Tài liệu Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm

TIỂU LUẬN: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Lời nói đầu Trong những năm qua nền kinh tế Việt Nam đang dần phát triển theo xu hướng hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp ngày càng đa dạng và phong phú làm cho cơ chế quản lí của nước ta có những đổi mới sâu sắc và toàn diện, tạo ra những chuyển biến tích cực cho sự tăng trưởng của nền kinh tế. Để quản lí nền kinh tế phải có các cơ chế quản lý, có các chính sách chế độ tài chính thích hợp và đòi hỏi công tác kế toán ngay càng hoàn thiện. Chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm là yếu tố quan trọng tác động tới chính sách về giá bán, kết quả sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Công tác quản lý, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có vai trò quan trọng trong việc tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm. Với những nhận thức về tầm quan trọng của tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, sau khi được trang bị kiến thức lý luận ở nhà trường và qua thời gian tìm hiểu thực tế tại Xí nghiệp khai thác công trình Thuỷ Lợi Đông Anh (XN KTCTTL Đông Anh) em chọn đề tài: “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm” làm đề tài nghiên cứu cho chuyên đề thực tập của em. chương I Các vấn đề chung về chi chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm 1.1 Đặc điểm tổ chức sản xuất của ngành sản xuất công nghiệp Trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp việc tổ chức công tác kế toán, vận dụng các phương pháp kỹ thuật hoạch toán đặc biệt là vận dụng phương pháp kế toán tập hợp, phân bổ chi phí sản xuất và phương pháp tính giá thành sản phẩm trong phạm vi ngành sản xuất công nghiệp bắt nguồn từ những đặc điểm của quy trình công nghệ kỹ thuật và tổ chức sản xuất, từ tính đa dạng và khối lượng sản phẩm được sản xuất ra, nói cách khác là bắt nguồn từ loại hình sản xuất của doanh nghiệp. Việc nghiên cứu loại hình sản xuất của doanh nghiệp sẽ giúp cho việc tổ chức công tác kế toán trong doanh nghiệp được hợp lý, vận dụng các phương pháp kỹ thuật hoạch toán được đúng dắn. Và do đó phát huy được chức năng vai trò và vị trí của kế toán trong công tác kế toán quản lý kinh tế, quản lý doanh nghiệp, nói chung và quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm nói riêng. Từ nghành kinh tế cấp I sẽ được phân chia thành ngành kinh tế cấp II, cấp III, có loại hình hình công nghệ sản xuất, tính chất quy trình công nghề, phương pháp sản xuất sản phẩm, định kì sản xuất và sự lặp lại của sản phẩm được sản xuất ra khác nhau. Để nghiên cứu các loại hình sản xuất công nghiệp cần phải tiến hành phân loại sản xuất công nghiệp theo những tiêu thức khác nhau như: Phân loại theo loại hình công nghệ sản xuất, phân loại theo tính chất của quy trình công nghệ, phân loại theo phương pháp sản xuất sản phẩm và phân loại theo định kì sản xuất và sự lặp lại của sản phẩm sản xuất ra. 1.2 Khái niệm chi phí sản xuất và các cách phân loại chi phí sản xuất chủ yếu 1.2.1 Khái niệm chi phí sản xuất Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp chi ra để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kì . 1.2.2 Các cách phân loại chi phí sản xuất chủ yếu 1.2.2.1 Phân loại chi phí sản xuất theo tính chất kinh tế ( Phân loại chí phí sản xuất theo yếu tố chi phí ) Theo cách phân loại này những chi phí sản xuất có nội dung, tính chất kinh tế ban đầu giống nhau được sắp xếp vào cùng một yếu tố chi phí, không phân biệt chi phí đó phát sinh ở đâu dùng vào mục đích gì. Vì vậy, toàn bộ chi phí sản xuất được chia thành năm yếu tố chi phí cơ bản sau : * Chi phí nguyên liệu vật liệu: Bao gồm toàn bộ giá trị của các loại nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ dụng cụ xuất dùng trong sản xuất kinh doanh trong kì báo cáo. * Chi phí nhân công: Bao gồm toàn bộ chi phí trả cho người lao động ( thường xuyên hay tạm thời ) về tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp trợ cấp có tính chất lương trong kì báo cáo, các khoản trích theo lương ( KPCĐ, BHXH,BHYT) * Chi phí khấu hao tài sản cố định: Bao gồm chi phí khấu hao toàn bộ tài sản cố định của doanh nghiệp dùng trong sản xuất kinh doanh trong kì báo cáo. * Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các chi phí về nhận cung cấp dịch vụ từ các đơn vị khác phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong kì báo cáo như: Điện, nước, điện thoại, về sinh và các dịch vụ khác .. . Chi phí khác bằng tiền: Bao gồm các chi phí sản xuất kinh doanh chưa được phản ánh ở các chỉ tiêu trên đã chi bằng tiền trong kì báo cáo như: Tiếp khách, hội họp, thuê quảng cáo ... 1.2.2.2 Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế chi phí( Khoản mục chi phí ) Theo các phân loại này những chi phí có cùng mục đích công dụng được sắp xếp vào một khoản mục chi phí, không phân biệt nội dung kinh tế của chi phí. Trong doanh nghiệp sản xuất công nghiệp toàn bộ chi phí sản xuất được chia thành ba khoản mục chi phí sau: * Khoản mục chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp:,Bao gồm chi phí về nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm. * Khoản mục chi phí nhân công trực tiếp: Bao gồm các khoản phải trả cho người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, dịch vụ như: Lương, các khoản phụ cấp lương, tiền ăn giữa ca và các khoản trích theo lương ( KPCĐ ,BHXH, BHYT ) Khoản mục chi phí sản xuất chung: Gồm những chi phí phát sinh tại bộ phận sản xuất ( Phân xưởng, đội , trại sản xuất ...) ngoài hai khoản mục trên. Khoản mục chi phí sản xuất chung bao gồm các nội dung kinh tế sau: + Chi phí nhân viên phân xưởng gồm các khoản tiền lương, các khoản phụ cấp, các khoản trích theo lương, tiền ăn giữa ca của nhân viên quản lí phân xưởng, đội, bộ phận sản xuất. + Chi phí vật liệu: Gồm những chi phí vật liệu dùng chung cho phân xưởng: Vật liệu dùng để sửa chữa, bảo dưỡng tài sản cố định, vật liệu văn phòng phân xưởng và những vật liệu dùng cho nhu cầu quản lí chung ở phân xưởng. + Chi phí dụng cụ sản xuất gồm những chi phí về công cụ dụng cụ xuất dùng cho hoạt động quản lí của phân xưởng như: Khuôn mẫu, dụng cụ gá lắp, dụng cụ cầm tay, dụng cụ bảo hộ lao động. +Chi phí khấu hao tài sản cố định: Gồm toàn bộ số tiền trích khấu hao tài sản cố định sử dụng trong phân xưởng như : Máy móc thiết bị sản xuất, phương tiện vận tải, truyền dẫn, nhà xưởng ... + Chi phí dịch vụ mua ngoài: Gồm các chi phí dịch mua ngoài phục vụ cho hoạt động của phân xưởng, bộ phận sản xuất như: Chi phí sửa chữa tài sản cố định thuê ngoài, chi phí điện nước, điện thoại, các khoản chi mua và sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế, giấy phép chuyển giao công nghệ, nhãn hiệu thương mại ... không đủ điều kiện tài sản cố định. Chi phí bằng tiền khác: Gồm các chi phí bằng tiền khác ngoài các chi phí đã kể trên phục vụ cho hoạt động của phân xưởng. 1.2.2.3 Phân loại chi phí theo mối quan hệ với sản lượng sản phẩm sản xuất Theo cách phân loại này toàn bộ chi phí sản xuất được chia ra làm 2 loại : * Chi phí biến đổi ( Biến phí ): Là những chi phí có sự thay đổi về lượng tương quan tỷ lệ thuận với sự thay đổi của khối lượng sản phẩm sản xuất trong kì như: Chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp ... * Chi phí cố định ( Định phí ): Là những chi phí không thay đổi về tổng số khi có sự thay đổi khối lượng sản phẩm sản xuất trong mức độ nhất định như: Chi phí khấu hao tài sản cố định theo phương pháp bình quân, chi phí điện thắp sáng. 1.3 ý nghĩa của công tác quản lí chi phí sản xuất trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh ý nghĩa của công tác quản lí chi phí sản xuất là giúp lãnh đạo doanh nghiệp nhận thức và đánh giá được mức độ biến động của từng loại chi phí. Qua đó ban lãnh đạo có thể phát hiện và chỉ ra những ưu nhược điểm của từng bộ phận vào từng thời điểm, từ đó có những biện pháp quản lí phù hợp hạn chế đi đến loại trừ ảnh hưởng của các nhân tố tiêu cực. Động viên khả năng khai thác tiềm tàng, nâng cao hiệu quả cho toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh. 1.4 Giá thành sản phẩm, phân loại giá thành sản phẩm 1.4.1 Khái niệm giá thành sản phẩm Giá thành sản xuất của sản phẩm, dịch vụ là chi phí sản xuất tính cho một khối lượng hoặc một đơn vị sản phẩm, công việc, lao vụ để doanh nghiệp sản xuất đã hoàn thành trong điều kiện công suất bình thường. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh chất lượng sản xuất, là căn cứ quan trọng để xác định giá bán và xác định hiệu qủa kinh tế của hoạt động sản xuất . 1.4.2 Phân loại giá thành sản phẩm * Phân loại giá thành sản phẩm theo thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành. Theo cách phân loại này, giá thành sản phẩm chia làm 3 loại: + Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch. Giá thành kế hoạch do bộ phận kế hoạch xác định trước khi tiến hành sản xuất. Giá thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của doanh nghiệp, là căn cứ để phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành. + Giá thành định mức: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở định mức chi phí sản xuất hiện hành và chỉ tính cho một đơn vị sản phẩm. Việc tính giá thành định mức được thực hiện trước khi tiến hành sản xuất, chế tạo sản phẩm. + Giá thành định mức: Là công cụ quản lí định mức của doanh nghiệp, là thước đo chính xác để đánh giá kết quả sử dụng tài sản, vật tư lao động và giúp cho việc đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế, kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện trong quá trình sản xuất, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. + Giá thành thực tế: Là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất thực tế phát sinh tập hợp được trong kì và sản lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất trong kì. Giá thành thực tế được tính toán sau khi kết thúc quá trình sản xuất sản phẩm. Giá thành thực tế là chi tiêu kinh tế tổng hợp để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. * Phân loại giá thành theo phạm vi tính toán: Theo cách phân loại này giá thành sản phẩm được chia thành hai loại: + Giá thành sản xuất ( Còn gọi là giá thành công xưởng ): Bao gồm chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp; Chi phí nhân công trực tiếp; Chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm, công việc, lao vụ hoàn thành. Giá thành sản xuất được sử dụng để ghi sổ kế toán thành phẩm nhập kho hoặc giao cho khách hàng và là căn cứ để doanh nghiệp tính giá vốn hàng bán, tính lãi gộp. + Giá thành toàn bộ: Bao gồm giá thành sản xuất và chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp tính cho sản phẩm đó. Giá thành toàn bộ của sản phẩm là căn cứ để xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Giá thành toàn bộ = Giá thành sản xuất + Chi phí bán hàng + Chi phí QLDN 1.5 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành sản phẩm 1.5.1 Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất Trong doanh nghiệp, chi phí sản xuất phát sinh gắn liền với nơi diễn ra hoạt động sản xuất và sản phẩm được sản xuất. Kế toán cần xác định được đối tượng để tập hợp chi phí sản xuất, cung cấp số liệu cho việc tính giá thành sản phẩm. