Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Më ®Çu
X©y dùng mét c¸c ngµnh kinh tÕ hîp lý, hiÖu qu¶ cao lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng
®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo xu h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, phï hîp
víi yªu cÇu vµ b-íc ®i trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ mét
trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ®-êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc do §ai héi lÇn
thø VII, VIII vµ IX cña §¶ng ®Ò ra. Môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 ë n-íc ta cã c¬ cÊu
GDP theo ngµnh lµ: tû träng n«ng nghiÖp kho¶ng 20-21%, tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y
dùng kho¶ng 40-41%, tû träng c¸c ngµnh dÞch vô kho¶ng 41-42%. §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu
®Ò ra trªn ®©y, gãp phÇn thùc hiÖn chñ tr-¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n-íc trong thêi kú
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; mçi nhãm ngµnh ph¶i ®¹t tèc ®é t¨ng tr-ëng: n«ng nghiÖp
kho¶ng 4,3%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 10,8%, dÞch vô 6,2%; t¨ng tr-ëng GDP b×nh qu©n
7,5%. Trong nh÷ng n¨m qua c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, mang tÝnh tù ph¸t, ch-a
thËt sù chñ ®éng, cßn nhiÒu bÊp bªnh, rñi ro; hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thÊp dÉn ®Õn kh«ng ®¹t
®-îc kÕ ho¹ch t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®Ò ra. Nã lµ vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt hiÖn nay, ®ang lµ vÊn
®Ò trung t©m trong c¸c cuéc nghiªn cøu,th¶o luËn cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ.
Ngµy nay, thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c, ngµy cµng nhiÒu nh÷ng biÕn ®éng khã
l-êng, nhiÒu yÕi tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ò ¸n nghiªn cøu theo ph-¬ng
h-íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh mét c¸ch chñ ®éng, linh ho¹t phï hîp víi nh÷ng biÕn
®éng cña trong vµ ngoµi n-íc. §Ò ¸n nghiªn cøu "kÕ ho¹ch ho¸ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ thêi kú 2001-2005 ë ViÖt Nam vµ c¸c gi¶i
ph¸p thùc hiÖn".
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n GS.TS Vò ThÞ Ngäc Phïng, TS Ng« Th¾ng Lîi ®· nhiÖt
t×nh gióp ®ì em nghiªn cøu hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. mÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng trong qóa tr×nh
nghiªn cøu, nh-ng do tr×nh ®é, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ vµ thêi gian ng¾n ch-a nghiªn cøu
®-îc s©u s¾c vÊn ®Ò nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. Mong ®-îc sù
gãp ý cña c¸c thÇy, c¸c c« vµ b¹n bÌ ®Ó em cã thÓ hiÓu s©u s¾c h¬n vÊn ®Ò.
Hµ Néi, ngµy 30 th¸ng 11 n¨m 2001
-1-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ
sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
I.
C¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ
1.
Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ
Trong c¸c tµi liÖu kinh tÕ cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ.
C²c c²ch tiÕp cËn n¯y théng b¾t ®Çu tô kh²i niÖm “c¬ cÊu”. L¯ mèt ph³m trï triÕt hãc, kh²i
niÖm c¬ cÊu ®-îc sö dông ®Ó biÓu thÞ cÊu tróc bªn trong, tû lÖ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé
phËn hîp thµnh cña mét hÖ thèng. C¬ cÊu ®-îc biÓu hiÖn nh- lµ nh÷ng mèi quan hÖ liªn kÕt
h÷u c¬, c¸c yÕu tè kh¸c nhau cña mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh. C¬ cÊu lµ thuéc tÝnh cña mét hÖ
thèng. Do ®ã, khi nghiªn cøu c¬ cÊu ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm hÖ thèng.
§øng trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ lý thuyÕt hÖ thèng cã thÓ hiÓu: c¬ cÊu
kinh tÕ lµ mét tæng thÓ hîp thµnh bëi nhiÒu yÕu tè kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, gi÷a
chóng cã nh÷ng mèi liªn hÖ h÷u c¬, nh÷ng t-¬ng t¸c qua l¹i c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng,
trong nh÷ng kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cô thÓ, chóng vËn ®éng h-íng vµo
nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. Theo quan ®iÓm nµy, c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ
nÒn t¶ng cña c¬ cÊu x· héi vµ chÕ ®é x· héi.
Mét c¸ch tiÕp cËn kh¸c th× cho r»ng: c¬ cÊu kinh tÕ hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ lµ mét
tæng thÓ hÖ thèng kinh tÕ bao gåm nhiÒu yÕu tè cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong nh÷ng
kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh, ®-îc
thÓ hiÖn c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh lÉn ®Þnh l-îng, c¶ vÒ sè l-îng lÉn chÊt l-îng, phï hîp víi
môc tiªu ®-îc x¸c ®Þnh cña nÒn kinh tÕ.
Nh×n chung c¸c c¸ch tiÕp cËn trªn ®· ph¶n ¸nh ®-îc mÆt b¶n chÊt chñ yÕu cña c¬
cÊu kinh tÕ. §ã lµ c¸c vÊn ®Ò:
- Tæng thÓ c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè c©ó thµnh hÖ thèng kinh tÕ cña mét quèc gia.
- Sè l-îng vµ tû träng c¸c nhãm ngµnh vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng kinh tÕ
trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc.
- C¸c mèi quan hÖ t-¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè...h-íng vµo c¸c
môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. C¬ cÊu kinh tÕ cßn lµ mét ph¹m trï trõu t-îng; muèn n¾m v÷ng b¶n chÊt
cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ thùc thi c¸c gi¶i ph¸p nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ cÇn xem xÐt tõng lo¹i c¬ cÊu cô thÓ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
2.
Ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ
2.1. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
Trong bµI viÕt chó träng nghiªn cøu c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.
C¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ngµnh h×nh thµnh lªn nÒn kinh tÕ
vµ c¸c mèi quan hÖ t-¬ng ®èi æn ®Þnh gi÷a chóng.
-2-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸:
- Lo¹i chØ tiªu dÞnh l-îng thø nhÊt:tû träng c¸c ngµnh so víi tæng thÓ c¸c ngµnh cña
nÒn kinh tÕ.
- ChØ tiªu ®Þnh l-îng thø hai:Cã thÓ m« t¶ ®-îc phÇn nµo mèi quan hÖ t¸c ®éng qua
l¹i gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, ®ã lµ c¸c hÖ sè trong b¶ng can ®èi liªn ngµnh (cña hÖ MPS)
hay b¶ng Vµo- Ra (I/O)(cña hÖ SNA).
C¬ cÊu ngµnh ph¶n ¸nh phÇn nµo tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi chung cña nÒn
kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Thay ®æi m¹nh mÏ c¬ cÊu ngµnh lµ
nÐt ®Æc tr-ng cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Khi ph©n tÝch c¬ cÊu ngµnh cña mét quèc gia
ng-êi ta th-êng ph©n tÝch theo 3 nhãm ngµnh (khu vùc):
+ Nhãm ngµnh n«ng nghiÖp: bao gåm c¸c ngµnh n«ng, l©m, ng- nghiÖp.
+ Nhãm ngµnh c«ng nghiÖp:bao gåm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng.
+ Nhãm ngµnh dÞch vô: bao gåm c¸c ngµnh th-¬ng m¹i, b-u ®iÖn, du lÞch...
Trong c«ng nghiÖp cÇn chò ý ®Õn c²c hÖ sç liªn hÖ phÝa “thîng nguän” v¯ c²c hÖ
sç liªn hÖ phÝa “h³ nguän”.
* C²c ng¯nh c«ng nghiÖp “thîng nguän”:l¯ nh÷ng ng¯nh c«ng nghiÖp t³o nguyªn
liÖu vµ s¶n phÈm trung gian, ®ßi hái vèn ®Çu t- cao vµ c«ng nghÖ c¬ b¶n, c«ng nghÖ cao.
* C²c ng¯nh c«ng nghiÖp “h³ nguän”:l¯ nh÷ng ng¯nh c«ng nghiÖp s°n xuÊt ra s°n
phÈm cuèi cïng cho tiªu dïng, th-êng ®ßi hái vèn ®Çu t- Ýt, sö dông nhiÒu lao ®éng, cã
thÓ cã quy m« s¶n xuÊt võa vµ nhá.
Nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp th-îng nguån vµ h¹ nguån nªu trªn cã mèi quan hÖ däc
rÊt chÆt chÏ. Trong mét chuyªn ngµnh nhÊt ®Þnh cã thÓ cã mét h×nh thøc tæ chøc khÐp kÝn
tõ c«ng nghiÖp th-îng nguån ®Õn h¹ nguån cña mét quèc gia hay theo sù ph©n c«ng lao
®éng quèc tÕ (theo th-¬ng m¹i hay hîp ®ång gia c«ng) gi÷a c¸c quèc gia.
2.2. C¬ cÊu l·nh thæ
NÕu c¬ cÊu kinh tÕ h×nh thµnh tõ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸
s¶n suÊt th× c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ l¹i ®-îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ viÖc bè trÝ s¶n xuÊt
theo kh«ng gian ®Þa lý.
C¬ cÊu l·nh thæ vµ c¬ cÊu ®Þa lý thùc chÊt lµ hai mÆt cña mét thÓ thèng nhÊt vµ ®Òu
lµ sù biÓu hiÖn cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. C¬ cÊu l·nh thæ h×nh thµnh g¾n liÒn víi
c¬ cÊu ngµnh vµ thèng nh¸t trong vïng kinh tÕ. Trong c¬ cÊu l·nh thæ, cã sù biÓu hiÖn cña
c¬ cÊu ngµnh trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña kh«ng gian l·nh thæ. Xu h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ
l·nh thæ th-êng lµ ph¸t triÓn nhiÒu mÆt, tæng hîp, cã -u tiªn mét vµi ngµnh vµ g¾n liÒn sù
h×nh thµnh ph©n bæ d©n c- phï hùp víi c¸c ®IÒu kiÖn, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña
l·nh thæ. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu l·nh thæ ph¶i ®¶m b¶o sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓ cã
hiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo l·nh thæ vµ trªn ph¹m vi c¶
n-íc, phï hîp víi ®Æc ®IÓm tù nhiªn ngµnh kinh tÕ x· héi, phong tôc tËp qu¸ngµnh truyÒn
thèng cña mçi vïng, nh»m khai th¸c triÖt ®Ó thÕ m¹nh cña vïng ®ã.
2.3. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ
NÕu nh- ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu
l·nh thæ, th× chÕ ®é së h÷u lµ c¬ së h×nh thµnh c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. Mét c¬ cÊu
thµnh phÇn kinh tÕ hîp lý ph¸I dùa trªn c¬ së hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ víi chÕ ®é së h÷u
cã kh¶ n¨ng thóc ®Èy sù phats triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, thóc ®Êy ph©n c«ng lao ®éng
x· héi...Theo nghÜa ®ã, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¬
-3-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cÊu ngµnh kinh tÕ vµ c¬ cÊu l·nh thæ. Sù t¸c ®éng ®ã lµ mét biÓu hiÖn sinh ®éng cña mèi
quan hÖ gi÷a c¸c lo¹I c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ.
Ba bé phËn c¬ b¶n hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ lµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh
phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu l·nh thæ cã quan hÖ chÆt chÔ víi nhau. Trong ®ã c¬ cÊu ngµnh kinh
tÕ cã vai trß quan träng h¬n c¶. C¬ cÊu ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ chØ cã thÓ ®-îc
chuyÓn dÞch ®óng ®¾n trªn ph¹m vi kh«ng gian l·nh thæ vµ trªn ph¹m vi c¶ n-íc. MÆt
kh¸c, viÖc ph©n bè kh«ng gian l·nh thæ mét c¸ch hîp lý cã ý nghÜa quan träng thóc ®Èy
ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ thµnh phÇn kinh tÕ trªn l·nh thæ.
II.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
1.
Kh¸i niÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
Kh¸i niÖm: Sù thay ®æi cña c¬ cÊu kinh tÕ tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c cho
phï hîp víi m«i tr-êng ph¸t triÓn ®-îc coi lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
* Kh¸i niÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ tõ d¹ng
nµy sang d¹ng kh¸c phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù
ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ c¸c nhu cÇu vÒ kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n-íc.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®em tÝnh kh¸ch quan th«ng qua th«ng qua nh÷ng nhËn thøc chñ
quan cña con ng-êi, trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®· h×nh thµnh c¸c kh¸i niÖm:
- §iÒu chØnh c¬ cÊu:§ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu trªn c¬ së thay ®æi mét sè
mÆt, mét sè yÐu tè c¬ cÊu, lµm cho nã thÝch øng víi ®iÒu kiÖn kh¸ch quan tõng thêi kú
kh«ng t¹o ra sù thay ®æi ®ét biÕn, tøc thêi.
