Tài liệu Khảo sát kỹ thuật trồng, phương pháp xử lý ra hoa và biện pháp hạn chế rụng cánh hoa trên cây hoa giấy (bougainvillea spp.)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG TRẦN KIM THOA KHẢO SÁT KỸ THUẬT TRỒNG, PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ RA HOA VÀ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỤNG CÁNH HOA TRÊN CÂY HOA GIẤY (Bougainvillea spp.) Luận văn tốt nghiệp Ngành: CÔNG NGHỆ RAU HOA QUẢ & CẢNH QUAN Cần Thơ-2014 TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG Luận văn tốt nghiệp Ngành: CÔNG NGHỆ RAU HOA QUẢ & CẢNH QUAN Tên đề tài: KHẢO SÁT KỸ THUẬT TRỒNG, PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ RA HOA VÀ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỤNG CÁNH HOA TRÊN CÂY HOA GIẤY (Bougainvillea spp.) Cán bộ hƣớng dẫn: PGS.TS. Lê Văn Bé Sinh viên thực hiện: Trần Kim Thoa MSSV: 3113392 Lớp: Công Nghệ Rau Hoa Quả và Cảnh Quan K37 Cần Thơ-2014 TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP VÀ SINH HỌC ỨNG DỤNG BỘ MÔN SINH LÝ SINH HÓA Luận văn tốt nghiệp Kỹ sƣ ngành Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan với đề tài: KHẢO SÁT KỸ THUẬT TRỒNG, PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ RA HOA VÀ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỤNG CÁNH HOA TRÊN CÂY HOA GIẤY (Bougainvillea spp.) Do sinh viên Trần Kim Thoa thực hiện Kính trình lên Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp xem xét Cần Thơ, ngày tháng năm 2014 Cán bộ hƣớng dẫn PGS.TS. Lê Văn Bé i TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP VÀ SINH HỌC ỨNG DỤNG BỘ MÔN SINH LÝ SINH HÓA ------------------------------------------------------------------------------------------- ---------- Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp đã chấp nhận luận văn tốt nghiệp Kỹ sƣ ngành Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan với đề tài: KHẢO SÁT KỸ THUẬT TRỒNG, PHƢƠNG PHÁP XỬ LÝ RA HOA VÀ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỤNG CÁNH HOA TRÊN CÂY HOA GIẤY (Bougainvillea spp.) Do sinh viên Trần Kim Thoa thực hiện và bảo vệ trƣớc Hội đồng Ý kiến của Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp.. .................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. Luận văn tốt nghiệp đƣợc Hội đồng đánh giá ở mức: ........................................... Cần Thơ, ngày……tháng…… năm 2014 Thành viên Hội đồng PGS.TS. Lê Văn Bé ThS. Lê Bảo Long ThS. Phạm Thị Phƣơng Thảo DUYỆT KHOA Trƣởng Khoa Nông Nghiệp & SHƢD ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ luận văn nào trƣớc đây. Cần Thơ, ngày…tháng…năm 2014 Tác giả luận văn Trần Kim Thoa iii TIỂU SỬ CÁ NHÂN I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC Họ và tên: Trần Kim Thoa Giới tính: Nữ Ngày sinh: 26/07/1993 Dân tộc: Kinh Nơi sinh: xã Thới Bình, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau Họ và tên cha: Trần Văn Hoàng Họ và tên mẹ: Nguyễn Thị Hƣờng Chổ ở hiện tại: Khóm 2, thị trấn Thới Bình, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. II. QUÁ TRÌNH HỌC TẬP 1. Tiểu học Thời gian: 1999-2004 Trƣờng: Tiểu học Thới Bình C. Địa chỉ: ấp 4, xã Thới Bình, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. 2. Trung học cơ sở Thời gian: 2004-2008 Trƣờng: Trung học cơ sở thị trấn Thới Bình. Địa chỉ: khóm 2, thị trấn Thới Bình, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. 3. Trung học phổ thông Thời gian: 2008-2011 Trƣờng: Trung học Phổ thông Thới Bình. Địa chỉ: khóm 2, thị trấn Thới Bình, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. 4. Đại học Thời gian: 2011-2014 Trƣờng: Đại học Cần Thơ Địa chỉ: đƣờng 3/2, phƣờng Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ Chuyên ngành: Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan (Khóa 37) Cần Thơ, ngày…...tháng……năm 2014 Trần Kim Thoa iv LỜI CẢM TẠ Tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến thầy Lê Văn Bé đã tận tình hƣớng dẫn, dạy dỗ, quan tâm, động viên và giúp đỡ em rất nhiều trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Kính gửi đến Thầy lời cảm ơn sâu sắc nhất Gửi lời cảm ơn chân thành đến cố vấn học tập thầy Phạm Phƣớc Nhẫn và thầy Nguyễn Văn Ây đã luôn quan tâm, chỉ bảo và động viên em cũng nhƣ toàn thể lớp Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan K37 hoàn thành tốt khóa học này. Chân thành cảm ơn toàn thể quý Thầy, Cô khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng, trƣờng Đại Học Cần Thơ đã tận tình với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt cho chúng em vốn kiến thức vô cùng quý báu trong suốt thời gian học tập tại trƣờng. Gửi đến gia đình lời yêu thƣơng sâu sắc nhất từ con. Cảm ơn ba mẹ đã sinh ra con và luôn tạo mọi điều kiện để con đƣợc học tập, luôn bên canh ủng hộ, động viên, yêu thƣơng, thấu hiểu và thông cảm cho con trên suốt chặng đƣờng lớn khôn của con. Gửi lời cám ơn đến cô Lê Thị Điểu, anh Trƣơng Hoàng Ninh và anh Nguyễn Thành Nhân cùng các bạn Bình, Thanh, Huỳnh, Nga, Đài, các anh chị em đang thực hiện luận văn tốt nghiệp tại nhà lƣới bộ môn sinh lý sinh hóa, các bạn lớp Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan K37 đã luôn bên cạnh ủng hộ, động viên và giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn này. Trần Kim Thoa v MỤC LỤC NỘI DUNG LỜI CẢM TẠ MỤC LỤC DANH SÁCH HÌNH DANH SÁCH BẢNG DANH SÁCH CHỮ TỪ VIẾT TẮT TÓM LƢỢC MỞ ĐẦU Chƣơng 1 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU 1.1 Sơ Lƣợc Về Cây Hoa Giấy 1.1.1 Nguồn gốc cây hoa Giấy 1.1.2 Phân bố 1.1.3 Phân loại 1.2 Đặc Điểm Hình Thái 1.2.1 Rễ cây hoa Giấy 1.2.2 Thân cây hoa Giấy 1.2.3 Lá cây hoa Giấy 1.2.4 Lá bắc của hoa Giấy 1.2.5 Hoa của hoa Giấy 1.3 Đặc Điểm Sinh Thái 1.3.1 Nhiệt độ, ánh sáng 1.3.2 Đất 1.3.3 Nƣớc tƣới 1.3.4 Phân bón 1.3.5 Sâu bệnh 1.4 Sinh Lý Của Sự Ra Hoa Và Sự Rụng Của Cơ Quan 1.4.1 Sự ra hoa 1.4.2 Sự rụng của cơ quan 1.5 Các giống hoa Giấy phổ biến đã đƣợc xác định 1.5.1 Hoa Giấy hồng 1.5.2 Hoa Giấy cẩm