Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tµi
s¶n cè ®Þnh ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. §Æc ®iÓm, vai trß vµ yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong doanh nghiÖp.
1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm TSC§
1.1.Kh¸i niÖm :
Mét bé phËn t liÖu lao ®éng s¶n xuÊt gi÷ vai trß chñ yÕu trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, ®îc coi lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cã vai trß cùc kú quan träng trong qu¸
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ã lµ c¸c TSC§.
Lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng (TLL§) chñ yÕu ®îc sö dông mét c¸ch trùc tiÕp
hay gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng
tiÖn vËn t¶i, nhµ xëng, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, c¸c kho¶n chi phÝ ®Çu t mua s¾m
c¸c TSC§ v« h×nh ...trong qu¸ tr×nh ®ã mÆc dï TSC§ bÞ hao mßn nhng nã vÉn
gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu. Th«ng thêng, khi TSC§ bÞ háng th× ®îc
söa ch÷a kh«i phôc ®Ó kÞp thêi s¶n xuÊt, chØ khi nµo nã ®· bÞ hao mßn h háng
hoµn toµn hoÆc xÐt thÊy kh«ng cã lîi vÒ mÆt kinh tÕ th× nã sÏ ®îc ®em ®i thanh
lý hoÆc nhîng b¸n.
Theo quy ®Þnh míi nhÊt sè: 166 TC/Q§/CSTC cña Bé tµi chÝnh mäi TLL§
lµ tõng tµi s¶n h÷u h×nh cã kÕt cÊu ®éc lËp, hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé
phËn tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau ®Ó cïng thùc hiÖn mét hay mét sè chøc
n¨ng nhÊt ®Þnh mµ nÕu thiÕu bÊt kú mét bé phËn nµo trong ®ã th× c¶ hÖ thèng
kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®îc, nÕu tho¶ m·n ®ång thêi c¶ hai tiªu chuÈn díi ®©y :
+ Ph¶i cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn
+Cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000®ång (n¨m triÖu ®ång) trë lªn
th× ®îc coi lµ TSC§.
Trêng hîp mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi
nhau, trong ®ã mçi bé phËn cÊu thµnh cã thêi gian sö dông kh¸c nhau vµ nÕu
thiÕu mét bé phËn nµo ®ã c¶ hÖ thèng vÉn thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng ho¹t ®éng
chÝnh cña nã mµ do yªu cÇu qu¶n lý, sö dông tµi s¶n cè ®Þnh ®ßi hái ph¶i qu¶n lý
riªng tõng bé phËn tµi s¶n th× mçi bé phËn tµi s¶n ®ã ®îc coi lµ mét TSC§ h÷u
h×nh ®éc lËp.
Nh÷ng TLL§ kh«ng ®ñ c¸c tiªu chuÈn trªn ®îc coi lµ c«ng cô lao ®éng
nhá, ®îc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp .
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
I.2.
§Æc ®iÓm TSC§.
TSC§ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt nh thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia
nhiÒu chu kú s¶n xuÊt, vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nhng gi¸ trÞ sö
dông gi¶m dÇn cho ®Õn khi h háng ph¶i lo¹i bá. VÒ mÆt gi¸ trÞ : TSC§ ®îc biÓu
hiÖn díi hai h×nh th¸i :
+Mét bé phËn gi¸ trÞ tån t¹i díi h×nh th¸i ban ®Çu g¾n víi hiÖn vËt TSC§.
+Mét bé phËn gi¸ trÞ TSC§ chuyÓn vµo s¶n phÈm vµ bé phËn nµy sÏ chuyÓn
ho¸ thµnh tiÒn khi b¸n ®îc s¶n phÈm.
Bé phËn thø nhÊt ngµy cµng gi¶m, bé phËn thø hai ngµy cµng t¨ng cho ®Õn
khi b»ng gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§ khi kÕt thóc qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn. Nh
vËy khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh×n chung TSC§ kh«ng bÞ thay ®æi
h×nh th¸i hiÖn vËt nhng tÝnh n¨ng c«ng suÊt gi¶m dÇn tøc lµ nã bÞ hao mßn vµ
cïng víi sù gi¶m dÇn vÒ gi¸ trÞ sö dông th× gi¸ trÞ nã còng gi¶m ®i. Bé phËn gi¸
trÞ hao mßn ®ã chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm mµ nã s¶n xuÊt ra gäi lµ trÝch khÊu
hao c¬ b¶n, khi TSC§ tiªu thô th× phÇn khÊu hao ®ã chuyÓn thµnh vèn tiÒn tÖ.
Theo ®Þnh kú vèn nµy ®îc tÝch luü l¹i thµnh nguån vèn XDCB ®Ó t¸i s¶n xuÊt
TSC§ khi cÇn thiÕt.
2.Vai trß vµ yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong doanh nghiÖp
2.1.Vai trß TSC§ trong doanh nghiÖp:
Trong lÞch sö ph¸t triÓn nh©n lo¹i, c¸c cuéc ®¹i c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp
®Òu tËp trung vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ hãa, tù ®éng ho¸
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ thùc chÊt lµ ®æi míi vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. YÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë c¸c doanh nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ uy tÝn chÊt lîng s¶n phÈm cña m×nh ®a ra thÞ trêng
nhng ®ã chØ lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi cßn thùc chÊt bªn trong lµ c¸c m¸y mãc thiÕt
bÞ, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÕ biÕn cã ®¸p øng ®îc yªu cÇu s¶n xuÊt hay
kh«ng, ®ã lµ TSC§ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã thÓ hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt n¨ng lùc vµ
tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt cña mçi doanh nghiÖp. C¸c TSC§ ®îc c¶i thiÖn
®æi míi vµ sö dông cã hiÖu qu¶ sÏ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung.
2.2.Yªu cÇu qu¶n lý TSC§
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm trªn, TSC§ ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ c¶ vÒ hiÖn vËt
vµ gi¸ trÞ:
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Ph¶i qu¶n lý TSC§ nh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt kinh doanh gãp
phÇn t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt cho ®¬n vÞ do ®ã kÕ to¸n ph¶i cung cÊp th«ng tin vÒ
sè lîng tµi s¶n hiÖn cã t¹i ®¬n vÞ, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña TSC§ trong
®¬n vÞ.
- Cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c lo¹i vèn ®· ®Çu t cho tµi s¶n vµ chi tiÕt vèn
®Çu t cho chñ së h÷u, ph¶i biÕt ®îc nhu cÇu vèn cÇn thiÕt ®Ó ®Çu t míi còng nh
®Ó söa ch÷a TSC§ .
- Ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ t×nh h×nh hao mßn tøc lµ ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ
møc khÊu hao tÝch luü tõng thêi kú kinh doanh theo môc ®Ých: thu håi ®îc vèn
®Çu t hîp lý, khoa häc ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ phôc vô cho
viÖc t¸i ®Çu t TSC§
- Qu¶n lý TSC§ cßn lµ b¶o vÖ tµi s¶n cho doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ®¶m
b¶o cho TSC§ “sèng” mµ lµ “sèng cã Ých” cho doanh nghiÖp ®ång thêi ph¶i x¸c
®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Ó gióp cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng TSC§ ®Ó
cã ph¬ng híng ®Çu t ®æi míi TSC§.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.3.NhiÖm vô h¹ch to¸n TSC§ trong doanh nghiÖp:
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, kÕ to¸n TSC§ cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô
sau:
- Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu mét c¸ch chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ
vÒ sè lîng, hiÖn tr¹ng vµ gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã, t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ di chuyÓn
TSC§ trong néi bé doanh nghiÖp, viÖc h×nh thµnh vµ thu håi c¸c kho¶n ®Çu t,
b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§ ë doanh nghiÖp
- Ph¶n ¸nh kÞp thêi gi¸ trÞ hao mßn TSC§ trong qu¸ tr×nh sö dông, t×nh
h×nh trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t dµi h¹n, tÝnh to¸n
ph©n bæ hoÆc kÕt chuyÓn chÝnh x¸c sè khÊu hao vµ c¸c kho¶n dù phßng vµo chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh .
- Tham gia lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a vµ dù to¸n chi phÝ söa ch÷a TSC§ ph¶n
¸nh chÝnh x¸c chi phÝ thùc tÕ vÒ söa ch÷a TSC§ .
-Tham gia kiÓm kª , kiÓm tra ®Þnh kú hay bÊt thêng TSC§, ®Çu t dµi h¹n
trong ®¬n vÞ , tham gia ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n khi cÇn thiÕt, tæ chøc ph©n tÝch t×nh
h×nh b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§ trong ®¬n vÞ .
II.Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ TSC§
1.Ph©n lo¹i TSC§
Phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i,
cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau vÒ tÝnh n¨ng kü thuËt, kiÓu c¸ch, c«ng dông. §Ó thuËn lîi
cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo tõng Nhãm theo
®Æc trng nhÊt ®Þnh, tuú theo môc ®Ých qu¶n lý vµ yªu cÇu kÕ to¸n mµ chän nh÷ng
tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau .
1.1.Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp víi ®Æc trng kü thuËt.
1.1.1.TSC§ h÷u h×nh: lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ gåm c¸c lo¹Þ
Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: lµ TSC§ cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh sau qu¸
tr×nh thi c«ng x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ kho, ®êng x¸, cÇu cèng, ®êng
s¾t ...
- M¸y mãc, thiÕt bÞ : lµ toµn bé c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng trong ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh m¸y mãc chuyªn dïng, thiÕt bÞ c«ng t¸c,
d©y chuyÒn c«ng nghÖ, nh÷ng m¸y mãc ®¬n lÎ .
- Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn: lµ c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn vËn t¶i gåm
ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng èng vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn
dÉn nh hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ®iÖn...
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý: lµ nh÷ng thiÕt bÞ , dông cô dïng trong c«ng
t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh m¸y vi tÝnh phôc vô qu¶n
lý, thiÕt bÞ ®iÖn, thiÕt bÞ dông cô ®o lêng...
- Vên c©y l©u n¨m , sóc vËt lµm viÖc hoÆc cho s¶n phÈm: lµ c¸c vên c©y
l©u n¨m, vên cµ phª , vên chÌ, vên cao su, vên c©y ¨n qu¶, th¶m c©y xanh, sóc
vËt lµm viÖc hoÆc cho s¶n phÈm nh ®µn ngùa , voi, bß....
- C¸c TSC§ kh¸c : lµ toµn bé c¸c tµi s¶n kh¸c cha liÖt kª vµo c¸c lo¹i trªn.
1.1.2.TSC§ v« h×nh : lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt , thÓ hiÖn mét
lîng gi¸ trÞ ®· ®îc ®Çu t liªn quan trùc tiÕp ®Õn nhiÒu chu kú kinh doanh cña
doanh nghiÖp vµ ®îc ph©n lo¹i nh sau:
- QuyÒn sö dông ®Êt: lµ gi¸ trÞ ®Êt, mÆt níc, mÆt biÓn h×nh thµnh do ph¶i
bá chi phÝ ®Ó mua, ®Òn bï, san lÊp, c¶i t¹o nh»m môc ®Ých cã ®îc mÆt b»ng
SXKD.
-Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: lµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®Ó thµnh lËp
doanh nghiÖp nh chi phÝ th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t, chi phÝ huy ®éng vèn ban
®Çu ...
-B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ: c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸c c«ng
tr×nh nghiªn cøu, s¶n xuÊt thö ®îc nhµ níc cÊp b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ hoÆc sè
tiÒn doanh nghiÖp mua l¹i b¶n quyÒn b»ng s¸ng chÕ, ph¸t minh.
- Chi phÝ nghiªn cøu , ph¸t triÓn: lµ c¸c chi phÝ doanh nghiÖp tù thùc hiÖn
hoÆc thuª ngoµi thùc hiÖn c¸c c«ng tr×nh cã quy m« lín vÒ nghiªn cøu, ph¸t triÓn
l©u dµi cho doanh nghiÖp.
-Lîi thÕ th¬ng m¹i: lµ c¸c chi phÝ tÝnh thªm ngoµi gi¸ trÞ c¸c TSC§ h÷u
h×nh g¾n liÒn do cã thuËn lîi vÒ vÞ trÝ th¬ng m¹i, sù tÝn nhiÖm víi b¹n hµng hoÆc
danh tiÕng cña doanh nghiÖp.
