Lêi nãi ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang cè g¾ng
tõng ngµy, tõng giê ®Ó cã thÓ hoµ vµ nhÞp ®é ph¸t triÓn ®ã. §Æc biÖt tõ sau §¹i
héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI n¨m 1986 ®Õn nay, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®·
chñ tr-¬ng chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ n-íc ta tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao
cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc th× môc tiªu ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp còng ®ång thêi ®-îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng - ®ã lµ thuËn lîi.
Kh«ng chØ dõng l¹i ë môc tiªu cã lîi nhuËn mµ lµ lîi nhuËn ngµy cµng cao
tiÕn tíi tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ ®Ó ®¹t ®-îc muc tiªu ®ã trong ®iÒu kiÖn kh¾c
nghiÖt cña c¸c quy luËt kinh tÕ th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt mµ c¸c
doanh nghiÖp nªn thùc hiÖn lµ "tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm". §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc thùc
hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n
cña doanh nghiÖp mµ trong ®ã kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ®ãng vai trß rÊt quan träng nh»m b¶o ®¶m cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng
tÝnh thõa c¸c kho¶n chi phÝ, kh«ng tÝnh thiÕu c¸c kho¶n thu nhËp gãp phÇn
x¸c ®Þnh ®óng ®¾n lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, t¹o tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp
thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu ®Æt ra.
Sau khi ®-îc häc tËp vµ nghiªn cøu vÒ bé m«n kÕ to¸n t¹i tr-êng vµ
®-îc thùc tÕ t¹i C«ng ty may ChiÕn Th¾ng em thùc sù nhËn thÊy ®-îc tÇm
quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm. Do vËy em ®· m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi "KÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty may ChiÕn Th¾ng".
1
Néi dung chÝnh gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
Ch-¬ng II: NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n, chi phÝ s¶n
xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty may ChiÕn Th¾ng.
Ch-¬ng III: NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña c«ng ty may chiÕn th¾ng
2
Ch-¬ng I
C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Ó tÝnh ®-îc gi¸ thµnh cña
s¶n phÈm kÕt qu¶ x¸c ®Þnh ®-îc ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi
t-îng tÝnh gi¸ thµnh. Mµ muèn x¸c ®Þnh ®-îc hai ®èi t-îng trªn th× kÕ to¸n
cÇn ph¶i nghiªn cøu lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp. Cô thÓ ph¶i
nghiªn cøu ®Æc ®iÓm vµ quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n
xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm s¶n xuÊt. Sau ®ã c¨n cø vµo ph-¬ng ph¸p tÝnh
gi¸ thµnh ®Ó vËn dông vµo cho phï hîp víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Nh- vËy
nghiªn cøu lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp c«ng nghÖ sÏ gióp ta thÊy râ
®-îc ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
§Ó nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh
ph©n lo¹i s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau.
* Tiªu thøc thø nhÊt: Ph©n lo¹i theo lo¹i h×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
Theo tiªu thøc nµy c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®-îc ph©n chia thµnh
c«ng nghiÖp khai th¸c vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
- C«ng nghiÖp khai th¸c: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp mµ ®èi t-îng lao
®éng lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®ã lµ cña c¶i cña tù nhiªn nh- doanh nghiÖp
khai th¸c dÇu, s¾tk, c¸t, ®¸, sái, s¶n phÈm cña ngµnh khai th¸c lµ nguyªn liÖu.
- C«ng nghiÖp chÕ biÕn: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp mµ ®èi t-îng lao
®éng lµ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng ngiÖp khai th¸c, ngµnh n«ng l©m, ngnghiÖp hay cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nh-: Doanh nghiÖp luyÖn kim cã ®èi
t-îng lao ®éng lµ quÆng s¾t, quÆng ®ång… (lµ s¶n phÈm cña ngµnh c«ng
nghiÖp khai th¸c) hoÆc doanh nghiÖp dÖt cã ®èi t-îng lao ®éng lµ b«ng
nguyªn sinh (lµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp)…
3
* Tiªu thøc thø hai: Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ
- Doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®-îc chia thµnh: Doanh nghiÖp
c«ng nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt ®¬n gi¶n vµ doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp cã quy tr×nh kü thuËt phøc t¹p.
- Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt
®¬n gi¶n: lµ doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm
kh«ng thÓ gi¸n ®o¹n vÒ mÆt kü thuËt. Doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh nµy
th-êng s¶n xuÊt Ýt mÆt hµng, s¶n phÈm s¶n xuÊt th-êng chØ cã mät hai hoÆc ba
lo¹i víi khèi l-îng kh¸ nhiÒu nh-: doanh nghiÖp khai th¸c…
- Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt
phøc t¹p: lµ doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm
gåm nhiÒu giai ®o¹n cã thÓ gi¸n ®o¹n vÒ mÆt kü thuËt, c¸c bé phËn s¶n xuÊt
cã thÓ bè trÝ t¸ch rêi nhau, t-¬ng ®èi ®éc lËp víi nhau, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra
trong doanh nghiÖp cã thÓ chØ cã mét lo¹i còng cã thÓ cã nhiÒu lo¹i kh¸c
nhau. Nhµ m¸y dÖt (cã mét lo¹i s¶n phÈm duy nhÊt lµ v¶i) nµh m¸y c¬ khÝ (cã
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau).
* Tiªu thøc thø ba: Ph©n lo¹i theo ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm
- Ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®-îc
chia thµnh ph-¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc vµ ph-¬ng ph¸p chÕ biÕn song
song.
- Ph-¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc: bao gåm c¸c doanh nghiÖp mµ
thµnh phÈm (s¶n phÈm hoµn thµnh ë kh©u cuèi cïng) h×nh thµnh tr¶i qua mét
vµi giai ®o¹n chÕ biÕn liªn tôc s¶n phÈm cña giai ®o¹n tr-íc lµ ®èi t-îng chÕ
biÕn cña giai ®o¹n sau, nh- c«ng nghÖ may cã thÓ gåm c¸c kh©u nh-u c¾t may - lµ - tÈy- hÊp - bao b× ®ãng gãi s¶n phÈm).
- Ph-¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu song song: Bao gåm doanh nghiÖp mµ
thµnh phÈm ®-îc h×nh thµnh b»ng c¸ch l¾p r¸p c¸c chi tiÕt, bé phËn ®· ®-îc
s¶n xuÊt ra tõ c¸c bé phËn s¶n xuÊt kh¸c trong doanh nghiÖp nh- s¶n xuÊt xe
®¹p, xe m¸y…
4
* Tiªu thøc thø t-: Ph©n lo¹i theo ®Þnh kú s¶n xuÊt vµ sù lÆp l¹i cña s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra.
Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®-îc chia thµnh c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt,
nhiÒu s¶n xuÊt cã khèi l-îng lín. Trong c¸c doanh nghiÖp nµy danh môc lo¹i
s¶n phÈm s¶n xuÊt ra th-êng chØ lµ mét hay hai lo¹i, doanh nghiÖp sö dông
lo¹i thiÕt bÞ chuyªn dïng nh- doanh nghiÖp khai th¸c, doanh nghiÖp ®iÖn…
- S¶n xuÊt hµng lo¹t: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm s¶n xuÊt
ra theo tõng lo, cã thÓ ®Þnh kú s¶n xuÊt lÆp l¹i nh-ng còng cã thÓ kh«ng lÆp l¹i
doanh nghiÖp chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng lo¹t theo mÉu m· míi. Doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹t ®-îc chia thµnh 2 lo¹i theo khèi l-îng
s¶n phÈm s¶n xuÊt ra theo tõng lo¹t lín hoÆc nhá.
