PhÇn I
PhÇn më ®Çu
§øng tríc xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× níc ViÖt
Nam ta cßn lµ mét trong nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, nghÌo nµn
vµ l¹c hËu. C¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, tr×nh ®é qu¶n lý l¹c hËu, khoa häc kü
thuËt kÐm ph¸t triÓn... h¬n n÷a n¹n thÊt nghiÖp, tham « l¹m ph¹t, « nhiÔm m«i
trêng... vÉn lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cha h¹n chÕ ®îc. Tuy vËy
ta còng kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu mµ cã thÓ kh¾c phôc ®îc nh÷ng yÕu
®iÓm ®ã mµ ta ph¶i dÇn dÇn kh¾c phôc. Song hµnh víi nã ta ph¶i liªn tôc vËn
dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt vµ kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc.
§Êt níc ViÖt Nam ta ®ang ®øng tríc nh÷ng khã kh¨n lín vÒ mäi mÆt
nhÊt lµ trong ph¸t triÓn kinh tÕ, do ®ã chóng ta cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn
ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thËt thËn träng, khÈn tr¬ng vµ lµm sao ®Ó cã hiÖu qu¶
nhÊt. ChÝnh v× vËy viÖc ¸p dông quy luËt gi¸ trÞ vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ
rÊt quan träng. Chóng ta cÇn ph¶i thËt linh ho¹t trong tõng vÊn ®Ò, tõng lÜnh
vùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. TiÓu luËn ®îc tr×nh bµy víi néi dung chÝnh lµ
viÖc kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a tÝnh tÊt yÕu trong qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
Song do khu«n khæ cã h¹n nªn em kh«ng thÓ ®Ò cËp tíi tÊt c¶ c¸c khÝa c¹nh
cña vÊn ®Ò, em rÊt mong cã ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn khoa häc cña c¸c thÇy c«
gi¸o vµ cña b¹n ®äc ®Ó cho bµi viÕt nµy ®îc thªm phÇn hoµn thiÖn h¬n.
Néi dung chÝnh cña tiÓu luËn ®îc chia lµm 2 ch¬ng
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña quy luËt gi¸ trÞ, c¬ chÕ thÞ trêng vµ
nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Ch¬ng II: T¸c ®éng c¬ b¶n cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
PhÇn II
Néi dung tiÓu luËn
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quy luËt gi¸ trÞ c¬ chÕ
thÞ trêng vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.1. Quy luËt gi¸ trÞ
1
1.1.1. Quy luËt gi¸ trÞ lµ g×?
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ trao
®æi hµng ho¸. Do ®ã ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù xuÊt
hiÖn vµ ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Mäi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÎ kinh tÕ
trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ®Òu chÞu sù t¸c ®éng vµ chi phèi cña quy
luË nµy. Tu©n theo yªu cÇu cña quy luË gi¸ trÞ th× míi cã lîi nhuËn, míi tån t¹i
vµ ph¸t triÓn ®îc, ngîc l¹i sÏ bÞ thua lç vµ ph¸ s¶n.
1.1.2. Yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ.
Quy luËt gi¸ trÞ ®ßi hái viÖc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i dùa trªn
c¬ së lîng gi¸ trÞ hµng ho¸ hay thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt.
Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ th× vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ hµng ho¸ s¶n xuÊt
ra cã b¸n ®îc hay kh«ng. §Ó cã thÓ tiªu thô ®îc hµng ho¸ th× thêi gian lao
®éng c¸ biÖt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã ph¶i phï hîp víi thêi gian lao ®éng
x· héi cÇn thiÕt tøc lµ ph¶i phï hîp víi møc lao hao phÝ mµ x· héi cã thÓ chÊp
nhËn ®îc. Trong trao ®æi hµng ho¸ còng ph¶i dùa vµo thêi gian lao ®éng x·
héi ®îc víi nhau khi lîng gi¸ trÞ cña chóng ngang nhau, tøc lµ khi trao ®æi
hµng ho¸ ph¶i lu«n theo quy t¾c ngang nhau.
