Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Kế toán bán hàng camera tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ công nghệ đại ...

Tài liệu Kế toán bán hàng camera tại công ty cổ phần thương mại và dịch vụ công nghệ đại bảo

.PDF
108
32
131

Mô tả:

Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán TÓM LƯỢC Xu thế hội nhập mở ra một thị trường rộng lớn cùng với nhiều cơ hội mà các doanh nghiệp có thể nắm bắt để thành công, đồng thời cũng mở ra cho các doanh nghiệp môi trường cạnh tranh mạnh mẽ và gay gắt hơn. Trong điều kiện đó, kế toán càng thể hiện rõ vai trò của mình khi là công cụ khoa học để tiếp cận một cách khách quan, hiểu rõ tình hình tài chính của doanh nghiệp. Kế toán bán hàng là nhân tố đóng vai trò quyết định sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp thương mại. Kế toán bán hàng là công cụ đắc lực nhất giúp cho quá trình bán hàng được thực hiện một cách hiệu quả. Việc sử dụng kế toán bán hàng giúp cho doanh nghiệp thương nắm bắt kịp thời được kết quả kinh doanh và từ đó đưa ra được những quyết định quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh cho toàn doanh nghiệp. Qua thời gian thực tập tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo, em đã được tìm hiểu về quy trình bán hàng và tổ chức công tác kế toán bán hàng tại công ty. Qua tìm hiểu, em nhận thấy kế toán bán các mặt hàng camera có một số vấn đề cần được quan tâm và hoàn thiện. Do vậy, em xin chọn đề tài “Kế toán bán hàng camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo” để làm đề tài khóa luận tốt nghiệp. Với đề tài này, khóa luận đã nghiên cứu lý luận chung về kế toán bán hàng ở các doanh nghiệp thương mại hiện nay và thực trạng kế toán bán mặt hàng camera tại Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo. Sau đó căn cứ vào thực tế của doanh nghiệp kết hợp đối chiếu với những quy định của kế toán bán hàng hiện hành, em xin đưa ra một số nhận xét và đề xuất ý kiến nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng camera tại Công ty. Do thời gian thực tập ngắn, công với hiểu biết có hạn nên bài khóa luận của em không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự nhân xét, đóng góp ý kiến của thầy cô để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! SVTH: Nguyễn Thị Mai i Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán LỜI CẢM ƠN Được sự cho phép của nhà trường, khoa Kế toán-Kiểm toán trường Đại học Thương Mại và sự đồng ý của Ban giám đốc cũng như Phòng Kế toán Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo, em đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài: “Kế toán bán hàng camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo”. Em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo trường Đại học Thương Mại và các thầy cô giáo Khoa Kế toán-Kiểm toán đã nhiệt tình hướng dẫn, ủng hộ và giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài khóa luận tài trường. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Cô giáo Th.s Lương Thị Hồng Ngân, người đã hướng dẫn trực tiếp em hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin cảm ơn Ban giám đốc Công ty Cổ phần Thương mại và Dich vụ Đại Bảo cũng như các phòng ban, đặc biệt là Phòng Kế toán đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện, cung cấp số liệu thực tế cho em nghiên cứu trong thời gian hoàn thiện bài khóa luận này. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Mai SVTH: Nguyễn Thị Mai ii Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán MỤC LỤC TÓM LƯỢC.............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN..........................................................................................................ii MỤC LỤC............................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ....................................................v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................vi PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................1 1. Tính cấp thiết, ý nghĩa của đề tài nghiên cứu........................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài....................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài.........................................................2 4. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu...................................................................3 5. Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp...........................................................................4 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI.......................................................................................5 1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về bán hàng trong doanh nghiệp thương mại.......5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại ..................................................................................................................... 