Tài liệu Kế toán quản trị chi phí tại công ty bảo hiểm bưu điện thừa thiên huế

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN ́ h tê ́H uê -------------- ̣c K in KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ho KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY ươ ̀n g Đ ại BẢO HIỂM BƯU ĐIỆN THỪA THIÊN HUẾ Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: LÂM NỮ HOÀNG LINH TS. HỒ THỊ THÚY NGA Tr Lớp: K49A KẾ TOÁN Khóa: 2015 - 2019 HUẾ, 12/2018 LỜI CẢM ƠN Bằng tất cả tấm lòng, em muốn bày tỏ lòng biết hơn đến với những người đã giúp em hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này. Lời đầu tiên, em xin cám ơn cô TS. Hồ Thị Thúy Nga vì đã dành thời gian và ́ uê tâm huyết hướng dẫn, giải đáp thắc mắc và tạo mọi điều kiện để em hoàn thành khóa ́H luận tốt nghiệp. Tiếp theo, em xin gửi lời cảm ơn đến Qúy thầy cô trường Đại học Kinh tế Huế, tê Đại học Huế nói chung và thầy cô thuộc Khoa Kế toán – Kiểm toán nói riêng đã tận h tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức cũng như những kinh nghiệm trong cuộc in sống. ̣c K Bên cạnh đó, em xin chân thành cảm ơn Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế nói chung và các anh chị thuộc phòng Kế toán tổng hợp, phòng Quản lý ho nghiệp vụ nói riêng đã quan tâm, giúp đỡ và tạo nhiều cơ hội cho em tiếp xúc với các công việc thực tế. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Giám đốc công ty ại Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế, anh Nguyễn Định Khoa đã tạo điều kiện để em Đ được thực tập tại Quý công ty, anh Nguyễn Hiếu, chị Hoàng Thị Thu Dung – hai g người hướng dẫn trực tiếp em tại công ty trong suốt thời gian qua. ươ ̀n Cuối cùng, con xin gửi lời cảm ơn chân thành đến cha mẹ, người đã có công sinh thành, dạy dỗ con nên người. Cảm ơn các anh chị, bạn bè đã luôn giúp đỡ và cổ Tr vũ tinh thần cho em trong suốt thời gian thực hiện đề tài này. Mặc dù em đã nổ lực để hoàn thành đề tài với tất cả năng lực, sự nhiệt tình của mình, tuy nhiên khóa luận không tránh khỏi những thiết sót, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu từ Qúy Thầy Cô. Huế, ngày 31 tháng 12 năm 2018. Sinh viên thực hiện Lâm Nữ Hoàng Linh. MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.................................................................................2 2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể: ..................................................................................2 2.3. Câu hỏi nghiên cứu: ..............................................................................................3 ́H ́ Mục tiêu nghiên cứu chung: ..................................................................................2 uê 2.1. tê 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................................3 4. Các phương pháp nghiên cứu ...................................................................................4 Phương pháp thu thập số liệu: ...............................................................................4 4.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu:................................................................5 in h 4.1. ̣c K 5. Cấu trúc đề tài: Gồm 3 phần .....................................................................................5 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................7 ho CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ........................................7 Tổng quan về kế toán quản trị ...............................................................................7 Đ 1.1. ại CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP....................................................................7 Khái niệm về kế toán quản trị ............................................................................7 1.1.2. Bản chất của kế toán quản trị.............................................................................9 1.1.4. Chức năng của kế toán quản trị..........................................................................9 Tổ chức bộ máy kế toán quản trị .....................................................................11 Kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp.......................................................13 Tr 1.2. ươ ̀n 1.1.3. g 1.1.1. 