Quy luËt gi¸ trÞ lµ trõu tîng. Nã thÓ hiÖn sù vËn ®éng th«ng qua sù biÕn
®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸. Gi¸ c¶ lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ. Gi¸ c¶
phô thuéc vµo gi¸ trÞ v× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ c¶. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸
th× gi¸ c¶ vµ gi¸ thÞ trêng chªnh lÖch nhau, cung Ýt h¬n cÇu th× gi¸ c¶ sÏ cao
h¬n gi¸ trÞ vµ ngîc l¹i nÕu cung lín h¬n cÇu th× gi¸ c¶ sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ. Nhng xÐt cho ®Õn cïng th× tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ bao giê còng b»ng tæng gi¸ trÞ
cña hµng ho¸. Gi¸ c¶ hµng ho¸ cã thÓ t¸ch rêi gi¸ trÞ nhng bao giê còng lªn
xuèng xoay quanh gi¸ trÞ, ®ã lµ biÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ.
Tãm l¹i, yªu cÇu chung cña quy luËt gi¸ trÞ mang tÝnh kh¸ch quan, nã
®¶m b¶o sù c«ng b»ng, hîp lý, b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµ trao ®æi
hµng ho¸.
1.1.3. T¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ.
Quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i, ho¹t ®éng ë tÊt c¶ c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Cã
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng riªng tuú thuéc vµo quan
hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Nã cã t¸c dông chñ yÕu sau.
Thø nhÊt lµ ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸.
2
Trong s¶n xuÊt, quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt viÖc ph©n phèi t liÖu s¶n xuÊt vµ
søc lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt th«ng qua sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng
mho¸. Nh ®· nãi trªn, do ¶nh hëng cña quan hÖ cung cÇu gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn
thÞ trêng lªn xuèng xuay quanh gi¸ trÞ cña nã. NÕu mét ngµnh nµo ®ã, cung
kh«ng ®¸p øng cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ lªn cao th× nh÷ng ngêi s¶n xuÊt sÏ më
réng quy m« s¶n xuÊt. Nh÷ng ngêi ®ang s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ thu hÑp quy m«
s¶n xuÊt ®Ó chuyÓn sang s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ nµy. Nh vËy, t liÖu s¶n xuÊt,
søc lao ®éng vµ vèn ®îc chuyÓn vµo ngµnh nµy t¨ng lªn, cung vÒ lo¹i hµng
ho¸ nµy trªn thÞ trêng sÏ t¨ng cao. Ngîc l¹i khi ngµnh ®ã thu hót qu¸ nhiÒu lao
®éng x· héi, cung vît cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ h¹ xuèng, th× ngêi s¶n xuÊt sÏ ph¶i
chuyÓn bít t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ra khái ngµnh nµy ®Ó ®Çu t vµo n¬i
cã gi¸ c¶ hµng ho¸ cao. Nhê vËy mµ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ®îc ph©n
phèi qua l¹i mét c¸ch tù ph¸t vµo c¸c ngµnh nµy ®Ó d dÇu t vµo n¬i cã gi¸ c¶
hµng ho¸ cao. Nhê vËy mµ t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ®îc ph©n phèi qua
l¹i mét c¸ch t ph¸t vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau. ë ®©y ta thÊy r»ng sù
biÕn ®éng cña gi¸ c¶ xung quanh gi¸ trÞ kh«ng nh÷ng chØ râ sù biÕn ®éng vÒ
kinh tÕ mµ cßn cã t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Ngoµi ra ta cßn thÊy quy luËt gi¸ trÞ còng ®iÒu tiÕt vµ lu th«ng hµng ho¸.
Hµng ho¸ bao giê còng vËn ®éng tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp ®Õn n¬i gi¸ c¶ cao. Quy
luË gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng ®ã, ph©n phèi c¸c nguån hµng ho¸
mét c¸ch hîp lý h¬n trong níc.
