Tài liệu Kế toán nguyên vật liệu ở mỏ than phấn mễ

lêi nãi ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt chän ®Ò tµi Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kÕ to¸n g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. NÒn s¶n xuÊt cña x· héi cµng ph¸t triÓn, kÕ to¸n cµng trë nªn quan träng vµ trë thµnh c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong qu¶n lÝ kinh tÕ cña nhµ n−íc vµ cña Doanh NghiÖp, kh«ng ph©n biÖt Doanh nghiÖp thuéc lo¹i thµnh phÇn, lo¹i h×nh kinh tÕ, lÜnh vùc ho¹t ®éng hay h×nh thøc së h÷u nµo, ®Òu ph¶i sö dông ®ång thêi hµng lo¹t c¸c c«ng cô qu¶n lÝ kh¸c nhau, trong ®ã kÕ to¸n ®−îc coi nh− mét c«ng cô quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®−îc. HiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i h¹ch to¸n lÊy thu bï chi, tøc lµ lÊy thu nhËp cña m×nh bï ®¾p vµo nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã l·i, gi÷a c¸c ®¬n vÞ lu«n co sù c¹nh tranh m¹nh mÏ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®ßi hái c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m ®Õn tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tõ kh©u bá vèn ra ®Õn khi thu ®−îc vèn vÒ lµm sao víi chi phÝ bá ra Ýt nhÊt, l¹i thu vÒ hiÖu qu¶ cao nhÊt. Cã nh− vËy ®¬n vÞ míi bï ®¾p ®−îc c¸c chi phÝ ®· bá ra, ®ång thêi thùc hiÖn ®−îc nghÜa vô ®ãng gãp ng©n s¸ch cho nhµ n−íc, cã ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng−êi lao ®éng vµ thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng. §Êt n−íc ta ®ang b−íc vµo thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, nhiÒu Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®ua nhau mäc lªn, ®ßi hái ph¶i ®¸p øng nhanh vµ kÞp thêi nhu cÇu ngµy cµng nhiÒu vµ cao cña ng−êi d©n. §Ó lµm ®−îc ®iÒu ®ã Doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c chi phÝ trong s¶n xuÊt mµ ®Æc biÖt lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu, th−êng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cïng víi c¸c Doanh nghiÖp kh¸c, Má Than PhÊn MÔ thuéc c«ng ty Gang ThÐp Th¸i Nguyªn lu«n xem viÖc h¹ch to¸n Nguyªn vËt liÖu lµ mét vÊn ®Ò ®−îc coi träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n vµ Má ®· ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n míi do Bé tµi chÝnh Nhµ n−íc ban hµnh. 1 Sau thêi gian thùc tËp t¹i Má Than PhÊn MÔ thuéc c«ng ty Gang ThÐp Th¸i Nguyªn, em nhËn thÊy tÇm quan träng cña Nguyªn vËt liÖu vµ c¸c vÊn ®Ò trong kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu. §−îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c phßng ban, nhÊt lµ phßng kÕ to¸n, cïng víi sù chØ ®¹o tËn t©m cña c¸c thÇy c«, em ®· ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu ë Má Than PhÊn MÔ Th¸i Nguyªn. 2. Môc ®Ých vµ ph¹m vi nghiªn cøu Môc ®Ých: • HÖ thèng nh÷ng kiÕn thøc ®· häc,tù do x©y dùng nh÷ng lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt. • Trªn c¬ së lý luËn chung, t×m hiÓu thùc tÕ t×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu ë Má Than PhÊn MÔ. • Qua nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu cña Má, t×m ra nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt tån t¹i. Tõ ®ã cã kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu ë Má Than PhÊn MÔ. Ph¹m vi: • Ph¹m vi vÒ kh«ng gian: nghiªn cøu t¹i Má than PhÊn MÔ- Phó L−¬ng, Th¸i Nguyªn. • Ph¹m vi vÒ thêi gian: Sè liÖu chñ yÕu ®−îc sö dông trong n¨m 2006, 2007 vµ th¸ng 04 n¨m 2008. • Ph¹m vi vÒ néi dung: ®Ò tµi nghiªn cøu trong ph¹m vi" KÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu", ë Má Than PhÊn MÔ. 3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong bµi B¸o c¸o em ®· sö dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p sau: - Ph−¬ng Ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n. - Ph−¬ng ph¸p quan s¸t, ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph−¬ng ph¸p tµi kho¶n, ph−¬ng ph¸p c©n ®èi kÕ to¸n, ph−¬ng ph¸p thèng kª. - Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch so s¸nh - Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý sè liÖu. 2 4. §ãng gãp ®Ò tµi Qua thêi gian thùc t×m hiÓu thùc tËp t¹i Má Than PhÊn MÔ em thÊy râ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu cã mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong c«ng t¸c qu¶n lý kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu lµ mét c«ng cô ®¾c lùc gióp l·nh ®¹o Má n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh cung cÊp vËt liÖu vµ sö dông tån kho vËt liÖu. KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®Çy ®ñ t×nh h×nh thu mua, dù tr÷ nguyªn vËt liÖu th× Má míi cã biÖn ph¸p chØ ®¹o s¶n xuÊt kinh doanh kÞp thêi. ChÝnh v× vËy c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu nãi riªng vµ c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao hoµn thiÖn h¬n n÷a. 5. Bè côc chuyªn ®Ò Ch−¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i Má Than PhÊn MÔ. Ch−¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹Þ Má Than PhÊn MÔ. 3 Ch−¬ng I C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, chøc n¨ng, nhiÖm vô, néi dung vµ yªu cÇu cña kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1. Kh¸i niÖm vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n Lµ viÖc thu thËp, xö lý, kiÓm tra, ph©n tÝch cung cÊp th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh d−íi h×nh thøc gi¸ trÞ hiÖn vËt vµ thêi gian lao ®éng. 2. §Æc ®iÓm - §èi t−îng: lµ tµi s¶n, sù vËn ®éng cña tµi s¶n vµ mèi quan hÖ ph¸p lý trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. - Th−íc ®o sö dông: sö dông th−íc ®o tiÒn tÖ lµ th−íc ®o chñ yÕu bªn c¹nh ®ã sö dông th−íc ®o hiÖn vËt vµ th−íc ®o lao ®éng bæ sung cho th−íc ®o tiÒn tÖ. - Ph−¬ng ph¸p thu thËp xö lý vµ cung cÊp th«ng tin: cã hÖ thèng ph−¬ng ph¸p khoa häc riªng. Ph−¬ng ph¸p chøng tõ kÕ to¸n, ph−¬ng ph¸p tµi kho¶n kÕ to¸n, ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸, ph−¬ng ph¸p tæng hîp c©n ®èi kÕ to¸n. C¸c ph−¬ng ph¸p nµy cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ logic t¹o thµnh mét hÖ thèng thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý. - TÝnh chÊt th«ng tin thu nhËn vµ cung cÊp: th−êng xuyªn, kÞp thêi, liªn tôc toµn diÖn vµ cã hÖ thèng. 3. Chøc n¨ng h¹ch to¸n kÕ to¸n - Chøc n¨ng th«ng tin: kÕ to¸n thu nhËn vµ cung cÊp th«ng tin vÒ toµn bé tµi s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, nh÷ng th«ng tin cña kÕ to¸n cung cÊp cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý cã ®−îc nh÷ng lùa chän phï hîp ®Ó ®Þnh h−íng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ cã hiÖu qu¶. - Chøc n¨ng kiÓm tra: th«ng qua viÖc ghi chÐp, tÝnh to¸n ph¶n ¸nh kÕ to¸n sÏ n¾m ®−îc mét c¸ch cã hÖ thèng toµn bé t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, cô thÓ. 4 + KiÓm tra tÝnh to¸n, ghi chÐp, ph¶n ¸nh cña kÕ to¸n vÒ c¸c mÆt chÝnh x¸c, kÞp thêi, trung thùc, râ rµng, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c chÕ ®é thÓ lÖ kÕ to¸n vµ kÕt qu¶ c«ng t¸c cña bé m¸y kÕ to¸n. + KiÓm tra ®¸nh gi¸ ®−îc tÝnh h×nh chÊp hµnh chÝnh s¸ch, chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n−íc, tÝnh h×nh sö dông vµ b¶o qu¶n tµi s¶n, t×nh h×nh chÊp hµnh kû luËt thanh to¸n, kû luËt thu nép. 4. NhiÖm vô h¹ch to¸n kÕ to¸n - Thu nhËn vµ xö lý th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n theo ®èi t−îng vµ néi dung c«ng viÖc kÕ to¸n, theo chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n. - KiÓm tra gi¸m s¸t c¸c kho¶n thu, chi tµi chÝnh, c¸c nghÜa vô thu nép, thanh to¸n nî, kiÓm tra viÖc qu¶n lý, sö dông tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n, ph¸t hiÖn vµ ng¨n ngõa c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ tµi chÝnh - kÕ to¸n. - Ph©n tÝch th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n, tham m−u ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phôc vô yÕu cÇu qu¶n trÞ vµ quyÕt ®Þnh kÕ to¸n tµi chÝnh cña ®¬n vÞ kÕ to¸n. - Cung cÊp th«ng tin, sè liÖu kÕ to¸n theo yªu cÇu quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 5. Néi dung h¹ch to¸n kÕ to¸n. - KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn, ®Çu t− ng¾n h¹n vµ c¸c kho¶n ph¶i thu. - KÕ to¸n vËt t− hµng ho¸. - KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c kho¶n ®©u t− dµi h¹n - KÕ to¸n tiÒn l−¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l−¬ng. - KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - KÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. - KÕ to¸n nî ph¶i tr¶ vµ nguån vèn chñ së h÷u. - LËp hÖ thèng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. 6. Yªu cÇu. §Ó ph¸t huy vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý cung cÊp th«ng tin h÷u Ých cho c¸c ®èi t−îng sö dông, kÕ to¸n ph¶i ®¶m b¶o ®−îc nh÷ng yªu cÇu quy ®Þnh t¹i ®iÒu 6 luËt kÕ to¸n gåm 6 yªu cÇu sau: 5 - Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµo chøng tõ kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh. - Ph¶n ¸nh kÞp thêi ®óng thêi gian quy ®Þnh th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n. - Ph¶n ¸nh râ rµng dÔ hiÓu, chÝnh x¸c th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n. - Ph¶n ¸nh trung thùc hiÖn tr¹ng, b¶n chÊt sù viÖc néi dung vµ gi¸ trÞ cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. - Th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh liªn tôc tõ khi ph¸t sinh tíi khi kÕt thóc ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh, tõ khi thµnh lËp tíi khi chÊm døt ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kÕ to¸n, sè liÖu ph¶n ¸nh kÕ to¸n kú nµy ph¶i kÕ tiÕp sè liÖu cña kú tr−íc. - Ph©n lo¹i s¾p xÕp th«ng tin sè liÖu kÕ to¸n theo tr×nh tù hÖ thèng vµ cã thÓ so s¸nh ®−îc. II. C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu. 