1.2.1. Khái niệm chi phí.............................................................................................13 1.2.2. Phân loại chi phí...............................................................................................14 1.2.3. Khái niệm kế toán quản trị chi phí...................................................................21 1.2.4. Nội dung kế toán quản trị chi phí.....................................................................22 1.2.4.1. Nhận diện và phân loại chi phí .....................................................................23 1.2.4.2. Xây dựng định mức và dự toán chi phí. .......................................................23 1.2.4.3. Kế toán chi phí hoạt động và tính giá thành sản phẩm.................................23 1.2.4.4. Phân tích biến động chi phí ..........................................................................24 1.2.4.5. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí.......................................26 1.2.4.6. Phân tích thông tin chi phí............................................................................26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ...........................31 CHI PHÍ TẠI CÔNG TY BẢO HIỂM BƯU ĐIỆN THỪA THIÊN HUẾ...................31 2.1. Tổng quan về công ty .............................................................................................31 2.1.1. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển...........................................................31 ́ uê 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và ngành nghề kinh doanh ...............................................32 ́H 2.1.2.1. Chức năng.........................................................................................................32 tê 2.1.2.2. Nhiệm vụ ..........................................................................................................33 2.1.2.3. Ngành nghề kinh doanh....................................................................................33 in h 2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ...........................................................................34 2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán công ty ..............................................................45 ̣c K 2.1.4.1. Tổ chức bộ máy kế toán tại công ty .................................................................45 2.1.4.2. Tổ chức công tác kế toán..................................................................................46 Nguyên tắc ghi nhận doanh thu, chi phí và thu nhập ...................................48 ho 2.3.2.2. ại 2.1.5. Tình hình nguồn lực công ty giai đoạn 2015 – 2017...........................................50 Đ 2.1.5.1. Tình hình lao động............................................................................................50 2.1.5.3. Tình hình kinh doanh........................................................................................59 ươ ̀n g 2.2. Thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. .....................................................................................................................61 2.2.1. Thực trạng nhận diện và phân loại chi phí ..........................................................61 Tr 2.2.2. Thực trạng xây dựng định mức và dự toán chi phí. ............................................65 2.2.5. Thực trạng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí .........................................73 2.2.6. Thực trạng phân tích thông tin chi phí ................................................................74 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TẠI CÔNG TY .......................................................................................84 3.1. Đánh giá công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế ......................................................................................................................84 3.1.1. Những kế quả đạt được........................................................................................84 3.1.2. Những điểm hạn chế............................................................................................84 3.2. Nguyên nhân dẫn đến việc chưa áp dụng tốt kế toán quản trị chi phí tại Công ty.85 3.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế.............................................................................87 3.2.