Tài liệu Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty tnhh xây dựng thái hạ

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 phÇn i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c gi¶i ph¸p h¹ thÊp chi phÝ sXKD cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng . I.Kh¸i niÖm , kÕt cÊu vµ ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: 1.Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: Sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña x· héi ,lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt tÊt yÕu, vÜnh viÔn cña sù tån t¹i , triÓn väng trong mäi chÕ ®é . NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng , tiªu hao cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . Nãi c¸ch kh¸c qua tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp cña 3 yÕu tè : t liÖu lao ®éng ,®èi tîng lao ®éng, søc lao ®éng ®ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hoa cña b¶n th©n c¸c yÕu tè nãi trªn . V× thÕ sù h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra c¸c yÕu tè gi¸ trÞ chÝnh lµ yÕu tè kh¸ch quan . Trong nÒn kinh tÕ nãi chung , ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thùc chÊt lµ viÖc s¶n xuÊt theo yªu cÇu cña thÞ trêng nhÇm thu nhiÒu lîi nhuËn . §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh - nh÷ng chi phÝ díi h×nh th¸i hiÖn vËt hay gi¸ trÞ ®Ó doanh nghiÖp cã ®îc thu nhËp . Do ®ã muèn tån t¹i, ph¸t triÓn vµ kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn cao th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸ch gi¶m tíi møc tèi thiÓu c¸c chi phÝ cña m×nh . Muèn vËy c¸c nhµ qu¶n lý kinh doanh ph¶i nÊm ch¾c b¶n chÊt vµ kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. §Õ tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , doanh nghiÖp ph¶i bá ra nhiÒu kho¶n chi nh chi phóc lîi x· héi ,chi ®Çu t dµi h¹n , ®Çu t ng¾n h¹n , chi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ngµy . Trong ph¹m vi luËn v¨n nghiªn cøu cña m×nh t«i chØ tr×nh bµy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn lîi nhuËn vµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ s¶n phÈm, hµng ho¸ ,dÞch vô . Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm c¸c kho¶n chi trùc tiÕp , gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú . Toµn bé chi phÝ nµy ®îc bï ®¾p tõ doanh thu b¸n hµng . Tuy nhiªn cÇn ph¶i chó ý kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ ®Òu ®îc bï ®¾p tõ doanh thu tiªu thô trong kú mµ chØ cã nh÷ng chi phÝ nµo bá ra liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t¹o ra thu nhËp b»ng tiÒn trong kú . Chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm , hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn . Díi gãc ®é nghiªn cøu cña tµi chÝnh , víi c¸ch hiÓu chi phÝ lµ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 mét trong nh÷ng h×nh th¸i biÓu hiÖn cña viÖc sö dông c¸c quü tiÒn tÖ g¾n liÒn víi nh÷ng luång dÞch chuyÓn gi¸ trÞ th× chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc hiÓu nh sau: " Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ." Trong ®ã chi phÝ vÒ lao ®éng sèng lµ bao gåm nh÷ng kho¶n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng nh BHXH, BHYT, KPC§ .Cßn c¸c chi phÝ lao ®éng vËt ho¸ bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu , hao mßn m¸y mãc , thiÕt bÞ c«ng cô dông cô ... 2.KÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mçi doanh nghiÖp tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh cña m×nh, lùa chän viÖc s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh thuéc ph¹m vi nghµnh nghÒ s¶n xuÊt cña x· héi. Mçi ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi nh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp ,x©y dùng ... ®Òu cã nh÷ng ®Æc diÓm kü thuËt riªng . Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. VÒ mÆt lý luËn chung chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ ®îc bï ®¾p tõ doanh thu hoÆc tõ thu nhËp cu¶ doanh nghiÖp trong kú . V× vËy vÒ nguyªn t¾c tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®îc bï ®¾p tõ c¸c nguån vèn kh¸c ®Òu kh«ng thuéc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . H¬n n÷a chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chØ phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú ,nªn toµn bé chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong kú kh«ng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu kh«ng ph¶i lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . KÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc biÎu hiÖn qua tû träng tÝnh thµnh phÇn tr¨m (%) cña tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú. KÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nh : ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ , c«ng t¸c qu¶n lý ngoµi ra cßn phô thuéc vµo nhiÒu thêi kú kh¸c nhau cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ , xu híng biÕn ®æi chung lµ tû träng c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸ ngµy cµng t¨ng lªn trong khi tiÒn l¬ng cã xu híng gi¶m xuèng mét c¸ch t¬ng ®èi trong sè chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . Thuéc nhãm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: * Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Ph¶n ¸nh toµn bé chi phi nguyªn vËt liÖu chÝnh , vËt liÖu phô , nhiªn liÖu , ®éng lùc ,vËt liÖu kh¸c... Chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ chi phÝ chñ yÕu ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt nµo nªn nã lµ ®èi tîng thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ qu¶n lý ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng l·ng phÝ . Do ®ã ®Ó tÝnh to¸n tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu cÇn ph¶i kiÓm tra , x¸c ®Þnh sè nguyªn vËt liÖu ®· xuÊt cuèi kú cha s¶n xuÊt hÕt vµ 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 gi¸ trÞ vËt liÖu thu håi (nÕu cã) ®Ó lo¹i trõ sè nguyªn vËt liÖu ®· sö dông trong kú . Chi phÝ Møc tiªu hao NVL Sè lîng s¶n phÈm NVL = cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm  s¶n xuÊt trong kú §¬n gi¸  NVL Møc tiªu hao NVL cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm * Chi phÝ nh©n c«ng : Trong 3 yÕu tè ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th× lao ®éng cã n¨ng suÊt , hiÖu qu¶ , chÊt lîng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp . Thuéc lo¹i chi phÝ nµy bao gåm: - TiÒn l¬ng : BiÓu hiÖn b»ng tiÒn cña mét bé phËn s¶n phÈm x· héi mµ ngêi lao ®éng ®îc sö dông ®Ó bï ®¾p hao phÝ lao ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. TiÒn l¬ng lµ kho¶n thu nhËp chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng ®ång thêi lµ chi phÝ c¬ b¶n chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng doanh nghiÖp sö dông nhiÒu nh©n c«ng . - C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ : Bªn c¹nh chÕ ®é tiÒn l¬ng , tiÒn phôc cÊp , tiÒn thëng ®îc hëng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngêi lao ®éng cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc quü BHXH, BHYT, KPC§ trong c¸c trêng hîp èm ®au , thai s¶n , tai n¹n lao ®éng ... c¸c quü nµy ®îc thµnh lËp do ngêi lao ®éng ®ãng gãp , phÇn cßn l¹i ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . + BHXH: §îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng quü l¬ng cÊp bËc vµ c¸c kho¶n phô cÊp cña ngêi lao ®éng thùc tÕ ph¸t sinh .Theo chÕ ®é hiÖn hµnh tû lÖ trÝch BHXH lµ 20% trªn c¬ së quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp trong ®ã 15% do ®¬n vÞ hoÆc ngêi chñ sö dông lao ®éng nép vµo vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , 5% trªn l¬ng do ngêi lao ®éng ®ãng gãp vµ tÝnh vµo l¬ng hµng th¸ng cña ngêi lao ®éng . Qòy nµy do c¬ quan BHXH qu¶n lý do vËy theo ph¸p luËt c«ng ty cÇn ph¶i ký hîp ®ång víi ngêi lao ®éng , trÝch qua Së lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi ®Ó lµm c¬ së c¨n cø ®Ó lËp sæ BHXH . + BHYT : §îc sö dông ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n tiÒn kh¸m ch÷a bÖnh cho ngêi lao ®éng trong thêi gian èm ®au , thai s¶n , tai n¹n lao ®éng ... Tû lÖ trÝch BHYT hiÖn hµnh lµ 3% trong ®ã 2% lµ tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn 1% trõ vµo thu nhËp cña ngêi lao ®éng . + KPC§: Dïng ®Ó hç trî cho ngêi lao ®éng duy tr× c¸c ho¹t ®éng c«ng ®oµn trong doanh nghiÖp nh»m gióp ®ì nhau vÒ mÆt chuyªn m«n , b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cho ngêi lao ®éng . HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp trÝch 2% trªn c¬ së quü l¬ng tÝnh vµo phÝ theo l¬ng cña bé phËn sö dông lao ®éng trong ®ã nép c«ng ®oµn cÊp 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 trªn lµ 1% vµ ®Ó l¹i doanh nghiÖp 1% do c«ng ®oµn qu¶n lý ®Ó phôc vô ho¹t ®éng c«ng ®oµn cua c«ng ty . Nh vËy tæng 3 quü trªn doanh nghiÖp ®îc phÐp trÝch 25% trªn tæng quü l¬ng trong ®ã tÝnh vµo chi phÝ bé phËn sö dông lao ®éng lµ 19% vµ trõ vµo ngêi lao ®éng lµ 6% . * Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Trong qu¸ tr×nh b¶o qu¶n vµ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lu«n bÞ hao mßn , hao mßn lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , do hao mßn tù nhiªn hoÆc do tiÕn bé khoa häc kü thuËt ,... c¨n cø vµo nguyªn nh©n g©y hao mßn cã thÓ chia hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh thµnh : hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh . Khi tµi s¶n cè ®Þnh ®îc sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× sù chuyÓn dÞch hao mßn cña nã vµo chi phÝ cña ®èi tîng sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®îc gäi lµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. KhÊu hao lµ viÖc tÝnh to¸n ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh qua thêi gian sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh . Sau khi hµng ho¸ ®îc tiªu thô sè tiÒn khÊu hao ®îc trÝch tÝch luü thµnh quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh . Quü khÊu hao ®îc dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n song trªn thùc tÕ trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt nã cã kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng , doanh nghiÖp sÏ sö dông linh ho¹t quü khÊu hao ®îc tÝch luü hµng n¨m nh mét nguån tµi chÝnh bæ sung cho môc ®Ých ®Çu t ®Ó cã doanh lîi hoËc nhê nguån nµy ®Ó ®Çu t míi ë nh÷ng n¨m sau trªn quy m« lín h¬n hoÆc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i h¬n . Møc tÝnh khÊu hao ®îc x¸c ®Þnh nh sau : Møc KHBQ = NGTSC§ Tû lÖ khÊu hao = NGTSC§ Sè n¨m sö dông Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh do sö dông tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i lµm sao ®Ó x¸c ®Þnh ®îc kho¶n khÊu hao hîp lý ®Ó võa ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh võa ®¶m b¶o chi phÝ khÊu hao kh«ng lµm t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm lµm ¶nh hëng ®Õn doanh thu cña doanh nghiÖp. * Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ mua ngoµi phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh chi phÝ thuª ngoµi s÷a ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh , tiÒn thuª kho b·i , thuª bèc v¸c , tiÒn vËn chuyÓn hµng ho¸ , chi phÝ ®iÖn níc , ®iÖn tho¹i , hao hång , uû th¸c xuÊt nhËp khÈu , tiÒn mua b¶o hiÓm tµi s¶n ... vµ c¸c dich vô mua ngoµi kh¸c . * Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh thuª sö dông ®Êt , thuÕ tµi nguyªn , lÖ phÝ cÇu phµ , chi phÝ tiÕp t©n , tiÕp kh¸ch , chi phÝ tuyÓn dông , båi dìng n©ng cao 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kiÕn thøc tr×nh ®é chuyªn m«n cho c¸n bé c«ng nh©n viªn , chi b¶o hé lao ®éng , tr¶ l·i vay vèn kinh doanh ,c¸c kho¶n thiÖt h¹i hao hôt ®îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lÖ , chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm , chi phÝ dù thÇu , trî cÊp mÊt viÖc lµm ... * Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan chung ®Õn ho¹t ®éng cña c¶ doanh nghiÖp kh«ng t¸ch riªng cho bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo . Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i qu¶n lý nh chi phÝ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh , qu¶n lý hµnh chÝnh , chi phÝ chung...Khi ph¸t sinh c¸c chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®îc tËp hîp thµnh : chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý , chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý , chi phÝ ®å dïng v¨n phßng , chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ,thuÕ phÝ vµ lÖ phÝ ,chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng qu¶n lý , chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c . ViÖc nghiªn cøu kÕt cÊu chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp cã ý nghÜa : - Cho phÐp biÕt ®îc tû träng cña c¸c bé phËn chi phÝ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã nhËn biÕt ®îc xu híng vËn ®éng cña c¸c bé phËn chi phÝ trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp t¹o tiÒn ®Ò tèt cho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . - T¹o tiÒn ®Ò tèt cho viÖc kiÓm tra , ph©n tÝch ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh , x¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ thµnh s¶n phÈm , x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c biÖn ph¸p phÊn ®Êu h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh n©ng cao lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. 3.Ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn më réng quan hÖ kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi buéc cho c¸c doanh nghiÖp vµo t×nh thÕ c¹nh tranh víi nhau ®Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn . HiÖn nay cã 2 trêng ph¸i trong cuéc to¹ ®µm ë c¸c doanh nghiÖp "Cã nªn n©ng cao chi phÝ ®Ó gi¶m lîi nhuËn trªn B¸o c¸o tµi chÝnh hay kh«ng ?" bëi v× xu híng tù do c¸c doanh nghiÖp tiÕn tíi cæ phÇn ho¸ toµn phÇn th× yÕu tè ®¸ng tin cËy cho c¸c nhµ ®Çu t ®¸nh gi¸ vÒ mét doanh nghiÖp vµ quyÕt ®Þnh lùa chän lµ dùa vµo c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh , xem xÐt tû lÖ lîi nhuËn quy ra sè tuyÖt ®èi lµ bao nhiªu . §iÒu nµy buéc Nhµ níc ViÖt Nam ph¶i ban hµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh b¶o vÖ c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch . Theo chÕ ®é hiÖn hµnh ,ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc quy ®Þnh nh sau: - ChØ ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cßn c¸c kho¶n chi phÝ tõ c¸c ho¹t ®éng riªng biÖt kh¸c kh«ng ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh c¶u doanh nghiÖp . - Cã nh÷ng kho¶n chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp nhng do lçi chñ quan cña doanh nghiÖp mµ kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp vÝ dô nh : chi phÝ hao hôt vît qu¸ ®Þnh møc , 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ , ph¹t chËm nép thuÕ , khai man trèn lËu thuÕ , chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay qu¸ h¹n , chi phÝ giao dÞch tiÕp kh¸ch vît qu¸ quy ®Þnh . - Nh÷ng kho¶n lµ chi phÝ mµ thùc chÊt kh«ng ph¶i lµ chi phÝ kinh doanh nhng do yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ chÕ ®é qu¶n lý cña Nhµ Níc quy ®Þnh ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh nh : chi phÝ phßng ch¸y ch÷a ch¸y , chi phÝ phßng chèng b·o lôt , chi phÝ tËp d©n qu©n tù vÖ . - Kho¶n chi phÝ phóc lîi x· héi nh chi vÒ v¨n ho¸ , thÓ thao ,y tÕ vÖ sinh , chi ¨n tra , chi tiÒn thëng , ñng hé nh©n ®¹o , trî cÊp khã kh¨n ... c¸c kho¶n chi phÝ nµy còng kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp bëi v× nguån bï ®¾p chñ yÕu cña chóng lÊy tõ c¸c quü chuyªn dïng vµ sù ®ãng gãp, ñng hé cña c¸c tæ chøc x· héi kh¸c (nÕu cã). - Kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý c¸c kho¶n sau nh : kho¶n trÝch tríc vµo chi phÝ mµ thùc tÕ kh«ng ph¸t sinh , kho¶n chi kh«ng cã chøng tõ hoÆc chøng tõ kh«ng hîp ph¸p , kho¶n chi do c¸c nguån vèn kh¸c ®µi thä . X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp cã ý nghÜa kinh tÕ lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ kinh doanh nãi riªng vµ qu¶n lý kinh tÕ nãi riªng . Lµm c¬ së cho doanh nghiÖp phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó gãp phÇn n©ng cao lîi nhuËn cho doanh nghiÖp . II. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ theo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh . Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu lo¹i , nhiÒu kho¶n kh¸c nhau vÒ néi dung ,tÝnh chÊt , c«ng dông , vai trß , vÞ trÝ . Do vËy trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã thÓ qu¶n lý tèt chi phÝ , tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nh»m cung cÊp th«ng tin , ®¸p øng yªu cÇu cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi tîng sö dông th«ng tin kh¸c . MÆt kh¸c ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ph¬ng híng phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh , n©ng cao lîi nhuËn , n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån vËt t , tiÒn vèn , lao ®éng . 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : 2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt : * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ : Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó ®a ra c¸c yÕu tè chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ mµ kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u , trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo vµ dïng vµo môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt . Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm : - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn liÖu ,vËt liÖu chÝnh , vËt liÖu phô nhiªn liÖu , ®éng lùc , vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n , phô tïng thay thÕ mµ doanh nghiÖp sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú . - Chi phÝ nh©n c«ng : Bao gåm toµn bé tiÒn c«ng ph¶i tr¶ , phô cÊp , c¸c kho¶n trÝch trªn l¬ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt lµ BHXH, BHYT , KPC§ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ nh©n viªn t¹i c¸c bé phËn s¶n xuÊt kh¸c trong kú . - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Lµ toµn bé sè trÝch khÊu hao trong kú cña toµn bé sè tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ vÒ c¸c dÞch vô mua ngoµi ,thuª ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng nh dÞch vô ®iÖn níc , ®iÖn tho¹i , söa ch÷a ... - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Lµ toµn bé chi phÝ b»ng tiÒn chi cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn . C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy cho biÕt kÕt cÊu , tû träng tõng yÕu tè chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra vµ còng lµ c¨n cø ®Ó lËp thuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh phÇn chi phÝ theo yÕu tè ngoµi ra cßn cung cÊp th«ng tin cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ . * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ : Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch nµy bao gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh , vËt liÖu phô , nhiªn liÖu... sö dông trùc tiÕp vµ chÕ t¹o s¶n phÈm s¶n xuÊt . - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Lµ toµn bé chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng , phô cÊp ph¶i tr¶ , c¸c kho¶n trÝch BHXH , BHYT,KPC§ tÝnh trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt . - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ toµn bé chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô cho s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt nh ph©n xëng , ®éi tr¹i ... Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ sau : + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng : Gåm c¸c chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng , phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH , BHYT, KPC§ cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng , nh©n viªn thèng kª , b¶o vÖ t¹i ph©n xëng . + Chi phÝ vËt liÖu : Lµ chi phÝ vÒ c¸c lo¹i vËt liÖu sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung t¹i ph©n xëng . + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt : Lµ c¸c chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung t¹i ph©n xëng . 