Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
môc lôc
Danh môc ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t
LêI Më §ÇU
Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.........................................................
1.1. Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.......................................
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt.......................................................
1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt..............................................................
1.1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông
kinh tÕ.......................................................................................
1.1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ
cña chi phÝ................................................................................
1.1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng
s¶n phÈm s¶n xuÊt ra................................................................
1.1.4. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt............................................
1.1.4.1. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp.........................................
1.1.4.2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp......................
1.1.5. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i Doanh nghiÖp s¶n xuÊt
theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn..........................................
1.1.5.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp..................................
1.1.5.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp..........................................
1.1.5.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.................................................
1.1.6. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh kú............................................................................
1.1.7. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang....................................
1.1.7.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp...................................................................................
1.1.7.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn
thµnh t¬ng ®¬ng......................................................................
1.1.7.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc
................................................................................................
1.2. KÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm..................................................................
1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm...............................................
1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm......................................................
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
1.2.3. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh.................................
1.2.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm..........................................
1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n).........................
1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.........................
1.2.4.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n
phÈm phô................................................................................
1.2.4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè.....................................
1.2.4.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ.......................................
1.2.4.6. Ph¬ng ph¸p gi¸ thµnh ph©n bíc..............................................
1.2.4.6.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh
cña nöa thµnh phÈm.........................................................................
1.2.4.6.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸
thµnh cña nöa thµnh phÈm................................................................
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn gièng
bß s÷a méc ch©u.......................................................................
2.1. Tæng quan vÒ C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u......................
2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty cæ phÇn
Gièng bß s÷a Méc Ch©u..............................................................
2.1.2. NhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh....................................................
2.1.3. §Æc ®iÓm tæ chøc, qu¶n lý...........................................................
2.1.4. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty.........................
2.1.5. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty trong hai n¨m
2006 – 2007................................................................................
2.1.5.1. T×nh h×nh tµi s¶n vµ nguån vèn cña C«ng ty ( Xem ë phÇn
phô lôc – biÓu sè 01)............................................................
2.1.5.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty trong hai n¨m
2006-2007..............................................................................
2.2. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u............................
2.2.1. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña C«ng ty
.......................................................................................................
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
2.2.1.1. §Æc ®iÓm qu¶n lý vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cña
C«ng ty...................................................................................
2.2.1.2. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty cæ phÇn
Gièng bß s÷a Méc Ch©u.........................................................
2.2.1.3. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ t¹i C«ng ty..................................
2.2.1.3.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.........................
2.2.1.3.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.................................
2.2.1.3.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung........................................
2.2.1.3.3.1. KÕ to¸n chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng............................
2.2.1.3.3.2. KÕ to¸n chi phÝ vËt liÖu.................................................
2.2.1.4. KÕ to¸n ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë t¹i C«ng ty cæ phÇn
Gièng bß s÷a Méc Ch©u.........................................................
2.2.2. KÕ to¸n tËp hîp tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty................
2.2.2.1. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty.........................................
2.2.2.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.......................................................
2.2.3. §¸nh gi¸ s¬ bé vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty.......
Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn
c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn gièng bß
s÷a méc ch©u..............................................................................
3.1. NhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u.
.............................................................................................................
3.1.1 ¦u ®iÓm cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a
Méc Ch©u.....................................................................................
3.1.2 Mét sè h¹n chÕ cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a
Méc Ch©u.....................................................................................
3.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a
Méc Ch©u............................................................................................
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
phô lôc
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Danh môc ký hiÖu, ch÷ viÕt t¾t
CPSX: Chi phÝ s¶n xuÊt
NVL: Nguyªn vËt liÖu
TSC§: Tµi s¶n cè ®Þnh
BHXH: B¶o hiÓm x· héi
BHYT: B¶o hiÓm y tÕ
KPC§: kinh phÝ c«ng ®oµn
TK: Tµi kho¶n
CPNVLTT: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
CPNCTT: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
CPSXC: Chi phÝ s¶n xuÊt chung
SPDD: S¶n phÈm dë dang
CPBH: Chi phÝ b¸n hµng
CPQLDN: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
NN&PTNT: N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
XDCB: X©y dùng c¬ b¶n
TSNH: Tµi s¶n ng¾n h¹n
TSDH: Tµi s¶n dµi h¹n
CNTTSX: C«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
VAT: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
LêI Më §ÇU
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tù do c¹nh tranh nh hiÖn nay, mäi c¸ nh©n, tæ
chøc ®Òu cã môc tiªu hµng ®Çu lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy
Doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi nhiÒu biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng,
h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, qu¶ng b¸ mÉu m· réng r·i, n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô.
