................ 37
4.11 Nh n th c c a ng
i nuôi ......................................................................... 38
4.11.1 ánh giá nh n th c c a ng i nuôi trong vi c s d ng cá t p cho
nuôi cá lóc th ng ph m........................................................................... 38
4.11.2 Thu n l i, khó kh n và gi i pháp c a nông h ............................... 39
4.12. Phân tích ma tr n SWOT ......................................................................... 40
Ch
ng 5: K T LU N VÀ
XU T...............................................................41
5.1 K t lu n ......................................................................................................41
5.2
xu t .......................................................................................................42
TÀI LI U THAM KH O ...................................................................................43
PH L C ...........................................................................................................45
v
DANH M C B NG
ng 2.1: Di n tích m t n
ng 2.2: S n l
c nuôi tr ng th y s n c a Vi t Nam 2000-2006......... 6
ng th y s n nuôi tr ng phân theo
a ph
ng
BSCL............ 8
ng 4.1: Tu i và s n m kinh nghi m nuôi cá lóc ............................................. 19
ng 4.2: Trình
v n hóa ................................................................................. 19
ng 4.3: Hình th c tham gia ngành hàng cá lóc................................................. 20
ng 4.4: Ngu n lao
ng tham gia nuôi cá lóc................................................... 20
ng 4.5: Di n tích/th tích th c nuôi ................................................................. 21
ng 4.6: Hình th c nuôi và s l
ng ao/vèo/bè th nuôi.................................... 21
ng 4.7: Th i gian nuôi bình quân/v ................................................................ 22
ng 4.8: S l
ng cá gi ng mua, m t
th ...................................................... 24
ng 4.9: Kích c và giá cá gi ng khi mua.......................................................... 25
ng 4.10: Tình hình
ng 4.11: M c n
ng cá gi ng ................................................................... 26
c bình quân trong ao nuôi và t n su t thay n
ng 4.12: Ngu n cung c p n
ng 4.13: X lý n
ng 4.14: M c
c
c .................. 27
c........................................................................ 27
u vào và
u ra ............................................................ 28
thi t h i c a các lo i b nh..................................................... 29
ng 4.15: Hi u qu phòng tr ............................................................................. 29
ng 4.16: S l
ng th c n s d ng và h s th c n ........................................ 30
ng 4.17: Tình hình sau khi thu ho ch cá nuôi .................................................. 31
ng 4.18: Kích c và giá bán bình quân ............................................................ 32
ng 4.19: Hình th c tiêu th .............................................................................. 32
ng 4.20: Kho n m c chi phí c
ng 4.21: Chi phí bi n
nh trong nuôi cá lóc/v ................................ 33
i và c c u ................................................................. 34
ng 4.22: T ng chi phí và c c u ...................................................................... 34
ng 4.23: T ng thu nh p/v t nuôi cá .............................................................. 35
ng 4.24: Hi u qu kinh t c a các mô hình ...................................................... 36
ng 4.25: T l l i-l ........................................................................................ 36
ng 4.26: Các y u t
nh h
ng t i n ng su t & l i nhu n................................ 37
vi
ng 4.27: Nh n th c c a ng i nuôi khi s d ng cá t p làm th c n cho cá
lóc. ................................................................................................... 38
vii
DANH M C HÌNH
Hình 2.1 S n l
ng nuôi tr ng th y s n
Vi t Nam ............................................ 5
Hình 2.2a Cá lóc en (Channa striata) .................................................................. 9
Hình 2.2b Cá lóc bông (Channa micropeltes)........................................................ 9
Hình 2.3 B n
hành chính t nh An Giang ......................................................... 13
Hình 4.1: S mùa v nuôi cá lóc c a nông h ...................................................... 22
Hình 4.2 Tháng th gi ng v 1 ............................................................................ 23
Hình 4.3 Tháng th gi ng v 2 ............................................................................ 23
Hình 4.4 L a ch n loài th nuôi .......................................................................... 24
Hình 4.5 Hình th c c p thoát n
Hình 4.6: M c
c ..................................................................... 27
xu t hi n các lo i b nh............................................................ 28
viii
DANH M C T
ÂL:
Âm l ch
BQ:
Bình quân
CPC :
Chi phí c
CPB :
Chi phí bi n
DN:
VÀ THU T NG
nh
i
Doanh nghi p
LC:
l ch chu n
BSCL:
ng b ng sông C u Long
KT-KT: Kinh t - k thu t
NLTS:
Ngu n l i th y s n
NN&PTNT: Nông nghi p và phát tri n nông thôn
NTTS:
Nuôi tr ng th y s n
TA:
Th c n
TS:
Th y s n
WTO:
T ch c Th
ng m i th gi i
ix
VI T T T
Ch
ng I
GI I THI U
1.1.