5 1.1.2. Một số lý thuyết về kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại...........7 1.2. Kế toán bán hàng theo Chuẩn mực và Chế độ kế toán Việt Nam hiện hành.....13 1.2.1. Kế toán bán hàng theo quy định Chuẩn mực kế toán Việt Nam ( VAS 01, VAS 02, VAS 14).............................................................................................................. 13 1.2.2. Kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại theo Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam hiện hành (Thông tư 133/2016/TT-BTC)..........................20 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN BÁN HÀNG CAMERA TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ CÔNG NGHỆ ĐẠI BẢO........38 2.1. Tổng quan tình hình và ảnh hưởng nhân tố môi trường đến kế toán bán hàng ở Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo...............................38 2.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về kế toán bán hàng tại các doanh nghiệp Thương mại Việt Nam..............................................................................................38 SVTH: Nguyễn Thị Mai iii Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán 2.1.2. Ảnh hưởng nhân tố môi trường đến kế toán bán hàng ở Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo...........................................................42 2.2. Thực trạng về kế toán bán nhóm hàng camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo...............................................................................48 2.2.1. Đặc điểm hoạt động bán nhóm hàng camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo........................................................................48 2.2.2. Kế toán bán hàng tại Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo..................50 CHƯƠNG 3: CÁC KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI VÀ DỊCH VỤ CÔNG NGHỆ ĐẠI BẢO....................................................................55 3.1. Đánh giá chung về kế toán bán hàng tại Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo ...................................................................................................................... 55 3.1.1. Ưu điểm.........................................................................................................55 3.1.2. Hạn chế và nguyên nhân................................................................................57 3.2. Những kiến nghị để công ty hoàn thiện công tác kế toán bán hàng trong Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo........................................................................59 3.2.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện kế toán bán hàng........................................59 3.2.2. Yêu cầu của việc hoàn thiện công tác kế toán bán hàng................................60 3.2.3. Các ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng....................61 3.3. Điều kiện thực hiện...........................................................................................66 3.3.1. Về phía doanh nghiệp....................................................................................66 3.3.2. Về phía Nhà nước..........................................................................................67 KẾT LUẬN............................................................................................................68 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC SVTH: Nguyễn Thị Mai iv Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 1.1. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung (Phụ lục số 4) Sơ đồ 1.2. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký - Sổ c i (Phụ lục số 5) Sơ đồ 1.3. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Chứng từ ghi sổ (Phụ lục số 6) Sơ đồ 1.4. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán trên máy vi tính (Phụ lục số 7) SVTH: Nguyễn Thị Mai v Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 TÊN VIẾT TẮT CP TM&DV GTGT TT BTC DN KH DNTM HH TTĐB XK BVMT BĐSĐT BCTC DT NKC HTK TK TSCĐ VNĐ GBC CP TNHH QĐ SVTH: Nguyễn Thị Mai NỘI DUNG TỪ VIẾT TẮT Chi phí Thương mại và Dịch vụ Giá trị gia tăng Thông tư Bộ Tài chính Doanh nghiệp Khách hàng Doanh nghiệp thương mại Hàng hóa Tiêu thụ đặc biệt Xuất khẩu Bảo vệ môi trường Bất động sản đầu tư Báo cáo tài chính Doanh thu Nhật ký chung Hàng tồn kho Tài khoản Tài sản cố định Việt Nam Đồng Giấy báo có Cổ phần Trách nhiệm hữu hạn Quyết định vi Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết, ý nghĩa của đề tài nghiên cứu Trong cơ chế thị trường đầy sôi động các doanh nghiệp đang phải đối mặt với không ít những khó khăn và thách thức. Nhiệm vụ đặt ra cho các nhà kinh doanh là tối đa hóa lợi nhuận, đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất. Để đạt được điều đó đòi hỏi các nhà quản lý phải có biện pháp thiết thực trong chiến lược kinh doanh của mình. Đối với doanh nghiệp thương mại thì hoạt động kinh doanh chính là hoạt động bán hàng, bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp. Tổ chức công tác bán hàng có vai trò quan trọng trong từng bước hạn chế hàng hóa thất thoát, phát hiện được những hàng hóa chậm luân chuyển để có biện pháp xử lý thích hợp nhằm thúc đẩy quá trình lưu chuyển hàng hóa, tuần hoàn vốn, mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Muốn quản lý tốt và kinh doanh có hiệu quả doanh nghiệp phải biết sử dụng kế toán như là một công cụ quản lý không thể thiếu được, và để hoạch định chính sách bán hàng ổn định nhà quản trị cần thông tin mang tính chất quản lý các khấu bán hàng ở bộ phận kế toán. Chính vì vậy kiểm soát, tổ chức chặt chẽ công tác kế toán bán hàng là cần thiết ở hiện tại cũng như tương lai. Ngày nay, trước sự mở rộng giao lưu kinh tế nước ta đã có những cải cách và hoàn thiện hệ thống kế toán nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng quản lý về tài chính. Thông tư 200 được ban hành thay thế cho Quyết định 15 và Thông tư 133 thay thế Quyết định 48 nhằm hoàn thiện hơn chế độ kế toán của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp thuận tiện hơn trong quá trình quản lý kinh doanh. Qua khảo sát tại Công ty cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo, công tác kế toán bán hàng tại công ty bên cạnh những ưu điểm đã đạt được còn có những hạn chế cần khắc phục và hoàn thiện như: khó khăn trong việc theo dõi doanh thu riêng biệt doanh thu bán hàng và doanh thu cung cấp dịch vụ, chưa đa dạng các hình thức bán hàng, chưa có chính sách chiết khấu cho các khách hàng thường xuyên… . Do vậy, em chọn nghiên cứu về đề tài “ Kế toán bán hàng camera tại Công ty cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo” cho bài khóa luận của mình. SVTH: Nguyễn Thị Mai 1 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán 2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Mục tiêu chung: Tìm hiểu công tác kế toán bán hàng hệ thống an ninh camera tại Công ty cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo, đi sâu vào kiến thức thực tế và học hỏi thêm kinh nghiệm. Phát hiện được ưu điểm và những mặt hạn chế còn tồn tại trong công tác kế toán bán hàng tại Công ty, từ đó đề ra những giải pháp khắc phục nhằm nâng cao chất lượng công tác tổ chức kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh, góp phần quản lý tốt và đẩy mạnh quá trình tiêu thụ đem lại hiệu quả cao cho công ty. Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa các lý luận cơ bản về việc vận dụng các chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán hiện hành để làm rõ kế toán bán hàng trong các doanh nghiệp thương mại. - Đánh giá thực trạng tình hình tổ chức công tác kế toán bán hàng hệ thống an ninh camera giám sát tại Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo - Phân tích tình hình tiêu thụ sản phẩm của Công ty để thấy được lợi thế cũng như tồn tại trong quá trình tiêu thụ sản phẩm. Từ đó đề xuất những biện pháp cơ bản nhằm đẩy mạnh công tác tiêu tụ sản phẩm. - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán bán hàng của Công ty. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác kế toán bán hàng và các biện pháp nhằm đẩy mạnh tiêu thụ mặt hàng camera tại Công ty cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo. - Về thời gian: Từ ngày 03/09/2018 đến ngày 28/09/2018. - Về phạm vi thời gian của số liệu: Từ năm 2016 đến tháng 09/2018. SVTH: Nguyễn Thị Mai 2 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán 4. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Phương pháp phỏng vấn  Đối tượng phỏng vấn bao gồm: Giám đốc công ty, kế toán trưởng, kế toán bán hàng Ông: Lê Quốc Phú Chức danh: Giám đốc Bà: Nguyễn Phương Thúy Chức danh: Kế toán trưởng Bà: Nguyễn Thị HạnhChức danh: Kế toán bán hàng  Thời gian phỏng vấn:ngày 14/9/2018.  