S¶n phÈm ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn sÏ t¹o ra uy tÝn cña Doanh nghiÖp, më
réng thÞ trêng lµm t¨ng doanh thu, t¨ng tèc ®é quay vßng cña ®ång vèn, n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
§Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n lý
kinh tÕ kh¸c nhau vµ mét trong sè ®ã lµ KÕ to¸n. KÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý s¾c
bÐn bëi nã lµ khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp toµn bé th«ng tin vÒ tµi s¶n,
sù vËn ®éng cña tµi s¶n vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®ã. KÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét bé phËn quan träng
trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña Doanh nghiÖp, cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thùc
hiÖn cña ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ ®Ó cã thÓ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý. XuÊt
ph¸t tõ vai trß quan träng ®ã, qua qu¸ tr×nh tiÕp cËn víi thùc tiÔn t¹i C«ng ty cæ
phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “KÕ to¸n tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a
Méc Ch©u” ®Ó lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Trªn c¬ së ®ã ®Ò ra mét sè
biÖn ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n t¹i C«ng ty.
Bµi luËn v¨n cña Em ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn ®îc chia lµm 3 ch¬ng chÝnh:
Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u.
Ch¬ng 3: Mét sè nhËn xÐt vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c
KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ
phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u.
Trong thêi gian võa qua Em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c ThÇy,
C« trong khoa KÕ to¸n. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn trùc tiÕp cña ThÇy gi¸o: Gi¸o s
– TiÕn sÜ L¬ng Träng Yªm, cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c C«, Chó trong
phßng KÕ to¸n C«ng ty cæ phÇn Gièng bß s÷a Méc Ch©u, sù cè g¾ng cña b¶n
th©n Em ®· hoµn thµnh bµi luËn v¨n cña m×nh. Tuy nhiªn do tr×nh ®é hiÓu biÕt
cßn h¹n chÕ, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn nh÷ng vÊn ®Ò trong thùc tÕ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty nªn bµi viÕt cña Em kh«ng tr¸nh khái
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
thiÕu sãt. V× vËy, Em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ThÇy, C«
gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó Em cã thÓ hiÓu vÊn ®Ò s©u s¾c vµ ®óng ®¾n h¬n phôc vô cho
qu¸ tr×nh häc tËp vµ c«ng t¸c sau nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Méc Ch©u, ngµy th¸ng n¨m 2009
Sinh viªn thùc hiÖn
Hå ThÞ H¬ng
Hå ThÞ H¬ng
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Ch¬ng 1
Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1. Tæng quan vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
BÊt cø mét Doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cÇn ph¶i
cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ®ã lµ: T liÖu lao ®«ng, lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. Sù
tham gia cña 3 yÕu tè trªn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi
phÝ t¬ng øng. C¸c chi phÝ nµy ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt.
VËy “ Chi phÝ s¶n xuÊt cña mét Doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña
toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt hãa vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt
kh¸c mµ Doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi lú nhÊt
®Þnh”. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸
tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
1.1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt cña Doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, ®Ó thuËn
tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n, kiÓm tra chi phÝ vµ phôc vô cho viÖc ra c¸c
quyÕt ®Þnh qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh thêng ®îc ph©n lo¹i theo nh÷ng
tiªu thøc thÝch hîp.
1.1.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ho¹t ®éng vµ c«ng dông kinh tÕ
Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh:
- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp vµo viÖc chÕ
t¹o s¶n phÈm.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i
tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc
tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô
cho s¶n xuÊt chung t¹i c¸c bé phËn ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt. CPSXC bao gåm c¸c
yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt sau: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ
dông cô ®å dïng v¨n phßng, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi,
chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc trªn sÏ gióp cho Doanh nghiÖp cã c¬ së ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi c¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ ®Þa ®iÓm ph¸t
sinh cña chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña sù biÕn ®éng tõng kho¶n môc chi phÝ
®èi víi toµn bé gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i nµy kh«ng ph¶i lµ
cè ®Þnh mµ cã thÓ thay ®æi phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña Doanh nghiÖp.
1.1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ ®îc chia ra c¸c yÕu tè sau:
Hå ThÞ H¬ng
1
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
- YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ NVL chÝnh, vËt
liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô dông cô … sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
- YÕu tè chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm c¸c kho¶n vÒ chi phÝ tiÒn l¬ng vµ
c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng BHXH, BHYT, KPC§ trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn
tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn chøc.
- YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao TSC§ ph¶i
trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua
ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
- YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha
ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
Chi phÝ cña Doanh nghiÖp ®îc ph©n lo¹i theo tiªu thøc trªn sÏ gióp cho c¸c
nhµ qu¶n lý biÕt ®îc néi dung, kÕt cÊu, tû träng cña tõng lo¹i chi phÝ trong toµn
bé chi phÝ ®· dïng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch,
®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc, lËp dù to¸n chi phÝ cho kú sau, lµ c¬ së ®Ó x¸c
®Þnh, thu thËp d÷ liÖu thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh phôc vô cho yªu cÇu th«ng
tin vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
1.1.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh:
- Chi phÝ bÊt biÕn (chi phÝ cè ®Þnh): Lµ nh÷ng chi phÝ cã tÝnh chÊt æn ®Þnh
so víi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. Tuy vËy, sù æn ®Þnh nµy cã giíi h¹n nhÊt
®Þnh, tøc lµ khi cã sù thay ®æi lín vÒ quy m« s¶n xuÊt sÏ cã sù thay ®æi vÒ c¸c chi
phÝ cè ®Þnh.
- Chi phÝ kh¶ biÕn (chi phÝ biÕn ®æi): Lµ c¸c chi phÝ thay ®æi vÒ lîng theo
mèi quan hÖ tû lÖ thuËn víi khèi lîng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú.
- Chi phÝ hçn hîp: Lµ nh÷ng chi phÝ võa mang tÝnh chÊt cña ®Þnh phÝ võa
mang tÝnh chÊt cña biÕn phÝ.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc trªn cã ý nghÜa lín ®èi víi c«ng t¸c
qu¶n lý doanh nghiÖp, lËp dù to¸n chi phÝ cho kú t¬ng lai th«ng qua viÖc xem xÐt
mèi quan hÖ gi÷a khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®îc víi chi phÝ bá ra, c¸c nhµ
qu¶n lý cã thÓ t×m ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó h¹
thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng s¶n phÈm thÝch hîp ®Ó ®¹t ®îc
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.
Tãm l¹i, ph©n lo¹i CPSX lµ mét viÖc lµm tÊt yÕu trong doanh nghiÖp s¶n
Hå ThÞ H¬ng
2
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
xuÊt. Th«ng qua viÖc ph©n lo¹i chi phÝ, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ xem xÐt kÕt cÊu
CPSX vµ xu híng thay ®æi kÕt cÊu CPSX tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh hîp lý nh»m
tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.1.3. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
§èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ
ph¸t sinh trong kú. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ kh©u ®Çu tiªn ®èi
víi c«ng t¸c tËp hîp CPSX, nÕu x¸c ®Þnh hîp lý, khoa häc th× c«ng t¸c tËp hîp
chi phÝ sÏ hÖ thèng vµ hiÖu qu¶ h¬n.
Khi x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX, c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i
c¨n cø vµo:
+ Môc ®Ých sö dông cña chi phÝ
+ §Æc ®iÓm tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh
+ Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
+ Lo¹i h×nh s¶n xuÊt
+ Kh¶ n¨ng tr×nh ®é vµ yªu cÇu qu¶n lý cña Doanh nghiÖp
Tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cô thÓ mµ ®èi tîng kÕ to¸n CPSX trong
c¸c Doanh nghiÖp cã thÓ lµ:
- Tõng s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng.
- Tõng ph©n xëng, giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt
- Toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, toµn Doanh nghiÖp.
X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX cã vai trß quan träng trong c«ng
t¸c qu¶n lý CPSX t¹i Doanh nghiÖp. §èi tîng kÕ to¸n CPSX ®îc x¸c ®Þnh hîp lý,
khoa häc sÏ lµ c¬ së ®Ó tæ chøc kÕ to¸n CPSX ngay tõ viÖc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn
tæ chøc tæng hîp sè liÖu, ghi chÐp trªn tµi kho¶n sæ chi tiÕt CPSX … ®ång thêi
c¸c chi phÝ ph¸t sinh sau khi ®· ®îc tËp hîp x¸c ®Þnh theo c¸c ®èi tîng kÕ to¸n
CPSX lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô vµ dÞch vô theo ®èi tîng ®· x¸c
®Þnh.
1.1.4. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX lµ c¸ch thøc kÕ to¸n sö dông ®Ó tËp hîp, ph©n
lo¹i c¸c kho¶n CPSX ph¸t sinh trong kú theo c¸c ®èi tîng chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.
Tïy thuéc vµo kh¶ n¨ng quy n¹p cña chi phÝ vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ, kÕ to¸n ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp CPSX mét c¸ch thÝch hîp. T¹i c¸c
Doanh nghiÖp thêng sö dông hai ph¬ng ph¸p sau ®©y:
1.1.4.1. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó tËp hîp c¸c lo¹i CPSX riªng biÖt. Theo
Hå ThÞ H¬ng
3
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
ph¬ng ph¸p nµy chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp liªn quan ®Õn ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ nµo th× chi phÝ sÏ ®îc tËp hîp, quy n¹p trùc tiÕp cho ®èi tîng ®ã. Do ®ã
cã thÓ c¨n cø vµo chøng tõ ban ®Çu ®Ó h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®èi t îng chÞu
chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao nªn cÇn ¸p dông tèi ®a ®iÒu kiÖn cho
phÐp.