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß cña nguyªn vËt liÖu vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu. 1.1. Kh¸i niÖm: VËt liÖu lµ ®èi t−îng lao ®éng, thÓ hiÖn d−íi d¹ng vËt ho¸, ®−îc sö dông cho môc ®Ých s¶n xuÊt khèi l−îng s¶n phÈm, khèi l−îng dÞch vô cung cÊp vµ hµng ho¸ l−u chuyÓn. Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nguyªn vËt liÖu bÞ tiªu hao hoµn toµn vµ gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu ®−îc chuyÓn dÞch toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi. VËt liÖu n»m trong nhãm hµng tån kho thuéc tµi s¶n l−u ®éng. Gi¸ trÞ vËt liÖu thuéc vèn l−u ®éng dù tr÷ cña doanh nghiÖp. 1.2. §Æc ®iÓm * XÐt vÒ mÆt hiÖn vËt: vËt liÖu chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, d−íi t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc bÞ thay ®æi hoµn toµn vÒ h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt s¶n phÈm. * XÐt vÒ gi¸ trÞ: toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®−îc kÕt chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. 6 1.3. Vai trß. Tõ ®Æc ®iÓm trªn cho ta thÊy nguyªn vËt liÖu gi÷ vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu lµ tµi s¶n dù tr÷ s¶n xuÊt thuéc tµi s¶n l−u ®éng, lµ c¬ së vËt cÊu thµnh nªn s¶n phÈm, lµ mét trong ba yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®−îc khi tiÕn hµnh s¶n suÊt s¶n phÈm. Bëi vËy kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh sÏ bÞ ¶nh h−ëng lín nÕu viÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu kh«ng ®Çy ®ñ kÞp thêi. MÆt kh¸c chÊt l−îng s¶n phÈm cã ®¶m b¶o hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo chÊt l−îng nguyªn vËt liÖu. ChØ mét sù biÕn ®éng nhá vÒ nguyªn vËt liÖu sÏ cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn s¶n phÈm lµm ra. Do vËy c¶ sè l−îng vµ chÊt luîng cña s¶n phÈm ®Òu ®−îc quyÕt ®Þnh bëi sè nguyªn vËt liÖu t¹o ra nã nªn yªu cÇu nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo ph¶i cã chÊt l−îng cao, ®óng quy c¸ch chñng lo¹i, chi phÝ vËt liÖu ®−îc h¹n thÊp, gi¶m møc tiªu hao vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ra cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. Do chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín (60% - 70%) trong gi¸ thµnh s¶n phÈn nªn viÖc tËp trung qu¶n lý vËt liÖu mét c¸ch chÆt chÏ ë tÊt c¶ c¸c kh©u tõ thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông nh»m h¹ thÊp chi phÝ nguyªn vËt liÖu, gi¶m møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, vµ trong mét trõng mùc nµo ®ã gi¶m møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cßn lµ c¬ së t¨ng thªm s¶n phÈm cho x· héi, tiÕt kiÖm nguån tµi nguyªn kh«ng ph¶i lµ v« tËn. Do ®ã doanh nghiÖp cÇn ®Æt ra yªu cÇu cô thÓ trong c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu. XÐt vÒ mÆt vèn th× nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín trong tæng møc chi phÝ cña doanh nghiÖp nªn nã lµ mét phÇn quan träng trong vèn l−u ®éng ®Æc biÖt lµ vèn dù tr÷. §Ó t¨ng thªm tèc ®é lu©n chuyÓn vèn l−u ®éng cÇn thiÕt ph¶i sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu. 1.4. NhiÖm vô cña kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu: Trong doanh nghiÖp nhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu nh− sau:
Ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc, kÞp thêi sè l−îng, chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu nhËp kho. 7
TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ chÝnh x¸c sè l−îng vµ gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu.
Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi t−îng sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
TÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè l−îng vµ gi¸ trÞ vËt liÖu tån kho, ph¸t hiÖn kÞp thêi vËt liÖu thiÕu, thõa, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra.
§Þnh kú kÕ to¸n tham gia h−íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ l¹i vËt liÖu theo chÕ ®é nhµ n−íc quy ®Þnh. Ph©n tÝch t×nh h×nh cung cÊp, dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu trong doanh nghiÖp ®Ó ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng tån t¹i ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý. 2. Néi dung, ph¹m vi, ®èi t−îng nghiªn cøu ®Ò tµi: 2.1. Néi dung nghiªn cøu:
TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ThÐp cña Má than PhÊn MÔ Th¸i Nguyªn ®Ó tõ ®ã kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh tæng qu¸t vÒ kÕ to¸n ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao thu nhËp cho Doanh nghiÖp.
Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu ®Ó tõ ®ã kÕ to¸n ph©n tÝch c¸c nh©n tè lµm t¨ng, gi¶m gi¸ thµnh, ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p qu¶n lý tèt, h¹ gi¸ thµnh vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 2.2. Ph¹m vi nghiªn cøu:
VËn dông tæng hîp lý luËn ho¹ch to¸n kÕ to¸n ®· ®−îc häc tËp ë tr−êng vµo thùc tiÔn, tÝch luü kiÕn thøc, n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc cña b¶n th©n.
N©ng cao hiÓu biÕt vÒ c¸c nghiÖp vô ho¹ch to¸n, t×nh h×nh nguyªn vËt liÖu ph¸t sinh trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ qu¸ tr×nh sö dông nguyªn vËt liÖu
®¸nh gi¸ t×nh h×nh nguyªn vËt liÖu ®−îc sö dông cho s¶n phÈm ThÐp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë Má vµ ®Ò xuÊt mé sè biÖn ph¸p nh»m gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña ®¬n s¶n phÈm hoµn thµnh. 8 2.3. ®èi t−îng nghiªn cøu. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt, tÝnh chÊt tæ chøc s¶n xuÊt, yªu cÇu tr×nh ®é ho¹ch to¸n kÕ to¸n vµ qu¶n lý doanh nghiÖp, ®èi t−îng nghiªn cøu lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh t¹i c¸c tæ, ®éi, ph©n x−ëng s¶n xuÊt nh−: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt…. 3. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu: 3.1. Ph©n lo¹i: VËt liÖu sö dông trong doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i víi nh÷ng vai trß c«ng dông hÕt søc kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn ®ã ph¶i ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu th× míi tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý vµ ho¹ch to¸n vËt liÖu. 3.1.1. C¨n cø vµo c«ng dông chñ yÕu cña nguyªn vËt liÖu. - Nguyªn vËt liÖu chÝnh: ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh sÏ cÊu thµnh nªn thùc hiÖn s¶n phÈm, toµn bé gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu ®−îc chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi. - Nguyªn vËt liÖu phô: lµ c¸c lo¹i vËt liÖu ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt ®Ó lµm t¨ng chÊt l−îng s¶n phÈm, hoµn chØnh s¶n phÈm hoÆc phôc vô cho c«ng viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, bao gãi s¶n phÈm…. C¸c lo¹i vËt liÖu nµy kh«ng cÊu thµnh nªn thùc thÓ s¶n phÈm. - Nhiªn liÖu: lµ nh÷ng thø cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt l−îng trong qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, phôc vô cho c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng t¸c qu¶n lý…. Nhiªn liÖu cã thÓ tån t¹i ë thÓ láng, thÓ r¾n hay thÓ khÝ. - Phô tïng thay thÕ: lµ nh÷ng vËt t− dïng ®Ó thay thÕ, söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô dông cô… - VËt liÖuvµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n: §èi víi thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n bao gåm c¶ thiÕt bÞ cÇn l¾p vµ thiÕt bÞ kh«ng cÇn l¾p, c«ng cô, khÝ cô vµ vËt kÕt cÊu dïng ®Ó l¾p ®Æt cho c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n . 9 - VËt liÖu kh¸c: lµ c¸c lo¹i vËt liÖu kh«ng ®−îc xÕp vµo c¸c lo¹i vËt liÖu trªn. C¸c lo¹i vËt liÖu nµy do qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lo¹i ra nh− c¸c lo¹i phÕ liÖu, vËt liÖu thu håi do thanh lý TSC§. C¸c ph©n lo¹i trªn gióp kÕ to¸n tæ chøc tµi kho¶n ®Ó ®¸p øng kÞp thêi t×nh h×nh thùc hiÖn cã sù biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 3.1.2. C¨n cø vµo nguån gèc, nguyªn vËt liÖu ®−îc chia thµnh. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu mua ngoµi: Tõ thÞ tr−êng trong n−íc hoÆc nhËp khÈu. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu tù chÕ, gia c«ng. 3.1.3. C¨n cø vµo môc ®Ých vµ n¬i sö dông, nguyªn vËt liÖu ®−îc chia thµnh. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý. - Nguyªn liÖu, vËt liÖu dïng cho môc ®Ých kh¸c. 3.2. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu: ViÖc ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu ®−îc ®¸nh gi¸ theo hai qu¸ tr×nh: Qu¸ tr×nh nhËp nguyªn vËt liÖu vµ qu¸ tr×nh xuÊt nguuyªn vËt liÖu. 3.2.1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho: KÕ to¸n nhËp kho nguyªn vËt liÖu ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c gi¸ gèc quy ®Þnh trong chuÈn mùc sè 02 “hµng tån kho”. Néi dung gi¸ gèc cña nguyªn vËt liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo tong nguån nhËp. a. Gi¸ gèc cña nguyªn vËt liÖu mua ngoµi. Bao gåm: gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n, thuÕ nhËp khÈu ph¶i nép, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu ph¶i nép (nÕu