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi giới hạn mà chi phí sản xuất cần phải tập hợp nhằm để kiểm tra, giám sát chi phí sản xuất và phục vụ công tác tính giá thành sản phẩm. Thực chất của việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là xác định nơi phát sinh chi phí và đối tượng chịu chi phí. Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên cần thiết của công tác kế toán chi phí sản xuất. Xác định đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất thì mới có thể đáp ứng yêu cầu quản lý chi phí sản xuất, tổ chức tốt công tác kế toán tập hợp chi sản xuất từ khâu ghi chép sản xuất ban đầu, tổng hợp số liệu, mở và ghi sổ kế toán. Căn cứ để xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất: - Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất. - Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp. - Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm. - Đặc điểm của sản phẩm ( Đặc tính kỹ thuật, đặc điểm sử dụng, đặc điểm thương phẩm ... ) - Yêu cầu và trình độ quản lí sản xuất kinh doanh. Đối với ngành công nghiệp, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể là loại sản phẩm, dịch vụ, nhóm sản phẩm cùng loại, chi tiết, bộ phận sản phẩm, phân xưởng, bộ phận giai đoạn công nghệ, đơn đặt hàng. 1.5.2 Đối tượng tính giá thành sản phẩm Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất ra, cần phải tính được tính được tổng giá thành và giá thành đơn vị. Xác định đối tượng tính giá thành là công việc cần thiết để kế toán tổ chức các thẻ ( bảng) tính giá thành, lựa chọn phương pháp tính giá thành thích hợp và tiến hành tính giá thành. Căn cứ để xác định đối tượng để xác định đối tượng tính giá thành là đặc điểm tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm, yêu cầu và trình độ quản lí của doanh nghiệp. - Xét về mặt tổ chức sản xuất: + Nếu sản xuất đơn chiếc ( như xí nghiệp đóng tầu, công ty xây dựng cơ bản...) thì từng sản phẩm, từng công việc là đối tượng tính giá thành. + Nếu tổ chức sản xuất hàng loạt sản xuất theo đơn đặt hàng thì đối tính giá thành là từng loạt sản phẩm hoặc từng đơn đặt hàng. + Nếu tổ chức sản xuất nhiều loại sản phẩm, khối lượng sản xuất lớn ( như dệt vải, bánh kẹo ...) thì mỗi loại sản phẩm là một đối tượng tính giá thành. - Xét về mặt quy trình công nghệ sản xuất: + Nếu quy trình công nghệ sản xuất giản đơn thì đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành ở cuối quy trình sản xuất. + Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp, kiểu liên tục thì đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành hoặc có thể là nửa thành phẩm tự chế biến. + Nếu quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song thì đối tượng tính giá thành có thể là bộ phận, chi tiết sản phẩm hoặc sản phẩm lắp giáp hoàn chỉnh. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành có mối quan hệ mặt thiết. Việc xác định đúng đắn đối tượng tập hợp chi phí sản xuất để cung cấp số liệu cho việc tính giá thành theo từng đối tượng tính giá thành trong doanh nghiệp. Ngược lại việc xác định đối tượng tính giá thành là cơ sở để kế toán doanh nghiệp xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất cho phù hợp. Trong thực tế, một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể trùng với một đối tượng tính giá thành hoặc một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất lại bao gồm nhiều đối tượng tính giá thành hoặc ngược lại một đối tượng tính giá thành cũng có thể bao gồm nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất. Mối quan hệ giữa đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành ở một doanh nghiệp cụ thể sẽ quyết định việc lựa chọn phương pháp tính giá thành và kỹ thuật tính giá thành ở doanh nghiệp. 