thạch 1.5.3 Hoa Giấy tím 1.5.4 Hoa Giấy mỹ 1.5.5 Hoa Giấy đỏ huyết 1.5.6 Hoa Giấy vàng chanh 1.5.7 Hoa Giấy gạch tôm 1.5.8 Hoa Giấy hai màu 1.6 Giá Trị Của Cây Hoa Giấy 1.6.1 Giá trị cảnh quan 1.6.2 Giá trị y học vi TRANG v vi viii ix x 1 2 4 3 3 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 8 9 9 9 11 11 11 12 12 13 13 14 14 15 16 16 17 NỘI DUNG 1.7 Các Nghiên Cứu Trên Cây Hoa Giấy Chƣơng 2 PHƢƠNG TIỆN VÀ PHƢƠNG PHÁP 2.1 Phƣơng Tiện 2.1.1 Thời gian thí nghiệm 2.1.2 Địa điểm 2.1.3 Vật liệu thí nghiệm 2.2 Phƣơng Pháp Thí Nghiệm 2.2.1 Khảo sát kỹ thuật trồng và phƣơng pháp xử lý ra hoa cây hoa Giấy tại huyện chợ Lách, tỉnh bến Tre 2.2.2 Thí nghiệm xử lý ra hoa cây hoa Giấy 2.2.3 Thí nghiệm hạn chế rụng cánh hoa trên cây hoa Giấy Chƣơng 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1 Kết Quả Khảo Sát Kỹ Thuật Trồng Và Xử Lý Ra Hoa Cây Hoa Giấy Tại Huyện Chợ Lách, Tỉnh Bến Tre 3.1.1 Ghi nhận quá trình khảo sát phƣơng pháp trồng và xử lý ra hoa 3.1.2 Kỹ thuật trồng 3.1.3 Phƣơng pháp xử lý ra hoa 3.1.4 Sâu, bệnh hại 3.2 Thí Nghiệm Xử Lý Ra Hoa Cây Hoa Giấy 3.2.1 Số chồi lá của hoa Giấy sau khi xử lý 3.2.2 Số mầm hoa của hoa Giấy sau khi xử lý 3.2.3 Số hoa của hoa Giấy sau khi xử lý 3.3 Thí Nghiệm Hạn Chế Rụng Cánh Hoa Trên Cây Hoa Giấy 3.3.1 Tỷ lệ hoa rụng của hoa Giấy sau khi xử lý Chƣơng 4 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 4.1 Kết Luận 4.2 Đề Nghị TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ CHƢƠNG PHỤ LỤC vii TRANG 17 18 18 18 18 18 18 18 18 19 21 21 21 22 25 26 29 29 30 31 34 34 36 36 36 DANH SÁCH HÌNH HÌNH 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 2.1 2.2 3.1 3.2 3.3 3.4 TÊN HÌNH Rễ cây hoa Giấy Thân cây hoa Giấy Lá cây hoa Giấy Lá bắc và hoa của cây hoa Giấy Màu sắc của hoa Giấy Giống hoa Giấy hồng Giống hoa Giấy cẩm thạch Giống hoa Giấy tím Giống hoa Giấy mỹ Giống hoa Giấy đỏ huyết Giống hoa Giấy vàng chanh Giống hoa Giấy gạch tôm Giống Hoa Giấy hai màu Các giống hoa Giấy khác Hoa Giấy trong cảnh quan Mầm hoa đạt 0,3cm - 0,5 cm Hoa trên 1 cm Côn trùng gây hại mầm non trên cây hoa Giấy Bệnh hại trên cây hoa Giấy Các nghiệm thức sau 35 ngày xử lý ra hoa Các nghiệm thức sau 14 ngày xử lý NAA viii TRANG 5 5 6 6 7 12 12 13 13 14 14 15 15 16 17 19 19 26 27 33 35 DANH SÁCH BẢNG BẢNG TÊN BẢNG TRANG 3.1 Kinh nghiệm trồng hoa Giấy 21 3.2 Diện tích trồng hoa Giấy tại các địa điểm điều tra 22 3.3 Số chậu trồng hoa Giấy tại các địa điểm điều tra 22 3.4 Tuổi cành giâm có thể xử lý ra hoa tại các địa điểm điều tra 23 3.5 Thời gian tiến hành nhổ gốc cây hoa Giấy tại các địa điểm điều tra 24 3.6 Loại phân bón sử dụng cho hoa Giấy tại các địa điểm điều tra 24 3.7 Số lần bón phân cho hoa Giấy tại các địa điểm điều tra 25 3.8 Biện pháp chăm sóc cây hoa Giấy sau khi ra hoa tại các địa điểm điều tra 25 3.9 Số chồi lá/cành của hoa Giấy sau khi xử lý 29 3.10 Số mầm hoa/cành của hoa Giấy sau khi xử lý 30 3.11 Số hoa/cành của hoa Giấy sau khi xử lý 32 3.12 Tỉ lệ hoa rụng/cành của hoa Giấy sau khi xử lý 34 ix DANH SÁCH CHỮ TỪ VIẾT TẮT NAA: Naphthaleneacetic acid GA: Giberellin ABA: Axit abscisic NT: Nghiệm thức NSKXL: Ngày sau khi xử lý x TRẦN KIM THOA, 2014. “Khảo sát kỹ thuật trồng, phƣơng pháp xử lý ra hoa và biện pháp hạn chế rụng cánh hoa trên cây hoa Giấy (Bougainvillea spp.)”