Tài liệu Kc188 llsx và qhsx

PhÇn A: Giíi thiÖu ®Ò tµi LÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt loµi ngêi lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c PTSX kÕ tiÕp nhau. PTSX lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX ®ã lµ c¸ch thøc s¶n xuÊt ra cña c¶I vËt chÊt mµ trong ®ã LLSX ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh , thèng nhÊt víi QHSX t¬ng øng víi nã . Theo ®Þnh nghÜa cña phÐp biÖn chøng duy vËt : Lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ sù ph¸t triÓn, khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt phæ biÕn nhÊt cña sù vËn ®éng vµ sù ph¸t triÕn cu¶ tù nhiªn ,x· héi vµ t duy trªn c¬ së duy vËt . Theo ®Þnh nghÜa trªn x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× mèi qu©n hÑ gi÷a QHSX va LLSX lµ kh«ng thÓ t¸ch rêi , ®©y lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn vµ lµ mét trong nh÷ng quy luËt quan träng quy ®Þnh sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi. MÆc dï vËy trong thùc tÕ, hai nh©n tè QHSX vµ LLSX ®· lµm n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn gi÷a chóng . Vµ sù m©u thuÉn nµy ngµy cµng trë nªn gay g¾t lµm cho nÒn kinh tÕ níc ta ë trong t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng trong mét thêi gian dµi .M©u thuÉn nµy gi¶i quyÕt ra sao?, nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò sÏ ®îc ®Ò cËp ®Õn trong bµi viÕt díi ®©y. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn viÕt tiÓu luËn nªn trong qu¸ tr×nh viÕt kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng sai sãt, Xin nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó c¸c bµi viÕt kh¸c sÏ tèt h¬n. PhÇn B: c¬ së cña ®Ò tµi I. C¬ së lý luËn chung C¸c d¹ng nµy khiÕn chóng ta khi nghiªn cøu vÊn ®Ò cÇn nh×n nhËn M¸c va Ph.¡ng-ghen ®· s¸ng lËp ra chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµo gi÷a thÕ kû XIX vµ dîc Lªnin ph¸t triÓn lªn vµo gi÷a thÕ 1 kû XX ®· ®em l¹i cho phÐp biªn chøng duy vËt sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ ph¬ng ph¸p luËn biÖn chøng . PhÐp biÖn chøng ®· thùc sù trë thµnh khoa häc trong ®ã mèi liªn hÖ gi÷a QHSX ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX lµ mèi liªn hÖ giµng buéc vµ chi phèi lÉn nhau .Mèi liªn hÖ t¹o ra sù chuyÓn ho¸ ®a d¹ng , phong phó c ña mçi sù vËt hiÖn tîng .ChÝnh v× sù ®a mét c¸ch toµn diÖn .Cã nh thÕ míi n¾m b¾t ®îc b¶n chÊt , c¸i cèt lâi cña sù vËt mµ kh«ng bÞ r¬i vaß nguþ biÖn trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng. luËt nµy. Trong qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn c¸c mèi quan hÖ gi÷a con ngêi Mét trong nh÷ng quy luËt quan träng nhÊt cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng lµ quy luËt m©u thuÉn .Theo quy luËt nµy th× trong kÕt cÊu cña mäi sù vËt hiÖn tîng kh«ng ph¶i bao giê còng bao gåm c¸c nh©n tè ®ång nhÊt,thèng nhÊt víi nhau mµ mäi sù vËt hiÖn tîng ®Òu ®îc cÊu t¹o nªn bëi mét thÓ thèng nhÊt bao gåm nhiÒu mÆt kh¸c nhau, trong ®ã cã nh÷ng mÆt ®èi lËp.C¸c mÆt ®èi lËp t¸c ®äng víi nhau sÏ xuÊt hiÖn nh÷ng m©u thuÉn.M©u thuÉn xuÊt hiÖn khi c¸c mÆt ®èi lËp ®ã t¸c ®éng ,liªn hÖ vµ chi phèi lÉn nhau.