lêi nãi ®Çu
Trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa cña ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi
cña thÕ kû 21, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh mµ
kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. §iÒu ®ã kh«ng ngo¹i
trõ ®èi víi ViÖt Nam, ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô träng t©m lµ x©y dùng nÒn kinh tÕ,
§¹i héi §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ®-êng lèi ®æi
míi vµ më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chiÕn l-îc CNH-H§H h-íng m¹nh vµo
xuÊt khÈu.
§Ó t¨ng xuÊt khÈu trong thêi gian tíi, ViÖt nam chñ tr-¬ng kÕt hîp xuÊt
khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ ®Êt n-íc cã lîi thÕ t-¬ng ®èi (nh÷ng mÆt hµng xuÊt
khÈu truyÒn thèng: hµng n«ng l©m thñy s¶n, kho¸ng s¶n, hµng giÇy dÐp vµ dÖt
may) vµ mét sè mÆt hµng cã hµm l-îng kü thuËt c«ng nghÖ cao bao gåm: «t«, xe
m¸y, hµng ®iÖn tö vµ dÞch vô phÇn mÒm ...
Hµng thñy s¶n lµ mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt Nam trong
thêi gian qua ®· gÆt h¸i ®-îc sù thµnh c«ng rùc rì. Tõ møc kim ng¹ch xuÊt khÈu
lµ 550,6 triÖu USD vµo n¨m 1995, ®· t¨ng lªn møc 971,12 USD vµo n¨m 1999,
trung b×nh mçi n¨m t¨ng gÇn 100 triÖu USD, chiÕm kho¶ng 10% tæng kim ng¹ch
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín trong c¸c
mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña n-íc ta trong nhiÒu n¨m võa qua. ThÞ tr-êng
xuÊt khÈu thñy s¶n ®· vµ ®ang ®-îc më réng ®¸ng kÓ, thñy s¶n cña ViÖt Nam ®·
chiÕm ®-îc vÞ trÝ quan träng trong thÞ tr-êng nhËp khÈu thuû s¶n cña thÕ giíi.
Liªn minh Ch©u ¢u (EU), mét thÞ tr-êng nhËp khÈu thñy s¶n ®Çy tiÒm n¨ng
trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng t¸c ®éng rÊt tÝch cùc ®Õn viÖc xuÊt khÈu thñy
s¶n cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín cña xuÊt khÈu thñy s¶n sang
EU, vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, tån t¹i ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i nç lùc, cè g¾ng trong
thêi gian tíi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng nµy, nh»m t¨ng nhanh kim
ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt n-íc.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn ®©y, còng nh- vai trß to lín cña xuÊt khÈu
thñy s¶n trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña n-íc ta, t«i ®· chän ®Ò tµi “ Nh÷ng gi¶i
ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng thñy s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr-êng
EU trong nh÷ng n¨m tíi “ ®Ó viÕt ®Ò ¸n m«n häc. ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy
cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi b¶n th©n t«i, nh»m cñng cè vµ n©ng cao lý luËn, vËn
dông mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn. §ång
thêi qua ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu thñy s¶n sang EU cña n-íc ta
nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cã thÓ m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu thñy s¶n trong t-¬ng lai.
Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu mµ t«i sö dông trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Ò ¸n
nµy lµ: kÕt hîp nh÷ng kiÕn thøc ®· tÝch lòy trong qu¸ tr×nh häc tËp víi nh÷ng
quan s¸t ®· thu thËp trong thùc tÕ, kÕt hîp tæng hîp tµi liÖu, s¸ch b¸o víi viÖc ®i
s©u ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ nh»m t×m ra h-íng ®i hîp lý nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong ®Ò ¸n.
§Ò ¸n kÕt cÊu gåm cã 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt Nam sang EU trong
nh÷ng n¨m qua.
Ch-¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thñy s¶n cña
ViÖt Nam sang EU trong nh÷ng n¨m tíi.
Do tr×nh ®é cã h¹n, thêi gian nghiªn cøu bÞ h¹n chÕ, nªn ®Ò ¸n khã tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong cã ®-îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o
cïng b¹n ®äc ®Ó ®Ò ¸n ®-îc hoµn thiÖn h¬n.
T«i xin bµy tá sù c¶m ¬n s©u s¾c tíi PGS-TS:NguyÔn Duy Bét- Tr-ëng
Khoa Th-¬ng m¹I ®· gióp ®ì t«I hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
Hµ néi, ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 2002
ch-¬ng i
c¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng
kinh doanh xuÊt khÈu
I. Quy tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng hãa vµ dÞch vô cho (ra) n-íc ngoµi
d-íi h×nh thøc mua b¸n th«ng qua quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ, quan hÖ thÞ tr-êng
nh»m môc ®Ých lîi nhuËn.
Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau:
-XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc.
-XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h-íng
ngo¹i .
-XuÊt khÈu t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng d©n c-.
-XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
cña n-íc ta.
Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu ®-îc tæ chøc, thùc hiÖn víi nhiÒu nghiÖp
vô, nhiÒu kh©u, nh-ng quy tô l¹i ho¹t ®éng nµy gåm c¸c b-íc sau.
1. Ho¹t ®éng Marketing
Néi dung chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ: ®iÒu tra xem nªn bu«n b¸n g×,
b»ng ph-¬ng ph¸p nµo, quyÕt ®Þnh ph-¬ng ch©m bu«n b¸n (®iÒu tra thÞ tr-êng,
chän b¹n hµng).
VÊn ®Ò nghiªn cøu thÞ tr-êng lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®èi víi bÊt
cø doanh nghiÖp nµo muèn tham gia kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa. Nghiªn
cøu thÞ tr-êng ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu, ph¶i tr¶ lêi ®-îc c¸c
c©u hái quan träng sau ®©y:
-N-íc nµo lµ thÞ tr-êng cã triÓn väng nhÊt ®èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu cña
doanh nghiÖp?
-Kh¶ n¨ng sè l-îng xuÊt khÈu ®-îc bao nhiªu?
-S¶n phÈm cÇn cã nh÷ng thÝch øng g× tr-íc ®ßi hái cña thÞ tr-êng ®ã?
-Nªn chän ph-¬ng ph¸p b¸n nµo cho phï hîp? Th-¬ng nh©n trong giao
dÞch lµ ai? Ph-¬ng thøc giao dÞch xuÊt khÈu?
Néi dung cña nghiªn cøu thÞ tr-êng xuÊt khÈu bao gåm c¸c vÊn ®Ò sau:
hång th-êng ®-îc chÊp nhËn lµ bao nhiªu, hËu qu¶ cña c¹nh tranh nh- thÕ
nµo; nã diÔn biÕn ra sao... vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng cña nã tr-íc mét ®èi thñ míi.