- C¶I tæ c¬ cÊu:§ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu trªn c¬ së thay ®æi mét sè
mÆt b¶n chÊt so víi thùc tr¹ng c¬ cÊu ban ®Çu, nhanh chãng t¹o ra sù ®ét biÕn.
C¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ nãi riªng lu«n thay ®æi theo tõng
thêi kú ph¸t triÓn bëi c¸c yÕu tè hîp thµnh. §ã lµ sù thay ®æi vÒ sè l-îng c¸c ngµnh hoÆc
sù thay ®æi tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh do sù xuÊt hiÖn hoÆc sù biÕn mÊt cña mét sè ngµnh vµ vµ
sù t¨ng tr-ëng gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh lµ kh«ng ®ång ®Òu. §©y kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ
sù thay ®æi vÞ trÝ, mµ cßn lµ sù biÕn ®æi c¶ vÒ l-îng vµ chÊt trong néi bé c¬ cÊu. ViÖc
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ph¶i dùa trªn c¬ së mét c¬ cÊu hiÖn cã, do ®ã néi dung cña
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lµ c¶I t¹o c¬ cÊu cò l¹c hËu hoÆc ch-a phï hîp ®Ó x©y dùng c¬ cÊu
míi tiªn tiÕn, hoµn thhiÖn vµ bæ sung c¬ cÊu cò nh»m biÕn c¬ cÊu cò thµnh c¬ cÊu míi
hiÖn ®¹i vµ phï hîp h¬n.
2.
Sù cÇn thiÕt chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ lu«n lu«n biÕn ®æi cïng víi qóa tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ. Mçi thêi kú, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ c¸c ngµnh kinh tÕ t¨ng tr-ëng víi tèc ®é kh¸c
nhau dÉn ®Õn c¬ cÊu ngµnh thay ®æi. C¸c ®iÒu kiÖn nµy võa cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc
võa cã tiªu cùc ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ. V× vËy, cÇn chñ ®éng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh
ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi vµ h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n do ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i ®Æt ra ®Ó thóc
®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng lµ vÊn ®Ò dÆt ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia ë tÊt
c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn.
-4-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3.
Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
3.1. Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc
a. Quy luËt tiªu thô s¶n phÈm cña E.Engel
Ngay tõ ®Çu thÕ kû 19, nhµ kinh tÕ häc ng-êi §øc E.Engel ®· nhËn thÊy r»ng khi
thu nhËp cña gia ®×nh t¨ng lªn th× tû lÖ chi tiªu cña hä cho l-¬ng thùc, thùc phÈm gi¶m ®i.
Do chøc n¨ng chÝnh cña khu vùc n«ng nghiÖp lµ s¶n xuÊt l-¬ng thùc, thùc phÈm nªn cã
thÓ suy ra lµ tû täng n«ng nghiÖp trong toµn bé nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m ®i khi thu nhËp t¨ng
lªn.
Quy luËt cña E.Engel ®-îc ph¸t hiÖn cho tiªu dïng l-¬ng thùc, thùc phÈm nh-ng nã
cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®Þnh h-íng cho viÖc nghiªn cøu tiªu dïng c¸c lo¹i s¶n
phÈm kh¸c. C¸c nhµ kinh tÕ häc gäi l-¬ng thùc, thùc phÈm lµ c¸c s¶n phÈm thiÕt yÕu,
hµng c«ng nghiÖp lµ s¶n phÈm tiªu dïng l©u bÒn, vµ viÖc cung cÊp dÞch vô lµ sù tiªu dïng
cao cÊp. Qua qóa tr×nh nghiªn cøu, hä ph¸t hiÖn ra xu h-íng chung lµ khi thu nhËp t¨ng
lªn th× tû lÖ chi tiªu cho hµng tiªu dïng l©u bÒn t¨ng phï hîp víi t¨ng thu nhËp, cßn chi
tiªu cho tiªu dïng cao cÊp t¨ngnhanh h¬n tèc ®é t¨ng thu nhËp.
Nh- vËy, quy luËt tiªu thô s¶n phÈm cña E.Engel ®· lµm râ tÝnh xu h-íng cña viÖc
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qóa tr×nh ph¸t triÓn.
b. Quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña A.Fisher
N¨m 1935, trong cuçn “C²c quan hÖ kinh tÕ cða tiÕn bè kü thuËt”, A. Fisher ®± giíi
thiÖu kh¸I niÖm viÖc lµm ë khu vùc thø nhÊt, thø hai, thø ba. A. Fisher quan s¸t thÊy r»ng,
c¸c n-íc cã thÓ ph©n theo tû lÖ ph©n phèi tæng lao ®éng cña tõng n-íc vµo ba khu vùc.
Khu vùc thø nhÊt bao gåm s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ theo mét sè quan ®iÓm
cßn bao gåm c¶ khai th¸c má. Khu vùc thø hai bao gåm c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ x©y
dùng. Khu vùc thø ba gåm cã vËn t¶i, th«ng tin, th-¬ng nghiÖp, dÞch vô nhµ n-íc, dÞch vô
t- nh©n. Theo A.Fisher, tiÕn bé kü thuËt ®· cã t¸c ®éng ®Õn sù ph©n bè lao ®éng vµo ba
khu vùc nµy. Trong qóa tr×nh ph¸t triÓn, viÖc t¨ng c-êng sö dông m¸y mãc vµ c¸c ph-¬ng
thøc canh t¸c míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. KÕt qu¶ lµ,
®Ó b¶o ®¶m l-îng l-¬ng thùc, thùc phÈm cÇn thiÕt cho x· héi th× kh«ng cÇn ®Õn l-îng lao
®éng nh- cò vµ do vËy, tû lÖ cña lùc l-îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp gi¶m. Dùa vµo sè
liÖu thèng kª thu thËp ®-îc, A. Fisher cho r»ng tû lÖ gi¶m nµy cã thÓ gi¶m tõ 80% ®èi víi
c¸c ngµnh chËm ph¸t triÓn nhÊt xuãng 11-12 % ë c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ
trong ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã thÓ xuèng tíi 5%. Ng-îc l¹i, tû lÖ lao ®éng ®-îc thu hót vµo
khu vùc thø hai vµ khu vùc thø ba ngµy cµng t¨ng do tÝnh co gi·n vÒ nhu cÇu s¶n phÈm
cña hai khu vùc nµy vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ h¬n cña viÑc ¸p dông tiÕn bé kü thuËt, ®Æc biÖt
lµ ®èi víi khu vùc thø ba.
c. Vai trß cña khoa häc vai trß nghÖ trong thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu
Khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qóa tr×nh chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ, nhÊt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn tõ
nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng
nghÖ kh«ng chØ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh mµ cßn lµm ph©n c«ng lao
®éng x· héi trë nªn s©u s¾c vµ ®-a ®Õn sù ph©n chia c¸c ngµnh thµnh nhiÒu ngµnh nhá
h¬n, xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ míi, tõ ®ã lµm thay ®æi c¬ cÊu, vÞ trÝ
gi÷a c¸c ngµnh, hay thóc ®Èy c¸c ngµnh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng:
-5-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+ C¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp)®Òu t¨ng lªn vÒ s¶n l-îng
tuyÖt ®èi, nh-ng vÒ tû träng trong GDP so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt phi vËt chÊt (dÞch vô)
l¹i gi¶m t-¬ng ®èi.
+ C¬ cÊu kinh tÕ trong, néi bé mçi ngµnh còng biÕn ®æi theo h-íng ngµy cµng t¨ng
m¹nh quy m« s¶n xuÊt ë c¸c ngµnh cã hµm l-îng kü thuËt, c«ng nghÖ cao.
d. Xu thÕ kinh tÕ thÕ giíi
* Xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c
Nh×n tæng qu¸t, cã thÓ dù b¸o xu thÕ hoµ b×nh hîp t¸c ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ khu
vùc tiÕp tôc gia t¨ng ®i ®«i víi nh÷ng cä s¸t ®Êu tranh, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, cã
thÓ cã nh÷ng bïng næ khã l-êng. C¸c n-íc lín, c¸c trung t©m ph¸t triÓn lín ®ang vµ sÏ
gi»ng co, tranh giµnh ¶nh h-ëng, lÊn ¸t kinh tÕ ®èi víi c¸c n-íc kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh
®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña lùc l-îng s¶n xuÊt còng nh- kinh tÕ nãi chung cña thÕ
giíi ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi hîp t¸c, héi nhËp ®Ó khai th¸c c¸c nguån lùc quèc tÕ phôc vô
cho nhu cÇu ph¸t triÓn quèc gia. Mçi n-íc víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau ®Òu t×m thÊy
lîi thÕ cña m×nh qua c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ cã thÓ tham gia opj t¸c ph¸t triÓn d-ãi
nhiÒu h×nh thøc.
* T¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ
Trong thÕ kû XXI, víi dù b¸o c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ cã nh÷ng nh¶y
vät khã l-êng, yªu cÇu míi vµ còng lµ kh¶ n¨ng míi trong ®iÒu kiÖn nh©n lo¹i ®ang bøoc
vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ph¶i
triÓn khai theo t- duy míi, phï hîp víi giai ®o¹n míi. ViÖt Nam cã nh÷ng líi thÕ so s¸nh
vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ dåi dµo vÒ nguån nh©n lùc, nÕu ®-îc ph¸t huy sÏ lµ nh©n tè
tÝch cùc ®Ó tiÕp nhËn khoa häc vµ c«ng nghÖ g©y dùng n¨ng lùc néi sinh.
* Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸
Lµ xu thÕ kh¸c quan ngµy cµng t¸c ®éng m¹nh, thËm chÝ chi phèi ph¸t triÓn kinh tÕ
cña c¸c n-íc. Trong bèi c¶nh ®ã, chóng ta cÇn thÊy hÕt mÆt tÝch cùc, thuËn lîi, c¶ mÆt
tiªu cùc, khã kh¨ngµnh th¸ch thøc vµ cã chiÕn l-îc thÝch øng vµ lîi dông qóa tr×nh nµy cã
hiÖu qu¶ nhÊt.
Dßng vèn §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi(FDI) ®Õn c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn: Tõ nh÷ng
n¨m ®Çu cña th¹p kû 90, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c dßng vèn
FDI ®Õn víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. Nguån vèn nµy t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m,
tuy cã suy gi¶m do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ n¨m 97.
Dßng vèn hç trî chÝnh thøc víi c¸c ®iÒu kiÖn -u ®·i (ODA) ®Õn c¸c n-íc ®ang ph¸t
triÓn cã xu h-íng gi¶m dÇn.
Quèc tÕ ho¸ th-¬ng m¹i, vèn vµ s¶n xuÊt. Bèn m-¬i n¨m qua kim ng¹ch th-¬ng m¹i
hµng ho¸ cña toµn thÕ giíi ®· t¨ng 6%/n¨m trong khi ®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ t¨ng
3,7%. Møc ®é më cöa cña c¸c n-íc t¨ng. Sau th-¬ng m¹i vèn ®Çu t- còng ®· nhanh
chãng ®-îc quèc tÕ ho¸. C¹nh tranh th-¬ng m¹i vµ thu hót ®Çu t- trªn thÕ giíi diÔn ra
ngµy cµng m¹nh mÏ.
3.2. C¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn
Víi t- c¸c lµ lo¹I lý thuyÕt chñ yÕu nghiªn cøu c¸c con ®-êng hay c¸c m« h×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ cña c¸c n-íc ch¹m ph¸t triÓn hiÖn ®ang nç lùc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸,
c¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Òu bµn tíi mét trong nh÷ng néi dung c¬
b¶n nhÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh. Song, do b¶n th©n thÕ giíi
-6-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chËm ph¸t triÓn bao gåm nhiÒu quèc gia víi c¸c ®Æc ®IÓm ®Æc thï kh¸c nhau, do xuÊt
ph¸t tõ c¸c quan ®iÓm vµ c¸c gãc ®é nghiªn cøu kh¸c nhau nªn c¸ch gi¶I quyÕt vÊn ®Ò
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c lo¹I lý thuyÕt ph¸t
triÓn còng rÊt kh¸c nhau. Cã thÓ thÊy ®IÒu nµy qua mét sè lý thuyÕt ph¸t triÓn chñ yÕu
sau.
a. Lý thuyÕt ph©n kú ph¸t triÓn kinh tÕ
T- t-ëng c¬ b¶n cña ng-êi chñ x-ëng lý thuyÕt nµy Walt Rostow cho r»ng, qóa
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña bÊt kú quèc gia nµo còng ®Òu tr¶I qua 5 giai ®o¹n tuÇn tù nhsau:
1/ X· héi truyÒn thèng: Víi ®Æc tr-ng lµ n«ng nghiÖp gi÷ vai trß thèng trÞ trong ®êi
sèng kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ x· héi kÐm linh ho¹t.