Địa điểm phỏng vấn: Tại Công ty CP TM&DV Công nghệ Đại Bảo. Các câu hỏi đưa ra dưới hai hình thức: +Câu hỏi trắc nghiệm: Với 3 phiếu trắc nghiệm (Phụ lục số 1) được đưa ra cho đối tượng phỏng vấn là giống nhau là những câu hỏi liên quan đến kế toán bán hàng tại công ty. +Câu hỏi phỏng vấn trực tiếp (Phụ lục số 2): Các câu hỏi phỏng vấn truwcjj tiếp đưa ra cho từng đối tượng cụ thể với những câu hỏi phục vụ trực tiếp cho công tác nghiên cứu thực trạng kế toán bán hàng tại công ty. Tổng hợp các phiếu điều tra và câu hỏi phỏng vấn: Sau khi các đối tượng được phỏng vấn trả lời xong phiếu điều tra trắc nghiệm, thông tin được tổng hợp lại, đưa ra một bảng tổng hợp kết quả với các thông tin thu thập được (Phụ lục số 3) Phương pháp quan sát thực tế: Qua quá trình thực tập tại công ty, em đã quan sát cách làm việc của các nhân viên trong công ty, quan sát quy trình thực hiện nghiệp vụ bán hàng từ lập chứng từ, luân chuyển chứng từ tới ghi sổ kế toán và ghi chép lại. Từ đó, em có được cái nhìn khách quan về công tác tổ chức bộ máy kế toán và tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Nghiên cứu tài liệu của đơn vị thực tập: Em đã tìm hiểu các chứng từ liên quan đến bán mặt hàng camera của công ty: Hóa đơn GTGT, phiếu xuất kho, phiếu thu, giấy báo có, sổ sách liên quan,… sau đó tiến hành tổng hợp lại và nghiên cứu tình hình thực hiện kế toán bán hàng tại Công ty. Nghiên cứu tài liệu thứ cấp khác: Các quy định về kế toán bán hàng được quy định trong Chế độ kế toán ban hành theo Thông tư 133/2016/TT-BTC ngày SVTH: Nguyễn Thị Mai 3 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán 26/09/2016 hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa của Bộ tài chính, Chuẩn mực kế toán Việt Nam VAS 01, VAS 02, VAS14, các bài nghiên cứu khoa học và đề tài tốt nghiệp về kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại,… 4.2. Phương pháp xử lý dữ liệu Sau khi thu thập dữ liệu tiến hành tổng hợp và xử lý dữ liệu bằng các phương pháp: Phương pháp tổng hợp dữ liệu: Từ những thông tin thu được qua phỏng vấn, quan sát, từ sổ sách của công ty và lý thuyết để tổng hợp và chọn lọc dữ liệu thích hợp với mục đích nghiên cứu. Phương pháp so sánh: Là phương pháp phân tích được thực hiện thông qua việc đối chiếu giữa các sự vật hiện tượng với nhau để thấy được những điểm giống nhau và khác nhau giữa chúng. Dựa vào dữ liệu thu thập được đối chiếu so sánh giữa lý luận và thực tế, giữa các kỳ kế toán, đối chiếu số liệu trên các chứng từ gốc với các sổ liên quan, đối chiếu sổ cái, sổ tổng hợp các sổ kế toán chi tiết liên quan. Phương pháp toán học: Từ dữ liệu chọn lọc tiến hành tính toán, phân tích. Sử dụng các công cụ toán học để tính toán các chỉ tiêu như doanh thu, giá vốn, giá trị hàng tồn kho,… 5. Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp Ngoài phần tóm lược, lời cảm ơn. mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục từ viết tắt, lời mở đầu và kết luận thì khóa luận được chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán bán hàng trong các doanh nghiệp thương mại. Chương 2: Thực trạng kế toán bán Camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo. Chương 3: Các kết luận và đề xuất về kế toán bán camera tại Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Công nghệ Đại Bảo. SVTH: Nguyễn Thị Mai 4 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về bán hàng trong doanh nghiệp thương mại 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại Khái niệm bán hàng Công tác bán hàng có ý nghĩa hết sức to lớn, nó là công đoạn cuối cùng của giai đoạn tái sản xuất. Doanh nghiệp khi thực hiện tốt công tác bán hàng sẽ tạo điều kiện thu hồi vốn, bù đắp chi phí, thực hiện nghĩa vụ với Ngân sách Nhà nước. Quá trình bán hàng là quá trình hoạt động kinh tế bao gồm 2 mặt: Doanh nghiệp đem bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ đồng thời đã thu được tiền hoặc có quyền thu tiền của người mua; hàng hóa cung cấp nhằm thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng và sản xuất của xã hội, vì vậy ta có: Khái niệm bán hàng theo giáo trình “ Kế toán hoạt động thương mại” Trường Đại học Thương mại, năm 2014: “ Bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp thương mại, là quá trình chuyển giao quyền sở hữu hay quyền kiểm soát về hàng hóa từ người bán sang người mua để nhận quyền sở hữu về tiền tệ hoặc quyền được đòi tiền ở người mua”. Theo chuẩn mưc kế toán số 14 “ Doanh thu và thu nhập khác”: “Bán hàng là bán sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra và bán hàng hóa mua vào”. Khi giao dịch bán hàng thành công thì doanh thu và chi phí phải được ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp. Khái niệm doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu Theo VAS 14 “ Doanh thu và thu nhập khác”, doanh thu và các khoản giảm trừ doanh thu đươc định nghĩa như sau: - Doanh thu: “Là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu.” SVTH: Nguyễn Thị Mai 5 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán Trong chuẩn mực VAS 14 cũng nêu rõ “ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là toàn bộ số tiền thu được hoặc sẽ thu được từ các giao dịch và nghiệp vụ kinh tế phát sinh doanh thu như doanh thu bán sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho khách hàng bao gồm các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán (nếu có).” Khi bán hàng còn phát sinh các khoản giảm trừ doanh thu, bao gồm chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại. Theo chuẩn mực kế toán VAS 14 “Doanh thu và thu nhập khác” được định nghĩa như sau: - Chiết khấu thương mại: Là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua hàng với khối lượng lớn. - Giảm giá hàng bán: Là khoản giảm trừ cho người mua do hàng hóa kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu. - Giá trị hàng bán bị trả lại: Là giá trị khối lượng hàng bán đã xác định là tiêu thụ bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán. - Chiết khấu thanh toán: Là khoản tiền người bán giảm trừ cho người mua, do người mua thanh toán tiền mua hàng trước thời hạn theo hợp đồng. Khái niệm giá vốn hàng bán Giá vốn hàng bán được hiểu đơn giản là toàn bộ chi phí để tạo ra một sản phẩm, nó liên quan đến quá trình bán hàng bao gồm giá vốn hàng xuất kho, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp. Giá vốn hàng tại điểm mua hàng hóa hay còn gọi là giá trị mua thực tế. Đối với các công ty thương mại, giá vốn hàng bán là tổng các chi phí để hàng có mặt tại kho gồm giá mua từ nhà cung cấp, bảo hiểm, VAT, phí vận chuyển,… Khái niệm về khoản phải thu khách hàng Khoản phải thu khách hàng là khoản thu do khách hàng mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp nhưng chưa thanh toán. Ngoài ra, khi bán hàng các khoản phải thu khách hàng có thể trở thành khoản phải thu khó đòi và cần phải trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi Khái niệm khoản phải thu khó đòi và dự phòng nợ phải thu khó đòi Theo thông tư 89/2013/TT-BTC, khoản phải thu được xác định là nợ phải thu khó đòi khi: SVTH: Nguyễn Thị Mai 6 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán - Nợ phải thu đã quá hạn thanh toán ghi trên hợp đồng kinh tế, các khế ước vay nợ hoặc các cam kết nợ khác. - Nợ phải thu chưa đến hạn thanh toán nhưng tổ chức kinh tế (các Công ty, doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã, tổ chức tín dụng,…) đã lâm vào tình trạng phá sản hoặc đang làm thủ tục giải thể; người nợ mất, bỏ trốn hoặc đang bị các cơ quan pháp luật truy tố, giam giữ, xét xử, đang thi hành án hoặc đã chết. Dự phòng nợ phải thu khó đòi: là dự phòng phần giá trị bị tổn thất của các khoản nợ phải thu quá hạn thanh toán, nợ phải thu chưa quá hạn nhưng có thể không đòi được do khách nợ không có khả năng thanh toán (theo thông tư số 89/2013/TT-BTC). 1.1.2. Một số lý thuyết về kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại 1.1.2.1. Phương thức bán hàng a) Phương thức bán buôn  Bán buôn hàng hoá là: hình thức bán hàng hóa, dịch vụ với khối lượng lớn hoặc theo lô hàng với giá đã có chiết khấu cao hoặc giá gốc cho các trung gian thương mại, các doanh nghiệp sản xuất…. Đặc điểm của hàng hoá bán buôn là hàng hoá vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng, do vậy, giá trị và giá trị sử dụng của hàng hoá chưa được thực hiện.  Trong bán buôn thường bao gồm hai phương thức cụ thể là: - Phương thức bán buôn hàng hoá qua kho: Bán buôn hàng hoá qua kho là phương thức bán buôn hàng hoá mà trong đó, hàng bán phải được xuất từ kho bảo quản của doanh nghiệp. Bán buôn hàng hoá qua kho có thể thực hiện dưới hai hình thức: + Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp: Theo hình thức này, bên mua cử đại diện đến kho của doanh nghiệp thương mại để nhận hàng. Doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá giao trực tiếp cho đại diện bên mua. Sau khi đại diện bên mua nhận đủ hàng, thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ, hàng hoá được xác định là tiêu thụ. + Bán buôn hàng hoá qua kho theo hình thức chuyển hàng: Theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc theo đơn đặt hàng, doanh nghiệp SVTH: Nguyễn Thị Mai 7 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán thương mại xuất kho hàng hoá, dùng phương tiện vận tải của mình hoặc đi thuế ngoài, chuyển hàng đến kho của bên mua hoặc một địa điểm nào đó bên mua quy định trong hợp đồng. Hàng hoá chuyển bán vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại. Chỉ khi nào được bên mua kiểm nhận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới được coi là tiêu thụ, người bán mất quyền sở hữu về số hàng đã giao. Chi phí vận chuyển do doanh nghiệp thương mại chịu hay bên mua chịu là do sự thoả thuận từ trước giưa hai bên. Nếu doanh nghiệp thương mại chịu chi phí vận chuyển, sẽ được ghi vào chi phí bán hàng. Nếu bên mua chịu chi phí vận chuyển, sẽ phải thu tiềncủa bên mua. - Phương thức bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng: Theo phương thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng, nhận hàng mua, không đưa về nhập kho mà chuyển bán thẳng cho bên mua. Phương thức này có thể thực hiện theo hai hình thức: + Bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng theo hình thức giao hàng trực tiếp (còn gọi là hình thức giao tay ba): Theo hình thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng, giao trực tiếp cho đại diện của bên mua tại kho người bán. Sau khi đại diện bên mua ký nhận đủ hàng, bên mua đã thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận nợ, hàng hoá được xác nhận là tiêu thụ. + Bán buôn hàng hoá vận chuyển thẳng theo hình thức chuyển hàng: Theo hình thức này, doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng, nhận hàng mua, dùng phương tiện vận tải của mình hoặc thuê ngoài vận chuyển hàng đến giao cho bên mua ở địa điểm đã được thoả thuận. Hàng hoá chuyển bán trong trường hợp này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp thương mại. Khi nhận được tiền của bên mua thanh toán hoặc giấy báo của bên mua đã nhận được hàng và chấp nhận thanh toán thì hàng hoá chuyển đi mới được xác định là tiêu thụ. b) Phương thức bán lẻ  Bán lẻ là phương thức bán hàng hóa,dịch vụ với số lượng ít, nhỏ lẻ và giá thường ổn định. Phương thức này thường áp dụng trực tiếp với  người tiêu dùng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ ấy. SVTH: Nguyễn Thị Mai 8 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán  Bán lẻ có nhiều hình thức thực hiện đa dạng hơn bán buôn. Cụ thể là: - Bán lẻ thu tiền tập trung: Là phương thức bán hàng mà trong đó việc thu tiền ở người mua và giao hàng cho người mua tách rời nhau. Theo hình thức này, mỗi quầy hàng có một nhân viên thu tiền để làm nhiệm vụ thu tiền của khách rồi viết hóa đơn, tích kê giao cho khách hàng để họ đến nhận hàng ở quầy hàng do mậu dịch viên bán hàng giao. Hết ca hoặc ngày bán hàng thì mậu dịch viên căn cứ vào hóa đơn, tích kê giao hàng cho khách và kiểm kê hàng tồn quầy, xác định số lượng hàng đã bán trong ngày, trong ca là cơ sở cho việc lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền làm giấy nộp tiền và nộp tiền cho thủ quỹ. - Bản lẻ thu tiền trực tiếp: là hình thức người bán hàng thu tiền ngay của KH. Cuối ngày hoặc ca bán hàng thì mậu dịch viên phải kiểm kê hàng hóa tồn quầy, xác định số lượng hàng đã bán trong ca, trong ngày để lập báo cáo bán hàng đồng thời lập giấy nộp tiền và nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ. - Bán lẻ tự phục vụ: Theo hình thức này KH mua hàng tự lấy hàng và đem ra bàn thanh toán, nhân viên thu tiền sẽ tiến hành thu tiền và lập hóa đơn bán hàng. Các siêu thị phần lớn áp dụng hình thức này khá phổ biến. - Bán hàng tự động: là việc DN thương mại sử dụng các máy bán hàng tự động để bán các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của mình. Khi khách hàng mua đút đúng lượng tiền thông qua khe trên máy, tiền có hiệu lực để mua hàng bởi hệ thống dò tìm tiền tệ bên trong máy. - Bán hàng online: Đây là một hệ thống bán hàng trực tuyến hoàn chỉnh, thay vì đến cơ sở của người bán, người mua có thể thực hiện tất cả các công đoạn của việc mua hàng chỉ thông qua Internet. c) Các phương thức bán hàng khác - Gửi bán hàng đại lý hay ký gửi hàng hóa: Là phương thức bán hàng mà trong đó DNTM giao hàng cho cơ sở nhận bán đại lý, ký gửi để các cơ sở này trực tiếp bán hàng. Sau khi bán được hàng, cơ sở đại lý thanh toán tiền hàng cho DNTM và hưởng một khoản tiền được gọi là hoa hồng đại lý. Số hàng chuyển giao cho các cơ sở đại lý vẫn thuộc quyền sở hữu của các DNTM, đến khi nào cơ sở đại lý thanh toán tiền bán hàng hoặc chấp nhận thanh toán thì nghiệp vụ bán hàng mới hoàn thành. SVTH: Nguyễn Thị Mai 9 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán - Hàng hóa xuất bán cho các đơn vị nội bộ doanh nghiệp có tổ chức kế toán riêng. - Hàng hóa dùng để trao đổi lấy hàng hóa khác không tương đương về bản chất và giá trị - Hàng hóa xuất để biếu tặng trả lương, trả thưởng cho cán bộ công nhân viên, chia lãi cho bên góp vốn, đối tác liên doanh - Hàng hóa doanh nghiệp mua về và xuất ra làm hàng mẫu. - Bán hàng trả góp: là việc bán hàng cho KH và KH trả tiền nhiều lần. Với hình thức này DN sẽ được nhận thêm một khoản lãi do KH trả chậm. 1.1.2.2. Phương thức thanh toán a) Phương thức thanh toán trưc tiếp: Là phương thức thanh toán mà quyền sở hữu về tiền tệ sẽ được chuyển từ người mua sang người bán ngay sau khi quyền sở hữu hàng hóa bị chuyển giao. Thanh toán trực tiếp có thể bằng tiền mặt, ngân phiếu, séc hoặc có thể bằng hàng hóa (nếu bán theo phương thức hàng đổi hàng). Ở hình thức này, sự vận động của hàng hóa gắn liền với sự vận