+ S¶n xuÊt hµng lo¹t nhá gåm c¸c doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm ®· s¶n
xuÊt theo tõng l« víi khèi l-îng kh«ng nhiÒu, danh môc lo¹i s¶n phÈm s¶n
xuÊt kh¸ phong phó nh-: c¸c doanh nghiÖp chÕ t¹o m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n
xuÊt…
- S¶n xuÊt ®¬n chiÕc: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm ®-îc s¶n
xuÊt ra theo tõng l« víi khèi l-îng kh«ng nhiÒu, danh môc lo¹i s¶n phÈm s¶n
xuÊt kh¸ phong phó nh-: c¸c doanh nghiÖp chÕ t¹o m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n
xuÊt…
- S¶n xuÊt ®¬n chiÕc: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra tõng lo¹i
s¶n phÈm riªng biÖt theo tõng ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, nh÷ng lo¹i s¶n
phÈm cña c¸c ®¬n ®Æt hµng hoµn toµn kh«ng ®-îc s¶n xuÊt lÆp l¹i hoÆc cã
®-îc s¶n xuÊt lÆp l¹i th× còng ch-a râ sÏ ®-îc tiÕn hµnh s¶n xuÊt trong thêi
gian nµo. Trong c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, danh môc s¶n
xuÊt s¶n xuÊt ra rÊt réng, thiÕt bÞ s¶n xuÊt th-êng ®-îc sö dông lµ lo¹i thiÕt bÞ
tæng hîp: Doanh nghiÖp ®ãng tµu, m¸y bay…
1.2. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n
xuÊt chñ yÕu
1.2.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt
Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ thÕ giíi: "Mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi
mµ t¹o ra thu nhËp lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nÒn s¶n xuÊt cña mét quèc gia bao
5
gåm c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i sö
dông vµ khai th¸c nguån lao ®éng, vËt t-, tµi s¶n, tiÒn vèn ®ñ ®Ó thùc hiÖn viÖc
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã doanh nghiÖp
ph¶i bá ra c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho kinh doanh
cña m×nh, chi phÝ bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc gäi lµ chi phÝ
s¶n xuÊt. Tãm l¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ
vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn tiÕt kh¸c mµ doanh
nghiÖp chØ ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú.
KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ doanh nghiÖp
s¶n xuÊt hoµn thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng,
®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt, tiªu dïng x· héi.
1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Trong doanh nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu lo¹i cã tÝnh chÊt
kinh tÕ, môc ®Ých sö dông, c«ng cô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt… kh¸c nhau. §Ó
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt.
1.2.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña
chi phÝ (ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ).
- C¨n cø vµo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ban ®Çu cña chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó
s¾p xÕp c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã cïng néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ ban ®Çu vµ
mét yÕu tè chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ ®· ph¸t
sinh.
C¨n cø vµo tiªu thøc trªn, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n chia thµnh c¸c yÕu
tè chi phÝ c¬ b¶n sau:
- Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i
nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu phô tïng thay thÕ, c«ng cô
dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt trong kú b¸o c¸o.
- Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé chi phÝ tr¶ cho ng-êi lao ®éng
(th-êng xuyªn hay t¹m thêi vÒ tiÒn l-¬ng (tiÒn c«ng c¸c kho¶n phô cÊp, trî
6
cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, kinh phÝ
c«ng ®oµn, BHYT, BHXH trong k× b¸o c¸o.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé tµi
s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp trong kú b¸o c¸o nh-: ®iÖn, n-íc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô
kh¸c.
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ch-a
®-îc ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn, ®· chi b»ng tiÒn trong kú b¸o c¸o nh-: tiÕp
kh¸ch, héi häp, thuÕ qu¶ng c¸o…
1.2.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ (theo kho¶n
môc chi phÝ)
C¨n cø vµo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm
nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã c«ng dông kinh tÕ kh«ng ph©n biÖt néi
dung kinh tÕ cña chi phÝ ®ã.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh ba kho¶n môc chi phÝ sau:
- Kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ch ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n
phÈm.
- Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶
cho ng-êi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô nh-: l-¬ng c¸c kho¶n
phô cÊp l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng (BHYT, BHXH,
KPC§).
- Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh t¹i bé
phËn s¶n xuÊt (ph©n x-ëng, ®éi, tæ s¶n xuÊt…) ngoµi hai kho¶n môc.
Theo mèi quan hÖ víi s¶n l-îng, kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao
gßm chi phÝ s¶n xuÊt cè ®Þnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt biÕn ®æi.
- Chi phÝ s¶n xuÊt cè ®Þnh: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp th-êng
kh«ng thay ®æi theo sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt, nh- chi phÝ khÊu hao theo
7
ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ b¶o d-ìng m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ x-ëng… vµ
chi phÝ hµnh chÝnh ë c¸c ph©n x-ëng s¶n xuÊt.
- Chi phÝ s¶n xuÊt biÕn ®æi: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp th-êng
thay ®æi trùc tiÕp hoÆc gÇn nh- trùc tiÕp theo sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt nhchi phÝ nguyªn vËt liÖu gi¸n tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng gi¸n tiÕp.
Theo néi dung kinh tÕ kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung gåm c¸c néi
dung sau:
+ Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng: Gåm c¸c kho¶n tiÒn l-¬ng, c¸c kho¶n
phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña c¸c nh©n viªn qu¶n lý
ph©n x-ëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt.
+ Chi phÝ vËt liÖu: gåm nh÷ng chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n
x-ëng nh- vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d-ìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n
phßng ph©n x-ëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n
x-ëng.
+ Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt
dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n x-ëng nh- khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p,
dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng.
+ Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao
tµi s¶n cè ®Þnh dïng trong ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt nh- chi phÝ b¶o
d-ìng tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn n-íc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi
mua vµ sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao
c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th-¬ng m¹i.
+ Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ ®·
kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n x-ëng.
1.2.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ
mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ theo ph-¬ng
ph¸p tËp hîp (víi khèi s¶n xuÊt lao vô s¶n xuÊt trong kú)
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm hai lo¹i:
- Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt quan hÖ trùc tiÕp ®Õn
viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô nhÊt ®Þnh. KÕ to¸n cã thÓ c¨n cø
8
vµo sè liÖu cña chøng tõ kÕ to¸n ®Ó ghi trùc tiÕp cho nh÷ng ®èi t-îng chÞu chi
phÝ.
- Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ nh÷ng kho¶n chi hpÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i
s¶n phÈm , dÞch vô. KÕ to¸n ph¶i tËp hîp chung sau ®ã tiÕn hµnh ph©n bæ cho
c¸c ®èi t-îng cã liªn quan theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp.
1.2.2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n
xuÊt víi khèi l-îng s¶n phÈm lao vô s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm hai lo¹i:
- Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ l-îng
t-¬ng ®-¬ng tØ lÖ thuËn lîi víi sù thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong
kú nh-: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
- Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè
khi cã sù thay ®æi khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nhchi phÝ khÊu hao TSC§ theo ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn th¾p s¸ng…
1.2.2.5. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia lµm 2 lo¹i:
- Chi phÝ ®¬n nhÊt: lµ chi phÝ do 1 yÕu tè chi phÝ duy nhÊt cÊu thµnh nhchi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh dïng trong s¶n xuÊt, tiÒn l-¬ng c«ng nh©n s¶n
xuÊt chi phÝ khÊu hao TSC§.
- Chi phÝ tæng hîp: lµ nh÷ng chi phÝ bao gåm nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau
nh-ng do cïng 1 c«ng dông nh- chi phÝ s¶n xuÊt chung
1.3. ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè chi phÝ cã t¸c dông
rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt
+ Trong ph¹m vi qu¶n lÝ vi m«: Phôc vô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ dù ®o¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¨n cø ®Ó lËp b¸o
c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch dù trï vËt t-, kÕ ho¹ch tiÒn mÆt,
kÕ ho¹ch sö dông lao ®éng kú kÕ to¸n.