2/ Giai ®o¹n chuÈn bÞ cÊt c¸nh: Víi nh÷ng thay ®æi quan träng lµ trong x· héi ®·
xuÊt hiÖn tÇng líp chñ xÝ nghiÖp cã kh¶ n¨ng ®æi míi, kÕt cÊu h¹ tÇng s¶n xuÊt, nhÊt lµ
giao th«ng ®· ph¸t triÓn. B¾t ®Çu h×nh thµnh nh÷ng khu vùc ®Çu tÇu cã t¸c ®éng l«I kÐo
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
3/ Giai ®o¹n cÊt c¸nh: víi nh÷ng dÊu hiÖu quan träng nh- tû lÖ ®Çu t- so víi thu
nhËp quèc d©n ®¹t møc 10%, xuÊt hiÖn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng
tr-ëng cao, cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong thÓ chÕ x· hoäi, thuËn lîi cho sù ph¸t
triÓn cña khu vùc s¶n xuÊt hiÖn ®ai vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
4/ Giai ®o¹n chuyÓn tíi sù chÝn muåi kinh tÕ lµ giai ®o¹n mµ tû lÖ ®Çu t- trªn thu
nhËp quèc d©n ®¹t møc cao(tõ 10-20%) vµ xuÊt hiÖn nhiÒu cùc t¨ng tr-ëng míi.
5/ Kû nguyªn tiªu dïng hµng lo¹t:lµ giai ®o¹n kinh tÕ ph¸t triÓn cao, s¶n xuÊt ®a
d¹ng ho¸, thÞ tr-êng linh ho¹t vµ cã hiÖn t-îng suy gi¶m nhÞp ®é t¨ng tr-ëng.
Theo lý thuyÕt ph©n kú ph¸t triÓn nµy hÇu hÕt c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®ang tiÕn
hµnhc«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay n»m ë giai ®o¹n 2vµ 3, tuú theo møc ®é ph¸t triÓn cña tõng
n-íc. NgoµI nh÷ng dÊu hiÖu kinh tÕ - x· héi kh¸c, vÒ mÆt c¬ cÊu,ph¶i b¾t ®Çu h×nh thµnh
mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã kh¶ n¨ng l«i kÐo toµn bé nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng.
§ång thêi, cïng víi sù chuyÓn tiÕp tõ giai ®o¹n 2 sang 3 lµ sù thay ®æi cña nh÷ng lÜnh
vùc ®ãng vai trß ®Çu tµu. NghÜa lµ trong chÝnh s¸ch c¬ cÊu cÇn xÐt ®Õn trËt tù -u tiªn ph¸t
triÓn nh÷ng lÜnh vùc cã thÓ ®¶m tr¸ch vai trß ®ã qua mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ.
Do tiÕp cËn vÊn ®Ò gãc ®é kh¸i qu¸t lÞch sö cña nhiÒu n-íc, lý thuyÕt ph©n kú ph¸t
triÓn kinh tÕ kh«ng m« t¶ s©u nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc thï cña tõng n-íc hay tõng nhãm
n-íc, song nh÷ng nhËn xÐt kh¸i qu¸t chung Êy cã thÓ xem nh- nh÷ng gîi ý rÊt cã ý nghÜa
®èi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña tõng n-íc ®ang ph¸t
triÓn hiÖn nay.
b. Lý thuyÕt nhÞ nguyªn
Lý thuyÕt nhÞ nguyªn do A. Lewis (gi¶i th-ëng Nobel n¨m 1979) khëi x-íng, tiÕp
cËn vÊn ®Ò tõ ®êi sèng kinh tÕ cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. ¤ng ®· cã nh÷ng kiÕn gi¶i
kh¸ cô thÓ vÒ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong thêi kú c«ng nghiÖp h¸o hiÖn
nay. Lý thuyÕt nhÞ nguyªn cho r»ng ë c¸c nÒn kinh tÕ nµy cã hai khu vùc kinh tÕ song
song tån t¹i: khu vùc kinh tÕ truyÒn thèng, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ khu vùc
kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, du nhËp tõ bªn ngoµi. Khu vùc truyÒn thèng cã ®Æc ®IÓm lµ
tr× trÖ, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp vµ d- thõa lao ®éng. V× thÕ, cã thÓ chuyÓn mét phÇn lao
®éng tõ khu vùc nµy sang khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹I mµ kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn s¶n
l-îng n«ng nghiÖp. Do cã n¨ng suÊt cao nªn khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹I cã thÓ tù tÝch
-7-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
luü ®Ó më réng s¶n xuÊt mét c¸ch ®éc lËp mµ kh«ng phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn
chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
KÕt luËn ®-¬ng nhiªn rót ra tõ nh÷ng nhËn ®Þnh nµy lµ ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh
tÕ cña nh÷ng n-íc chËm ph¸t triÓn, cÇn ph¶i b»ng mäi c¸ch më réng khu vùc s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cµng nhanh cµng tèt mµ kh«ng cÇn quan t©m tíi khu vùc n«ng
nghiÖp truyÒn thèng. Sù gia t¨ng cña khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i tù nã sÏ rót dÇn lao
®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp sang vµ biÕn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp x· héi tõ tr¹ng thaÝ
nhÞ nguyªn thµnh mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
Ph¶I nãi r¨ng nh÷ng kÕt luËn cña lý thuyÕt nhÞ nguyªn ®· g©y ®-îc Ên t-îng m¹nh
mÏ ®èi víi c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn ®ang mong muèn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸. Trªn thùc tÕ, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ vµ c¬ cÊu kinh tÕ ë nhiÒu quèc gia
chËm ph¸t triÓn tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II ®Õn thêi gian gÇn ®©y ®· Ýt nhiÒu
chÞu ¶nh h-ëng cña lý thuyÕt nµy.
Lý thuyÕt kinh tÕ nhÞ nguyªn cßn ®-îc nhiÒu nhµ kinh tÕ(J. Fei, G.RanÝ, Haris,
Todaro,...)tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch. LuËn ®IÓm ph¸t triÓn cña hä lµ kh¶ n¨ng ph¸t
triÓnvµ thu n¹p lao ®éng cña khu vùc c«ng nghiÖp hiÑen ®¹i. Khu vùc nµy cã nhiÒu kh¶
n¨ng lùa chän kü thuËt, trong ®ã cã nh÷ng lo¹I kü thuËt cã hÖ sè sö dông lao ®éng cao,
nªn vÒ nguyªn t¾c, cã thÓ thu hót ®-îc lao ®éng d- thõa tõ khu vùc n«ng nghiÖp truyÒn
thèng. Nh-ng viÖc di chuyÓn lao ®éng ®-îc gi¶ ®Þnh lµ do sù chªnh lÑch vÒ møc thu nhËp
cña lao ®éng tõ hai khu vùc kinh tÕ trªn quyÕt ®Þnh. Cã nghÜa lµ, khu vùc c«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i chØ cã thÓ thu hót lao ®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp trong tr-êng hîp ®ang cã n¹n
nh©n m·n khi nã cã møc l-¬ng cao h¬n møc thu nhËp khi hä cßn ë n«ng th«n. Nh-ng kh¶
n¨ng duy tr× sù chªnh lÖch nµy sÏ c¹n dÇn cho ®Õn khi nguån lao ®éng d- thõa ë n«ng
th«n kh«ng cßn n÷a. §Õn lóc ®ã, viÖc tiÕp tôc di chuyÓn lao ®éng tõ n«ng nghiÖp sang
c«ng nghiÖp sÏ lµm cho s¶n l-îng n«ng nghiÖp gi¶m ®i, khiÕn cho gi¸ c¶ hµnh ho¸ n«ng
phÈm tiªu dïng t¨ng lªn, kÐo theo møc t¨ng l-¬ng t-¬ng øng trong khu vùc s¶n xu¸t c«ng
nghiÖp. ChÝnh sù t¨ng l-¬ng cña khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp sÏ®Æt ra giíi h¹n vÒ møc
cÇu t¨ng thªm vÒ lao ®éng cña b¶n th©n nã. Nh- vËy mÆc dï vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ
khu vùc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cã thÓ cã kh¶ n¨ng thu dông kh«ng h¹n chÕ nh©n lùc,
nh-ng vÒ mÆt thu nhËp vµ ®é co d·n cung cÇu nh©n lùc cña hai khu vùc th× søc thu n¹p lao
®éng tõ khu vùc n«ng nghiÖp cña c«ng nghiÖp lµ cã h¹n.
Mét h-íng ph¸t triÓn kh¸c dùa trªn lý thuyÕt nhÞ nguyªn lµ ph©n tÝch kh¶ n¨ng di
chuyÓn lao ®éng tõ n«ng th«n ra khu vùc c«ng nghiÖp- thµnh thÞ. Qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn
lao ®èng chØ tr«i ch°y khi “ tång cung” vÒ lao ®èng tô n«ng nghiÖp phï hîp víi “tång
cÇu” ê khu vùc c«ng nghiÖp. Sù di chuyÓn n¯y kh«ng chØ phó thuèc v¯o sù chªnh lÖch thu
nhËp mµ cßn phô thuéc vµo s¸c xuÊt t×m ®-îc viÖc lµm ®èi víi nh÷ng ng-êi lao ®éng
n«ng nghiÖp. Khi ®a thªm yÕu tç “ s²c xuÊt t×m ®îc viÖc l¯m” v¯o ph©n tÝch, ng-êi ta
thÊy xuÊt hiÖn c¸c t×nh huèng lµm yÕu ®i kh¶ n¨ng di chuyÓn lao ®éng gi÷a hai khu vùc
nh- sau:
- Sù n¨ng ®éng cña b¶n th©n khu vùc c«ng nghiÖp:VÒ mÆt nµy, so víi nÒn c«ng
nghiÖp ê c²c níc ph²t triÓn, khu vùc gãi l¯ ” c«ng nghiÖp hiÖn ®³ “ ê c²c níc chËm
ph¸t triÓn yÕu kÐm h¬n rÊt nhiÒu. V× vËy, ®Ó võa cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi nÒn c«ng
nghiÖp n-íc ngoµi kh¸c, võa lµm ®Çu tµu l«i kÐo sù t¨ng tr-ëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ
th× khu vùc c«ng nghiÖp ph¶I h-íng tíi nh÷ng ngµnh kü thuËt cao. Nh-ng nh÷ng ngµnh
nµy cÇn t¨ng hµm l-îng vèn ®Çu t- h¬n lµ t¨ng hµm l-îng lao ®éng. V× thÕ, khu vùc
“c«ng nghiÖp hiÖn ®³I” ê c²c níc chËm ph²t triÓn cñng câ nguy c¬ gÆp ph°i vÊn ®Ò d
thõa lao ®éng chø kh«ng riªng g× khu vùc n«ng nghiÖp.
-8-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ kü thuËt cña ng-êi lao ®éng n«ng nghiÖp khi chuyÓn
sang lÜnh vùc c«ng nghiÖp. VÒ mÆt nµy, mét thùc tÕ lµ lao ®éng n«ng th«n cã tr×nh ®é häc
vÊn thÊp h¬n nhiÒu so víi lao ®éng thµnh thÞ, thËm chÝ ch-a quen víi m«i tr-êng lao ®éng
c«ng nghiÖp. ViÖc ®µo t¹o lao ®éng c«ng nghiÖp kü n¨ng cao ch¼ng nh÷ng ®ßi hái nhiÒu
thêi gian mµ ph¶i cã ®Çu t- lín, ®Õn møc ng-êi ta xem nh- mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®Çu
t- quan träng nhÊt ®èi víi mét nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng ph©n tÝch trªn, ng-êi ta thÊy r»ng
x¸c suÊt t×m ®-îc viÖc lµm míi ë khu vùc c«ng nghiÖp ®èi víi ng-êi n«ng d©n rêi bá
ruéng ®ång lµ cã giíi h¹n.