-TSC§ kh¸c : bao gåm c¸c lo¹i TSC§ v« h×nh kh¸c cha ®îc quy ®Þnh ph¶n
¸nh ë trªn nh : quyÒn ®Æc nhîng, quyÒn thuª nhµ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, quyÒn sö
dông hîp ®ång, ®éc quyÒn nh·n hiÖu hoÆc tªn hiÖu...
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp doanh nghiÖp cã c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n ,
ph¬ng ph¸p khÊu hao vµ tÝnh to¸n khÊu hoa khoa häc, hîp lý ®èi víi tõng lo¹i,
nhãm TSC§. Ngoµi ra cßn gióp cho ngêi qu¶n lý cã mét c¸i nh×n tæng thÓ vÒ c¬
cÊu ®Çu t cña doanh nghiÖp ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t phï hîp t×nh h×nh thùc tÕ.
1.2.Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u:
-TSC§ tù cã lµ c¸c TSC§ ®îc x©y dùng, mua s¾m vµ h×nh thµnh tõ nguån
vèn ng©n s¸ch cÊp hoÆc cÊp trªn cÊp, nguån vèn vay, nguån vèn liªn doanh, c¸c
quü cña doanh nghiÖp vµ c¸c TSC§ ®îc biÕu tÆng ...§©y lµ nh÷ng TSC§ thuéc
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ ®îc ph¶n ¸nh trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña
doanh nghiÖp.
-TSC§ thuª ngoµi lµ TSC§ ®i thuª ®Ó sö dông trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh theo hîp ®ång thuª tµi s¶n. Tuú theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång thuª mµ
TSC§ ®i thuª ®îc chia thµnh TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng .
+TSC§ thuª tµi chÝnh: lµ c¸c TSC§ ®i thuª nhng doanh nghiÖp cã quyÒn
kiÓm so¸t vµ sö dông l©u dµi theo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång thuª. Theo th«ng
lÖ Quèc tÕ, c¸c TSC§ ®îc gäi lµ thuª tµi chÝnh nÕu tho¶ m·n mét trong c¸c ®iÒu
kiÖn sau ®©y:
1.QuyÒn së h÷u TSC§ thuª ®îc
®îc chuyÓn cho bªn ®i thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång .
2.Hîp ®ång cho phÐp bªn ®i thuª ®îc
®îc lùa chän mua TSC§ thuª víi gi¸ thÊp h¬n
gi¸ thùc tÕ cña TSC§ thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i.
3.Thêi h¹n thuª theo hîp ®ång Ýt nhÊt ph¶i b»ng 3/4(75%) thêi gian h÷u dông
cña TSC§ thuª.
4.Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n chi theo hîp ®ång Ýt nhÊt ph¶i b»ng 90% gi¸ trÞ cña
TSC§ thuª.
TSC§ thuª tµi chÝnh còng ®îc coi nh TSC§ cña doanh nghiÖp, ®îc ph¶n
¸nh trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, sö dông
vµ trÝch khÊu hao nh c¸c TSC§ tù cã cña doanh nghiÖp.
+TSC§ thuª ho¹t ®éng: lµ TSC§ thuª kh«ng tho¶ m·n bÊt cø ®iÒu kho¶n
nµo cña hîp ®ång thuª tµi chÝnh. Bªn ®i thuª chØ ®îc qu¶n lý, sö dông trong thêi
h¹n hîp ®ång vµ ph¶i hoµn tr¶ cho bªn cho thuª khi kÕt thóc hîp ®ång.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i nãi trªn, trong kÕ to¸n qu¶n trÞ cßn cã c¸c c¸ch
ph©n lo¹i TSC§ kh¸c nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n trÞ cô thÓ cña doanh
nghiÖp nh ph©n lo¹i TSC§ theo c«ng dông kinh tÕ, ph©n lo¹i TSCD theo t×nh
h×nh sö dông.
2.§¸nh gi¸ TSC§
§¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ t¹i tõng thêi ®iÓm
nhÊt ®Þnh. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý TSC§ trong qu¸ tr×nh sö
dông, TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn, gi¸ trÞ cßn l¹i
2.1.Nguyªn gi¸ TSC§
Nguyªn gi¸ TSC§ (cßn gäi lµ gi¸ trÞ ghi sæ ban ®Çu) lµ toµn bé c¸c chi phÝ
b×nh thêng vµ hîp lý mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã tµi s¶n ®ã vµ ®a TSC§ ®ã
vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng.
Nh vËy, nguyªn gi¸ TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn t¾c gi¸ phÝ (mua hoÆc
tù s¶n xuÊt), bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn mua hoÆc x©y dùng, chÕ
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
t¹o, kÓ c¶ c¸c chi phÝ vËn chuyÓn l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ hîp lý, cÇn
thiÕt kh¸c tríc khi sö dông, cô thÓ lµ:
Nguyªn gi¸ = Gi¸ mua + ThuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) + Chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p
®Æt , ch¹y thö tríc khi sö dông - Sè tiÒn gi¶m gi¸ (nÕu cã)
C¸c chi phÝ sau ®©y thêng kh«ng ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ (trõ phÝ cã liªn
quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a TSC§ vµo sö dông):
-Chi phÝ khëi c«ng .
-Chi phÝ chung vµ chi phÝ hµnh chÝnh
Trong trêng hîp mua TSC§ thanh to¸n chËm, cã ph¸t sinh l·i vÒ tÝn dông
(nh trêng hîp thuª mua TSC§ ), nguyªn t¾c x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ lµ gi¸ trÞ
hiÖn t¹i ho¸ cßn phÇn chªnh lÖch (tiÒn l·i tÝn dông) ®îc tÝnh vµo chi phÝ tr¶ tríc
trong suèt thêi h¹n tÝn dông. Tuy vËy, chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc tÕ 23 cho phÐp
vèn ho¸ l·i tÝn dông vµo gi¸ phÝ TSC§
-Trêng hîp TSC§ do doanh nghiÖp tù x©y dùng, chÕ t¹o ®Ó sö dông :
Nguyªn gi¸ TSC§ còng ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng nguyªn t¾c gièng nh trêng hîp
x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ cña TSC§ ®îc mua s¾m bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ liªn
quan ®Õn s¶n xuÊt, x©y dùng hay chÕ t¹o tµi s¶n ®ã. TiÒn l·i trªn c¸c kho¶n vay
dïng vµo ®Çu t TSC§ còng cã thÓ ®îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ (chuÈn mùc 23).