9
+ Trong ph¹m vi qu¶n lý vi m«: phôc vô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt ph©n
tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ dù ®o¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo c¨n cø ®Ó lËp b¸o
c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch dù trï vËt t-, kÕ ho¹ch tiÒn
mÆt, kÕ ho¹ch sö dông lao ®éng…kú kÕ to¸n.
+ Trong ph¹m vi qu¶n lý vÜ m«: cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp
quèc d©n do sù t¸ch biÖt gi÷a hao phÝ lao ®éng vËt hãa vµ hao phÝ lao ®éng
sèng.
- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ cã t¸c dông phôc vô
cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc dù to¸n chi phÝ, cung cÊp sè liÖu cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸
thµnh lµ tµi liÖu tham kh¶o vÒ ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸
thµnh s¶n phÈm cho kú sau.
- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi
khèi l-îng s¶n phÈm. Ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt
®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng thªm hiÖu qu¶ kinh
doanh.
- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ mèi
quan hÖ víi ®èi t-îng chÞu chi phÝ cã t¸c dông ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh ph-¬ng
ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ mét
c¸ch ®óng ®¾n hîp lý.
- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ cã t¸c dông
gióp cho viÖc nhËn thøc tõng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ
chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp s¶n xuÊt thÝch hîp víi tõng lo¹i.
1.4. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.4.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cña s¶n phÈm dÞch vô lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho
mét khèi l-îng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô do doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh trong ®iÒu kiÖn c«ng suÊt b×nh th-êng.
10
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt
l-îng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vµ x¸c
®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
XÐt vÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã b¶n chÊt
t-¬ng tù nhau, ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp®· bá ra ho¹t ®éng
s¶n xuÊt còng cã sù kh¸c nhau.
- Chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ cßn gi¸ thµnh
g¾n víi khèi l-îng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau vÒ l-îng do
cã chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú vµ do cã
c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh nh-ng kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
Gi¸ thµnh; s¶n xuÊt; s¶n phÈm = TrÞ gi¸; s¶n phÈm dë; dang ®Çu kú +
Chi phÝ s¶n; xuÊt ph¸t sinh; trong kú - TrÞ gi¸ s¶n; phÈm dë dang;cuèi kú Chi phÝ ; lo¹i trõ
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt
víi nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch
vô ®· hoµn thµnh. Qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh
1.4.2.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu
tÝnh gi¸ thµnh
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 3 lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ
s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch, do bé phËn kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh tr-íc
khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt cßn lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp lµ
gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh
vµ chØ tÝnh cho 1 ®¬n vÞ thµnh phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®-îc thùc
hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm.
11
- Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh ®-îc s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè
liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®-îc trong kú vµ s¶n l-îng s¶n
phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú ®-îc tÝnh to¸n sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm. Dïng ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong
doanh nghiÖp.
1.4.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n.
Theo c¸ch lµm nµy th× gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 2 lo¹i:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x-ëng), bao gåm: chi
phÝ NLVL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh
cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hoµn toµn, dÞch vô ®· cung cÊp, dïng ®Ó ghi sæ kinh tÕ,
nhËp kho, giao hµng.
- Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng,
chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®· b¸n, c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh;toµn bé
=
Gi¸ thµnh;s¶n xuÊt
+ Chi phÝ; b¸n hµng
+
Chi phÝ qu¶n lý;doanh nghiÖp
1.5. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt - ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
1.5.1. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Trong doanh nghiÖp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh g¾n liÒn víi n¬i diÔn ra
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ®-îc s¶n xuÊt. KÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh ®óng ®¾n
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m
vi, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra chi phÝ s¶n
xuÊt vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
X¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiªt
cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u ghi
chÐp ban ®Çu, më sæ, ghi sæ kÕ to¸n, tæng hîp sè liÖu.
C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
- §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
- §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm
12
- §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm (®Æc tÝnh kü thuËt, ®Æc ®iÓm sö dông)
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh
§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp, ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ
lo¹i s¶n phÈm dÞch vô, nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i, chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm,
ph©n x-ëng bé phËn, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®¬n ®Æt hµng.