Tãm l¹i, khi ph©n tÝch sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña hai lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt
chÊt quan träng nhÊt cña c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸,
c¸c lý thuyÕt nhÞ nguyªn ®· ®i tõ chç cho r»ng chØ cÇn tËp trung vµo ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp mµ kh«ng chó ý tíi n«ng nghiÖp ®Õn chç chØ ra nh÷ng giíi h¹n cña chóng vµ v×
thÕ, cÇn quan t©m thÝch ®¸ng tíi n«ng nghiÖp trong qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
nµy
c. Lý thuyÕt ph¸t triÓn c©n ®èi liªn ngµnh
Nh÷ng ng-êi ñng hé quan ®iÓm nµy nh- R. Nurkse, P.Rosenstein-Rodan..., cho r»ng
®Ó nhanh chãng c«ng nghiÖp ho¸, cÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn ®ång ®Òu ë tÊt c¶ mäi ngµnh
kinh tÕ quèc d©n. Hä chñ yÕu dùa trªn nh÷ng luËn cø sau:
- Trong qóa tr×nh ph¸t triÓn, tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ liªn quan mËt thiÕt víi nhau
trong chhu tr×nh “®Çu ra” cða ng¯nh n¯y l¯ “®Çu v¯o” cña ngµnh kia. V× thÕ sù ph¸t triÓn
®ång ®Òu vµ c©n ®èi chÝnh lµ ®ßi hái sù c©n b»ng cung cÇu trong s¶n xuÊt.
- Sù ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nh- v¹y gióp tr¸nh ®-îc ¶nh h-ëng tiªu cùc
cña nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr-êng thÕ giíi vµ h¹n chÕ møc ®é phô thuéc vµo c¸c nÒn
kinh tÕ kh¸c, tiÕt kiÖm nguån ngo¹i tÖ vèn rÊt khan hiÕm vµ thiÕu hôt.
- Mét nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ cÊu c©n ®èi hoµn chØnh nh- vËy chÝnh lµ nÒn t¶ng
v÷ng ch¾c ®¶m b¶o sù ®éc lËp chÝnh trÞ cña c¸c n-íc thuéc thÕ giíi thø ba chèng l¹i chñ
nghÜa thùc d©n.
Lý cuèicïng tá ra rÊt hÊp dÉn ®èi víi nhiÒu quèc gia chËm ph¸t triÓn míi giµnh
®-îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ nh÷ng n¨m sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai. V× thÕ, m« h×nh
ph¸t triÓn theo c¬ cÊu c©n ®èi khÐp kÝn-m« h×nh c«ng nghiÖp ho² “híng nèi” hay thay
thÕ “nhËp khÈu” ®± trê th¯nh tr¯o lu phå biÕn théi kú ®â.
Tuy nhiªn, thùc tÕ ®· dÇn dÇn cho thÊy nh÷ng yÕu ®IÓm rÊt lín cña m« h×nh lý
thuyÕt nµy. ë ®©y cã hai vÊn ®Ò cÇn ®Æc biÖt cÇn ®-îc xem xÐt lµ:
- Thø nhÊt, viÖc ph¸t triÓn mét c¬ cÊu kinh tÕ c©n ®èi, hoµn chØnh ®· ®-a nÒn kinh tÕ
®Õn chç khÐp kÝn vµ khu biÖt víi thÕ giíi bªn ngoµi. §iÒu nµy ch¼ng nh÷ng ng-îc víi xu
h-íng chung cña tÊt th¶y mäi nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i lµ khu vùc h¸o vµ toµn
cÇu ho¸, mµ trong lóc ng¨n ngõa nh÷ng øac ®éng tieu cùc cua thÞ tr-êng thÕ giíi, ®· bá
qua nh÷ng ¶nh h-ëng tÝch cùc do bªn ngoµi ®em l¹i.
- Thø hai, c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng vÒ nh©n tµi, vËt lùc ®Ó
cã thÓ thùc hiÖn ®-îc nh÷ng môc tiªu c¬ cÊu ®Æt ra ban ®Çu.
C¶ hai yÕu tè nµy ®Òu gãp phÇn lµm cho sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh theo h-íng
c«ng nghiÖp ho¸ gÆp khã kh¨n, bëi lÏ c¸ch tiÕp cËn trªn ®· lµm ph©n t¸n c¸c nguån lùc
ph¸t triÓn rÊt cã h¹n cña c¸c quèc gia, khiÕn cho ngay c¶ viÖc söa ch÷a l¹i di s¶n c¬ cÊu
kinh tÕ quÌ quÆt cña thêi kú thuéc ®Þa cò còng bÞ trë ng¹i. ChÝnh v× thÕ, chØ sau mét thêi
-9-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kú t¨ng tr-ëng, c¸c nÒn kinh tÕ theo ®uæi m« h×nh c¬ cÊu c©n ®èi nµy ®· nhanh chãng r¬i
vµo t×nh tr¹ng thiÓu n¨ng.
d. Lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ng¯nh c©n ®èi hay c¸c “cùc t¨ng trëng“
Ng-îc l¹i víi quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo mét c¬ cÊu c©n ®èi khÐp kÝn nªu
trªn, lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh kh«ng c©n ®èi (A.Hirschman, F.Perrons,
G.Destanne de Bernis...)cho r»ng kh«ng thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®¶m b¶o t¨ng
tr-ëng bÒn v÷ng c¸ch duy tr× c¬ cÊu c©n ®èi liªn ngµnh ®èi víi mäi quèc gia, víi nh÷ng
luËn cø chñ yÕu sau:
- ViÖc ph¸t triÓn c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi g©y lªn ¸p lùc, t¹o ra sù kÝch thÝch ®Çu t-.
Trong mèi t-¬ng quan gi÷a c¸c ngµnh, nÕu cung b»ng cÇu th× sÏ triÖt tiªu ®éng lùc
khuyÕn khÝch ®Çu t- n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. Do ®ã, nÕu cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t- lín
h¬n vµo mét sè lÜnh vùc th× th× ¸p lùc ®Çu t- sÏ xuÊt hiÖn bëi cÇu lín h¬n cung lóc ®Çu vµ
sau ®ã th× cung lín h¬n cÇu ë mét sè lÜnh vùc. ChÝnh nh÷ng dù ¸n ®ã cã t¸c dông l«i kÐo
®Çu t- theo kiÓu lý thuyÕt sè nh©n.
- Trong mæi giai ®o³n ph²t triÓn cða théi kú c«ng nghiÖp ho², vai trß “cùc t¨ng
trêng” cða c²c ng¯nh trong nÒn kinh tÕ l¯ kh«ng giçng nhau. V× thÕ, cÇn tËp trung nh÷ng
nguån lùc khan hiÕm cho mét sè lÜnh vùc trong mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
- Do trong thêi kú ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn rÊt thiÕu
vèn, lao ®éng kü thuËt, c«ng nghÖ vµ thÞ tr-êng nªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cïng mét lóc
ph¸t triÓn ®ång bé tÊt c¶ c¸c ngµnh hiÖn ®¹i. V× thÕ, viÖc ph¸t triÓn c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi
lµ mét sù lùa chén b¾t buéc.
Lóc ®Çu lý thuyÕt nµy tá ra kh«ng hÊp dÉn l¾m v× d-êng nh- nã bá qua nh÷ng lç lùc
x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp cã c¬ cÊu ngµnh c©n ®èi ®Ó chèng l¹I chØ nghÜa thùc
d©n. MÆt kh¸c, ®»ng sau c¸ch dÆt vÊn ®Ò x©y dùng mét c¬ cÊu kh«ng c©n ®èi vµ më cöa
ra bªn ngoµi lµ chÊp nhËn sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ-mµ th-êng th× c¸c
nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn gÆp ph¶i nhiÒu bÊt lîi h¬n. Song, do nh÷ng h¹n chÕ ngµy cµng
trë nªn râ rµng cña ý t-ëng thùc hiÖn m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ h-íng néi cã c¬ cÊu
ng¯nh c©n ®çi ho¯n chØnh v¯ nh÷ng th¯nh c«ng “thÇn kú” cða mèt sç níc ®i tiªn phong,
®iÓn h×nh lµ nhãm NICs §«ng ¸,lý thuyÕt ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh kh«ng c©n ®èi hay c¸c
cùc t¨ng tr-ëng ngµy cµng ®-îc thõa nhËn réng r·i. Trªn thùc tÕ, m« h×nh c«ng nghiÖp
më cöa, h-íng ngo¹i ®· trë thµnh mét xu h-íng chÝnh yÕu ë c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn tõ
thËp niªn 1980 trë l¹i ®©y.
e. Lý thuyÕt ph¸t triÓn theo m« h×nh “®¯n nh¹n bay“
Tõ sù ph©n tÝch thùc tÕ lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia vµ dùa trªn lý
thuyÕt lîi thÕ so s¸nh trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ng-êi khëi x-íng lý thuyÕt nµy, gi¸o
s Kaname Akamatsu ®± ®a ra nh÷ng kiÕn gi°ivÒ qu² tr×nh “®uåi kÞp” c²c níc tiªn tiÕn
nhÊt cða c²c níc kÐm ph²t triÓn h¬n. Trong nh÷ng ý têng vÒ sù “®uåi kÞp” n¯y, vÊn ®Ò
c¬ cÊu ngµnh cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. XÐt trªn gãc ®é ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn
c«ng nghiÖp, tõng ph©n ngµnh hay thËm chÝ tõng läai s¶n phÈm riªng biÖt, qóa tr×nh “®uåi
kÞp”vÒ mÆt kinh tÕ v¯ kü thuËt cða chòng ®îc chia th¯nh 4 giai ®o³n sau:
Giai ®o¹n1:C¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn nhËp hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn tõ c¸c n-íc
ph¸t triÓn h¬n vµ xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm thñ c«ng ®Æc biÖt.Giai do¹n nµy x¶y ra sù
ph©n biÖt hay ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngay trong lßng c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓnchuyªn s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm thñ c«ng ®Æc biÖt ®Ó b¸n vµ nhËp khÈu hµng tiªu dïng
c«ng nghiÖp kh¸c tõ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
- 10 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Giai ®o¹n 2:C¸c n-íc chËm ph¸t triÓn nhËp s¶n phÈm ®Çu t- tõ c¸c n-íc c«ng
nghiÖp ph¸t triÓn ®Ó tù chÕ t¹o lÊy hµng ho¸ c«ng nghiÖp tiªu dïng tr-íc ®©y vÉn ph¶I
nhËp. §©y lµ giai ®o¹n c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn b¾t ®Çu tÝch luü t- b¶n (vèn) vµ pháng
theo (b¾t ch-íc) c«ng nghÖ chÕ t¹o tõ c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Ngoµi viÖc n©ng
cÊp vµ më réng mét sè ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nh×n toµn côc giai
®o³n 2 mang d²ng dÊp cða m« h×nh c«ng nghiÖp ho² “thay thÕ nhËp khÈu” ®çi víi nhiÒu
ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng.V× thÕ, nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt
hµng tiªu dïng thay thÕ nhËp khÈu ph¸t triÓn m¹nh trong giai ®o¹n nµy. Song, nh÷ng ®iÒu
chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vÜ m« l¹i ®-îc giµnh -u tiªn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trî gióp (kÕt
cÊu h¹ tÇng kinh tÕ)cho nh÷ng c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng ph¸t triÓn nh- ®iÖn,
n-íc vµ giao th«ng vËn t¶i.
Giai ®o¹n 3:lµ giai ®o¹n mµ nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp thay thÕ nhËp ë giai ®o¹n
2 ®· cã thÓ trë thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu. Nh÷ng s¶n phÈm ®Çu t- tr-íc ®©y ph¶i nhËp
giê ®©y ®· cã thÓ dÇn dÇn thay thÕ b»ng nguån khai th¸c vµ s¶n xuÊt ë trong n-íc. NhvËy, kho¶ng c¸ch kü thuËt gi÷a c¸c n-íc ®i sau c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (tr-íc hÕt
lµ trong lÜnh vùc chÕ t¹o hµng tiªu dïng) kh«ng cßn xa c¸ch bao nhiªu. V× vËy mµ sè
l-îng vµ quy m« mÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng më réng. C¬ cÊu c«ng nghiÖp ®· trë nªn
®a d¹ng h¬n cho chç cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n vÒ kü thuËt ®Õ lùa chän vµ lîi dông c¸c lîi
thÕ so s¸nh so víi tr-íc ®©y.