1.1.3 Ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu
Trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh vµ
ph©n tÝch cÈn thËn c¸c ®iÒu kiÖn sau:
-§iÒu kiÖn vÒ quy chÕ vµ ph¸p lý:
+Quy chÕ vÒ gi¸ c¶;
+Quy chÕ vÒ nh÷ng ho¹t ®éng th-¬ng m¹i;
+Hãa ®¬n H¶i quan hoÆc hãa ®¬n l·nh sù;
+KiÓm so¸t hèi ®o¸i;
+ChuyÓn tiÒn vÒ n-íc;
+H¹n ng¹ch;
+GiÊy phÐp xuÊt khÈu;
+GiÊy chøng nhËn y tÕ, chøng nhËn phÈm chÊt v.v... nh÷ng ®iÒu ghi chó
riªng trªn s¶n phÈm v.v...
-§iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh
+ThuÕ quan;
+Chi phÝ vËn chuyÓn;
+B¶o hiÓm vËn chuyÓn;
+B¶o hiÓm tÝn dông;
+Chi phÝ cã thÓ vÒ th- tÝn dông;
+CÊp vèn cho xuÊt khÈu;
+Thay ®æi tû lÖ hèi ®o¸i;
+Gi¸ thµnh xuÊt khÈu;
+Hoa hång cho c¸c trung gian...
-§iÒu kiÖn vÒ kü thuËt
+VËn chuyÓn: kÝch th-íc, träng l-îng c¸c kiÖn hµng;
+L-u kho: vÊn ®Ò khÝ hËu vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c;
+Tiªu chuÈn s¶n phÈm;
+Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
-§iÒu kiÖn vÒ con ng-êi, vÒ t©m lý
+Kh¶ n¨ng tr×nh ®é vµ ®µo t¹o nh©n viªn;
+Tr×nh ®é ngo¹i ng÷;
+Nh÷ng c¸ch sö dông vµ thãi quen tiªu dïng;
+Nh÷ng ®iÒu cÊm kþ vÒ x· héi vµ v¨n hãa;
+VÊn ®Ò an ninh;
+Liªn kÕt kh«ng tèt gi÷a c¸c bé phËn trong néi bé.
1.2 Nghiªn cøu vÒ gi¸ c¶ hµng hãa trªn thÞ tr-êng thÕ giíi
Gi¸ c¶ hµng hãa trªn thÞ tr-êng ph¶n ¸nh quan hÖ cung- cÇu hµng hãa trªn
thÞ tr-êng thÕ giíi. Vµ nã cã ¶nh h-ëng ®èi víi hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu
cña doanh nghiÖp.
1.2.1 Gi¸ quèc tÕ
Gi¸ quèc tÕ cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn ®èi víi mét lo¹i hµng hãa nhÊt ®Þnh trªn
thÞ tr-êng thÕ giíi. Gi¸ ®ã ®-îc dïng trong giao dÞch th-¬ng m¹i th«ng th-êng,
kh«ng kÌm theo mét ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nµo vµ ®-îc thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ tù
do chuyÓn ®æi.
Trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa, cã thÓ coi nh÷ng gi¸ sau ®©y lµ gi¸
quèc tÕ.
-§èi víi nh÷ng hµng hãa kh«ng cã trung t©m giao dÞch truyÒn thèng trªn
thÕ giíi, th× cã thÓ lÊy gi¸ cña nh÷ng n-íc xuÊt khÈu hoÆc nh÷ng n-íc nhËp khÈu
chñ yÕu biÓu thÞ b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi ®-îc.
-§èi víi nh÷ng hµng hãa thuéc ®èi t-îng bu«n b¸n ë c¸c së giao dÞch
(cao su thiªn nhiªn, kim lo¹i mµu) hoÆc ë c¸c trung t©m b¸n ®Êu gi¸ (chÌ, thuèc
l¸...), th× cã thÓ tham kh¶o gi¸ ë c¸c trung t©m giao dÞch ®ã.
-§èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ rÊt ®a d¹ng, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ quèc tÕ t-¬ng
®èi khã. V× vËy, trong thùc tÕ chñ yÕu c¨n cø vµo gi¸ c¶ c¸c h·ng s¶n xuÊt vµ
møc cung trªn thÞ tr-êng.
1.2.2. Dù ®o¸n xu h-íng biÕn ®éng gi¸ c¶
§Ó cã thÓ dù ®o¸n ®-îc xu h-íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ cña lo¹i hµng hãa
mµ doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, ph¶i dùa vµo kÕt
qu¶ nghiªn cøu vµ dù ®o¸n t×nh h×nh thÞ tr-êng hµng hãa ®ã, ®ång thêi ®¸nh gi¸
chÝnh x¸c c¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi xu h-íng biÕn ®æi gi¸ c¶.
Cã nhiÒu nh©n tè t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng hãa trªn thÕ giíi vµ cã thÓ
ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cã thÓ nªu ra mét sè nh©n tè chñ yÕu lµ:
-Nh©n tè chu kú: lµ sù vËn ®éng cã tÝnh chÊt quy luËt cña nÒn kinh tÕ.
-Nh©n tè lòng ®o¹n vµ gi¸ c¶: cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®èi víi viÖc h×nh thµnh
vµ biÕn ®éng gi¸ c¶.
-Nh©n tè c¹nh tranh: cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng theo c¸c xu h-íng
kh¸c nhau.
1.3. Lùa chän thÞ tr-êng vµ mÆt hµng kinh doanh xuÊt khÈu
1.3.1. Lùa chän thÞ tr-êng
Tr-íc hÕt, cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chuÈn mµ c¸c thÞ tr-êng ph¶i ®¸p øng
®-îc ®èi víi viÖc xuÊt khÈu hµng hãa cña doanh nghiÖp.
Tiªu chuÈn chung
-VÒ chÝnh trÞ
-VÒ ®Þa lý
-VÒ kinh tÕ
-VÒ kü thuËt
-BiÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch
-T×nh h×nh tiÒn tÖ
Tiªu chuÈn vÒ th-¬ng m¹i
-PhÇn cña s¶n xuÊt néi ®Þa;
-Sù hiÖn diÖn cña hµng hãa ViÖt Nam trªn c¸c thÞ tr-êng;
-Sù c¹nh tranh quèc tÕ trªn c¸c thÞ tr-êng lùa chän.
Nh÷ng tiªu chuÈn trªn ph¶i ®-îc c©n nh¾c, ®iÒu chØnh tïy theo møc quan
träng cña chóng ®èi víi doanh nghiÖp.
2. Lùa chän ®èi t-îng giao dÞch, ph-¬ng thøc giao dÞch trong ho¹t ®éng
kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa
2.1. Lùa chän ®èi t-îng giao dÞch
Trong kinh doanh xuÊt khÈu, b¹n hµng hay kh¸ch hµng nãi chung lµ
nh÷ng ng-êi hay tæ chøc cã quan hÖ giao dÞch víi doanh nghiÖp nh»m thùc hiÖn
c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng hãa hay hîp t¸c kü thuËt liªn quan tíi viÖc xuÊt
khÈu hµng hãa cña doanh nghiÖp. XÐt vÒ tÝnh chÊt vµ môc ®Ých ho¹t ®éng, kh¸ch
hµng trong kinh doanh xuÊt khÈu cã thÓ ®-îc chia lµm ba lo¹i:
-C¸c h·ng hay c«ng ty.