tv n
lâu con ng i ã h ng t i vi c khai thác và nuôi tr ng th y s n
(NTTS), nh t là khi dân s gia t ng và nhu c u dinh d ng c a con ng i
ngày càng cao. Tuy nhiên c n kh ng nh ngu n l i th y s n (NLTS) không
ph i là vô t n n u khai thác không i ôi v i b o v , tái t o và phát tri n thì
ngu n l i s khánh ki t. Vi t Nam là m t trong nh ng qu c gia có ti m n ng
phát tri n TS trong khu v c châu Á Thái Bình D ng. V i m ng l i sông
ngòi ch ng ch t kéo dài t L ng S n t i m i Cà Mau, Vi t Nam có ti m n ng
n cho phát tri n NTTS v i 1.692.878 ha di n tích m t n c, trong ó
911.740 ha di n tích m t n c ng t và 761.138 ha di n tích m t n c l . Di n
tích NTTS n m 2002 là 955.101 ha, s n l ng là 976.100 t n, trong ó NTTS
c ng t là 42.500 ha v i nhi u i t ng nuôi và mô hình nuôi khác nhau
(B th y s n, 2003). Di n tích NTTS c ng t ng lên qua các n m, n m 2004 c
c có 920.100 ha di n tích m t n c, n m 2005 t ng lên 959.900 ha dùng
cho NTTS (T ng C c Th ng kê, 2005).
BSCL có nhi u d ng th y v c r t thu n l i cho NTTS, di n tích t
nhiên c a BSCL là 189.400 ha, n n m 2003 ã là 614.600 ha và theo
nh h ng quy ho ch n n m 2010 s là 649.430 ha (B TS, 2005). Trong
nh ng n m qua, nuôi tr ng th y s n ã tr thành th m nh kinh t r t quan
tr ng
BSCL. N m 2005, di n tích NTTS toàn khu v c là 680.200 ha v i
n l ng TS kho ng 983.384 t n. N m 2007 là 1.100.000 ha v i s n l ng
t 1.268.000 t n, b ng kho ng 70% s n l ng NTTS c a c n c. Kim ng ch
xu t kh u TS c a c a c n c t 3,792 t USD, trong ó BSCL t trên
60,52% giá tr kim ng ch xu t kh u TS c a c n c (Ph m ình ôn, 2004).
Khi nói n s gia t ng s n l ng nuôi TS n c ng t thì ph i k
n s gia
ng s n l ng cá da tr n (cá tra, cá basa), cá lóc, tôm càng xanh,…Và cá lóc
hi n là i t ng nuôi quan tr ng trong c c u àn cá nuôi
BSCL (Nguy n
n Th ng, 2004).
Cá Lóc (Channa striata) là loài có phân b r ng trong t nhiên và
th ng th y các th y v c n c ng t, ngày càng
c nuôi nhi u
BSCL.
Cá có th thích nghi cao v i
u ki n môi tr ng, t ng tr ng nhanh và nh t
là th t cá th m ngon, ít x ng.
1
phát huy nh ng u th ó, m t s t nh
BSCL nh : An Giang,
ng Tháp, C n Th , Kiên Giang,… ã u t phát tri n m nh m ngh nuôi
cá lóc v i nhi u mô hình nuôi khác nhau nh : nuôi l ng/bè trên sông, vèo trên
sông, vèo trong ao, nuôi trong ao t, hay c trong b n nylon...