1.5.2. §èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh
§èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt
ra, dÞch vô ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh ®¬n vÞ
x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt kÓ tõ ®ã kÕ to¸n tæ
chøc b¶ng tÝnh gi¸ thµnh vµ lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó
tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ph¶i dùa vµo c¨n cø sau:
§Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu
cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é øng dông m¸y tÝnh trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña
doanh nghiÖp.
- XÐt vÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt
+ NÕu tæ chøc ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm tõng c«ng viÖc lµ ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh.
+ NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm khèi l-îng s¶n xuÊt lín (th×
mçi lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh).
- XÐt vÒ mÆt quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
+ NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¬n gi¶n th× ®èi t-îng tÝnh gi¸
thµnh lµ thµnh phÈm hoµn thµnh quy tr×nh s¶n xuÊt.
+ NÕu quy tr×nh c«ng nhgÖ s¶n xuÊt phøc t¹p hiÓu liªn tôc th× ®èi t-îng
tÝnh gi¸ thµnh lµ thµnh phÈm hoµn thµnh cã thÓ lµ ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ vµ
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt.
1.6. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
- C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh.
13
- Tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ b»ng ph-¬ng ph¸p thÝch hîp cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu th«ng
tin kho¶n môc chi phÝ, yÕu tè chi phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ trÞ
s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
- VËn dông ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh
vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm ®· x¸c ®Þnh,
1.7. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.7.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông
a. Tµi kho¶n 621 - chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
- T¸c dông tµi kho¶n 621 dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö
dông trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp.
TK 621
- TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÖu
xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng
s¶n xuÊt s¶n phÈm, hoÆc thùc hiÖn
dÞch vô trong kú h¹ch to¸n
- TrÞ gi¸ NLVL sö dông kh«ng hÕt
nhËp l¹i kho
- KÕt chuyÓn chi phÝ NLVL trùc tiÕp
trªn møc b×nh th-êng kh«ng tÝnh vµo
trÞ gi¸ hµng tån kho, tÝnh vµo gi¸ vèn
hµng b¸n trong kú.
- KÕt chuyÓn chi phÝ NLVL trùc tiÕp
ph¸t sinh ë møc b×nh th-êng vµo bªn
nî TK 154-chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh dë dang (hoÆc bªn nî TK 631
gi¸ thµnh s¶n xuÊt)
Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d- cuèi kú vµ ph¶n ¸nh chi tiÕt cho tõng ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ.
b. Tµi kho¶n 622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiªp
- T¸c dông TK622 ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham
gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp,
n«ng l©m, ng- nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô.
14
TK 622
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc
gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp trªn møc b×nh th-êng kh«ng
®-îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n
s¶n phÈm
trong kú.
- KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp ë møc b×nh th-êng vµo bªn nî
TK 154 - chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tÝnh
vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm - dÞch
vô.
TK 622 kh«ng cã sè d- cuèi kú vµ ®-îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng
chÞu chi phÝ
c) TK 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung
- T¸c dông TK 627 dïng ®Ó phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh ë
ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt, ®éi, c«ng tr-êng
TK 622
- C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n
xuÊt chung
sinh trong kú
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh
ph¸t sinh ë møc b×nh th-êng vµ chi
phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®-îc kÕt
chuyÓn vµo TK 154 - chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh dë dang (hoÆc vµo
TK 631 - gi¸ thµnh s¶n xuÊt)
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh
ph¸t sinh trªn møc b×nh th-êng ®-îc
kÕt chuyÓn vµo TK 622 - gi¸ vèn
hµng b¸n.