Thø hai lµ kÝch thÝch lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, thóc ®Èy c¶i tiÐn kü
thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ nµo còng mong cã
nhiÒu l·i. Ngêi cã nhiÒu l·i h¬n lµ ngêi cã thêi gian lao ®éng c¸ biÖt Ýt h¬n
hoÆc b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Cßn nh÷ng ngêi cã thêi gian lao
®éng c¸ biÖt lín h¬n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt th× sÏ bÞ lç kh«ng thu
vÒ ®îc toµn bé lao ®éng ®· hao phÝ. Muèn ®øng v÷ng vµ th¾ng trong c¹nh
tranh, mçi ngêi s¶n xuÊt ®Òu lu«n lu«n t×m c¸ch rót xuèng ®Õn møc tèi thiÓu
thêi gian lao ®éng c¸ biÖt. Muèn vËy, nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi c¸ch
c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, sö dông nh÷ng thµnh tùu míi cña
khoa häc, kü thuËt, c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lý cña s¶n xuÊt, thùc hiÖn tiÕt kiÖm
chÆt chÏ. Sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cµng thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh nµy diÔn ra
m¹nh mÏ h¬n, kÕt qu¶ l µ n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn nhanh chãng. Ngoµi ra
3
®Ó cã thÓ thu ®îc nhiÒu l·i, ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn ph¶i thêng xuyªn c¶i
tiÕn chÊt lîng, mÉu m· hµng ho¸ cho phï hîp nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu
dïng, c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p lu th«ng, b¸n hµng ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng
vµ tiªu thô s¶n phÈm nhanh. V× vËy quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n
xuÊt hµng ho¸ nhiÒu, nhanh, tèt, rÎ h¬n.
T¸c dông cuèi cïng cña quy luËt gi¸ trÞ mµ ta ®Ò cËp ë ®©y lµ ®¸nh gi¸
c«ng b»ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, ph©n ho¸ ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ thµnh kÎ giµum
ngêi nghÌo.
Trong cuéc c¹nh tranh ch¹y theo gi¸ trÞ, lao ®éng c¸ biÖt cña mçi ngêi
s¶n xuÊt cã thÓ kh«ng nhÊt trÝ víi lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Nh÷ng ngêi lµm
tèt, lµm giái cã n¨ng suÊt lao ®éng c¸ biÖt thÊp h¬n thêi gian lao ®éng x· h«Þ
cÇn thiÕt vµ nhê ®ã hä ph¸t tµi, lµm giµu, mua s¾m thªm t liÖu s¶n xuÊt, më
réng quy m« s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng ngêi lµm ¨n kÐm, kh«ng may m¾n,
thêi gian lao ®éng c¸ biÖt lín h¬n thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt nªn hä bÞ
lç vèn thËm chÝ ®i ®Õn ph¸ s¶n. Nh vËy, quy luËt gi¸ trÞ cã ý nghÜa b×nh tuyÓn,
®¸nh gi¸ ngêi s¶n xuÊt, kÝch thÝch nh÷ng yÕu tè tÝch cùc ph¸t triÓn vµ ®µo th¶i
c¸c yÕu tè kÐm. Nã ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng ®èi víi ngêi s¶n xuÊt.
1.2. Kinh tÕ thÞ trêng.
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ta ®· vµ ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng vËy
chóng ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ c¬ chÕ thÞ trêng ta cã mét sè vÊn ®Ò sau:
1.2.1. Kinh tÕ thÞ trêng lµ g×?
Kinh tÕ thÞ trêng lµ sù ph¸t triÓn cao h¬n cña kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x· héi
mµ h×nh th¸i phæ biÕn cña s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó trao ®æi trªn thÞ
trêng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét nÒn kinh tÕ kh¸ch quan do tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, trong ®ã toµn bé qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt tíi
trao ®æi, ph©n phèi vµ tiªu dïng ®Òy thùc hiÖn th«ng qua thÞ trêng.
§Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng lµ c¸c chñ thÓ tù do lùa chän c¸c
h×nh thøc së h÷u, ph¬ng thøc kinh doanh, ngµnh nghÒ mµ luËt ph¸p kh«ng
cÊm. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu diÔn ra theo quy luËt cña nã, s¶n xuÊt vµ b¸n
hµng ho¸ theo yªu cÇu cña thÞ trêng, b¸n c¸i g× mµ thÞ trêng cÇn chø kh«ng
ph¶i b¸n c¸i m×nh cã, tiÒn tÖ ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ, c¸c chñ thÓ ®îc theo
®uæi lîi Ých chÝnh ®¸ng cña m×nh.
1.2.2. C¬ chÕ thÞ trêng.
4
C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®iÒu tiÕt
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ theo yªu cÇu kh¸ch quan cña c¸c quy
luËt vèn cã cña nã nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu,
quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ. Cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ trêng lµ tæng thÎ c¸c nh©n tè
kinh tÕ, cung cÇu, gi¸ c¶, hµng tiÒn. Trong ®ã ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng
t¸c ®éng lÉn nhau th«ng qua thÞ trêng ®Ó x¸c ®Þnh 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ s¶n xuÊt
c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai?
