Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi Nãi §Çu
Trong sè c¸c xu híng mang tÝnh toµn cÇu næi lªn trong mÊy thËp
niªn gÇn ®©y, xu híng chñ ®¹o thêng ®îc ®Ò cËp ®Õn lµ toµn cÇu ho¸. Toµn
cÇu ho¸, trªn thùc tÕ lµ xu híng ®îc khëi xíng tõ c¸c níc ph¸t triÓn. Nhng cho ®Õn nay nã ®· vµ ®ang kÐo tÊt c¶ c¸c níc, kÓ c¶ c¸c níc chËm
ph¸t triÓn nhÊt vµo quü ®¹o cña m×nh nh mét tÊt yÕu lÞch sö. Nã ®ang
thiÕt ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c míi cña cuéc ch¬i trªn bµn cê thÕ giíi cho
tÊt c¶ c¸c níc mµ kh«ng ph©n biÖt lín hay nhá, ph¸t triÓn hay kÐm ph¸t
triÓn. Còng vËy, Mü vµ ViÖt Nam kh«ng n»m ngoµi "cuéc ch¬i" nµy.
§èi víi níc ta, víi bíc chuyÓn sang hÖ thèng kinh tÕ thÞ trêng më
cöa, xu híng nµy còng ®ang t¸c ®éng rÊt m¹nh, cã ¶nh hëng to lín vµ
toµn diÖn ®Õn tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh cña ®êi sèng kinh tÕ-chÝnh trÞ-x· héi.
Trong ®ã, viÖc thiÕt lËp quan hÖ th¬ng m¹i víi Mü- mét siªu cêng kinh tÕ
thÕ giíi ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn thóc ®Èy.
VÒ phÝa Mü, sau h¬n 20 n¨m ¸p ®Æt lÖnh cÊm vËn kinh tÕ vµ tuyÖt
giao mèi quan hÖ víi ViÖt Nam, ®Õn nay Mü ®· dÇn th¸o bá nh÷ng bøc têng cÊm ®ã ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi ViÖt Nam
trong ®ã môc tiªu kinh tÕ ®îc coi lµ c¬ së, nÒn t¶ng chñ yÕu trªn nguyªn
t¾c ®«i bªn cïng cã lîi, ®ång thêi ®©y còng lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu kh¸ch quan
cña tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang ®îc thóc ®Èy ngµy cµng m¹nh mÏ.
Do tõ khi kÕt thóc chiÕn tranh n¨m 1975 ®Õn n¨m 1991, mèi quan
hÖ ViÖt Mü hÇu nh bÞ l·ng quªn nªn trong b¶n luËn v¨n nµy, ngêi viÕt muèn
ph©n tÝch vÒ mèi quan hÖ ®ã tõ n¨m 1991 ®Õn nay, b¾t ®Çu tõ mèi quan hÖ
ngo¹i giao ®Õn viÖc ký kÕt c¸c hiÖp íc kinh tÕ, th¸o gì c¸c rµo c¶n th¬ng
m¹i vµ tµi chÝnh vµ viÖc ký kÕt mét hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i còng nh nh÷ng
triÓn väng cña mèi quan hÖ nµy.
Trong qu¸ tr×nh lµm tiÓu luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt
em mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ b¹n ®äc.
Ch¬ng I
Sù h×nh thµnh ph¸t triÓn quan hÖ ViÖt-Mü
HiÖn nay trong chiÕn lîc toµn cÇu cña m×nh, Mü ®· cã nh÷ng thay®æi
lín theo híng tËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong bèi c¶nh Ch©u ¢u -mét
®Þa bµn giao lu kinh tÕ truyÒn thèng ®ang cã xu híng ph¸t triÓn «n hoµ th×
mét Ch©u ¸ n¨ng ®éng ®Çy hÊp dÉn ®· thu hót ®îc ngµy cµng nhiÒu sù
quan t©m cña Oasinht¬n.
I.VÞ thÕ cña Ch©u ¸ vµ chÝnh s¸ch cña Mü .
1
1.1 Ch©u ¸ khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ tiÒm tµng cña
mét trung t©m kinh tÕ thÕ giíi.
Khu vùc Ch©u ¸ sÏ kh¾c phôc ®îc khã kh¨n tríc m¾t vµ tiÕp tôc ph¸t
triÓn n¨ng ®éng, ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao h¬n so víi c¸c khu vùc kh¸c
trªn thÕ giíi.
"C¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ ch¾c ch¾n sÏ ph¸t triÓn vµ thÞnh vîng, còng nh sÏ
t¹o ra nh÷ng sù thÇn kú míi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ". §ã lµ lêi ph¸t biÓu t¹i
héi nghÞ cÊp cao c¸c doanh nghiÖp cña ASEAN t¹i Kualalumpur cña Bé
trëng bé ngoaÞ th¬ng Trung Quèc Th¹ch Qu¶ng Sinh th¸ng 4/2000. ¤ng
còng cho r»ng khu vùc §«ng ¸ cã thÓ l¹i t¹o ra mét sù thÇn kú míi vÒ
kinh tÕ nÕu c¸c níc trong khu vùc nµy rót ra ®îc nh÷ng bµi häc kinh
nghiÖm tõ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ tõ n¨m 1997.
Ch©u ¸, víi NhËt B¶n næi lªn kh«ng nh÷ng nh mét nÒn kinh tÕ thèng trÞ
khu vùc mµ cßn lµ mét cùc cña thÕ giíi, cïng nh÷ng nÒn kinh tÕ míi
CNH (Nies) Hµn Quèc, Hång K«ng, Singapore, §µi Loan ®ang v¬n lªn
®Çy th¸ch thøc víi c¸c cêng quèc kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi, theo
sau ®ã lµ sù trçi dËy cña "c¸c con rång nhá" Th¸i lan, Malaixia,
Indonªxia. §Æc biÖt lµ sù gãp mÆt cña Trung Quèc _ mét tiÒm n¨ng kinh
tÕ ®ang bïng næ vµ lµ mét sù c¹nh tranh nguy hiÓm cho bÊt cø mét cùc
kinh tÕ thÕ giíi nµo trong t¬ng lai. Víi kÕt cÊu 3 tÇng nh vËy, Níc Ph¸t
triÓn ( NhËt B¶n), c¸c nÒn kinh tÕ míi CNH (NIEs), c¸c níc ASEAN,
Trung Quèc vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c- ®ang kÕt t¹o thµnh m« h×nh
" ®µn sÕu bay" trong ®ã NhËt B¶n lµ con chim ®Çu ®µn. Mét sè nhµ khoa
häc cßn cho r»ng Ch©u ¸ cã kh¶ n¨ng trong "KÞch B¶n Ch©u ¸" tøc lµ ra
®êi khèi ch©u ¸ ho¹t ®éng trong khu«n khæ '®ång yªn'. Theo thùc ®Þnh, "
KÞch B¶n Ch©u ¸" ®îc h×nh thµnh do hai híng ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh
trÞ : Mét híng do c¸c nguyªn nh©n bªn ngoµi t¹o ra vµ mét híng kh¸c do
tiÕn tr×nh cña c¸c sù kiÖn bªn trong sinh ra. Thø nhÊt, c¸c m©u thuÉn th¬ng m¹i gi÷ mét bªn lµ §«ng ¸, mét bªn lµ Mü vµ T©y ©u ®· ®¹t ®Õn ®é
gay g¾t trong ®ã NhËt B¶n, c¸c níc §«ng B¾c ¸, §«ng Nam ¸ lu«n nªu
cao chñ nghÜa khu vùc. Thø hai, th¬ng m¹i bªn trong khu vùc vµ c¸c
dßng ®Çu t qua l¹i ®ang ®îc t¨ng cêng ®Õn møc tÊt yÕu lµ c¬ së cho dßng
liªn kÕt chÝnh trÞ. Trong trêng hîp ®ã, mét chÝnh s¸ch chung sÏ ®îc ®a ra
vµ ho¹t ®éng phï hîp víi tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) , bao qu¸t tÊt
c¶ c¸c lÜnh vùc th¬ng m¹i, ho¹t ®éng ®Çu t vµ kinh tÕ vÜ m« mµ ®iÒu nµy
cuèi cïng sÏ dÉn ®Õn h×nh thµnh khu vùc tù do §«ng ¸ hoÆc thÞ trêng
chung §«ng ¸.
H¬n n÷a, mét lý do thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, mËu dÞch néi khu
vùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ còng ®îc gi¶i thÝch b»ng sù kh«ng ®ång ®Òu vÒ
tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c níc trong khu vùc. Nã cã nghÜa lµ m« h×nh
ph©n c«ng lao ®éng nhiÒu tÇng ®· ®îc c¸c níc trong khu vùc, ®Æc biÖt níc
®ang ph¸t triÓn, khai th¸c b»ng c¸ch thùc hiÖn chiÕn lîc më cöa nÒn kinh
tÕ thu hót c«ng nghÖ cao vµ ph¸t huy nh÷ng thÕ lîi so s¸nh cña m×nh.
Do ®ã, trong nh÷ng n¨m qua bu«n b¸n gi÷a c¸c níc §«ng ¸ víi nhau,
gi÷a §«ng ¸ víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc Ch©u ¸ -Th¸i b×nh D¬ng ®·
trë thµnh ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¶ khu vùc. C¸c C«ng
ty xuyªn quèc gia chuyÓn träng t©m chiÕn lîc ®Çu t vµo §«ng ¸. Tû
Träng mËu dÞch gi÷a c¸c níc trong khu vùc ®· t¨ng tõ 37% ®Õn 40%
trong nh÷ng n¨m tríc khñng ho¶ng.
Cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ trªn thÕ giíi, ch©u ¸ còng
h×nh thµnh nhiÒu ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ tiÓu khu vùc:
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN , vïng kinh tÕ §«ng ¸, vïng kinh tÕ
§«ng B¾c ¸, vïng kinh tÕ Hoµng Hµ, Hoa Nam, c¸c tam gi¸c, tø gi¸c
t¨ng trëng gi÷a c¸c níc ASEAN.
2
Võa qua, Ch©u ¸ ph¶i tr¶i qua mét c¬n lèc khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh
tÕ nhng cho ®Õn nay kinh tÕ c¸c níc Ch©u ¸ hÇu nh ®· vît qua khñng
ho¶ng nhanh h¬n dù kiÕn vµ ®ang trªn ®µ phôc håi v÷ng ch¾c. Ngoµi
Trung Quèc, §µi Loan, Niudil©n, Ên §é tr¸nh ®îc t¸c ®éng lín cña cuéc
khñng ho¶ng th× møc t¨ng trëng cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ®¹t
3,4% trong n¨m 1999 so víi møc 1,9% trong n¨m 1998 vµ ®· vît qua
khái thêi kú tåi tÖ nhÊt, høa hÑn mét t¬ng lai ph¸t triÓn rùc rì h¬n.
Ch©u ¸-khu vùc thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) lín
nhÊt thÕ giíi.
Theo ng©n hµng thÕ giíi (WB), n¨m 1995 §«ng ¸ nhËn ®îc 54
tû USD FDI ®Çu t vµo nhãm c¸c níc cã thu nhËp thÊp vµ trung
b×nh. Níc nhËn FDI lín nhÊt lµ Trung Quèc víi h¬n 38 tû USD
trong n¨m 1995 so víi 28 tû USD n¨m 1993, chiÕm 42% tæng
FDI vµo c¸c níc cã thu nhËp thÊp vµ trung b×nh cña thÕ giíi, gÊp
h¬n 6 lÇn níc nhËn FDI lín thø 2 lµ Malaixia. N¨m 1996, FDI
vµo Trung Quèc lªn tíi 40 tû USD, t¨ng 15% so víi n¨m
1995.Theo b¸o c¸o cña tæ chøc ngo¹i th¬ng NhËt B¶n( JETRO),
FDI cña thÕ giíi vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn t¨ng víi møc 2 con
sè trong mÊy n¨m qua, trong ®ã h¬n 60% vèn ®Çu t ®ã ®· ®îc
®æ vµo khu vùc §«ng ¸.
Trong 2 n¨m 1987 vµ 1988 dßng vèn ®æ vµo c¸c níc Ch©u ¸
®µn ph¸t triÓn chØ kho¶ng 30 ®Õn 40 tû USD /n¨m. Nhng ®Õn
n¨m 1996 con sè nµy lªn tíi gÇn 300 tû USD /n¨m. §iÒu ®ã
cµng kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ nhËn ®Þnh cña UNCTAD : " tÇm vãc
ngµy cµng lín vµ sù n¨ng ®éng cña Ch©u ¸ ®ang ph¸t triÓn ®·
lµm cho khu vùc nµy ngµy cµng trë nªn quan träng ®èi víi c¸c
c«ng ty siªu quèc gia, ®èi víi c¸c thÞ trêng réng më hay ®Ó khai
th¸c c¸c nguån tµi nguyªn h÷u h×nh vµ v« h×nh cña khu vùc nµy
cho m¹ng líi s¶n xuÊt cña thÕ giíi. §Æc biÖt, cuéc khñng ho¶ng
tµi chÝnh 1997 trë thµnh nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù më cöa trë l¹i
cho ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi m¹ng mÏ h¬n rÊt nhiÒu. ChØ riªng
trong n¨m 1998, Hµn Quèc ®· nhËn ®îc 8 tû USD _ FDI, Th¸i
Lan còng nhËn ®îc 8 tû USD chiÕm gÇn 8% GNP. §Õn n¨m
2000, Ch©u ¸ ( kh«ng kÓ NhËt B¶n) cã kh¶ n¨ng ®uæi kÞp vµ vît
T©y ¢u vÒ thu hót FDI. C¸c nghµnh chÕ t¹o, ®Æc biÖt lµ nghµnh
viÔn th«ng vµ kü thuËt th«ng tin sÏ lµ nh÷ng nghµnh dÉn ®Çu vÒ
thu hót FDI vaß n¨m 2000.