Tuy nhiên các mô hình nuôi cá lóc có th t s
t hi u qu t i u!? Các
u t kinh t - k thu t có tác d ng r t l n t i s n l ng thu ho ch và l i
nhu n!?Tình hình s d ng cá t p làm th c n chính cho i t ng nuôi này có
làm gi m áng k ngu n l i th y s n t nhiên!?
nh ng lý do ã nêu giúp nhóm chúng em có ý t ng th c hi n
tài “Kh o sát tình hình nuôi cá lóc th ng ph m t nh An Giang”. Trong
khuôn kh lu n v n t t nghi p, em quy t nh ch n các i t ng kh o sát là
cá lóc lai (ch a có tên khoa h c), cá lóc bông (Channa micropeltes) và cá lóc
en (Channa striata) nh m ánh giá vai trò c ng nh hi n tr ng c a mô hình,
ng th i phân tích các y u t kinh t - k thu t nh h ng t i n ng su t và l i
nhu n c a mô hình nuôi cá lóc th ng ph m t nh An Giang, t ó
xu t
các gi i pháp c b n
c i thi n hi u qu kinh t - k thu t, góp ph n nâng
cao n ng su t và l i nhu n, mang l i hi u qu kinh t cho mô hình và góp
ph n b o v NLTS An Giang.
1.2.
c tiêu nghiên c u
1.2.1.
c tiêu t ng quát
Nh m ánh giá
c hi n tr ng nuôi cá lóc c a t nh An giang và
xu t nh ng gi i pháp c b n góp ph n nâng cao hi u qu c a các mô hình nuôi
cá lóc t i a bàn nghiên c u.
1.2.2.
ang
c tiêu c th
(1). ánh giá
c hi n tr ng c a các mô hình nuôi cá lóc
c áp d ng t nh An Giang.
(2). Phân tích
c các y u t kinh t nh h
su t và l i nhu n c a mô hình nuôi cá lóc th ng ph m.
ng t i n ng
(3). Phân tích tình hình s d ng th c n cá t p và ánh
giá nh n th c c a ng i dân trong vi c b o v ngu n l i th y s n.
(4).
xu t m t s gi i pháp c b n
c i thi n hi u qu
kinh t -k thu t góp ph n nâng cao n ng su t và l i nhu n mang l i hi u
qu kinh t và b o v ngu n l i th y s n.
2
1.3.
i dung nghiên c u
- Phân tích, ánh giá các ch tiêu kinh t -k thu t c b n trong các mô
hình nuôi
c kh o sát..
- Phân tích các y u t nh h ng
hình nuôi cá lóc
a bàn nghiên c u.
- Nh n th c c a ng
n n ng su t và l i nhu n c a các mô
i nuôi v các v n
có liên quan t i mô hình nuôi.
xu t m t s gi i pháp c b n góp ph n nâng cao hi u qu c a các
mô hình nuôi
c kh o sát.
3
CH
NG 2
NG QUAN TÀI LI U
Nuôi tr ng thu s n Vi t Nam và trên th gi i ã và ang trên à
phát tri n m nh m , trong nh ng n m g n ây s n l ng và di n tích nuôi liên
c t ng. Tuy nhiên,
ng v góc
qu n lý, ngành nuôi tr ng th y s n
(NTTS) th gi i nói chung và c a Vi t Nam nói riêng ang ph i i m t v i
nhi u v n . Ngoài các v n
v k thu t nuôi và s n xu t gi ng
có th
nâng cao n ng su t và ch t l ng thu s n nuôi, a d ng hóa i t ng nuôi,
lo i hình nuôi, s n xu t th c n phù h p, các bi n pháp phòng tr b nh,
ph ng pháp b o qu n sau thu ho ch..v.v. còn r t nhi u v n
mà b t c m t
nhà qu n lý, nghiên c u v NTTS nào c ng ph i nh n th c m t cách sâu s c
và tìm cách tháo g . Trong ó vi c phát tri n b n v ng trong NTTS là m t v n
c n
c quan tâm úng m c. N u nh ng ng i NTTS không có
c
nh ng gi i pháp nhanh chóng, hi u qu và ng nh t thì không th phát tri n
NTTS b n v ng
c. S phát tri n vùng nuôi thi u quy ho ch và u t lâu
dài ã tr thành m t nguy c tr c m t i v i nhi u n c phát tri n NTTS
quá nhanh, trên h t là s c nh tranh kh c li t trên th ng tr ng òi h i các
c s n xu t ph i liên t c t ng ch t l ng và h giá thành s n ph m trong khi
n gi
c s phát tri n b n v ng, ng th i l i ph i h t s c nhanh nh y
trong công tác xúc ti n th ng m i chi m l nh th tr ng.