C¬ chÕ thÞ trêng lµ mét trËt tù kinh tÕ, kh«ng hÒ hçn ®én. Nã ho¹t ®éng
nh mét bé m¸y tù ®éng kh«ng cã ý thøc, nã phèi hîp rÊt nhÞp nhµng ho¹t
®éng cña ngêi tiªu dïng víi c¸c nhµ s¶n xuÊt th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ thÞ trêng. Kh«ng mét ai t¹o a nã, nã tù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi vµ
ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Lîi nhuËn chÝnh lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña sù
vËn ®éng nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nã sÏ híng nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµo lÜnh vùc
mµ ngêi tiªu dïng cã nhu cÇu nhiÒu vµ b¾t hä ph¶i bá nh÷ng lÜnh vùc cã Ýt nhu
cÇu, còng nh buéc bé sö dông nh÷ng c«ng nghÑ míi ®Ó cã ®îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
C¬ chÕ thÞ trêng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®îc ®iÒu tiÕt bëi c¸c quy luËt cña
thÞ trêng. §ã lµ c¬ chÕ "ph¹t vµ thëng", "thua vµ ®îc", "lç vµ l·i" cña ho¹t
®éng kinh tÕ. Trong c¬ chÕ thÞ trêng mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt ®Òu
®îc gi¶i quyÕt th«ng qua thÞ trêng vµ chÞu sù chi ph«Ý cña c¸c quy luËt cña thÞ
trêng. Do ®ã cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ trêng lµ guång m¸y ho¹t ®éng vµ tù ®iÒu
chØnh cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo yªu cÇu cña cac quy luËt kinh tÕ vèn cã
cña nã. C¸c quy luËt nµy quan hÖ, t¸c ®éng lÉn nhau t¹o ra nh÷ng nguyªn t¾c
vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nãi tíi c¬ chÕ thÞ trêng, tríc hÕt ta ph¶i
nãi tíi c¸c nh©n tè c¬ b¶n cÊu thµnh nã, ®ã lµ tiÒn vµ hµng, ngêi mua vµ ngêi
b¸n hµng ho¸. Tõ ®ã h×nh thµnh ra c¸c quan hÖ: hµng - tiÒn, mua - b¸n, cung cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸, h×nh thµnh m©u thuÉn c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh viªn
tham gia thÞ trêng mµ ®éng lùc thóc ®Èy hä lµ lîi nhuËn. V× vËy th«ng qua lç,
l·i mµ c¬ chÕ thÞ trêng quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n: s¶n xuÊt lµ g×?
s¶n xuÊt nh thÕ nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai?
Nh ®· tr×nh bµy ë trªn c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng chØ cã nh÷ng u ®iÓm
mµ cßn cã c¶ nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng thÓ tr¸nh khái. §ã lµ, g©y nªn sù ph©n
ho¸ dÉn ®Õn ph¸ s¶n cña ngêi s¶n xuÊt kinh doanh, g©y l·ng phÝ kinh tÕ, c¸c
hiÖn täng bu«n gian, b¸n lËn, ®Çu c¬, lµm hµng gi¶, ph¸ ho¹i m«i sinh. V× vËy
5
trong c¬ chÕ thÞ trêng Nhµ níc cÇn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt theo ®Þnh híng môc tiªu
®· ®Þnh, h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. Díi quyÒn chØ ®¹o cña
Nhµ níc th× nÌn kinh tÕ thÞ trêng sÏ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c h¬n vµ viÖc vËn dông
c¸c quy luËt vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ trë nªn thÊu ®¸o h¬n, cã hiÖu qu¶
h¬n trong ph¸t triÓn kinh tÕ.
6
Ch¬ng II
T¸c ®éng c¬ b¶n cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nÒn kinh tÕ
thÞ trêng. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta vµ c¸c gi¶i ph¸p
nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam
2.1 Sù cÇn thiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng.
Trong mét nÒn kinh tÕ, mäi hÖ thèng kinh tÕ ®Òu ®îc tæ chøc b»ng c¸ch
nµy hay c¸c kh¸c ®Ó huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc cña x· héi vµ sö dông cã
hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ®ã nh»m s¶n xuÊt ra hµng ho¸. ViÖc s¶n xuÊt ph¶i ®îc
tiÕn hµnh theo nh÷ng ph¬ng ph¸p tèt nhÊt, ph©n phèi hµng hãa s¶n xuÊt ®îc
sao cho ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña x· héi. §ã lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tæ chøc
kinh tÕ - x· héi. Trong nÒn kinh tÕ chØ huy th× nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Òu do c¸c
c¬ quan Nhµ níc quyÕt ®Þnh, cßn mét nÒn kinh tÕ mµ trong ®ã nh÷ng vÊn ®Ò
c¬ b¶n cña nã do thÞ trêng quyÕt ®Þnh ®îc xem lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ xu thÕ tÊt yÕu Ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ
xu híng tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ x· héi. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng
cã quèc gia nµo trªn thÕ giíi cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn l¹i kh«ng cã sù
®iÒu hµnh cña Nhµ níc. Mçi quèc gia cã mét chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ ®Æc thï cña quèc gia ®ã, nhng xÐt cho ®Õn cïng th× còng kh«ng tho¸t
khái quy luËt chung lµ ¸p dông c¸c quy luËt kinh tÕ vµ van¹ hµnh chóng mét
c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã cã vai trß ®iÒu tiÐt nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸ mét c¸ch hîp lý råi tõ ®ã g©y ¶nh hëng tíi nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc.
ChÝnh v× vËy quy luËt gi¸ trÞ cã vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh
tÕ thÞ trêng cña mçi quèc gia. §èi víi ViÖt Nam nã còng cã vai trß kh«ng nhá,
nã g©y ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua sù ®iÒu tiÕt cña
nã ®èi víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, th«ng qua sù ®iÒu tiÕt cña nã ®èi víi nÒn
s¶n xuÊt hµng ho¸.
2.2. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
Kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo cã thÓ coi lµ hoµn thiÖn, lµ ph¸t triÓn tèt tuyÖt
®èi cho dï ®ã cã lµ nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia ph¸t triÓn nhÊt thÕ gi¬Ý ®i
n÷a. Lóc nµo nã còng chøa nh÷ng mÆt tr¸i, nh÷ng mÆt cßn cha tèt, nh÷ng h¹n
chÕ cÇn ®îc tiÕp tôc kh¾c phôc. ViÖc ¸p dông c¸c quy luËt kinh tÕ vµo viÖc
vËn hµnh vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia lu«n lu«n tiÒm Èn nh÷ng
nguy c¬ ®æ vì nÒn kinh tÕ do vËn dông kh«ng ®óng c¸ch, kh«ng ®óng yªu cÇu
7
thùc tÕ. §ã vÉn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nan gi¶i cña rÊt nhiÒu quèc gia trªn
thÕ giíi, trong ®ã cã c¶ níc ViÖt Nam cña chóng ta. VËy hiÖn nay, chóng ta
cÇn ph¶i lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ yÕu kÐm, l¹c hËu
®i lªn mét nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn h¬n, hoµn chØnh h¬n. Tríc khi xÐt ®iÒu
®ã ta sÏ ®i ph©n tÝch nÒn kinh tÕ níc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Ó thÊy ®îc
thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc.
NÒn kinh tÕ cña mét quèc gia lu«n lu«n biÕn ®éng cïng víi nÒn kinh tÕ
thÕ giíi. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× vÊn ®Ò tríc hÕt lµ ta ph¶i biÕt b¾t ®Çu tõ
®©u, ®· cã nh÷ng c¸i g× vµ cha cã ®îc nh÷ng g×, c¸i g× ph¶i lµm tríc, c¸i g× nªn
lµm sau míi thùc hiÖn. ë phÇn nµy chóng ta sÏ ®îc rµ so¸t mét lît nh÷ng vÊn
®Ò tån t¹i trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó cã thÓ lu t©m v¹ch ra kÕ ho¹ch cho sù
kh¾c phôc vµ ph¸t triÓn nh÷ng yÕu tè ®ã.
Thø nhÊt, ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ th× chóng ta cÇn ph¶i cã vèn, ®ã lµ vÊn
®Ò ®¸ng quan t©m hµng ®Çu cña níc ta hiÖn nay. VËy mµ trªn thùc tÕ nh÷ng
n¨m gÇn ®©y níc ta lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu hôt nguån vèn v× tæng thu ng©n
s¸ch lu«n nhá h¬n tæng chi ng©n s¸ch.