Giai ®o¹n 4: Lµ giai ®o¹n viÖc xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng b¾t ®Çu gi¶m
xuèng, nh-êng chç cho viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ ®Çu t- vèn ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn
ë giai ®o¹n 3. VÒ mÆt kü thuËt, nÒn c«ng nghiÖp ®· ®¹t møc ngang b»ng víi c¸c n-íc kÐm
ph¸t triÓn h¬n.
M« h×nh “®¯n nh³n bay” vÉn tiÕp tóc diÔn ra theo ph¬ng thøc nµy, mÆc dï cã sö
dông sù thay ®æi vÞ trÝ mét sè quèc gia nhÊt ®Þnh.
Nh vËy víi viÖc ph©n chia qòa tr×nh c«ng nghiÖp ho² cða c²c níc “®i sau”th¯nh 4
giai ®o³n trong mçi liªn quan víi nÒn kinh tÕ kh²c theo m« h×nh “®¯n nh³n bay”, quan
®iÓm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cña lý thuyÕt ph¸t triÓn nµy cã nhiÒu ®iÓm t-¬ng ®ång víi
lý thuyÕt ph²t triÓn c¬ cÊu ng¯nh “kh«ng c©n ®çi” hay c²c “cùc t¨ng trêng”. Cñng giçng
nh trong lý thuyÕt ph²t triÓn “kh«ng c©n ®çi”, c²c “cùc t¨ng trêng” ê ®©y cñng thay ®åi
theo tõng giai ®o¹n vµ nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù thay ®æi nµy lµ lîi thÕ so s¸nh
trong quan hÖ ngo³i th¬ng. Ngo¯i ra, ®iÒu cÇn lu ý n÷a l¯ viÖc “®uåi kÞp” c²c níc
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn diÔn ra nhanh hay chËm mét phÇn rÊt lín phô thuéc vµo viÖc lùa
chän c¸c “cùc t¨ng trêng” trong mæi giai ®o³n nhÊt ®Þnh.
Mçi lo¹i lý thuyÕt trªn ®©y ®Òu cã nh÷ng mÆt m¹nh kh«ng thÓ chèi c·i, song còng
lu«n tá ra kh«ng ph¶i cã thÓ ¸p dông thµnh c«ng ë mäi n¬i mäi lóc. Tuy nhiªn, cã thÓ
tæng hîp l¹i thµnh nh÷ng ®iÒu mµ ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trong
qóa tr×nh ph¸t triÓn (hay c«ng nghiÖp ho¸) nh- sau:
1-C¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn ®Òu quan t©m viÖc x¸c ®Þnh c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cña qóa
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
2-Chóng kh«ng nh÷ng chØ coi chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu
quan träng cña sù ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ mµ cßn chØ ra néi dung cô thÓ
cña nã lµ t¨ng tû träng cña c«ng nghiÖp gi¶m tû träng n«ng nghiÖp trong GDP, d©n sè
thµnh thÞ lín h¬n d©n sè n«ng th«n. C¸ch x¸c ®Þnh néi dung chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh- vËy
cho phÐp mét mÆt ®¸nh gi¸ møc ®é thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ cña mét quèc gia;
mÆt kh¸c, t×m hiÓu nh÷ng nguyen nh©n quy ®Þnh t×nh tr¹ng tho¸I triÓn hay kh«ng sao b¾t
kÞp ®-îc vµo qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®· x¶y ra ë mét sè n-íc trªn thÕ giíi.
- 11 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3-§¸nh gi¸ sù thµnh b¹i cña c¸c n-íc ®ang c«ng nghiÖp ho¸, lý thuyÕt ph¸t triÓn ®·
kh¼ng ®Þnh r»ng cã nh÷ng nguyªn nh©n thuéc vÒ c¬ cÊu. Ng-êi ta nhËn thÊy r»ng trong
nh÷ng n-íc kh«ng thµnh c«ng, c¬ cÊu cã t×nh tr¹ng kh«ng liªn kÕt bªn trong. G.Grellet
nhËn xÐt “ T×nh tr³ng kh«ng liªn kÕt bªn trong Êy thª hiÖn mèt ma trËn vÒ giao lu liªn
ng¯nh c«ng nghiÖp v¯ mèt ma trËn vÒ giao lu liªn vïng hÇu nh ho¯n to¯n trçng ræng”.
Nh vËy, “kinh tÕ hãc cða sù ph²t triÓn”®± ®Æt vÊn ®Ò c¬ cÊu vµ mét trong nh÷ng vÞ
trÝ c¬ b¶n trong lý thuyÕt cña m×nh ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i c¸c d¹ng thøc ph¸t
triÓn vµ tho¸i triÓn ë c¸c n-íc thuéc thÕ giíi thø ba. ViÖc ®Ò cao vÊn ®Ò c¬ cÊu ®-îc xem
lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng trong lý thuyÕt ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn ®¹i. Bëi nã kh¾c
phôc ®-îc sù phiÕn diÖn trong nh×n nhËn vÊn ®Ò kinh tÕ cña c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn khi
chØ xoay quanh chØ tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ -tøc lµ møc ®é t¨ng lªn cñ GNP vµ GNP ®Çu
ng-êi.
ViÖc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò c¬ cÊu kinh tÕ th«ng qua viÖc chØ ra tÝnh chÊt “kh«ng liªn
kÕt bªn trong” ê mèt sç nÒn kinh tÕ chËm ph²t triÓn n¯o ®â mang h¯m ý vÒ mèt gi°i ph²p
mang tÝnh nguyªn t¾c:ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ cã sù liªn kÕt, thóc ®Èy, l«i kÐo
lÉn nhau trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. Mét c¬ cÊu nh- vËy võ lµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn
hay c«ng nghiÖp ho¸, ®ång thêi l¹i võa lµ kÕt qu¶, lµ mét chØ sè ®Ó xem xÐt møc ®é thµnh
c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn.
4- Kinh tÕ häc ph¸t triÓn cho r»ng h×nh thøc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cña c¸c n-íc
chËm ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ diÔn ra rÊt ®a d¹ng. ViÖc nghiªn cøu tr¾c
nghiÖm kÕt hîp víi so s¸nh lý thuyÕt ®· cho phÐp m« t¶ mét bøc tranh nhiÒu mÇu s¾c vÒ
vÒ qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu cña c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn thuéc c¸c khu vùc kh¸c
nhau. ChÝnh v× vËy, ngµy cµng cã nhiÒu ng-êi cho r»ng kh«ng cã mét khu«n mÉu chung
duy nhÊt nµo cã thÓ ¸p dông thµnh c«ng cho mä quèc gia. ViÖc c«ng nghiÖp ho¸ b¾t ®Çu
tõ ®©u:c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hay dÞch vô vÉn ®ang cßn lµ vÊn ®Ò tranh c·i.
5- ViÖc thõa nhËn tÝnh ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong qóa tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn ®ang ®Ó l¹i mét kho¶ng trèng mµ
ng-êi ta cho r»ng sø mÖnh ®Æc biÖt trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã trao vµo tay c¸c chÝnh
phñ. Trong c¸c lý thuyÕt kinh tÕ, vai trß can thiÖp cña nhµ n-íc ®-îc xem lµ mét trong
nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
Kh²i niÖm vÒ møc ®è “hîp lý”trong c¬ cÊu ng¯nh kinh tÕ gi÷a c²c quçc gia l¯ mèt
kh¸I niÖm cã tÝnh co gi·n lín, phô thuéc tr-íc hÕt vµo nh÷ng ®Æc ®IÓm ®Æc thï cña mçi
quèc gia nh- c- d©n, c¬ cÊu vµ tr×nh ®é kinh tÕ kü thuËt hiÖn cã, tµi nguyªn thiªn nhiªn,
v¨n ho¸ vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ v.v...Râ rµng lµ cÇn cã sù gi¶i thÝch cô thÓ h¬n
trong mçi tr-êng hîp cô thÓ còng nh- nh÷ng ngµnh cô thÓ.
6- §Ó cã c¬ cÊu ngµnh hîp lý, c¸c chÝnh phñ ph¶i ®¸nh gi¸ ®-îc c¸c nguån lùc bªn
trong, ®ång thêi ph¶i ®-îc víi c¸c nguån lùc bªn ngoµI trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ ®êi
sçng kinh tÕ thÕ giíi. VÒ ®iÓm n¯y, “Kinh tÕ hãc ph²t triÓn” cho r»ng ®èi víi mét sè quèc
gia d©n sè Ýt, nhá bÐ, chÝnh ®iÒu kiÖn bªn ngoµi míi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh c¬ cÊu ngµnh
cña hä.
3.3. Lý thuyÕt vÒ chu kú sèng cña s¶n phÈm
Lý thuyÕt “chu kú sçng s°n phÈm”, xÐt trong khu«n khå mèt hÖ thçng kinh tÕ mê,
(tøc lµ trong ®ã, ngo¹i th-¬ng lµ mét yÕu tè ®-îc gi¶ ®Þnh), cho r»ng sù tån t¹i vÒ mÆt
kinh tÕ cña mét s¶n phÈm (hay mét ngµnh, còng nh- v¹y) tr¶i qua 5 thêi kú. Thêi kú thø
nhÊt lµ du nhËp s¶n phÈm.§©y lµ giai ®o¹n s¶n phÈm míi s¶n xuÊt trªn thÞ tr-êng néi ®Þa.
Sù xuÊt hÞªn nµy cã thÓ du nhËp s¶n phÈm míi tõ n-íc ngoµI, cã thÓ lµ ph¸t minh nh-ng
- 12 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®iÒu quan träng lµ sù xuÊt hiÖn nµy mét mËt gi¶ ®Þnh cã tån t¹i s½n c«ng nghÖ vµ kü thuËt
chÕ t¹o nã, mÆt kh¸c t¹o ra nhu cÇu vÒ nã.
Thêi kú thø hai, thay thÕ nhËp khÈu lµ giai ®o¹n tiÕp theo, khi nhu cÇu vÒ s¶n phÈm
míi ®· t¨ng m¹nh trªn thÞ tr-êng trong n-íc. B¾t ®Çu qóa tr×nh triÓn khai c«ng nghÖ vµ kü
thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n-íc ®Ó thay thÕ hµng nhËp khÈu.
Thêi kú thø ba, bµnh tr-íng xuÊt khÈu, trong thêi kú nµy, nhu cÇu néi ®Þa víi s¶n
phÈm ®-îc ®¸p øng vÒ c¨n b¶n, ®ång thêi, kü thuËt-c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®-îc
c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn. S¶n phÈm ®-îc xuÊt khÈu ra n-íc ngoµi, c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng
quèc tÕ víi kh«Ý l-îng ngµy cµng t¨ng.
Thêi kú thø t- lµ thêi kú mµ c¶ nhu cÇu néi ®Þa lÉn nhu cÇu xuÊt khÈu ®èi víi s¶n
phÈm dÒu gi¶m xuèng chËm. §iÒu ®ã c¶n trë viÖc më réng s¶n xuÊt h¬n n÷a. B¾t ®Çu
xuÊt hiÖn dÊu hiÖu gi¶m sót n¨ng lùc c¹nh tranh so víi nh÷ng n-íc xuÊt ph¸t muén h¬n.
Thêi kú thø n¨m, nhËp khÈu ®¶o ®©y lµ thêi kú cuèi cïng trong chu kú s¶n phÈm néi
dung cña thêi kú nµy lµ s¶n xuÊt trong n-íc b¾t ®Çu ®èi mÆt víi c¹nh tranh tõ n-íc ngoµi
nh- lµ hÖ qu¶ tÊt nhiªn cña qóa tr×nh bµnh tr-íng xuÊt khÈu s¶n phÈm (®èi víi n-íc ngoµi
lµ du nhËp s¶n phÈm, s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu vµ b¾t dÇu xuÊt khÈu). Cuéc c¹nh tranh
nµy t¹o ra mét sè bÊt lîi thÕ cho qóa tr×nh s¶n xuÊt trong n-íc.§ã lµ bÊt lîi thÕ vÒ thÞ
tr-êng vÒ chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc tiÕp tôc s¶n xuÊt s¶n phÈm (më réng c«ng suÊt hay duy
tr× møc cò, thËm chÝ thu hÑp) trë nªn kÐm hiÖu qu¶. Trong mét qu·ng thêi gian dµi, sù lùa
chän kh«ng thÓ tr¸nh khái lµ chuyÓn sang mét lo¹i s¶n phÈm míi kh¸c. §Ó b¶o ®¶m hiÖu
qua vµ -u thÕ c¹nh tranh, ®Êt n-íc ph¶I thùc hiÖn b-íc chuyÓn ®ã vµ v× thÕ kh«ng thÓ
kh«ng nhËp khÈu trë l¹i lo¹i s¶n phÈm tr-íc ®©y nã ®· tõng xuÊt khÈu.