1.2 Lîi Ých cña Mü ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng.
Sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, ®Æc biÖt B.Clinton lªn n¾m quyÒn,
vÊn ®Ò kinh tÕ ®· ®îc c¸c nhµ l·nh ®¹o Mü coi lµ träng t©m trong chÝnh
s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh. Hä ®· ®a ra mét kh¸i niÖm míi vÒ an ninh quèc
gia - an ninh kinh tÕ vµ chän khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i b×nh D¬ng lµm nßng
cèt.
Thø nhÊt, tiÒm n¨ng t¨ng trëng cao, liªn tôc cña §«ng ¸ ( trung b×nh
7% tõ n¨m 1965 - 1993) theo m« h×nh híng vÒ xuÊt khÈu ®· më réng
quan hÖ mËu dÞch víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. Khu vùc nµy ®îc ®¸nh gi¸
lµ trung t©m tiªu thô lín nhÊt, ®ang dÉn ®Çu trong cuéc ch¹y ®ua toµn cÇu
vµo thÕ kû 21. H¬n n÷a, viÖc trao ®æi dÞch vô gi÷ hai bê Th¸i b×nh d¬ng
rÊt s«i ®éng. So víi c¸c níc Ch©u ¸ ven bê th¸i b×nh d¬ng, Mü lµ níc cã
lîi thÕ so s¸nh vÒ xuÊt khÈu vµ dÞch vô. V× vËy, nÕu nhËp khÈu dÞch vô tõ
Mü, c¸c níc nµy sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕt kiÖm ®îc c¸c nguån cña sù t¨ng trëng bÒn v÷ng mµ Mü theo ®u«Ø ®Ó bíc vµo thÕ kû 21. HiÖn nay Ch©u ¸
3
th¸i b×nh d¬ng chiÕm 1/2 GNP vµ 40% ngo¹i th¬ng thÕ giíi. NÕu n¨m
1980, tæng kim ngh¹ch trao ®æi mËu dÞch cña Mü víi khu vùc Ch©u ¸Th¸i b×nh D¬ng ®¹t xÊp xØ møc bu«n b¸n víi T©y ¢u th× n¨m 1991 chØ sè
®ã ®· vît 40% so víi møc bu«n b¸n Mü-T©y ¢u ®¹t 315 tû USD.
Thø hai, Ch©u ¸- Th¸i b×nh D¬ng rÊt quan t©m ®Õn viÖc ®Çu t vµo c¬ së
h¹ tÇng kinh tÕ nÒn t¶ng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô liªn quan, t¹o
tiÒn ®Ò s¶n xuÊt, chuyÓn giao c«ng nghÖ. §©y lµ c¬ héi lín ®Ó Mü n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông vèn còng nh tû suÊt lîi nhuËn cña vèn ®Çu t th«ng
qua hµng lo¹t c¸c dù ¸n ®Çu t cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn cã thÕ lùc vÒ kinh
tÕ, thùc hiÖn sù bµnh tríng søc m¹nh vÒ kinh tÕ vµ n©ng cao uy tÝn chÝnh
trÞ cña Mü t¹i khu vùc. Ngoµi ra, lîi Ých cña Mü t¹i Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng còng kh«ng n»m ngoµi h×nh thøc viÖn trî vµ cho vay vèn víi quy m«
lín, l·i suÊt h¹ ®Ó ®Æt ®iÒu kiÖn vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ trãi buéc c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn vµo quü ®¹o ®iÒu khiÓn cña m×nh.
Thø ba, Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D¬ng ®èi víi Mü còng lµ n¬i ®¾c ®Þa ®Ó
ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, di chuyÓn t b¶n, n©ng cao n¨ng suÊt vµ quan
träng cã thÓ kh¾c phôc phÇn nµo t×nh tr¹ng l·o ho¸ s¶n phÈm b»ng c¸ch
chuyÓn c¸c ngµnh nghÒ t¬ng ®èi l¹c hËu sang níc nµy, ®Ó thay thÕ vµo ®ã
b»ng sù bøt ph¸ míi vÒ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ph¸t huy tèi ®a s¶n xuÊt trong
níc.
Thø t, Ch©u ¸ víi c¸c níc nh NhËt B¶n, Hµn Quèc, Singapore, §µi
Loan.. ®Òu cã xu híng chó träng tíi viÖc t¹o nÒn t¶ng c«ng nghÖ riªng cña
m×nh. §iÒu nµy cã lîi Ých kh«ng nhá ®èi víi Mü trong viÖc trao ®æi hîp
t¸c ®Ó cã ®îc tÝnh ®a d¹ng khi tiÕp cËn víi c¸c kü thuËt míi bªn ngoµi níc
Mü mµ vÉn gi¶m thiÓu ®îc c¸c chi phÝ R&D vµ nh÷ng rñi ro kh¸c. Ch©u
¸-Th¸i B×nh D¬ng lu«n lµ tiÒm tµng nh÷ng lîi Ých to lín vÒ kinh tÕ-chÝnh
trÞ-th¬ng m¹i mµ Mü h»ng theo ®uæi. §Ó ph¸t huy m¹nh mÏ " m¶nh ®Êt"
®îc coi lµ"kh«ng cã n¬i nµo quan träng h¬n khi Mü tiÕn hµnh kh«i phôc
nÒn kinh tÕ cña m×nh", Mü lu«n cè g¾ng duy tr× sù c©n b»ng lùc lîng
trong khu vùc, dïng c¸c liªn minh qu©n sù, c¨n cø qu©n sù ®Ó ng¨n chÆn
mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguy c¬ g©y bÊt æn trong khu vùc. §©y còng lµ
mét ý nghÜa chiÕn lîc to lín vÒ mÆt ®Þa lý _chÝnh trÞ ®èi víi Hoa Kú.
1.3 ChiÕn lîc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng trong chiÕn lîc toµn cÇuMü.
ChiÕn lîc toµn cÇu cña Mü víi c¨n cø chÝnh lµ lôc ®Þa Ch©u Mü xuÊt
kÝch híng ra Th¸i b×nh D¬ng vµ §¹i T©y D¬ng ®Ó x©y dùng mét chiÕn lîc
b¸ chñ toµn cÇu. Ch©u ¢u, ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng, Trung §«ng ®Òu lµ
träng ®iÓm chiÕn lîc ngo¹i giao cña Mü. ChiÕn lîc nµy ®îc thùc thi víi
tªn gäi "cam kÕt vµ më réng", lÊy d©n chñ ho¸ toµn cÇu lµm néi dung chñ
yÕu vµ dïng an ninh kinh tÕ cïng víi thùc lùc qu©n sù lµm hËu thuÉn,
tham dù vµ më réng c¸c c«ng viÖc quèc tÕ vµ khu vùc, tõ ®ã thùch hiÖn
vai trß l·nh ®¹o thÐ giíi cña Mü.. Nh vËy, chiÕn lîc ch©u ¸ th¸i b×nh d¬ng
lµ sù triÓn khai chiÕn lîc toµn cÇu nµy, mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt vµ môc tiªu
mµ Mü theo ®uæi.
Néi dung cña ChiÕn lîc bao gåm:
T¨ng cêng quan hÖ an ninh: Trong lÜnh vùc an ninh, qu©n sù,
chÝnh quyÒn Oashinhton duy tr× c¸c mèi quan hÖ an ninh víi c¸c
níc ®ång minh truyÒn thèng nh NhËt B¶n, Hµn Quèc, Th¸i Lan,
Philipin, Australia, trong ®ã hîp t¸c an ninh Mü , NhËt cã tÇm
quan träng sè mét.
§Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ liªn kÕt kinh tÕ:
Cñng Cè quan hÖ ®ång minh víi NhËt B¶n
C¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn quan hÖ víi Trung Quèc.
4
II. ChÝnh s¸ch cña Mü ®èi víi ViÖt Nam:
Quan hÖ Hoa kú vµ ViÖt Nam lµ quan hÖ gi÷ mét nÒn kinh tÕ hïng
m¹nh nhÊt thÕ giíi víi mét níc ®ang ph¸t triÓn n»m khiªm tèn trªn b¸n
®¶o §«ng D¬ng thuéc §«ng Nam ¸ víi diÖn tÝch b»ng 1/30 diÖn tÝch Hoa
Kú, GNP b»ng 1/360 GNP Hoa Kú, GNP ®Çu ngêi b»ng 1/100 GNP ®Çu
ngêi cña Hoa kú.
GÇn 20 n¨m kÓ tõ khi kÕt thóc cuéc chiÕn tranh n¨m 1975, Mü thùc thi
chÝnh s¸ch cÊm vËn ViÖt Nam vÒ kinh tÕ víi viÖc duy tr× c¸c ®¹o luËt,
chÝnh s¸ch kiÒm chÕ sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. Mèi quan hÖ ViÖt -Mü
trong giai ®o¹n nµy chØ lµ nh÷ng th¬ng lîng vÒ tï binh chiÕn tranh. Cho
®Õn n¨m 1991, khi tæng thèng Clinton lªn n¾m quyÒn, víi ch¬ng tr×nh 5
®iÓm vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i nh»m môc tiªu chÝnh lµ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ Mü
vµ ThÕ giíi, coi th¬ng m¹i lµ nh©n tè u tiªn ®èi víi an ninh Mü, t¨ng cêng
vai trß l·nh ®¹o cña Mü trong giíi tµi chÝnh quèc tÕ, më réng thÞ trêng
sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ViÖt Nam còng n»m trong ch¬ng tr×nh
nµy. Qu¸n triÖt tinh thÇn cña bèi c¶nh míi trªn chiÕn trêng quèc tÕ, ®èi
víi ViÖt Nam, Mü tiÕn hµnh chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, "khÐp l¹i
qu¸ khø, híng tíi t¬ng lai", më réng quan hÖ ngo¹i giao ®Ó ®Èy môc tiªu
kinh tÕ lªn hµng ®Çu nh mét sù triÓn khai ®Ó chiÕn lîc toµn cÇu cña m×nh
t¹i khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng mµ §«ng Nam ¸ lµ mét tiªu ®iÓm.
ViÖt Nam víi d©n sè gÇn 80 triÖu ngêi, trong ®ã nguån nh©n lùc dåi dµo
cÇn cï, gi¸ nh©n c«ng thÊp, ®éi ngò trÝ thøc trÎ n¨ng ®éng, cïng nguån tµi
nguyªn thiªn nhiªn phong phó cha ®îc khai th¸c, ®Æc biÖt lµ tiÒm n¨ng vÒ
dÇu má, n«ng l©m h¶i s¶n.. qu¶ lµ høa hÑn vÒ mét thÞ trêng tiªu thô lín
khi mµ møc sèng cña ngêi d©n ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn, nhu cÇu tiªu dïng
vµ thÈm mü ngµy cµng cao. Nh÷ng lîi thÕ kinh tÕ kÓ trªn ®· thu hót m¹nh
mÏ giíi kinh doanh quèc tÕ. H¬n n÷a, søc hÊp dÉn cña thÞ trêng nµy còng
®îc xÐt ®Õn nhê vÞ trÝ ®Þa lý chÝnh trÞ quan träng khi ViÖt Nam n»m ë
trung t©m cña tuyÕn ®êng biÓn huyÕt m¹ch tõ B¾c ¸ xuèng §«ng Nam ¸
vµ Ên §é D¬ng. §èi víi Mü, ViÖt Nam cßn cã ý nghÜa ®Þa lý -chÝnh trÞ
trong viÖc kiÒm chÕ Trung Quèc. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã qu©n c¶ng chiÕn
lîc Cam Ranh, tõ ®ã cã thÓ khèng chÕ mét vïng réng lín ë §«ng Nam ¸.
Kho¶ng 3 th¸ng ( tÝnh tõ ®Çu th¸ng 10/1995) sau khi tæng thèng Bill
Clinton tuyªn bè b×nh thêng ho¸ quan hÖ ViÖt Mü, héi ®ång th¬ng m¹i
Mü-ViÖt do Visginia Foot lµm chñ tÞch ®· c«ng bè mét tµi liÖu ghi nhËn
r»ng hiÖn nay Mü rÊt mong muèn ®îc tham gia vµo viÖc ph¸t triÓn ViÖt
Nam. Tuy dung lîng thÞ trêng cha ®îc lín m¹nh vµ VN cha ph¶i lµ träng
t©m trong chiÕn lîc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng cña Mü ®èi víi ViÖt Nam tÊt
yÕu híng tíi níi láng cÊm vËn, b×nh thêng ho¸ mèi quan hÖ, më réng thÞ
trêng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
III ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam ®èi víi Hoa Kú vµ sù cÇn thiÕt ph¶i
thóc
®Èy quan hÖ ViÖt -Mü
Khi tæng thèng Mü Bill Clinton tuyªn bè : " Giê ®©y chóng ta cã thÓ
tiÕn tíi mét nÒn t¶ng chung. BÊt kÓ nh÷ng g× ®· chia sÎ chóng ta tríc ®©y,
chóng ta h·y xÕp vµo qu¸ khø. H·y ®Ó cho giê phót nµy lµ mét thêi ®iÓm
®Ó hµn g¾n vµ thêi ®iÓm kiÕn t¹o" th× còng lµ lóc ViÖt Nam më cöa ®ãn
nhËn luång giã míi cña xu híng toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ,
trong ®ã viÖc " khÐp l¹i qu¸ khø , híng tíi t¬ng lai " ®èi víi Mü còng n»m
trong chiÕn lîc nµy. §ã còng lµ lóc c¶ hai níc ®Òu ý thøc ®îc tiÒm n¨ng
cña viÖc b×nh thêng ho¸ quan hÖ vµ viÖc ký kÕt mét hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
song ph¬ng gi÷a hai níc. ViÖc b×nh thêng ho¸ ®îc b¾t ®Çu tõ sù thiÕt lËp
5
mèi quan hÖ ngo¹i giao b»ng c¸ch ®Æt §SQ ë thñ ®« cña hai níc, tiÕp ®ã
lµ viÖc níi láng cÊm vËn, dì bá c¸c rµo c¶n kinh tÕ th¬ng m¹i. Trong hai
n¨m qua, Mü vµ ViÖt NAm ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n vÒ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
song ph¬ng (BTA) vµ ®· ®¹t ®îc mét tho¶ thuËn trªn nguyªn t¾c cho c¸c
®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh nµy.