2.1. Tình hình nuôi th y s n trên th gi i
Ngày nay v i i ng cán b có trình
khoa h c k thu t cao cùng
i nhi u
u ki n thu n l i khác thì ngh nuôi th y s n trên th gi i ang
phát tri n r t m nh. NTTS th gi i có t c
t ng tr ng r t nhanh v i t c
ng bình quân 8,8%/n m (theo báo cáo c a FAO). T ng s n l ng thu s n
th gi i n m 2007 c tính t 146 tri u t n, t ng s n l ng thu s n khai thác
t 94 tri u t n (64,3%) và s n l ng thu s n nuôi t 52 tri u t n (35,6%).
Khai thác còn chi m t tr ng cao nh ng h u nh không t ng do ã g n t
c n ng su t t i a .
Hi n nay, th y s n nuôi chi m kho ng 45% l ng tiêu th th y s n c a
con ng i, v i 48 tri u t n/n m. S n l ng nuôi th y s n các n c Châu Á
chi m kho ng 88% t ng s n l ng thu s n toàn c u. V s n l ng nuôi thì cá
chép ng u v i 21 tri u t n, nhuy n th hai m nh v
t 13,5 tri u t n, các
loài thu s n n c ng t khác t 8,6 tri u t n, giáp xác và tôm t 4,4 tri u
n. S n l ng th y s n nuôi n c ng t n m 2007 là kho ng 35 tri u t n, Vi t
Nam ng th 3 th gi i (FAO, 2006).
4
n n m 2030, th gi i s c n thêm 37 tri u t n th y s n m i n m
duy trì
c m c tiêu th nh hi n nay do dân s t ng. Vì các ng tr ng
truy n th ng ã g n ch m m c khai thác t i a nên nuôi th y s n là cách duy
nh t
bù p thi u h t. Nh ng vi c ó ch có th th c hi n
cn u
c
xúc ti n và qu n lý m t cách có trách nhi m. M t báo cáo c a FAO (2005)
kh ng nh ch có nuôi tr ng th y s n m i có th xóa ói gi m nghèo và gi m
tình tr ng suy dinh d ng. Riêng Châu Á, NTTS tr c ti p t o ra vi c làm
cho kho ng 12 tri u ng i.
2.2. Tình hình nuôi th y s n
Vi t Nam
Tr c th k 20 ngh nuôi th y s n n c ta g n nh ch a phát tri n,
mãi n nh ng n m c a th p k 30 ngh nuôi th y s n m i b t u phát tri n
mi n B c, n nay thì ã phát tri n kh p c n c (theo trang web c a B Th y
n). Theo th ng kê c a Vi n Kinh T và Quy Ho ch Th y S n n m 1990 s n
ng cá n c ng t mi n B c kho ng 42.393 t n, mi n Nam 1986 là
79.560 t n.
n 1999 tính riêng cá nuôi n c ng t s n l ng c n c t
386.000 t n (B Thu S n, 2000).
Hình 2.1: S n l
ng nuôi tr ng th y s n Vi t Nam n m 1997 – 2006
(ngu n FAO, 2007)
Ngành thu s n Vi t Nam trong nh ng n m qua t t c
t ng tr ng
bình quân 18,4%/n m. ây là m t b c ti n nh y v t góp ph n quan tr ng
trong vi c xu t kh u c ng nh cung c p ngu n th c ph m cho c n c.
N c ta có di n tích n c ng t n i a r t r ng l n, bên c nh ó là h
th ng sông su i, kênh m ng dày c có ti m n ng di n tích NTTS r t l n.
5
Trong n m 2007, di n tích có kh n ng phát tri n th y s n trong c n c là 1,7
tri u ha, s n l ng th y s n c n c c t 3,9 tri u t n trong ó khai thác
t 1,95 tri u t n, nuôi tr ng 1,95 tri u t n, k t 2006 thì Vi t Nam ã v n
lên ng th 3 v s n l ng NTTS th gi i (n m 2005 Vi t Nam ch
ng th
6). Kim ng ch xu t kh u 3,75 t USD là ngu n thu ngo i t l n th 4 c a Vi t
Nam (5,25% GDP Vi t Nam) và ng th 6 v kim ng ch xu t kh u th y s n
th gi i. Di n tích NTTS t ng u n theo t ng n m su t t 1981 t i nay, t
230 nghìn ha n m 1981 lên 384,6 nghìn ha n m 1986, n nay ã t g n 2
tri u ha (T ng c c Th ng kê, 2008).