cã), chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, b¶o qu¶n, ph©n lo¹i, b¶o hiÓm…. Nguyªn vËt liÖu t− n¬i mua vÒ ®Õn kho cña doanh nghiÖp, c«ng t¸c phÝ cu¶ c¸n bé thu mua, chi phÝ cña bé phËn thu mua ®éc lËp, chi phÝ kh¸c cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc thu mua nguyªn vËt liÖu vµ sè hao hôt tù nhiªn trong ®Þnh møc nÕu cã. 10 - Tr−êng hîp doanh nghiÖp mua nguyªn vËt liÖu dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ vµ doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ trÞ cña nguyªn liÖu, vËt liÖu mua vµo ®−îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua ch−a cã thuÕ GTGT. ThuÕ GTGT ®Çu vµo mua nguyªn vËt liÖu vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo cña dÞch vô vËn chuyÓn bèc xÕp b¶o qu¶n, chi phÝ gia c«ng ®−îc khÊu trõ vµ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 133 “thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ”. - Tr−êng hîp doanh nghiÖp mua nguyªn vËt liÖu dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa dÞch vô chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®æi ph−¬ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp dù ¸n th× gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu mua vµo ®−îc ph¶n ¸nh theo tæng gi¸ thanh to¸n bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®−îc khÊu trõ nÕu cã. - §èi víi nguyªn vËt liÖu mua b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i ®−îc quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch thùc tÕ hoÆc tû gia giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr−êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do ng©n hµng nhµ n−¬c ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh ®Ó ghi t¨ng gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu nhËp kho. b. Gi¸ gèc cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho. Gi¸ gèc cña nguyªn vËt liÖu tù chÕ biÕn bao gåm: gi¸ thùc tÕ cña nguyªn liÖu vËt liÖu xuÊt dïng céng víi chi phÝ chÕ biÕn. c. Gi¸ gèc cña nguyªn liÖu, vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn. Bao gåm: Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn, chi phÝ vËn chuyÓn vËt liÖu ®Õn n¬i chÕ biÕn vµ tõ n¬i chÕ biÕn vÒ ®¬n vÞ, tiÒn thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn. d. Gi¸ gèc cña nguyªn vËt liÖu nhËn vèn gãp liªn doanh. Lµ gi¸ trÞ ®−îc c¸c bªn liªn doanh thèng nhÊt gi¸ chÊp nhËn. 3.2.2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. §èi víi nguyªn vËt liÖu xuÊt kho trong kú th× tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p sau ®Ó tÝnh gi¸ 11 nguyªn vËt liÖu xuÊt kho theo nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong ho¹ch to¸n, nÕu cã sù thay ®æi ph−¬ng ph¸p th× ph¶i cã sù gi¶i thÝch râ rµng. a. TÝnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho theo gi¸ trÞ thùc tÕ.  Ph−¬ng ph¸p b×nh qu©n. Gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ xuÊt dïng = Sè l−îng NVL xuÊt dïng x Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n Trong ®ã: gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ ®−îc tÝnh theo c¸c c¸ch sau: + Theo ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ (®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn) §¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú = Sè l−îng thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú Ph−¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ lµm nh−ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao, c«ng viÖc tÝnh to¸n dån vµo cuèi th¸ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c quyÕt to¸n nãi chung cña doanh nghiÖp. + Theo ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp. Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n = TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL tån kho sau mçi lÇn nhËp Sè l−îng NVL thùc tÕ tån kho sau mçi lÇn nhËp Ph−¬ng ph¸p nµy kh¾c phôc ®−îc nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p trªn, chÝnh x¸c kÞp thêi nh−ng tèn nhiÒu c«ng søc vµ chi phÝ. + Theo ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tr−íc. Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n = TrÞ gi¸ NVL tån kho cuèi kú tr−íc Sè l−îng NVL thùc tÕ tån kho cuèi kú tr−íc Ph−¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n ph¶n ¸nh kÞp thêi t×nh h×nh biÕn ®éng nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú nh−ng kh«ng chÝnh x¸c v× kh«ng tÝnh ®Õn biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú.  Ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc xuÊt tr−íc. 12 Theo ph−¬ng ph¸p nµy ng−êi ta gi¶ ®Þnh l« hµng vËt liÖu nµo nhËp tr−íc th× xuÊt tr−íc, lÊy ®¬n gi¸ thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã ®Ó tÝnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. XuÊt hÕt sè nguyªn vËt liÖu nhËp tr−íc th× míi ®Õn sè nhËp sau. TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú ®−îc tÝnh theo sè l−îng nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú vµ ®¬n gi¸ cña l« nguyªn vËt liÖu nhËp sau cïng. TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho = §¬n gi¸ thùc tÕ NVL x Sè l−îng NVL xuÊt kho trong tõng lÇn nhËp trong tõng lÇn nhËp Ph−¬ng ph¸p nµy tÝnh to¸n ®¬n gi¶n dÔ hiÓu, dÔ ¸p dông, tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng h− háng nguyªn vËt liÖu do tån kho l©u ngµy nh−ng chØ ¸p dông ®−îc trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ æn ®Þnh.  Ph−¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr−íc. Theo ph−¬ng ph¸p nµy ta gi¶i quyÕt l« hµng nguyªn vËt liÖu nµo nhËp kho sau cïng sÏ ®−îc xuÊt tr−íc tiªn vµ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®−îc tÝnh hÕt theo gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho lÇn sau cïng, sau ®ã míi tÝnh gi¸ trÞ cña c¸c lÇn nhËp tr−íc ®Ó tÝnh gi¸ trÞ xuÊt kho. −u nh−îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn vËn dông cña ph−¬ng ph¸p nµy còng gièng ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc xuÊt tr−íc nh−ng ph−¬ng ph¸p nµy gióp cho chÝ phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh kÞp thêi víi gi¸ c¶ thÞ tr−êng cña nguyªn vËt liÖu.  Ph−¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh. Gi¶ ®Ýnh nguyªn vËt liÖu xuÊt kho thuéc l« hµng nµo th× tÝnh theo gi¸ mua thùc tÕ cña l« hµng ®ã. Ph−¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« nguyªn vËt liÖu nhËp kho. Ph−¬ng ph¸p nµy gióp cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu ®−îc thùc hiÖn kÞp thêi vµ th«ng qua viÖc tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho, kÕ to¸n cã thÓ theo dâi ®−îc thêi gian b¶o qu¶n tõng l« nguyªn vËt liÖu nh−ng doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ nguyªn vËt liÖu. b. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho theo gi¸ h¹ch to¸n. 13 KÕ to¸n sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ph¸n chi tiÕt th−êng xuyªn hµng ngµy sù biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu. Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ æn ®Þnh hoÆc gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ do doanh nghiÖp quy ®Þnh vµ ®−îc ph¶n ¸nh trªn phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt trong sæ kÕ to¸n chi hÕt nguyªn vËt liÖu. Cuèi th¸ng kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ ho¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ. Gi¸ thùc tÕ NVL = xuÊt dïng Gi¸ h¹ch to¸n NVL xuÊt kho trong kú x HÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n Trong ®ã: HÖ sè chªnh lÖch = Gi¸ thùc tÕ NVL tån kho ®Éu kú vµ nhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú Ph−¬ng ph¸p nµy hîp víi doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, sè l−îng gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu lín víi ®éi ng÷ kÕ to¸n cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. Nh− vËy viÖc ph©n lo¹i vµ tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ c¬ së ®Ó tæ chøc viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt vµ h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu. 4. KiÓm kª nguyªn liÖu KiÓm kª vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh»m x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l−îng, chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ tõng danh môc vËt liÖu hiÖn cã. KiÓm tra t×nh h×nh b¶o qu¶n, nhËp xuÊt tån vµ sö dông vËt liÖu ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ xö lý kÞp thêi c¸c tr−êng hîp hao hôt, h− háng, mÊt m¸t, ø ®äng, kÐm phÈm chÊt... Trªn c¬ së ®ã ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña ng−êi b¶o qu¶n, sö dông vËt liÖu, tõng b−íc chÊn chØnh vµ ®−a vµo nÒ nÕp c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vËt liÖu ë ®¬n vÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l−u ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng viÖc kiÓm kª vËt liÖu ph¶i tiÕn hµnh Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn vµo cuèi n¨m tr−íc khi lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n n¨m do ban kiÓm kª cña doanh nghiÖp thùc hiÖn. KiÓm kª vËt liÖu ph¶i cã kÕ ho¹ch. Sau khi thµnh lËp ban kiÓm kª, ph¶i tæ chøc kho¸ sæ ®Ó tÝnh to¸n sè l−îng tån cña vËt liÖu trªn sæ kÕ to¸n vµ trªn 14 thÎ vËt liÖu, dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu kiÓm kª thùc tÕ. ChÝnh v× tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña vËt liÖu lµ cã thÓ ®−îc b¶o qu¶n kh«ng tËp trung, kh«ng thÓ nhanh chãng c©n ®o ®ong ®Õm do ®ã kiÓm kª vËt liÖu kh«ng thÓ kiÓm kª bÊt th−êng nh− tiÒn tÖ ®−îc. Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ph¶i thÝch øng víi tõng lo¹i vËt liÖu. CÇn sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn ®o l−êng ®Ó tÝnh ra khèi l−îng vËt liÖu tån kho. Bªn c¹nh ®ã ban kiÓm kª cßn ph¶i kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh c¶ vÒ mÆt chÊt l−îng cña tõng thø nguyªn liÖu, vËt liÖu. Trong qu¸ tr×nh kiÓm kª ph¶i lËp biªn b¶n kiÓm kª vËt liÖu theo ®óng mÉu quy ®Þnh ®èi chiÕu víi tµi liÖu kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh sè thõa, thiÕu, h− háng kÐm phÈm chÊt. Biªn b¶n kiÓm kª lµ chøng tõ chñ yÕu ®−îc sö dông lµm c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ kiÓm kª. 5. H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. 5.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông: - PhiÕu nhËp kho (MÉu sè 01 - VT). - PhiÕu xuÊt kho (MÉu sè 02 - VT ). - PhiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu sè 03 – VT). - PhiÕu xuÊt kho vËt t− theo h¹n møc (MÉu sè 04 – VT). - PhiÕu xuÊt hµng göi ®¹i lý. Ngoµi ra cßn sö dông c¸c chøng tõ kh¸c: ho¸ ®¬n mua hµng, ho¸ ®¬n b¸n hµng, c¸c phiÕu thu, phiÕu chi, giÊy b¸o nî, giÊy b¸o cã. 5.2. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. Tuú theo ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt ¸p dông mµ sö dông c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt sau: - Sæ () kho (MÉu sè 06 – VT) ®−îc sö dông ®Ó theo dâi sè l−îng nhËp, xuÊt, tån kho cña tong thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho. - Sæ () kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. - Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. - Sæ sè d−. 15 Ngoµi ra sæ kÕ to¸n chi tiÕt nªu trªn cßn cã thÓ më thªm c¸c b¶ng kª nhËp, b¶ng kª xuÊt, b¶ng kª luü kÕ, tæng hîp nhËp – xuÊt – tån nguyªn vËt liÖu. 5.3. C¸c ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu: 5.3.1. Ph−¬ng ph¸p thÎ song song: a. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. - ë kho: ghi chÐp vÒ mÆt sè l−îng hiÖn vËt. - ë phßng kÕ to¸n: ghi chÐp c¶ sè l−îng vµ gi¸ trÞ tong thø nguyªn vËt liÖu. b. S¬ ®å h¹ch to¸n. ThÎ kho PhiÕu nhËp PhiÕu xuÊt Sæ chi tiÕt NVL B¶ng tæng hîp NhËp – Xu©t – Tån Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Quan hÖ ®èi chiÕu. Ghi cuèi th¸ng. c. Tr×nh tù ghi chÐp. - ë kho: kÕ to¸n më thÎ kho vµ giao cho thñ kho qu¶n lý, hµng ngµy c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt thñ kho sÏ ghi vµo thÎ kho sè l−îng nhËp xuÊt cña tõng danh ®iÓm vËt t− vµ tÝnh ra sè tån kho, hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú thñ kho sÎ chuyÓn c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt kho cho kÕ to¸n vËt t− ë thÎ kho, mçi chøng tõ ghi mét dßng vµ thÎ kho më cho tõng danh ®iÓm vËt t−. 16 - ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n më, thÎ chi tiÕt cho tõng danh ®iÓm vËt t− hµng ho¸ t−¬ng øng víi thÎ kho më ë kho. KÕ to¸n ph¶i theo dâi c¶ vÒ mÆt sè l−îng vµ gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu, hµng ngµy vµ ®Þnh kú khi nhËn ®−îc chøng tõ nhËp xuÊt kho do thñ kho chuyÓn tíi th× kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra vµ ghi ®¬n gi¸ vµo c¸c phiÕu nhËp, xuÊt vµ tÝnh ra sè tån, sau ®ã lÇn l−ît ghi chÐp c¸c nghiÖp vô nhËp xuÊt vµo c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt. Cuèi th¸ng céng sæ vµ ®èi chiÕu víi sè liÖu cu¶ thÎ kho ®ång th−êng cã sè liÖu ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp nhËp – xuÊt – tån (më cho tÊt c¶ c¸c danh ®iÓm vËt t−). Ngoµi ra ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ thÎ kho, kÕ to¸n ph¶i më sæ ®¨ng ký thÎ kho vµ khi giao thÎ kho cho thñ kho ph¶i ghi vµo sæ. d. ¦u nh−îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n, dÔ lµm. - Nh−îc ®iÓm: khèi l−îng kiÕn thøc ghi chÐp lín, cã sù trïng lÆp gi÷a thñ kho vµ kÕ to¸n ë chØ tiªu sè l−îng v× thÕ nÕu cã nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu th× kÕ to¸n sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. e. §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i vÒ nguyªn vËt liÖu, Ýt nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh tr×nh ®é