1.1.4.2. Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ gi¸n tiÕp, c¸c chi phÝ
liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh mµ kÕ to¸n kh«ng thÓ
tËp hîp trùc tiÕp chi phÝ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. Theo ph¬ng
ph¸p nµy kÕ to¸n tËp hîp chung c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng, sau ®ã
thùc hiÖn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng kÕ to¸n riªng biÖt theo tiªu thøc ph©n bæ phï
hîp. ViÖc ph©n bæ tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau:
- X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo c«ng thøc:
C
H =
T
Trong ®ã: C lµ tæng chi phÝ ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng
T lµ tæng ®èi tîng tiªu chuÈn ph©n bæ cña c¸c ®èi tîng cÇn ph©n
bæ
- X¸c ®Þnh chi phÝ cÇn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp cô thÓ:
Ci = H x Ti
Trong ®ã: Ci lµ phÇn chi phÝ ph©n bæ cho ®èi tîng i
Ti lµ ®èi tîng tiªu chuÈn cÇn ph©n bæ i
Víi ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp, møc ®é chÝnh x¸c cña CPSX tÝnh cho
®èi tîng tËp hîp CPSX phô thuéc vµo tÝnh hîp lý cña tiªu chuÈn ph©n bæ ®îc lùa
chän. ViÖc x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ cã thÓ x¸c ®Þnh riªng rÏ theo tõng
néi dung chi phÝ cÇn ph©n bæ. Khi ®ã ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo tõng néi
dung chi phÝ nµy hoÆc còng cã thÓ x¸c ®Þnh chung cho tÊt c¶ c¸c chi phÝ cÇn ph©n
bæ. ViÖc x¸c ®Þnh tiªu chuÈn ph©n bæ tïy thuéc vµo ®Æc thï cô thÓ cña Doanh
nghiÖp.
1.1.5. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ph¬ng
ph¸p kª khai thêng xuyªn.
1.1.5.1. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
* Néi dung:
CPNVLTT lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ vÒ NVL chÝnh, nöa thµnh phÈm
Hå ThÞ H¬ng
4
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
mua ngoµi, vËt liÖu phô… sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc
hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. CPNVLTT thùc tÕ trong kú ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo c¸c
yÕu tè:
- TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp xuÊt dïng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong kú
- TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp cßn l¹i ®Çu kú
- TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp cßn l¹i cuèi kú
- TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã).
CPNVLTT thùc tÕ trong kú ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
Chi phÝ NVL
TrÞ gi¸ NVL
TrÞ gi¸ NVL
TrÞ gi¸ NVL
TrÞ gi¸ phÕ
trùc tiÕp thùc = trùc tiÕp
+ trùc tiÕp xuÊt - trùc tiÕp cßn - liÖu thu håi
cßn
tÕ trong kú
l¹i ®Çu kú
dïng trong kú
l¹i cuèi kú
(nÕu cã)
* Chøng tõ kÕ to¸n sö dông:
Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ vÒ NVL trùc tiÕp, kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c
chøng tõ sau ®Ó h¹ch to¸n:
- PhiÕu xuÊt kho (MÉu 02-VT)
- PhiÕu nhËp kho (MÉu 01-VT)
- PhiÕu b¸o vËt t cßn l¹i cuèi kú (MÉu sè 04-VT)
- B¶ng kª mua hµng (MÉu sè 06-VT)
- B¶ng ph©n bæ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô (MÉu 07-VT)
- C¸c chøng tõ liªn quan kh¸c…
* Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông:
§Ó tiÖn cho viÖc theo dâi c¸c kho¶n CPNVLTT kÕ to¸n sö dông TK621
“Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng
®èi tîng h¹ch to¸n CPSX (Ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, c«ng viÖc, s¶n phÈm…)
TK621 cã kÕt cÊu:
- Bªn Nî: TËp hîp CPNVLTT xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm
hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô.
- Bªn Cã: + Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng kh«ng hÕt
+ TrÞ gi¸ cña phÕ liÖu thu håi (nÕu cã)
+ KÕt chuyÓn CPNVLTT sö dông cho s¶n xuÊt trong kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
+ KÕt chuyÓn CPNVLTT vît trªn møc b×nh thêng
- TK621 kh«ng cã sè d cuèi kú.
S¬ ®å kÕ to¸n CPNVLTT theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë
phÇn phô lôc – s¬ ®å 01)
1.1.5.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Hå ThÞ H¬ng
5
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc
tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô bao gåm: TiÒn
l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§
theo sè tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
CPNCTT s¶n xuÊt thêng ®îc tÝnh vµo ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Trêng hîp CPNCTT liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n ®îc trùc tiÕp
nh: tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp th× cã thÓ tËp hîp chung sau ®ã chän tiªu
thøc thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Tiªu
chuÈn ®Ó ph©n bæ CPNCTT cã thÓ lµ: ®Þnh møc tiÒn l¬ng cña tõng ®èi tîng hoÆc
kÕ ho¹ch hoÆc giê c«ng thùc tÕ, hay khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt, tïy theo ®iÒu
kiÖn cô thÓ.