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí. ....................87 3.2.2. Một số giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí. ....88 3.2.2.1. Thay đổi nhận thức của ban Giám đốc về tầm quan trọng của kế toán quản trị. ́ uê .......................................................................................................................................88 ́H 3.2.2.2. Hoàn thiện nhận diện và phân loại chi phí .......................................................88 tê 3.2.2.3. Hoàn thiện xây dựng định mức và dự toán chi phí ..........................................92 3.2.2.4. Đào tạo nguồn lực đảm nhiệm vai trò của một người kế toán quản trị. ...........92 in h 3.2.2.5. Hoàn thiện phân tích biến động chi phí:...........................................................93 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.....................................................................94 ̣c K 1. Kết luận...................................................................................................................94 2. Kiến nghị.................................................................................................................95 ho TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................96 ại PHỤ LỤC 1 ......................................................................................................................i Tr ươ ̀n g Đ PHỤ LỤC 2 .....................................................................................................................v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế GTGT Giá trị giá tăng KPCĐ Kinh phí công đoàn KTQT Kế toán quản trị KTTC Kế toán tài chính NCTT Nhân công trực tiếp NVL Nguyên vật liệu NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp Tài sản cố định ươ ̀n g Đ TSCĐ Tr ́H tê h in ̣c K ho Tài khoản ại TK SXC ́ Bảo hiểm thất nghiệp uê BHTN Sản xuất chung DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán quản trị.........................................................12 Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ của chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp với đối tượng chịu chi phí ..16 Sơ đồ 1.3: Sơ đồ tổng quan phân loại chi phí trong quá trình sản xuất ........................21 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy Công ty PTI Thừa Thiên Huế. .................................34 ́ uê Sơ đồ 2.2: Sơ đồ bộ máy kế toán công ty PTI Thừa Thiên Huế. ..................................45 ́H Sơ đồ 2.3. Sơ đồ hạch toán chi phí môi giới bảo hiểm..................................................63 Tr ươ ̀n g Đ ại ho ̣c K in h tê Sơ đồ 2.4. Sơ đồ hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp ............................................64 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Bảng thể hiện tình hình lao động của công ty giai đoạn 2015 – 2017..........51 Bảng 2.2. Tình hình tài sản công ty PTI Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015 – 2017 .......54 Bảng 2.3. Tình hình nguồn vốn công ty PTI Thừa Thiên Huế giai đoạn 2015 – 2017.57 Bảng 2.4. Tình hình doanh thu công ty PTI Thừa Thiên Huế giai đoạn 2016 – 2017..60 ́ uê Bảng 2.5. Kế hạch kinh doanh của Công ty PTI Thừa Thiên Huế năm 2017…….......45 ́H Bảng 2.6. Chi phí chuẩn được xây dựng .......................................................................70 Bảng 2.7. Biến động chi phí…………………………………………………………..47 Tr ươ ̀n g Đ ại ho ̣c K in h tê Bảng 3.1. Bảng phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động .................89 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay có rất nhiều loại hình doanh nghiệp trên khắp đất nước Việt Nam được thành lập và phát triển ngày càng mạnh mẽ. Cùng với đó là sự tác động của công nghệ, sự toàn cầu hóa và sự tập trung quyền lực đã tạo ra môi trường kinh doanh mới. ́ uê Môi trường kinh doanh này được đặc trưng bởi sự thay đổi nhanh chóng và cạnh tranh khốc liệt. Làm thế nào để tồn tại và phát triển giữa hàng nghìn doanh nghiệp và trong ́H môi trường kinh doanh mới như hiện nay? Đó chính là những áp lực rất lớn mà nhà tê quản lý đang phải đối mặt trong việc quản lý hoạt động của một tổ chức. h Trong sáu yếu tố cơ bản (tiền bạc, máy móc thiết bị, nguyên vật liệu, nhân lực, in marketing, quản