BTA lµ bíc khëi ®Çu cho viÖc thùc hiÖn dÇn dÇn nh÷ng thay ®æi thiÕt
chÕ quan hÖ kinh tÕ trong nhiÒu n¨m. ViÖt Nam nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh
nh÷ng thay ®æi nµy ®Ó héi nhËp kinh tÕ vµ tham gia vµo tæ chøc th¬ng m¹i
thÕ giíi (WTO). Tù do ho¸ th¬ng m¹i ph¶i ®îc thùc hiÖn cïng lóc víi
nhiÒu lo¹i h×nh c¶i c¸ch kinh tÕ kh¸c. §èi víi VN, Ých lîi quan träng nhÊt
mµ BTA ®em l¹i lµ giµnh ®îc quy chÕ quan hÖ th¬ng m¹i b×nh thêng cña
Hoa Kú. Quy chÕ nµy sÏ gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam tiÕp cËn ®îc
víi thÞ trêng tiªu dïng lín nhÊt thÕ giíi, vµ mÆt kh¸c nã gióp VN trë
thµnh n¬i hÊp dÉn c¸c c«ng ty níc ngoµi ®Çu t vµo thÞ trêng xuÊt khÈu cña
VN. N¨m 1998, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü chñ yÕu lµ hµng tiªu dïng
nh cµ phª, gia vÞ, dÇu ¨n, h¶i s¶n, ®¹t 553 triÖu USD. NÕu cã quy chÕ NTR
( Quan hÖ mËu dÞch b×nh thêng) hµng VN xuÊt khÈu vµo Mü cã thÓ lªn tíi
800 triÖu USD, chñ yÕu lµ hµng may mÆc. HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i còng sÏ
t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty Mü th©m nhËp vµo khu vùc dÞch vô nh viÔn
th«ng, b¶o hiÓm, ng©n hµng. Nã lµ mét yÕu tè rÊt quan träng ®Ó gióp s¶n
phÈm cña VN cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng Quèc tÕ. Ngoµi ra, tiÕp cËn
víi thÞ trêng Hoa Kú còng t¨ng kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t níc ngoµi cña VN
tiÕn tíi viÖc ph¸t triÓn nhiÒu nghµnh CN míi. Tõ ®ã, sù gia t¨ng nhiÒu
nghµnh nghÒ míi sÏ t¹o ra hµng triÖu viÖc lµm cho ngêi d©n, dÉn ®Õn viÖc
n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cho toµn thÓ nh©n d©n ViÖt nam.
Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, khi mµ t¨ng trëng kinh tÕ hµng n¨m suy gi¶m
tõ ®Ønh cao 9,5% n¨m 1995 xuèng díi 5% n¨m 1999, ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi kÝch thÝch chÝnh cña sù t¨ng trëng ®· tôt xuèng 600 triÖu USD n¨m
1999 møc thÊp nhÊt kÓ tõ n¨m 1992, th× nã ®îc coi nh lµ nh©n tè quan
träng trong ban l·nh ®¹o VN nhËn thÊy ®Çu t cña Mü vµo VN lµ c¸ch thøc
chÝnh ®Ó VN quay ngîc c¸c tû lÖ t¨ng trëng ®ang gi¶m sót. Cho tíi nay
Mü míi chØ lµ nguån ®Çu t níc ngoµi ®øng thø 9 t¹i VN vµ thu hót díi 5%
xuÊt khÈu cña VN. Mét hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng cã thÓ lµm thay
®æi c¸c con sè nµy b»ng viÖc Mü chÊp nhËn t¹o u ®·i thuÕ theo MFN cho
VN, qua ®ã dµnh cho c¸c nhµ xuÊt khÈu cña VN c¸c møc thuÕ nh ®îc ¸p
dông ®èi víi c¸c níc kh¸c ®· ®îc nhËn MFN. Ký kÕt ®îc hiÖp ®Þnh th¬ng
m¹i víi Mü, VN sÏ cã c¬ héi tiÕn gÇn h¬n víi viÖc nhËn ®îc lîi tøc th¬ng
m¹i tõ Mü díi hÖ thèng u ®·i phæ cËp (GSP), quy chÕ cho phÐp nhiÒu
hµng nhËp khÈu tõ c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn h¬n vµo thÞ trêng Mü mµ
kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ. H¬n n÷a, c¸c quan chøc VN coi hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i
song ph¬ng lµ mét bíc ®Öm quan träng tiÕn tíi gia nhËp WTO. Hä kh«ng
chØ coi BTA lµ viÖc cÇn thiÕt ®Ó giµnh sù ñng hé cña Mü cho viÖc VN gia
nhËp WTO, mµ hä cßn coi c¸c tiÕn tr×nh ®µm ph¸n vµ thùc hiÖn hiÖp ®Þnh
nµy lµ h÷u Ých cho viÖc n©ng cao c¸c hÖ thèng kinh tÕ, quy ®Þnh vµ luËt
ph¸p theo tiªu chuÈn cña WTO.
VÒ phÝa Mü, c¸c quan chøc chÝnh quyÒn còng nãi r»ng b¶n hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng nµy sÏ hèi thóc VN híng tíi mét XH d©n chñ h¬n
bëi nã g¾n ChÝnh phñ (VN) vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch thÞ trêng,
xiÕt chÆt vßng luËt ph¸p, héi nhËp hoµn toµn c¸c xÝ nghiÖp cña VN vµo
nÒn kinh tÕ toµn cÇu, vµ vÒ kinh tÕ trao quyÒn hîp ph¸p cho c¸ nh©n. VÒ
mÆt chiÕn lîc, ChÝnh quyÒn lËp luËn r»ng cïng víi c¸c BTA míi hoµn tÊt
víi Campuchia vµ Lµo, BTA Mü -VN sÏ khuyÕn khÝch sù æn ®Þnh khu vùc
th«ng qua viÖc héi nhËp mét c¸ch ªm ¶ §«ng D¬ng vµo céng ®ång toµn
cÇu vµ khu vùc.
6
Ch¬ngII
Quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam vµ Mü
tõ 1991®Õn nay
I LÞch sö vµ thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt -Mü tõ 1991
cho ®Õn tríc khi ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i.
1.1 Giai ®o¹n tríc khi b×nh thêng ho¸ (1991-1994)
Th¸ng 4/1991, chÝnh quyÒn BUSH ®· trao cho c¸c quan chøc VN mét lé
tr×nh trong ®ã v¹ch ra nh÷ng bíc mµ VN vµ Mü, mçi bªn sÏph¶i thùc hiÖn
®Ó tiÕn tíi b×nh thêng ho¸ c¸c quan hÖ ®· bÞ ®×nh chØ vÒ c¨n b¶n kÓ tõ khi
kÕt thóc chiÕn tranh n¨m 1975. Theo lé tr×nh nµy, sù tiÕn bé vcña VN
trong viÖc gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò POW/MIA lµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c sÏ ®îc
Mü ®¸p l¹i b»ng mét lo¹t nh÷ng bíc cô thÓ nh»m më réng c¸c quan hÖ.
Lé tr×nh nµy gåm 4 giai ®o¹n mµ kÕt thóc b»ng viÖc Mü sÏ thiÕt lËp c¸c
quan hÖ ngo¹i giao, cÊp ®Þa vÞ bu«n b¸n tèi huÖ quèc vµ ñng hé viÖc c¸c
tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (IFI) gióp ®ì c¸c nhu cÇu kh«ng c¬ b¶n cña con
ngêi ë VN.
N¨m 1992, Mü ®· cung cÊp3 triÖu USD viÖn trî nh©n ®¹o cho ViÖt Nam
®ång ý t¸i thiÕt liªn l¹c viÔn th«ng trùc tiÕp víi VN, ®ång ý cho phÐp c¸c
c«ng ty th¬ng m¹i Mü b¸n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu con ngêi c¬ b¶n ë
VN vµ lo¹i bá nh÷ng h¹n chÕ víi c¸c dù ¸n ë VN do c¸c tµi chÝnh phi
chÝnh phñ("NGOs") Mü thùc hiÖn.
Vµo th¸ng 7 /1993, ®¸p l¹i sù tiÕn bé cña chÝnh phñ VN, Mü ®· th«i
ph¶n ®èi viÖc kh«iphôc c¸c dù ¸n cña IFI. Ngay sau ®ã, vµo th¸ng9/1993,
chÝnh quyÒn Clinton ®· gia h¹n thªm lÖnh cÊm vËn th¬ng m¹i nhng l¹i
cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®©ó thÇu c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ë VN do IFI tµi
trî.
1.2 Giai ®o¹n sau khi b×nh thêng ho¸ ( Tõ 1994 ®Õn nay)
1.2.1 B·i bá lÖnh cÊm vËn:
Th¸ng 2/1994, tæng thèng Clinton ®· b·i bá lÖnh cÊm vËn bu«n b¸n kÐo
dµi ë VN vµ tuyªn bè cho phÐp cã nh÷ng giao dÞch tµi chÝnh th¬ng m¹i lµ
giao dÞch míi kh¸c víi VN vµ c¸c c«ng d©n VN. Cïng ngµy 3/2 Tæng
thèng cßn tuyªn bè ý ®Þnh cho phÐp lËp c¸c v¨n phßng phi ngo¹i giao
Washington vµ HN. §îc Mü coi nh lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, mét hiÖp
®Þnh gi¶i quyÕt c¸c tµi s¶n ngo¹i giao vµ nh÷ng yªu cÇu cßn tån t¹i kh¸c
®· ®îc ký kÕt c¸c tµi s¶n ngo¹i giao vµ nh÷ng yªu cÇu cßn tån t¹i kh¸c ®·
®îc ký kÕt t¹i HN vµo ngµy 28/1/1995 vµ chÝnh thêi ®iÓm ®ã c¸c VP nµy
ph¶i cã mét quan chøc phô tr¸ch ngo¹i th¬ng nµo tiÕp theo tuyªn bè
3/2/1994 lµ viÖc xem xÐt l¹i ®Þa vÞ cña VN trong hÖ thèng nh÷ng quy ®Þnh
kiÓm so¸t xuÊt khÈu Mü.
7
1.2.2 ThiÕt lËp c¸c quan hÖ ngo¹i giao.
Vµo ngµy 11/7/1995, tæng thèng Clinton ®· tuyªn bè r»ng VN vµ Mü sÏ
thiÕt lËp mèi quan hÖ ngo¹i giao b»ng viÖc trao ®æi ®¹i sø. Hµnh ®éng nµy
®· cã nhiÒu hµm ý quan träng ®èi víi giíi kinh doanh Mü. Tríc khi c¸c
®¹i sø qu¸n vËn hµnh víi ®Çy ®ñ chøc n¨ng vµ quan hÖ kinh tÕ ®îc chÝnh
phñ Mü b¶o hé, tÊt nhiªn sÏ ph¶i hoµn tÊt.
1.2.3 §èi xö tèi huÖ quèc
ViÖc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao chØ lµ sù khëi ®Çu cña mét qu¸ tr×nh
ph¶i tu©n thñ tríc khi chÝnh phñ Mü cã thÓ më réng ®Þa bµn bu«n b¸n tèi
huÖ quèc (MFN) cho VN vµ tríc khi c¸c c«ng ty Mü cã thÓ c¶m thÊy an
toµn vÒ c¸c c«ng viÖc lµm ¨n vµ ®©ï t cña m×nh ë VN.. Tèi huÖ quèc ®Ò
cËp ®Õn mét ®¬n vÞ bu«n b¸n cã tiªu chuÈn c«ng b»ng hay b×nh thêng. §ã
lµ sù ®èi xö kh«ng ph©n biÖt mµ Mü ¸p dông víi nh÷ng ®èi t¸c th¬ng m¹i
cña m×nh. §ã lµ tiªu chuÈn n©ng ®ì, lµm nÒn t¶ng c¬ së cho nh÷ng mèi
quan hÖ th¬ng m¹i b×nh thêng gi÷a Mü vµ hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c ®«Ý t¸c bu«n
b¸n cña Mü. HiÖn nay, Mü tõ chèi ®èi xö MFN chØ víi mét sè níc nh:
ViÖt Nam, Cuba, Campuchia, Lµo, B¾c TriÒu Tiªn, ..Tuy Mü cã dµnh
MFN cho Lybia vµ Ir¾c nhng viÖc cÊm vËn vÒ bu«n b¸n chèng l¹i nh÷ng
níc nµy ®· khiÕn ®Þa vÞ tèi huÖ quèc cña hä trë thµnh v« gi¸ trÞ.
§Ó ph©n biÖt c¸c s¶n phÈm ®îc hëng MFN vµ c¸c s¶n phÈm kh«ng ®îc
hëng ®Þa vÞ ®ã, Mü ®· duy tr× mét b¶n thuÕ quan gåm hai cét hoÆc hai
danh s¸ch vÒ c¸c lo¹i thuÕ. Cét 1 thùc tÕ ®îc ph©n thµnh 2 phÇn chung vµ
®Æc biÖt,. PhÇn chung cña cét cho thÊy thuÕ suÊt ¸p dông cho nh÷ng hµng
ho¸ ®îc chÕ t¹o ë nh÷ng níc ®îc hëng ®¹i vÞ tèi huÖ quèc ; phÇn ®Æc biÖt
cña cét liÖt kª c¸c thuÕ quan u ®·i hoÆc ®èi xö ®Æc biÖt mµ Mü ¸p dông
theo c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Æc biÖt nh hiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do B¾c
Mü. Cét 2 cho thÊy thuÕ xuÊt ¸p dông cho nh÷ng hµng ho¸ cña nh÷ng níc
kh«ng ®îc hëng MFN. ThuÕ quan cña cét 2, trong nhiÒu trêng hîp, hÕt
søc cao.