§Ó theo dâi CPNCTT kÕ to¸n sö dông TK622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng h¹ch to¸n CPSX.
TK 622 cã kÕt cÊu:
- Bªn Nî: TËp hîp CPNCTT s¶n xuÊt s¶n phÈm, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô
ph¸t sinh
- Bªn Cã: + KÕt chuyÓn CPNCTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
+ KÕt chuyÓn CPNCTT vît trªn møc b×nh thêng
- TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú.
S¬ ®å h¹ch to¸n CPNCTT theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem
ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 02)
1.1.5.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô qu¶n lý vµ s¶n xuÊt g¾n
liÒn víi tõng ph©n xëng s¶n xuÊt. CPSXC lµ chi phÝ tæng hîp bao gåm: Chi phÝ
nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ vËt liÖu vµ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao
TSC§ dïng ë ph©n xëng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
dïng ë ph©n xëng.
CPSXC ®îc tËp hîp theo tõng ph©n xëng hoÆc bé phËn s¶n xuÊt kinh
doanh. ViÖc tËp hîp ®îc thùc hiÖn hµng th¸ng vµ cuèi mçi th¸ng kÕ to¸n tiÕn
hµnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn vµo ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ.
KÕ to¸n sö dông TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung” ®Ó kÕ to¸n tËp hîp vµ
ph©n bæ CPSXC.
TK 627 cã kÕt cÊu:
- Bªn Nî: TËp hîp CPSXC thùc tÕ ph¸t sinh trong kú
- Bªn Cã: + C¸c kho¶n ghi gi¶m CPSXC
+ KÕt chuyÓn CPSXC ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
Hå ThÞ H¬ng
6
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
- TK 627 kh«ng cã sè d cuèi kú do ®· kÕt chuyÓn hay ph©n bæ hÕt cho c¸c
lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô vµ ®îc chi tiÕt thµnh 6 tµi kho¶n cÊp 2:
+ TK 6271 “Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng”
+ TK 6272 “Chi phÝ vËt liÖu”
+ TK 6273 “Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt”
+ TK 6274 “Chi phÝ khÊu hao TSC§”
+ TK 6277 “Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi”
+ TK 6278 “Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c”.
Do CPSXC cã liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng ( s¶n phÈm,
dÞch vô) theo tiªu thøc phï hîp, theo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt thùc tÕ, sè
giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
§èi víi CPSXC biÕn ®æi, kÕ to¸n sÏ ph©n bæ hÕt cho lîng s¶n phÈm, dÞch
vô hoµn thµnh theo c«ng thøc:
Tæng biÕn phÝ s¶n xuÊt
Møc biÕn phÝ s¶n
Tæng tiªu thøc
chung cÇn ph©n bæ
xuÊt chung
Tæng tiªu thøc ph©n
=
x
ph©n bæ cña
ph©n bæ cho
bæ
tõng ®èi tîng
tõng ®èi tîng
cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
§èi víi ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung, trong trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ
cao h¬n møc c«ng suÊt b×nh thêng (møc c«ng suÊt b×nh thêng lµ møc s¶n phÈm
®¹t ®îc ë møc trung b×nh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng) th× ®Þnh phÝ s¶n
xuÊt chung ®îc ph©n bæ cho sè s¶n phÈm theo c«ng thøc:
Tæng ®Þnh phÝ s¶n
xuÊt
Møc ®Þnh phÝ s¶n
Tæng tiªu thøc
chung
cÇn
ph©n
bæ
xuÊt chung ph©n bæ
ph©n bæ cña
Tæng tiªu thøc ph©n
=
x
cho tõng ®èi tîng
tõng ®èi tîng
bæ
cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
Trêng hîp møc s¶n xuÊt ra nhá h¬n møc c«ng suÊt b×nh thêng th× phÇn
®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ph©n bæ theo c«ng suÊt b×nh thêng trong ®ã sè ®Þnh
phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho lîng s¶n phÈm chªnh lÖch thùc tÕ so víi møc b×nh
thêng ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng tiªu thô (cßn gäi lµ ®Þnh phÝ s¶n xuÊt chung
kh«ng ph©n bæ). C«ng thøc ph©n bæ:
Tæng ®Þnh phÝ s¶n
Møc ®Þnh phÝ s¶n
xuÊt
Tæng tiªu thøc
xuÊt chung ph©n bæ
chung cÇn ph©n bæ
ph©n bæ cña
Tæng tiªu thøc ph©n
cho møc s¶n phÈm =
x
tõng ®èi tîng
bæ
thùc tÕ
cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
Møc CPSXC tÝnh cho phÇn chªnh lÖch s¶n phÈm thùc tÕ víi c«ng suÊt b×nh
Hå ThÞ H¬ng
7
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
thêng sÏ tÝnh nh sau:
Møc ®Þnh phÝ s¶n
Tæng ®Þnh phÝ
Møc ®Þnh phÝ s¶n
xuÊt chung (kh«ng ph©n bæ) = s¶n xuÊt chung x xuÊt chung ph©n bæ
tÝnh cho lîng SP chªnh lÖch
cÇn ph©n bæ
cho møc SP thùc tÕ
S¬ ®å h¹ch to¸n CPSXC theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë
phÇn phô lôc – s¬ ®å 03).