N¨m giai ®o¹n trªn h×nh thµnh nªn chu kú sèng cña s¶n phÈm. Nã x¸c ®Þnh tÝnh chÊt
yÕu vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt cho sù tån t¹i cña mét ngµnh, mét s¶n phÈm. §©y chÝnh lµ
khu«n khæ lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn ph¹m vi thÕ
giíi. Trong ph¹m vi mét n-íc ®IÒu nµy còng ®óng khi xÐt trong quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh
vµ c«ng ty. Khi quan s¸t qóa tr×nh nµy, ng-êi ta thÊy qóa tr×nh di chuyÓn c¬ cÊu lµ liªn tôc
vµ mang tÝnh kh¸ch quan. Kh¸i niÖm liªn tôc ë ®©y hµm nghÜa mét sù d-ît ®uæi thËt sù vÒ
s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ-kü thuËt gi÷a c¸c n-íc. Trong cuéc d-ît ®uæi nµy xuÊt hiÖn hai
kh¶ n¨ng cho nh÷ng n-íc ®i sau. §ã lµ:Thø nhÊt, rót ng¾n kho¶ng thêi gian cña mçi thêi
kú trong toµn bé chu kú. Thø hai, cã thÓ bá qua nhiÒu lo¹i s¶n phÈm ®Ó chuyÓn nhanh
sang lo¹i s¶n phÈm míi.
3.4. C¸c m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn thÕ giíi
a. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh h-íng néi
Víi môc tiªu lµ ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña chÝnh phñ trong qu¶n lý kinh tÕ, b¶o
®¶m vµ duy tr× sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng cña d©n téc, nhiÒu n-íc
trªn thÕ giíi ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh
h-íng néi.
M« h×nh h-íng néi lµ chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã xu h-íng h-íng
néi, cã chiÕn l-îc ®ãng cöa nhiÒu h¬n. Nã khuyÕn khÝch theo h-íng s¶n xuÊt cho thÞ
tr-êng trong n-íc, nhÊn m¹nh viÖc thay thÕ nhËp khÈu, tù tóc vÒ l-¬ng thùc, cã thÓ c¶ c¸c
mÆt hµng phi mËu dÞch.
Ban ®Çu chÝnh phñ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nhiÒu khi còng lùa chän c¸c chÝnh s¸ch
chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh»m thóc ®¶y tù lùc quèc gia, ®Æc biÖt lµ t¨ng c-êng s¶n xuÊt l-¬ng
thùc, c¸c n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n mµ chóng kh«ng ®-îc nhËp khÈu. C¸c biÓu thuÕ nhËp
khÈu hoÆc quota nhËp khÈu l-¬ng thùc ®-îc thùc hiÖn, ®ång thêi chÝnh phñ còng ®¸nh
- 13 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thuÕ vµo hµng ho¸ xuÊt khÈu nh»m n©ng cao nguån thu, vµ lµm gi¶m søc thu hót cña nÒn
nm ®Þnh h-íng xuÊt khÈu t-¬ng ®èi so víi nÒn n«ng nghiÖp h-íng néi.
C¸c chÝnh s¸ch trªn sÏ ®em tíi sù më réng cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhá víi sù
trî cÊp thÝch hîp vµ dÇn dÇn khuyÕn khÝch nÒn c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu. Bªn
c¹nh chÝnh s¸ch b¶o hé chhung, hä cßn cã thÓ thùc hiÖn sù hç trî cã lùa chän cho nÒn
c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu cã tªn lµ nÒn c«ng nghiÖp non trÎ.
ChiÕn l-îc ®ãng cöa lµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ theo h-íng thay thÕ nhËp khÈu
nóp ®»ng sau bøc t-êng b¶o hé mËu dÞch. Do vËy Ýt t¹o ra søc Ðp vÒ c¹nh tranh h¬n, lµm
cho c¬ cÊu Ýt nh¹y bÐn h¬n, ®«ng cøng h¬n Ngoµi ra chiÕn l-îc dùa trªn c¬ së b¶o hé
mËu dÞch vµ thay thÕ nhËp khÈu cã xu h-íng kÌm theo sù hèi lé vµ ®éc ®o¸n, g©y tr× trÖ
cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn t¨ng tr-ëng.
b. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh h-íng ngo¹i
M« h×nh h-íng ngo¹i lµ m« h×nh víi chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®-a nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn theo h-íng më cöa nhiÒu h¬n, cã thÓ thóc ®Èy th-¬ng m¹i vµ c¸c luång t- b¶n
®æ vµo, khuyÕn khÝch lîi nhuËn gi÷a viÖc s¶n xuÊt cho thÞ tr-êng trong n-íc hay thÞ
tr-êng ngoµi n-íc, t¹o ra kh¶ n¨ng sinh l·i cao h¬n trong viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt
khÈu.
Cã hai lo¹i h×nh chiÕn l-îc kinh tÕ më cöa ®ã lµ:
Thø nhÊt, t¹o c¸c khuyÕn khÝch vÒ gi¸ c¶ mét c¸ch tùc theo h-íng cã lîi cho xuÊt
khÈu (ch¼ng h¹n th«ng qua trî cÊp xuÊt khÈu).
Thø hai, t¹o ra sù trung lËp thÝch hîp vÒ gi¸ c¶ gi÷a s¶n xuÊt trong n-íc vµ thÞ
tr-êng n-íc ngoµi. Tøc lµ chuyÓn c¸c khuyÕn khÝch theo h-íng cã lîi cho sù më cöa.
§Æc ®IÓm cña c¸c chÝnh s¸ch h-íng ngo¹i ban ®Çu ë nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ
h-íng vµo xuÊt khÈu võa ph¶i ®Ó t¨ng nguån thu cho chÝnh phñ, nh»m n©ng cao c¬ së h¹
tÇng ®Ó hµng ho¸ hç trî cho xuÊt khÈu. M« h×n nµy ®-îc thùc hiÖn víi c¸c chÝnh s¸ch
th-¬ng m¹i thiªn vÒ ñng hé sù thay thÕ nhËp khÈu, t¹o ra mét biÓu thuÕ nhËp khÈu ®em l¹i
nguån thu thÝch hîp mµ kh«ng cÇn tíi sù b¶o hé m¹nh mÏ.
Sau khi hoµn thµnh nh÷ng giai ®o¹n ban ®Çu cña viÖc thay thÕ nhËp khÈu, c¸c n-íc
®ang ph¸t triÓn th-êng chuyÓn sang c¸c chÝnh s¸ch h-íng ngo¹i ®èi víi c¸c ngµnh chÕ t¹o
m¸y. C¸ch tèt nhÊt lµ quan t©m ®Õn viÖc cung cÊp c¸c ®Çu vµo cho nhµ xuÊt khÈu trong
khi c¬ së h¹ tÇng ch-a ®¸p øng ®Çy ®ñ. Tµi qu¶n lý cña chÝnh phñ ë ®©y lµ sù lùa chän
s¸ng suèt sù thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. X©y dùng mét chÝnh
s¸ch th-¬ng m¹i quèc tÕ cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, nh»m phôc vô tèt
nhÊt c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi cñ mçi quèc gia.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m« h×nh h-íng ngo¹i rÊt cã ý nghÜa ®èi víi thuÕ quan vµ
c¸c h×nh thøc kh¸c cña chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý
vÜ m« trong n-íc. VÊn ®Ò më cöa cã liªn quan ®Õn nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu hoÆc tµi kho¶n
v·ng lai trong c¸n c©n thanh to¸n. ViÖc quyÕt ®Þnh h-íng ngo¹i cho dï ë møc ®é nµo th×
còng cã nhiÒu t¸c ®éng quan träng ®Õn c¸c mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ. Nã sÏ ¶nh h-ëng tíi
viÖc ph©n bè s¶n xuÊt gi÷a c¸c mÆt hµng trao ®æi ®-îc xuÊt hoÆc nhËp khÈu; t¨ng c-êng
sö dông nguån lùc vµ tíi sù ph©n phèi thu nhËp th«ng qua nh÷ng t¸c ®éng ®èi víi thÞ
tr-êng nh©n tè s¶n xuÊt vµ thÞ tr-êng s¶n phÈm; tíi c¬ cÊu vµ tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸; tíi
viÖc ph©n bæ ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc kh¸c gi÷a c©y l-¬ng thùc vµ c©y phôc vô xuÊt khÈu,
v.v...
- 14 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
¦u ®IÓm cña sù më cöa lµ nã thóc ®Èy qóa tr×nh ®æi míi vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
nhanh, t¹o ra kh¶ n¨ng thÝch nghi cña nÒn kinh tÕ; t¸c ®éng tèt ®Õn qóa tr×nh ph¸t triÓn
dµi h¹n, cã t¸c dông tèt ®èi víi sù t¨ng tr-ëng cña GDP.
Tuy nhiªn, chiÕn l-îc kinh tÕ më cña sÏ mang l¹i cho chÝnh phñ n-íc ®ã Ýt cã kh¶
n¨ng hµnh ®éng theo ý m×nh h¬n; cã t¸c dông xÊu tíi c«ng nghÖ trong n-íc do dùa vµo tliÖu s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ nhËp khÈu, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n-íc nhá cã thu nhËp thÊp mµ
nÒn kinh tÕ cña hä ë vµo vÞ thÕ kh«ng thuËn lîi. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu
thÊp ë giai ®o¹n ®Çu cã thÓ ®em l¹i ¶nh h-ëng xÊu lµ t¨ng gi¸ c¶ tiªu dïng vµ mét sè
ngµnh s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu. Ngoµi ra, khi c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ trë nªn kh«ng
thuËn lîi th× rñi ro cã thÓ x¶y ra, ®em l¹i kh«ng Ýt hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ-x· héi
trong n-íc.
c. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo m« h×nh hçn hîp
M« h×nh h-íng vÒ xuÊt khÈu lÊy thÞ tr-êng n-íc ngoµi lµm träng t©m ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp. §iÒu ®ã mang l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc, song còng ®ßi hái nh÷ng ®iÒu
kiÖn rÊt kh¾t khe, mµ tr-íc hÕt lµ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu ph¶I cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh
trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. §ã lµ ®iÒu c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng dÔ thùc hiÖn trong giai
®o¹n ®Çu cña qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. MÆt kh¸c, viÖc thiªn vÒ thÞ tr-êng quèc tÕ ®«i
khi ®Én tíi bá trèng thÞ tr-êng néi ®Þa cho hµng ho¸ n-íc ngoµi th©m nhËp.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®©y, ng-êi ta chuyÓn sang thùc hiÖn m« h×nh
hçn hîp. M« h×nh nµy ®-îc x©y dùng trªn c¬ së kÕt hîp c¸c yÕu tè cña m« h×nh h-íng
néi (coi träng thÞ tr-êng trong n-íc, ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trong n-íc s¶n xuÊt
cã hiÖu qu¶ thay thÕ nhËp khÈu) vµ c¸c yÕu tè cña m« h×nh h-íng ngo¹i (ph¸t huy lîi thÕ
so s¸nh ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, lÊy yªu cÇu cña thÞ tr-êng quèc tÕ
lµm h-íng phÊn ®Êu ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n-íc). Sù h×nh thµnh m« h×nh nµy lµ sù ®iÒu
chØnh träng t©m thÞ tr-êng ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m« h×nh h-íng néi vµ m« h×nh h-íng
ngo¹i. Trong sù kÕt hîp Êy,ng-êi ta vÉn -u tiªn nhiÒu h¬n cho h-íng ngo¹i.
Trong qóa tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc ta hiÖn nay, §¶ng ta ®· ®Þnh
rá quan ®iÓm “x©y dùng nÒn kinh tÕ mê hèi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi, h-íng m¹nh vÒ
xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong n-íc s¶n xuÊt cã
hiÖu qu° “.