15
TK 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng cã sè d- cuèi kú
TK 627 - cã c¸c TK cÊp II
TK 6271 - chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng
TK 6272 - chi phÝ vËt liÖu
TK 6273 - chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK 6274 - chi phÝ khÊu hao TSC§
TK 6277 - chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK 6278 - chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
d) Tµi kho¶n 154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (doanh nghiÖp
¸p dông ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn)
- T¸c dông TK 154 ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho
viÖc tÝnh gi¸ thµnh dÞch vô.
TK 154
- TËp hîp chi phÝ NLVL trùc tiÕp chi
phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chi phÝ s¶n
xuÊt chung ph¸t sinh trong kú liªn
quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch
vô.
- TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi trÞ gi¸ s¶n
phÈm háng kh«ng söa ®-îc.
- TrÞ gi¸ NLVL hµng ho¸ gia c«ng
xong nhËp kho
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n
phÈm ®· chÕ t¹o xong nhËp kho hoÆc
chuyÓn ®i b¸n.
- Chi phÝ thùc tÕ cña khèi l-îng dÞch
vô cung cÇp hoµn thµnh cho kh¸ch
hµng.
DCK: chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë
dang cuèi kú
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang - TK 154 ®-îc më chi tiÕt theo
tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph©n x-ëng, giai ®o¹n s¶n xuÊt, s¶n
phÈm nhãm s¶n phÈm.
16
e. Tµi kho¶n 154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (doanh nghiÖp
¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú.
- T¸c dông: TK 154 ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ s¶n phÈm, dÞch vô dë
dang cuèi kú.
TK154
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh dë dang cuèi kú DCK chi phÝ
s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang
cuèi kú (vµ ®-îc chi tiÕt cho tõng
®èi t-îng tËp hîp chi phÝ)
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
1.7.2. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo c¸c
®èi t-îng cã liªn quan, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt phï hîp.
- Ph-¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn
quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi t-îng tËp chung chi phÝ ®· x¸c ®Þnh.
- KÕ to¸n tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng ®èi t-îng chÞu chi phÝ tõ
®ã tËp hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ kÕ to¸n ghi vµo sæ kÕ to¸n theo tõng ®èi
t-îng cã liªn quan.
- Ph-¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp. ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt thùc
tÕ cã liªn quan tíi nhiÒu ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp
trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ ®-îc.
+ Tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng ®Þa
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ sau ®ã tæng hîp sè liÖu trªn chøng tõ hÖ to¸n theo ®Æc
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ.
17
+ Lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó tÝnh
to¸n vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®-îc cho c¸c ®èi t-îng cã liªn
quan c«ng thøc tÝnh
H
C
T
i 1
i
Trong ®ã: H: lµ hÖ sè ph©n bæ
- C: lµ tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®-îc cÇn ph©n bæ
- Ti: lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi t-îng i.
Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan (Ci)
®-îc tÝnh theo c«ng thøc: Ci = Ti x H.
1.7.2.1 KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chi phÝ
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ NLVL chÝnh (nöa thµnh phÈm mua
ngoµi) vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc
hiÖn dÞch vô.
Ph-¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ.
Chi phÝ NLVL trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®èi
t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ s¶n xuÊt kho
vËt liÖu vµo b¸o c¸o sö dông vËt liÖu ë tõng ph©n x-ëng s¶n xuÊt ®Ó kÞp tËp
hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng liªn quan.
Tiªu chuÈn ph©n bæ chi phÝ NLVL trùc tiÕp cã thÓ lµ:
- §èi víi NLVL chÝnh vµ nöa thµnh phÈm mua ngoµi th-êng ph©n bæ
theo chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt.
+ §èi víi vËt liÖu phô, th-êng ph©n bæ theo chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ
ho¹ch, chi phÝ NLVL chÝnh hoÆc khèi l-îng ph©n x-ëng s¶n xuÊt.§Ó tËp hîp
vµ ph©n bæ chi phÝ NLVL trùc tiÕp chÝnh x¸c hîp lý, kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh
®-îc gi¸ trÞ NLVL xuÊt kho trong kú nh-ng cuèi kú ch-a sö dông vµ trÞ gi¸ ®Ó
phÕ liÖu thu håi (nÕu cã) ®Ó tÝnh chi phÝ NLVL thùc tÕ tiªu hao.