cña c¸n bé vËt t− kh«ng cao. 5.3.2. Ph−¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: a. Nguyªn t¾c: - ë kho: ghi chÐp vÒ mÆt sè l−îng. - ë phßng kÕ to¸n: ghi chÐp vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn c¶ vÒ sè l−îng vµ gi¸ trÞ. 17 b.S¬ ®å h¹ch to¸n. PhiÕu nhËp B¶ng kª nhËp PhiÕu nhËp ThÎ kho PhiÕu xuÊt §èi chiÕu lu©n chuyÓn B¶ng kª xuÊt Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Quan hÖ ®èi chiÕu. Ghi cuèi th¸ng. c.Tr×nh tù h¹ch to¸n: - ë kho: Thñ kho tiÕn hµnh mäi c«ng t¸c ghi sæ gièng nh− trong tr−êng hîp ph−¬ng ph¸p ghi thÎ song song. - ë phßng kÕ to¸n: Më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó h¹ch to¸n sè l−îng vµ sè tiÒn cña tÊt c¶ c¸c danh ®iÓm vËt t− theo tõng kho, sæ nµy mçi th¸ng ghi mét lÇn vµo cuèi th¸ng trªn c¬ së tæng hîp c¸c chøng tõ nhËp vµo b¶ng kª nhËp vµ tæng hîp c¸c chøng tõ xuÊt vµo b¶ng kª xuÊt cña tõng thø vËt liÖu vµ mçi danh ®iÓm vËt liÖu th× sÏ ghi mét dßng trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, cuèi th¸ng ®èi chiÕu sè l−îng cña vËt liÖu trªn sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn víi thñ kho, cßn ®èi chiÕu sè tiÒn víi kÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu. d.¦u, nh−îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n nh− ph−¬ng ph¸p ghi thÎ song song, gi¶m bít khèi l−îng ghi chÐp. - Nh−îc ®iÓm: h¹n chÕ kh¶ n¨ng kiÓm tra ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu cña kÕ to¸n vµ tån kho. e. §iÒu kiÖn ¸p dông: ThÝch hîp víi doanh nghiÖp cã Ýt chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, sè ph¸t sinh trong kú Ýt, tr×nh ®é nhËn viªn kÕ to¸n kh«ng ®ßi hái cao. 18 5.3.3. Ph−¬ng ph¸p sæ sè d−: a. Nguyªn t¾c - ë kho: chØ theo dâi vÒ mÆt sè l−îng. - ë phßng kÕ to¸n: chØ theo dâi vÒ mÆt gi¸ trÞ. b. S¬ ®å h¹ch to¸n: ThÎ kho PhiÕu nhËp Sæ sè d− B¶ng kª nhËp PhiÕu xuÊt B¶ng kª xuÊt B¶ng luü kÕ nhËp B¶ng luü kÕ xuÊt B¶ng tæng hîp nhËp – xuÊt – tån Ghi chó: Ghi hµng ngµy. Quan hÖ ®èi chiÕu. Ghi cuèi th¸ng. c. Tr×nh tù h¹ch to¸n: - ë kho: hµng ngµy, ®Þnh kú (3- 5 ngµy) sau khi ghi thÎ kho xong thñ kho tËp hîp c¸c chøng tõ nhËp xuÊt ph¸t sinh trong kú vµ giao cho phßng kÕ to¸n. Cuèi th¸ng c¨n cø vµo thÎ kho, thñ kho ghi sè l−îng vËt liÖu tån cuèi th¸ng cña tõng thø vËt liÖu vµo sæ sè d− sau ®ã chuyÓn sæ cho phßng kÕ to¸n. Sæ sè d− do kÕ to¸n më cho tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m, giao cho thñ kho tr−íc ngµy cuèi th¸ng. - T¹i phßng kÕ to¸n: khi nhËn ®−îc chøng tõ, kÕ to¸n kiÓm tra l¹i viÖc ph©n lo¹i chøng tõ, khi gi¸ h¹ch to¸n vµ tÝnh tiÒn cho tõng lo¹i chøng tõ, tæng céng sè tiÒn cña c¸c chøng tõ nhËp xuÊt theo tõng nhãm nguyªn vËt liÖu, ghi vµo cét sè tiÒn trªn phiÕu giao nhËn chøng tõ, c¨n cø vµo phiÕu giao nhËn 19 chøng tõ ®Ó ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp, luü kÕ xuÊt ®Ó t«ng hîp B¶ng tæng hîp nhËp – xuÊt – tån, b¶ng nµy ®−îc më cho tõng kho. Sæ sè d−, kÕ to¸n kiÓm tra vµ ghi chØ tiªu gi¸ trÞ vµo sæ sè d−. Sau ®ã ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu b¶ng tæng hîp xuÊt – nhËp – tån víi sæ sè d−. d. ¦u nh−îc ®iÓm: - ¦u ®iÓm: + Gi¶m nhÑ khèi l−îng ghi chÐp hµng ngµy. + C«ng viÖc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng. + Thùc hiÖn kiÓm tra gi¸m s¸t th−êng xuyªn cña kÕ to¸n víi viÖc nhËp xuÊt vËt liÖu hµng ngµy. - Nh−îc ®iÓm: nÕu cã sai sãt th× cã ph¸t hiÖn, khã kiÓm tra, ®ßi hái tr×nh ®é yªu cÇu qu¶n lý cña thñ vµ kÕ to¸n ph¶i kh¸ kh«ng dÔ dÉn ®Õn sai sãt. 6. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: 6.1.H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. 6.1.1.Kh¸i niÖm: Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn lµ ph−¬ng ph¸p theo dâi ph¶n ¸nh th−êng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho vËt t−, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n 6.1.2.Tµi kho¶n sö dông: Theo ph−¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n cÇn më c¸c tµi kho¶n chÝnh sau: *Tµi kho¶n 151-Hµng mua ®i ®−êng: Dïng ®Ó theo dâi c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, hµng ho¸... mµ doanh nghiÖp ®· mua hay chÊp nhËn mua, ®· thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp nh−ng cuèi th¸ng ch−a vÒ nhËp kho (kÓ c¶ sè ®ang göi kho ng−êi b¸n). Bªn Nî: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®i ®−êng t¨ng. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ®i ®−êng kú tr−íc ®· nhËp kho hay chuyÓn giao cho c¸c bé phËn sö dông hoÆc giao cho kh¸ch hµng. Sè d− Nî: Gi¸ trÞ hµng ®ang ®i ®−êng (®Çu hoÆc cuèi kú) 20