-C¸c tËp ®oµn kinh doanh.
-C¸c c¬ quan nhµ n-íc.
ViÖc lùa chän th-¬ng nh©n ®Ó giao dÞch ph¶i dùa trªn c¬ së nghiªn cøu
c¸c vÊn ®Ò sau:
-T×nh h×nh kinh doanh cña h·ng, lÜnh vùc vµ ph¹m vi kinh doanh, kh¶
n¨ng mua hµng th-êng xuyªn cña h·ng.
-Kh¶ n¨ng vÒ vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt.
-Th¸i ®é vµ quan ®iÓm kinh doanh lµ chiÕm lÜnh thÞ tr-êng hay cè g¾ng
giµnh lÊy ®éc quyÒn vÒ hµng hãa.
-Uy tÝn cña b¹n hµng.
Trong viÖc lùa chän th-¬ng nh©n giao dÞch, tèt nhÊt lµ nªn lùa chän ®èi
t¸c trùc tiÕp, tr¸nh nh÷ng ®èi t¸c trung gian, trõ tr-êng hîp doanh nghiÖp muèn
th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr-êng míi mµ m×nh ch-a cã kinh nghiÖm.
2.2. C¸c ph-¬ng thøc giao dÞch trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa
Trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, ®ang tån t¹i nhiÒu ph-¬ng thøc giao dÞch trong
ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, mçi ph-¬ng thøc giao dÞch cã ®Æc ®iÓm
vµ kü thuËt tiÕn hµnh riªng. C¨n cø vµo mÆt hµng dù ®Þnh xuÊt khÈu, ®èi t-îng,
thêi gian giao dÞch vµ n¨ng lùc cña ng-êi tiÕn hµnh giao dÞch mµ doanh nghiÖp
chän ph-¬ng thøc giao dÞch phï hîp, chñ yÕu lµ c¸c ph-¬ng thøc sau ®©y:
-Giao dÞch trùc tiÕp.
-Giao dÞch qua trung gian.
-Ph-¬ng thøc bu«n b¸n ®èi l-u.
-§Êu gi¸ quèc tÕ.
-§Êu thÇu quèc tÕ.
-Giao dÞch t¹i së giao dÞch hµng hãa.
-Giao dÞch t¹i héi chî vµ triÓn l·m.
-Ph-¬ng thøc kinh doanh t¸i xuÊt khÈu.
3. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu
3.1. C¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña hîp ®ång kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
Giao dÞch bu«n b¸n quèc tÕ th-êng x¶y ra nh÷ng tranh chÊp, do c¸c bªn
kh«ng thèng vµ hiÓu lÇm néi dung cña hîp ®ång bu«n b¸n. Tõ ®ã, mét sè ®iÒu
kiÖn c¬ b¶n cña hîp ®ång ra ®êi nh»m thèng nhÊt quyÒn lîi, nghÜa vô vµ tr¸ch
nhiÖm cña c¸c bªn tham gia ký kÕt hîp ®ång.
X¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch c«ng b»ng, hîp lý lµ rÊt quan träng, nã
®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c bªn vµ kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña hîp ®ång b»ng sù
rµng buéc nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn mét c¸ch hîp lý.
3.2 ChuÈn bÞ ký kÕt hîp ®ång vµ ph-¬ng thøc ký kÕt hîp ®ång
3.2.1 ChuÈn bÞ ký kÕt hîp ®ång
Tr-íc khi ký kÕt hîp ®ång, ph¶i chuÈn bÞ mét sè néi dung sau ®©y:
-Nghiªn cøu t×nh h×nh thÞ tr-êng c¸c n-íc vµ khu vùc còng nh- thÞ tr-êng
cña mÆt hµng dù ®Þnh xuÊt nhËp khÈu. NÕu lµ thÞ tr-êng míi, mÆt hµng lÇn ®Çu
tiªn tiÕn hµnh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i chuÈn bÞ tõ ®Çu vµ ph¶i n¾m ch¾c
thÞ tr-êng míi ®µn ph¸n.
-T×m h×nh thøc vµ biÖn ph¸p phï hîp ®Ó chuÈn bÞ ®µm ph¸n giao dÞch.
-X¸c ®Þnh h-íng nh»m môc ®Ých thu ®-îc hiÖu qu¶ tèi ®a.
-§µm ph¸n giao dÞch ®Ó ký hîp ®ång.
-Khi thùc hiÖn hîp ®ång, tranh thñ ®iÒu kiÖn hîp lý ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
-ChÊp hµnh ®Çy ®ñ nghÜa vô, kiÓm tra vµ lµm c¸c thñ tôc khi cÇn ph¶i
khiÕu n¹i. NÕu bÞ khiÕu n¹i ph¶i b×nh tÜnh gi¶i quyÕt ®Ó ®¹t chi phÝ tèi thiÓu.
3.2.2. Ph-¬ng thøc ký kÕt hîp ®ång
ViÖc ký kÕt hîp ®ång cã thÓ ®-îc thùc hiÖn b»ng mét sè c¸ch sau ®©y:
-Hai bªn ký kÕt vµo mét hîp ®ång mua- b¸n (mét v¨n b¶n).
-Ng-êi mua x¸c ®Þnh nhËn th- chµo hµng cè ®Þnh cña ng-êi b¸n (b»ng
v¨n b¶n).
-Ng-êi b¸n x¸c nhËn (b»ng v¨n b¶n) lµ ng-êi mua ®· ®ång ý víi c¸c ®iÒu
kho¶n cña th- chµo hµng tù do, nÕu ng-êi mua viÕt ®óng thñ tôc cÇn thiÕt vµ göi
trong thêi h¹n quy ®Þnh cho ng-êi b¸n.
-Ng-êi b¸n x¸c nhËn (b»ng v¨n b¶n) ®¬n ®Æt hµng cña ng-êi mua. Tr-êng
hîp nµy hîp ®ång thÓ hiÖn b»ng hai v¨n b¶n, ®¬n ®Æt hµng cña ng-êi mua vµ v¨n
b¶n x¸c nhËn cña ng-êi b¸n.
-Trao ®æi b»ng th- x¸c nhËn ®¹t ®-îc tháa thuËn tr-íc ®©y gi÷a c¸c bªn
(nªu râ c¸c ®iÒu kho¶n ®· tháa thuËn).
Hîp ®ång cã thÓ coi nh- ®· ký kÕt chØ trong tr-êng hîp ®-îc c¸c bªn ký
vµo hîp ®ång. C¸c bªn ®ã ph¶i cã ®Þa chØ ph¸p lý ghi râ trong hîp ®ång.
Hîp ®ång ®-îc coi nh- ký kÕt chØ khi nh÷ng ng-êi tham gia ký cã ®ñ
thÈm quyÒn ký vµo c¸c v¨n b¶n ®ã, nÕu kh«ng hîp ®ång kh«ng ®-îc c«ng nhËn
lµ mét v¨n b¶n cã c¬ së ph¸p lý.
