Tài liệu Kế toán hàng tồn kho tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên dệt 19.5 hà nội

iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU ....................................................................... vii Danh mục bảng ....................................................................................................... vii Danh mục sơ đồ ...................................................................................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .........................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .....................................................................................5 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................7 7. Kết cấu luận văn ...................................................................................................7 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ................................................................8 1.1. Khái niệm và phân loại hàng tồn kho .............................................................8 1.1.1. Khái niệm hàng tồn kho..................................................................................8 1.1.2. Phân loại hàng tồn kho ...................................................................................9 1.2. Đặc điểm, yêu cầu quản lý hàng tồn kho trong doanh nghiệp ...................12 1.2.1. Đặc điểm hàng tồn kho .................................................................................12 1.2.2. Yêu cầu quản lý hàng tồn kho ......................................................................13 1.3. Kế toán hàng tồn kho theo quan điểm của kế toán tài chính .....................14 1.3.1. Kế toán hàng tồn kho theo chuẩn mực kế toán Việt Nam ..........................15 1.3.2. Kế toán hàng tồn kho theo chế độ kế toán hiện hành .................................18 1.3.3. Các phương pháp kế toán hàng tồn kho ......................................................20 1.4. Kế toán hàng tồn kho theo quan điểm của kế toán quản trị ......................24 iv 1.5. Kế toán hàng tồn kho theo Chuẩn mực Quốc tế (IAS02) ...........................28 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................31 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN DỆT 19.5 HÀ NỘI .................................................32 2.1. Tổng quan về Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ..............32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ...............................................................................................................33 2.1.2. Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ........................................................................................................36 2.1.3. Đặc điểm tổ chức kế toán tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội…….. ...................................................................................................................39 2.1.4. Đặc thù sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ảnh hưởng tới kế toán hàng tồn kho..................................................41 2.2. Kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội dƣới góc độ kế toán tài chính ..........................................................................43 2.2.1. Kế toán hàng tồn kho theo chuẩn mực kế toán Việt Nam tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ...............................................................43 2.2.2. Kế toán hàng tồn kho theo chế độ kế toán tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ...............................................................................................48 2.3. Kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội dƣới góc độ kế toán quản trị ...........................................................................58 2.3.1. Định mức dự trữ hàng tồn kho.....................................................................58 2.3.2. Kế hoạch cung ứng hàng tồn kho ................................................................59 2.3.3. Thu thập thông tin phục vụ yêu cầu quản trị hàng tồn kho .......................63 2.3.4. Phân tích thông tin phục vụ yêu cầu quản trị hàng tồn kho ......................64 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................65 CHƢƠNG 3: CÁC KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT HOÀN THIỆN KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TẠI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN DỆT 19.5 HÀ NỘI ......66 v 3.1. Kết luận và đánh giá thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ..........................................................................66 3.1.1. Ưu điểm..........................................................................................................66 3.1.2. Hạn chế và nguyên nhân ..............................................................................67 3.2. Yêu cầu hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ...............................................................................................69 3.3. Các đề xuất hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ..................................................................................70 3.3.1. Hoàn thiện kế toán hàng tồn kho dưới góc độ kế toán tài chính ...............70 3.3.2. Hoàn thiện kế toán hàng tồn kho dưới góc độ kế toán quản trị .................72 3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp ........................................................................74 3.4.1. Từ phía Công ty TNHH Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội ........................74 3.4.2. Từ phía Nhà Nước ........................................................................................75 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................76 KẾT LUẬN ..............................................................................................................77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CCDC Công cụ dụng cụ DQTV Dân quân tự vệ GTGT Giá trị gia tăng HTK Hàng tồn kho TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định TK Tài khoản TNDN Thu nhập doanh nghiệp MTV Một thành viên NVL Nguyên vật liệu BCTC Báo cáo tài chính BCĐKT Bảng cân đối kế toán vii DANH MỤC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU Danh mục bảng Bảng 2.1: Bảng tính giá thành sợi OE tháng 6/2016.................................................47 Bảng 2.2: Trích Bảng cân đối kế toán ngày 31/12/2015 ...........................................56 Bảng 2.3: Trích Thuyết minh báo cáo tài chính tại ngày 31/12/2015.......................57 Bảng 2.4: Báo Cáo Kho NLC ...................................................................................60 Bảng 2.5: Tình hình thực hiện kế hoạch mua vật tư .................................................62 Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: bộ máy tổ chức và quản lý .......................................................................36 Sơ đồ 2.2: Bộ máy tổ chức kế toán ...........................................................................40 Sơ đồ 2.3 Sơ đồ sổ số dư ...........................................................................................52 Sơ đồ 2.4: Sơ đồ Nhật ký – Chứng từ .......................................................................53 Sơ đồ 2.5: Quy trình kế toán máy .............................................................................54 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kế toán là một công cụ quản lý kinh tế tài chính cung cấp bức tranh toàn diện, cụ thể và chính xác cho các đối tượng có liên quan về tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Trong những năm qua, công tác kế toán của Việt Nam nói chung và tại các công ty dệt nói riêng đã dần tiếp cận và hướng tới hòa hợp với Chuẩn mực kế toán quốc tế, đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng. Hàng tồn kho là một bộ phận của tài sản lưu động chiếm một giá trị lớn và có vị trí quan trọng trong quá trình sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Hàng tồn kho thường bao gồm: Nguyên liệu, vật liệu, công cụ dụng cụ, sản phẩm dịch vụ dở dang, thành phẩm, hàng hóa…. Trong một doanh nghiệp, hàng tồn kho baogiờ cũng là một trong những tài sản có giá trị lớn nhất trên tổng giá trị tài sản của doanh nghiệp và nó chính là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho hoạt động của doanh nghiệp đó diễn ra một cách bình thường, liên tục. Vì vậy, thông tin về hàng tồn kho và tình hình nhập xuất vật tư hàng hóa là thông tin quan trọng mà người quản lý cần phải quan tâm. Những thông tin này không những giúp cho doanh nghiệp trong thực hiện và quản lý các nghiệp vụ kinh tế diễn ra hàng ngày mà còn giúp các doanh nghiệp có một lượng vật tư, hàng hóa để đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra bình thường, không gây ứ đọng vốn và không làm gián đọan quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, bộ phận kế toán trong doanh nghiệp cần phải nắm rõ, nghiên cứu và thực hiện tốt nhiệm vụ kế toán hàng tồn kho. Qua quá trình tìm hiểu tại Công Ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội, tác giả nhận thấy một trong những vấn đề cấp thiết được doanh nghiệp đặt ra và đang rất được quan tâm là làm thế nào để có thể quản lý hiệu quả Hàng tồn kho của doanh nghiệp. Công Ty Trách nhiệm Hữu Hạn Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội là một doanh nghiệp có quy mô lớn cho nên vấn đề tổ chức công tác kế toán nói chung và kế toán hàng tồn kho nói riêng đã được chú trọng nhưng 2 vẫn còn những tồn tại nhất định. Lượng hàng tồn kho lớn với nhiều chủng loại và hình thành từ nhiều nguồn khác nhau. Do đó việc tính giá hàng tồn kho chính xác, chứng từ quản lý phù hợp, cũng như việc phản ánh khoản mục hàng tồn kho trên báo cáo kế toán còn gặp nhiều khó khăn. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn đó, tác giả chọn đề tài “Kế toán hàng tồn kho tại Công Ty Trách nhiệm Hữu Hạn Một Thành Viên Dệt 19.5 Hà Nội” làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Kế toán hàng tồn kho là một đề tài được nhiều đối tượng quan tâm, vì vậy đã có khá nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề này.Các nghiên cứu trong nước, đã có một vài tài liệu, bài báo viết về các vấn đề liên quan đến kế toán Hàng tồn kho, các bài nghiên cứu này có thể phân thành các vấn đề sau: (1) Kế toán hàng tồn kho dưới hai góc độ kế toán, (2) Các giải pháp đưa ra giúp hoàn thiện kế toán hàng tồn kho.Trong quá trình nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho tại các doanh nghiệp, để đảm bảo tính phù hợp và toàn diện, tác giả đã tìm đọc một số công trình khoa học nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho của một số tác giả trong nước. Thông qua các công trình nghiên cứu này tôi sẽ rút ra được những điểm cần học tập và những điểm sẽ tiếp tục giải quyết trong công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Liên quan đến kế toán hàng tồn kho dưới hai góc độ kế toán, Lê Thị Thanh Hải (2006)đã làm rõ những cơ sở lý luận, đưa ra kết luận nghiên cứu và giải pháp hoàn thiện kế toán HTK nói chung và kế toán HTK tại các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc sở hữu nhà nước ở Việt Nam nói riêng. Cụ thể là làm rõ cơ sở lý luận về kế toán HTK trong các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp sản xuất công nghiệp nói riêng.Đồng thời nghiên cứu, phân tích thực trạng kế toán HTK theo chế độ kế toán Việt Nam qua các thời kỳ và khảo sát thực tế ở một số doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc sở hữu nhà nước ở Việt Nam; đồng thời tham khảo kế toán HTK của một số nước có nền kinh tế thị trường phát triển trên thế giới làm tiền đề thực tiễn cho việc hoàn thiện kế toán HTK ở Việt Nam. 3 Lê Quỳnh Anh (2015)đã làm rõ những lý luận cơ bản về kế toán hàng hóa tồn kho trong các doanh nghiệp thuộc bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Trong đó: Trình bày khái niệm HTK, từ đó thấy được đặc điểm cũng như yêu cầu quản lý HTK tại các doanh nghiệp. Trình bày về các nội dung quy định trong chuẩn mực kế toán Việt Nam và chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam có ảnh hưởng tới kế toán HTK tại các doanh nghiệp. Từ đó làm cơ sở nghiên cứu thực trạng kế toán HTK tại Công ty cổ phần cao su Sao Vàng. Ngoài ra Lê Thị Thanh Hải (2005) đã làm rõ kế toán hàng tồn kho theo chuẩn mực kế toán Việt Nam. Trần Thị Quỳnh Giang (2014) đi sâu phân tích kế toán quản trị hàng tồn kho trở thành công cụ giúp doanh nghiệp hội nhập hiệu quả. Liên quan đến các giải pháp đưa ra giúp hoàn thiện kế toán hàng tồn kho, Trần Thị Hồng Huệ (2009) đã khái quát, làm rõ những cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và đưa ra giải pháp hoàn thiện kế toán HTK nói chung và kế toán HTK tại các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc sở hữu nhà nước ở Việt Nam nói riêng. Lê Quỳnh Anh (2015)phân tích thực trạng kế toán HTK tại Công ty cổ phần cao su Sao Vàng dựa trên hệ thống chuẩn mực và chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời có xét đến kế toán HTK ở một số nước trên thế giới. Đưa ra các giải pháp cũng như điều kiện thực hiện giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán HTK tại công ty cổ phần cao su Sao Vàng. TS.Lê Thị Thanh Hải (2006) đã đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán HTK nói chung và kế toán HTK tại các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc sở hữu nhà nước ở Việt Nam trên hai góc độ là kế toán tài chính và kế toán quản trị. Các ý kiến đề xuất đều mang tính khoa học và đòi hỏi thực tiễn và mang tính lý luận cao nên có thể áp dụng vào thực tiễn cho các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, mọi hình thức sở hữu với các quy mô khác nhau. Đồng thời luận án cũng đã đưa ra được các điều kiện và biện pháp thực hiện các giải pháp ở cả hai phía là Nhà nước và doanh nghiệp. 