động của tiền tệ. b) Phương thức thanh toán trả chậm: Là phương thức thanh toán mà quyền sở hữu về tiền tệ sẽ được chuyển giao sau một khoảng thời gian so với thời điểm chuyển quyền sở hữu về hàng hóa, do đó hình thành khoản công nợ phải thu của khách hàng. Nợ phải thu cần được hạch toán quản lý chi tiết cho từng đối tượng phải thu và ghi chép theo từng lần thanh toán. Ở hình thức này, sự vận động của hàng hóa và tiền tệ có khoảng cách về không gian và thời gian. c) Phương thức thanh toán trả trước: Là phương thức thanh toán mà quyền sở hữu về tiền tệ sẽ được chuyển giao trước thời điểm giao nhận hàng hóa. Mục đích của việc thanh toán trả trước là để chắc chắn việc thực hiện hợp đồng mua hàng hóa của khách hàng. Ở hình thức này, sự vận động của hàng hóa và tiền tệ có khoảng cách về không gian và thời gian. SVTH: Nguyễn Thị Mai 10 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán 1.1.2.3. Yêu cầu quản lý, nhiệm vụ của kế toán bán hàng trong doanh ngiệp thương mại a) Yêu cầu quản lý nghiệp vụ bán hàng: Ở bất cứ một hoạt động nào của xã hội yêu cầu quản lý cũng được đặt ra hết sức quan trọng và cần thiết. Ở hoạt động bán hàng, vấn đề quản lý được đặt ra với bộ phận kế toán bán hàng là rất cần thiết. Để khâu bán hàng phát huy tốt vai trò của mình thì đòi hỏi công tác quản lý bán hàng phải được thực hiện một cách khoa học, phù hợp với đặc điểm kinh doanh của DN. - Thường xuyên nghiên cứu thị trường, đánh giá khả năng cạnh tranh của các đối thủ để đưa ra phương hướng, chiến lược kinh doanh phù hợp với đặc điểm của thị trường, khả năng của DN để giữ và phát triển thị trường, đảm bảo tốc độ tăng lợi nhuận của DN. - Quản lý doanh thu thực tế, các khoản giảm trừ doanh thu, giá vốn cũng như tình hình thu hồi tiền, tình hình công nợ và thanh toán công nợ phải thu ở người mua. - Kế toán bán hàng cần hạch toán chi tiết tình hình biến động của từng mặt hàng tiêu thụ, cần quản lý từng khách hàng về số lượng mua như thanh toán công nợ, quản lý doanh thu của từng khách hàng qua đó biết được từng mặt hàng nào tiêu thụ nhanh hay chậm, từ đó có những biện pháp quản lý xúc tiến hoạt động kinh doanh một cách hợp lý. - Xây dựng các chính sách ưu đãi, chăm sóc khách hàng như: Chính sách chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, các dịch vụ hậu đãi…Đồng thời cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ để các chính sách đó phát huy tác dụng của mình một cách tích cực. Vấn đề đặt ra đối với nhà quản lý là phải ghi chép, đối chiếu , so sánh chính xác để xác định được phương thức bán hàng hiệu quả nhất cho doanh nghiệp mình. Do bán hàng là quá trình chuyển hoá tài sản của doanh nghiệp từ hình thái hiện vật sang hình thái tiền tệ, cho nên quản lý nghiệp vụ bán hàng phải quản lý cả hai mặt tiền và hàng. Tiền liên quan đến tình hình thu hồi tiền bán hàng, tình hình công nợ và thu hồi công nợ của khách hàng.. điều này yêu cầu kế toán cũng như thủ quỹ phải quản lý theo từng khách hàng, từng khoản nợ tiếp theo từng nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Hàng liên quan đến quá trình bán ra, dự trữ hàng hoá , các khoản giảm SVTH: Nguyễn Thị Mai 11 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán trừ, chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán.. Để đảm bảo tính liên tục trong kinh doanh phải có thông tin về tình hình hàng hoá bán ra, trả lại để có kế hoạch kinh doanh ở kỳ tiếp theo một cách kịp thời. Thêm vào đó kế toán phải thường xuyên kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch bán hàng và thực hiện các chính sách có liên quan đến hoạt động đó: giá cả, chi phí bán hàng, quảng cáo tiếp thị… đồng thời phải tính toán và đưa ra kế hoạch về hoạt động đó một cách hợp lý. b) Nhiệm vụ của kế toán nghiệp vụ bán hàng: Đối với doanh nghiệp thương mại, kế toán bán hàng chính là bộ phận quan trọng quản lý chi phí đầu ra và nguồn thu cho doanh nghiệp. Để quản lý tốt hoạt động của mình, kế toán bán hàng phải đảm bảo được việc kiểm soát các con số từ nguồn thu và chi trong việc bán hàng. Bởi nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi nhuận của công ty, quyết định đến kết quả hoạt động kinh doanh của công ty trong kỳ kế toán. Vì vậy, kế toán bán hàng phải thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau đây: - Ghi chép, phản ánh kịp thời, chính xác và đầy đủ toàn bộ tình hình bán hàng của doanh nghiệp trong kỳ, cả về giá trị và số lượng hàng hóa, dịch vụ bán trên tổng số và trên từng loại mặt hàng, từng phương thức bán hàng. Với một doanh nghiệp thương mại thường là kinh doanh đa mặt hàng vì vậy việc ghi chép, phản ánh chi tiết đến từng loại mặt hàng cả về số lượng và giá cả là điều rất quan trọng. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến việc ra quyết định của doanh nghiệp đến mặt hàng đó. - Xác định chính xác giá mua thực tế của lượng hàng hóa đã được tiêu thụ, đồng thời phân bổ chi phí mua hàng cho hàng tiêu thụ nhằm xác định kết quả bán hàng. - Kiểm tra chặt chẽ, đôn đốc tình hình thu hồi đồng thời quản lý tiền hàng, quản lý khách hàng nợ, theo dõi chi tiết từng khách hàng, lô hàng , số tiền khách nợ, thời hạn và tìn trả nợ,… Trong hoạt động sản xuất kinh doanh thì công nợ là điều tất yếu xảy ra. Việc này đòi hỏi doanh ngiệp phải quản lý công nợ thật tốt để sử dụng nguồn vốn một cách hiệu quả nhất, tránh gây lãng phí nguồn vốn làm suy giảm lợi nhuận của đoanh nghiệp. - Tập hợp đầy đủ, chính xác, kịp thời các khoản chi phí bán hàng thực tế đã phát sinh trong kỳ và kết chuyển  (hay phân bổ) chi phí bán hàng cho hàng tiêu thụ, làm căn cứ để xác định kết quả kinh doanh. Để đem lại lợi nhuận kinh doanh SVTH: Nguyễn Thị Mai 12 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán cao nhất cho doanh nghiệp bên cạnh việc có doanh thu tốt còn đòi hỏi doanh nghiệp phải quản lý chi phí một cách hiệu quả nhất. Để làm được điều này  doanh nghiệp cần phải sử dụng tiết kiệm và phản ánh kịp thời các chi phí phát sinh. - Cung cấp thông tin cần thiết về tình hình bán hàng hóa dịch vụ phục vụ cho các b ộ ph ận li ên quan, tham mưu cho cáclãnh đạo, cấp trên về các giải pháp để thúc đẩy quá trình bán hàng. 1.2. Kế toán bán hàng theo Chuẩn mực và Chế độ kế toán Việt Nam hiện hành 1.2.1. Kế toán bán hàng theo quy định Chuẩn mực kế toán Việt Nam ( VAS 01, VAS 02, VAS 14) 1.2.1.1. Chuẩn mực kế toán số 01 “ Chuẩn mực chung” Chuẩn mực được ban hành và công bố theo Quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2002 của Bộ trưởng Bộ Tài chính và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2003 Chuẩn mực này phản ánh các nguyên tắc, yêu cầu kế toán cơ bản phải đươc áp dụng đối với mọi doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trong phạm vi cả nước.Vì vậy, doanh nghiệp cần phải tuân theo các nguyên tắc kế toán theo chuẩn mực này khi tổ chức công tác kế toán bán hàng. Chuẩn mực số 01 “Chuẩn mực chung” quy định:  Các nguyên kế toán chi phối hoạt động bán hàng tại DNTM - Nguyên tắc cơ sở dồn tích: Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Một trong 5 điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng theo VAS 14 là: “Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh kế từ giao dịch bán hàng”. Khi mà doanh thu được ghi nhận không nhất thiết cùng với dòng tiền vào doanh nghiệp. - Nguyên tắc phù hợp: Việc ghi nhận doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương SVTH: Nguyễn Thị Mai 13 Mã SV: 15D150245 Khóa luận tốt nghiệp Khoa: Kế toán - Kiểm toán ứng có liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó. Chi phí tương ứng với doanh thu gồm chi phí của kỳ tạo ra doanh thu và chi phí của các kỳ trước hoặc chi phí phải trả nhưng liên quan đến doanh thu của kỳ đó. Như vậy chi phí bán hàng ghi nhận trong kỳ là toàn bộ các khoản chi phí liên quan đến việc tạo ra doanh thu bán hàng trong kỳ đó, không phụ thuộc khoản chi phí đó phát sinh trong kì nào. Quy định hạch toán phù hợp giữa doanh thu và chi phí bán hàng nhằm xác định và đánh giá đúng kết quả hoạt động bán hàng của từng thời kì kế toán. - Nguyên tắc thận trọng: Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn. Nguyên tắc thận trọng đòi hỏi: a/ Phải lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn. b/ Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập. c/ Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí. d/ Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí. Nguyên tắc thận trọng giúp doanh nghiệp không đánh giá cao doanh nghiệp khả năng của doanh nghiệp mình, xác định đúng được tình hình kinh doanh của doanh nghiệp mình, bảo toàn nguồn vốn, hạn chế rủi ro và tăng khả năng hoạt động liên tục. - Nguyên tắc nhất quán: Các chính sách và phương pháp kế toán doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán năm. Trường hợp có thay đổi chính sách và phương pháp kế toán đã chọn thì phải giải trình lý do và ảnh hưởng của sự thay đổi đó trong phần thuyết minh báo cáo tài chính. Khi số liệu trong một kì kế toán không có sự nhất quán sẽ không thể đảm bảo tính so sánh được và cũng không đảm bảo tính trung thực hợp lý của số liệu. Trong một kì kế toán năm, đơn vị phải thực hiên nhất quán các phương pháp kế toán đã lựa chọn ảnh hưởng đến kế toán bán hàng như: phương pháp tính trị giá hàng xuất kho, hình thức ghi sổ kế toán,… Đối với quá trình bán hàng, việc tuân thủ nguyên tắc nhất quán sẽ đảm bảo cho việc ghi nhận doanh thu, chi phí được chính xác. SVTH: Nguyễn Thị Mai 14 Mã SV: 15D150245
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan