Tài liệu Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty bia

Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mçi doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, muèn ®øng v÷ng trong quy luËt c¹nh tranh kh¾c nghiÖt Êy th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh b¾t buéc ph¶i mang l¹i hiÖu qu¶. Nh vËy, doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn c¶i tiÕn mÉu m· s¶n phÈm ®Ó phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng, n©ng cao chÊt lîng, ®Æc biÖt lµ ph¶i tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng vµ ®ång thêi gióp doanh nghiÖp tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¬ së ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t, tiÒn vèn cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p vµ c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp. Tõ khi thµnh lËp, C«ng ty Bia lu«n chó träng ®Õn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nhng ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o, gi÷ v÷ng vµ ngµy cµng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, chøng tá m×nh lµ mét doanh nghiÖp n¨ng ®éng, ph¸t triÓn tèt vµ thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng. §îc tiÕp nhËn vÒ thùc tËp, t×m hiÓu t×nh h×nh thùc tÕ ë C«ng ty Bia, em thÊy quy tr×nh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý ë C«ng ty rÊt qui m«, c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ mét vai trß quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n cña C«ng ty. V× vËy em ®· m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu vµ lùa chän ®Ò tµi "KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm" t¹i C«ng ty Bia cho b¸o c¸o thùc tËp cña m×nh. Néi dung b¸o c¸o bao gåm 3 ch¬ng chÝnh, ngoµi ra cßn cã phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn - Ch¬ng I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Ch¬ng II: Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty Bia. - Ch¬ng III: NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña C«ng ty Bia. 1 CH¦¥NG I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp Trong x· héi loµi ngêi cã nhiÒu mÆt ho¹t ®éng phong phó nh: lao ®éng s¶n xuÊt, ho¹t ®éng khoa häc kü thuËt, ho¹t ®éng nghÖ thuËt chÝnh trÞ t«n gi¸o... C¸c ho¹t ®éng nµy thêng xuyªn t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. Tuy nhiªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mäi chÕ ®é x· héi. §Ó tiÕn hµnh mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån lao ®éng, vËt t, tµi s¶n, nguån vèn ®Ó thùc hiÖn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp lao vô dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã, doanh nghiÖp cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè nh: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng, søc lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè nµy vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ t¬ng øng. 1.2. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu 1.2.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú. 1.2.2. C¸c c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu 1.2.2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt kinh tÕ Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ban ®Çu gièng nhau ®îc s¾p xÕp vµo cïng mét yÕu tè chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®©u vµ dïng vµo môc ®Ých g×. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh 5 yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n sau: 2 - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, c«ng cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú b¸o c¸o. - Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé chi phÝ tr¶ cho ngêi lao ®éng (thêng xuyªn hay t¹m thêi) vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng trong kú b¸o c¸o, c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng (b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn). - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Bao gåmg chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh kú b¸o c¸o. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nhËn cung cÊp dÞch vô tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o nh: ®iÖn, níc, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô kh¸c. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cha ®îc ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn ®· chi b»ng tiÒn trong kú b¸o c¸o nh: tiÕp kh¸ch, héi häp, thuª qu¶ng c¸o... Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tÝnh chÊt kinh tÕ cã t¸c dông: - Phôc vô qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, tiÒn vèn, sö dông lao ®éng... cho kú sau. - Cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp quèc do cã sù t¸ch biÖt gi÷a hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ chi phÝ lao ®éng sèng. 1.2.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ chi chi phÝ Theo tiªu thøc nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh c¸c kho¶n môc sau ®©y: - Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm. 3 - Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh: l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn). - Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: Gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh t¹i bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt...) ngoµi 2 kho¶n môc trªn. Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm c¸c néi dung kinh tÕ sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng: Gåm c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cña nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt. + Chi phÝ vËt liÖu: Gåm nh÷ng chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n xëng nh vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n phßng ph©n xëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n xëng. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: Gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n xëng nh khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p, dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng. + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n xëng nh: m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn, nhµ xëng... + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Gåm c¸c chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh: chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi mua vµ sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i... kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp 4 sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. 