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Bao gåm toµn bé sè khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho ho¹t ®éng t¹i ph©n xëng s¶n xuÊt nh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ , nhµ xëng vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh , khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh . + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Gåm c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt vÒ dÞch vô mua ngoµi , thuª ngoµi sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng s¶n xuÊt . + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Gåm c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ph¸t sinh ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ kÓ trªn . Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc , lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau . * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm : Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ sÈn xuÊt bao gåm : - Chi phÝ c¬ b¶n : Lµ c¸c chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm nh : chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n ph¶m , chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt , chÕ t¹o s¶n phÈm . - Chi phÝ chung : Lµ c¸c chi phÝ dïng vµo tæ chøc qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt chung nh : chi phÝ qu¶n lý ë c¸c ph©n xëng , ®éi , tr¹i vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp . C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng , biÖn ph¸p tiÐt kiÖm chi phÝ , h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm . * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l îng s¶n phÈm , c«ng viÖc lao vô , dÞch vô s¶n xuÊt trong kú : Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm : - Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ) : Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú . Nh÷ng yÕu tè chi phÝ thuéc lo¹i nµy nh : chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ... - Chi phÝ bÊt biÕn (®Þnh phÝ) : Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi theo khèi lîng s¶n ph¶m s¶n xuÊt ra . Thuéc lo¹i chi phÝ nµy gåm c¸c kho¶n chi phÝ nh sau : chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ®êng th¼ng , chi phÝ thuª ®Êt ...Tuy nhiªn trong kú cã sù thay ®æi vÒ lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra th× tæng chi phÝ bÊt biÕn kh«ng thay ®æi nhng chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i thay ®æi t¬ng quan tû lÖ nghÞch víi sù thay ®æi cña sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc . 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy cã t¸c dông rÊt lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh , ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qña s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . * Ph©n lo¹i chi phÝ theo ®µu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp : Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy c¨n cø vµo ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó chia chi phÝ s¶n xuÊt trong kú thµnh 2 lo¹i : - Chi phÝ ban ®Çu : Lµ c¸c chi phÝ doanh nghiÖp tù ph¶i lo liÖu , mua s¾m , chuÈn bÞ tõ lóc ®Çu ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh .Chi phÝ ban ®Çu ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau : + Chi phÝ nguyªn vËt liÖu + Chi phÝ nh©n c«ng + Chi phÝ khÊu hao tµi sÈn cè ®Þnh + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c - Chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé : Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c trong néi bé doanh nghiÖp nh gi¸ trÞ lao vô s¶n xuÊt phô cung cÊp cho nhau trong c¸c ph©n xëng , bé phËn s¶n xuÊt phô vµ cung cÊp cho c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt chÝnh , gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm tù chÕ ®îc sö dông lµm vËt liÖu trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn ... Chi phÝ lu©n chuyÓn néi bé ph¸t sinh do cã sù kÕt hîp tõ c¸c yÐu tè ®Çu vµo cu¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nã lµ kho¶n chi phÝ tæng hîp . Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nh trªn cã ý nghÜa qu¶n träng ®èi víi qu¶n lý vÜ m« còng nh ®èi víi qu¶n trÞ doanh nghiÖp . Chi phÝ s¶n xuÊt ban ®Çu theo yÕu tè lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra vµ lËp viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch c©n ®èi trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh tõng doanh nghiÖp , lµ c¬ së x¸c ®Þnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ tÝnh thu nhËp quèc d©n cña doanh nghiÖp , cña nghµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ . ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸c c¸ch kh¸c nhau phôc vô cho c¸c môc ®Ých qu¶n lý chi phÝ kh¸c nhau . C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu kü c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®Ó lùa chän cho m×nh c¸ch ph©n lo¹i phï hîp nhÊt ®¶m b¶o thuËn lîi trong viÖc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt . 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh : * C¨n cø vµo tÝnh chÊt ph¸t sinh cña c¸c kho¶n chi phÝ : Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ kinh doanh ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: - TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ ngêi lao ®éng : Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña lîng lao ®éng nhÊt ®Þnh hao phÝ trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp . - TiÒn tr¶ cung cÊp dÞch vô , lao vô cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nh : tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn , bèc dì hµng ho¸ , kho b·i , ®iÖn tho¹i , ®iÖn níc , l·i vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông ... - Hao phÝ vËt t cña doanh nghiÖp : 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Bao gåm c¸c kho¶n nh tiÒn khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh , hao phÝ nguyªn nhiªn liÖu, vËt liÖu , b¶o qu¶n ... - Hao hôt tù nhiªn cu¶ hµng ho¸ : Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh vÒ hao hôt tù nhiªn cña hµng ho¸ kinh doanh do ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña vµ tÝnh chÊt lý ho¸ g©y ra trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn , b¶o qu¶n , tiªu thô hµng ho¸ . - Chi phÝ kh¸c : Lµ c¸c chi phÝ kh¸c ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn nh chi phÝ giao dÞch , héi hîp , tiÕp kh¸ch , ®å dïng v¨n phßng ... * C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ : Ph©n lo¹i chi phÝ theo c¸ch nµy bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ sau : - Chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸ : Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ khi mua vµo ®Õn khi b¸n ra . Thuéc nhãm nµy gåm : cíc phÝ vËn chuyÓn , chi phÝ bèc dì hµng ho¸ , khu©n v¸c , t¹p phÝ vËn t¶i . - Chi phÝ mua hµng , b¶o qu¶n , tiªu thô hµng ho¸ : Lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua , b¶o qu¶n , tiªu thô hµng ho¸ (kh«ng kÓ chi phÝ vËn chuyÓn). Thuéc nhãm nµy bao gåm : + TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trÝch theo tû lÖ % tiÒn l¬ng . + TiÒn thuª nhµ , cöa hµng , c«ng cô