4. Thùc hiÖn hîp ®ång trong kinh doanh xuÊt khÈu
Sau khi ký kÕt hîp ®ång cÇn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, néi dung vµ tr×nh tù
c«ng viÖc ph¶i lµm, cè g¾ng kh«ng ®Ó x¶y ra sai sãt, tr¸nh g©y nªn thiÖt h¹i. TÊt
c¶ c¸c sai sãt lµ c¬ së ph¸t sinh khiÕu n¹i. Ph¶i yªu cÇu ®èi ph-¬ng thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô theo hîp ®ång.
Tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu bao gåm c¸c b-íc theo s¬ ®å sau:
S¬ ®å 1: Tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu
Ký kÕt hîp ®ång
xuÊt khÈu
Xin giÊy phÐp
(nÕu cã)
KiÓm tra L/C
ChuÈn bÞ hµng
xuÊt khÈu
Thñ tôc h¶i quan
KiÓm tra hµng hãa
xuÊt khÈu
Mua b¶o hiÓm
(nÕu ®-îc)
Thuª tµu
(nÕu cã)
Giao hµng cho
tµu
Thñ tôc thanh
to¸n
Xö lý tranh
chÊp (nÕu cã)
Khi nghiªn cøu tr×nh tù thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu cÇn l-u ý:
-Tïy thuéc vµo tõng hîp ®ång mµ c¸n bé xuÊt nhËp khÈu ph¶i thùc hiÖn
c¸c nghiÖp vô kh¸c nhau. Tr×nh tù thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô còng kh«ng cè ®Þnh.
Trªn c¬ së n¾m ch¾c c¸c kh©u nghiÖp vô mµ t×m hiÓu yªu cÇu nghiÖp vô cña
tõng giai ®o¹n cô thÓ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång.
-Trong kh©u nghiÖp vô cô thÓ cã thÓ lµ nghiÖp vô cña ng-êi b¸n hay ng-êi
mua phô thuéc vµo c¸ch quy ®Þnh ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ghi trong hîp ®ång
mua b¸n hµng hãa ®· ký kÕt.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång trong kinh doanh xuÊt khÈu gåm:
- Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu hµng hãa
- ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu
- KiÓm nghiÖm vµ kiÓm dÞch hµng ho¸ xuÊt khÈu
- Thuª tµu l-u c-íc
- Mua b¶o hiÓm
- Lµm thñ tôc h¶i quan
- Giao hµng xuÊt khÈu
- Thñ tôc thanh to¸n
II. Vai trß cña xuÊt khÈu thñy s¶n
1. Lîi thÕ cña ngµnh thñy s¶n n-íc ta
ViÖt Nam cã bê biÓn dµi 3260 km, 112 cöa s«ng l¹ch, vïng ®Æc quyÒn
kinh tÕ réng kho¶ng 1triÖu km2 víi 4000 hßn ®¶o lín nhá t¹o nªn, nhiÒu eo,
vÞnh, vông, ®Çm, ph¸ vµ nhiÒu ng- tr-êng, tr÷ l-îng h¶i s¶n gÇn 3 triÖu tÊn.
ThÒm lôc ®Þa n-íc ta réng h¬n 1 triÖu km2 (gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn), diÖn tÝch
mÆt n-íc 1triÖu km2, trong ®ã diÖn tÝch khai th¸c ®¹t 553.000 km, nh-ng hiÖn t¹i
míi chØ khai th¸c ®-îc kho¶ng 65% nguån lùc h¶i s¶n cho phÐp.
TiÒm n¨ng ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n n-íc ta rÊt lín víi 1,4 triÖu ha
mÆt n-íc néi ®Þa, 300.000 ha b·i triÒu, 400.000 ha hå chøa, s«ng suèi, 600.000
ha ao hå nhá ruéng tròng, cã thÓ ®-a vµo sö dông ®Ó nu«i trång thñy s¶n. N¨ng
suÊt nu«i trång thñy s¶n míi chØ b»ng 10%- 25% n¨ng suÊt cña c¸c n-íc trong
khu vùc.
Theo Bé Thñy s¶n, ViÖt Nam cã trªn 2000 loµi c¸, trong ®ã cã kho¶ng
100 loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. B-íc ®Çu ®¸nh gi¸ tr÷ l-îng c¸ biÓn trong vïng
thÒm lôc ®Þa kho¶ng trªn 4 triÖu tÊn. Kh¶ n¨ng khai th¸c hµng n¨m kho¶ng 1,67
triÖu/n¨m. T×nh h×nh cô thÓ cña c¸c loµi c¸:
-C¸ tÇng ®¸y: 856.000 tÊn, chiÕm 51,3%.
-C¸ næi nhá: 694.000 tÊn, chiÕm 41,5%.
-C¸ næi ®¹i d-¬ng (chñ yÕu lµ c¸ ngõ): 120.000 tÊn, chiÕm 7,2%.
Trong ®ã, ph©n bè tr÷ l-îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c gi÷a c¸c vïng nh- sau:
-VÞnh B¾c Bé: tr÷ l-îng: 681.166 tÊn, kh¶ n¨ng khai th¸c: 271.467 tÊn
(chiÕm 16,3%).
-BiÓn Trung Bé: tr÷ l-îng: 606.399 tÊn, kh¶ n¨ng khai th¸c 242.560
tÊn(chiÕm 14,3%).
-BiÓn §«ng Nam Bé: tr÷ l-îng: 2.075.889 tÊn, kh¶ n¨ng khai th¸c:
830.456 tÊn (chiÕm 49,3%).
-BiÓn T©y Nam Bé: tr÷ l-îng: 506.679 tÊn, kh¶ n¨ng khai th¸c: 202.272
tÊn (chiÕm 12,1%).
ViÖt Nam tuy cã vïng biÓn tr¶i dµi kh¾p c¶ n-íc nh-ng s¶n l-îng khai
th¸c kh«ng ®ång ®Òu ë c¸c vïng. Theo -íc tÝnh, vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ cña
ViÖt Nam cã tæng tr÷ l-îng trªn 3 triÖu tÊn c¸, 50.000- 60.000 tÊn t«m, 30.00040.000 tÊn mùc.
MÆc dï vËy, víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng nh®· nªu trªn, trong thêi gian h¬n mét thËp kû qua, ngµnh thñy s¶n ViÖt Nam,
®øng tr-íc nhu cÇu m¹nh mÏ cña thÞ tr-êng thÕ giíi còng nh- nhu cÇu vÒ thùc
phÈm cña ®Êt n-íc ®· cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn ngo¹n môc vµ trë thµnh mét
trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ then chèt cña ®Êt n-íc.
2. Vai trß cña ngµnh thñy s¶n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Thñy s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ- kü thuËt ®Æc tr-ng gåm cã c¸c lÜnh vùc:
khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn, c¬ khÝ hËu cÇn, dÞch vô th-¬ng m¹i, lµ mét trong
nh÷ng ngµnh kinh tÕ biÓn quan träng cña ®Êt n-íc. S¶n xuÊt kinh doanh thñy s¶n
dùa trªn khai th¸c cã hiÖu qu¶, l©u bÒn nguån lîi thñy sinh, tiÒm n¨ng c¸c vïng
n-íc, do vËy cã mèi liªn ngµnh rÊt chÆt chÏ víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vËn t¶i,
dÇu khÝ, h¶i quan...