3.5. Kinh nghiÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë mét sè n-íc
*Malaxia
Lµ mét n-íc dµnh ®éc lËp tõ n¨m 1957, Malaixia b¾t ®Çu b»ng mét nÒn kinh tÕ (tõ
chç phô thuéc Anh quèc)trong ®ã cã 2 mÆt hµng chiÕm -u thÕ lµ thiÕc vµ cao su. Liªn tiÕp
tõ ®ã, nÒn kinh tÕ cña Malaixia liªn tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ réng r·I c¸c
hµng s¶n xuÊt vµ ®· ®¹t ®-îc tèc ®é t¨ng tr-ëng nhanh, trung b×nh tõ 7%®Õn 8%hµng
n¨m. S¶n l-îng GNP b×nh qu©n theo ®Çu ng-êi lµ 2000USD n¨m 1984. Danh môc c¸c
mÆt hµng xuÊt khÈu cã thªm dÇu cä, gç,ca cao vµ h¹t tiªu. Kh«ng nh÷ng thÕ Malaixia cßn
lµ n-íc s¶n xuÊt ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ cao su,thiÕc, dÇu cä vµ gç nhiÖt ®íi vµ lµ n-íc cã
khèi l-îng xuÊt khÈu lín vÒ dÇu má vµ khÝ tù nhiªn ho¸ láng.
B»ng nh÷ng chÝnh s¸ch thiÕt thùc nh»m thu hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµI vµ ngµnh
c«ng nghiÖp, sè l-îng hµng xuÊt khÈu t¨ng nhanh, nhÊt lµ c¸c linh kiÖn ®IÖn tö, hµng tiªu
dïng ®å ®IÖn,s¶n phÈm dÖt vµ c¸c hµng c«ng nghiÖp kh¸c, gãp phÇn ®¸ng kÓ t¨ng tr-ëng
kinh tÕ.
Sau nh÷ng n¨m 1981-1982 (suy tho¸I kinh tÕ trªn kh¾p thÕ giíi), c¸c mÆt hµng xuÊt
khÈu truyÒn thèng cña Malaixia bÞ gi¶m gi¸, lµm gi¶m thu nhËp vµ ®Çu t-. Nhµ n-íc
- 15 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Malaixia ®· t×m c¸ch kÝch thÝch nÒn kinh tÕ vµ ®Èy nhanh t¨ng tr-ëng c«ng nghiÖp b»ng
viÖc ®Çu t- vµo mét sè c¬ së h¹ tÇng vµ c«ng nghiÖp nÆng. Chi tiªu ChÝnh phñ t¨ng b»ng
c¸ch ®I vay nî n-íc ngoµI ®Ó mua cæ phµn cña c¸c c«ng ty n-íc ngoµI víi môch ®Ých cã
®IÒu kiÖn kiÓm so¸t c¸c c«ng ty lín cña n-íc ngoµI. Do vËy mµ nî n-íc ngoµi cña
Malaixia tÝnh ®Õn n¨m 1984 ®· t¨ng tíi 15 tû USD. N¨m 1985-1986, do ¶nh h-ëng cã gi¸
dÇu má vµ dÇu cä trªn thÕ giíi gi¶m nhanh, s¶n l-îng GNP theo ®Çu ng-êi gi¶m xuèng
cßn 1600 USD b×nh qu©n ®Çu ng-êi, th©m hôt lín trong ng©n s¸ch nhµ n-íc. ChÝnh phñ
®· ph¶I thy ®æi mét sè chÝnh s¸ch nh- b·I bá mét vµI môc tiªu vµ chi tiªu vµ t¨ng tr-ëng
trong kÕ ho¹ch lÇn thø 5 (1986-1990), chó träng h¬n vÒ khu vùc t- nh©n, t- nh©n ho¸ mét
sè c«ng ty quèc doanh vµ cña chÝnh phñ; C«ng ty vËn t¶I biÓn quèc gia vµ hµng kh«ng
quèc gia ®-îc bÊn mét phÇn cho c¸c nhµ ®Çu t- th«ng qua thÞ tr-êng chøng kho¸n.
NÒn kinh tÕ Malaixia b¾t ®Çu phôc håi tõ n¨m 1987 liªn tôc ®Õn n¨m 1989 nhê sù
c¶I thiÖn vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ t¨ng tr-ëng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. GDP thùc tÕ t¨ng
4,7%n¨m 1987, 9,5%n¨m 1988 vµ 7,7 %n¨m 1989.Hµng xuÊt khÈu chiÕm h¬n 3//4 t¨ng
tr-ëng, dÉn tíi c¸n c©n thanh to¸n d- thõa, ®Çu t- n-íc ngoµi t¨ng lªn, nî n-íc ngoµi
gi¶m. Vèn lµ n-íc cã nguån lùc ®Êt ®ai dåi dµo, lùc l-îng lao ®éng cã häc vÊn tèt vµ m«I
tr-êng chÝnh trÞ æn ®Þnh, tiÕt kiÖm trong n-íc m¹nh t¹o ®ñ vèn cho ®Çu t-, ngoai ra víi
chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi, kh¶ n¨ng t¨ng tr-ëng cña Malaixia lµ cã triÓn väng
tiÕp tôc vµ thÞnh v-îng. Tuy nhiªn, chÝnh phñ Malaixia vÉn lu«n ph¶I cã nh÷ng chÝnh
s¸ch phï hîp ®Ó ®Ò phßng nh÷ng tæn th-¬ng do biÕn ®éng tõ bªn ngoµI.
* §µI Loan
Giai ®o¹n thø nhÊt (1953-1964). Giai ®o¹n nµy t-¬ng øng víi 3 kÕ ho¹ch 4 n¨m ph¸t
triÓn kinh tÕ cña §µi Loan:1953-1956, 1957-1960, 1961-1964.
Môc tiªu chiÕn l-îc cña §µi Loan giai ®o¹n nµy lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh»m ®¸p
øng nhu cÇu c¬ b¶n cña nh©n d©n nh- ¨n, mÆc,ë ®I l¹I, häc tËp, gi¶I trÝ...Do vËy ®èi víi
CNH ë giai ®o¹n nµy, thay thÕ nhËp khÈu ®-îc coi lµ nhiÖm vô träng t©m.
Trong giai ®o¹n nµy,§µi Loan mét mÆt chñ tr-¬ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt
trong n-íc nh»m thay thÕ nh÷ng s¶n phÈm ph¶I nhËp khÈu tr-íc ®©y; mÆt kh¸c, ®-a ra
mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng tù s¶n xuÊt ®-îc. ChÝnh
quyÒn §µi Loan cßn ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p hç trî c«ng nghiÖp né ®Þa nh- miÔn gi¶m
thuÕ kinh doanh, cho vay víi l·I suÊt thÊp vµ c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c.
ChiÕn l-îc CNH thay thÕ nhËp khÈu ví c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc ®· ®em l¹I cho §µi
Loan mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp tõ n¨m 1953-1962 t¨ng
trung b×nh 11,7%/n¨m. C«ng nghiÖp ®-îc më réng ®· thu hót thªm mét l-îng lín lao
®éng, tõ 17%trong toµn bé lao ®éng ®ang lµm viÖc n¨m 1951 t¨ng lªn 25%n¨m 1964.
B-íc ngo¹t ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp §µi Loan lµ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp tõ n¨m 1956 ®· b¾t ®Çu v-ît gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.trong GDP.
Tuy nhiªn, chiÕn l-îc CNH thay thÕ nhËp khÈu kÓ tõ ®Çu thËp niªn 60 còng ®· béc
lé nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña nã. S¶n phÈm c«ng nghiÖp cña §µi Loan kh«ng cã kh¶ n¨ng
c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, cßn t¹I thÞ tr-êng trong n-íc søc mua cña ng-êi d©n
r¸t h¹n chÕ do thu nhËp cßn thÊp. Trong khi ®ã, viÖc nhËp khÈu c¸c nguyªn liÖu, thiÕt bÞ
cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸ vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn khiÕn th©m hôt mËu dÞch, th©m hôt
ngo¹I tÖ vÉn tiÕp tôc t¨ng. Tèc ®é t¨ng tr-ëng cña c«ng nghiÖp b¾t ®Çu gi¶m vµo ®Çu thËp
kû 60, tõ 20%n¨m 1955 xuèng chØ cßn 9,8% n¨m 1961. Riªng tèc ®é t¨ng tr-ëng cña
c«ng nghiÖp chÕ biÕn- mét thÕ m¹nh cña dù kiÕn trong thËp kû 50 còng gi¶m tõ
14,4%n¨m 1960 xuèng cßn 8,1% n¨m 1962. §Ó tho¸t khái t×nh thÕ bÊt lîi nµy vµ t×m
kiÕm con ®-êng ph¸t triÓn cho §µi Loan, chÝnh phñ vµ c¸c nhµ kinh tÕ, giíi kinh doanh
- 16 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cña hßn ®¶o nµy ®· chuyÓn chiÕn l-îc CNH thay thÕ nhËp khÈu sang CNH theo h-íng
xuÊt khÈu.
Giai ®o¹n thø 2(1964-1973). TriÓn khai CNH h-íng vÒ xuÊt khÈu §µi Loan ®· thùc
hiÖn mét b-íc thay ®æi c¨n b¶n vÒ chiÕn l-îc ph¸t triÓn, vÒ quy chÕ vµ qu¶n lý kinh tÕ,
th«ng qua mét lo¹t c¶I c¸ch quan träng nh- ¸p dông mét chÕ ®é mét tû gi¸ hèi ®o¸I. Thø
hai, chÝnh phñ §µI Loan ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p -u ®·I ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt theo h-íng xuÊt khÈu. Thø ba, ngoµI c¸c lç lùc huy ®éng nguån lùc bªn trong, §µI
Loan cßn ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m thu hót vèn vµ c«ng nghÖ tõ bªn ngoµI.
Víi ph¬ng ch©m ®Ò ra trong giai ®o³n n¯y l¯ “xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu”, “nhËp
khÈu ®Ó thòc ®Èy xuÊt khÈu”, c° c«ng nghiÖp nhÑ v¯ c«ng nghiÖp nÆng cða §¯I Loan ê
giai ®o¹n nµy ®· cã b-íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®¹t møc t¨ng tr-ëng b×nh qu©n hµng n¨m lµ
18,5%. §IÒu quan träng h¬n lµ tû träng c«ng nghiÖp trong GDP t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ®¹t
41,3% trong khi n«ng nghiÖp ®· gi¶m t-¬ng ®èi, chØ cßn 15,5%. Sù ph¸t triÓn nhanh
chãng cña c«ng nghiÖp ®· gãp phÇn thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh cña §µI Loan.
GDP cña §µI Loan giai ®o¹n nµy lu«n lu«n t¨ng trung b×nh lµ 10,1%/n¨m.
- Giai ®o¹n thø 3(1974-1990). Giai ®o¹n nµy §µI loan tiÕp tôc c«ng cuéc CNH song
cã b-íc ®IÒu chØnh quan träng vÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ, trong ®ã -u tiªn hµng ®Çu lµ tËp
trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l-îng vèn vµ kü thuËt cao, tuy vÉn duy tr×
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ h-íng ra xuÊt khÈu.
- 17 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng II
Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
I.
Nh÷ng ph-¬ng h-íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ
trong thêi kú 1996-2000
NhiÖm vô vµ môc tiªu chñ yÕu
TËp trung søc cho môc tiªu ph¸t triÓn, ®¹t tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng
n¨m 9-10%; dÕn n¨m 2000, GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi gÊp ®«I n¨m 1990.
Ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng- nghiÖp, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m,
thuû s¶n vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹I ho¸.
Tèc ®é t¨ng gÝa trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng- nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m 4-4,5%. Ph¸t
triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chó träng tr-íc hÕt c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp hµng
tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu; x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng vÒ dÇu
khÝ, than, xi m¨ng, c¬ khÝ, ®IÖn tö, thÐp, ph©n bãn, ho¸ chÊt, mét sè c¬ së c«ng nghiÖp
quèc phßng. Tèc ®é t¨ng gÝa trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m 14-15%.
Ph¸t triÓn c¸c ngµnh dÞch vô, tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc vËn t¶I, th«ng tin liªn l¹c,
th-¬ng m¹i, du lÞch, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, c«ng nghÖ, ph¸p lý...Tèc ®é t¨ng
gÝa trÞ dÞch vô b×nh qu©n h»ng n¨m 12-13 %.
§Õn n¨m 2000 tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm kho¶ng 34-35% trong GDP;
n«ng, l©m, ng- nghiÖp chiÕm kho¶ng 19-20%; dÞch vô chiÕm kho¶ng 45-46%.
1.
N«ng nghiÖp
* Môc tiªu:
Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn h-íng vµ b¶o ®¶m an toµn l-¬ng thùc quèc gia
trong mäi t×nh huèng, t¨ng nhanh nguån thùc phÈm vµ rau qu¶, c¶I thiÖn chÊt l-îng b÷a
¨n, gi¶m suy dinh d-ìng.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n cã hiÖu qu¶. Trªn c¬ së b¶o
®¶m v÷ng ch¾c nhu cÇu l-¬ng thùc, chñ yÕu lµ lóa, më réng diÖn tÝch trång c©y c«ng
nghiÖp, c©y ¨n qu¶, t¨ng nhanh ®µn gia sóc, gia cÇm, ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, ®¶o, kinh tÕ
rõng, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸I, t¨ng nhanh s¶n
l-îng hµng ho¸ g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu.