Sù kh¸c nhau gi÷a thuÕ suÊt tèi huÖ quèc vµ thuÕ suÊt kh«ng tèi huÖ
quèc lµ ®¸ng kÓ. §ã lµ v× thuÕ quan tèi huÖ quèc ®îc gi¶m ®Òu ®Æn theo
thêi gian do kÕt qu¶ cña c¸c cuéc th¬ng lîng bu«n b¸n nhiÒu bªn trong ®ã
Mü vµ c¸c b¹n hµng cña Mü ®ång ý gi¶m thuÕ quan mµ hä ¸p dông cho
c¸c hµng ho¸ cña nhau trªn c¬ së cã ®i cã l¹i. Trong khi ®ã thuÕ quan ë
cét 2 vÉn kh«ng thay ®æi kÓ tõ khi chóng ®îc ®Þnh ra lÇn ®Çu. ThuÕ quan
tèi huÖ quèc trung b×nh cña c¸c hµng ho¸ hoµ nhËp vµo thÞ trêng Mü lµ díi 4% cßn thuÕ quan trung b×nh trong cét 2 lµ trªn 50%. Do ®ã kh«ng cã
g× ®¸ng ng¹c nhiªn lµ mÆt hµng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña VN cho ®Õn nay
chØ lµ cµ phª. (VN xuÊt khÈu gÇn 30 triÖu USD sang Mü vµo n¨m 1994,
trë thµnh níc cung cÊp lín thø 5 cña Mü).
Tríc khi cã vßng th¬ng lîng cña hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu
dÞch (GATT) Mü chØ ®èi xö tèi huÖ quèc víi nh÷ng níc ®· th¬ng lîng c¸c
hiÖp íc bu«n b¸n tay ®«i. VÒ sau, cïng víi viÖc h×nh thµnh GATT Mü ®·
chÊp nhËn nghÜa vô cña GATT lµ ph¶i më réng ®Þa vÞ tèi huÖ quèc v« ®iÒu
kiÖn cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña GATT, kÓ c¶ nh÷ng níc mµ Mü cha th¬ng lîng mét hiÖp ®Þnh bu«n b¸n tay ®«i nµo.
Tuy vËy, nh÷ng lo ng¹i vÒ chñ nghÜa céng s¶n ®· dÉn ®Õn Quèc héi vµ
chÝnh quyÒn Mü ®Õn chç ®×nh chØ tèi huÖ quèc ®èi víi c¸c níc céng s¶n.
Theo ®¹o luËt hiÖn hµnh ban hµnh ngµy 3/1/1975, tæng thèng Mü ®· ph¶i
tiÕp tôc tõ chèi ®èi xö tèi huÖ quèc víi bÊt cø níc nµo ®· bÞ tõ chèi ®Þa vÞ
®ã vµo ngµy ban hµnh ®¹o luËt ®ã. V× (B¾c) VN kh«ng ®îc hëng ®Þa vÞ tèi
huÖ quèc vµo ngµy 3/1/1975, nªn hiÖn nay VN ®îc yªu cÇu ph¶i ®¸p øng
8
3 ®iÒu kiÖn ®Ó hµng ho¸ cña m×nh cã thÓ ®îc hëng thuÕ quan tèi huÖ quèc
khi hä cã quan hÖ bu«n b¸n víi Mü.
Kh¼ng ®Þnh hoÆc b·i bá yªu cÇu vÒ di c: Tæng thèng hoÆc ph¶i
kh¼ng ®Þnh ®îc r»ng VN ®· cho phÐp c¸c c«ng d©n cña m×nh di
c tù do hoÆc ph¶i b·i bá yªu cÇu vÒ di c ®ã trªn c¬ së cho r»ng
viÖc b·i bá ®ã sÏ ®Èy m¹nh ®îc c¸c môc tiªu di c cña Mü. Theo
®iÒu 603 cña §¹o luËt mËu dÞch n¨m 1974, tæng thèng cã thÓ
kh¼ng ®Þnh r»ng mét níc kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng
hîp t¸c víi Mü ®Ó tiÕn hµnh kiÓm kª ®Çy ®ñ nh÷ng ngêi Mü bÞ
mÊt tÝch trong chiÕn tranh ("MIA" ®Ó cho nh÷ng ngêi cßn sèng
håi h¬ng hoÆc tr¶ l¹i nh÷ng di vËt cña hä.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng: Mü vµ VN ph¶i ký víi nhau
mét hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Ó dµnh cho nhau sù ®èi xö kh«ng
ph©n biÖt. Lo¹i hiÖp ®Þnh nµy Mü ®· th¬ng lîng víi nhiÒu chÝnh
phñ céng s¶n tríc ®©y vµ hiÖn nay ®¶m b¶o b¶o vÖ quyÒn së h÷u
trÝ tuÖ, viÖc cã s½n c¸c thñ tôc b¶o vÖ nÕu nhËp khÈu t¨ng g©y ra
®e do¹ g©y rèi lo¹n thÞ trêng trong nãc vµ c¸c tiªu chuÈn ph©n
xö trong trêng hîp x¶y ra bÊt ®ång bu«n b¸n. NÕu lµ mét hiÖp
®Þnh 3 n¨m th× ph¶i ®îc c¶ hai viÖn quèc héi th«ng qua. Tuy
vËy, mét khi ®îc th«ng qua, nã sÏ tù ®éng gia h¹n thªm 3 n¨m
n÷a.
Phª chuÈn quèc héi: Bíc thø 3 ®Ó ®èi xö tèi huÖ quèc ®èi víi
c¸c hµng xuÊt khÈu cña VN sang Mü lµ sù phª chuÈn cña quèc
héi ®èi víi hiÖp ®Þnh mËu dÞch. Mét khi ®îc tr×nh bµy cho quèc
héi th× hiÖp ®Þnh mËu dÞch nµy cã thÓ bÞ chÊt vÊn gay g¾t c¶ vÒ
lÞch sö quan hÖ víi VN bëi v× quèc héi rÊt chó ý c¸c vÊn ®Ò
nh©n quyÒn, nh c¸c cuéc tranh luËn x¶y ra suèt 5 n¨m qua mçi
khi viÖc gia h¹n ®Þa vÞ tèi huÖ quèc cña Trung Quèc ®Æt ra tríc
Quèc héi ®· cho thÊy. Cô thÓ trong khung c¶nh VN, c¬ quan
nghiªn cøu cña Quèc héi (CRS) ®· lu ý r»ng " Nh÷ng phµn nµn
vÒ viÖc vi ph¹m quyÒn con ngêi" (nh b¾t bí tuú tiÖn vµ ngîc ®·i)
t¹i VN ®· g©y x«n xao d luËn quèc tÕ. H¬n n÷a CRS cßn chó
thÝch r»ng " nh÷ng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch trong quèc héi vµ
chÝnh phñ Mü lu«n nhÊn m¹nh sù quan t©m ®Æc biÖt cña hä tíi
phÇn ®«ng tï nh©n ë VN, c¶nh c¸o r»ng nh©n quyÒn lµ mét vÊn
®Ò trung t©m trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Mü vµ còng kh«ng
chØ liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch ®èi víi VN".
1.2.4 Nh÷ng thµnh tùu
Ngµy 10/3/1998, th ký b¸o chÝ Nhµ Tr¾ng ra th«ng b¸o cho biÕt Tæng
Thèng Bill Clinton ®· ký quyÕt ®Þnh b·i miÔn ¸p dông ®iÒu luËn bæ sung
Jackson Vanik ®èi víi ViÖt Nam. ViÖc b·i miÔn nµy cïng víi c¸c quy
®Þnh cã liªn quan vµ viÖc b·i bá ®¹o luËt viÖn trî níc ngoa× vµ ®¹o luËt
Ng©n hµng XNK sÏ cho phÐp ViÖt Nam tham gia vµo c¸c ch¬ng tr×nh
khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cã hç trî ®Çu t cña Mü.Trong ®ã cã ch¬ng tr×nh
liªn quan ®Õn Ng©n hµng XNK , CTy ®Çu t t nh©n ra níc ngoµi (OPIC),
côc hµng h¶i (MADRAD) vµ c¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ (AID)> Sù hç trî
cña c¸c CTy nµy sÏ gióp cho CTy Mü ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt NAm c¹nh
tranh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trªn thÞ trêng ViÖt Nam.
Theo ®ã, ViÖt Nam vµ Hoa kú cïng híng tíi nhau trong mèi quan hÖ vÒ
nhu cÇu XNK c¸c mÆt hµng mang tÝnh chÊt bæ sung lÉn nhau. Hoa Kú híng tíi ViÖt Nam nh mét thÞ trêng ®«ng d©n ®Çy tiÒm n¨ng ë Ch©u ¸.
Cßn ViÖt Nam híng tíi Mü nh mét thÞ trêng cã nÒn c«ng nghÖ kü thuËt
9
hiÖn ®¹i vµ nguån vèn dåi dµo bËc nhÊt thÕ giíi . Hoa Kú ®ang híng vÒ
Ch©u ¸ trong khi ViÖt Nam híng tíi c¸c chuÈn mùc th¬ng m¹i thÕ giíi.
§Õn nay, hÇu hÕt c¸c h·ng lín nh: Microsft, Kilon, Kodak, General,
Cocacola, Dial..,. ®Òu ®· xuÊt hiÖn t¹i ViÖt Nam. MÆc dï míi th©m nhËp
thÞ trêng song c¸c s¶n phÈm trªn ®· nhanh chãng chiÕm ®îc c¶m t×nh, thu
hót thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ViÖt Nam.nhê chiÕn lîc Marketing rÇm ré,
chÊt lîng s¶n phÈm cao, nguån vèn lín..,.
Sau khi lÖnh cÊm vËn ®îc huû bá, hµng ViÖt Nam ®· th©m nhËp vµo thÞ
trêng Mü con ®êng ChÝnh ng¹nh. Bia Sµi Gßn hiÖn ®· cã mÆt ë c¸c tiÓu
bang Colorado, Washington, Orgon, Kanas..,.. víi chÊt lîng ®îc ®¸nh gi¸
cao h¬n h¼n bia Trung Quèc vèn ®· cã mÆt ë thÞ trêng Hoa Kú tõ rÊt l©u..
N¨m 1995. h·ng Bitis còng ®· ®Æt VP§D t¹i New York ®Ó më réng bu«n
b¸n hµng Giµy dÐp sang Hoa Kú.
Theo sè liÖu cña Bé Th¬ng m¹i Mü, con sè vÒ gi¸ trÞ hµng XNK gi÷a
hai níc cßn lín h¬n nhiÒu. Kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt _Mü n¨m 1994 ®·
t¨ng lªn gÇn 224 triÖu USD so víi 62 triÖu n¨m 1993 ( t¨ng h¬n 30 lÇn) vµ
®¹t trªn 1 tû USD n¨m 1996.
a. VÒ Th¬ng M¹i:
XuÊt khÈu ViÖt Nam sang Mü
N¨m 1994, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü lîng hµng ho¸ trÞ gi¸ 50,45
triÖu USD trong ®ã hµng n«ng nghiÖp lµ 38,3 triÖu (chiÕm 76% gi¸ trÞ
hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú ) vµ hµng phi n«ng nghiÖp chØ chiÕm 12,15
triÖu (t¬ng øng 24% ). N¨m 1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü ®¹t
198,966 triÖu USD ( chiÕm 76% gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu sang Mü) vµ hµng
phi n«ng nghiÖp ®¹t 47,417 triÖu USD (24%).
Nh vËy, xÐt vÒ mÆt c¬ cÊu, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam
sang Mü trong n¨m 1994, 1995 lµ thuéc nhãm n«ng, l©m, thuû s¶n,.
Trong nhãm nµy, cµ phª chiÕm phÇn lín víi kim ngh¹ch 29,969 triÖu
USD n¨m 1994, 145, 174 triÖu n¨m 1995. Hµng C«ng nghiÖp nhÑ cña
ViÖt Nam còng b¾t ®Çu x©m nhËp thÞ trêng Mü víi kim ng¹ch n¨m 1995
®¹t 24,4 triÖu USD trong ®ã hµng dÖt may chiÕm chñ yÕu gÇn 20 triÖu
USD. N¨m 1996, chØ trong 9 th¸ng ®Çu n¨m, gi¸ trÞ kim ng¹ch XNK sang
Mü ®¹t 232,595 triÖu USD trong ®ã hµng NN chØ cßn chiÕm 46% ( 106,5
triÖu USD) vµ hµng phi NN lµ 54%(126,203 triÖu USD). Trong n¨m 1996,
nhãm hµng giµy dÐp ®· næi lªn nh mét ®iÓm s¸ng víi kim ng¹ch vît
nhãm hµng dÖt may. Nhãm hµng CN nÆng vµ kho¸ng s¶n ®· cã bíc
chuyÓn biÕn tÝch cùc. Hai n¨m 1994-1995 nhãm hµng nµy chiÕm tû lÖ rÊt
nhá, chñ yÕu lµ xuÊt khÈu thiÕc (1994: 106.000 USD, 1995: 799.000
USD). Trong n¨m 1996 ta ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu dÇu th« sang Mü vµ ®¹t trÞ
gi¸ 80,6 triÖu USD, b¸o hiÖu sù t¨ng m¹nh kim ng¹ch nhãm mÆt hµng nµy
trong t¬ng lai. Tuy xuÊt hiÖn muén song gi¸ trÞ cña mÆt hµng nµy ®·
chiÕm vÞ trÝ thø hai, sau cµ phª trong danh môc c¸c mÆt hµng Mü nhËp
khÈu nhiÒu nhÊt tõ ViÖt Nam.