dông cô lao ®éng dïng cho viÖc mua b¸n, b¶o qu¶n hµng ho¸ . + Chi phÝ khÊu hao vµ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh gåm c¶ chi phÝ b¶o dìng . + Chi phÝ ph©n lo¹i bao b× , ®ãng gãi , b¶o qu¶n hµng ho¸ . + Trõ dÇn c«ng cô lao ®éng nhá . + Chi phÝ nguyªn liÖu , nhiªn liÖu ,®iÖn níc dïng cho kinh doanh . + Chi phÝ qu¶ng c¸o . + Chi phÝ ®µo t¹o c¸n bé ng¾n h¹n + Chi phÝ h¶o hµnh s¶n phÈm hµng ho¸ + Chi phÝ hoa hång tr¶ cho c¸c ®¹i lý + Chi phÝ kh¸c - Hao hôt tù nhiªn cña hµng ho¸ - Chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh : Lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp nh l¬ng vµ phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng cña nh©n viªn c¸n bé qu¶n lý , khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh , chi phÝ v¨n phßng ... dïng cho c¶ doanh nghiÖp . * C¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh vµ h¹ch to¸n kinh tÕ: Theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy bao gåm : - Chi phÝ ë kh©u mua hµng : Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn sè hµng ho¸ mua vÒ nhËp kho ®Ó b¸n cña doanh nghiÖp trong kú . Thuéc nhãm nµy bao gåm : chi phÝ vËn chuyÓn , bèc dì , b¶o qu¶n hµng ho¸ ,l¬ng c¸n bé , nh©n viªn chuyªn tr¸ch ë kh©u mua hµng, 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 thuÕ phÝ , lÖ phÝ , hoa hång ë kh©u mua hµng vµ c¸c chi phÝ vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸ , tiÒn thuª kho b·i ... ph¸t sinh ë kh©u mua hµng . - Chi phÝ b¸n hµng : Lµ toµn bé chi phÝ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh phôc vô b¸n hµng vµ quy tr×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp trong kú . Bao gåm : + Chi phÝ nh©n viªn : Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng , nh©n viªn ®ãng gãi , vËn chuyÓn, b¶o qu¶n s¶n phÈm , hµng ho¸...bao gåm tiÒn l¬ng , tiÒn ¨n gi÷a ca, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH ,BHYT ,KPC§ ... + Chi phÝ vËt liÖu bao b× : Lµ c¸c chi phÝ vÒ vËt liÖu bao b× xuÊt dïng phôc vô cho qu¸ tr×nh b¶o qu¶n , tiªu thô , bèc dì vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ , vËt liÖu ®Ó s÷a ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh . + Chi phÝ dông cô ®å dïng : Ph¶n ¸nh chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô , ®å dïng phôc vô cho qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ nh dông cô ®o lêng , ph¬ng tiÖn tÝnh to¸n , ph¬ng tiÖn lµm viÖc . + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Ph¶n ¸nh chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë bé phËn b¶o qu¶n , b¸n hµng nh nhµ kho ,cöa hµng ,bÕn b·i ,ph¬ng tiÖn bèc dì , vËn chuyÓn ,ph¬ng tiÖn tÝnh to¸n , ®o lêng , kiÓm nghiÖm chÊt lîng ... + Chi phÝ b¶o hµnh : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh kho¶n chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm hµng ho¸ , c«ng tr×nh x©y dùng . + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho b¸n hµng nh chi phÝ thuª ngoµi söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh ,tiÒn thuª bèc v¸c , vËn chuyÓn hµng ho¸ ®i tiªu thô , tiÒn tr¶ hoa hång cho ®¹i lý b¸n hµng , cho ®¬n vÞ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu . + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Lµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ph¸t sinh ë kh©u b¸n ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn nh chi phÝ tiÕp kh¸ch , héi häp víi kh¸ch hµng , giíi thiÖu s¶n phÈm hµng ho¸ , qu¶ng c¸o , b¶o hµnh ... - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ph¸t sinh ë bé m¸y qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp bao gåm c¸c chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh , chi phÝ qu¶n lý kinh doanh vµ chi phÝ chung kh¸c liªn quan ®Õn méi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú . Nhãm chi phÝ nµy bao gåm : + Chi phÝ tiÒn l¬ng : Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp , chi phÝ l¬ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp (l¬ng chÝnh , l¬ng phô , phô cÊp l¬ng ...), BHXH,BHYT,KPC§ cña Ban Gi¸m ®èc,nh©n viªn qu¶n lý ë c¸c phßng , ban cña doanh nghiÖp . + Chi phÝ vËt liÖu qu¶n lý : 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lµ toµn bé chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý nh giÊy,bót ,mùc ... vËt liÖu sö dông cho viÖc söa ch÷a tµi s¶n c«ng cô dông cô ... + Chi phÝ ®å dïng v¨n phßng : Ph¶n ¸nh chi phÝ dông cô , ®å dïng v¨n phßng cho c«ng t¸c qu¶n lý . + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Lµ c¸c chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho doanh nghiÖp : nhµ cöa lµm viÖc cña c¸c phßng ban , kho tµng vËt kiÕn tróc , ph¬ng tiÖn truyÒn dÉn m¸y mãc thiÕt bÞ qu¶n lý dïng trªn v¨n phßng. + ThuÕ , phÝ , lÖ phÝ : Ph¶n ¸nh chi phi vÒ thuÕ , phÝ , lÖ phÝ nh thuÕ m«n bµi , thuÕ nhµ ®Êt , thuÕ GTGT , c¸c kho¶n phÝ , lÖ phÝ kh¸c . + Chi phÝ dù phßng : Lµ c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ,dù phßng ph¶i thu khã ®ßi tÝnh vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp . + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ mua , sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt ,b»ng s¸ng chÕ, ph¸t minh , giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ , nh·n hiÖu th¬ng m¹i ,c¸c chi phÝ phôc vô cho v¨n phßng doanh nghiÖp . + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c : Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ kh¸c ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn nh chi phÝ héi nghÞ , tiÕp kh¸ch , c«ng t¸c phÝ . * C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña chi phÝ so víi møc lu chuyÓn hµng ho¸ : Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ kinh doanh ®îc chia thµnh : - Chi phÝ cè ®Þnh : Lµ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong kú thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ khi møc lu chuyÓn cña hµng ho¸ cña doanh nghiÖp thay ®æi . Bao gåm c¸c chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh , tiÒn thuª cña hµng , kho hµng trong kú , l¬ng c¸n bé gi¸n tiÕp. - Chi phÝ biÕn ®æi : Lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thay ®æi theo møc lu chuyÓn cña hµng ho¸ nh chi phÝ vÒ vËt liÖu bao b× ®ãng gãi , l¬ng c¸n bé trùc tiÕp , l¬ng kho¸n doanh thu, chi phÝ nguyªn nhiªn liÖu . Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp phï hîp víi t×nh h×nh ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc tiªu qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp sÏ gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc xu híng h×nh thµnh kÕt cÊu cña chi phÝ kinh doanh trong tõng thêi kú , ®ång thêi lµm c¬ së cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ , kiÓm tra ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp . Nhê ®ã t×m ra ®îc biÖn ph¸p qu¶n lý tèt chi phÝ , gi¶m chi phÝ kinh doanh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp . III.C¸c gi¶i ph¸p h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp: 1.