Nguyªn gi¸ TSC§ nhËn gãp liªn doanh, liªn kÕt : lµ gi¸ trÞ tho¶ thuËn gi÷a
c¸c bªn liªn doanh céng (+) víi chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö (nÕu cã)
Nguyªn gi¸ TSC§ ®îc cÊp lµ gi¸ ghi trong “Biªn b¶n bµn giao TSC§” cña
®¬n vÞ cÊp vµ c¸c chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö (nÕu cã)
-Nguyªn gi¸ TSC§ ®îc biÕu tÆng, viÖn trî : lµ gi¸ ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së
gi¸ thÞ trêng cña TSC§ ®ã hoÆc TSC§ t¬ng ®¬ng .
KÕ to¸n TSC§ ph¶i triÖt ®Ó t«n träng nguyªn t¾c ghi theo nguyªn gi¸.
Nguyªn gi¸ cña tõng ®èi tîng TSC§ trªn sæ vµ b¸o c¸o kÕ to¸n chØ ®îc x¸c ®Þnh
mét lÇn khi t¨ng TSC§ vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian tån t¹i cña TSC§
ë doanh nghiÖp, trõ c¸c trêng hîp sau :
+ §¸nh gi¸ l¹i TSC§
+ X©y dùng, trang bÞ thªm TSC§
+ C¶i t¹o, n©ng cÊp lµm t¨ng n¨ng lùc ho¹t ®éng vµ kÐo dµi tuæi thä cña
TSC§
+ Th¸o dì bít c¸c bé phËn lµm gi¶m nguyªn gi¸ TSC§
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.2.§¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ ®· hao mßn
Trong qu¸ tr×nh sö dông vµ b¶o qu¶n TSC§ bÞ hao mßn do ®ã hao mßn
TSC§ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh sö dông, nã lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ
gi¸ trÞ sö dông TSC§. PhÇn gi¸ trÞ cña TSC§ t¬ng øng víi møc hao mßn ®ã ®îc
tÝnh nh mét kho¶n chi phÝ vµ ®îc ghi nhËn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ kinh
doanh ®Ó thu håi l¹i vèn ®Çu t ban ®Çu. Qu¸ tr×nh ghi nhËn gi¸ trÞ gi¶m dÇn ®ã
cña TSC§ trong mçi n¨m sö dông ®îc gäi lµ khÊu hao TSC§. Sau khi s¶n phÈm,
hµng ho¸ ®îc tiªu thô sè tiÒn khÊu hao ®îc trÝch l¹i vµ tÝch luü thµnh quü khÊu
hao TSC§
*C¸c ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ ®îc ¸p dông réng r·i vµ phæ biÕn trªn thÕ
giíi, ®Æc biÖt ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp
ViÖt nam hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông mét ph¬ng ph¸p - ph¬ng ph¸p khÊu hao
b×nh qu©n (ph¬ng ph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh )
Ph¬ng ph¸p nµy lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc theo QuyÕt ®Þnh
166 BT- BTC ban hµnh ngµy 30/12/1999 thay cho QuyÕt ®Þnh 1062 ban hµnh
ngµy 14/11/1996.
-Ph¬ng ph¸p khÊu hao(KH) tuyÕn tÝnh
KH b×nh qu©n n¨m = nguyªn gi¸ TSC§
tû lÖ khÊu hao
1
Tû lÖ khÊu hao =
100%
Sè n¨m sö dôngTSC§
KH b×nh qu©n n¨m
KH b×nh qu©n th¸ng =
12 th¸ng
Do khÊu hao TSC§ ®îc tÝnh vµo ngµy 1 hµng th¸ng nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho
viÖc tÝnh to¸n th× kÕ to¸n quy ®Þnh nh÷ng TSC§ t¨ng(hoÆc gi¶m) trong th¸ng nµy
th× b¾t ®Çu tõ th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao (hoÆc th«i kh«ng tÝnh khÊu hao n÷a)
v× thÕ sè khÊu hao gi÷a c¸c th¸ng chØ kh¸c nhau cã sù biÕn ®éng vÒ t¨ng gi¶m
TSC§
Sè KHTSC§ ph¶i trÝch th¸ng nµy = Sè KHTSC§ ®· trÝch th¸ng tríc
tríc + Sè
KHTSC§ t¨ng trong th¸ng nµy - Sè KHTSC§ gi¶m trong th¸ng nµy.
Ngoµi c¸ch tÝnh KH theo thêi gian nh trªn th× níc ta cßn tÝnh KHTSC§ theo s¶n
lîng. C«ng thøc tÝnh:
Møc KHTSC§ ph¶i trÝch trong th¸ng = S¶n lîng thùc tÕ
møc KH b×nh qu©n
trªn 1 ®¬n vÞ s¶n lîng
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Møc KH b×nh qu©n
(Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ tËn dông (nÕu cã))
trªn 1 ®¬n vÞ s¶n lîng
S¶n lîng tÝnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ (íc tÝnh)
-Ph¬ng ph¸p KH nhanh theo sè d gi¶m dÇn (ph¬ng ph¸p KH theo gi¸ trÞ ghi sæ
cßn l¹i)
Tû lÖ KH nhanh = 2 tû lÖ KH trung b×nh
Møc KHTSC§ ph¶i tÝnh hµng n¨m = tû lÖ KH nhanh
gi¸ trÞ ghi sæ cßn l¹i cña
TSC§
-Ph¬ng ph¸p KH nhanh theo tæng c¸c sè n¨m : Theo ph¬ng ph¸p nµy n¨m h÷u
dông cña TSC§ ®îc céng l¹i víi nhau tæng cña chóng trë thµnh mÉu sè cña d·y
c¸c tû sè ®îc dïng ®Ó ph©n bæ tæng møc KH cho c¸c n¨m trong thêi gian h÷u
dông cña TSC§. Tö sè cña c¸c tû sè nµy lµ sè thø tù cña n¨m h÷u dông cña
TSC§ theo thø tù ngîc l¹i :
Tæng d·y sè tù nhiªn cña n¨m h÷u dông TSC§ = n(n+1) / 2 .
2.3.§¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
Gi¸ trÞ cßn l¹i (cßn gäi lµ gi¸ trÞ kÕ to¸n) cña TSC§ lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn
gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - KhÊu hao luü kÕ
Trêng hîp nguyªn gi¸ TSC§ ®îc ®¸nh gi¸ l¹i th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
còng ®îc x¸c ®Þnh l¹i.
Th«ng thêng, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ sau khi ®¸nh gi¸ l¹i ®îc ®iÒu chØnh
theo c«ng thøc:
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña
Gi¸ trÞ cßn l¹i
Gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ l¹i cña TSC§
TSC§ sau khi
cña TSC§
®¸nh gi¸ l¹i
®¸nh gi¸ l¹i
Nguyªn gi¸ cña TSC§
Ngoµi ph¬ng ph¸p chuÈn nãi trªn, ë chuÈn mùc 16 cßn quy ®Þnh ph¬ng ph¸p
thay thÕ ®îc chÊp nhËn:
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ l¹i - KhÊu hao luü kÕ
III.
KÕ to¸n TSC§ t¹i c¸c doanh nghiÖp theo chÕ ®é hiÖn hµnh.
1.KÕ to¸n chi tiÕt TSC§:
KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ lµ c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong qu¶n lý
TSC§ ë doanh nghiÖp. TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng ®èi víi ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp, do ®ã cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt
chÏ vµ ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§, v× vËy
trong c«ng t¸c qu¶n lý cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau:
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-N¾m ch¾c ®îc toµn bé TSC§ hiÖn cã ®ang sö dông ë doanh nghiÖp c¶ vÒ
hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ .
-N¾m ®îc t×nh h×nh sö dông TSC§ trong bé phËn cña doanh nghiÖp .
Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ trong DN bao gåm c¸c c«ng viÖc ®¸nh
sè hiÖu TSC§ vµ thùc hiÖn kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n c¸c ®Þa ®iÓm
sö dông
1.§¸nh sè: lµ quy ®Þnh cho mçi TSC§ sè hiÖu t¬ng øng theo nh÷ng nguyªn t¾c
nhÊt ®Þnh. Nhê cã ®¸nh sè TSC§ mµ thèng nhÊt ®îc gi÷a c¸c bé phËn liªn quan
trong viÖc theo dâi vµ qu¶n lý sö dông TSC§ theo c¸c chØ tiªu qu¶n lý tiÖn cho
tra cøu khi cÇn thiÕt còng nh t¨ng cêng tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸c ®¬n vÞ vµ c¸
nh©n trong khi b¶o qu¶n vµ sö dông TSC§.
Trong thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch quy ®Þnh ®¸nh sè hiÖu TSC§ :
-Cã thÓ dïng ch÷ sè la m·, ch÷ sè ký hiÖu lo¹i, ch÷ c¸i lµm ký hiÖu nhãm
vµ kÌm theo mét sè thø tù ®Ó chØ ®èi tîng TSC§.
-Mçi lo¹i TSC§ ®îc dµnh riªng mét d·y ch÷ sè nhÊt ®Þnh trong d·y sè tù
nhiªn.
2.KÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ë bé phËn kÕ to¸n
*Chøng tõ kÕ to¸n:
§Ó t¹o c¬ së ph¸p lý ch¾c ch¾n cho mäi sè liÖu cña kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh
h¹ch to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n TSC§ nãi riªng, chÕ ®é kÕ to¸n DN ®· quy ®Þnh
thèng nhÊt vÒ chøng tõ sö dông trong toµn bé nÒn kinh tÕ.
§èi víi chøng tõ b¾t buéc nh: “Biªn b¶n giao nhËn TSC§”, “ThÎ TSC§”,
“Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§”, nhµ níc híng dÉn c¸c chØ tiªu ®Æc trng , DN trªn
c¬ së ®ã vËn dông vµo tõng trêng hîp cô thÓ thÝch hîp.
*Sæ kÕ to¸n :
C¸c DN tuú theo h×nh thøc kÕ to¸n ¸p dông ®Ó më ra c¸c sæ kÕ to¸n cÇn
thiÕt . Nhng viÖc tæ chøc sæ kÕ to¸n ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c víi c¸c sæ tæng hîp
kÕ to¸n. TSC§ ph¶i më ®óng mÉu cña Bé tµi chÝnh quy ®Þnh. Cßn sæ chi tiÕt
TSC§ tuú theo yªu cÇu qu¶n lý h¹ch to¸n cña DN ®Ó thiÕt kÕ mÉu sæ cho phï
hîp nhng ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng néi dung c¬ b¶n theo quy ®Þnh.
*Néi dung kÕ to¸n chi tiÕt:
Bé phËn kÕ to¸n c¨n cø vµ chøng tõ më thÎ TSC§, thÎ TSC§ ®îc më cho
tõng ®èi tîng ghi TSC§ ®Ó theo dâi chi tiÕt tõng TSC§ cña ®¬n vÞ, t×nh h×nh thay
®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch tõng n¨m cña TSC§ .
§ång thêi ®Ó qu¶n lý chi tiÕt tõng TSC§ riªng biÖt, còng nh tõng bé phËn
sö dông vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt, kÕ to¸n cßn më hÖ thèng kÕ to¸n sæ
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chi tiÕt gåm “sæ TSC§” dïng ®Ó theo dâi toµn bé TSC§ trong tõng DN vµ sæ
TSC§ theo dâi ®¬n vÞ sö dông.