NhËp KhÈu cña ViÖt Nam tõ Mü:
Ngay n¨m ®Çu tiªn sau khi Mü huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam
hµng nhËp khÈu tõ Mü ®· t¨ng m¹nh vÒ sè lîng vµ phong phó ®a d¹ng vÒ
chñng lo¹i. N¨m 1993, chØ cã 4 nhãm hµng ®îc phÐp xuÊt khÈu sang ViÖt
Nam nhng trong n¨m 1994, sè nhãm hµng ®· t¨ng lªn 35. C¸c mÆt hµng
chñ yÕu xuÊt sang ViÖt Nam lµ m¸y mãc vµ thiÕt bÞ, ph©n bãn, « t«, thiÕt
bÞ viÔn th«ng.
10
Kim ng¹ch nhËp khÈu hµng tõ Mü n¨m 1994 ®¹t gi¸ trÞ 172,223 triÖu
USD. N¨m 1995, con sè nµy ®· t¨ng vät lªn 252,860 triÖu USD. Trong
N¨m 1996, riªng trong 9 th¸ng ®Çu n¨m, hµng nhËp khÈu tõ Mü ®· gÊp 2
lÇn c¶ n¨m 1995, ®¹t 530,597 triÖu USD.
Trong mÊy n¨m qua, ViÖt Nam lu«n nhËp siªu lín trong bu«n b¸n víi
Mü. N¨m 1994, ta nhËp siªu 121,773 triÖu US. N¨m 1995 lµ 53,894 triÖu
vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 1996 lµ 298 triÖu USD. Lîng nhËp siªu cao chñ yÕu
do ViÖt Nam mua m¸y bay cña Mü ; N¨m 1994 kim ng¹ch nhËp khÈu
m¸y bay lµ 72 triÖu USD, trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 1995, ViÖt Nam mua
m¸y bay vµ ph¬ng tiÖn hµng kh«ng cña Mü ®¹t trÞ gi¸ 281,076 triÖu USD.
N¨m 1994, nhãm m¸y mãc thiÕt bÞ nãi chung cã kim ng¹ch 107 triÖu,
n¨m 1995 lªn 115,4 triÖu USD 5 th¸ng ®Çu n¨m 1996 kho¶ng 316 triÖu
USD. Nhãm mÆt hµng nguyªn nhiªn vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt còng
chiÕm phÇn kim ng¹ch ®¸ng kÓ, chñ yÕu lµ ph©n phèi, b«ng sîi, x¨ng dÇu
s¾t thÐp vµ mét sè lo¹i ho¸ chÊt. Nhãm mÆt hµng trong níc cha s¶n xuÊt
®îc vµ s¶n xuÊt cña ViÖt Nam cha ®ñ ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô nªn n¨m
1995 tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Mü t¨ng h¬n 52% so víi n¨m 1994.
Trong nhãm hµng nguyªn vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt nhËp tõ tõ Mü, ph©n
bãn cã kim ng¹ch lín nhÊt, 5 th¸ng ®Çu n¨m 1996 lµ 33,546 triÖu USD.
C¸c hµng n«ng s¶n thùc phÈm vµ hµng tiªu dïng ..,.. cã kim ng¹ch thÊp
h¬n. §Æc biÖt, danh môc hµng xuÊt khÈu sang ViÖt Nam cña Hoa kú cßn
cã hµng xuÊt tõ thiÖn chñ yÕu lµ thuèc men, bét dinh dìng. Nhãm " hµng
tæng hîp" gåm mét lo¹t hµng ho¸ m¸y mãc cã tæng kim ng¹ch kho¶ng 24
triÖu USD.
b. §Çu t cña Mü vµo ViÖt Nam
Giai ®o¹n tríc khi lÖnh cÊm vËn ®îc huû bá ( tríc 3/2/1994)
Mü lµ mét trong nh÷ng níc chËm nhÊt ®Æt ch©n vµo thÞ trêng ®Çu t ViÖt
Nam. Trong khi c¸c c«ng ty cña c¸c níc kh¸c ho¹t ®éng s«i ®éng t¹i thÞ
trêng ViÖt Nam th× Mü l¹i cã mÆt v× lÖnh cÊm vËn chèng ViÖt Nam. Tuy
nhiªn, hy väng vµo t×nh h×nh ®îc c¶i thiÖn vµ hÊp dÉn víi tiÒm n¨ng kinh
tÕ to lín trong hîp t¸c ®Çu t víi ViÖt Nam, c¸c c«ng ty cã tiÕng cña Hoa
Kú nh: IBM, Boring, Ford, MoBil ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 1988 ®Ó
t×m kiÕm c¬ héi hîp t¸c ®Çu t, ®Æt nÒn mãng ®Ó ho¹t ®éng ®îc ngay khi
lÖnh cÊm vËn ®îc huû bá, th«ng qua chi nh¸nh hoÆc ®Çu t gi¸n tiÕp qua
c«ng ty cña níc thø ba, Hoa kú ®· cã 7 dù ¸n ®Çu t t¹i ViÖt Nam.
Khi b¾t ®Çu cã nh÷ng níi láng tõ phÝa chÝnh phñ Mü, hîp ®ång hîp t¸c
®Çu t ®· cã nh÷ng bíc ®ét ph¸ quan träng. N¨m 1991, Mü cho phÐp c¸c
c«ng ty cña m×nh ®îc tæ chøc ®oµn ViÖt Nam th× tõ ®ã cã hµng tr¨m ®oµn
doanh gia Mü sang níc ta ®Ó t×m c¬ héi lµm ¨n. C¸c c«ng ty nµy ®· ra søc
t×m kiÕm c¬ héi ký kÕt hîp ®ång th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng
khi lÖnh cÊm vËn ®îc b·i bá, ®ång thêi më v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh
t¹i thÞ trêng nµy ®Ó xóc tiÕn h¬n n÷a ho¹t ®éng lµm ¨n. Cuèi n¨m 1992
v¨n phßng kiÓm so¸t tµi s¶n níc ngoµi cña Mü ®· th«ng qua c¬ chÕ xem
xÐt tõng trêng hîp mét vµ ®· cÊp giÊy phÐp cho 160 CTy Mü ®îc ho¹t
®éng t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong sè nµy chØ cã 27 CTy cã ®îc ho¹t
®éng thËt sù trong n¨m.
Giai ®o¹n sau khi lÖnh cÊm vËn ®îc huû bá:
Sau khi tæng thèng Bill Clinton tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn, ®Çu t
trùc tiÕp cña c¸c CTy Hoa Kú vµo ViÖt Nam ®· t¨ng m¹nh. Con sè dù ¸n
®Çu t t¨ng vät tõ 7 ®Õn 33 víi tæng vèn lªn tíi 321, 9 triÖu USD ®øng vÞ trÝ
thø 14 trong danh s¸ch c¸c níc ®Çu t lín vµo ViÖt Nam. §Õn th¸ng 4/1996
Mü ®· cã 60 dù ¸n ®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ
11
1.171.736.000 USD, trong ®ã cã 5 dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp. Mü ®øng thø 6
trong danh s¸ch c¸c quèc gia vµ l·nh thæ ®Çu t vµo ViÖt Nam sau §µi
Loan, NhËt B¶n, Hång K«ng, Singapore vµ Hµn Quèc n¨m 1996.
TÝnh ®Õn th¸ng 5/1997, Hoa Kú cã 68 dù ¸n ®Çu t ®îc cÊp giÊy phÐp víi
tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 1,2 tû USD trong ®ã cã 62 dù ¸n ®ang ho¹t ®éng
víi tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 1,1 tû USD. §Çu t cña Mü chñ yÕu tËp trung
vµo C«ng nghiÖp ( 24 dù ¸n víi 536,6 triÖu USD ), n«ng l©m nghiÖp (8
døan víi 77,5 triÖu USD), x©y dùng (41,6 triÖu USD). C¸c ®Þa ph¬ng cã
nhiÒu dù ¸n ®Çu t lµ thµnh phè Hå ChÝ minh, Hµ Néi , §ång Nai. TÝnh ®Õn
1997 vèn ®Çu t ®· thùc hiÖn ®¹t 200,6 triÖu USD chiÕm 25,1 % tæng vèn
®· ®¨ng ký.
TÝnh ®Õn n¨m 1999, c¸c c«ng ty Mü ®· nhËn ®îc h¬n 30 giÊy phÐp ®Çu
t víi tæng gi¸ trÞ gÇn 1,1 tû USD Mü vµ Hoa Kú hiÖn ®øng thø 9 trong sè
c¸c nhµ ®Çu t lín nhÊt vµo ViÖt Nam. §Çu t ®îc tiÕn hµnh trong c¸c lÜnh
vùc tõ ng©n hµng ®Õn y tÕ vµ ®iÖn lùc. C¸c nhµ ®Çu t Hoa Kú ®· cã mÆt t¹i
hÇu hÕt c¸c tØnh cña ViÖt Nam, ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c khu vùc cßn
ph¸t triÓn cha mÊy thµnh c«ng nh Hµ Néi vµ thµnh phè HCM. C¸c c«ng ty
Mü ®· hç trî nhiÒu ch¬ng tr×nh XH qua viÖc ñng hé tiÒn b¹c vµ ®ãng gãp
kinh nghiÖm chuyªn m«n.
NhiÒu tæ chøc phi chÝnh phñ cña Mü ®· ®Õn ®µo t¹o cho c¸c nhµ doanh
nghiÖp ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n VN, tiÕn hµnh mét lîng lín c¸c dù ¸n
cã gi¸ trÞ ë cÊp c¬ së nh dù ¸n ph¸t triÓn tiÓu doanh nghiÖp, ch¨m sãc søc
khoÎ céng ®ång.
HiÖn nay trë ng¹i lín nhÊt ®ã lµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thêng
®an xen nhau, nhiÒu vÊn ®Ò cha thÓ gi¶i quyÕt ®îc cïng mét lóc. PhÝa Mü,
nhiÒu ngêi muèn g¾n viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ ngêi Mü mÊt tÝch vµ tï
binh trong chiÕn tranh víi viÖc b×nh thêng ho¸ quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt
Nam, thËm chÝ cha muèn thóc ®Èy quan hÖ th¬ng m¹i víi ViÖt Nam. Do
hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i cha ®îc ký kÕt, ViÖt Nam còng cha giµnh ®îc quy
chÕ tèi huÖ quèc ®· lµm cho XNK hµng ho¸ bÞ h¹n chÕ vµ c¸c ng©n hµng
Hoa Kú cha thËt sù yªn t©m hç trî cho ®Çu t cña c¸c CTy Mü vµ ViÖt
Nam.
Mét trë ng¹i n÷a h¹n chÕ ®Çu t cña Mü vµo ViÖt Nam lµ sù rêm rµ cña
hÖ thèng luËt ph¸p, nhÊt lµ thñ tôc ®Çu t vÉn cha ®îc ®¬n gi¶n ho¸ vµ
thuËn tiÖn, cha t¹o ®îc hµnh lang ph¸p lý ®ång bé vµ an toµn trong lÜnh
vùc nµy. Nãi chung, mong muèn cña c¸c nhµ ®Çu t Hoa Kú lµ luËt ®Çu t
còng nh nh÷ng quy ®Þnh ®Çu t cña ViÖt Nam vµ c¸c quy ®Þnh luËt ph¸p
kh¸c cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc ®Çu t ph¶i th«ng tho¸ng, chÝnh x¸c, dÔ
hiÓu, Ýt thay ®æi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hä lµm ¨n l©u dµi ë ViÖt Nam.
Ngoµi ra, yÕu tè hÊp dÉn cña mét thÞ trêng tiÒm tµng míi b¾t ®Çu më
cöa cña thÞ trêng ViÖt Nam thùc tÕ hiÖn nay cÇn ph¶i ®îc xem xÐt l¹i, bíi
c¸c nhµ ®Çu t Mü nh×n nhËn thÞ trêng víi con m¾t nghiªm kh¾c h¬n. Do
®ã, viÖc c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t lµ mét ®iÒu bøc thiÕt ®èi víi ViÖt Nam
trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t víi c¸c níc ASEAN.
XÐt vÒ yÕu tè nguån lao ®éng cÇn cï, chÞu khã häc hái vµ gi¸ nh©n c«ng
rÎ m¹t th× ViÖt Nam vÉn cã u ®iÓm so víi c¸c níc ASEAN vµ nh÷ng yªu
®iÓm nµy vÉn cßn ph¸t huy t¸c dông trong t¬ng lai gÇn nh xÐt ë bèi c¶nh
chung cña mét m«i trêng ®Çu t kh¶ quan cÇn cã th× ViÖt Nam vÉn cßn lµ
mét thÞ trêng cã nhiÒu rñi ro h¬n c¸c nãc trong khu vùc.
Tuy tèc ®é ®Çu t cña Hoa Kú vµo ViÖt Nam ®· gi¶m 42% trong 6 th¸ng
®Çu n¨m 1999 so víi cïng kú n¨m 1998 nhng ch¾c ch¾n t×nh h×nh sÏ kh¶
quan h¬n nÕu chÝnh phñ Mü cè g¾ng bËt ®Ìn xanh trî gióp cho c¸c c«ng
ty cña hä. HiÖn nay, phÝa ViÖt Nam ®ang hy väng ký ®îc hiÖp ®Þnh vÒ b¶o
hé ®Çu t gi÷a OPIC víi chÝnh phñ ViÖt Nam ( OPIC chuyªn thùc hiÖn c¸c
12
nghiÖp vô b¶o hiÓm vµ hç trî ®Çu t cho c¸c c«ng ty Hoa Kú ë kh¾p c¸c nãc trªn thÕ giíi). ®Ó c¸c C«ng Ty Mü m¹nh d¹n ®Çu t vµo thÞ trêng ViÖt
Nam. H¬n n÷a, cho ®Õn nay, khi mµ ®iÒu söa ®æi JackSon Vanik ®· ®îc
b·i bá th× mét hiÖp íc ®Çu t song ph¬ng (BIT) lµ yªu cÇu kh«ng tr¸nh khái
cña Mü mét khi hiÖp íc nµy ®em l¹i lîi Ých cho nh÷ng c«ng ty t b¶n cña
Mü ®Çu t vµo ViÖt Nam.