1.6 Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, đặc điểm tổ chức sản xuất sản phẩm của doanh nghiệp để xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành. Tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và bằng phương pháp thích hợp cung cấp kịp thời những số liệu, thông tin tổng hợp về các khoản mục chi phí, yếu tố chi phí đã quy định xác định đúng đắn trị giá của sản phẩm dở dang cuối kỳ. Vận dụng phương pháp tính giá thành thích hợp để tính toán giá thành và giá thành đơn vị của các đối tượng tính giá thành theo đúng khoản mục quy định và đúng kỳ giá thành sản phẩm đã xác định. Định kỳ cung cấp các báo cáo về chi phí sản xuất và giá thành cho các cấp quản lý doanh nghiệp, tiến hành phân tích tình hình thực hiện các định mức và dự toán chi phí, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành và kế hoạch hạ giá thành sản phẩm. Phát hiện khả năng tiềm tàng, đề xuất các biện pháp để giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. 1.7 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất 1.7.1 Tài khoản kế toán chủ yếu sử dụng TK 621 : Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp TK 622 : Chi phí nhân công trực tiếp TK 627 : Chi phí sản xuất chung TK 154 : Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang TK 631 : Giá thành sản xuất 1.7.2 Phương pháp kế toán tập hợp chi phí sản xuất Tuỳ thuộc vào điều kiện và khả năng tập hợp chi phí sản xuất vào các đối tượng liên quan, kế toán sẽ áp dụng phương pháp tập hợp chi phí sản xuất phù hợp. * Phương pháp tập hợp trực tiếp : áp dụng đối với chi phí sản xuất có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp chi phí đã xác định. Kế toán tổ chức ghi chép ban đầu theo đúng đối tượng chịu chi phí từ đó tập hợp số liệu từ các chứng từ kế toán ghi vào sổ kế toán theo từng đối tượng có liên quan. * Phương pháp phân bổ gián tiếp : áp dụng đối với chi phí sản xuất có liên quan tới nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, không thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí được. Để tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất cho các đối tưởng liên quan, kế toán tiến hành theo trình tự sau: + Tổ chức ghi chép ban đầu chi phí sản xuất phát sinh theo từng địa điểm phát sinh chi phí sau đó tổng hợp số liệu trên chứng từ kế toán theo địa điểm phát sinh chi phí. +Chọn tiêu chuẩn phân bổ phù hợp với từng loại chi phí để tính toán, phân bổ chi phí sản xuất đã tổng hợp được cho các đối tượng có liên quan. Công thức xác định hệ số phân bổ chi phí: C H = Ti Trong đó: H : Hệ số phân bổ C : Tổng chi phí đã tập hợp được cần phân bổ Ti : Tiêu chuẩn phân bổ của đối tượng i Chi phí phân bổ cho từng đối tượng tập hợp chi phí có liên quan ( Ci ) được tính theo công thức: C i = Ti x H 1.7.2.1 Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất * Kế toán chi tiết tập hợp chi phí sản xuất. + Chứng từ : Gồm có các chứng từ gốc, bảng phân bổ ( bảng kê chứng từ ) + Sổ kế toán: Kế toán phải mở sổ kế toán “ Tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh ” theo từng đối tựng tập hợp chi phí ( Phân xưởng, bộ phận sản xuất, nhóm sản phẩm, dịch vụ ... và theo từng nội dung chi phí Sổ tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh ( Dùng cho các TK 621, 622, 627, 154, 631, 641, 642, 142, 335, 242 ) - Tên tài khoản -Tên phân xưởng -Tên sản phẩm, dịch vụ Ngày tháng ghi sổ 1 Chứng từ SH NT 2 3 Ghi nợ TK TK Diễn giải 4 đối Tổng ứng số tiền ... 6 ... 