2. KÕ to¸n tæng hîp t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§
2.1.H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh
2.1.1.H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng TSC§ h÷u h×nh:
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh t¨ng
do mua s¾m, x©y dùng, cÊp ph¸t ... KÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ
®Ó ghi sæ cho phï hîp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ, c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ ®îc h¹ch to¸n nh sau (víi doanh nghiÖp tÝnh
thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, c¸ch h¹ch to¸n t¬ng tù , chØ kh¸c sè thuÕ
VAT ®Çu vµo kh«ng t¸ch riªng mµ h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ TSC§):
a, T¨ng do mua ngoµi kh«ng qua l¾p ®Æt :
KÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n:
+ Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK211: Nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK133(1332) : ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK331 : Tæng sè tiÒn cha tr¶ ngêi b¸n
Cã TK341,111,112 : Thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi )
+ KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng (trêng hîp ®Çu t b»ng vèn chñ së h÷u)
Nî TK414(4141) : NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÓn
Nî TK431(4312) : NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t
Nî TK441 : §Çu t b»ng vèn XDCB
Cã TK411: NÕu TSC§ dïng cho ho¹t ®éng kinh doanh
Cã TK431(4313) : NÕu dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi
NÕu ®Çu t b»ng vèn khÊu hao c¬ b¶n th× ghi :
Cã TK009
NÕu ®Çu t b»ng nguån vèn kinh doanh kh¸c th× kh«ng ph¶i kÕt chuyÓn nguån
vèn.
b,Trêng hîp mua s¾m ph¶i th«ng qua l¾p ®Æt trong thêi gian dµi :
KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt theo tõng ®èi tîng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt chuyÓn
nguån vèn :
+ TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt (Gi¸ mua, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi
phÝ kh¸c tríc khi dïng):
Nî TK241(2411) : TËp hîp chi phÝ thùc tÕ
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nî TK 133
:ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc khÊu trõ
Cã TK331,341,111,112
+ Khi hoµn thµnh, nghiÖm thu, ®a vµo sö dông:
Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§:
Nî TK211(Chi tiÕt tõng lo¹i)
Cã TK241(2411)
KÕt chuyÓn nguån vèn (§Çu t b»ng vèn chñ së h÷u)
Nî TK4141,441,4312
Cã TK411(hoÆc 4313)
c, Trêng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao:
Chi phÝ ®Çu t XDCB ®îc tËp hîp riªng trªn TK 241(2412), chi tiÕt theo
tõng c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a vµo sö dông ph¶i ghi t¨ng nguyªn
gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn gièng nh t¨ng TSC§ do mua s¾m ph¶i qua l¾p ®Æt
d, Trêng hîp t¨ng do nhËn vèn gãp liªn doanh :
C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do hai bªn tho¶ thuËn, kÕ to¸n ghi t¨ng vèn gãp
vµ nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK211 : Nguyªn gi¸
Cã TK411(chi tiÕt vèn liªn doanh) : Gi¸ trÞ vèn gãp
e, Trêng hîp nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh:
C¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm nhËn, kÕ to¸n ghi c¸c bót
to¸n:
+ Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ
Nî TK211 : Nguyªn gi¸ (Theo gi¸ trÞ cßn l¹i )
Cã TK128,222 : NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n, dµi h¹n
+Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i (NÕu hÕt h¹n liªn doanh hoÆc
rót hÕt vèn kh«ng tham gia n÷a v× liªn doanh kh«ng hÊp dÉn)
Nî TK111,112,152,1388..
Cã TK222,128
g, Trêng hîp t¨ng do chuyÓn tõ c«ng cô, dông cô thµnh TSC§
NÕu c«ng cô, dông cô cßn míi, cha sö dông
Nî TK211 : Nguyªn gi¸ (gi¸ thùc tÕ)
Cã TK153(1531)
NÕu ®· sö dông :
Nî TK211 : Nguyªn gi¸
Cã TK2141 : Gi¸ trÞ ®· ph©n bæ
Cã TK1421 : Gi¸ trÞ cßn l¹i
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
h, T¨ng do ®¸nh gi¸ TSC§:
+ PhÇn chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸
Nî TK211
Cã TK412
+ PhÇn chªnh lÖch t¨ng hao mßn (nÕu cã)
Nî TK412
Cã TK214
i, Trêng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª:
C¨n cø vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp theo mét trong c¸c trêng hîp ®· nªu (nÕu do ®Ó ngoµi sæ s¸ch cha ghi sæ). NÕu TSC§ ®ã ®ang sö
dông, cÇn trÝch bæ sung khÊu hao
Nî TKliªn quan(627,641,642)
Cã TK214(2141)
NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc chñ tµi s¶n th× b¸o cho c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬
quan tµi chÝnh cïng cÊp ®Ó xö lý. Trong thêi gian chê xö lý, kÕ to¸n ghi :
Nî TK211 : Nguyªn gi¸
Cã TK214 : Gi¸ trÞ hao mßn
Cã TK3381 : Gi¸ trÞ cßn l¹i
2.1.2.H¹ch to¸n t×nh h×nh gi¶m TSC§ h÷u h×nh
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau,
trong ®ã chñ yÕu do nhîng b¸n, thanh lý... Tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ, kÕ
to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp :
a, Nhîng b¸n TSC§: Doanh nghiÖp nhîng b¸n c¸c TSC§ kh«ng cÇn dïng hoÆc
xÐt thÊy sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶ hay l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt ®Ó thu håi vèn
sö dông cho môc ®Ých kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. Doanh nghiÖp ph¶i lËp Héi
®ång ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ mÆt kü thuËt, thÈm ®Þnh gi¸ trÞ cña tµi s¶n. Tµi s¶n
®em nhîng b¸n ph¶i tæ chøc ®Êu gi¸, th«ng b¸o c«ng khai. C¨n cø vµo t×nh h×nh
cô thÓ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n :
+Xo¸ sæ TSC§ nhîng b¸n :
Nî TK214(2141): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK821: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK211 : Nguyªn gi¸
+Doanh thu nhîng b¸n TSC§
Nî TKliªn quan(111,112,131): Tæng gi¸ thanh to¸n
Cã TK721 : Doanh thu nhîng b¸n
Cã TK333(3331): ThuÕ VAT ph¶i nép
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× phÇn ghi Cã tµi kho¶n
721 lµ tæng gi¸ thanh to¸n (gåm c¶ thuÕ VAT ph¶i nép)
+C¸c chi phÝ nhîng b¸n kh¸c (söa ch÷a, t©n trang, m«i giíi)
Nî TK821 : TËp hîp chi phÝ nhîng b¸n
Nî TK133(1331): ThuÕ VAT ®Çu vµo (nÕu cã)
Cã TK331,111,112...