XuÊt ph¸t tõ tiÒm n¨ng thiªn nhiªn to lín, vai trß quan träng cña ngµnh
thñy s¶n trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, nhÊt lµ trong 20 n¨m qua, víi tèc ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng vÒ s¶n l-îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Ngµnh kinh tÕ
thñy s¶n ngµy cµng ®-îc x¸c ®Þnh lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ lµ mét trong
nh÷ng h-íng -u tiªn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay.
Ngµnh thñy s¶n ®-îc x¸c ®Þnh lµ gi÷ vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn
kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n-íc, bëi v× nã khai th¸c vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng
nguån tµi nguyªn cã thÓ t¸i sinh cña ®Êt n-íc.
2.1. §ãng gãp cña ngµnh thñy s¶n trong tæng s¶n phÈm quèc d©n
Theo sè liÖu thèng kª, GDP cña ViÖt Nam n¨m 1998 -íc tÝnh kho¶ng
368.692 tû ®ång. §iÒu nµy t-¬ng øng víi møc GDP tÝnh theo ®Çu ng-êi vµo
kho¶ng 270 ®«la Mü.
-NghÒ nu«i trång thñy s¶n tõ tù cung tù cÊp ®· ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cho
tiªu dïng trong vµ ngoµi n-íc, ®¸ng kÓ lµ s¶n l-îng t«m nu«i phôc vô xuÊt khÈu
cña n-íc ta ®øng vµo kho¶ng thø 5 trªn thÕ giíi; thñy s¶n xuÊt khÈu còng ®·
®-îc x¸c ®Þnh lµ ®èi t-îng chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång.
-C«ng nghiÖp chÕ biÕn thñy s¶n xuÊt khÈu mµ chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp
®«ng l¹nh thñy s¶n, víi 164 c¬ së víi tæng c«ng suÊt lµ 760 tÊn/ngµy ®· ®ãng vai
trß to lín hµng ®Çu vÒ c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm trong c¶ n-íc vµ thu hót
nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa xuÊt khÈu.
-Sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña khoa häc c«ng nghÖ, tr-íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn kü
thuËt sinh s¶n nh©n t¹o ®Ó t¹o nguån t«m gièng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, cung
cÊp h¬n 1 tû t«m gièng c¸c cì. Trong c«ng nghiÖp ®¸nh c¸, dÇn dÇn t¹o ra c¸c
c«ng nghÖ ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghÒ khai th¸c theo h-íng hiÖu qu¶ cao, du
nhËp nghÒ míi tõ n-íc ngoµi ®Ó cã thÓ v-¬n ra khai th¸c xa bê.
-Ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ trªn c¶ ba mÆt: thÞ tr-êng xuÊt khÈu, nguån
vèn n-íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Òu ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ khÝch lÖ. Tõ c¬
chÕ “ lÊy ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®Ó tù c©n ®èi, tù trang tr¶i, t¹o vèn ®Çu t- cho khai
th¸c vµ nu«i trång “ , qua c¸c thêi kú, Nhµ n-íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa ®Õn
nay, s¶n phÈm thñy s¶n n-íc ta ®· cã mÆt t¹i h¬n 50 n-íc vµ vïng l·nh thæ víi
mét sè s¶n phÈm b¾t ®Çu cã uy tÝn trªn c¸c thÞ tr-êng quan träng. Trao ®æi quèc
tÕ trªn lÜnh vùc c«ng nghÖ ®· gãp phÇn ®Ó cã kÕt qu¶ võa nªu. Lµ thµnh viªn cña
NACA tõ n¨m 1988, cña SEAFDEC tõ n¨m 1994, tham gia vµo ho¹t ®éng cña
ICLARM, quan s¸t viªn cña INFOFISH, còng nh- sù hiÖn diÖn cña nghÒ c¸ thÕ
giíi. §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña chóng ta.
Dù tÝnh toµn bé sù ®ãng gãp cña ngµnh thñy s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc
d©n sÏ t¨ng tõ møc hiÖn nay n¨m 1998 tõ 18.434,6 tû ®ång lªn 40.000 tû ®ång
vµo n¨m 2010. Tû träng t-¬ng øng cña ngµnh thñy s¶n trong GDP sÎ gi¶m do cã
sù t¨ng tr-ëng m¹nh trong c¸c ngµnh kh¸c cña nÒn kinh tÕ. Song sù ®ãng gãp
cña ngµnh thñy s¶n ®èi víi æn ®Þnh x· héi vµ an toµn quèc gia lµ quan träng v×
tiÒm n¨ng ph©n phèi thu nhËp cña ngµnh thñy s¶n ë c¸c vïng n«ng th«n. Mét bé
phËn d©n c- ë n«ng th«n, th-êng lµ c¸c vïng nghÌo vÉn tiÕp tôc sèng dùa vµo
nghÒ c¸ vµ nu«i trång thñy s¶n, bao gåm c¶ thiÓu sè ë vïng cao.
2.2. Vai trß cña ngµnh thñy s¶n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu
NÕu trong GDP, ngµnh thñy s¶n ®ãng gãp t-¬ng ®èi yÕu th× ngµnh ®· cã
sù bï ®¾p l¹i bëi sù ®ãng gãp m¹nh mÏ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n-íc. Kim
ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n n-íc ta qua c¸c n¨m ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®iÒu ®ã
thÓ hiÖn râ nÐt qua b¶ng sè liÖu sau:
B¶ng 2: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt Nam qua mét
sè n¨m
N¨m
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶
n-íc (triÖu USD)
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thñy
s¶n (triÖu USD)
Tû träng xuÊt khÈu thñy
s¶n so víi c¶ n-íc (%)
1995
1996
1997
1998
1999
5448,9
7255,9
8900
9356
10930
550,6
670
776,46
858,68
971,12
10,1
9,23
8,27
9,18
8,9
Nguån: - Bé Thñy s¶n.
-Sè liÖu thèng kª n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n thêi kú 19901998 vµ dù b¸o n¨m 2000.
Qua b¶ng sè liÖu trªn ®©y ta thÊy r»ng: kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n
n-íc ta ®· t¨ng rÊt ®¸ng kÓ qua c¸c n¨m, trung b×nh mçi n¨m t¨ng gÇn 100 triÖu
USD. Tõ n¨m 1995 ®Õn 1999, gi¸ trÞ xuÊt khÈu thñy s¶n t¨ng 420,52 triÖu USD,
hay t¨ng 76,37%, ®ãng vai trß lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
cña ViÖt Nam trong mét sè n¨m qua vµ trong nhiÒu n¨m tiÕp theo.
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thñy s¶n c¸c n¨m qua ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá
vµo tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n-íc. Tõ n¨m 1995 ®Õn 1999, n¨m nµo kim
ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n còng chiÕm tû träng trªn d-íi 10% so víi tæng gi¸ trÞ
xuÊt khÈu, ®Æc biÖt n¨m 1995, tû träng nµy lµ 10,1%.