1.2.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi s¶n lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chia lµm 2 lo¹i: - Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tØ lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh: chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp... - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi cã sù thay ®æi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nh chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn th¾p s¸ng... C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.3. ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh HiÖn nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña níc ta th× c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Cã tËp hîp ®îc ®Çy ®ñ c¸c chi phÝ th× gi¸ thµnh s¶n phÈm míi ®îc thÓ hiÖn hoµn chØnh vµ ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh ®óng kÕt qu¶ tµi chÝnh, tr¸nh hiÖn tîng lç gi¶ l·i thËt mµ c¬ chÕ thÞ trêng tèi kÞ. H¬n n÷a, doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc c¸c chi phÝ cha cã hiÖu qu¶ vµ nguyªn nh©n lµ do chñ quan hay kh¸ch quan. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó kiÓm tra vµ so¸t l¹i c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tiÒn vèn; ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt nh»m ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng cña m×nh, c¶i thiÖn ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. 1.4. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 5 1.4.1. Gi¸ thµnh s¶n phÈm Kh¸i niÖm: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, dÞch vô lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng s¶n xuÊt, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. 1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.4.2.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, vµ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®îc trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh to¸n sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. 6 Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 2 lo¹i: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Bao gåm chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng vµ lµ c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n, tÝnh l·i gép... - Gi¸ thµnh toµn bé: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh = Gi¸ thµnh + Chi phÝ + Chi phÝ qu¶n lý toµn bé s¶n xuÊt b¸n hµng doanh nghiÖp 1.4.3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm gièng nhau. Chóng ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tuy vËy, gi÷a chóng còng cã sù kh¸c nhau: - Chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh l¹i g¾n víi khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh - Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cã thÓ kh¸c nhau vÒ lîng do cã chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú hoÆc cuèi kú. Gi¸ thµnh s¶n = TrÞ gi¸ s¶n phÈm + Chi phÝ s¶n xuÊt + TrÞ gi¸ s¶n phÈm xuÊt s¶n phÈm dë dang ®Çu kú ph¸t sinh trong kú dë dang cuèi kú 7 Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt: Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh. Sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh g¾n víi c«ng t¸c chi phÝ s¶n xuÊt. 1.5. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.5.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. Tïy vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é cña c«ng t¸c qu¶n lý, vµo quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh... mµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ (tæ, ®éi, ph©n xëng...) hoÆc cã thÓ lµ c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ (chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng). X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ kh©u ®Çu tiªn cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.5.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (cã thÓ lµ b¸n thµnh phÈm, nhãm thµnh phÈm...), thùc chÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô cÇn ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh, lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cho phï hîp víi thùc tÕ. Ngoµi ra, cÇn c¨n cø vµo quy tr×nh c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. NÕu quy tr×nh gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh c«ng nghÖ, ngîc l¹i nÕu quy tr×nh phøc t¹p theo kiÓu 8 liªn tôc th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ thµnh phÈm ë bíc chÕ t¹o cuèi cïng hay b¸n thµnh phÈm ë tõng bíc chÕ t¹o. 1.5.3. Mèi quan hÖ gi÷a tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh gièng nhau ë b¶n chÊt chung: Chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ v cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ph©n tÝch, kiÓm tra chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Còng cã khi ®èi tîng chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ trïng víi nhau ®èi víi quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n, chÕ t¹o ra mét lo¹i s¶n phÈm. Tuy nhiªn, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau: - X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú, cßn x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ngîc l¹i. 1.6. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp. Cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ, yÕu tè chi phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh. - §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho c¸c cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp, tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c 9 ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh gi¸ thµnh. 1.7. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Trong doanh nghiÖp, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tËp hîpcp s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng cã liªn quan, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp: - Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. KÕ to¸n tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng víi ®èi tîng chÞu chi phÝ, tõ ®ã tËp hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ kÕ to¸n, ghi vµo sæ kÕ to¸n theo tõng ®èi tîng cã liªn quan. - Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ ®îc. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng liªn quan, kÕ to¸n tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau: + Tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, sau ®ã tæng hîp sè liÖu trªn chøng tõ kÕ to¸n theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. + Chän tiªu chuÈn ph©n bæ phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®îc cho c¸c ®èi tîng liªn quan. C«ng thøc x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ chi phÝ: C H = ∑ Ti 10 Trong ®ã: H lµ hÖ sè ph©n bæ C lµ tæng chi phÝ ®· tæng hîp ®îc cÇn ph©n bæ Ti lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan (Ci) ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Ci = Ti x H * KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÇm mua ngoµi, vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng chiÕm tû träng lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, nhÊt lµ ®èi víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng ®îc x©y dùng thµnh c¸c ®Þnh møc vµ qu¶n lý theo ®Þnh møc chi phÝ ®· x©y dùng. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK621: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, x©y l¾p, n«ng, l©m, ng nghiÖp... KÕt cÊu, néi dung: - Bªn Nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n. - Bªn Cã: + TrÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho + Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trªn møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK632 - Gi¸ vèn hµng b¸n. + KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (hoÆc bªn Nî TK631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt). TK621 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ph¶n ¸nh chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. S¬ ®å 1: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 11 TK611 TK621 TK154 (631) TrÞ gi¸ NVL xuÊt kho dïng Cuèi th¸ng kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ trùc tiÕp s¶n xuÊt CPNVLTT cho ®èi tîng chÞu chi phÝ TK152 TK632 K/c ph¸t sinh trªn Gi¶m chi phÝ møc b×nh thêng NVLTT TrÞ gi¸ NVL cha sö dông hÕt nhËp l¹i kho TK111, 112, 331 Mua NVL sö dông ngay cho s¶n xuÊt TK133 Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Chøng tõ Sæ chi B¶ng B¶ng B¶ng tæng B¶ng tÝnh xuÊt tiÕt kª xuÊt ph©n bæ hîp chi gi¸ thµnh NVL NVL phÝ SP NVL Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng * Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh: l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng. KÕ to¸n sö dông TK622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh 12 doanh trong c¸c ngµnh c«ng, n«ng, l©m, ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, dÞch vô. KÕt cÊu vµ néi dung: - Bªn Nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. - Bªn Cã: + Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trªn møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK632 + KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK154 (631) ®Ó tÝnh vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, dÞch vô. TK622 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. S¬ ®å 2: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK334 TK622 Sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho TK154 (631) Cuèi kú k/c hoÆc ph©n bæ c«ng nh©n s¶n xuÊt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK355 TK632 TÝnh tríc tiÒn l¬ng nghØ K/c CPNCTT trªn phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt møc b×nh thêng TK338 C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ph¶i tr¶ cho CNSX Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: C¸c chøng B¶ng tÝnh l- B¶ng ph©n bæ B¶ng tæng B¶ng tÝnh tõ vÒ ¬ng tiÒn l¬ng vµ hîp chi phÝ gi¸ thµnh CPNCTT Ghi chó: BHXH s¶n phÈm Ghi hµng ngµy 13 Ghi cuèi th¸ng * Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý, phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c (ngoµi 2 kho¶n chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp) ph¸t sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung sö dông TK627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung, ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh chung ph¸t sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, ®éi, c«ng trêng... KÕt cÊu vµ néi dung: - Bªn Nî: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú - Bªn Cã: + C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung + Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®îc kÕt chuyÓn vµo TK154 (631). + Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh trªn møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK632. TK627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung, kh«ng cã sè d cuèi kú. TK627 cã 6 tµi kho¶n cÊp II: 6271: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng 6272: Chi phÝ vËt liÖu 6273: Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt 6274: Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh 6277: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 6278: Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn S¬ ®å 3: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TK334, 338 TK627 TK111, 112, 138 14 Chi phÝ nh©n c«ng Ghi gi¶m chi phÝ ph¸t sinh TK152 TK632 Chi phÝ vËt liÖu K/c CPSX chung ph¸t sinh trªn møc b×nh thêng TK153, 142 Chi phÝ dông cô TK154 (631) K/c CPSX chung ë møc b×nh thêng TK214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK331 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK133 TK111, 112, 141 ThuÕ GTGT ®îc KT Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Tr×nh tõ ghi sæ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: C¸c chøng tõ Sæ chi tiÕt Tæng hîp vÒ CPSX CPSX chung CPSX chung chung Ghi chó: Ph©n bæ B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng 15 * KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp: Sau khi ®· tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trªn c¸c tµi kho¶n 621, 622, 627 th× cuèi kú kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n sö dông TK154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang, ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ë doanh nghiÖp ¸p dông h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. KÕt cÊu vµ néi dung: - Bªn Nî: TËp hîp chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú liªn quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô. - Bªn Cã: + TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi, trÞ gi¸ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc. + TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸ gia c«ng xong nhËp l¹i kho. + Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· chÕ t¹o xong nhËp kho hoÆc chuyÓn ®i b¸n. + Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng dÞch vô ®· hoµn thµnh cung cÊp cho kh¸ch hµng. D Nî: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú. TK154 ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. S¬ ®å 4: S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp (Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn) TK621 Cuèi kú k/c CPNVLTT TK154 TK138 S¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc TK622 TK152 16 Cuèi kú k/c CPNCTT TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi cña s¶n phÈm háng TK627 TK155, 157, 632 Cuèi kú k/c ph©n bæ S¶n phÈm SX xong nhËp kho TP chi phÝ s¶n xuÊt chung chuyÓn giao th¼ng cho ngêi mua 1.8. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang cuèi kú S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ®ang dë dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt theo nghÜa hÑp, hoÆc nh÷ng s¶n phÈm dë dang cßn bao gåm nöa thµnh phÈm tù chÕ biÕn theo nghÜa réng. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ viÖc x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh vµo trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Díi ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang thêng ®îc ¸p dông. 1.8.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh phÇn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang, c¸c chi phÝ chÕ biÕn (chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) tÝnh toµn bé cho s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú. C«ng thøc tÝnh: DCK = x QD Trong ®ã: - DCK: CPSX cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú - Cn: CPNL, VT trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú. - QSP, QD: S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - ¦u ®iÓm: TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi lîng tÝnh to¸n Ýt. 17 - Nhîc ®iÓm: §é chÝnh x¸c kh«ng cao bëi chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. - §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi trêng hîp chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, s¶n lîng s¶n phÈm dë dang gi÷a c¸c kú Ýt biÕn ®éng. 1.8.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø s¶n lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh ®Ó quy ®æi s¶n lîng s¶n phÈm dë dang thµnh s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. C«ng thøc: QT§ = QD x % HT QT§: s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng % HT: Tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh * §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá ngay vµo tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ (nh nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp) th× ph©n phèi ®ång ®Òu cho s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang. C«ng thøc: DCK = x QD * §èi víi c¸c chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn (nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung) th× chi phÝ tÝnh cho s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ph¶i tÝnh theo s¶n lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é hoµn thµnh cña chóng. C«ng thøc: DCK = x QT§ - ¦u ®iÓm: §¶m b¶o sè liÖu hîp lý vµ ®é tin cËy cao h¬n ph¬ng ph¸p trªn. - Nhîc ®iÓm: Khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang trªn c¸c c«ng ®o¹n cña d©y truyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸ phøc t¹p vµ mang nÆng tÝnh chñ quan. 18 - §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm cã chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng t¬ng ®èi lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ®ang biÕn ®éng nhiÒu gi÷a c¸c kú kÕ to¸n. 1.8.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc §èi víi ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt t¬ng øng ®Ó tÝnh chi phÝ ®Þnh møc cña s¶n lîng s¶n phÈm dë dang ë tõng c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i theo tõng lo¹i s¶n phÈm. Trong ph¬ng ph¸p nµy, c¸c kho¶n môc chi phÝ tÝnh cho s¶n lîng s¶n phÈm dë dang cßn phô thuéc møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña chóng. §iÒu kiÖn ¸p dông: Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý vµ æn ®Þnh. 1.9. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ øng dông trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu 1.9.1. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph¬ng ph¸p sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú vµ c¸c tµi liÖu liªn quan ®Ó tÝnh to¸n tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh theo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thêng sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau: - Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n - Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè - Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ - Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ chi phÝ - Ph¬ng ph¸p céng chi phÝ - Ph¬ng ph¸p liªn hîp - Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc 19 1.9.1.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n (ph¬ng ph¸p trùc tiÕp) Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n khÐp kÝn, tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu, chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ xen kÏ, liªn tôc (nh s¶n phÈm ®iÖn, níc, than...). §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng (quý) phï hîp víi qu¸ tr×nh b¸o c¸o. C«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh: Z = D§K + C - DCK z= Trong ®ã: Z (z): Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hoÆc gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh. C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú theo tõng ®èi tîng. D§K, DCK: TrÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. Q: S¶n lîng s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. Trêng hîp cuèi kú kh«ng cã s¶n phÈm dë dang hoÆc cã Ýt vµ æn ®Þnh th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tÝnh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú, ®ång thêi lµ tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh Z = C 1.9.1.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cïng sö dông mét lo¹i vËt liÖu, kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc nhiÒu s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o. Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh: 20