Sau khi ®· tËp hîp riªng cho tõng kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh vµ kÕt chuyÓn
ph©n bæ chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh. Theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn, KÕ to¸n
sö dông TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” ®Ó tËp hîp chi phÝ cho
toµn ph©n xëng ®ång thêi më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸.
S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 04).
1.1.6. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª
®Þnh kú
Nh÷ng Doanh nghiÖp sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú thêng lµ nh÷ng
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi quy m« nhá, Ýt chñng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa, KÕ to¸n
sö dông TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt” ®Ó tËp hîp CPSX cho toµn Doanh nghiÖp vµ
chØ sö dông cho TK 154 “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang” ®Ó kÕt chuyÓn
CPSX dë dang cuèi kú, sang kú sau l¹i kÕt chuyÓn TK 631 tiÕp tôc tÝnh gi¸.
TK 154, TK 631 cóng ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸.
S¬ ®å h¹ch to¸n tµi kho¶n gi¸ thµnh s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª
®Þnh kú (Xem ë phÇn phô lôc – s¬ ®å 05).
1.1.7. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lóc nµo Doanh nghiÖp còng s¶n xuÊt
ra nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh mµ cßn cã c¶ nh÷ng s¶n phÈm dë dang. Nã thêng
xen gi÷a c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt, cuèi th¸ng hay cuèi quý. S¶n phÈm dë dang kµ
khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®ang n»m
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ
®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang hîp lý sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn
tÝnh trung thùc, hîp lý cña gi¸ thµnh. MÆc dï vËy, viÖc tÝnh to¸n s¶n phÈm dë
dang còng rÊt phøc t¹p, nã phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng Doanh
nghiÖp. CPSX s¶n phÈm dë dang cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ theo mét trong c¸c ph¬ng
ph¸p sau:
1.1.7.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ tÝnh phÇn chi phÝ NVL
chÝnh trùc tiÕp hoÆc CPNVLTT, cßn CPNCTT vµ CPSXC th× tÝnh cho c¶ s¶n
Hå ThÞ H¬ng
8
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
phÈm hoµn thµnh. MÆt kh¸c, khi tÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy, ®Ó ®¬n gi¶n gi¶m bít
khèi lîng tÝnh to¸n, KÕ to¸n thêng sö dông quan niÖm CPNVLTT hoÆc
CPNVLTT bá hÕt mét lÇn ngay tõ ®Çu quy tr×nh s¶n phÈm. V× vËy, gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú ®îc tÝnh:
Gi¸ trÞ s¶n phÈm
Chi phÝ ph¸t sinh
Gi¸ trÞ
+
Sè lîng s¶n
dë dang ®Çu kú
trong kú
s¶n phÈm
=
x phÈm dë dang
dë dang
Sè lîng s¶n phÈm
Sè lîng s¶n phÈm
cuèi kú
+
cuèi kú
hoµn thµnh
dë dang cuèi kú
Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ SPDD theo CPNVLTT ®¬n gi¶n nhng ®é chÝnh x¸c
kh«ng cao, chØ nªn ¸p dông ®èi víi Doanh nghiÖp cã CPNVLTT chiÕm tû träng
lín, khèi lîng SPDD cuèi kú Ýt vµ kh«ng biÕn ®éng nhiÒu so víi ®Çu kú.
1.1.7.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, ph¶i tÝnh to¸n tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ SPDD
vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
Sau ®ã x¸c ®Þnh tõng kho¶n môc chi phÝ cho SPDD.
§èi víi kho¶n môc chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (nh NVL trùc
tiÕp, NVL chÝnh trùc tiÕp) th× tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh vµ SPDD nh sau:
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt
Gi¸ trÞ s¶n
+
cña SPDD ®Çu kú
ph¸t sinh trong kú
Sè lîng s¶n
xuÊt SPDD =
x
Sè lîng s¶n phÈm
Sè lîng SPDD
phÈm quy ®æi
cuèi kú
+
hoµn thµnh
quy ®æi
Trong ®ã:
Sè lîng s¶n phÈm quy ®æi = Sè lîng SPDD x % hoµn thµnh
KÕt qu¶ tÝnh theo ph¬ng ph¸p nµy cã tÝnh chÝnh x¸c cao nhng ph¶i mÊt
nhiÒu thêi gian, khèi lîng tÝnh to¸n lín vµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é chÕ biÕn
hoµn thµnh cña SPDD. Thêng ¸p dông víi nh÷ng s¶n phÈm cã chi phÝ NVL
kh«ng lín, khèi lîng SPDD cuèi kú nhiÒu vµ biÕn ®éng lín so víi ®Çu kú.