b,Thanh lý TSC§ h÷u h×nh
TSC§ thanh lý lµ nh÷ng TSC§ h háng, kh«ng sö dông ®îc mµ doanh nghiÖp xÐt
thÊy kh«ng thÓ (hoÆc cã thÓ) söa ch÷a ®Ó kh«i phôc ho¹t ®éng nhng kh«ng cã lîi
vÒ mÆt kinh tÕ hoÆc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hay kh«ng phï hîp víi
yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thÓ nhîng b¸n ®îc. KÕ to¸n ghi c¸c bót
to¸n:
+Xo¸ sæ TSC§(t¬ng tù nhîng b¸n)
+Sè thu håi vÒ thanh lý
Nî TK111,112 : Thu håi b»ng tiÒn
Nî TK152 : Thu håi vËt liÖu nhËp kho
Nî TK131,138 : Ph¶i thu ë ngêi mua
Cã TK333(3331): ThuÕ VAT ph¶i nép
Cã TK721 : Thu nhËp vÒ thanh lý
+TËp hîp chi phÝ thanh lý ( tù lµm hay thuª ngoµi)
Nî TK821 : Chi phÝ thanh lý
Nî TK133(1331): ThuÕ VAT ®Çu vµo (nÕu cã)
Cã TKliªn quan (111,112,331,334)
c,Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá
Trong trêng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®Ó ghi c¸c
bót to¸n cho phï hîp
Nî TK214 : Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Nî TK627(6273): TÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK641(6413): TÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng
Nî TK642(6423): TÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý DN
Nî TK142(1421): Gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu lín)
Cã TK211: Nguyªn gi¸ TSC§
NÕu TSC§ cßn míi, cha sö dông, kÕ to¸n ghi :
Nî TK153(1531): NÕu nhËp kho
Nî TK142(1421): NÕu ®em sö dông
Cã TK211: Nguyªn gi¸ TSC§
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
d,Gi¶m do gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§
Nh÷ng TSC§ göi ®i tham gia liªn doanh do kh«ng cßn thuéc quyÒn sö
dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp n÷a nªn ®îc coi nh khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mét
lÇn. PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp cßn l¹i cña TSC§ gãp vèn sÏ ®îc ghi
vµo bªn Nî hoÆc bªn Cã tµi kho¶n 412
Nî TK222: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh dµi h¹n
Nî TK128: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n
Nî TK214(2141): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî (hoÆc Cã) TK412 : phÇn chªnh lÖch
Cã TK211: Nguyªn gi¸ TSC§
e, Tr¶ l¹i TSC§ cho c¸c bªn tham gia liªn doanh
Khi tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§, ghi:
+Xo¸ sæ TSC§
Nî TK411(Chi tiÕt vèn liªn doanh) : Gi¸ trÞ cßn l¹i
Nî TK214(2141): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî (hoÆc Cã) TK412 : PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i theo sæ s¸ch víi
gi¸ ®¸nh l¹i khi giao tr¶ (nÕu cã)
Cã TK211 : Nguyªn gi¸ TSC§
+Thanh to¸n nèt sè vèn liªn doanh cßn l¹i:
Nî TK 411(chi tiÕt vèn liªn doanh)
Cã TKliªn quan (111,112,338): PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi
gi¸ trÞ cßn l¹i
g,ThiÕu ph¸t hiÖn qua kiÓm kª
C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª vµ quyÕt ®Þnh xö lý cña gi¸m ®èc doanh nghiÖp
(hoÆc cÊp cã thÈm quyÒn), kÕ to¸n ghi:
Nî TK214(2141): Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK1388,334 : Gi¸ trÞ c¸ nh©n ph¶i båi thêng
Nî TK1381: Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý
Nî TK411 : Ghi gi¶m vèn
Nî TK821 : TÝnh vµo chi phÝ bÊt thêng
Cã TK211 : Nguyªn gi¸ TSC§
2.2.H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ v« h×nh
2.2.1. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng TSC§ v« h×nh
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
*T¨ng TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, chuÈn bÞ kinh doanh: KÕ
to¸n ph¶i tËp hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thµnh lËp
doanh nghiÖp:
Nî TK241(2412): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ
Nî TK133(1331): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TKliªn quan (111,112,331,333..)
Khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ®Çu t, ghi t¨ng TSC§:
Nî TK213(2132)
Cã TK241
§ång thêi nÕu sö dông vèn chñ së h÷u, ghi :
Nî TK414,431,441
Cã TK411
*T¨ng TSC§ v« h×nh do bá tiÒn mua b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ, ®Æc nhîng, quyÒn sö dông ®Êt (thuª ®Êt)
+Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng thªm
Nî TK213(2131,2133,2138...) : Nguyªn gi¸
Nî TK133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK111,112,311,331.
+KÕt chuyÓn nguån vèn chñ së h÷u : T¬ng tù nh trªn
* T¨ng TSC§ v« h×nh do ®Çu t nghiªn cøu, ph¸t triÓn nh»m phôc vô lîi Ých
l©u dµi cña doanh nghiÖp:
+TËp hîp chi phÝ (chi tiÕt theo tõng dù ¸n)
Nî TK241(2412): Chi phÝ thùc tÕ
Nî TK133(1331): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TKliªn quan(111,112,331...)
+KÕt chuyÓn gi¸ trÞ ®Çu t, nghiªn cøu khi kÕt thóc qu¸ tr×nh nghiªn cøu:
Nî TK2133: NÕu ®îc c«ng nhËn ph¸t minh, s¸ng chÕ
Nî TK2134: NÕu coi lµ s¸ng kiÕn ¸p dông t¹i doanh nghiÖp
Nî TK627,631,642,1421: NÕu dù ¸n thÊt b¹i (ph©n bæ dÇn hoÆc ph©n bæ mét
lÇn)
Cã TK241(2412): KÕt chuyÓn chi phÝ
+KÕt chuyÓn nguån vèn: T¬ng tù nh trªn
* T¨ng TSC§ v« h×nh do ph¶i chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i :
Khi chi vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i, cÇn x¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè tiÒn ph¶i bá ra bëi
v× lîi thÕ th¬ng m¹i thêng g¾n víi TSC§ h÷u h×nh cô thÓ nh nhµ cöa, nhµ m¸y,
cöa hµng...C¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng thªm
Nî TK211: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh
Nî TK213(2135): Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh
Nî TK133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ
Cã TKliªn quan (111,112,331..)