5 Chia ra .... .... Số phát sinh .......... ......... Cộng phát sinh Mẫu sổ kế toán này là mẫu sổ tiêu chuẩn khi sử dụng cho tài khoản nào thì mở sổ riêng cho tài khoản đó. 1.7.2.1.1 Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp *Nội dung: Chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp là những chi phí nguyên liệu vật liệu chính như nửa thành phẩm mua ngoài; Vật liệu phụ sử dụng trực tiếp để sản xuất chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện dịch vụ. * Phương pháp tập hợp và phân bổ Chi phí nguyên liệu vật liệu trực tiếp sản xuất sản phẩm thường là chi phí liên quan trực tiếp đến đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, kế toán căn cứ vào các chứng từ xuất kho vật liệu và báo cáo sử dụng vật liệu ở từng phân xưởng sản xuất để tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng liên quan: Công thức: CP, NL ,VL Trị giá trực tiếp thực NL, VL tế tiêu hao = trong kì xuất dùng Trị giá NL,VL + trong kì còn lại đầu kì ở địa điểm sản Trị giá NL, - VL còn lại cuối kì Trị giá - phế liệu thu xuất hồi Trường hợp chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí thì được tập hợp và phân bổ theo phương pháp gián tiếp. Tiêu chuẩn phân bổ hợp lý chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp có thể là : + Đối với nguyên liệu, vật liệu chính và nửa thành phẩm mua ngoài thường phân bổ theo : Chi phí định mức, chi phí kế hoạch khối lượng sản phẩm sản xuất. + Đối với vật liệu phụ thường phân bổ theo chi phí định mức, chi phí kế hoạch, chi phí nguyên liệu, vật liệu chính hoặc khối lượng sản phẩm sản xuất. Để tập hợp và phân bổ nguyên liệu, vật liệu trực tiếp chính xác, hợp lý, kế toán cần xác định được trị giá nguyên liệu, vật liệu của kỳ trước chuyển sang sử dụng cho kỳ này, trị giá nguyên liệu, vật liệu xuất kho trong kỳ nhưng cuối kỳ chưa sử dụng và trị giá phế liệu thu hồi ( nếu có ) để tính chi phí nguyên trực tiếp thực tế tiêu hao trong kỳ. Cuối kỳ kế toán, chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp đã tập hợp sẽ được kết chuyển: + Trường hợp chi phí NL,VL trực tiếp nằm ở mức bình thường thì được kết chuyển vào chi phí chế tạo sản phẩm. Mức bình thường là mức hoạt động với công suất bình thường, số lượng sản phẩm đạt được ở mức trung bình trong các điều kiện sản xuất bình thường. Trường hợp chi phí NL,VLtrực tiếp phát sinh trên mức bình thường thì số chênh lệch giữa chi phí NL,VL trực tiếp đã tập hợp được và chi phí NL,VL trực tiếp ở mức bình thường đã tính vào chi phí chế tạo sản phẩm phải được tính vào giá vốn của hàng bán trong kỳ. Kế toán chi phí NL,VL trực tiếp sử dụng TK 621: Chi phí NL,VL trực tiếp để phản ánh chi phí NL,VL sử dụng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, dịch vụ của các ngành công nghiệp, xây lắp, nông, lâm, ngư, nghiệp... *Kết cấu TK621: Chi phí NL,VL trực tiếp Bên Nợ: Trị giá thực tế NL,VL xuất dùng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, hoặc thực hiện dịch vụ trong kì hạch toán. Bên Có: - Trị giá NL, VL sử dụng không hết nhập lại kho. - Chi phí NL,VL trực tiếp phát sinh ở mức bình thường vào bên Nợ TK154: Chi phí SXKD dở dang (hoặc bên Nợ TK631: Giá thành sản xuất ) TK 621 Không có số dư cuối kỳ và phản ánh chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí. *Phương pháp kế toán các hoạt động kinh tế chủ yếu: (1)Căn cứ vào các phiếu xuất kho NL,VL, phiếu báo vật liệu còn lại cuối kỳtrước để lại cho kỳ này hoặc kết quả kiểm kê NL,VL còn lại cuối kỳ để xác định trị giá thực tế NL,VL sử dụng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm (theo phương pháp kiểm kê định kỳ) (2)Mua NL,VL sử dụng ngay cho sản xuất (3.1) NL,VL còn lại cuối kỳ không sử dụng hết, nhưng để lại ở bộ phận sản xuất. Cuối kỳ, kế toán ghi giảm chi phí NL,VL trực tiếp kỳ này bằng bút toán đỏ. (3.2) Đầu kỳ kế toán sau, kế toán ghi tăng chi phí NL,VL trực tiếp. (4) Cuối kỳ, trị giá NL,VL sử dụng không hết nhập lại kho ( nếu có) (5) Cuối kỳ, kế toán kết chuyển hoặc phân bổ chi phí NL,VL trực tiếp tính vào chi phí sản xuất sản phẩm hoặc chi phí sản xuất kinh doanh. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí NL, VL trực tiếp TK TK 154 ( TK (5 (xxx) TK TK (3.1) (3. TK 111, 112, (4 1.7.2.1.2 Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả cho người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm, dịch vụ như ; Lương, các khoản phụ cấp, tiền ăn giữa ca, các khoản trích theo lương( KPCĐ, BHXH, BHYT) - Chi phí nhân công trực tiếp được tập hợp như sau: + Đối với chi phí nhân công trực tiếp có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng chịu chi phí thì căn cứ vào chứng từ gốc, kế toán tập hợp trực tiếp chi phí nhân công trực tiếp cho từng đối tượng có liên quan. + Đối với chi phí nhân công trực tiếp có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí thì áp dụng phương pháp tập hợp gián tiếp. - Chi phí nhân công trực tiếp được phân bổ theo các tiêu thức sau: + Tiền lương chính được phân bổ theo tỉ lệ: Chi phí tiền lương định mức, chi phí tiền lương kế hoạch, giờ công định mức hoặc giờ công thực tế, khối lượng sản phẩm sản xuất. + Tiền lương phụ phân bổ theo tỉ lệ với tiền lương chính, tiền lương định mức, giờ công định mức. - Cuối kỳ, kế toán chi phí nhân công trực tiếp đã tập hợp được sẽ kết chuyển theo các trường hợp sau: + Trường hợp 1: Mức sản phẩm sản xuất thực tế cao hơn công suất bình thường thì số chênh lệch giữa chi phí nhân công trực tiếp đã tập hơp được và chi phí nhân công trực tiếp ở mức bình thường được ghi nhận vào giá vốn hàng bán. + Trường hợp 2: Mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình thường thì kế toán tính và xác định chi phí nhân công trực tiếp vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. - Kế toán sử dụng Bảng phân bổ tiền lương và các khoản trích theo lương để tập hợp chi phí nhân công trực tiếp. - Kế toán sử dụng TK 622 : Chi phí nhân công trực tiếp để phản ánh chi phí lao động trực tiếp tham gia vào quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh trong các ngành công nghiệp, nông lâm, ngư nghiệp, XDCB, dịch vụ. + Kết cấu và nội dung: Bên Nợ: Chi phí nhân công trực tiếp tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm. Bên Có: - Chi phí nhân công trực tiếp trên mức bình thường được kết chuyển vào TK 632. - Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp ở mức bình thường vào bên Nợ TK 154 (hoặc bên Nợ TK 631) để tính vào giá thành của sản phẩm, dịch vụ. TK 622 không có số dư cuối kì và được mở chi tiết cho từng đối tượng chịu chi phí . *Phương pháp kế toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu: Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp TK 334 TK 154(631) TK 622 CP ở mức (1) Lương, Pc lương, bình tiền ăn giữa thường Kết chuyển (4 CPNCTT TK 335 TK 632 (3) Trích trước tiền CP trên lương nghỉ phép củaCNTT mức bình thường TK 338 (2) Trích KPCĐ, BHXH, BHYT vào CPSX (19%) 1.7.2.1.3 Kế toán tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung *Nội dung: Chi phí sản xuất chung là những chi phíi quản lý phục vụ sản xuất và những chi phí sản xuất khác ( Ngoài hai khoản chi phí NL,VL trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp ) phát sinh ở phân xưởng, bộ phận sản xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm: - Chi phí sản xuất chung cố định là những chi phí sản xuất gián tiếp, thường không thay đổi theo số lượng sản phẩm sản xuất như : Chi phí khấu hao, chi