§èi tîng , ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : 1.1.§èi tîng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (cßn gäi lµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ) lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phs vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm ph©n xëng , tæ , ®éi kh¸c nhau . ë tõng tæ , ®éi , ph©n xëng ®ã l¹i cã thÓ s¶n xuÊt , chÕ biÕn s¶n phÈm , c«ng viÖc , lao vô kh¸c nhau theo c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh ë nhiÒu ®Þa ®iÓm , liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm , c«ng viÖc ... ViÖc x¸c ®Þnh c¸c n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ nh s¶n phÈm , c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng ...chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ . X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp chi phÝ phï h¬p víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh s¶n xuÊt , ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp míi gióp cho viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu ®èi tîngt Ëp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh . §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i dùa vµo c¸c c¨n cø sau : - Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm . - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp . - §Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ , môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ . - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp . Dùa trªn c¸c c¨n cø ®ã ®èi tîngt Ëp hîp chi phÝ cña doanh nghiÖp cã thÓ lµ tõng ph©n xëng , tæ , ®éi s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc toµn doanh nghiÖp ; tõng giai ®o¹n cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ; tõng s¶n phÈm , nhãm s¶n phÈm hay tõng ®¬n ®Æt hµng , h¹ng môc c«ng tr×nh ...hoÆc cã thÓ lµ tõng bé phËn hay chi tiÕt cña s¶n phÈm . 1.2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt: Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt . Néi dung chñ yÕu cña mçi ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø vµo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt më c¸c tµi kho¶n , sæ kÕ to¸n (sæ chi tiÕt , b¶ng kª, thÎ...) ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ ph¸t sinh vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho phï hîp . Tuú theo tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mµ vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho phï hîp . * Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp : Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp ¸p dông ®èi víi c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n ghi chÐp ban ®Çu cho phÐp quy n¹p trùc tiÕp c¸c chi phÝ nµy vµo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan . * Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp : 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông khi mét lo¹i chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt , kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng ®îc.Trêng hîp nµy ph¶i lùa chän tiªu thøc hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo 2 bíc : - Bíc 1: Chän tiªu thøc ph©n bæ , tÝnh hÖ sè ph©n bæ chi phÝ Mét tiªu thøc ph©n bæ ®îc coi lµ hîp lý vµ khoa häc ph¶i lµ mét ®¹i lîng cã s½n cô thÓ , dÔ tÝnh vµ kh«ng qu¸ nhá . HÖ sè ph©n bæ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : H = C T Trong ®ã : H : lµ hÖ sè ph©n bæ gi¸n tiÕp . C: Lµ tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ theo ho¶n môc chi phÝ . T: Lµ tæng ®¹i lîng tiªu thøc ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng . - Bíc 2: TÝnh møc chi phÝ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng Ci = H  Ti Trong ®ã : Ci : lµ chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng thø i. H: lµ hÖ sè ph©n bæ gi¸n tiÕp . Ti: lµ ®¹i lîng cña tiªu thøc ph©n bæ cho ®èi tîng thø i. §¹i lîng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ ®îc lùa chän tuú tõng trêng hîp cô thÓ. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho chi phÝ s¶n xuÊt chung tuy nhiªn c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp , chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp nÕu liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu ®èi tîng còng ®îc ph©n bæ gi¸n tiÕp . Khi ph¸t sinh chi phÝ kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ theo tõng ®Þa ®iÓm , tõng kho¶n môc råi tiÕn hµnh ph©n bæ theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh .ViÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ cÇn ph¶i dùa vµo mét sè yªu cÇu sau: - Tiªu thøc ph©n bæ ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ tû lÖ thuËn gi÷a tæng sè chi phÝ cÇn ph©n bæ víi tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ . - Tiªu thøc ph©n bæ ph¶i ®¶m b¶o ®îc quan hÖ kinh tÕ víi ®èi tîng ®îc ph©n bæ . - §¹i lîng dïng lµm tiªu thøc ph©n bæ ph¶i cã s½n , dÔ tÝnh to¸n hoÆc dÔ kiÓm tra . Khi lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý viÖc ph©n bæ ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù: + X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ : HÖ sè Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ = ph©n bæ Tæng tiªu thøc ph©n bæ 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + TÝnh chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng chÞu chi phÝ : HÖ sè Tiªu thøc ph©n bæ Chi phÝ s¶n xuÊt + cho = ph©n bæ ®èi tîng A ph©n bæ cho ®èi tîng A 2.Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm : Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau , chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm , hµng ho¸ .Gi÷a chóng cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau . - §iÓm gièng nhau : VÒ chÊt chóng ®Òu lµ nh÷ng lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . VÒ lîng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu thèng nhÊt vÒ lîng trong trêng hîp toµn bé ®èi tîng s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú tÝnh gi¸ hoÆc khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú ®Òu b»ng nhau . - §iÓm kh¸c nhau : VÒ chÊt : Nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét ®èi tîng s¶n phÈm hoµn thµnh , còng cã nghÜa lµ thõa nhËn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra khèi lîng s¶n phÈm ®ã . Cßn chi phÝ s¶n phÈm bá ra cha h¼n hoµn toµn hîp lý vµ ®îc thõa nhËn . VÒ lîng : Gi÷a gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt thêng kh«ng thèng nhÊt vÒ lîng bëi v× gi¸ thµnh s¶n phÈm trong kú cã thÓ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®ã. C«ng thøc thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm : Zsp = CPSXDD ®Çu kú + CPSXPS trong kú - CPSXDD cuèi kú . MÆc dï cã sù kh¸c nhau song gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau , tµi liÖu h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . 3.C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp: HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét tËp hîp c¸c chØ tiªu cã quan hÖ víi nhau , ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c mÆt cã tÝnh chÊt quan träng cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn chi phÝ . X¸c ®Þnh hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh , chÕ ®é qu¶n lý kÕ to¸n tµi chÝnh cña nhµ níc , nghµnh hoÆc cña chÝnh doanh nghiÖp trong tõng thêi kú cô thÓ . Tuú thuéc vµo môc tiªu qu¶n lý kinh tÕ , qu¶n lý tµi chÝnh , qu¶n lý chi phÝ c¸c doanh nghiÖp cã hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh réng hÑp kh¸c nhau . Vµ th«ng qua c¸c chØ tiªu ®Æc trng quan träng ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch quan t×nh h×nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ b»ng chñ quan mang tÝnh ®Þnh tÝnh cña c¸c nhµ qu¶n trÞ còng nh kinh nghiÖm vµ sù nh¹y c¶m cña hä ®Ó nhËn thøc ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c vÒ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp . 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 * ChØ tiªu tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : §©y lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph©n bæ cho khèi lîng s¶n phÈm , hµng ho¸ , dÞch vô tiªu thô trong kú cña doanh nghiÖp. Cã thÓ x¸c ®Þng tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp theo c«ng thøc : F = F§K + FPS - FCK Trong ®ã : F : Lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . F§K : lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph©n bæ cho hµng ho¸ tån kho ®Çu kú. FPS : lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong kú . Fck : lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph©n bæ cho hµng ho¸ tån kho cuèi kú . ChØ tiªu tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh míi chØ ph¶n ¸nh quy m« tiªu dïng vËt chÊt , tiÒn vèn , møc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh sè ph¶i bï ®¾p trong kú cña doanh nghiÖp nhng nã kh«ng ph¶n ¸nh ®îc tr×nh ®é sö dông c¸c lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. * Tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh : ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þng b»ng tý lÖ phÇn tr¨m gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh víi doanh thu cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc thu nhËp cña doanh nghiÖp trong kú . §îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : F' Trong ®ã : = F M F' : lµ tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . F : lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . M : lµ tæng doanh thu hoÆc thu nhËp cña doanh nghiÖp trong kú . Tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng gi¶m th× hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng cao vµ ngîc l¹i . ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø 1 ®ång lu chuyÓn hµng ho¸ hoÆc thu nhËp doanh nghiÖp ®¹t ®îc trong kú th× mÊt bao nhiªu ®ång chi phÝ . V× vËy cã thÓ sö dông nã ®Ó ph©n tÝch , so s¸nh tr×nh ®é qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c kú cña doanh nghiÖp hoÆc gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i trong mét thêi kú . * Møc ®é gi¶m hoÆc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp : Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu mµ chän kú so s¸nh vµ kú gèc cho phï hîp , cã thÓ chän kú gèc lµ chØ tiªu kÕ ho¹ch cßn kú so s¸nh lµ chØ tiªu thùc hiÖn cña cïng mét thêi kú hoÆc kú gèc lµ sè thùc hiÖn cña n¨m tríc , kú so s¸nh lµ sè thùc hiÖn cña n¨m sau ... ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù tiÕn bé cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp . 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Møc ®é gi¶m hoÆc t¨ng tý suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ chØ tiªu t¬ng ®èi ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú theo c«ng thøc :  F' = F'1 - F'0 Trong ®ã : F' : lµ møc ®é gi¶m hoÆc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . F'1: lµ tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú so s¸nh . F'0 :lµ tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú gèc . NÕu F' >0: chÊt lîng kinh doanh cña doanh nghiÖp gi¶m . NÕu F'<0: chÊt lîng kinh doanh cña doanh nghiÖp t¨ng . * Tèc ®é t¨ng hoÆc gi¶m tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tèc ®é gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nhanh hay chËm gi÷a 2 doanh nghiÖp cïng lo¹i trong cïng mét thêi kú hoÆc gi÷a 2 thêi kú cña cïng mét doanh nghiÖp. Lµ tû lÖ % trong møc ®é gi¶m tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kú gèc . Ph¶n ¸nh theo c«ng thøc: F' = Trong ®ã : F' F'O F' : lµ tèc ®é gi¶m hoÆc t¨ng cña tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. F' : lµ møc ®é gi¶m hoÆc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . F'0 : lµ tû suÊt chi phÝ kú gèc. ChØ tiªu nµy gióp ngêi qu¶nlý doanh nghiÖp thÊy râ h¬n t×nh h×nh kÕt qu¶ phÊn ®¸u gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh bëi v× trong mét sè trêng hîp gi÷a 2 thêi kú cña doanh nghiÖp ®Òu cã møc ®é gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh nhau nhng tèc ®é gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ kh¸c nhau khi ®ã doanh nghiÖp nµo gi¶m nhanh h¬n th× ®îc ®¸nh gi¸ lµ tèt h¬n vµ ngîc l¹i. * Sè tiÒn tiÕt kiÖm hoÆc vît chi do gi¶m hoÆc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh: KÕt qu¶ cña viÖc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp . ChØ tiªu nµy x¸c ®Þnh râ do gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh th× sÏ tiÕt kiÖm ®îc bao nhiªu chi phÝ theo sè tuyÖt ®èi. C«ng thøc ¸p dông: STK = M1 * F'. Trong ®ã : STK: lµ sè tiÒn tiÕt kiÖm do gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . M1: lµ tæng møc doanh thu hay thu nhËp cña doanh nghiÖp kú so s¸nh . 