1.1.7.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc
§èi víi c¸c Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc hÖ thèng ®Þnh møc vµ dù to¸n
chi phÝ cho tõng lo¹i s¶n phÈm th× Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p
®¸nh gi¸ SPDD theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n c¨n cø vµo khèi lîng SPDD, møc ®é hoµn
thµnh cña SPDD ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ trÞ SPDD theo chi phÝ ®Þnh
møc.
1.2. KÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm
Gi¸ thµnh s¶n phÈm (Zsp) lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt hãa cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n
Hå ThÞ H¬ng
9
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n
xuÊt kinh doanh, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông cña c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng
tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c gi¶i
ph¸p tæ chøc kinh tÕ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ mµ Doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m
n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ thÊp chi phÝ vµ t¨ng lîi
nhuËn cho Doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh cßn lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã chøc n¨ng quan träng trong viÖc x¸c
®Þnh gi¸ b¸n cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §Þnh gi¸ s¶n phÈm b¸n ra ph¶i lµm sao
bï ®¾p ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¬n thÕ n÷a lµ ph¶i cã l·i. Do ®ã, gi¸ thµnh ®îc
coi lµ yÕu tè quan träng trong rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng tíi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n
cña s¶n phÈm ®ã trªn thÞ trêng.
1.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau nhng ®Ó gióp cho viÖc
nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt s¶n phÈm, KÕ to¸n chia lµm hai lo¹i chñ yÕu sau:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Lµ lo¹i gi¸ thµnh bao gåm toµn bé chi phÝ tÝnh cho
s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt bao gåm c¸c lo¹i CPSX sau:
CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC.
- Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô: Lµ lo¹i gi¸ thµnh bao gåm
gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ ngoµi gi¸ thµnh s¶n xuÊt nh: CPBH, CPQLDN tÝnh
cho s¶n phÈm tiªu thô.
Gi¸ thµnh
Chi phÝ qu¶n
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt
Chi phÝ
toµn bé cña
=
+
lý doanh
+
cña s¶n phÈm
b¸n hµng
s¶n phÈm
nghiÖp
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia thµnh ba lo¹i nh sau:
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së
CPSX kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Bé phËn kÕ ho¹ch cña Doanh nghiÖp
tÝnh to¸n gi¸ thµnh nµy vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
chÕ t¹o s¶n phÈm.
+ Gi¸ thaµh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh
møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Thêng viÖc ®Þnh gi¸
nµy ®îc tiÕn hµnh ë bé phËn kÕ ho¹ch th«ng qua c¸c dù to¸n tríc khi chÝnh thøc
s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm.
+ Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn cë së sè liÖu CPSX thùc tÕ ®·
ph¸t sinh ®îc tËp hîp trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra trong kú.
Hå ThÞ H¬ng
10
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
ChØ khi nµo kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm gi¸ thµnh thùc tÕ
míi tÝnh to¸n ®îc.
1.2.3. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh.
* §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô
mµ Doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸
thµnh ®¬n vÞ.
NÕu Doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc
x¸c ®Þnh lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. NÕu Doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t
th× tõng lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. §èi víi quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh cuèi
cïng cña quy tr×nh c«ng nghÖ, cßn c¸c Doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt vµ chÕ biÕn phøc t¹p th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë
tõng giai ®o¹n vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë tõng giai ®o¹n, c«ng nghÖ cuèi cïng vµ
còng cã thÓ lµ tõng bé phËn, tõng chi tiÕt s¶n phÈm vµ s¶n phÈm ®· l¾p r¸p hoµn
thµnh.
* Kú tÝnh gi¸ thµnh
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý ®Ó chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm cña Doanh nghiÖp
dùa trªn ®Æc ®iÓm cña viÖc s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ th¸ng, quý, n¨m.