lý) trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì quản lý ̣c K là yếu tố quan trọng nhất. Cái hay của quản trị đó là cùng với các điều kiện về con người và về vật chất kỹ thuật như nhau nhưng quản trị lại có thể khai thác khác nhau, ho đem lại hiệu quả kinh tế khác nhau. Nói cách khác, với những điều kiện về nguồn lực như nhau, quản lý tốt sẽ phát huy có hiệu quả những yếu tố nguồn lực đó, đưa lại ại những kết quả kinh tế - xã hội mong muốn, còn quản lý tồi sẽ không khai thác được, Đ thậm chí làm tiêu tan một cách vô ích những nguồn lực có được, dẫn đến tổn thất. g Trên thực tế, các nhà quản lý ở tất cả các tổ chức đều dựa vào thông tin kế toán, ươ ̀n nhất là thông tin kế toán quản trị để ra quyết định, lập kế hoạch, điều hành và kiểm soát hoạt động của tổ chức và thông tin kế toán quản trị chi phí là một trong những Tr nguồn thông tin kế toán như vậy. Muốn quản trị chi phí hiệu quả thì việc tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị chi phí trong mỗi doanh nghiệp là công việc vô cùng cần thiết giúp nhà quản lý được cung cấp đầy đủ thông tin một cách kịp thời, đặc biệt thực trạng tài chính doanh nghiệp, từ đó ra quyết định và kiểm soát chi phí. Ở Việt Nam nói chung và địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng, kế toán quản trị là một lĩnh vực còn khá mới mẻ, việc triển khai ứng dụng trong các doanh nghiệp chưa được quan tâm đúng mức. Qua quá trình thực tập tại công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế, tác giả nhận thấy hiện nay công ty chỉ mới tập trung vào kế toán tài SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 1 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga chính, sự nhận thức và hiểu biết và kế toán quản trị còn khá mới mẻ, chưa được thực hiện một cách khoa học như sau: Thứ nhất, công ty chưa quan tâm tới việc lập dự toán linh hoạt, chủ yếu tập trung vào kế hoạch kinh doanh, quan tâm đến doanh thu kiếm vào nhiều hơn. Thứ hai, việc lập báo cáo chi phí và phân tích chi phí phục vụ kiểm soát chưa được công ty quan tâm đúng mức. ́ uê Thứ ba, sử dụng thông tin kế toán quản trị chi phí phục vụ cho việc ra quyết ́H định thực hiện còn đơn giản dẫn đến việc kiểm soát chi phí không hiệu quả. tê Đa số các bài nghiên cứu trước đây đề cập đến chi phí trong doanh nghiệp sản h xuất thuộc các ngành xây dựng, may mặc, bia, bánh kẹo…còn trong bài nghiên cứu in này, lĩnh vực mà tác giả lựa chọn là công ty kinh doanh dịch vụ (ngành bảo hiểm). ̣c K Hơn nữa, hầu hết các bài khóa luận đi trước tập trung nghiên cứu vận dụng kế toán quản trị cho doanh nghiệp có quy mô lớn, còn đối tượng doanh nghiệp chủ yếu tác giả ho hướng đến trong bài nghiên cứu này là doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Dựa vào tình hình thực tế và “khoảng trống” nghiên cứu của ại những tác giả đi trước, tôi đã chọn đề tài: “Kế toán quản trị chi phí tại công ty Bảo Đ hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế” làm đề tài tốt nghiệp cuối khóa. g 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ươ ̀n 2.1.Mục tiêu nghiên cứu chung: Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty Bảo Tr hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế, từ đó đưa ra một số giải pháp để nâng cao mức độ áp dụng lĩnh vực kế toán quản trị vào công ty, đồng thời cải thiện được khả năng kiểm soát tốt chi phí tại công ty. 2.2.Mục tiêu nghiên cứu cụ thể: Tổng hợp và hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về kế toán quản trị chi phí để làm khung lý thuyết cho vấn đề nghiên cứu. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 2 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga Nghiên cứu thực trạng kế tóan chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. Phân tích đánh giá những mặt ưu và những mặt hạn chế trong công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty, góp phần cải thiện việc cung cấp thông tin kế toán cho bộ máy quản lý trong ́ uê quá trình hoạt động và điều hành công ty. ́H 2.3.Câu hỏi nghiên cứu: tê Đề tài được thực hiện, tìm hiểu dựa trên những câu hỏi cơ bản sau: (1) Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế là gì? h (2) Công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty đang gặp những khó khăn gì? (3) in Những vấn đề làm được và chưa làm được của công tác kế toán quản trị chi phí của ̣c K công ty là