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 F' : lµ møc ®é gi¶m tû suÊt chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . * ChØ tiªu tæng møc t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm : Dùa vµo c«ng thøc : Mz = Si1Zi1 - Si1Zi0) Trong ®ã : Mz: lµ møc gi¶m hoÆc t¨ng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp n¨m so s¸nh so víi n¨m gèc. Si1 : lµ sè lîng s¶n phÈm n¨m so s¸nh . Zi1 : lµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ n¨m so s¸nh . Zi0 :lµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ n¨m gèc. n : lµ sè lo¹i s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt . GÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm : = Ztb SP Trong ®ã : Z®v : lµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm . Ztb : lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm . SP : lµ tæng khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. §©y lµ mét chØ tiªu tuyÖt ®èi ph¶n ¸nh trong n¨m so s¸nh do h¹ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm so víi n¨m gèc mµ doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®îc bao nhiªu tiÒn. Ngoµi ra nã cßn ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt cã tiÕn bé hay kh«ng . * ChØ tiªu tû lÖ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm : §©y lµ chØ tiªu t¬ng ®èi ph¶n ¸nh quan hÖ gi÷a møc ®é gi¶m gi¸ thµnh víi gi¸ thµnh s¶n phÈm n¨m gèc . ChØ tiªu nµy ®îc x¸c ®Þnh nh sau : TZ = MZ ZOSIO Trong ®ã: TZ : lµ tû lÖ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm . MZ : lµ møc t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm . ZIO : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm n¨m gèc . SIO : lµ sè lîng s¶n phÈm n¨m gèc . n : lµ sè s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt. ChØ tiªu nµy cho biÕt gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm n¨m gèc nÕu møc gi¶m gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch trùc tiÕp . Vµ nã thÓ hiÖn nhiÖm 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vô h¹ gi¸ thµnh nÕu chØ tiªu tû lÖ gi¶m gi¸ thµnh nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét thêi gian dµi hoÆc xem xÐt tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã cïng ®iÒu kiÖn . * HÖ sè sinh lêi cña chi phÝ : Trong ®iÒu kiÖn kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam hiÖn nay , môc ®Ých chñ yÕu cña kinh doanh lµ thu lîi nhuËn tèi ®a trong khu«n khæ ph¸p luËt quy ®Þnh . Lîi nhuËn kh«ng nh÷ng lµ môc ®Ých kinh doanh mµ cßn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ níc . NÕu xÐt mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a lîi nhuËn vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ta thÊy trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cµng thÊp th× lîi nhuËn cµng cao vµ ngîc l¹i. HÖ sè sinh lêi cña chi phÝ lµ mét chØ tiªu t¬ng ®èi ph¶n ¸nh quan hÖ tû lÖ nghÞch víi tæng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp . HÖ sè sinh lêi cña chi phÝ SXKD = Lîi nhuËn Tæng chi phÝ SXKD ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cí 1 ®ång chi phÝ ®îc sö dông th× sÏ ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn do ®ã nã chØ tiªu cuèi cïng quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp . ChØ tiªu nµy cµng lín cµng chøng tá doanh nghiÖp kinh doanh cµng ph¸t ®¹t , cã hiÖu qu¶ vµ ngîc l¹i . C¸c chØ tiªu trªn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau .§Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh 1 c¸ch toµn diÖn cÇn ph¶i ®i s©u nghiªn cøu , ph©n tÝch kü c¸c chØ tiªu vµ tõng kho¶n môc chi phÝ cô thÓ cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh . Tuy vËy viÖc ph©n tÝch ®ã chØ lµ bíc ®Çu doanh nghiÖp cÇn ph¶i kÕt hîp ph©n tÝch t×nh h×nh ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú ®Ó cã ®îc nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng víi tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp : 4.1. C¸c nh©n tè kh¸ch quan : * ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc : Ngay tõ khi míi thµnh lËp , §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· x¸c ®Þnh râ môc tiªu c¨n b¶n vµ cÇn ®¹t ®îc lµ ®a ®Êt níc tiÕn lªn X· héi chñ nghÜa mµ bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn cña T b¶n chñ nghÜa . §¶ng vµ nhµ níc ®· lùa chän ph¬ng híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cu¶ nhµ níc . Nhµ níc cã vai trß híng dÉn , kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ ë tÇm vÜ m« th«ng qua c¸c luËt lÖ , chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ . Nhµ níc t¹o m«i trêng vµ hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , khuyÕn khÝch ®Çu t vµo c¸c ngµnh nghÒ cã lîi cho ®Êt níc . 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ c¸c chñ ttr¬ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é qu¶n lý cña nhµ níc ban hµnh ¸p dông nh c¸c chÕ ®é kinh tÕ tµi chÝnh , chÕ ®é l¬ng , chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. * Kh¸ch hµng : Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng , c¸c doanh nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt nh÷ng c¸i mµ thÞ trêng cÇn chø kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt nh÷ng c¸i mµ doanh nghiÖp thÝch , lu«n coi " thÞ trêng cho s¶n phÈm chø kh«ng ph¶i s¶n phÈm cho thÞ trêng ". V× vËy sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo thÞ trêng vµ kh¸ch hµng . Kh¸ch hµng lµ ngêi quyÕt ®Þnh , lµ ngêi thõa nhËn hao phÝ lao ®éng trung b×nh cña x· héi ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng ho¸ . Kh¸ch hµng lµ nh÷ng ngêi lu«n ®Æt vÊn ®Ò gi¸ c¶ vµ chÊt lîng lªn hµng ®Çu nªn c¸c doanh nghiÖp muèn ®óng v÷ng trªn thÞ trêng cÇn ph¶i nghiªn cøu kü nhu cÇu vµ thÞ hiªu cña kh¸ch hµng . * GÝa c¶ : Lµ gi¸ cña nguyªn vËt liÖu , nhiªn liÖu , dông cô ®å dïng ... hoÆc gi¸ cña c¸c lao vô , dÞch vô thay ®æi sÏ lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thay ®æi theo. NÕu gi¸ c¶ cña chóng t¨ng lªn th× chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng vµ ngîc l¹i . V× vËy lùa chän viÖc thay thÕ c¸c nguyªn vËt liÖu víi gi¸ c¶ hîp lý nhng vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm lµ yÕu tè quan träng ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp . §©y lµ nh©n tè kh¸ch quan tån t¹i ngoµi ý muèn chñ quan cña doanh nghiÖp , doanh nghiÖp vËn ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng ph¶i tu©n theo quy luËt gi¸ c¶ c¹nh tranh , sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ trêng lµ tÊt yÕu . * C¸c ph¸t minh , s¸ng chÕ khoa häc kü thuËt : NhiÒu ph¸t minh s¸ng chÕ khoa häc kü thuËt ra ®êi gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . Khi tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt cïng víi xu híng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng th× n¨ng suÊt lao ®éng sÏ t¨ng lªn râ rÖt , lao ®éng ch©n tay sÏ gi¶m thay vµo ®ã lµ lao ®éng b»ng trÝ ãc , vËn hµnh b»ng m¸y mãc do ®ã lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . * §iÒu kiÖn tù nhiªn : C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh « nhiÔm m«i trêng , nguån nh©n lùc th« , c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn ®êng x¸ , giao th«ng còng ¶nh hëng kh«ng nhá trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . §èi víi c¸c nh©n tè kh¸ch quan th× doanh nghiÖp khã cã thÓ kiÓm so¸t ®îc , ®iÒu khiÓn ®îc mµ chØ cã thÓ t×m c¸ch thÝch nghi víi chóng sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt . Nã ¶nh hëng ®Õn doanh nghiÖp theo 2 chiÒu híng râ rÖt lµ theo híng tÝch cùc vµ tiªu cùc . V× vËy doanh nghiÖp ph¶i biÕt khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thêi c¬, c¬ héi gióp m×nh giµnh ®îc thÕ thîng phong trong c¹nh tranh. 4.2. C¸c nh©n tè chñ quan : * Nh©n tè con ngêi : 20