§Êu tranh nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a chóng lµm cho sù vËt míi ra ®êi,thay thÕ sù vËt cò ®· cho thÊy s vËn ®éng kh«ng ngõng cña s vËt,PTSX còng tu©n theo quy íi tù nhiªn,gia con ngêi voi con ngêi còng lu«n lu«n biÕn ®æi thèng nhÊt víi nhau.LLSX biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,lµ mÆt tù nhiªn cña s¶n xuÊt x· héi.QHSX lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,nã lµ mÆt x· héi cña s¶n xuÊt.LLSX gåm nh÷ng c«ng cô lao®éng mµ con ngêi dïng ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt nhê kinh nghiÖm vµ thãi quen lao ®éng ®· ®îc tÝch luü l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. QHSX ®îc hiÎu lµ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt,quan hÖ kinh tÕ cña ®êi sèng x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX®· ®îc C.M¸c viÕt: 2 " Nh÷ng thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau kh«ng ph¶i ë chç chóng s¶n xuÊt ra c¸i g× ,mµ lµ ë chç chóng s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo, víi nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo". Khi QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é LLSX nã sÏ trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn cho LLSX ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i khi QHSX l¹c hËu h¬n hay ë møc ®é cao h¬n so víi tÝnh chÊt tr×nh ®é LLSX th× nã sÏ trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX, m©u thuÉn n¶y sinh vµ viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn cña PTSX, theo ®óng víi néi dung cña quy luËt m©u thuÉn. Vµ cø nh vËy lÞch sö cña s¶n xuÊt ®· vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh lÖch pha ®Õn c©n b»ng råi l¹i lÖch pha míi... ChØ cã kh¸i niÖm m©u thuÉn míi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó v¹ch ra ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn, míi cã thÓ thùc tiÔn cho ta nhËn thøc ®îc quy luËt cña s v©n ®éng kinh tÕ. II . C¬ së M©u thuÉn gia LLSX vµ QHSX trong giai ®o¹n ®i lªn CNXH ë níc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. 1. Thùc tr¹ng . a. ViÖt Nam trong thêi kú ®Çu ®i lªn chñ nghÜa x· héi . Sau 30/4/1975 níc ta hoµn toµn gi¶i phãng, chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trong viÖc hµn g¾n vÕt th¬ng chiÕn tranh .Tuy nhien nÒn kinh tÕ níc ta vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc .Trang bÞ kü thuËt vµ kÕt cÊu x· héi yÕu kÐm, c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi, c¬ cÊu kinh tÕ tËp chung quan liªu bao cÊp ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ nÆng nÒ . NÒn kinh tÐ kÐm hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi, c¸c tÖ n¹n tham nhòng... lan réng, §¶ng céng s¶n cßn non, ®éi ngò c¸n bé cßn yÕu vÒ n¨ng lùc...c¸c thÕ lùc ®Õ quèc vµ ph¶n ®éng r¸o riÕt thùc hiÖn chiÕn lîc diÔn biÕn hoµ b×nh, ph¸ ho¹i vµ bao v©y kinh tÕ...NÕp sèng v¨n ho¸ , ®¹o ®øc bÞ xãi mßn, lßng tin vµo §¶ng vµ Nhµ níc bÞ gi¶m sót. 3 Thùc tr¹ng trªn cã nguån gèc s©u xa do lÞch sö ®Ó l¹i vµ hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh, song chñ yÕu lµ chóng ta ®· vi ph¹m sai lÇm chñ quan duy ý chÝ, vi ph¹m c¸c quy luËt kh¸ch quan trong c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, trong tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ sù phï hîp gi÷a LLSX vµ QHSX. Chóng ta ®· sai lÇm khi tiÕn hµnh x©y dùng QHSX tiªn tiÕn råi míi thóc ®Èy lùa chän LLSX ph¸t triÓn, biÕn ®æi. Sù biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña LLSX. LLSX biÕn ®æi dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi QHSX hiÖn cã vµ xuÊt hiÖn mét ®ßi hái kh¸ch quan lµ xo¸ bá QHSX cò, thay b»ng kiÓu QHSX míi thÝch øng víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn míi cña LLSX. C.M¸c viÕt :"Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã c¸c LLSX vËt chÊt x· héi sÏ m©u thuÉn víi QHSX