. Luận văn tốt nghiệp ngành Công nghệ rau hoa quả & Cảnh quan, khoa Nông nghiệp và Sinh học ứng dụng, trƣờng Đại học Cần Thơ, 36 trang. Cán bộ hƣớng dẫn: PGs.Ts Lê Văn Bé TÓM LƢỢC Đề tài “Khảo sát kỹ thuật trồng, phƣơng pháp xử lý ra hoa và biện pháp hạn chế rụng cánh hoa trên cây hoa Giấy Bougainvillea spp.” đƣợc thực hiện tại huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre và khu nhà lƣới của Bộ môn Sinh Lý Sinh Hóa từ tháng 6/2013 đến 8/2014. Kết quả điều tra cho thấy hầu hết nông dân áp dụng kỹ thuật trồng hoa Giấy ra hoa đúng Tết gồm 3 công đoạn chính nhƣ sau: (1) Cây con đƣợc trồng ngoài đất đến 8 tháng tuổi thì nhổ lên, lặt lá bỏ, tỉa cành tạo tán; (2) Bón thúc để cây đâm chồi mới; (3) Bấm đọt vào giai đoạn 45-50 ngày trƣớc tết để cây ra đọt mới và ra hoa đúng vào dịp Tết. Áp dụng quy trình này vào thí nghiệm cho thấy, cây xiết nƣớc cho số hoa nhiều hơn so với cây không xiết nƣớc. Ngƣng tƣới nƣớc 15 ngày (bắt đầu tại thời điểm 55 ngày trƣớc tết) + ngắt đọt tại thời điểm 40 ngày trƣớc Tết là phƣơng pháp có hiệu quả để cây hoa Giấy trổ hoa đồng loạt và đúng vào thời điểm Tết. Hạn chế rụng cánh hoa bằng cách phun NAA 100-200 ppm đã duy trì tuổi thọ của hoa và tỷ lệ hoa rụng/cành là 15-25% so với đối chứng là 57,6%. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê. Từ khóa: Hoa Giấy, hoa rụng, NAA, Quy trình kỹ thuật 1 MỞ ĐẦU Hoa giấy hay còn gọi là “biện lí” (Bougainvillea spp.) là cây thân gỗ có mang gai, nhánh mọc leo, thân dạng bụi, thích hợp trồng ở những vùng có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Hoa Giấy đƣợc trồng phổ biến ở những nơi có khí hậu ấm áp nhƣ Indonesia, Ấn Độ, Đài Loan, Việt Nam, Malaysia, Philippin, Bangladesh, Caribbean, Pakistan, Bangladesh, Úc, miền nam hoa Kỳ…(Kobayashi et al., 2007) Hoa Giấy là một trong những loài có hoa đẹp, có nhiều màu sắc khác nhau, cành nhánh sum xuê, khỏe mạnh, cây dễ trồng, ít tốn kém, bền và thân thiện với nhiều ngƣời có sở thích về hoa nên rất đƣợc ƣa chuộng. Hoa đƣợc trồng nhiều ở vƣờn của các hộ gia đình, các công trình đô thị, khu công nghiệp, các khu du lịch, bãi biển, khu nghĩ dƣỡng, là một loài cây phổ biến trong cảnh quan….Cây có thể đƣợc trồng thành giàn leo, hàng rào vừa trang trí vừa mang tính an ninh. Cây còn có thể trồng trong chậu lớn với những kiểu hình đƣợc cắt tỉa gon gàng hay trồng thành giỏ treo trang trí ở những lan can. Đặc biệt, hoa Giấy cho nhiều cành nhánh sum xuê kết hợp với những lá bắc mang màu nhiều sắc sặc sỡ và đa dạng, là điều kiện thích hợp để phát triển thành cây bon sai. Ở Việt Nam, các tỉnh miền Trung và miền Nam có nhiều nắng nóng là điều kiện thuận lợi để phát triển cây hoa Giấy. Càng nắng nóng hoa Giấy càng khoe sắc, vì khả năng chịu khô hạn là lợi thế lớn nhất của loài hoa này. Để tăng giá trị của cây hoa Giấy cần thiết phải cải thiện chất lƣợng hoa và tìm biện pháp kéo dài tuổi thọ của hoa. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chƣa có biện pháp để có thể cải thiện tốt nhất trong vấn đề sản xuất cây hoa Giấy, kỹ thuật trồng và chăm sóc còn hạn chế, hiệu quả kinh tế còn chƣa cao cũng nhƣ chƣa có cách xử lý ra hoa đồng loạt và đúng thời điểm yêu cầu. Nhằm giải quyết các vấn đề nêu trên, đề tài “Khảo sát kỹ thuật trồng, phƣơng pháp xử lý ra hoa và biện pháp hạn chế rụng cánh hoa trên cây hoa Giấy (Bougainvillea spp.)” với mục tiêu: + Tìm hiểu quy trình trồng, kỹ thuật chăm sóc, cách xử lý ra hoa đồng loạt, đúng thời điểm Tết. + Áp dụng quy trình của nông dân để xử lý ra hoa cây hoa Giấy. + Phun NAA lên hoa làm hạn chế sự rụng hoa và kéo dài tuổi thọ của hoa. 2 CHƢƠNG 1 LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU 1.1 SƠ LƢỢC VỀ CÂY HOA GIẤY 1.1.1 Nguồn gốc cây hoa Giấy: Theo Trần Hợp (2000), hoa Giấy có nguồn gốc từ Braxin (nam Châu Mỹ). Hoa Giấy đƣợc phát hiện vào năm 1786 tại Rio de Janeiro bởi Tiến sĩ Philibert Commercon nhà tự nhiên học ngƣời Pháp. Tên cây đƣợc đặt theo tên ngƣời bạn thân của ông, là ngƣời chỉ huy con tàu La Boudeuse đi thuyền trên toàn thế giới từ 1766-1769 đô đốc Louis-Antoine de Bougainville và trong đó Tiến sĩ Philibert Commercon là một hành khách. Hai mƣơi năm sau phát hiện của Tiến sĩ Philibert Commercon, lần đầu tiên hoa Giấy đƣợc công bố với tên Buginvillea trong các chi Plantarium của AL de Jusseau năm 1789. Chi sau đó đã đƣợc chỉnh sửa nhiều lần đến cuối cùng đổi tên thành Bougainvillea trong Kewensis index năm 1930. 1.1.2 Phân bố Cây hoa Giấy có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới ẩm Nam Mỹ cho đến các vùng ôn đới nóng, phân bố rộng rãi từ Nam Florida đến California, từ miền Nam nƣớc Pháp sang Đông Nam Á đến Australia. Đƣợc trồng phổ biến ở những nơi có khí hậu ấm áp nhƣ: Indonesia, Ấn Độ, Đài Loan, Philippin, Việt Nam, Malaysia, Mexico, miền nam Hoa Kỳ, Hawaii (Kobayashi et al., 2007). 1.1.3 Phân loại Giới: Plantae Lớp: Ngọc lan Bộ: Cẩm chƣớng Họ: Nyctaginaceae (họ Hoa phấn) Chi: Bougainvillea Loài: Bougainvillea spectabilis Bougainvillea glabra Bougainvillea peruviana Là loài thực vật thuộc lớp 2 lá mầm (Đặng Minh Quân, 2007). Các tác giả khác nhau chấp nhận từ 4 đến 18 loài trong chi (Kobayashi et al., 2007)). Hoa Giấy có 3 loài phổ biến nhất là Bougainvillea spectabilis, Bougainvillea glabra và Bougainvillea peruviana. Bougainvillea spectabilis là loài đầu tiên của chi đƣợc xác định bởi nhà thực vật học ngƣời Đức Carl Ludwig Willdenow năm 1798 tại Brazil. Lá lớn và hình oval, có gợn sóng dọc theo bìa lá và lông ở mặt dƣới lá. Lá bắc có màu đỏ, màu hồng đậm, hay màu hồng nhạt, hoa thật bên trong thƣờng có màu trắng. Có gai lớn và uốn cong. 3 Bougainvillea glabra đƣợc