ng 2.1: Di n tích m t n
2000
NG S
c nuôi tr ng th y s n c a Vi t Nam
VT: nghìn ha
2001
2002
2003
2004
2005
2006
b
2007
641.9
755.2
797.7
867.6
920.1
952.6
976.5
1008
397.1
502.2
556.1
612.8
642.3
661
683
702.5
50
24.7
14.3
13.1
11.2
10.1
17.2
26.4
324.1
454.9
509.6
574.9
598
528.3
612.1
625.6
22.5
22.4
31.9
24.5
32.7
122.2
53.4
50.2
0.5
0.2
0.3
0.3
0.4
0.4
0.3
0.3
Di n tích
c ng t
244.8
253
241.6
254.8
277.8
291.6
293.5
305.5
Nuôi cá
225.4
228.9
232.3
245.9
267.4
281.7
283.8
295.7
16.4
21.8
6.6
5.5
6.4
4.9
4.6
4.7
Nuôi h n h p
và thu s n
khác
2.2
0.5
0.4
1
1.1
1.6
1.7
1.6
m, nuôi
gi ng thu
n
0.8
1.8
2.3
2.4
2.9
3.5
3.4
3.5
Di n tích
c m n, l
Nuôi cá
Nuôi tôm
Nuôi h n h p
và thu s n
khác
m, nuôi
gi ng
Nuôi tôm
(Ngu n: T ng c c Th ng kê, 2008)
Ngành NTTS Vi t Nam có d u hi u bão hòa v quy mô (di n tích s n
xu t), n ng su t, hi u qu và s n l ng. NTTS Vi t Nam có
m y u là
6
di n tích m t n c dùng trong nuôi tr ng v n còn h n ch so v i ti m l c có
th khai thác và t p trung ch y u
BSCL, trong ó thì cá có s n l ng l n
nh t còn tôm là loài có giá tr , chi m t tr ng l n và
c u tiên trong xu t
kh u. Vi t Nam hi n nay, trong b i c nh mà th y s n ánh b t g n b ã b
khai thác t i gi i h n và ánh b t xa b còn h n ch thì vi c áp ng nhu c u
th y s n s ch y u do ngành nuôi tr ng cung ng. Hi n Vi t Nam ng
th n m trong s các n c ng u th gi i v cung c p s n l ng th y s n
nuôi tr ng.
cu i n m 2006, vi c Vi t Nam gia nh p T ch c Th ng m i th
gi i (WTO) ã t o thu n l i
xu t kh u th y s n t t c
t ng tr ng cao,
khi các doanh nghi p ã ch
ng chuy n h ng th tr ng, v a gi
c th
tr ng truy n th ng, v a m r ng phát tri n sang các th tr ng m i v i
kho ng 130 qu c gia và vùng lãnh th .
2.3. Tình hình nuôi th y s n
ng b ng sông C u Long
Nhi u n m qua, nuôi tr ng, ch bi n và xu t kh u th y s n ã tr thành
th m nh kinh t
c bi t khu v c BSCL, bi n n i ây thành m t vùng
tr ng
m v NTTS cho tiêu dùng và xu t kh u c a c n c. BSCL là m t
trong b y vùng kinh t tr ng
m quan tr ng trong c n c, có kho ng
685.800 ha (2005) m t n c nuôi th y s n v i t ng s n l ng h ng n m lên
n h n 1,5 tri u t n, chi m h n 70% s n l ng th y s n nuôi c a c n c. Là
vùng nuôi th y s n l n nh t c n c, di n tích nuôi tr ng kho ng 60% di n
tích nuôi c n c, s n l ng nuôi tr ng chi m 65% s n l ng c n c và giá
tr xu t kh u th y s n chi m 51% c a c n c. N m 2003 kinh ng ch xu t
kh u c a ngành th y s n t 2.240 tri u USD (Th i báo kinh t , 2004).
nh ng n m 1980 tr l i ây di n tích nuôi th y s n không ng ng
c m r ng: n m 1998 di n tích nuôi cá n c ng t là 335.9 ngàn ha n
2001 ã t ng lên 408.7 ngàn ha. Vi c a d ng các mô hình và m r ng di n
tích ã góp ph n áng k vào vi c gia t ng s n l ng, nhi u công trình khoa
c ti n b ã
c ng d ng vào s n xu t.