gì? (4) Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty? (5) Những giải pháp nào khả thi để đưa ra nhằm nâng cao hiệu ho quả công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty? ại 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đ Đối tượng nghiên cứu: hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí tại công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. ươ ̀n g Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện tập trung vào các chi phí xuất Tr hiện tại công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế đó là: - Chi phí bảo hiểm. - Chi phí nhân công trực tiếp - Chi phí quản lý doanh nghiệp. Phạm vi thời gian:  Dữ liệu thứ cấp: Các thông tin thứ cấp được thu thập trong giai đoạn từ năm 2015 – 2017. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 3 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga  Dữ liệu sơ cấp: Nghiên cứu được thực hiện trong thời gian từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2018. 4. Các phương pháp nghiên cứu 4.1.Phương pháp thu thập số liệu: Thu thập thông tin thứ cấp: Là phương pháp thu thập những tài liệu sẵn có trên sách, giáo trình, báo, các văn bản pháp luật đã được các chức năng thẩm định, kiểm ́ uê tra, ban hành. Đó là việc thu thập thông tin chung về tình hình hoạt động của công ty. ́H Thu thập những thông tin đã được kiểm duyệt trong các báo cáo của công ty: Kế hoạch tê doanh thu và thực tế thu chi của công ty, báo cáo cân đối tài khoản chi tiết. h  Thông tin cần thu thập in - Quá trình hình thành và phát triển của công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên ̣c K Huế. - Bảng cân đối chi tiết tài khoản công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. ho - Số liệu về cơ cấu tổ chức quản lý và tình hình nhân sự của công ty. - Thông tin các kênh phân phối, kênh bán lẻ của công ty trên địa bàn tỉnh Thừa ại Thiên Huế. Đ - Các thông tin cần thiết khác. g  Nguồn thu thập số liệu: ươ ̀n - Từ các phòng ban của công ty: Phòng Kế toán tổng hợp, phòng Quản lý nghiệp vụ… Tr - Từ các website, sách, báo, tạp chí, giáo trình, khóa luận, chuyên đề có liên quan. - Từ các nguồn khác. Thu thập thông tin sơ cấp: Thông tin sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát các đối tượng nghiên cứu bằng các hình thức: - Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn Giám đốc và kế toán trưởng để nhận biết các yêu cầu quản trị chi phí dựa trên cơ sở thông tin kế toán, đồng thời đánh giá khả năng hệ thống kế toán hiện tại đã và đang đáp ứng yêu cầu quản lý đến mức độ nào. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 4 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga Phỏng vấn trưởng phòng các phòng ban như phòng Quản lý nghiệp vụ và Phát triển kinh doanh, phòng Giám định bồi thường, phòng Kinh doanh để tổng hợp và biết được quy trình quản lý chi phí cũng như đánh giá được mức độ quan trọng của việc quản lý chi phí tại các phòng ban, đề xuất những giải pháp có thể có về công tác kế toán quản trị chi phí lên cấp trên. - Phương pháp quan sát trực tiếp: ́ uê Quan sát công việc của nhân viên các phòng ban như phòng Kế toán, phòng ́H Quản lý nghiệp vụ, phòng Giám định bồi thường, phòng Kinh doanhh để thấy được công việc cụ thể và quy trình hoạt động của mỗi bộ phận, mỗi nhân viên. tê - Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã luôn tham h khảo, hỏi ý kiến của giáo viên hướng dẫn, của kế toán trưởng cũng như anh chị đồng in nghiệp tại công ty tôi đang thực tập để có được sự đánh giá khách quan hơn. Phương pháp xử lý và phân tích, tổng hợp thông tin ho - ̣c K 4.2.Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu: Dựa trên những thông tin thu thập được, sử dụng các phương pháp so sánh, ại thống kê, phân tích để làm rõ nội dung cần nghiên cứu, từ đó đưa ra những nhận xét Đ cũng như đề xuất các giải pháp giúp cải thiện tình hình làm việc tại công ty. g - Phương pháp so sánh: bao gồm phương pháp so sánh tương đối và so sánh ươ ̀n tuyệt đối, dùng để phân tích tình hình biến động của quy mô tài sản, nguồn vốn, tình hình kinh doanh 3 năm 2015, 2016 và 2017; Phân tích tình hình biến động giữa chi phí kế hoạch và chi phí thực tế của công ty năm 2017. Tr - Phương pháp thống kê và phân tích: tổng hợp các thông tin có cùng nội dung liên quan để phân tích, nhận xét ưu, nhược điểm nhằm tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục. - Phương pháp xử lý số liệu đều được thực hiện trên phần mềm Excel. 