Quan hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖt Nam _Mü hiÖn nay cha ngang tÇm
víi tiÒm n¨ng dåi dµo cña hai níc, ®ång thêi cha thùc sù ®¸p øng mong
mái cña giíi kinh doanh nãi riªng còng nh nh©n d©n hai níc nãi chung.
VÝ dô nhãm hµng may mÆc hµng n¨m Mü nhËp khÈu trÞ gi¸ chõng 30 tû
USD nhng hµng cña ViÖt Nam chØ xuÊt khÈu ®îc sang Mü kho¶ng 20
triÖu USD, ®ã lµ mét tû lÖ kh¸ thÊp. Nhãm hµng chÌ, cµ phª, ®å gia vÞ
hµng n¨m Hoa Kú nhËp khÈu kho¶ng 1,5 tû USD trong khi nhËp khÈu tõ
ViÖt Nam chØ kho¶ng 2,3 triÖu USD. Nhãm hµng h¶i s¶n còng chØ víi tû
lÖ rÊt thÊp: 2,2 tû USD so víi 4,4 triÖu USD ( chiÕm kho¶ng 0,2% thÞ trêng).
T¹i thÞ trêng Mü, hµng ho¸ cña ViÖt Nam kÐm søc c¹nh tranh do biÓu
thuÕ nhËp khÈu cña Mü ph©n biÖt râ chÕ ®é thuÕ MFN vµ FI MFN. thuÕ
suÊt FI MFN ®· cao h¬n rÊt nhiÒu so víi thuÕ suÊt MFN l¹i ®Æc biÖt r¬i
vµo nh÷ng nhãm hµng mµ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng lín vÒ xuÊt khÈu nh:
DÇu Th«, g¹o, may mÆc, n«ng s¶n vµ h¶i s¶n chÕ biÕn. VÝ dô g¹o cña ViÖt
Nam xuÊt khÈu sang Mü ph¶i chÞu thuÕ suÊt 55 cent/kg trong khi Th¸i
Lan chØ ph¶i chÞu thuÕ 21 cent/kg do ®îc hëng MFN, ¸o s¬ mi cã møc
thuÕ t¬ng øng lµ 45% vµ 20,7%, quÇn ¸o thÓ thao lµ 90% vµ 8,5% ..,..
Hµng ho¸ cña ViÖt Nam cßn bÞ h¹n chÕ v× chÊt lîng vµ kü thuËt t¹i mét thÞ
trêng ®ßi hái cao vµ nghiªm ngÆt nh thÞ trêng Hoa Kú. ChÊt lîng s¶n
phÈm lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu vµ lµ ch×a kho¸ ®Ó ®i vµo thÞ trêng
Hoa Kú.
VÒ phÝa Mü, ®Ó c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ë
thÞ trêng ViÖt Nam, c¸c c«ng ty Mü cÇn cã ®îc tÝn dông xuÊt khÈu t¹i
eximbank., ®ång thêi cho biÕt cã mét chÝnh s¸ch ®¶m b¶o hç trî tµi chÝnh
ng¾n h¹n vµ trung h¹n ®Èy xuÊt kh©ñ sang khu vùc quèc doanh cña ViÖt
Nam. Tuy Jackson _Vanik ®· ®îc b·i bá, c¸c c«ng ty Mü ®îc chÝnh phñ
hç trî cho bu«n b¸n vµ ®Çu t t¹i ViÖt Nam nhng thùc tÕ sù hç trî nµy cßn
h¹n chÕ. H¬n n÷a, trong nhiÒu n¨m tríc Mü ®· bÞ mÊt nhiÒu c¬ héi : thÞ
trêng xe ®¹p khæng lå bÞ §µi Loan, vµ Trung Quèc kiÓm so¸t; kh¸ch s¹n
do Ph¸p, Singapore, Hµn Quèc vµ c¸c níc Ch©u ¸ kh¸c kiÓm so¸t; CN dÇu
ho¶ trong tay Nga. s¶n xuÊt « t« trong tay Hµn Quèc vµ NhËt B¶n; nhËp
khÈu thÞt do «xtr©ylia vµ Niudil©n kiÓm so¸t ; vÐ cña c¸c tuyÕn hµng
kh«ng b¸n cho hµng kh«ng ViÖt Nam do Ph¸p kiÓm so¸t..,..
Ng©n hµng thÕ giíi (WB) cho biÕt xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü,
hiÖn trÞ gi¸ 470 triÖu USD/n¨m, sÏ t¨ng gÊp ®«i trong n¨m ®Çu thùc hiÖn
hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i. Còng theo WB, trong vßng 4 n¨m, 70% xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam cã thÓ thuéc vÒ thÞ trêng Mü..,.. Do VËy ®Ó ph¸t triÓn quan
hÖ th¬ng m¹i song ph¬ng, ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ hai níc ph¶i dµnh cho
nhau MFN, tiÕp ®ã lµ viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng. Theo
luËt th¬ng m¹i n¨m 1974 cña Mü, c¸c níc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ trêng chØ
®îc hëng MFN cña Mü theo thÓ thøc cã ®iÒu kiÖn ( nghÜa lµ cã thêi h¹n
tèi ®a 3 n¨m, sau ®ã ph¶i xem xÐt ®Ó gia h¹n ), trong khi ®ã nh÷ng níc ®îc coi lµ cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ( chñ yÕu lµ c¸c thµnh viªn WTO) ®îc hëng MFN kh«ng cã ®iÒu kiÖn vµ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ thêi h¹n.
ViÖc cha ký ®îc hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®ang h¹n chÕ rÊt nhiÒu ®èi víi
ho¹t ®éng th¬ng m¹i cña c¶ hai níc. §©y kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò bøc xóc mµ
c¸c nhµ v¹ch chÝnh s¸ch cña hai níc quan t©m, mµ cßn lµ vÊn ®Ò ®ang ®îc
13
giíi kinh doanh mong mái ®Ó sím t¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho
hä. TriÓn väng bu«n b¸n ®· lín, kh¶ n¨ng hîp t¸c trong s¶n xuÊt cµng lín
h¬n. PhÝa c¸c c«ng ty Mü cã thÕ m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n
lý cÇn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña ViÖt Nam vµ t¹o kh¶ n¨ng xuÊt khÈu
trªn quy m« lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Cho ®Õn n¨m 1993 ( tøc lµ ngay tríc n¨m mµ lÖnh cÊm vËn ®îc b·i bá)
bu«n b¸n gi÷a hai níc vÒ mÆt chÝnh ng¹ch hÇu nh kh«ng cã g×, chØ cã mét
phÇn nhá ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c níc thø ba,. Tõ sau khi lÖnh cÊm
vËn ®îc b·i bá (ngµy 3/2/1994) hµng ViÖt Nam míi b¾t ®Çu th©m nhËp thÞ
trêng Mü. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé Th¬ng M¹i, kim ng¹ch mËu dÞch
hai chiÒu n¨m 1994: 222 triÖu USD n¨m 1995:450 triÖu USD, n¨m
1996:h¬n 900 triÖu n¨m 1998, kho¶ng 1 tû USD. Nh vËy chØ h¬n 4 n¨m
kÓ tõ khi lÖnh cÊm nhanh chãng kh«ng chØ vÒ khèi lîng mµ c¶ vÒ c¬ cÊu
hµng ho¸ XNK. HiÖn nay c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü bao
gåm:ngò cèc, h¶i s¶n, giµy dÐp, chÌ, cµ phª, gia vÞ, dÇu th«.. vµ c¸c s¶n
phÈm tõ cao su , giµy dÐp may mÆc, gèm sø , da vµ c¸c s¶n phÈm da..,..
®ång thêi nhËp khÈu trë l¹i: nhiªn liÖu, ho¸ chÊt, thiÕt bÞ ®iÖn, s¶n phÈm
quang häc, thiÕt bÞ ®o lêng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i..,..
Bu«n b¸n t¨ng nhanh mét phÇn do phÝa ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
mét sè mÆt hµng miÔn thuÕ vµo Mü nh: Cµ phª, h¶i s¶n vµ mét sè mÆt
hµng cã thuÕ suÊt thÊp nh ¸o s¬ mi dÖt kim , g¨ng tay. C¬ héi ®Ó hµng
ViÖt Nam th©m nhËp thÞ trêng Hoa Kú cßn khã kh¨n trong ®iÒu kiÖn cha
®îc hëng MFN, nhng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc lµ ®¸ng khÝch lÖ. Theo dù ®o¸n
khi cã MFN th× xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ t¨ng m¹nh, riªng nhãm hµng
quÇn ¸o may s½n cã thÓ ®¹t kim ng¹ch cao h¬n thay v× 20 triÖu USD nh
hiÖn nay.
VÒ phÝa Mü, thêi gian qua xuÊt khÈu vµo ViÖt Nam t¨ng lªn mét phÇn lµ
nhê chÝnh s¸ch th¬ng m¹i më cöa vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö cña ViÖt
Nam. BiÓu thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam chØ cã mét lo¹i thuÕ suÊt duy
nhÊt cho tõng lo¹i hµng ho¸ kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø. ChÝnh v× thÕ mµ
hiÖn nay khi cha ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i, hµng ho¸ cña Mü ®· cã sù
c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c ë thÞ trêng ViÖt
Nam.
II. Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt vµ t¬ng ®ång trong chÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng
m¹i ViÖt -Mü.
2.1 Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt:
2.1.1. Sù kh¸c biÖt gi÷a mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn víimét nÒn
kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã
xuÊt ph¸t thÊp vµ ®ang trong thêi kú ®Çu cña tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸.
§©y lµ vÊn ®Ò næi tréi nhÊt vµ hÕt søc quan träng trong viÖc t¹o lËp c¸c
quan hÖ hîp t¸c ®Ých thùc. Bëi lÏ, chÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng m¹i ®Òu ®îc
quy ®Þnh bëi m« thøc ph¸t triÓn, tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña søc s¶n xuÊt, vai
trß vµ vÞ thÕ cña chóng trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ChÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng m¹i cña Mü mang ®Æc tÝnh chi phèi thÕ giíi vµ c¸c xu híng ph¸t triÓn
quèc tÕ. §iÒu nµy ®îc quy ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm vµ tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ
Mü. Thø nhÊt, Hoa kú lµ mét nÒn kinh tÕ hïng hËu vµ hiÖu qu¶ nhÊt. N¨m
1996, GDP kho¶ng 7600 tû USD trong khi NhËt B¶n chØ cã 5100 tû USD,
T©y §øc 2500 tû USD. S¶n xuÊt NN cña Mü vÉn chiÕm 20% s¶n lîng CN
thÕ Giíi. Hoa Kú lµ thÞ trêng cã søc mua rÊt lín. XuÊt nhËp khÈu cña Mü
®¹t 1400 tû USD, chiÕm kho¶ng 14% tæng chu chuyÓn th¬ng m¹i thÕ giíi.
14
Thø hai, Hoa Kú lµ mét quèc gia chi phèi hÇu hÕt c¸c tæ chøc kinh tÕ
quèc tÕ nh : GATT, WTO, WB, IMF..,.. Thø ba, ®ång USD cã vai trß
thèng trÞ thÕ giíi víi 24 níc g¾n liÒn trùc tiÕp c¸c ®ång tiÒn cña hä vµo
®ång USD, 55 níc “neo gi¸” vµo ®ång USD ®Ó thÞ trêng tù do Ên ®Þnh tû
gi¸. ThÞ trêng chøng kho¸n chi phèi hµng n¨m kho¶ng 8000 tû USD(trong
khi thÞ trêng chøng kho¸n NhËt kho¶ng 3800 tû USD, thÞ trêng EU
kho¶ng 4000tû USD).
Tõ mét nÒn kinh tÕ nh vËy, c¸c chiÕn lîc kinh tÕ th¬ng m¹i cña Mü lu«n
®îc ®Æt trong ch¬ng tr×nh ®iÒu chØnh tæng thÓ nh»m thÝch øng, thËm chÝ
thay ®æi c¸c xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi theo híng cã lîi cho nã. Ch¼ng
h¹n, trong sù ®iÒu chØnh chiÕn lîc kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng, Mü
quan t©m ®Õn vÞ thÕ vµ nh÷ng chuyÓn ®æi vÒ chÝnh s¸ch cña c¸c níc nh
NhËt, Trung Quèc, Nga, «xtralia. Ngîc l¹i c¸c nÒn kinh tÕ nµy, kÓ c¶
NhËt B¶n dêng nh ®Òu dùa theo th¸i ®é cña Mü ®Ó ®iÒu chØnh c¸c chÝnh
s¸ch kinh tÕ ®èi ngoaÞ cña m×nh.
TÇm vãc ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ Mü nh vËy thùc sù lµ vît qu¸ xa so
víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Khi nÒn kinh tÕ Mü ®ang dÉn d¾t c¸c nÒn kinh
tÕ quèc tÕ bíc vµo giai ®o¹n CN ho¸ thø t th× ViÖt Nam míi b¾t ®Çu bíc
vµo nh÷ng chÆng ®êng ®Çu tiªn cña tiÕn tr×nh CN ho¸. XuÊt ph¸t ®iÓm
muén, thÊp, l¹i võa chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu sang nÒn kinh tÕ
thÞ trêng. Sù hîp t¸c kinh tÕ gi÷a " ngêi khæng lå" vµ "chó bÐ tÝ hon" sÏ
rÊt khã kh¨n, thêng lµ rÊt kh«ng b×nh ®¼ng vµ trong mét thêi gian ng¾n,
nÒn kinh tÕ VN sÏ kh«ng thÓ thÝch nghi ®îc ngay víi c¸c " luËt ch¬i" hiÖn
®¹i cña nÒn kinh tÕ Mü.