7
ng 2.2: S n l
ng th y s n nuôi tr ng phân theo
a ph
ng
BSCL
VT: Nghìn t n
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
589,6
709,9
844,8
1.003,2
1.202,5
1.478,0
1.693,9
2.085,3
BSCL
365,1
444,4
518,7
634,8
773,3
1.002,8
1.166,8
1.508,1
Long An
9,0
11,6
11,2
15,2
18,8
23,5
25,9
27,2
Ti n Giang
28,4
37,3
40,5
46,5
54,7
61,1
67,6
77,5
n Tre
50,3
61,2
70,6
66,1
58,5
63,4
69,3
99,9
21,7
28,5
37,6
48,1
64,9
73,0
76,0
84,2
nh Long
7,0
8,2
11,5
17,1
22,6
29,1
45,5
90,0
ng Tháp
34,7
35,8
36,0
42,5
66,9
115,1
158,5
226,2
An Giang
80,2
83,6
110,6
136,8
154,7
180,8
182,0
258,2
Kiên Giang
10,0
19,0
14,6
20,7
25,9
48,2
66,2
82,3
n Th
13,0
15,1
25,2
36,3
59,1
83,8
110,2
143,2
9,9
15,8
21,8
25,6
28,5
41,2
71,7
82,1
98,0
110,5
119,8
134,2
120,1
138,3
158,9
N
C
Trà Vinh
u Giang
Sóc Tr ng
15,4
18,7
23,7
30,8
c Liêu
22,4
37,7
49,0
72,5
73,1
87,7
88,3
92,3
Cà Mau
92,8
98,2
(Ngu n: Th i báo kinh t , 2004)
2.4. Ngu n g c và m t s khái ni m, s phân b c a các loài cá lóc
trên th gi i
Cá Lóc trong ti ng Anh
c g i là cá “ u r n” (snakehead), ám ch
n cái u thuôn và tròn trông gi ng nh
u r n. H cá lóc Channidae bao
m 2 chi là Channa, phân b
châu Á và chi Parachanna, phân b
châu
Phi. Chi Channa có 26 loài còn chi Parachanna có 3 loài. Phía trên n p mang
a cá lóc có m t c u trúc màng g i là mang ph (suprabranchial organ), qua
ó ô-xy t không khí có th th m th u tr c ti p vào m ch máu; nh v y mà cá
lóc có th t n t i trong môi tr ng nghèo ôxy ho c bò trên c n, v t qua rào
n thâm nh p vào các vùng n c m i. Mang ph
chi Parachanna có c u
trúc n gi n h n chi Channa; ch c n ng c a nó c ng t ng t nh mê l
(labyrinth) nh ng loài thu c h Osphronemidae, ch ng h n nh cá rô ng
nh ng không phát tri n b ng.
8
Hình 2.2a: Cá lóc en (Channa striata)
Hình 2.2b: Cá lóc bông (Channa micropeltes)
H u h t các ý ki n u cho r ng t tiên c a cá lóc xu t hi n m t trong
hai l c a châu Á ho c châu Phi r i m i thâm nh p vào l c a kia khi chúng
thông v i nhau vào m t th i m nào ó trong quá kh . C u trúc mang n
gi n h n chi Parachanna cho th y loài t tiên c a cá lóc xu t hi n tr c tiên
châu Phi trong khi s l ng loài ít i
y l i cho th y u ng c l i. Trên
th c t , hóa th ch cá lóc c x a nh t l i
c phát hi n ... châu Âu và có niên
i vào cu i i Oligocene và u i Miocene (cách nay t 20 n 25 tri u
m). Nh v y, t tiên c a chúng ph i xu t hi n t tr c ó và ng i ta tin
ng ó là vào k Jurassic! (cách nay trên 100 tri u n m).
Cá lóc phân b ch y u trong vùng nhi t i và c n nhi t i châu
Phi và châu Á; tuy nhiên cá bi t có vài loài phân b
nh ng vùng khí h u
nh h n nh
Trung Qu c, Hàn Qu c và vùng Siberia. M c dù không ph i là
loài cá n c ng t s khai, cá lóc l i hoàn toàn thích nghi v i n c ng t và
ch u ng
m n r t kém. Chúng s ng ch y u sông và kênh r ch; ngoài ra
chúng còn xu t hi n ao, h , ru ng lúa, ho c m l y... Chúng có th t n t i
trong môi tr ng nghèo ô-xy nh kh n ng “hít th ” trong không khí. M t s
loài có kh n ng ch u ng c bi t; ch ng h n loài Channa banganensis s ng
vùng “n c en” có
acid cao (3-4
pH); r i các loài Channa gachua,
9
- Xem thêm -