5. Cấu trúc đề tài: Gồm 3 phần - Phần I: Đặt vấn đề - Phần II: Nội dung SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 5 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga + Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp. + Chương 2: Thực trạng kế toán quản trị chi phí tại công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. + Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty Bảo hiểm Bưu điện Thừa Thiên Huế. ́ Tr ươ ̀n g Đ ại ho ̣c K in h tê ́H uê - Phần III: Kết luận và kiến nghị. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 6 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP ́ uê 1.1. Tổng quan về kế toán quản trị ́H 1.1.1. Khái niệm về kế toán quản trị Đa số các công ty sản xuất kinh doanh được thành lập và đi vào hoạt động đều tê hướng tới mục tiêu cao nhất là lợi nhuận. Việc ra quyết định như thế nào để vừa tối đa h hóa được lợi nhuận đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất về phần chi phí trong phạm in vi cho phép, nâng cao được sức cạnh tranh của công ty giữa nền kinh tế thị trường đã, ̣c K đang và diễn ra ngày càng khốc liệt này, đó là câu hỏi thường trực đối với các nhà quản trị. Có rất nhiều giải pháp được đưa ra để có được thông tin đầy đủ, kịp thời, ho chính xác để các nhà quản trị có thể điều chỉnh hành vi của công ty nhằm thích ứng với những thay đổi của thị trường, nhanh chóng đưa ra các quyết định kịp thời đúng ại đắn, nắm bắt cơ hội, ấy mới là điểm mấu chốt trong vấn đề quản trị. Vậy phải làm thế Đ nào để có thế đưa ra các quyết định quản trị? Lúc này người kế toán có vai trò gì trong ươ ̀n g việc cung cấp thông tin kế toán phục vụ cho nhiều đối tượng sử dụng? Theo khoản 8 - điều 3 - Luật kế toán Việt Nam năm 2015, kế toán “là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính dưới hình thức Tr giá trị, hiện vật và thời gian lao động” (Luật kế toán, 2015). Những người sử dụng thông tin kế toán của một tổ chức, một công ty hay một doanh nghiệp có thể được phân loại thành hai nhóm: những người bên trong và những người bên ngoài tổ chức. Để phục vụ nhu cầu thông tin cho hai nhóm người khác nhau này, hệ thống thông tin kế toán của một tổ chức được cấu thành bởi hai bộ phận chủ yếu là kế toán quản trị và kế toán tài chính. Hệ thống thông tin kế toán quản trị nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin cho những người bên trong tổ chức như các nhà quản trị cấp cao, các phòng ban, hiệu trưởng hay trưởng khoa các trường đại học, ban giám đốc bệnh viện và các cấp quản lý SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 7 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga trong nội bộ tổ chức. Trong khi đó hệ thống thông tin kế toán tài chính nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin cho những người bên ngoài tổ chức, chẳng hạn như các cổ đông, nhà cung cấp hàng hóa, ngân hàng cho vay và các cơ quan quản lý Nhà nước. Như vậy, khi xét đến chức năng cung cấp thông tin nội bộ một cách linh hoạt, chính xác, kịp thời và phù hợp phục vụ việc ra quyết định và quản trị doanh nghiệp thì phải đề cập đến kế toán quản trị trong khi kế toán tài chính không thể đáp ứng được yêu cầu này. So với ́ uê kế toán tài chính, kế toán quản trị là một lĩnh vực khá mới mẻ, vì vậy, các khái niệm và công cụ của kế toán quản trị đang được hoàn thiện dần nhằm cung cấp thông tin tốt ́H hơn cho các quyết định của quản lý. tê Có rất nhiều khái niệm và không ai biết chính xác khái niệm nào là đúng hoàn h toàn hay loại hình kế toán quản trị ra đời từ khi nào, tuy nhiên, tùy vào cách nhận thức, in áp dụng của mỗi người, mỗi quốc gia và hình thức vận hành doanh nghiệp mà có ̣c K những khái niệm về kế toán quản trị được đưa ra như sau: Theo khoản 10 - điều 3 - Luật kế toán Việt Nam năm 2015, kế toán quản trị “là ho việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản ại trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế toán” (Luật kế toán, 2015). Đ Theo định nghĩa của Viện kế toán Hoa Kì thì kế toán quản trị “là quá trình nhận diện, đo lường, tổng hợp, phân tích, soạn thảo, diễn giải và truyền đạt thông tin ươ ̀n g trong quá trình thực hiện mục đích của tổ chức. Kế toán quản trị là một bộ phận thống nhất trong quá trình quản lý, và nhân viên quản lý là những đối tác chiến lược quan Tr trọng trong đội ngũ quản lý của tổ chức”. Theo Liên đoàn kế toán quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm kế toán quản trị trên thế giới năm 1998: “Kế toán quản trị được xem như một quy trình định dạng, kiểm soát, đo lường, tổng hợp, phân tích, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá, kiểm soát, điều hành hoạt động tổ chức nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm, hiệu quả nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp”. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 8 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga Theo Hilton, kế toán quản trị là một bộ phận trong hệ thống thông tin của một tổ chức. Các nhà quản lý dựa vào thông tin kế toán quản trị để hoạch định và kiểm soát hoạt động của tổ chức (Hilton, 1991). Tóm lại, kế toán quản trị là một lĩnh vực kế toán được thiết kế để thoả mãn nhu cầu thông tin của các nhà quản lý và các cá nhân khác làm việc trong một tổ chức (Edmonds et al, 2003). ́ uê 1.1.2. Bản chất của kế toán quản trị ́H Bản chất của kế toán quản trị là cung cấp thông tin bao gồm cả những thông tin tê quá khứ và những thông tin có tính dự báo thông qua việc lập kế hoạch và dự toán trên cơ sở định mức chi phí nhằm kiểm soát chi phí thực tế, đồng thời làm căn cứ cho việc in h lựa chọn các quyết định về giá bán sản phẩm, ký kết hợp đồng, tiếp tục sản xuất hay ̣c K thuê ngoài…. Điều này có nghĩa là kế toán quản trị dựa trên việc thu thập thông tin tài chính phản ánh quá khứ để từ đó đưa ra những thông tin quản trị hướng về tương lai, ho nhanh, thích hợp mà các nhà kế toán tài chính không đảm trách được. Đó là những thông tin được xử lý dựa vào những thành tựu của công cụ quản lý, phương tiện tính ại toán hiện đại nhằm tăng cường tính linh hoạt, kịp thời, hữu hiệu nhưng đơn giản và Đ khả thi của quy trình quản lý. Bên cạnh đó, kế toán quản trị kết hợp với kế toán tài g chính làm cho hệ thống công việc kế toán ngày càng hoàn thiện và phong phú hơn. ươ ̀n Kế toán quản trị nhấn mạnh đến tính dự báo của thông tin và trách nhiệm của nhà quản trị các cấp trong việc lập kế hoạch, tổ chức điều hành, kiểm soát và đưa ra Tr các quyết định ngắn hạn hay dài hạn về hoạt động sản xuất, kinh doanh của đơn vị dựa trên hệ thống thông tin phù hợp được cung cấp. Do vậy, một yêu cầu đặt ra cho công tác kế toán, đặc biệt là kế toán quản trị là phải đáp ứng nhu cầu thông tin nhanh, chính xác cho nhà quản lý nhằm hoàn thành tốt việc ra quyết định. 1.1.3. Chức năng của kế toán quản trị Mỗi một giai đoạn phát triển khác nhau, một tổ chức có thể xác định một hoặc một số mục tiêu nhất định. Cho dù mục tiêu hoạt động của một tổ chức là gì đi nữa, công việc của các nhà quản lý là phải đảm bảo các mục tiêu được thực hiện. Vậy chức SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 9 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga năng của kế toán quản trị là gì trong quá trình quản lý nhằm đạt được mục tiêu ấy? Trong cuốn “Advanced Management Accounting” xuất bản lần thứ ba của tác giả Robert S.Kaplan và Anthony A.Atkinson, kế toán quản trị “đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin cho các nhà quản lý trong một tổ chức để họ lập kế hoạch và kiểm soát hoạt động của mình”. Kế toán quản trị thực hiện chức năng cung cấp thông tin cho các nhà quản lý ́ uê trong bốn hoạt động cơ bản sau: ́H - Lập kế hoạch và dự toán: Lập kế hoạch là xây dựng các mục tiêu phải đạt và vạch ra các bước thực hiện để đạt được những mục tiêu đó. Các kế hoạch này có thể là tê dài hạn hay ngắn hạn. Trong giai đoạn này, nhà quản lý vạch ra những bước phải làm h để đưa hoạt động của doanh nghiệp hướng về các mục tiêu đã xác định. Để kế hoạch ̣c K hợp do bộ phận kế toán quản trị cung cấp. in lập ra có tính khả thi cao, kế hoạch đó phải được xây dựng trên cơ sở các thông tin phù Dự toán cũng là một loại kế hoạch nhằm liên kết các mục tiêu và chỉ rõ cách ho huy động, sử dụng các nguồn lực để đạt các mục tiêu đề ra. Theo Horngren, “dự toán là một trong những công cụ được sử dụng rộng rãi bởi các nhà quản lý trong việc ại hoạch định và kiểm soát các tổ chức” (Horngren et al., 1999). Thực hiện chức năng Đ này, kế toán quản trị phải tổ chức việc thu thập các thông tin cần thiết để lập dự toán g gồm thông tin về tổ chức, chi phí định mức, chi phí tiêu chuẩn cũng như các kỹ thuật ươ ̀n tính toán phục vụ cho việc lập dự toán ở doanh