4 3. Mục tiêu nghiên cứu Về mặt lý luận: Phân tích, hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề cơ bản về kế toán hàng tồn kholàm nền tảng cho việc nghiên cứu, đánh giá thực tiễn áp dụng.Luận văn nghiên cứu về lý luận hàng tồn kho và đặc điểm của hàng tồn kho trong các doanh nghiệp nói chung. Từ đó đưa ra các phân tích, lập luận và quan điểm cá nhân góp phần làm sáng tỏ các nội dung chủ yếu về phương pháp kế toán hàng tồn kho theo hệ thống chuẩn mực và chế độ kế toán Việt Nam hiện hành. Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở lý luận, xem xét, tìm hiểu việc thực hiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội; phân tích, đánh giá thực trạng kế toán hàng tồn kho tạicông ty, đưa ra các kết luận về ưu điểm, nhược điểm và xác định nguyên nhân dẫn đến các vấn đề còn tồn tại, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán hàng tồn kho công ty này. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a) Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán hàng tồn kho trong các doanh nghiệp trên cơ sở đối chiếu với chuẩn mực kế toán Việt Nam và chuẩn mực kế toán quốc tế. Nghiên cứu thực trạng kế toán hàng tồn kho và đề xuất giải pháp hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. b) Phạm nghiên cứu: Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu về kế toán hàng tồn kho trên góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị tạiCông ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. Phạm vi về không gian: Thực hiện khảo sát và nghiên cứu tại phòng kế toán của Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. Địa chỉ : Khu Công Nghiệp Đồng Văn, Tỉnh Hà Nam. Phạm vi về thời gian: Thời gian nghiên cứu: Khảo sát và nghiên cứu tổng hợp tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội từ ngày 01/04 /2016 đến ngày 15/ 07/ 2016 . 5 Thời gian về tài liệu : Nghiên cứu, khảo sát số liệu thực tế trong năm 2013, 2014, 2015 tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để nghiên cứu các vấn đề về kế toán HTK tôi đã sử dụng hai phương pháp chủ yếu đó là phương pháp thu thập dữ liệu và phương pháp phân tích dữ liệu. a. Phương pháp thu thập dữ liệu: Trong quá trình khảo sát thực tế tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội, tôi đã sử dụng một số phương pháp để có thể thu thập được những dữ liệu cần thiết phục vụ cho bài viết của mình như sau: Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp :Đối với những dữ liệu sơ cấp, tôi đã sử dụng kết hợp giữa các phương pháp phỏng vấn, phương pháp điều tra và phương pháp quan sát thực tế để thu thập. Phương pháp phỏng vấn: Là phương pháp được thực hiện thông qua việc phỏng vấn trực tiếp những người làm công tác kế toán tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội với những câu hỏi liên quan đến kế toán HTK trong DN. Đây là phương pháp thu thập thông tin rất thông dụng và rất hiệu quả. Người nghiên cứu đặt câu hỏi trực tiếp cho đối tượng được điều tra và thông qua câu trả lời của họ sẽ nhận được những thông tin mong muốn.Các bước để thực hiện một cuộc phỏng vấn được tiến hành như sau: Bước 1: Lập kế hoạch phỏng vấn bao gồm: Thời gian phỏng vấn; Các câu hỏi phỏng vấn; Tên, chức vụ của người được phỏng vấn. Bước 2: Thực hiện phỏng vấn và ghi chép lại những câu trả lời của những người được phỏng vấn. Mục đích của phương pháp: Thu thập được những thông tin chính xác, kịp thời về tổ chức bộ máy kế toán nói chung, về chính sách kế toán, ưu nhược điểm của các nội dung tổ chức công tác kế toán trong Công ty. Đồng thời qua đó cũng có thể thấy được thực trạng kế toán HTK của Công ty. Phương pháp điều tra: Phương pháp điều tra là phương pháp được tiến hành thông qua việc điều tra chọn mẫu, áp dụng bảng câu hỏi điều tra để thu thập số 6 liệu, khảo sát số liệu và dẫn chứng thực tế đánh giá khách quan vấn đề nghiên cứu, hạn chế tính chủ quan của người tiến hành nghiên cứu. Các bước thực hiện điều tra như sau: Bước 1: Lập bảng câu hỏi cho phiếu điều tra. Các câu hỏi này phải liên quan đến kế toán HTK tại DN. Bước 2: Xác định đối tượng