Thø hai, lµ c¬ së vËt chÊt cña ®Êt níc. §iÒu kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn lµ
níc ta lµ c¬ së vËt chÊt kÐm ph¸t triÓn, chËm ph¸t triÓn. C¸c khu c«ng nghiÖp
Ýt, hÖ thèng m¸y níc trang thiÕt bÞ l¹c hËu. C¬ së vËt chÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ
cho viÖc thu hót vèn ®Çu t cña níc ngoµi. HÖ thèng giao th«ng kh«ng thuén
lîi, kÐm ph¸t triÓn, l¹i thªm sù ¶nh hëng cña thiªn nhiªn vµ m«i trêng cµng
lµm cho hÖ thèng c¬ së vËt chÊt cña níc ta ngµy cµng bÞ sa sót nghiªm träng.
ChÝnh s¸ch ®Çu t cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cßn cha ®îc quan t©m thÝch
®¸ng. C¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ l·ng phÝ hoÆc bÞ bá quªn cßn
nhiÒu. Nh÷ng ®iÒu ®ã ®· g©y ¶nh hëng kh«ng nhá tíi nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø ba, lµ con ngêi. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña con ngêi thÊp kÐm, kh¶ n¨ng
øng dông m¸y níc, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kh«ng ®¹t
yªu cÇu thùc tÕ. H¬n n÷a nh÷ng ngêi cã tay nghÒ, kü thuËt cao chiÕm sè Ýt
trong lùc lîng lao ®éng cña ®Êt níc. Th¸i ®é lao ®éng cña nhiÒu ngêi cßn
kh«ng nghiªm tóc. Nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é, cã tri thøc vËn dông tµi n¨ng cña
m×nh ®Ó tham « tµi s¶n nhµ níc. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn ®· gãp mét phÇn kh«ng
nhá vµo viÖc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
Thø t, lµ vÊn ®Ò kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ
c«ng nghÖ cßn yÕu. Kh«ng cã thµnh tùu nµo lµ ®¸ng kÓ trong nghiªn cøu khoa
8
häc mµ chØ thõa hëng nh÷ng c«ng nghÖ ®· l¹c hËu ë níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi
chuyÓn giao l¹. §iÒu ®¸ng nãi lµ ngay c¶ viÖc gi¸m ®Þnh c¸c c«ng nghÖ
chuyÓn giao còng kh«ng cã. Nã ®· g©y l·ng phÝ ng©n s¸ch Nhµ níc rÊt nhiÒu
v× chóng ta ph¶i nhËn nh÷ng m¸y mãc, c«ng nghÖ ®· qua sö dông víi gi¸ c¶
ngµng b»ng gi¸ cña m¸y mãc, c«ng nghÖ míi. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do Nhµ
níc kh«ng cã chÝnh s¸ch ®Çu t thÝch ®¸ng cho nghiªn cøu, øng dông triÓn khai
c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi.
Thø n¨m, lµ c¬ cÊu kinh tÕ. Tuy nÒn kinh tÕ níc ta ®ang vËn hµnh theo c¬
chÕ thÞ trêng nhng c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta vÉn cha chÆt chÏ, hîp lý, vÉn cßn
nhiÒu kÏ hë lín, c¬ cÊu ngµnh nghÒ cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. C¸c vïng kinh tÕ
cha ®îc chó ý ph¸t triÓn ®ång ®Òu vÒ c¸c mÆt. Do ®ã sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n vÉn vÞ k×m h·m.
Thø s¸u lµ møc t¨ng d©n sè qu¸ nhanh. Tuy nh÷ng n¨m gÇn ®©y tû lÖ
t¨ng d©n sè cã gi¶m h¬n tríc nh÷ng vÊn ®Ò cßn cao. Nã ®ång nghÜa víi viÖc
sè lao ®éng ngµy cµng gia t¨ng trong khi viÖc lµm th× ngµy cµng Ýt do sù ph¸t
triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ. ChÝnh nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp nµy lµ nguy c¬
dÉn ®Õn sù gia t¨ng cña tÖ n¹n x· héi, anh minh kh«ng ®îc b¶o ®¶m.
Cuèi cïng lµ thÕ chÕ chÝnh trÞ vµ qu¶n lý cña Nhµ níc. §©y còng lµ nh©n
tè quan träng nhÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Tuy r»ng níc ta cã mét thÓ chÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh vµ tiÕn bé nhng kh¶ n¨ng
®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cßn nhiªï khuyÕt tËt, mµ lý do chÝnh lµ sù
®iÒu tiÕt híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cßn cha phï hîp, g©y « nhiÔm m«i trêng, lµm ph©n ho¸ giÇu nghÌo, n¹n thÊt nghiÖp ngµy cµng gia t¨ng…
2.3. Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë
ViÖt Nam.