xác định bởi nhà thực vật học Thụy Sĩ Jacques Denys Choisy năm 1850 tại Brazil. Lá hình elip màu xanh lá cây nhẵn bóng, không có lông mặt dƣới lá. Lá bắc thƣờng có hình tam giác, màu tím hay màu hoa cà, màu trắng cũng là một màu phổ biến, hoa thật bên trong thƣờng có màu vàng nhạt. Có gai nhỏ và cong. Loài này tăng trƣởng và phát triển nhanh, nở hoa nhiều lần trong năm. Bougainvillea glabra đôi khi đƣợc gọi là giấy hoa vì lá bắc mỏng và mỏng nhƣ giấy (Kobayashi et al., 2007). Bougainvillea peruviana đƣợc xác định bởi nhà tự nhiên học ngƣời Đức Alexander Humbolt năm 1810 tại Peru. Lá có hình oval, dài và mỏng, nhẵn, không có lông. Lá bắc có màu đỏ tƣơi, màu hồng, hoa thật bên trong có màu vàng. Có gai ngắn và thẳng. Loài này thƣờng tăng trƣởng mạnh về chiều cao nên cần cắt tỉa thƣờng để thúc đẩy sự phân nhánh, có thể nở hoa vài lần trong năm nếu cây trong điều kiện khô hạn. Ngoài ra còn có một số giống hoa Giấy lai nhƣ : Bougainvillea Xbuttiana (Bougainvillea glabra × Bougainvillea peruviana) là một giống lai phổ biến nhất đƣợc thực hiện bởi bà R.Butt. Lá lớn hình trứng hay hình trái tim, có lông tơ ở cả hai mặt trên và mặt dƣới lá. Lá bắc tròn thƣờng có màu hồng hay màu đỏ, ống hoa có màu sắc nhƣ màu của lá bắc, hoa thật bên trong thƣờng có màu kem. Có gai thẳng và ngắn. Giống hoa này nở hoa nhiều lần trong năm. Bougainvillea Xspectoperuviana (Bougainvillea spectabilis × Bougainvillea peruviana) cũng là một giống lai phổ biến. Lá lớn có màu xanh đậm, hình trứng và không có lông. Lá bắc có màu đỏ khi hoa còn nhỏ và chuyển sang màu đỏ tƣơi hoặc màu hồng khi hoa lớn, hoa thật bên trong thƣờng có màu kem. Có gai thẳng, giống lai phát triển tăng trƣởng lớn và lan rộng, hoa nở nhiều lần trong năm Bougainvillea Xspectoglabra (Bougainvillea spectabilis × Bougainvillea glabra) là giống lai sau cùng. Lá nhỏ có màu xanh đậm, lá bắc màu tím hay màu hoa cà, hoa thật bên trong thƣờng có màu trắng. có gai nhiều và cong. Giống lai này phát triển tăng trƣởng phân nhánh và dày, nở hoa vài lần trong năm 1.2 ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI 1.2.1 Rễ cây hoa Giấy Cây hoa Giấy có hệ thống rễ phát triển rất mạnh (Schoelhorn và ctv., 2002), có rễ trụ và nhiều rễ phụ (Đặng Minh Quân, 2007). Rễ cây hoa Giấy cũng rất giòn và dễ gãy, giữ đất không tốt, không chịu đƣợc điều kiện ngập nƣớc vì rễ cây dễ bị thối (Hình 1.1, trang 5). 4 Hình 1.1 Rễ cây hoa Giấy 1.2.2 Thân cây hoa Giấy Cây thân gỗ, dạng leo, mọc đứng hay mọc trƣờn, phân cành nhánh nhiều vƣơn dài, cây khỏe, mọc nhanh, thân cây hoa Giấy có mang gai dài 2 cm, có vỏ sáng (Võ Văn Chi, 2003) (Hình 1.2). Hình 1.2 Thân cây hoa Giấy 1.2.3 Lá cây hoa Giấy Lá đơn, mọc cách, phiến lá hình trái xoan hay thuôn dài ở đỉnh, tròn ở gốc. Gốc cuống lá có gai hơi cong (Trần Hợp, 2000). Gân lá hình lông chim. Trên bề mặt của lá thƣờng có lớp lông tơ mịn; có loài trên bề mặt bóng, nhẵn, không có lông tơ; có loài có lớp lông tơ mịn ở mặt dƣới lá (Hứa Bảo Khanh, 