điều tra: do hạn chế về quá trình điều tra mà việc thực hiện điều tra sẽ chọn lấy ý kiến của 20 phiếu điều tra cho các thành viên trong Công ty là Giám đốc, kế toán trưởng và một số kế toán viên trong Công ty. Bước 3: Tiếp cận và thực hiện phát phiếu điều tra cho những người trong danh sách . Bước 4: Thu lại phiếu điều tra, tiến hành tổng hợp và xử lý các số liệu thu được từ phiếu phục vụ cho việc đánh giá, phân tích. Mục đích của phương pháp: Tìm hiểu những thông tin tổng quát về tổ chức bộ máy kế toán, những thông tin tổng quát về kế toán HTK nói chung. Phương pháp quan sát thực tế: Quan sát là phương pháp thu thập thông tin thông qua việc sử dụng các giác quan và các thiết bị hỗ trợ để ghi nhận các hiện tượng hoặc các hành vi của con người phục vụ cho công tác nghiên cứu một vấn đề khoa học. Trong quá trình khảo sát tại đơn vị, tôi đã trực tiếp quan sát những hoạt động đang diễn ra tại phòng kế toán của DN, quan sát những tài liệu về kế toán cũng như tìm hiểu về các nghiệp vụ kế toán của DN. Mục đích của phương pháp: Nhằm tiếp cận trực tiếp, theo dõi được các hoạt động, các nghiệp vụ diễn ra hàng ngày, các thao tác và quá trình làm việc của phòng kế toán. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Phương pháp được sử dụng để thu thập dữ liệu thứ cấp là phương pháp nghiên cứu tài liệu. Đây là phương pháp mà người nghiên cứu sẽ tìm đọc những tài liệu có liên quan tới đề tài của mình, sau đó chắt lọc ra những điểm, những mục cần thiết và ghi chép lại theo một trình tự logic để phục vụ cho bài viết của mình. Mục đích của phương pháp này là thông qua những 7 thông tin thu thập được sẽ có được những dẫn chứng tin cậy nhất cho những quan điểm và lập luận của mình. b) Phương pháp phân tích dữ liệu Phương pháp phân tích dữ liệu sơ cấp Đối với những thông tin thu thập được thông qua việc phỏng vấn các nhà lãnh đạo và nhân viên kế toán của DN sẽ được tổng hợp lại thành 1 bảng kết quả phỏng vấn theo nội dung. Đối với những thông tin thu thập được thông qua phương pháp điều tra sẽ được tổng hợp lại thành 1 bảng kết quả điều tra trắc nghiệm theo những chủ điểm. Phương pháp phân tích dữ liệu thứ cấp : Phương pháp được sử dụng để thu thập dữ liệu thứ cấp là phương pháp nghiên cứu tài liệu. Căn cứ vào các dữ liệu thứ cấp thu thập được, tác giả lựa chọn các thông tin cho phù hợp với luận điểm trình bày. So sánh để đánh giá mức độ phù hợp của thông tin kế toán với hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam, chính sách kế toán hiện hành. 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Việc vận dụng các Chuẩn mực, Chế độ kế toán và các văn bản pháp lý có liên quan vào kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội được thực hiện như thế nào? Có những vấn đề còn tồn tại, chưa hợp lý hay không? Nguyên nhân của những tồn tại đó là gì? Những giải pháp nào nhằm khắc phục những tồn tại trong kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội? 7. Kết cấu luận văn Ngoài lời mở đầu, kết luận, luận văn có bố cục 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về kế toán hàng tồn kho trong doanh nghiệp sản xuất. Chương 2: Thực trạng kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. Chương 3: Các kết luận và đề xuất hoàn thiện kế toán hàng tồn kho tại Công ty TNHH một thành viên Dệt 19.5 Hà Nội. 8 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. Khái niệm và phân loại hàng tồn kho 1.1.1. Khái niệm hàng tồn kho *Theo Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS 02) Theo chuẩn mực kế toán quốc tế về hàng tồn kho (IAS 02) thì hàng tồn kho (HTK) được định nghĩa như sau: “Hàng tồn kho là những tài sản được giữ để bán trong kỳ sản xuất kinh doanh thông thường hoặc đang trong quá trình sản xuất ra các thành phẩm để bán hoặc dưới dạng nguyên vật liệu, vật dụng sẽ được sử dụng trong quá trình sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ”. Như vậy hàng tồn kho theo chuẩn mực này bao gồm: - Hàng hóa mua về để bán, gồm hàng hóa tồn kho, hàng mua đang đi đường, hàng gửi bán. - Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi bán. Sản phẩm dở dang, gồm sản phẩm chưa hoàn thành hoặc đã hoàn thành chưa làm thử tục nhập kho. - Nguyên vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho và đã mua đang đi trên đường. - Chi phí dịch vụ dở dang. Theo IAS 02 thì HTK không bao gồm các hàng hóa thành phẩm hay vật tư bị hỏng, lỗi thời không thể dùng được trong quá trình sản xuất kinh doanh; các chi phí xây dựng cơ bản dở dang phát sinh từ các hợp đồng xây dựng; các công cụ tài chính. *Theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 02) Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam 02 (Ban hành và công bố theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính) Hàng tồn kho: Là những tài sản:Được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường; đang trong quá trình sản xuất, kinh doanh dở dang; nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ. 