NhËn thøc vµ vËn dông quy lu¹t gi¸ trÞ thÓ hiÖn chñ yÕu trong viÖc h×nh
thµnh gi¸ c¶. Gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ, gi¸ c¶ ph¶i lÊy g¸i trÞ
lµm c¬ së th× míi cã c¨n cø kinh tÕ, míi cã t¸c dông kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, c¶i tiÕn kü thuËt, h¹ tÇng thµnh s¶n phÈm. Nhµ níc ph¶i chñ ®éng lîi
dông c¬ chÕ ho¹t ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ nghÜa lµ kh¶ n¨ng gi¸ c¶ t¸ch
rêi gi¸ trÞ, vµ xu híng ®a gi¸ c¶ trë vÒ gi¸ trÞ. Th«ng qua chÝnh s¸ch gi¸ c¶,
Nhµ níc vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nh»m;
9
Thø nhÊt lµ kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh,
chñ yÕu lµ x©y dùng mét hÖ thèng gi¸ b¸n bu«n ®Ó ®a chÕ ®é h¹ch to¸n kinh
tÕ ®i vµo nÒn nÕp vµ cã c¨n cø v÷ng ch¾c.
Thø hai lµ ®iÒu hoµ lu th«ng hµng tiªu dïng. Trong chÕ ®é kinh tÕ thÞ trêng, tæng khèi lîng va c¬ cÊu hµng tiªu dïng do kÕ ho¹ch lu chuyÓn hµng ho¸
quyÕt ®Þnh c¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, møc t¨ng thu
nhËp quèc d©n, vµ thu nhËp b»ng tiÒn cña nh©n d©n, nhu cÇu vÒ hµng tiªu
dïng trong ®iÒu kiÖn søc mua khong ®æi, nÕu gi¸ c¶ mét lo¹i hµng nµo ®ã
gi¶m xuèng th× lîng hµng tiªu thô sÏ t¨ng lªn vµ ngîc l¹i. Nhµ níc cã thÓ quy
®Þnh gi¸ c¶ cao hay thÊp ®Ó ¶nh hëng ®Õn khèi lîng tiªu thô mét sè lo¹i hµng
nµo ®ã nh»m lµm cho nhu cÇu vµ møc t¨ng cña s¶n xuÊt vÒ mét sè hµng tiªu
dïng ¨n khíp víi kÕ ho¹ch lu chuyÓn hµng ho¸ cña Nhµ níc.
Thø ba lµ ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n th«ng qua chÝnh
s¸ch gi¸ c¶, viÖc quy ®Þnh hîp lý c¸c tû gi¸, Nhµ níc ph©n phèi vµ ph©n phèi
l¹i thu nhËp quèc d©n gi÷a c¸c ngµnh nh»m phôc vô cho yªu cÇu n¨ng cao ®åi
sèng cña nh©n d©n lao ®éng.
Cuèi cïng, nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nãi réng ra lµ biÕt sö
dông c¸c ®ßn bÈy cña kinh tÕ hµng ho¸ nh tiÒn l¬ng, gi¸ c¶, lîi nhuËn … dùa
trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó tæ chøc vµ thùc hiÖn chÕ ®ä
h¹ch to¸n kinh tÕ.
Tãm l¹i, nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn ®©y nãi lªn trong kinh tÕ thÞ trêng cã
sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i kÕt hîp kÕ ho¹ch víi thÞ trêng, lÊy c¸i sau bæ
xung cho c¸i tríc. Qu¸ tr×nh kÕt hîp ®ã còng lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t huy t¸c
dông tÝch cùc cña quy luËt gi¸ trÞ, lµ mét qu¸ tr×nh tù gi¸c vËn dông quy luËt
gi¸ trÞ vµ quan hÖ thÞ trêng nh lµ mét c«ng cô ®Ó x©y dùng c¸c mÆt kinh tÕ,
kÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho gi¸ trÞ hµng ho¸
ngµy cµng h¹, ®¶m b¶o tèt h¬n cho nhu cÇu ®êi sèng, ®ång thêi t¨ng thªm
khèi lîng tÝch luü.