2011). Lá cây hoa Giấy có nhiều hình dạng nhƣ: hình cầu, hình elip, hình oval hay hình trái tim, có màu xanh lá cây (Hình 1.3 A, trang 6) hay ở một số loài màu sắc lá loang lỗ biến dạng (Hình 1.3 B) (Kobayashi et al., 2007). Có gai 5 dƣới nách lá giúp cây leo trƣờn dễ dàng. Cây thuộc nhóm bán thay lá nên lá thƣờng xanh quanh năm, hoặc rụng lá tùy vào điều kiện lạnh ít hay nhiều vào mùa đông. A B Hình 1.3 Lá cây hoa Giấy; Lá màu xanh (A); Màu sắc lá biến dạng (B) 1.2.4 Lá bắc của hoa Giấy Hoa Giấy rất đặc trƣng bởi lá bắc nhƣ một cánh hoa mang màu sắc sặc sỡ tạo thành, với ba lá bắc mỏng xếp trên một chùm, mỗi lá bắc bao lấy hoa thật, hình ống dài ở bên trong (Trần Hợp, 2000) (Hình 1.4 A). Đặc biệt, màu của lá bắc cũng là màu của ống hoa bên trong, lá bắc có nhiều màu sắc thay đổi từ trắng, hồng, đỏ, vàng, cam, tím,…rất đặc sắc. A B Hình 1.4 Lá bắc và hoa của cây hoa Giấy; Lá bắc mang hoa (A); Ống hoa (B) 1.2.5 Hoa của hoa Giấy Thƣờng mọc thành tụ tán, có ba hoa, mỗi hoa đính lên một lá bắc rất đặc biệt. Hoa lƣỡng tính, đều, đài dính thành ống, không có cánh hoa (Đặng Minh Quân, 2007). Ống đài phình, vàng ở trong, có 7-8 nhị, bầu không lông trên một cuống ngắn (Võ Văn Chi, 2003). Hoa thật của hoa Giấy là hoa hình ống 6 dài ở bên trong lá bắc (Hình 1.4 B, trang 6). Hoa có cánh tràng hợp thành ống hẹp, trên loe rộng chia thùy đều (Lê Văn Bé, 2012), màu tía và có lông dày ở phía ngoài, màu vàng (Hình 1.5 B) nhạt phía trong. Một số loài hoa Giấy, hoa còn có màu kem (Hình 1.5 C) và màu trắng (Hình 1.5 A). Quả bế tròn, hạt màu nâu hung bóng (Trần Hợp, 2007). A C B Hình 1.5 Màu sắc của hoa Giấy; Hoa màu trắng (A); Hoa màu vàng (B); Hoa màu kem (C) 1.3 ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI 1.3.1 Nhiệt độ, ánh sáng Hoa Giấy là loài cây nhiệt đới, cây ƣa nóng không ƣa lạnh, phát triển mạnh dƣới ánh nắng mặt trời với nhiệt độ cao và lƣợng mƣa thấp. Hoa Giấy có khả năng chịu đƣợc những nơi khô nóng nhiệt độ hơn 1000F và ở những nơi nhiệt độ tối thiểu khoảng 650F vào ban đêm và 75-950F vào ban ngày (Kobayashi et al., 2007). Càng nắng nóng hoa Giấy càng khoe sắc, càng toát lên vẻ đẹp rực rỡ vốn có của mình. Ánh sáng mặt trời là yếu tố quan trọng trong canh tác cây hoa Giấy, thời gian tối thiểu để cây ra hoa tốt là nhận đƣợc ánh sáng đầy đủ 5 giờ mỗi ngày, mức độ ánh sáng ít nhất là 4000Fc, thời gian tiếp nhận ánh sáng mặt trời càng nhiều càng tốt cho cây. Cƣờng độ ánh sáng là một trong những yêu cầu tăng trƣởng thực vật quan trọng nhất (Tetsuro et al., 2009). Trong môi trƣờng ánh sáng yếu, lá bắc có màu nhẹ hơn so với lá bắc phát triển đầy đủ ánh nắng mặt trời. Bóng râm ức chế ra hoa trên cây hoa Giấy. Cây hoa Giấy cần độ ẩm tƣơng đối trong giai đoạn cây phát triển, và độ ẩm thấp khi cây trƣởng thành và ra hoa. Theo Hứa Bảo Khanh (2011), hoa Giấy có 2 thời kỳ sinh trƣởng: Thời kì sinh dƣỡng kéo dài trong nhiều tuần, khi lá và thân phát triển. Nếu cây nhận đƣợc đầy đủ ánh sáng mặt trời thì sẽ hình thành chồi trong suốt thời kì này. Ngƣợc lại, cây sẽ giữ nguyên sinh trƣởng sinh dƣỡng. Thời kì nở hoa diễn ra trong vài tuần khi không có giai đoạn sinh trƣởng sinh dƣỡng xuất hiện. Trong giai đoạn này sự ra hoa sẽ phụ thuộc vào tình trạng của cây và môi trƣờng sống của chúng, thời tiết nắng và nóng là tốt 7 nhất. Tuy nhiên, ngày dài và đêm ngắn sẽ làm cây có khả năng ra hoa mau hơn. 1.3.2 Đất Hoa Giấy không kén đất trồng (trừ đất sét), các loại đất ở những nơi cao ráo, thoáng mát, không bị ngập úng, đặc biệt là có khả năng thoát nƣớc tốt đều có thể trồng đƣợc hoa giấy. Ở những vùng đất trũng mùa mƣa ngập nƣớc hoặc sử dụng các loại đất giữ nƣớc sẽ làm cho rễ cây bị thối đồng thời bệnh đốm lá sẽ xuất hiện, thân cây bị mục, dẫn đến cây sẽ chết. Nếu cây đƣợc trồng trong bồn hay trong chậu thì cần có lỗ thoát nƣớc. Môi trƣờng tốt nhất để trồng hoa Giấy là hỗn hợp ít đất, sẽ hạn chế tối đa mầm bệnh phát triển, côn trùng gây hại cũng nhƣ sự xuất hiện của cỏ dại sẽ ảnh hƣởng đến cây trồng và cũng là một môi trƣờng nhẹ và xốp, giúp cây thoát nƣớc tốt và duy trì đƣợc mức ẩm độ thích hợp. Tránh sử dụng các loại giá thể nhƣ than bùn hay perlite vì chúng thƣờng hay nén chặt, rất nhẹ và khó giữ nƣớc (Braswell, 2002). Hoa Giấy phát triển tốt với pH đất 5.5-6.5, có tính axit. Nếu cần thiết, có thể tăng pH đất bằng cách thêm đất đá vôi nông nghiệp vào đất trồng, giảm pH đất bằng cách kết hợp đất trồng với lƣu huỳnh. Ngoài ra hoa Giấy còn có khả năng chịu mặn cao. 1.3.3 Nƣớc tƣới Nƣớc tƣới có ý nghĩa quan trọng đối với các loài cây hoa cảnh, ngoài việc tƣới nƣớc nhƣ một sự chăm sóc bình thƣờng thì nƣớc còn đƣợc sử dụng trong việc tác động cho sự ra hoa, bảo quản hoa (Nguyễn Bảo Toàn, 2012). Theo Đặng Phƣơng Trâm (2004), trong thời kỳ tƣợng nụ nếu thiếu nƣớc hoa sẽ không hình thành hoặc không lớn nổi, nụ sẽ rụng bớt để tập trung cho một số nụ chính. Khi tƣới nƣớc cho cây hoa Giấy cần lƣu ý về loại đất trồng, hệ thống rễ, thời kỳ sinh trƣởng của cây, kích thƣớc của cây, kích thƣớc chậu và điều kiện môi trƣờng, khí hậu để chọn lựa phƣơng pháp và lƣợng nƣớc tƣới phù hợp cho cây sinh trƣởng và phát triển tốt nhất. Trong giai đoạn cây con hay việc thay đất, cây chƣa quen với môi trƣờng mới thì lúc này cây cần nhiều nƣớc để giữ tốt mầm sống và giúp cây lớn nhanh và phát triển tốt . Khi cây trƣởng thành, hạn chế lại lƣợng nƣớc tƣới, chỉ cung cấp cho đất trồng vừa đủ ẩm vì trong điều kiện đất đai khô ráo thì cây sẽ cho nhiều hoa và sức sống mạnh hơn. Cây cần nhiều nƣớc hơn vào mùa khô và hạn chế tƣới nƣớc vào mùa mƣa, tƣới cây vào buổi sáng hay chiều có nắng nhẹ cây dễ dàng thoát nƣớc hơn, tránh buổi chiều tối vì trong điều kiện ẩm ƣớt cây sẽ dễ bị nhiễm sâu bệnh và thối rễ. 1.3.4 Phân bón Hoa Giấy dễ trồng và dễ chăm sóc, không kén đất trồng nhƣ những loài cây cảnh khác, do đó việc bón phân cho cây cũng đơn giản hơn. Đối với các loại đất tốt, đủ dinh dƣỡng thì việc bón phân nhƣ bổ sung thêm dƣỡng chất; đối với 8