1.2.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph¬ng ph¸p
®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tóy, kü thuËt tÝnh
to¸n chi phÝ cho tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh, tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn tæ chøc, yªu
cÇu qu¶n lý vµ quy tr×nh s¶n xuÊt mµ Doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sau:
1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ( ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n)
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh b»ng c¸ch c¨n cø trùc tiÕp
vµo CPSX ®· tËp hîp ®îc theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n CPSX trong kú vµ gi¸ trÞ SPDD
®Çu kú, cuèi kú ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Tæng gi¸
thµnh thùc tÕ
cña s¶n phÈm
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
thùc tÕ
Hå ThÞ H¬ng
Chi phÝ s¶n
Chi phÝ s¶n
=
xuÊt cña
+
xuÊt ph¸t
SPDD ®Çu kú
sinh trong kú
=
-
Chi phÝ s¶n xuÊt
cña SPDD cuèi
kú
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ
Khèi lîng (sè lîng) s¶n phÈm thùc tÕ nhËp kho
11
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng s¶n phÈm cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt ®¬n gi¶n, khÐp kÝn, tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n, ®èi t îng
tÝnh gi¸ thµnh t¬ng ®èi phï hîp víi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸
thµnh hµng th¸ng ph¶i phï hîp víi kú b¸o c¸o.
1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng
Theo ph¬ng ph¸p nµy gi¸ thµnh ®îc tÝnh riªng biÖt theo tõng ®¬n ®Æt hµng nªn
viÖc tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ ph¶i biÕt ®îc chi tiÕt hãa theo tõng ®¬n ®Æt hµng.
Gi¸ thµnh cña tõng ®¬n ®Æt hµng lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh kÓ tõ lóc b¾t
®Çu thùc hiÖn cho ®Õn lóc hoµn thµnh ®¬n ®Æt hµng theo ®óng tiªu chuÈn kü
thuËt, ®îc tháa thuËn trong hîp ®ång s¶n xuÊt.
1.2.4.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô.
Theo ph¬ng ph¸p nµy ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh, KÕ to¸n ph¶i lo¹i
trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
§Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, CPSX cña s¶n phÈm phô cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh
theo chi phÝ íc tÝnh, hoÆc dùa vµo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm phô sau khi trõ ®i lîi nhuËn
®Þnh møc.
CPSX cña s¶n phÈm phô theo tõng kho¶n môc ®îc x¸c ®Þnh:
CPSX cña s¶n phÈm phô
Kho¶n môc chi
Tû träng CPSX
=
x
theo tõng kho¶n môc
phÝ
cña s¶n phÈm phô
Trong ®ã:
Tû träng CPSX cña s¶n
CPSX cña s¶n phÈm phô
= Tæng CPSX ph¸t sinh trong kú x 100
phÈm phô
1.2.4.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè
§Çu tiªn, KÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ
s¶n phÈm gèc. Tõ ®ã dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n
phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n
phÈm.
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
=
phÈm i (Zi)
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n
phÈm gèc (Zo)
x
HÖ sè quy ®æi
s¶n phÈm i (Hi)
Trong ®ã:
Sè lîng s¶n phÈm gèc
(Qo)
Hå ThÞ H¬ng
=
Sè lîng s¶n
phÈm i (Qi)
12
x
HÖ sè quy ®æi
s¶n phÈm i (Hi)
Líp: 1LT0307T
Trêng §¹i häc Kinh doanh vµ C«ng nghÖ Hµ Néi
Tæng gi¸ thµnh
Tæng chi phÝ
Gi¸ trÞ SPDD
Gi¸ trÞ SPDD
s¶n xuÊt cña c¸c =
+ s¶n xuÊt ph¸t ®Çu kú
cuèi kú
lo¹i s¶n phÈm
sinh trong kú
1.2.4.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ
C¨n cø vµo tû lÖ chi phÝ gi÷a CPSX thùc tÕ vµ CPSX kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh
møc) KÕ to¸n sÏ tÝnh vµo gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i.
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
Gi¸ thµnh thùc
Tû lÖ gi÷a chi phÝ thùc tÕ vµ
(hoÆc ®Þnh møc) ®¬n
tÕ ®¬n vÞ s¶n
=
x chi phÝ kÕ ho¹ch (®Þnh møc)
vÞ thùc tÕ SP tõng
phÈm tõng lo¹i
cña tÊt c¶ c¸c lo¹i SP
lo¹i
1.2.4.6. Ph¬ng ph¸p gi¸ thµnh ph©n bíc
1.2.4.6.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh
phÈm.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh cña nöa thµnh
phÈm cña bíc tríc ( hay giai ®o¹n 1) vµ tËp hîp CPSX cña bíc tiÕp theo ( hay
giai ®o¹n 2) ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm giai ®o¹n sau, cø thÕ lÇn
lît cho ®Õn bíc cuèi cïng sÏ tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm.
1.2.4.6.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh cña nöa
thµnh phÈm.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, KÕ to¸n x¸c ®Þnh phÇn CPSX cña tõng giai ®o¹n
n»m trong thµnh phÈm theo tõng kho¶n môc chi phÝ sau ®ã tæng céng song song
tõng kho¶n môc chi phÝ cña tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt n»m trong thµnh phÈm th× sÏ
tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm.
Hå ThÞ H¬ng
13
Líp: 1LT0307T
- Xem thêm -