9 Hàng tồn kho bao gồm: - Hàng hóa mua về để bán: Hàng hóa tồn kho, hàng mua đang đi trên đường, hàng gửi đi bán, hàng hóa gửi đi gia công chế biến; - Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán; - Sản phẩm dở dang: Sản phẩm chưa hoàn thành và sản phẩm hoàn thành chưa làm thủ tục nhập kho thành phẩm; - Nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho, gửi đi gia công chế biến và đã mua đang đi trên đường; - Chi phí dịch vụ dở dang. Hàng tồn kho được tính theo giá gốc. Trường hợp giá trị thuần có thể thực hiện được thấp hơn giá gốc thì phải tính theo giá trị thuần có thể thực hiện được. Giá gốc hàng tồn kho bao gồm: Chi phí mua, chi phí chế biến và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh để có được hàng tồn kho ở địa điểm và trạng thái hiện tại. Việc tính giá trị hàng tồn kho được áp dụng theo một trong các phương pháp sau: Phương pháp tính theo giá đích danh; Phương pháp bình quân gia quyền; Phương pháp nhập trước, xuất trước. 1.1.2. Phân loại hàng tồn kho Hàng lưu kho trong doanh nghiệp bao gồm nhiều loại, đa dạng về chủng loại, khác nhau về đặc điểm, tính chất thương phẩm, điều kiện bảo quản, nguồn hình thành có vai trò công dụng khác nhau trong quá trình sản xuất kinh doanh. Để quản lý tốt, tính đúng, tính đủ giá gốc hàng tồn kho cần phân loại, sắp xếp hàng tồn kho theo tiêu thức nhất định. Phân loại theo mục đích sử dụng và công dụng của hàng tồn kho: Theo tiêu thức này hàng tồn kho có cùng mục đích sử dụng và công dụng được xếp vào một nhóm, không phân biệt chúng được hình thành từ nguồn nào, quy cách, phẩm chất ra sao. Hàng tồn kho trong doanh nghiệp được chia thành hai nhóm sau: 10 - Hàng tồn kho dự trữ cho sản xuất: toàn bộ là hàng được dự trữ để phục vụ trực tiếp hoặc gián tiếp cho hoạt động sản xuất như NVL, bán thành phẩm, công cụ dụng cụ gồm cả giá trị sản phẩm dở dang. - Hàng tồn kho dự trữ cho tiêu thụ: phản ảnh toàn bộ hàng tồn kho được dự trữ phục vụ cho mục đích bán ra của doanh nghiệp như hàng hóa thành phẩm. Phân lạo theo tiêu thức này giúp sử dụng hàng tồn kho đúng mục đích, thuận lợi trong quá trình lên kế hoạch, dự toán thu mua, bảo quản và dự trữ hàng tồn kho. Từ đó doanh nghiệp đảm bảo được việc cung ứng hàng tồn kho kịp thời cho quá trình sản xuất, tiêu thụ với chi phí thấp nhất giúp nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Phân loại theo nguồn hình thành hàng tồn kho: - Hàng mua từ bên ngoài: là toàn bộ hàng được doanh nghiệp mua từ các nhà cung cấp ngoài hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp. - Hàng mua nội bộ: là toàn bộ hàng được doanh nghiệp mua từ các nhà cung cấp thuộc hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp như mua hàng giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng 1 Công ty, Tổng Công ty… - Hàng tồn kho tự gia công: Là tồn bộ hàng tồn kho được DNSX, gia công tạo thành. - Hàng tồn kho được nhập từ các nguồn khác: liên doanh, liên kết, biếu tặng,... Cách phân loại này giúp cho việc xác định các yếu tố cấu thành trong giá gốc hàng tồn kho, nhằm tính đúng, tính đủ giá gốc hàng tồn kho theo từng nguồn hình thành. Qua đó, giúp doanh nghiệp đánh giá được mức độ ổn định của nguồn hàng trong quá trình xây dựng kế hoạch, dự toán về hàng tồn kho. Đồng thời, việc phân loại chi tiết hàng tồn kho được mua từ bên ngoài và hàng mua nội bộ giúp cho việc xác định chính xác giá trị hàng tồn kho của doanh nghiệp khi lập báo cáo tài chính (BCTC) hợp nhất. Phân loại tồn kho theo nhu cầu sử dụng: Theo tiêu thức phân loại này, hàng tồn kho được chia thành: - Hàng tồn kho sử dụng cho sản xuất kinh doanh: Phản ánh giá trị hàng tồn kho được dự trữ hợp lý đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh được tiến hành bình thường. 