Kh«ng thÓ nãi nÒn kinh tÕ VN víi nh÷ng nÒn t¶ng hiÖn nay lµ quan
träng ®èi víi nÒn kinh tÕ Mü , kÓ c¶ vÊn ®Ò tµi nguyªn khi mµ c¸c tµi
nguyªn chñ lùc nh vµng, than s¾t, dÇu má..,.. cña Mü ®Òu cã tr÷ lîng vµo
lo¹i nhÊt nh× thÕ giíi. C¸i ®¸ng nhÊn m¹nh nhÊt trong sù kh¸c biÖt nµy
gi÷a hai nÒn kinh tÕ lµ vÞ trÝ ®Þa lý -chÝnh trÞ vµ ®Þa_kinh tÕ VN cã ý nghÜa
to lín ®èi víi sù t¸i ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh tÕ ch©u ¸ -Th¸i B×nh D¬ng
cña Mü. ViÖc Hoa Kú nèi l¹i qiuan hÖ víi VN lµ nh»m t¨ng cêng ¶nh hëng ë §«ng Nam ¸ vÒ mäi ph¬ng diÖn, thÓ hiÖn vai trß dÉn d¾t cña nÒn
kinh tÕ Hoa Kú trong APEC. Do vËy VN ®· trë thµnh mét nh©n tè ®¸ng
kÓ ®Ó Mü ph¶i tÝnh ®Õn trong chiÕn lîc kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng.
§iÒu nµy còng ®Æt ra cho phÝa VN lµ trong ph¬ng híng ph¸t triÓn quan hÖ
víi Mü lîi Ých ph¶i ®îc ®Æt trong mét c¸ch nh×n dµi h¹n, réng lín cña sù
héi nhËp tõng bíc cña nÒn kinh tÕ VN víi khu vùc vµ thÕ giíi.
2.1.2.Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c chÝnh s¸ch cña mét nÒn kinh tÕ gi÷ vai trßchñ
®¹o vµ dÉn d¾t xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t quèc tÕ víi mét nÒn
kinh tÕ ®ang b¾t ®Çu tiÕp cËn xu thÕ nµy.
Tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®ang trë thµnh mét ®Æc trng cña sù ph¸t
triÓn thÕ giíi.Sù ra ®êi cña GATT,EU,sù xuÊt hiÖn cña NAFTA,AFTA,sù
h×nh thµnh cña WTO ®Òu mang dÊu Ên cña Mü hay Mü lu«n gi÷ vai trß
chñ ®¹o hoÆc chÝ Ýt cã ¶nh hëng ®Õn sù vËn hµnh cña chóng.Hoa Kú gi÷
vai trß chñ chèt trong NAFTA,vai trß dÉn d¾t APEC vµ WTO.Ngay c¶ ®èi
víi ASEAN vµ AFTA,Hoa Kú kh«ng lµ thµnh viªn song l¹i lµ mét bªn ®èi
tho¹i quan träng nhÊt cña tæ chøc nµy.
Trong khi Mü cã vai trß rÊt lín ®èi víi c¸c tæ chøc th¬ng m¹i tù do cña
c¸c khu vùc vµ thÕ giíi th× ViÖt nam lµ thµnh viªn míi víi c¸c tiªu chÝ
ph¸t triÓn cha b¾t kÞp c¸c thµnh viªn kh¸c,ViÖt Nam ®ang vÊp ph¶i nhiÒu
trë ng¹i to lín trong viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ theo c¸c thÓ chÕ quèc
tÕ,ViÖt nam cha cã hÖ thèng thuÕ ,hÖ thèng h¶i quan,hÖ thèng phi quan
thuÕ...phï hîp c¸c yªu cÇu cña AFTA.§ång tiÒn cña ViÖt nam cha ph¶i lµ
15
lµ ®ång tiÒn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi,cha tham gia vµp thÞ trêng tiÒn tÑ
quèc tÕ.Ngay viÖc ViÖt nam chËm kÕt thóc lÞch tr×nh thùc hiÖn AFTA sau
3 n¨m so víi c¸c thµnh viªn ASEAN kh¸c còng chøng tá sù ch b¾t kÞp cña
nÒn kinh tÕ ViÖt nam víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ toµn khu vùc.§iÒu nµy cã thÓ
mang l¹i cho ViÖt nam nhiÒu bÊt lîi trong tiÐn tr×nh tù do ho¸ toµn khu
vùc,mÊt c¬ héi thu hót FDI tõ c¸c níc bªn ngoµi ASEAN.
VËy chiÕn lîc kinh tÕ cña Mü vµ ViÖt nam cã liªn quan g× víi nhau
trong sù kh¸c biÖt to lín nµy.Tríc hÕt,cÇn kh¼ng ®Þnh ViÖt nam tham gia
AFTA lµ con ®êng ®i ®Õn gÇn h¬n víi c¸c qui chÕ th¬ng m¹i cña
WTO.Mong muèn cña c¸c níc ASEAN lµ cè g¾ng theo h×nh mÉu cña
WTO,®i tríc mét bíc ®Ó t¹o ra thÕ th¬ng lîng c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ cña
mét khu vùc mËu dÞch tù do cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn §«ng Nam ¸
trong WTO.Nh vËy,néi dung AFTA lµ sù biÕn ®æi cña WTO cho phï hîp
víi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña ASEAN.ViÖt nam tham gia AFTA sÏ cã ®iÒu
kiÖn gia nhËp WTO.Tuy vËy,Mü sÏ ®ßi hái kh¾t khe ®èi víi ViÖt nam khi
dÉn nh÷ng nguyªn t¾c nµy vµo ®µm ph¸n víi ViÖt nam vÒ c¸c hiÖp ®Þnh
kinh tÕ th¬ng m¹i.§ång thêi Mü ph¶i x¸c lËp mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i më ra mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ých thùc khi quan hÖ víi ViÖt
nam.Nh vËy,Hoa Kú ®· lo xa cho nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn nã b»ng
c¸ch lu«n ®Æt c¸c hiÖp ®Þnh kinh tÕ song ph¬ng trong sù phï hîp víi c¸c
yªu cÇu chuÈn mùc cña tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t quèc tÕ.
C¸ch tiÕp cËn tõ phÝa Mü thuéc vÒ xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi
vµ c¸ch tiÕp cËn cña ViÖt nam thuéc viÖc b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých tríc m¾t ®Ó
cã thÓ tõng bíc héi nhËp vµo xu thÕ chung.§©y lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i khi
mµ hai c¸ch tiÕp cËn cña hai nÒn kinh tÕ tÊt yÕu gÆp nhau.
2.1.3.Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c quan ®iÓm chÝnh trÞ trong nh×n nhËn qu¸
khø,mÆc dï ®· ®îc gi¶i to¶ vÒ c¬ b¶n,vÉn cßn ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn tiÕn
tr×nh b×nh thêng ho¸ kinh tÕ gi÷a hai níc vµ tiÕn tíi ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay,chÝnh trÞ vµ kinh tÕ lµ nh÷ng néi dung kh«ng
thÓ t¸ch biÖt.Nh×n chung,ngêi ta thêng viÖn dÉn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ bÊt
®ång,®îc nguþ trang díi nh÷ng “lý do kü thuËt” ®Ó c«ng khai thùc hiÖn
c¸c cuéc trõng ph¹t vÒ kinh tÕ.
Trong quan hÖ víi Mü,c¸c nhµ l·nh ®¹o ViÖt nam ®· ®Ò xíng ph¬ng
ch©m “khÐp l¹i qu¸ khø,më ra t¬ng lai”.§©y kh«ng cßn lµ mét mong
muèn mµ lµ mét ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ mèi quan hÖ gi÷a hai níc trong bèi
c¶nh míi.Sau hai n¨m b×nh thêng ho¸ quan hÖ chÝnh trÞ víi viÖc bæ nhiÖm
®¹i sø Mü ë ViÖt nam vµ trao ®æi c¸c quan chøc cao cÊp,...Hoa Kú ®· cã
c¸ch nh×n nhËn tÝch cùc vÒ sù chuyÓn biÕn n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ ViÖt
nam sang kinh tÕ thÞ trêng.ë chõng mùc nhÊt ®Þnh,nh÷ng ®iÒu nµy chøng
tá sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a hai níc.
Theo bµ Nancy Linn Patton,phã trî lý bé trëng th¬ng m¹i Mü th× nh÷ng
khã kh¨n trong ®µm ph¸n b×nh thêng ho¸ quan hÖ kinh tÕ kh«ng n»m
trong nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt hay chuyªn m«n mµ lµ ë nh÷ng chñ tr¬ng
chiÕn lîc cao h¬n.Nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Mü
vÉn bÞ chi phèi bëi mét sè ¸p lùc nhÊt ®Þnh tõ mét bé phËn d luËn bÞ ¸m
¶nh cña qu¸ khø.ViÖc ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü mÊt kh¸
nhiÒu thêi gian bëi hä vÉn cè t×nh g¾n c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ thËm chÝ c¶
vÊn ®Ò nh©n ®¹o nh POW/MIAvµo qu¸ tr×nh th¬ng lîng.
Ba sù kh¸c biÖt c¬ b¶n trªn ®· ®¹t ra vÊn ®Ò: cã hiÓu ®óng vai trß cña
nÒn kinh tÕ ViÖt nam trong chiÕn lîc kinh tÕ quèc tÕ cña Mü vµ ViÖt nam
cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch mÒm dÎo,linh ho¹t phï hîp v¬i nguyªn t¾c quèc
16
tÕ ®ång thêi phï hîp hoµn c¶nh thùc tÕ cña m×nh ®Ó cã nh÷ng bíc ®i thÝch
hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam vµo thÕ giíi.
2.2. Nh÷ng ®iÓm t¬ng ®ång trong chÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng m¹i
ViÖt-Mü.
2.2.1.Hoa Kú vµ ViÖt nam cã chung môc tiªu víi mét nÒn t¶ng c¬ b¶n lµ
thóc ®Èy kinh tÕ th¬ng m¹i lµm chÝnh,t¹o dùng c¬ héi tham gia thÞ trêng
cña nhau trªn c¬ së b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi.
Ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt Nam lµ mét m¾t kh©u trong sù ®iÒu
chØnh chiÕn lîc Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D¬ng cña Mü khi mµ hiÖn t¹iViÖt nam
víi viÖc gia nhËp AFTA vµ tiÕn tíi APEC ®ang lµ nh©n tè cã vai trß ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ë khu vùc.Ngoµi môc ®Ých tËn dông c¸c tiÒm n¨ng cña thÞ
trêng ViÖt nam,Mü cßn muèn n¾m “vai trß l·nh ®¹o” ë mét ®Êt níc cã vÞ
trÝ an ninh chiÕn lîc mµ sau hµng chôc n¨m b»ng qu©n sù hä kh«ng thÓ
n¾m ®îc.
Nh÷ng chuyÓn ®éng vÒ chÝnh s¸ch cña Mü ®èi víi ViÖt Nam ®ang rÊt
trïng hîp víi ®Þnh híng më cöa,thùc hiÖn ®a ph¬ng ho¸,®a d¹ng ho¸ c¸c
quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt nam.H¬n hÕt,ViÖt nam muèn ®Èy
m¹nh quan hÖ víi c¸c níc ASEAN vµ c¸c níc trong khu vùc Ch©u ¸-Th¸i
B×nh D¬ng.Hoa Kü thuéc quèc gia dÉn d¾t APEC do ®ã ph¸t triÓn quan hÖ
víi ViÖt nam lµ vÊn ®Ò thuéc néi dung cña chiÕn lîc kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i
B×nh D¬ng cña hä.
VÒ phÇn m×nh,ViÖt nam lu«n mong muèn b×nh thêng ho¸ c¸c quan hÖ
kinh tÕ víi Hoa Kú.ThÞ trêng Hoa Kú to lín,c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,tri thøc
qu¶n lý tiªn tiÐn lµ nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy t¨ng trëng cña nhiÒu quèc gia
trªn thÕ giíi.Kinh nghiÖm quèc tÕ cho thÊy,nh÷ng quèc gia nµo nhËn ®îc
MFN cña Mü ®Òu nhanh chãng thùc hiÖn thµnh c«ng tiÕn tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸.
ThÞ trêng ViÖt nam vµ Mü ®Òu míi ®èi víi c¶ hai bªn.NÒn kinh tÕ ViÖt
nam thµnh c«ng n»m trong sù quan t©m cña Mü bëi Hoa Kú sÏ cã thÞ trêng míi ®Ó ®Çu t vµ bu«n b¸n ®ång thêi t¨ng cêng ¶nh hëng víi
APEC.còng nh vËy,víi viÖc Hoa Kú cëi bá c¸c trë ng¹i vµ ký kÕt hiÖp
®Þnh th¬ng m¹i,trao cho ViÖt nam quy chÕ tèi huÖ quèc,ViÖt nam sÏ cã
mét thÞ trêng xuÊt khÈu míi,mét thÞ trêng c«ng nghÖ vµ qu¶n lý cã ý
nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i
ho¸.
2.2.2.§Òu lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ ë nh÷ng tr×nh ®é kh¸c nhau ViÖt nam vµ
Mü cã thÓ bæ sung cho nhau mµ kh«ng lµm ph¬ng h¹i ®Õn lîi Ých cña
nhau.
N»m trong mãi quan t©m cña m×nh,Hoa Kú lu«n ®ßi hái ViÖt nam ph¶i
cã mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ých thùc.Trªn thùc tÕ,ViÖt nam ®· t¹o ®îc
mét m«i trêng ®Çu t vµ th¬ng m¹i th«ng tho¸ng,hÊp dÉn víi c¸c doanh
nghiÖp níc ngoµi.Theo ®ã møc ®é rñi ro,m¹o hiÓm bÞ ®Èy lïi.ViÖt nam
®ang tõng bíc tu©n thñ theo c¸c quy chÕ quèc tÕ vÒ tµi chÝnh,tiÒn tÖ,di
chuyÓn lao ®éng,chuyÓn giao c«ng nghÖ,quyÒn së h÷u trÝ tuÖ...Nh÷ng c¶i
c¸ch nµy phÇn nµo lµm yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t vµ th¬ng m¹i níc ngoµi vµ
x¸c lËp mét c¬ chÕ thÞ trêng hoµn h¶o h¬n cho nÒn kinh tÕ ViÖt nam.