nghiệp. - Tổ chức và điều hành: dựa trên định hướng từ kế hoạch và dự toán, các nhà Tr quản trị phải biết cách liên kết tốt nhất giữa tổ chức, con người và các nguồn lực sao cho kế hoạch được thực hiện hiệu quả nhất. Do đó, nhà quản trị phải cần các thông tin khác nhau do nhiều bộ phận cung cấp, trong đó kế toán quản trị sẽ cung cấp thông tin liên quan đến kinh tế, tài chính, dự toán nhiều tình huống khác nhau của các phương án để điều hành, giám sát các hoạt động hàng ngày và giữ cho hoạt động của tổ chức trôi chảy. - Kiểm soát: sau khi tổ chức thực hiện dựa trên kế hoạch đã lập, nhà quản trị phải kiểm tra, đánh giá hoạt động và đánh giá lại việc thực hiện kế hoạch. Trong quá SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 10 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga trình kiểm tra giám sát, nhà quản lý sẽ so sánh hoạt động thực tiễn với kế hoạch đã thiết lập. So sánh này sẽ chỉ ra ở khâu nào công việc thực hiện chưa đạt yêu cầu, và cần hiệu chỉnh để hoàn thành nhiệm vụ và mục tiêu đã thiết lập. - Ra quyết định: là việc thực hiện những lựa chọn hợp lý trong số các phương án khác nhau. Đây là chức năng quan trọng xuyên suốt các khâu quản trị của doanh nghiệp. Quá trình ra quyết định rất cần các thông tin cụ thể từ nhiều nguồn, trong đó ́ uê chủ yếu là thông tin của kế toán quản trị. Để thực hiện chức năng này hiệu quả, kế toán quản trị phải có công cụ thích hợp để giúp nhà quản trị nhận diện được các thông tin ́H thích hợp và bỏ qua các thông tin không thích hợp nhằm tập trung sự chú ý ngay vào tê vấn đề cần giải quyết, giảm thời gian ra quyết định để đáp ứng yêu cầu hiện nay của ̣c K - Mô hình kết hợp: in 1.1.4. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị h nhà quản trị trong thời buổi cạnh tranh gay gắt và có nhiều biến động. ho Đặc điểm: kế toán trong doanh nghiệp đồng thời đảm nhiệm hai nhiệm vụ của kế toán tài chính và kế toán quản trị. Công việc bao gồm thu nhận, xử lý, phân tích và cung ại cấp thông tin chi tiết, cụ thể phục vụ cả đối tượng bên ngoài lẫn bên trong doanh nghiệp. Đ Ưu điểm: kết hợp chặt chẽ thông tin kế toán tài chính và kế toán quản trị, bộ g máy kế toán khá giản đơn và tiết kiệm chi phí. ươ ̀n Nhược điểm: chưa chuyên môn hóa hai loại hình kế toán, nhân viên kế toán dễ bị quá tải công việc. Tr Đối tượng áp dụng: mô hình này thường được vận dụng ở các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, số lượng các nghiệp vụ kinh tế phát sinh với tần suất ít. - Mô hình tách biệt: Đặc điểm: phòng kế toán của đơn vị gồm hai bộ phận: kế toán tài chính và kế toán quản trị với vai trò, chức năng, nhiệm vụ và công việc tách biệt nhau. Ưu điểm: chuyên môn hóa giữa hai bộ phận: kế toán tài chính và kế toán quản trị, phân tích dữ liệu và cung cấp thông tin được nhanh chóng hơn. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 11 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: TS. Hồ Thị Thúy Nga Nhược điểm: không tận dụng những đặc điểm chung của hai bộ phận, tốn kém chi phí. Đối tượng áp dụng: mô hình này thường được vận dụng ở các doanh nghiệp có quy mô lớn, số lượng nghiệp vụ kinh tế phát sinh với tần suất nhiều, kinh doanh đa ngành, đa nghề. - Mô hình hỗn hợp: ́ uê Đặc điểm: Đối với các phần hành có tính tương đồng giữa kế toán tài chính và ́H kế toán quản trị thì sẽ được áp dụng theo mô hình kết hợp, còn đối với các phần hành tê có sự khác biệt căn bản và có ý nghĩa cung cấp thông tin đặc biệt quan trọng đối với h doanh nghiệp thì sẽ được tổ chức theo mô hình tách rời. in Ưu điểm: mô hình có tinh linh hoạt, tận dụng được những điểm tương đồng ̣c K giữa hai loại hình kế toán, cung cấp thông tin nhanh chóng và đầy đủ. Nhược điểm: tốn kém chi phí, cần có sự đầu tư cao về tài chính cũng như chất ho xám để tổ chức được một mô hình linh hoạt và hoạt động hiệu quả. ại Tóm lại, dù theo mô hình nào thì riêng bộ máy kế toán quản trị cũng thường Bộ phận kế toán quản trị Tr ươ ̀n g Đ được tổ chức theo sơ đồ sau: Bộ phận dự toán định mức Bộ phận tổng hợp, phân tích, đánh giá Bộ phận tư vấn, ra quyết định Sơ đồ 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán quản trị. Trong đó, bộ phận xây dựng dự toán, định mức sẽ tiến hành thu thập thông tin, phối hợp với các bộ phận khác trong doanh nghiệp để xây dựng các định mức, dự toán theo kế hoạch hoạt động của doanh nghiệp. SVTH: Lâm Nữ Hoàng Linh 12