11 - Hàng tồn kho chưa cần sử dụng: Phản ánh giá trị hàng tồn kho được dự trữ cao hơn mức dự trữ hợp lý. - Hàng tồn kho không cần sử dụng: Phản ánh giá trị hàng tồn kho kém hoặc mất phẩm chất không được doanh nghiệp sử dụng cho mục đích sản xuất. Cách phân loại này giúp đánh giá mức độ hợp lý của hàng tồn kho, xác định đối tượng cần lập dự phòng và mức dự phòng giảm giá hàng tồn kho cần lập. Phân loại hàng tồn kho theo kế hoạch dự trữ, sản xuất và tiêu thụ: Theo tiêu thức phân loại này, hàng tồn kho được chia thành: - Hàng tồn trữ an toàn: Phản ánh hàng tồn trữ an toàn để kinh doanh được tiến hành thường xuyên, liên tục. - Hàng tồn trữ thực tế Cách phân loại này giúp nhà quản trị xác định được mức dự trữ an toàn phù hợp đồng thời xác định thời điểm mua hàng hợp lý. Phân loại hàng tồn kho theo phẩm chất: Theo tiêu thức phân loại này, tuỳ thuộc vào chất lượng của hàng tồn kho mà hàng tồn kho được chia thành: - Hàng tồn kho chất lượng tốt - Hàng tồn kho kém phẩm chất - Hàng tồn kho mất phẩm chất Cách phân loại này giúp cho việc xác định và đánh giá tình trạng hàng tồn kho trong doanh nghiệp. Xác định giá trị tổn thất của hàng tồn kho, xác định số dự phòng giảm giá hàng tồn kho cần lập, đồng thời giúp doanh nghiệp có kế hoạch mua vào, bán ra hợp lý. Phân loại hàng tồn kho theo địa điểm bảo quản: Theo tiêu thức phân loại này, hàng tồn kho được chia thành: - Hàng tồn kho trong doanh nghiệp: Phản ánh toàn bộ hàng tồn kho đang được bảo quản tại doanh nghiệp như hàng trong kho, trong quầy, CCDC, nguyên vật liệu trong kho và đang sử dụng, ... - Hàng tồn kho bên ngoài doanh nghiệp: Phản ánh toàn bộ hàng tồn kho đang được bảo quản tại các đơn vị, tổ chức, cá nhân ngoài doanh nghiệp như hàng gửi bán, hàng đang đi đường,... 12 Cách phân loại này giúp cho việc phân định trách nhiệm vật chất liên quan đến hàng tồn kho, làm cơ sở để hạch toán giá trị hàng tồn kho hao hụt, mất mát trong quá trình bảo quản. Phân loại theo Chuẩn mực 02 - Hàng tồn kho: - Hàng hoá mua để bán: Hàng hoá tồn kho, hàng mua đang đi trên đường, hàng gửi đi bán, hàng hoá gửi đi gia công chế biến... - Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán - Sản phẩm dở dang và chi phí dịch vụ chưa hoàn thành: Là những sản phẩm chưa hoàn thành và sản phẩm đã hoàn thành nhưng chưa làm thủ tục nhập kho thành phẩm. - Nguyên liệu, vật liệu, công cụ dụng cụ: Gồm tồn kho, gửi đi gia công chế biến đã mua đang đi trên đường Việc phân loại và xác định những hàng nào thuộc hàng tồn kho của doanh nghiệp ảnh hưởng tới việc tính chính xác của hàng tồn kho phản ánh trên Bảng cân đối kế toán và ảnh hưởng tới các chỉ tiêu trên Báo cáo kết quả kinh doanh. Vì vây việc phân loại hàng tồn kho là cần thiết trong mỗi doanh nghiệp. Mỗi cách phân loại hàng tồn kho đều có ý nghĩa nhất định đối với nhà quản trị doanh nghiệp. Do đó, tuỳ thuộc vào yêu cầu quản lý của nhà quản trị doanh nghiệp mà kế toán thực hiện tổ chức thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về hàng tồn kho theo những cách thức nhất định. 1.2. Đặc điểm, yêu cầu quản lý hàng tồn kho trong doanh nghiệp 1.2.1. Đặc điểm hàng tồn kho Hàng tồn kho trong doanh nghiệp thường gồm nhiều loại, có vai trò, công dụng khác nhau trong quá trình sản xuất kinh doanh. Do đó, đòi hỏi công tác tổ chức, quản lý và hạch toán hàng tồn kho cũng có những nét đặc thù riêng. Nhìn chung, hàng tồn kho của doanh nghiệp có những đặc điểm cơ bản sau: Thứ nhất, hàng tồn kho là một bộ phận của tài sản ngắn hạn trong doanh nghiệp và chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng tài sản lưu động của doanh nghiệp. 13 Việc quản lý và sử dụng có hiệu quả hàng tồn kho có ảnh hưởng lớn đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thứ hai, hàng tồn kho trong doanh nghiệp được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, với chi phí cấu thành nên giá gốc hàng tồn kho khác nhau. Xác định đúng, đủ các yếu tố chi phí cấu thành nên giá gốc hàng tồn kho sẽ góp phần tính toán và hạch toán đúng, đủ, hợp lý giá gốc hàng tồn kho và chi phí hàng tồn kho làm cơ sở xác định lợi nhuận thực hiện trong kỳ. Thứ ba, hàng tồn kho tham gia toàn bộ vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, trong đó có các nghiệp vụ xảy ra thường xuyên với tần suất lớn, qua đó hàng tồn kho luôn biến đổi về mặt hình thái hiện vật và chuyển hoá thành những tài sản ngán hạn khác như tiền tệ, sản phẩm dở dang hay thành phẩm,... Thứ tư, hàng tồn kho trong doanh nghiệp bao gồm nhiều loại khác nhau với đặc điểm về tính chất thương phẩm và điều kiện bảo quản khác nhau. Do vậy, hàng tồn kho thường được bảo quản, cất trữ ở nhiều địa điểm, có điều kiện tự nhiên hay nhân tạo không đồng nhất với nhiều người quản lý. Vì lẽ đó, dễ xảy ra mất mát, công việc kiểm kê, quản lý, bảo quản và sử dụng hàng tồn kho gặp nhiều khó khăn, chi phí lớn. Thứ năm, việc xác định chất lượng, tình trạng và giá trị hàng tồn kho luôn là công việc khó khăn, phức tạp. Có rất nhiều loại hàng tồn kho rất khó phân loại và xác định giá trị như các tác phẩm nghệ thuật, các loại linh kiện điện tử, đồ cổ, kim khí quý,... 