Tuy nhiªn nÒn t¶ng cña kinh tÕ thÞ trêng ViÖt nam cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn
gi¶i quyÕt:hÖ thèng ng©n hµng yÕu kÐm,giÊy phÐp kinh doanh cßn phøc
t¹p rñi ro cao trong kinh doanh nhng tiÒm n¨ng lîi nhuËn thÊp,hÖ thèng
ph¸p luËt cha hoµn chØnh...
HiÖn t¹i sù bæ sung lÉn nhau cña thÞ trêng ViÖt nam vµ Mü ®îc thÓ hiÖn
ë nhiÒu ph¬ng diÖn kh¸c nhau.VÝ dô viÖc xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng
17
thuéc nhãm ®îc miÔn thuÕ suÊt nh cµ phª,chÌ,n«ng s¶n,hµng dÖt may cã
gi¸ tr×nh thÊp,nh÷ng mÆt hµng kh«ng mang tÝnh c¹nh tranh mµ mang ®Æc
tÝnh bæ sung vµo c¬ cÊu kinh tÕ cña Mü.Nh×n chung,ViÖt nam chØ cã thÓ
khai th¸c thÞ trêng Mü b»ng c¸ch ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh vÒ nh©n c«ng
rÎ,gi¸ thµnh h¹,chÊt lîng hµng phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng Hoa
Kú.Còng cã thÓ viÖc khai th¸c c¸c u thÕ cña thÞ trêng Hoa kú vÒ phÇn
mÒm m¸y tÝnh vµ thÞ trêng c«ng nghÖ kh¸c,thu hót FDI cña hoa Kú.CÊc
c«ng ty cña Hoa Kú sÏ ®îc hëng lîi tõ viÖc thô hëng c¸c u ®·i cña AFTA
nÕu ®Çu t vµo ViÖt nam.Hoa Kú dÔ dµng chÊp nhËn sù bæ sung nµy cña
ViÖt nam vµ theo ®ã Hoa Kú sÏ lµm ®îc nh÷ng phÇn viÖc nh ®· lµm víi
c¸c níc NIEs §«ng ¸.
Ngoµi ra,lîi Ých Hoa Kú g¾n liÒn víi WTO vµ nÕu ViÖt nam kh«ng tu©n
thñ c¸c yªu cÇu cña WTO th× hai níc sÏ bÞ tæn h¹i vÒ lîi Ých.Tãm l¹i,®iÓm
®ång nhÊt vÒ lîi Ých gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÊt yÕu lµm cho hai níc
dÔ dµng xÝch l¹i gÇn nhau vµ hîp t¸c víi nhau mét c¸ch toµn diÖn.
III.TriÓn väng quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i ViÖt Mü sau khi ký kÕt hiÖp
®Þnh th¬ng m¹i.
TriÓn väng quan hÖ th¬ng m¹i ViÖt nam-Mü sau khi ký kÕt hiÖp ®Þnh sÏ
rÊt lín,phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ ®ßi hái cña mçi níc.Theo «ng Peter
Peterson-®¹i sø Mü t¹i ViÖt nam-th× vÊn ®Ò khóc m¾c nhÊt ®ang g©y khã
kh¨n cho hai níc trong nç lùc ®i ®Õn ký kÕt hiÖp ®Þnh nµy cã thÓ gi¶i thÝch
b»ng mét sè lý do.ViÖt nam lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn non
trÎ.ViÖt nam míi chØ ®eo ®uæi chÝnh s¸ch kinh tÕ thÞ trêng tù do cha ®Çy
10 n¨m nay.V× thÕ,ViÖt nam cßn cÇn ph¶i x©y dùng nh÷ng c¬ chÕ cã thÓ
gióp cho hÖ thèng kinh tÓ thÞ trêng ë ®©y ho¹t ®éng h÷u hiÖu.Ngoµi vÊn
®Ò thuÕ qua,ViÖt nam cßn cÇn xÐt l¹i nh÷ng vÊn ®Ò quan träng kh¸c cã
liªn quan ®Õn hµng rµo mËu dÞch ,nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ ®îc ¸p dông
trong cac lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
dÞch vô,Së dÜ Mü vµ ViÖt nam vÉn cha ®i ®Õn mét tho¶ hiÖp nh vËy lµ v×
ViÖt nam cßn cÇn ph¶i t×m hiÓu xem Mü sÏ ph¶i thùc thi nh÷ng nghÜa vô
nµo vµ liÖu ViÖt nam cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thihµnh nh÷ng nghÜa vô cña m×nh
hay kh«ng. «ng Peter Peterson còng cho r»ng viÖc «ng cã th¸i ®é l¹c quan
víi viÔn c¶nh h×nh thµnh mét hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i lµ cã lý do.Mü vµ ViÖt
nam ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh qu¶ tèt ®Ñp qua c¸c cuéc th¬ng th¶o gÇn
®©y.Trong vßng ®µm ph¸n lÇn thø 7 diÔn ra vµo th¸ng 3 n¨m 1999,Mü vµ
ViÖt nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ ngay c¶ khi ph¶i gi¶i quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò gay go nh vÊn ®Ò b¶n quyÒn vµ tµi s¶n trÝ tuÖ.Vßng ®µm
ph¸n thø 8 vµo th¸ng 6 n¨m 1999 còng kÕt thóc víi viÖc thu hÑp ®¸ng kÓ
nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i.Tr¶ lêi pháng vÊn vÒ lÜnh vùc ng©n hµng vµ b¶o
hiÓm,«ng nµy l¹i cho r»ng ng÷ng c¬ së tµi chÝnh ë ViÖt nam hiÖn vÉn cßn
rÊt non nít vµ ph¶i kh¸ l©u n· míi cã thÓ s¸nh ngang hµng víi nh÷ng hÖ
thèng tµi chÝnh quèc tÕ.ChÝnh v× thÕ,Mü sÏ ®ßi hái ViÖt nam ph¶i cñng cè
c¸c c¬ së tµi chÝnh ®Ó cã thÓ c¹nh tranh tren trêng quèc tÕ.Nh vËy trong t¬ng lai,ViÖt nam sÏ ph¶i cho phÐp nh÷ng c¬ së tµi chÝnh còng nh c¸c h·ng
b¶o hiÓm cña níc ngoµi vµo lµm ¨n t¹i ViÖt nam.Trªn thùc tÕ,hiÖn nay
nhiÒu ng©n hµng níc ngoµi ë viÖt nam s½n sµng cung øng nhiÒu dÞch vô
h¬n mét khi Mü vµ ViÖt nam ký kÕt b¶ng hiÖp íc giao th¬ng vµ hä cã
thªm ®iÒu kiÖn dÏ dµng cho c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh.H¬n n÷a,víi
BTA,chi phÝ hµng ho¸ vµ dÞch vô ë ViÖt nam sÏ gi¶m theo tØ lÖ thu nhËp
trung b×nh cña c«ng nh©n t¬ng ®¬ng víi møc nµy ë c¸c níc ®èi t¸c th¬ng
m¹i kh¸c.Doanh thu thuÕ sÏ t¨ng do kinh doanh ph¸t triÓn,t¹o ®iÒu kiÖn
chi nhiÒu h¬n cho gi¸o dôc,y tÕ ®êng x¸,nhµ m¸y läc níc vµ ®iÖn lùc cho
ngêi d©n.
18
Ngoµi ra,viÖt nam cã thÓ hëng chÕ ®é thuÕ quan phæ cËp(GSP) cña
Mü.Nh ®· biÕt,®©y lµ chÕ ®é u ®·i mµ Mü dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn,cã chÕ ®é u ®·i trªn ®¬n ph¬ng kh«ng rµng buéc ®iÒu kiÖn cã ®i cã
l¹i nh MFN.Néi dung cña GSP lµ miÔn thuÕ hoµn toµn hoÆc u ®·i thuÕ
suÊt thÊp.XÐt vÒ nhiÒu mÆt,nã cßn cã lîi h¬n c¶ MFN.
TiÒm n¨ng cua hai níc trong quan hÖ th¬ng m¹i nãi riªng,kinh tÕ nãi
chung cßn nhiÒu ®iÒu cÇn ph¸t huy.ViÖc ®µm ph¸nký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng
m¹i toµn diÖn lµ bíc ®i quan träng vµ tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh b×nh thêng
ho¸ quan hÖ kinh tÕ v× lîi Ých cña c¶ hai níc.§¹t tíi môc tiªu ®ã,c¶ hai
bªn ®Òu ph¶i cã nh÷ng cè g¾ng vît bËc ®Ó vît qua nh÷ng trë ng¹i.§ßi hái
chung hiÖn nay lµ ph¶i nhîng bé vµ hiÓu biÕt lÉn nhau,cïng thÓ hiÖn thiÖn
trÝ,kh¾c phôc nh÷ng kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ vµ luËt ph¸p,t×m gi¶i ph¸p thÝch
hîp cho mét hiÖp ®Þnh toµn diÖn mµ hai bªn ®Òu chÊp nhËn ®îc.
KÕt luËn
Trong gÇn hai thËp kû sau cuéc chiÕn ViÖt nam,quan hÖ th¬ng m¹i MüViÖt vÉn cßn b¨ng gi¸ víi viÖc Mü ¸p ®Æt cÊm vËn th¬ng m¹i ®èi víi ViÖt
nam.TiÕp theo nh÷ng bíc ®ét ph¸ t¨ng tiÕn trong cuèi thËp kû 80 vµ ®Çu
thËp kû 90 vÒ vÊn ®Ò tï binh Mü(POW) vµ lÝnh Mü mÊt tÝch(MIA) t¹i ViÖt
nam,Oasinhton vµ Hµ néi tõng bíc b×nh thêng ho¸ quan hÖ.N¨m 1994,tiÕp
theo viÖc níi láng s¬ bé mét sè h¹n chÕ,tæng thèng dµnh cho ViÖt nam
viÖc miÔn ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n cña luËt söa ®æi Jackson Vanik (bao
gåm trong ®¹o luËt th¬ng m¹i n¨m 1974,môc IV,kho¶n 402)mét luËt cÊm
tæng thèng kh«i phôc quy chÕ MFN cho c¸c níc XHCN cò ®îc lùa chän nÕu
kh«ng ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh liªn quan ®Õn tù do c
tró.trong hai n¨m 1998&1999,hai viÖn cña Quèc héi ®· ®¸nh b¹i c¸c
quyÕt ®Þnh phñ quyÕt viÖc miÔn ¸p dông cña tæng thèng,më ®êng cho OPIC
vµ EXIMBANK ñng hé giíi kinh doanh Mü xuÊt khÈu sang ViÖt nam vµ ho¹t
®éng t¹i ViÖt nam.
§Èy m¹nh quan hÖ ngo¹i giao ®Ó tiÕn tíi t¨ng cêng ho¹t ®éng kinh
tÕ,ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®a quan hÖ ngo¹i giao ®Ðn nh÷ng bíc xa
h¬n,trong ®ã thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i mang tÝnh chÊt träng
yÕu.§ã chÝnh lµ môc tiªu cña ChÝnh phñ vµ Nhµ níc ViÖt nam ®¸p øng
mong mái giíi kinh doanh còng nh nh©n d©n ViÖt nam trong mèi quan hÖ
víi Mü,còng lµ môc tiªu cña Hoa kú trong chiÕn lîc kinh tÕ Ch©u ¸-Th¸i
B×nh D¬ng vµ mét phÇn chiÕn lîc kinh tÕ toµn cÇu.
Tuy thùc tr¹ng mèi quan hÖ ®ã hiÖn nay cha ®¹t ®îc nh÷ng ®iÒu mµ c¶
hai bªn mong muèn vµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò cha ®îc gi¶i quyÕt nhng ch¾c
ch¾n trong t¬ng lai,nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc cßn rùc rì h¬n.tuy nhÞp ®é
19
ph¸t triÓn kinh tÕ mÊy n¨m qua bÞ chùng l¹i nhng trong thêi gian tíi khi
mµ ViÖt nam ký ®îc hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i,chÕ ®é NTR ®îc thiÕt lËp vµ mét
sè vÊn ®Ò kh¸c ®îc gi¶ to¶ th× nhÊt thiÕt ViÖt nam cã thÓ tiÕn vµo thÕ kû
21 trong mét t thÕ v÷ng ch¾c h¬n,dåi dµo sinh lùc h¬n,héi nhËp vµo nÒn
kinh tÕ thÕ giíi mét c¸ch b×nh ®¼ng vµ ngang søc h¬n hiÖn nay.
§iÒu ®ã cã thÓ thµnh hiÖn thùc hay kh«ng mét phÇn phô thuéc vµo nç
lùc cña phÝa Mü vµ mét phÇn lín kh¸c phô thuéc vµo sù cè g¾ng hÕt m×nh
cña phÝa ViÖt nam,trong chñ tr¬ng quyÕt s¸ch,sù th«ng minh s¸ng suèt
cña hµng ngò l·nh ®¹o lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu.Còng ph¶i nãi r»ng
viÖc thùc hiÖn nµy kh«ng thÓ mét sím mét chiÌu mµ cÇn ph¶i cã thêi gian
trong ddã mçi bíc thu ®îc rÊt Ýt thµnh tùu.LiÖu mèi quan hÖ ViÖt-Mü nãi
riªng vµ quan hÖ ViÖt nam víi c¸c níc,c¸c khèi kinh tÕ kh¸c nãi chung cã
mang l¹i hiÖu qu¶ tèi ®a hay kh«ng cßn phô thuéc vµo tiÒm n¨ng cã ®îc
ph¸t huy tèi ®a vµ nhîc ®iÓm cã ®îc kh¾c phôc tèi ®a hay kh«ng.
Tµi liÖu tham kh¶o:
20
.DOC 
21 
72 
107 