phí bảo dưỡng máy móc thiết bị, nhà xưởng… và chi phí hành chính ở các phân xưởng sản xuất. - Chi phí sản xuất chung biến đổi: là những chi phí sản xuất gián tiếp thường thay đổi trực tiếp hoặc gần như trực tiếp theo số lượng sản phẩm sản xuất như: Chi phí nguyên liệu vật liệu gián tiếp, chi phí nhân công gián tiếp. * Phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí sản xuất chung - Chi phí sản xuất chung cố định phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm được dựa trên công suất bình thường của máy móc thiết bị sản xuất. + Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra cao hơn công suất bình thường trường hợp chi phí sản xuất cố định được phân bổ cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh. + Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình theo chi phí thực tế phát sinh. Tiêu chuẩn phân bổ chi phí sản xuất chung thường được lựa chọn là: + Chi phí khấu haoTSCĐ : Tiêu chuẩn phân bổ là định mức chi phí khấu hao TSCĐ, số giờ máy móc chạy thực tế... + Chi phí năng lượng dùng cho sản xuất sản phẩm : Tiêu chuẩn phân bổ là định mức chi phí năng lượng hoặc số giờ máy làm việc thực tế kết hợp với công suất của máy. + Các loại chi phí sản xuất chung còn lại : Tiêu chuẩn phân bổ thường là tiền lương công nhân sản xuất, định mức chi phí hoặc giờ công công nhân sản xuất. Kế toán chi phí sản xuất chung sử dụng TK 627 : Chi phí sản xuất chung để phản ánh chi phí phục vụ sản xuất, kinh doanh chung phát sinh ở phân xưởng, bộ phận sản xuất, đội, công trường...  Kết cấu, nội dung TK 627 : Chi phí sản xuất chung Bên Nợ: Các chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ. Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung. - Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh ở mức bình thường và chi phí sản xuất chung biến đổi được kết chuyển vào TK 154 : Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang ( TK 631: giá thành sản xuất ) - Chi phí sản xuất chung cố định phát sinh trên mức thường thì chi phí sản xuất chung cố định chỉ được phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. Khoản chi phí sản xuất chung không phân bổ được ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kì. - Chi phí sản xuất chung biến đổi được phân bổ hết vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm bình thường được kết chuyển vào TK632: Giá vốn hàng bán. TK627: Chi phí sản xuất chung không có số dư cuối kỳ TK627 có các TK cấp II sau: TK6271: Chi phí nhân viên phân xưởng TK6272: Chi phí vật liệu TK6273: Chi phí dụng cụ sản xuất TK6274: Chi phí khấu hao TSCĐ TK6277: Chi phí dịch vụ mua ngoài TK6278: Chi phí khác bằng tiền  Phương pháp kế toán các nghiệp vụ kinh tế chủ yếu: (1) Tiền lương ( tiền công) và các khoản phụ cấp có tính chất tiền lương, tiền ăn giữa ca phải trả cho nhân viên phân xưởng. (2) Các khoản trích theo tiền lương phải trả cho nhân viên phân xưởng tính vào chi phí sản xuất. (3) Trị giá thực tế NL,VL xuất dùng cho quản lý, phục vụ sản xuất ở phân xưởng. (4)Trị giá công cụ dụng cụ sử dụng trong phân xưởng (5) Trích khấu hao TSCĐ dùng cho sản xuất và quản lý phân xưởng (6) Chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho hoạt động tại phân xưởng, bộ phận sản xuất (7) Các khoản chi bằng tiền khác dùng cho hoạt động sản xuất tại phân xưởng,bộ phận sản xuất (8) Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung phát sinh (9) Cuối kỳ kết chuyển hoặc phân bổ chi phí sản xuất chung cho các đối tượng tập hợp chi phí. Sơ đồ kế toán tổng hợp chi phí sản xuất chung TK 334 TK 627 (1 ) (8 ) TK 632 TK 338 (2 ) TK 152 TK 153,142 TK 214 TK 331,335 TK111,112,1 38 (9 ) TK 154 (631) (3 ) (4 ) (5 ) (6 ) TK111,112,1 41 TK 133 (7 )