hiÖn cã ... mµ trong ®ã tõ tríc ®Õn nay c¸c LLSX vÉn ph¸t triÓn. Tõ chç lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña c¸c LLSX, nh÷ng QHSX Êy trë thµnh xiÒng xÝch cña c¸c LLSX . Khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i cña mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi1". KÕt qu¶ lµ d· t¹o ra cho chóng ta mét nhËn thøc b¶n chÊt cña phÐp biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX trong ph¹m vi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi sÏ kh«ng chøa ®ùng sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, kh«ng cßn tån t¹i m©u thuÉn biÖn chøng gi÷a chóng mµ sù lùa chän dÇn dÇn LLSX cho phï hîp víi kho¶ng kh«ng gian réng lín cña QHSX. b.ViÖt Nam chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ kinh tÕ míi Tríc t×nh h×nh trªn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®Ò ra viÖc tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ lµ ®óng ®¾n:"ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ, lÊy ®æi míi kinh tÕ lµm träng t©m, ®ång thêi tõng bíc ®æi míi chÝnh trÞ"2 ChÝnh nhê ®êng lèi ®æi míi vµ lùa chän c¸c bíc ®i thÝch hîp mµ níc ta ®· tõng bíc tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ vµ ®øng v÷ng tríc sù sôp ®æ cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi. C«ng cuéc ®æi míi ®Ò ra cho chóng ta nhiÖm vô ph¶i xem xÐt l¹i ph¬ng thøc vµ con C.M¸c -Ph.Ang-ghen:TuyÓn tËp..t.1,NXB Sù thËt,HN,1970,tr438 V.I.Lenin Toµn tËp ,tËp 2 1 2 4 ®êng ®a ®Êt níc ta tiÕn lªn. Sai lÇm cña ta lµ ®· ®Èy nhiÒu mÆt cña QHSX lªn qu¸ cao, t¸ch rêi tr¹ng th¸i cßn thÊp kÐm cña LLSX lµm cho hai nh©n tè nµy m©u thuÉn víi nhau dÉn ®Õn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· nhËn ra sai lÇm vµ còng ®· thÊy r»ng viÖc c¶i t¹o QHSX x· héi lµ cÇn thiÕt nhng kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch chñ quan nãng véi nh tríc ®©y, nghÜa lµ c¶i t¹o vµ cñng cè QHSX nhng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña LLSX. §¹i héi VII cña §¶ng còng chØ râ:"...phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña LLSX, thiÕt lËp tõng bíc QHSX x· héi chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao víi sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc"3 C¶i t¹o vµ cñng cè QHSX nhng bao giê còng ph¶i g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña LLSX, vµ ®îc ®¶m b¶o b»ng sù ph¸t triÓn cña LLSX. §ã lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cho cuéc c¸ch m¹ng QHSX ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. Víi tr×nh ®é cña m×nh LLSX yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng QHSXphï hîp víi nã míi cã thÓ béc lé hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh vµ míi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh chãng. T¬ng øng víi mçi tr×nh ®é LLSX ®ßi hái mét QHSX, mét thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt ®Þnh nh Ph. ¡ng-ghen viÕt :"...giai cÊp T s¶n kh«ng thÓ biÕn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ Êy thµnh nh÷ng LLSX m¹nh mÏ ®îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi, mµ chØ mét sè ®«ng ngêi cïng lµm míi cã thÓ s dông ®îc"4. KÕt hîp tõng u thÕ riªng cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ th«ng qua ph©n c«nglao ®éng x· héi lµ con ®êng hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¸t triÓn LLSX, qua ®©y ta còng thÊy râ vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ lÇm thÕ nµo ®Ó QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX. 3 C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH,NXB Sù thËt,HN,1991,tr9-10 4 Ph.