1.2.2. Yêu cầu quản lý hàng tồn kho Từ những đặc điểm của hàng tồn kho, tuỳ theo điều kiện quản lý hàng tồn kho ở mỗi doanh nghiệp mà yêu cầu quản lý hàng tồn kho có những điểm khác nhau. Song nhìn chung, việc quản lý hàng tồn kho ở các doanh nghiệp phải đảm bảo các yêu cầu chủ yếu sau: Thứ nhất, hàng tồn kho phải được theo dõi ở từng khâu thu mua, từng kho bảo quản, từng nơi sử dụng, từng người phụ trách vật chất (thủ kho, cán bộ vật tư, nhân viên bán hàng,...) 14 Trong khâu thu mua, một mặt phải theo dõi nắm bắt thông tin về tình hình thị trường, khả năng cung ứng của nhà cung cấp, các chính sách cạnh tranh tiếp thị được các nhà cung cấp áp dụng, tính ổn định của nguồn hàng,... mặt khác, phải quản lý chặt chẽ về số lượng, chất lượng, quy cách phẩm chất, chủng loại giá mua, chi phí mua và tiến độ thu mua, cung ứng phù hợp với kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong khâu bảo quản dự trữ, phải tổ chức tốt kho, bến bãi, thực hiện đúng chế độ bảo quản; xác định được định mức dự trữ tối thiểu, tối đa cho từng loại hàng tồn kho đảm bảo an toàn, cung ứng kịp thời cho sản xuất, tiêu thụ với chi phí tồn trữ thấp nhất. Đồng thời, cần có những cảnh báo kịp thời khi hàng tồn kho vượt qua định mức tối đa, tối thiểu để có những điều chỉnh hợp lý, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong khâu sử dụng, phải theo dõi, nắm bắt được hình thành sản xuất sản phẩm, tiến độ thực hiện. Đồng thời, phải tuân thủ việc sử dụng hợp lý, tiết kiệm cơ sở định mức tiêu hao, dự toán chi phí, tiến độ sản xuất nhằm giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Thứ hai, việc quản lý hàng tồn kho phải thường xuyên đảm bảo được quan hệ đối chiếu phù hợp giữa giá trị và hiện vật của từng thứ, từng loại hàng tồn kho, giữa các số liệu chi tiết với số liệu tổng hợp về hàng tồn kho, giữa số liệu ghi trong sổ kế toán với số liệu thực tế tồn kho. 1.3. Kế toán hàng tồn kho theo quan điểm của kế toán tài chính Kế toán tài chính tiến hành thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về các hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu dưới dạng tổng quát nhằm mục đích cung cấp thông tin chủ yếu cho các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp có lợi ích trực tiếp hoặc gián tiếp với doanh nghiệp. Vì vậy, theo quan điểm kế toán tài chính, kế toán hàng tồn kho bao gồm các nội dung: - Tính toán và xác định giá trị hàng tồn kho, bao gồm: + Tính giá phí hàng tồn kho. + Tính giá trị hàng tồn kho. 15 - Ghi nhận giá trị hàng tồn kho. - Ghi nhận chi phí hàng tồn kho. - Trình bày BCTC về hàng tồn kho. Việc thu thập và xử lý thông tin kế toán tài chính về hàng tồn kho chủ yếu thực hiện trê các tài khoản tổng hợp và phải tuân thủ theo những chuẩn mực chung nhằm cung cấp một hệ thống thông tin thống nhất và có độ tin cậy cao. 1.3.1. Kế toán hàng tồn kho theo chuẩn mực kế toán Việt Nam Chuẩn mực này là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán hàng tồn kho, gồm: Xác định giá trị và kế toán hàng tồn kho vào chi phí; Ghi giảm giá trị hàng tồn kho cho phù hợp với giá trị thuần có thể thực hiện được và phương pháp tính giá trị hàng tồn kho làm cơ sở ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính. Chuẩn mực này áp dụng cho kế toán hàng tồn kho theo nguyên tắc giá gốc trừ khi có chuẩn mực kế toán khác quy định cho phép áp dụng phương pháp kế toán khác cho hàng tồn kho. Theo VAS 02 kế toán hàng tồn kho được thực hiện như sau: Tính giá hàng tồn kho Hàng tồn kho được tính theo giá gốc. Trường hợp giá trị thuần có thể thực hiện được thấp hơn giá gốc thì phải tính theo giá trị thuần có thể thực hiện được. Giá gốc hàng tồn kho bao gồm: Chi phí mua, chi phí chế biến và các chi phí liên quan trực tiếp khác phát sinh để có được hàng tồn kho ở địa điểm và trạng thái hiện tại. a) Chi phí mua Chi phí mua của hàng tồn kho bao gồm giá mua, các loại thuế không được hoàn lại, chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản trong quá trình mua hàng và các chi phí khác có liên quan trực tiếp đến việc mua hàng tồn kho. Các khoản chiết khấu thương mại và giảm giá hàng mua do hàng mua không đúng quy cách, phẩm chất được trừ khỏi chi phí mua. Chi phí chế biến Chi phí chế biến hàng tồn kho bao gồm những chi phí có liên quan trực tiếp đến sản phẩm sản xuất, như chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung cố