* NhiÖm vô:
T¨ng nhanh s¶n l-îng l-¬ng thùc hµng ho¸ ë nh÷ng vïng ®ång b»ng cã n¨ng suÊt
vµ hiÖu qu¶ cao. Bè trÝ l¹I mïa vô ®Ó nÐ tr¸nh thien tai, chuûªn sang c¸c vô cã n¨ng suÊt
cao hoÆc sang c¸c c©y cã hiÖu qu¶ h¬n. Dù kiÕn n¨m 2000, s¶n l-îng l-¬ng thùc ®¹t
kho¶ng 30 triÖu tÊn b×nh qu©n ®Çu ng-êi 360-370 kg.
Ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ vµ rau ®Ëu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ
cao; Trång c©y c«ng nghiÖp kÕt hîp víi ch-¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt trèng, ®ßi träc theo
- 18 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
h×nh thøc n«ng l©m kÕt hîp. §Õn n¨m 2000 ®-a tû träng c©y c«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng
45% gÝa trÞ s¶n phÈm ngµnh trång trät.
H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c vïng ch¨n nu«I tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn
thùc phÈm. §æi míi hÖ thèng gièng cã n¨ng suÊt cao, chÊt l-îng tèt. Thùc hiÖn ch-¬ng
tr×nh l¹c ho¸ ®µn lîn, c¶I t¹o ®µn bß, ph¸t triÓn bß s÷a, bß thÞt vµ thanh to¸n mét sè bÖnh
nhiÖt ®íi. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2000, ®-a ty träng ngµnh ch¨n nu«I trong gÝa trÞ s¶n phÈm
n«ng nghiÖp lªn kho¶ng 30-35%.
Ph¸t triÓn nghÒ nu«I trång thuû h¶I s¶n ë c¶ n-íc ngät, n-íc lî vµ n-íc mÆn. B¶o vÖ
vµ kh«I phôc rõng ngËp mÆn. ChuyÓn mét sè ruéng tròng, th-êng bÞ óng lôt hoÆc bÞ
nhiÔm mÆn, n¨ng suÊt thÊp sang nu«I trång thuû s¶n. §Õn n¨m 2000 diÖn tÝch nu«I trång
thuû s¶n ®¹t trªn 60 v¹n ha.
Ph¸t triÓn m¹nh nghÒ ®¸nh b¾t xa bê th«ng qua viÖc hç trî cho ng- d©n vay vèn vµ
ph¸t triÓn lùc l-îng quèc doanh S¶n l-îng thuû h¶I s¶n n¨m 2000 kho¶ng 1,6-1,7 triÖu
tÊn, trong ®ã s¶n l-îng nu«I trång kho¶ng 50-55 v¹n tÊn; xuÊt khÈu thuû h¶I s¶n 1-1,1tû
USD.
Trong 5 n¨m 1996-2000 ph¶I b¶o vÖ 9,3 triÖu ha rõng hiÖn cã vµ t¹o thªm 2,5 triÖu
ha rõng trong ®ã cã 1 triÖu ha rõng trång míi,®-a diÖn tÝch ®Êt ®ai ®-îc che phñ b»ng
rõng vµ c©y l©u n¨m kh¸c lªn 40%.
2.
C«ng nghiÖp
* Môc tiªu:
§æi míi c«ng nghÖ cña phÇn lín doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn nhanh mét sè ngµnh cã
lîi thÕ, h×nh thµnh mét sè ngµnh mòi nhän trong c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn l-¬ng thùc-thùc
phÈm, khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ, c«ng nghiÖp ®IÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, c¬ khÝ
chÕ t¹o, s¶n xuÊt vËt liÖu.
H×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung (bao gåm c¶ khu chÕ suÊt vµ khu c«ng
nghÖ cao), t¹o ®Þa bµn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp míi. Ph¸t triÓn
m¹nh c«ng nghiÖp n«ng th«n vµ ven ®« thÞ. ë c¸c thµnh phè, thÞ x·, n©ng cÊp c¶I t¹o c¸c
c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã, d-a c¸c c¬ së kh«ng cã kh¶ n¨ng sö lý « nhiÔm ra ngoµI
thµnh phè, h¹n chÕ x©y dùng c¬ së c«ng nghiÖp xen lÉn d©n c-.
* NhiÖm vô:
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm vµ c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng nh»m ®¸p
øng nhu cÇu trong n-íc, ®ång thêi h-íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, -u tiªn ph¸t triÓn nh÷ng s¶n
phÈm cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ cã hiÖu qu¶ cao.
KÕt hîp nhiÒu lo¹I quy m«, nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ thÝch hîp, b¶o ®¶m chÕ biÕn
phÇn lín n«ng l©m, thuû s¶n cña c¸c vïng. §Çu t- chiÒu s©u më réng c«ng suÊt vµ ®æi
míi c«ng nghÖ c¸c c¬ së hiÖn cã, ®ång thêi x©y dùng víi mét sè c¬ së s¶n xuÊt víi c«ng
nghÖ hiÖn ®¹I.
§-a c«ng suÊt xay x¸t lªn kho¶ng 15 triÖu tÊn thãc vµo n¨m 2000.
§Çu t- chiÒu s©u, më réng c¸c nhµ m¸y ®-êng hiÖn cã. X©y dùng míi mét sè nhµ
m¸y cã quy m« võa vµ nhá ë nh÷ng vïng nguyªn liÖu nhá, x©y dùng c¸c nhµ m¸y cã thiÕt
bÞ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹I kÓ c¶ liªn do¹nh víi n-íc ngoµI. S¶n l-îng d-êng n¨m
2000 kháng 1 triÖu tÊn.
Cho d©n vay vèn ®Çu t- ®Ó ph¸t triÓn m¹nh cµ phª. T¨ng c«ng suÊt chÕ biÕn, n©ng
cao chÊt l-îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cµ phª.
- 19 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
N©ng c«ng suÊt chÕ biÕn mñ cao su tõ 20 ngh×n tÊn hiÖn nay lªn 70 ngh×n tÊn/n¨m.
Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm tõ cao su.
Ph¸t triÓn chÕ biÕn thÞt, s÷a, thuû h¶I s¶n ngµnh rau, qu¶ theo nhiÒu quy m«. C¶I t¹o
c¸c c¬ së hiÖn cã vµ x©y dùng c¸c c¬ së míi hiÖn ®¹I, nhÊt lµ ®Ó phôc vô cho xuÊt khÈu.
Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp nhÑ, nhÊt lµ dÖt, may, da giµy, giÊy, c¸c mÆt hµng thñ
c«ng mü nghÖ. §Çu t- hiÖn ®¹I ho¸ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, n©ng chÊt l-îng vµ søc c¹nh
tranh cña s¶n phÈm. ChuyÓn dÇn viÖc nhËn gia c«ng dÖt may, ®å da sang mua nguyªn
liÖu, vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Kh¾c phôc sù l¹c hËu cña ngµnh sî, dÖt; phÊn
®Êu ®Õn n¨m 2000 s¶n xuÊt 800 triÖu mÐt v¶I, lôa g¾n víi viÖc ph¸t triÓn b«ng vµ t¬ t»m.
§Çu t- chiÒu s©u c¸c nhµ m¸y hiÖn cã vµ x©y dùng míi mét sè nhµ m¸y g¾n víi ph¸t triÓn
vïng nguyªn liÖu ®Ó ®-a s¶n l-îng giÊy n¨m 2000 lªn 30 v¹n tÊn.S¶n xuÊt ®å dïng kim
khÝ, ®å dïng b»ng nhùa, chÊt tÈu röa, mü phÈm ®ñ cho nhu cÇu trong n-íc vµ cè phÇn
xuÊt khÈu.
TiÕp tôc ®Èy m¹nh t×m kiÕm, th¨m dß khai th¸c dÇu vµ khÝ n¨m 2000 ®¹t kho¶ng 20
triÖu tÊn dÇu quy ®æi, trong dè kho¶ng 16 triÖu tÊn dÇu th« vµ 4 tû mÕt khèi khÝ. X©y
dùng quy ho¹ch tæng thÓ sö dông khÝ thiªn nhiªn khÝ ®ång hµnh. Hoµn thµnh hai c«ng
tr×nh ®-êng èng dÉn khÝ ®Ó sö dông 4,5-5 tû m/ n¨m. X©y dùng nhµ m¸y läc dÇu sè 1 (6,5
triÖu tÊn/ n¨m) ChuÈn bÞ x©y dùng nhµ m¸y läc dÇu sè 2 hoÆc më réng nhµ m¸y läc dÇu
sè 1) vµ x©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ dÇu.
T¨ng nhanh nguån ®IÖn; hoµn thµnh x©y dùng vµ x©y dùng gèi ®Çu mét sè c¬ së
ph¸t ®IÖn lín ®Ó t¨ng thªm kho¶ng 3000 MW c«ng suÊt huy ®éng trong 5 n¨m tíi vµ gèi
®Çu kho¶ng1000MW c«ng suÊt cho sau n¨m 2000. S¶n l-îng ®IÖn vµo n¨m 2000 kho¶ng
30 tØ KWh. X©y dùng, c¶I t¹o hÖ thèng c¸c tr¹m biÕn ¸p vµ ®-êng d©y t¶I ®IÖn ®ång bé
víi nguån. Cè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p tÝch cùc, h÷u hiÖu ®Ó sö dông ®IÖn hîp lý, tiÕt
kiÖm.
Ph¸t triÓn ngµnh than h-íng vµo t¨ng c«ng suÊt hiÖn cã b»ng phôc håi, c¶I t¹o, më
réng mét sè má. Duy tr× c«ng suÊt c¸c má ®ang khai th¸c.N¨m 2000 ®¹t kho¶ng 10 triÖu
tÊn than s¹ch.
T¨ng thªm c«ng suÊt ph©n l©n ®¹t s¶n l-îng1,2 triÖu tÊn vµo n¨m 2000. X©y dùng
nhµ m¸y ph©n ®¹m sè 1tõ khÝ cã c«ng suÊt 60- 80 v¹n tÊn/ n¨m. X©y dùng gèi ®Çu nhµ
m¸y ph©n ®¹m sè 2 cã c«ng suÊt t-¬ng tù ®-a vµo vËn hµnh trong kÕ ho¹ch 5 n¨m sau.
§-a vµo s¶n xuÊt c¸c nhµ m¸y xi m¨ng ®ang x©y dùng; huy ®éng vµ vay vèn ®Ó më
réng, x©y dùng míi mét sè nhµ m¸y xi m¨ng, kÓ c¶ lß ®øng; liªn doanh víi n-íc ngoµI
x©y thªm mét sè nhµ m¸y. S¶n l-îng xi m¨ng n¨m2000 ®¹t kho¶ng 18-20 triÖu tÊn.
§Çu t- hoµn chØnh c¸c day chuyÒn s¶n xuÊt thÐp hiÖn cã, khëi c«ng x©y dùng míi
mét sè nhµ m¸y thÐp, chó träng kh©u t¹o ph«i. N¨m 2000 s¶n xuÊt 2 triÖu tÊn thÐp. KÕt
hîp chÕ t¹o trong n-íc víi nhËp khÈu ®Õ trang bÞ mét phÇn m¸y mãc c¸c d©y truyÒn thiÕt
bÞ cho nÒn kinh tÕ vµ cã s¶n phÈm xuÊt khÈu. Tr-íc m¾t, h-íng vµo s¶n xuÊt thiÕt bÞ toµn
bé cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, c¸c lo¹I ph-¬ng tiÖn vËn t¶I...ph¸t triÓn m¹nh
c«ng nghiÖp ®ãng tÇu, l¾p r¸p vµ chÕ t¹o « t« xe m¸y.
X©y dùng vµ ph¸t triÓn nhanh c«ng nghiÖp ®IÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, chän mét
sè h-íng ®I sím vµo hiÖn ®¹I phôc vô chÐ t¹o m¸y vµ tù ®éng ho¸ mét sè kh©u cã s¶n
phÈm xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn dÞch vô tin häc, nhÊt lµ phÇn mÒm nghiªn cøu khoa häc.
3.
Ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ dÞch vô
* Môc tiªu:
- 20 -
.PDF 
45 
29369 
73 