XuÊt khÈu thñy s¶n chñ yÕu lµ t«m vµ mét sè l-îng lín mùc nang vµ mùc
®«ng. N¨m 1998, tæng s¶n l-îng thñy s¶n xuÊt khÈu ®¹t 193.000 tÊn
(t¨ng
25% so víi n¨m 1995), kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 858,68 triÖu USD.
Dù kiÕn xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt Nam sÏ t¨ng tõ 971,12 triÖu USD
n¨m 1999 lªn 1,1 tû USD n¨m 2000, 2tû USD n¨m 2005 vµ 2- 2,2 tû USD vµo
n¨m 2010.
2.3 Vai trß cña ngµnh thñy s¶n trong viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm
C«ng nghiÖp ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n ®¶m b¶o viÖc lµm th-êng
xuyªn cho kho¶ng 3 triÖu lao ®éng, ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 1995, sè lao ®éng thñy
s¶n lµ 3,03 triÖu ng-êi. Kho¶ng 3,8 triÖu ng-êi sèng trong c¸c hé gia ®×nh lµm
nghÒ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n. Nh- vËy, kho¶ng 6,8 triÖu ng-êi chiÕm
8,7% d©n sè sèng phô thuéc vµo ngµnh thñy s¶n nh- mét nguån sinh sèng.
Tæng sè lao ®éng cã thu nhËp tõ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n còng nhtõ c¸c ngµnh vµ c¸c ho¹t ®éng hç trî thñy s¶n -íc tÝnh lªn tíi 8 triÖu ng-êi.
Ngoµi ra, ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n cßn ®¶m b¶o viÖc lµm kh«ng th-êng
xuyªn vµ thu nhËp phô cho h¬n 20 triÖu ng-êi.
Theo dù tÝnh, sè lao ®éng trong ngµnh thñy s¶n n¨m 2000 sÏ lµ 3,4 triÖu
ng-êi (trong ®ã: khai th¸c h¶i s¶n kho¶ng 420.000 ng-êi, nu«i trång thñy s¶n
kho¶ng 559.364 ng-êi, chÕ biÕn thñy s¶n: 58.768 ng-êi, lao ®éng dÞch vô nghÒ
c¸ kho¶ng 1.991.868 ng-êi). Do vËy sè ®©n sè dùa vµo nghÒ c¸ sÏ t¨ng lªn
kho¶ng 8,1 triÖu ng-êi vµo n¨m 2000 vµ 10 triÖu ng-êi vµo n¨m 2010. H¬n n÷a,
thu nhËp trùc tiÕp cña nh÷ng ng-êi lao ®éng th-êng xuyªn trong nghÒ c¸ vµ nu«i
trång thñy s¶n dù tÝnh sÏ t¨ng trung b×nh 16%/n¨m trong thêi gian nªu trªn. Trªn
1,2 triÖu ng-êi trong c¸c hé gia ®×nh phô thuéc vµo nghÒ c¸ vµ nu«i trång thñy
s¶n sÏ cã thªm thu nhËp vµo n¨m 2000. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sè d©n ®-îc ngµnh
thñy s¶n hç trî sÏ t¨ng 3 triÖu ng-êi.
III. Nh÷ng yªu cÇu vÒ luËt ph¸p vµ tiªu chuÈn chÊt l-îng s¶n
phÈm cña Eu ®èi víi hµng thuû s¶n cña viÖt nam:
EU lµ thÞ tr-êng khã tÝnh, chän läc, víi nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt víi tiªu
chuÈn chÊt l-îng, an toµn, vÖ sinh thùc phÈm cao. ChØ thÞ 91/493/EEC ban hµnh
th¸ng 6 n¨m 1993 quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp t¹i n-íc xuÊt khÈu ph¶i cã ®iÒu
kiÖn s¶n xuÊt t-¬ng ®-¬ng nh- c¸c doanh nghiÖp cña n-íc nhËp khÈu vµ ph¶i
®-îc c¬ quan kiÓm tra chÊt l-îng cña EU c«ng nhËn. §èi víi hµng thùc phÈm
®ãng gãi ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm, thµnh phÇn, träng l-îng, thêi gian vµ c¸ch sö
dông s¶n phÈm n¬i s¶n xuÊt, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o qu¶n vµ sö dông, m· sè vµ m·
v¹ch ®Ó nhËn d¹ng l« hµng. §Æc biÖt cÊm nhËp nh÷ng s¶n phÈm thñy s¶n bÞ
nhiÔm ®éc do t¸c ®éng cña m«i tr-êng hoÆc do c¸c chÊt phô gia kh«ng ®-îc
phÐp sö dông.
Do cã nh÷ng khã kh¨n tõ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr-êng EU: nh- l-îng hµng cung
cÊp ph¶i æn ®Þnh quanh n¨m, trong thanh to¸n quèc tÕ ph¶i më L/C tr¶ chËm 6
th¸ng hoÆc 1 n¨m, sù kh¸c biÖt vÒ luËt lÖ vµ thãi quen mua b¸n, chi phÝ vËn
chuyÓn vµ b¶o hiÓm cao... Nh-ng c¶n trë lín nhÊt hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp
ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng thñy s¶n sang EU vÉn lµ chÊt l-îng s¶n phÈm. Yªu
cÇu chÊt l-îng hµng thñy s¶n chia lµm hai h-íng: hoÆc lµ gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i
ban ®Çu (thñy s¶n t-¬i sèng) hoÆc lµ chÕ biÕn theo nh÷ng c«ng nghÖ nh»m duy
tr× tèt chÊt l-îng nguyªn thñy vµ t¹o ra s¶n phÈm tiÖn lîi cho ng-êi tiªu dïng.
HiÖn nay EU ®¸nh gi¸ chÊt l-îng s¶n phÈm thuû s¶n theo 3 chØ tiªu:
- ChØ tiªu c¶m quan: Tr¹ng th¸i tù nhiªn, mïi vÞ, mµu s¾c cña s¶n phÈm.
- ChØ tiªu ho¸ häc: Quy ®Þnh hµm l-îng Nit¬ d-íi d¹ng Amoni¨c, ®é pH
trong 1 gam s¶n phÈm.
- ChØ tiªu vi sinh: Quy ®Þnh lo¹i, l-îng, khuÈn cã trong s¶n phÈm nh-:
khuÈn ho¸ khÝ, khuÈn hiÕm khÝ, khuÈn Coliforimen...
HiÖn t¹i hµng thñy s¶n cña ViÖt Nam vÉn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu vÒ
tiªu chuÈn chÊt l-îng, tiªu chuÈn an toµn vµ vÖ sinh thùc phÈm cña EU.
Ch-¬ng II.
thùc tr¹ng xuÊt khÈu thñy s¶n cña viÖt nam
sang eu trong nh÷ng n¨m qua
i. kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm thÞ tr-êng eu
1. VÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ
Tõ n¨m 1968, EU ®· lµ mét thÞ tr-êng thèng nhÊt h¶i quan, cã ®Þnh møc
thuÕ h¶i quan chung cho tÊt c¶ c¸c n-íc thµnh viªn. Ngµy 07/02/1992, HiÖp -íc
Maastricht ®-îc ký kÕt t¹i Hµ Lan më ®Çu cho sù thèng nhÊt chÝnh trÞ, kinh tÕ,
tiÒn tÖ gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn EU. Cho ®Õn nay, EU ®· lµ mét thÞ tr-êng réng
lín, bao gåm 15 quèc gia víi gÇn 400 triÖu ng-êi tiªu dïng. ThÞ tr-êng EU
thèng nhÊt cho phÐp tù do l-u th«ng ng-êi, hµng hãa, dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c
n-íc thuéc HiÖp héi trao ®æi tù do Ch©u ¢u (AELE), t¹o thµnh mét thÞ tr-êng
gåm 380 triÖu ng-êi tiªu dïng.
HiÖn nay, hµng rµo bu«n b¸n gi÷a 15 n-íc thµnh viªn cña EU ®· bÞ xãa
bá, do vËy thÞ tr-êng chung Ch©u ¢u lµ thÞ tr-êng lín nhÊt thÕ giíi. ThÞ tr-êng
chung Ch©u ¢u kh«ng chØ lµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu lín nhÊt thÕ giíi mµ cßn lµ thÞ
tr-êng nhËp khÈu hµng ®Çu thÕ giíi, ng-îc nghÜa víi “ bøc t-êng thµnh Ch©u ¢u
“.
H¬n n÷a, bu«n b¸n cña EU víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn còng n¨ng ®éng
nh- víi c¸c n-íc c«ng nghiÖp trªn thÕ giíi. Trong thùc tÕ, §«ngNam ¸ lµ vïng
hiÖn ®ang cã nhÞp ®é t¨ng tr-ëng bu«n b¸n cao nhÊt víi EU, c¶ xuÊt lÉn nhËp
khÈu.
VÒ chÝnh trÞ, Liªn minh Ch©u ¢u (EU) kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc ®Õ quèc
víi hÖ t- t-ëng chÝnh trÞ cøng nh¾c, s¾p s½n. EU hiÖn nay gåm 15 chÝnh phñ
nh-ng nh÷ng chÝnh phñ nµy kh«ng bao giê ®-îc bÇu cïng mét lóc vµ còng
kh«ng bao giê chÞu ¶nh h-ëng cña c¸c hÖ t- t-ëng chÝnh trÞ c¸nh t¶ hoÆc h÷u.
TÊt c¶ 15 chÝnh phñ ®Òu tu©n theo mét ®-êng lèi chung vÒ ®©n chñ.§Æc ®iÓm næi
bËt cña c¸c n-íc EU trong thêi gian võa qua lµ kinh tÕ cña c¸c n-íc ®Òu t¨ng
tr-ëng, tuy cã cao thÊp kh¸c nhau, nh-ng æn ®Þnh. §iÒu ®ã thÓ hiÖn cô thÓ qua
b¶ng sè liÖu sau:
B¶ng 3: Dù b¸o cña Bundesbank vÒ t¨ng tr-ëng GDP t¹i
c¸c n-íc EU n¨m 1999 - 2000 (%)
Tªn n-íc
1998
1999
2000
¸o
BØ
Anh
§øc
Hy L¹p
§an M¹ch
Ai-r¬-len
T©y Ban Nha
Italia
Hµ Lan
Bå §µo Nha
PhÇn Lan
Ph¸p
Thôy §iÓn
3,3
2,5
3,0
2,9
2,0
2,3
2,3
1,0
1,5
2,8
2,0
2,5
3,5
3,0
2,8
2,7
1,5
2,3
9,5
7,5
7,5
3,8
3,4
3,3
1,4
1,6
2,6
3,7
2,6
3,0
4,2
3,2
2,5
5,0
3,0
3,2
3,2
2,5
2,8
2,9
2,2
2,6
Nguån: T¹p chÝ Th-¬ng m¹i sè 26/ 1999
2.VÒ møc sèng d©n cLiªn minh Ch©u ¢u lµ khu vùc cã møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi rÊt cao,
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y møc b×nh qu©n ®ã lµ kho¶ng 20.000 ®« la Mü. Tæng
s¶n phÈm quèc néi (GDP) trong mét sè n¨m qua lµ trªn 8000 tû USD, chiÕm gÇn
30% GDP cña thÕ giíi. D©n sè khu vùc EU kho¶ng 375 triÖu ng-êi, chiÕm 6,5%
d©n sè toµn thÕ giíi.
NÕu nh- n¨m 1997, møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi lµ 21.893 ®« la Mü th×
n¨m 1999 lµ 21.764 ®« la Mü, n¨m 2000 ®-îc dù b¸o lµ 22.872 ®« la Mü vµ sÏ
t¨ng lªn 29.531 ®« la Mü vµo n¨m 2003.
EU lµ thÞ tr-êng mµ ng-êi d©n cã møc sèng cao víi sè d©n Ýt so víi c¸c
khu vùc kh¸c, nªn nhu cÇu ë EU lµ rÊt lín (lu«n ®¹t møc 2% t¨ng tr-ëng). Hµng
n¨m mét ng-êi d©n EU chi h¬n mét nöa møc GDP cho tiªu dïng c¸ nh©n.
3. VÒ thãi quen tiªu dïng
EU ®· th«ng qua nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ quyÒn cña ng-êi tiªu dïng vÒ ®é
an toµn chung cña c¸c s¶n phÈm ®-îc b¸n ra. TÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®Ó cã thÓ b¸n
®-îc ë thÞ tr-êng nµy ph¶i ®-îc ®¶m b¶o trªn tiªu chuÈn chung cña EU.
§èi víi mÆt hµng thñy s¶n, hµng n¨m EU chiÕm tíi 40% nhËp khÈu toµn
thÕ giíi. Møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng-êi lµ 17 kg/ n¨m vµ t¨ng dÇn hµng n¨m
kho¶ng 3%. Trong ®ã thÞ tr-êng chÝnh lµ Anh, Ph¸p, §øc, T©y Ban Nha, Italia,
Hµ Lan. Do vËy nhu cÇu nhËp khÈu thñy s¶n cña EU hµng n¨m lµ rÊt lín. §©y lµ
thÞ tr-êng khã tÝnh vµ cã chän läc, víi nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn
chÊt l-îng vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm. ChØ thÞ 91/493/EEC ban hµnh th¸ng 6
n¨m 1993 quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp t¹i n-íc xuÊt khÈu ph¶i cã ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt t-¬ng ®-¬ng nh- c¸c doanh nghiÖp cña n-íc nhËp khÈu vµ ph¶i ®-îc c¬
quan kiÓm tra chÊt l-îng cña EU c«ng nhËn. §èi víi hµng thùc phÈm ®ãng gãi
ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm, thµnh phÇn, träng l-îng, thêi gian vµ c¸ch sö dông s¶n
phÈm, n¬i s¶n xuÊt, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o qu¶n vµ sö dông, m· sè, m· v¹ch ®Ó
nhËn d¹ng l« hµng. §Æc biÖt cÊm nhËp nh÷ng s¶n phÈm thñy s¶n bÞ nhiÔm ®éc
do t¸c dông cña m«i tr-êng hoÆc do c¸c chÊt phô gia kh«ng ®-îc phÐp sö dông.