CPNL
VL; trùc tiÕp tiªu hao; trong kú
=
TrÞ gi¸ NL
VL; xuÊt dïng; trong kú
+
TrÞ gi¸ NLVL; cßn l¹i ®Çu kú; ë ®Þa ®iÓm sx
-
TrÞ gi¸ NLVL; cßn l¹i cuèi kú; ch-a sö dông - TrÞ gi¸; phÕ liÖu; thu håi
Cuèi kú kÕ to¸n, chi phÝ NLVL trùc tiÕp ®· tËp hîp sÏ ®-îc kÕt chuyÓn
18
Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra trong kú cao h¬n c«ng
suÊt b×nh th-êng chi phÝ NLVL trùc tiÐp ®· tËp hîp trong kú ®-îc kÕt chuyÓn
toµn bé ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
- Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng xuÊt b×nh
th-êng, chi phÝ NLVL trùc tiÕp tËp hîp trong kú chØ ®-îc ph©n bæ vµo chi phÝ
s¶n xuÊt cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh th-êng. PhÇn chi
phÝ ®· tËp hîp cßn l¹i kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ trÞ hµng tån kho ®-îc ghi nhËn
lµ chi hÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ NLVL trùc tiÕp.
TK 611
TK 621
Gi¸ trÞ xuÊt kho trong kú
PP KK§K
TK 152
TK 154 (631)
Cuèi kú kÕt chuyÓn hoÆc ph©n
bæ CPNL, VLTT
Theo møc b×nh th-êng
TK 632
PP KK§K
Trªn møc b×nh th-êng
NL,VL cßn l¹i cuèi kú
kh«ng dïng hÕt, cuèi kú
ghi b»ng bót to¸n
(xxx)
(xxx)
NL,VL cßn l¹i cuèi kú
kh«ng dïng hÕt, ®Çu kú sau
ghi t¨ng CPNL, VLTT
Cuèi kú, trÞ gi¸ NLVL sö
dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho
TK 111,112, 331
Mua NL, VL sö dông ngay
cho s¶n xuÊt kh«ng qua kho
TK133
19
1.7.2.2. KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho ng-êi lao
®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm dÞch vô, nh- l-¬ng c¸c kho¶n phô cÊp,
tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c kho¶n trÝch theo l-¬ng.
Ph-¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc tËp hîp nh- sau:
§èi víi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tËp
hîp chi phÝ th× ¸p dông ph-¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp chi phÝ nh©n
c«ng trùc tiÕp ®-îc ph©n bæ theo tiªu chuÈn sau:
- TiÒn l-¬ng chÝnh th-êng ®-îc ph©n bæ theo tû lÖ víi chi phÝ tiÒn l-¬ng
®Þnh møc, chi phÝ tiÒn l-¬ng kÕ ho¹ch, giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc
tÕ, khèi l-îng s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- TiÒn l-¬ng phô th-êng ®-îc ph©n bæ sè tû lÖ víi tiÒn l-¬ng chÝnh, tiÒn
l-¬ng ®Þnh møc, giê c«ng ®Þnh møc…cuèi kú kÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp ®-îc tËp hîp sÏ ®-îc kÕt chuyÓn.
- Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra cao h¬n c«ng suÊt b×nh
th-êng th× chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®· tËp hîp trong kú ®-îc kÕt chuyÓn
toµn bé ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ s¶n phÈm.
- Tr-êng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh
th-êng th× chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®· tËp hîp trong kú chØ ®-îc ph©n bæ vµ
chi phÝ s¶n xuÊt cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh th-êng.
PhÇn chi phÝ ®· tËp hîp cßn l¹i kh«ng ®-îc tÝnh vµo trÞ gi¸ hµng tån kho, ®-îc
ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú
20
- Xem thêm -