§i ®«i víi viÖc ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc cña quy luËt gi¸ trÞ ph¶i ®ång
thêi ng¨n chÆn nh÷ng ¶nh hëng nh÷ng tiªu cùc cña nã ®èi víi viÖc qu¶n lý
kinh tÕ.
Quy luËt gi¸ trÞ tån t¹i mét c¸hc kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ. Nhê n¾m
v÷ng t¸c dông chñ ®¹o cña c¸c quy luËt kinh tÕ, tù gi¸c sö dông t¸c dông tÝch
10
cùc vµ h¹n chÕ c¸c t¸c dông tiªu cùc cña quy luËt gi¸ trÞ. Nhµ níc ®· n¨ng
cao dÇn tr×nh ®é c«ng t¸c, kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ. Trung ¬ng §¶ng ®· nhÊn
m¹nh: VÒ c¬ b¶n chóng ta ®· n¾m ®îc néi dung, tÝch chÊt vµ t¸c dông cña quy
luËt gi¸ trÞ ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau trong hai lÜnh vùc s¶n
xuÊt vµ ph©n phèi kh¸c nhau vÒ tù liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu tiªu dïng vµ ®· vËn
dông nã phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc trong
tõng thêi kú; C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ c¶ còng ®· cã tiÕn bé, ph¹m vi ngµy
cµng më réng, tr×nh ®é nghiÖp vô còng ®îc n©ng lªn mét bíc.
11
KÕt luËn
Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy l uËt kinh tÕ quan träng nhÊt cña s¶n xuÊt vµ lu
th«ng hµng ho¸. Sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña quy luËt nµy g¾n liÒn víi s¶n xuÊt
vµ lu th«ng hµng ho¸. ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù
ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. C¬ chÕ ®iÒu tiÐt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸
chÝnh lµ sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ ®îc
biÓu hiÖn thong qua c¬ chÕ gi¸ c¶. Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng
ta sÏ thÊy ®îc sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Gi¸ c¶ thÞ trêng ta sÏ lªn
xuèng xung quanh gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ trë thµnh c¬ chÕ t¸c ®éng cña quy luËt
gi¸ trÞ. C¬ chÕ t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ ph¸t sinh khi t¸c dông lªn thÞ trêng
th«ng qua c¹nh tranh, cung - cÇu, søc mua cña ®ång t×en. §iÒu nµy c¾t nghÜa
t¹i sao khi tr×nh bµy quy luËt kinh tÕ chi phèi ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt, lu th«ng
hµng ho¸ vµ t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng ë ViÖt Nam, ta chØ tr×nh bµy quy luËt gi¸ trÞ, mét quy luËt bao qu¸t
chung ®îc c¶ b¶n chÊt, c¸c nh©n tè cÊu thµnh vµ c¬ chÕ t¸c ®éng cña nã ®èi
víi kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
12
Tµi liÖu tham kh¶o
1. S¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, Trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
Hµ Néi 1999.
2. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi
2000.
3. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi 2000.
4. S¸ch Kinh tÕ chÝnh trÞ, NXB §¹i häc vµ trung häc chuyÓn nghiÖp, Hµ
Néi 1974.
5. S¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ, Trung häc kinh tÕ, Hµ Néi 2000.
13
Môc lôc
PhÇn 1 : PhÇn më ®Çu.
PhÇn 2 : Néi dung tiÓu luËn.
Ch¬ng 1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quy luËt gi¸ trÞ c¬ chÕ thÞ trêng vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.1. Quy luËt gi¸ trÞ.
1.1.1. Quy luËt gi¸ trÞ lµ g×?
1.1.2. Yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ.
1.1.3. T¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ.
1.2. Kinh tÕ thÞ trêng.
1.2.1. Kinh tÕ thÞ trêng lµ g× ?
1.2.2. C¬ chÕ thÞ trêng.
Ch¬ng II. T¸c ®éng c¬ b¶n cña quy luËt gi¸ trÞ ®èi víi nÒn kinh
tÕ thÞ trêng. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
2.1. Sù cÇn thiÕt cña quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh thÞ
trêng.
2.2. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
2.3. V¹i trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong viÖc ph¸t trÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
PhÇn 3: KÕt luËn.
Tµi liÖu tham kh¶o
1
3
3
3
3
3
4
6
6
6
9
9
10
12
15
14
- Xem thêm -
.DOC 
14 
22891 
103 