3.1. C¸c ®Æc tÝnh cña thÞ tr-êng thñy s¶n EU
MÆc dï cã sù kh¸c biÖt trong tiªu thô gi÷a c¸c n-íc kh¸c nhau, c¸c nhµ
hµng vµ dÞch vô ¨n uèng lu«n lµ m¶ng thÞ tr-êng lín nhÊt. ë nhiÒu n-íc, m¶ng
thÞ tr-êng nµy chiÕm tíi 3/4 møc tiªu thô. Dï thñy s¶n ®-îc tiªu thô t¹i nhµ hµng
hay gia ®×nh th× ®Òu ph¶i qua vµi d¹ng s¬ chÕ tr-íc khi tíi tay ng-êi mua. Gi÷a
c¸c n-íc, thãi quen ¨n uèng rÊt kh¸c nhau. Møc tiªu thô thñy s¶n theo ®Çu ng-êi
dao ®éng tõ 15- 17 kg. ViÖc thay ®æi lèi sèng dÉn ®Õn thay ®æi c¸ch ¨n uèng vµ
thãi quen mua b¸n. NhiÒu phô n÷ ngµy nay ®i lµm chø kh«ng ë nhµ nªn hä ®¸nh
gi¸ cao sù tiÖn lîi cña c¸c thùc phÈm ¨n liÒn, th-êng lµ ë d¹ng ®ãng gãi ®«ng
l¹nh. Còng nh- vËy, møc tiªu thô s¶n phÈm ®«ng l¹nh t¹i nhµ hµng vµ dÞch vô ¨n
uèng cµng t¨ng. Ng-êi B¾c ¢u kh«ng cã truyÒn thèng ¨n thñy s¶n th× nay ®ang
quen dÇn víi nã. ChÝnh nh÷ng chuyÕn nghØ cuèi tuÇn tíi c¸c n-íc kh¸c gãp phÇn
cho c¸c thay ®æi trªn. Nh÷ng khuynh h-íng trªn hy väng sÏ ®em ®Õn nh÷ng thay
®æi tÝch cùc trong viÖc b¸n thñy s¶n.
3.2. C¸c yªu cÇu cña ng-êi nhËp khÈu
Thñy s¶n ®-îc nhËp khÈu chñ yÕu d-íi d¹ng ®«ng l¹nh. Hµng nhËp
th-êng lµ khèi ®«ng l¹nh, do phÇn lín c¸c mÎ l-íi ®-îc lµm l¹nh ngay trªn tµu.
C¸c h¶i s¶n ®¸nh b¾t ®-îc lµm l¹nh trªn bê c¶ khèi hoÆc lµm ®«ng l¹nh nhanh
riªng rÏ (IQF). Nh×n chung s¶n phÈm ®«ng l¹nh trªn tµu ®-îc -a chuéng h¬n v×
lý do chÊt l-îng. C¸c nhµ nhËp khÈu h¶i s¶n ®-îc lµm ®«ng l¹nh, nãi chung,
thÝch lo¹i s¶n phÈm ®-îc lµm l¹nh theo ph-¬ng ph¸p IQF h¬n.
GÇn ®©y, nhu cÇu nhËp khÈu thñy s¶n ®ãng gãi b¸n lÎ ®ang t¨ng lªn, kÓ c¶
ë c¸c thÞ tr-êng truyÒn thèng nh- §øc. Tuy nhiªn, phÇn lín thñy s¶n ®ãng gãi
b¸n lÎ trong bu«n b¸n quèc tÕ ®-îc thùc hiÖn ë T©y ¢u cho dï xuÊt xø cña hµng
th« lµ tõ c¸c n-íc Ch©u ¸.
Thñy s¶n ®ãng hép còng cã chót Ýt thÞ tr-êng nh- ë Hy L¹p hoÆc §øc. ThÞ
tr-êng cã thÓ më réng cho lo¹i rau c©u, cã lÏ nªn ®ãng lä thñy tinh h¬n lµ hép
thiÕc ®Ó hÊp dÉn ng-êi mua.
3.4. TiÕp cËn thÞ tr-êng
BiÓu thuÕ nhËp khÈu chung cña EU ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c n-íc EU. TÊt
c¶ viÖc nhËp khÈu c¸ vµ c¸c s¶n phÈm c¸ tõ c¸c n-íc ngoµi EU ®Òu ph¶i cã giÊy
phÐp.
§Ó tr¸nh sù mÊt æn ®Þnh trong thÞ tr-êng néi bé do nhËp khÈu, EU ®· ®-a
ra biÓu gi¸ tham kh¶o cho mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh nh- mùc èng vµ mùc thÎ.
Quy ®Þnh vÖ sinh thùc phÈm trong chÕ biÕn, kinh doanh c¸ vµ s¶n phÈm tõ c¸ vµ
lµ mét phÇn cña LuËt quèc gia vÒ thùc phÈm cña c¸c n-íc thµnh viªn EU th× chØ
c¸c c«ng ty cã giÊy phÐp míi ®-îc nhËp hµng nµy.
TÊt c¶ c¸c thùc phÈm ®Òu lµ ®èi t-îng cña Bé LuËt quèc gia vÒ thùc phÈm
vµ cã thÓ kh¸c nhau gi÷a c¸c n-íc.
VÊn ®Ò c¶i thiÖn chÊt l-îng vµ ®ãng gãi lµ rÊt quan träng ®èi víi phÇn lín
c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh»m th©m nhËp c¸c thÞ tr-êng míi vµ t¨ng xuÊt khÈu
c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt phï hîp hãa s¶n phÈm. Muèn th©m
nhËp vµo thÞ tr-êng EU, cÇn ph¶i tÝnh ®ªn sù thèng nhÊt cña thÞ tr-êng nµy víi
®ång Euro tõ n¨m 1999, EU còng cã quy chÕ -u ®·i riªng ®èi víi nhËp khÈu tõ
c¸c n-íc ACP víi viÖc miÔn hoÆc gi¶m thuÕ nhËp khÈu thñy s¶n theo hÖ thèng
thuÕ -u ®·i phæ cËp GSP.
ii. thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu thñy s¶n cña n-íc ta sang
Eu trong thêi gian qua
1. CÊu tróc mËu dÞch thÞ tr-êng thñy s¶n EU
PhÇn lín thñy s¶n ë EU lµ hµng nhËp khÈu vµ hÇu nh- kh«ng cã n-íc EU
nµo cã thÓ tù cung, tù cÊp mÆt hµng nµy. ThÞ tr-êng c¸ EU ®-îc h×nh thµnh bëi
nhiÒu nhµ cung cÊp. chÕ biÕn vµ ph©n phèi. Tuy nhiªn, cµng Ýt ng-êi tham gia thÞ
tr-êng nµy th× th-¬ng m¹i cµng hiÖu qu¶ vµ tËp trung hãa cao h¬n.
- Xem thêm -
.PDF 
58 
147 
147 