+KÕt chuyÓn nguån vèn t¬ng øng :
Nî TK414,431,441
Cã TK411
* T¨ng do nhËn vèn gãp, vèn cæ phÇn b»ng TSC§ v« h×nh (ph¸t minh,
s¸ng chÕ, nh·n hiÖu...)
Nî TK213
Cã TK411
* C¸c trêng hîp t¨ng kh¸c (nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh, ®îc cÊp ph¸t,
biÕu tÆng)
Nî TK213: Nguyªn gi¸ t¨ng
Cã TK222: NhËn l¹i vèn gãp
Cã TK411: NhËn cÊp ph¸t, biÕu tÆng
2.1.2. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng gi¶m TSC§ h÷u h×nh
Gi¶m do nhîng b¸n vµ gi¶m do c¸c trêng hîp gi¶m kh¸c (gãp vèn liªn
doanh, tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh ..) : Ph¶n ¸nh t¬ng tù nh TSC§ h÷u h×nh
Ngoµi ra, khi trÝch ®ñ khÊu hao, ph¶i xo¸ sæ TSC§
Nî TK214(2143)
Cã TK213
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
S¬ ®å h¹ch to¸n :H¹ch to¸n tæng qu¸t t¨ng TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh
(¸p dông víi trêng hîp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)
111,112,341
Mua thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi)
211,213
*
331
Tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n
Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
1332
ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
411
NhËn cÊp ph¸t, tÆng thëng, liªn doanh
414,431,441
KÕt chuyÓn nguån vèn ®Çu t
111,112,341...
C¸c trêng hîp t¨ng kh¸c
(nhËn l¹i vèn gãp, ®¸nh gi¸ t¨ng)
(* ) : Nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng trong kú
S¬ ®å h¹ch to¸n: KÕ to¸n t¨ng TSC§ h÷u h×nh,v« h×nh
( ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp)
111,112,341
Mua thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi)
18
211,213
*
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
331
Tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n
Ph¶i tr¶ cho ngßi b¸n
411
NhËn cÊp ph¸t, tÆng thëng, liªn doanh
414,431,441
KÕt chuyÓn nguån vèn ®Çu t
111,112,341...
C¸c trêng hîp t¨ng kh¸c
(nhËn l¹i vèn gãp, ®¸nh gi¸ t¨ng)
(*) : Nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng trong kú
S¬ ®å h¹ch to¸n:KÕ to¸n gi¶m TSC§ h÷u h×nh, v« h×nh
211,213
*
Gi¸ trÞ hao mßn
Tr¶ l¹i vèn gãp LD,vèn cæ phÇn
vèn cÊp ph¸t
Mang TSC§ ra khái DN ®Ó
cÇm cè, thÕ chÊp
CÊp vèn KD cho cÊp díi
214
411
144
136 (1)
821
Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thanh lý, nhîng b¸n
111,112,153,131
721
Chi phÝ thanh lý
TN liªn quan ®Õn
nhîng b¸n
thanh lý,nhîng b¸n
811
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3331
Chi phÝ gãp vèn
liªn doanh
VAT ph¶i nép
TSC§ míi chuyÓn thµnh cc- dc
222,128
Gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh x¸c nhËn
412
Kho¶n chªnh lÖch gi÷a GTCL > gi¸ trÞ gãp vèn
627,641,642
TSC§ ®· sö dông cã gi¸ trÞ nhá
chuyÓn vµo chi phÝ trong kú
142(1)
TSC§ ®· sö dông cã gi¸ trÞ lín
cÇn ph©n bè dÇn vµo chi phÝ
138(1)
TSC§ ph¸t hiÖn thõa thiÕu
(* ) : Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m trong kú
3.KÕ to¸n tæng hîp TSC§ ®i thuª vµ cho thuª
3.1.KÕ to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh
Cã rÊt nhiÒu DN lùa chän ph¬ng ¸n thuª TSC§ h¬n lµ mua. B»ng c¸ch
thuª DN kh«ng ph¶i trÝch ngay ra mét kho¶n tiÒn lín ®Ó mua TSC§ t¹i thêi ®iÓm
®ã tuy nhiªn hîp ®ång thuª thêng ®ßi hái mét lo¹t c¸c kho¶n chi thùc hiÖn trong
suèt thêi gian thùc hiÖn hîp ®ång. Cã hîp ®ång thuª kh«ng mang l¹i cho bªn thuª
quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª lo¹i ho¹t ®éng nµy ®îc gäi lµ hîp ®ång thuª ho¹t ®éng
nhng cã hîp ®ång thuª l¹i cã b¶n chÊt lµ bªn thuª ®¶m b¶o tiÒn vay vÒ mua TSC§
nh÷ng hîp ®ång nµy ®îc gäi lµ hîp ®ång vèn, hîp ®ång tµi chÝnh.
Theo c¸c nguyªn t¾c cña héi ®ång tiªu chuÈn kÕ to¸n tµi chÝnh thuª nh÷ng
hîp ®ång nµo tho¶ m·n bÊt kú mét trong nh÷ng tiªu chuÈn sau sÏ lµ mét hîp
®ång tµi chÝnh :
+QuyÒn së h÷u TSC§ thuª ®îc chuyÓn qua bªn thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång
+Hîp ®ång thuª cho phÐp bªn thuª ®îc lùa chän mua TSC§ thuª víi gi¸
thÊp h¬n gi¸ trÞ TSC§ t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã hoÆc lóc kÕt thóc hîp ®ång.
+Thêi gian thuª ph¶i Ýt nhÊt b»ng 3/4 thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n ®i thuª
+Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n chi theo hîp ®ång Ýt nhÊt b»ng hoÆc lín h¬n
90% gi¸ trÞ tµi s¶n thuª.
20