¡ng-ghen Chèng ®uy rinh,NXB Sù thËt,HN,1971,tr 455 5 ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta lu«n lu«n ®îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc kh«ng ngõng ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m cho s ph¸t triÓn ®ã kh«ng xa rêi ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña ta ®ang vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng víi sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nhµ níc qu¶n lý thÞ trêng b»ng ph¸p luËt, b»ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch ,vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Ó s¶n xuÊt phôc vô mäi nhu cÇu cña x· héi. c.Nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ trong c¬ chÕ kinh tÕmíi * ¦u ®iÓm: Trong c¬ chÐ kinh tÕ míi, sù c¹nh tranh diÔn ra m¹nh mÏ. Do ®ã tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o ®¬c ph¸t huy, ngêi lao ®éng ®· kh«ng cßn tÝnh û l¹i vµo nhµ níc nh trong c¬ chÐ tËp trung quan liªu bao cÊp mµ kh«ng biÕt chñ ®éng t×m viÖc vµ t¨ng thu nhËp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp bíc ®Çu ®æi míi ph©n phèi lîi nhuËn, thùc hiÖn c¬ chÕ gi¸ tiªu thô s¶n phÈm theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng vµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ . Do ®îc b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt nªn quan hÖ c¹nh tranh trªn thÞ trêng ngµy cµng t¨ng, ph¹m vi ®éc quyÒn nµ níc g¾n víi c¸c mÆt hµng thuéc diÖn cÊm hay h¹n chÕ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· thu hÑp râ rÖt. C¸c thµnh phµn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn t×m tßi s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn .VÝ dô vÒ nghµnh Bu ®iÖn hay §iÖn lùc ®©y lµ hai ngµnh ®éc quyÒn vÒ kinh doanh ë níc ta hiÖn nay . * H¹n chÕ: Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm lµ nh÷ng h¹n chÕ ®ã lµ viªc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng cßn cã nhiÒu mÆt thiÕu nhÊt qu¸n ®Æc biÖt trong tµi chÝnh tiÒn tÖ , qu¶n lý cßn láng lÎo , ®éi ngò c¸n bé cha theo kÞp víi yªu cÇu cña thÞ trêng míi , vai trß cña Nhµ níc trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®êi sèng kinh tÕ x· héi cßn yÕu .Trong lÜnh vùc kinh doanh. Nhµ níc cha t¹o ®îc ®éng lùc khuyÕn khÝch n©ng cao n¨ng suÊt kinh doanh . Ngêi lao ®éng cha cã ®éng lùc thêng xuyªn 6 vµ cha c¶m thÊy cã sù g¾n bã ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.T×nh tr¹ng l¹m dông kinh doanh cßn nhiÒu , thÞ trêng vèn cßn chËm ph¸t triÓn, l·i xuÊt, cha phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng dÉn ®Õn h¹n chÕ ®Çu t ph¸t triÓn. 2. Gi¶i ph¸p viÖc vËn dông qu¶n lý s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX ë níc ta cÇn tËp chung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau. a, Ph¸t triÕn LLSX ë níc ta hiÖn nay. YÕu tè qu©n träng nhÊt cóa LLSX chÝnh lµ con ngêi,tr×nh ®é LLSX thÕ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn côa con ngêi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Cho dï t liÖu lao ®éng t¹o ra tõ tríc cã søc m¹nh ®Õn ®©u vµ yÕu tè ®èi tîng lao ®éng cã phong phó nh thÕ nµo nhng nÕu con ngêi kh«ng cã kü n¨ng , kü s¶o th× còng trë nªn v« t¸c dông. lª nin viÕt "LLSX hµng ®µu cña toµn nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n , lµ ngêi lao ®éng"5. LÞch sö loµi ngêi ®· ®anh dÊu b»ng nh÷ng møc quan träng trong sù ph¸t triÓn cña LLSX C.Mac vµ Ph.Ang ghen ®· tõng nãi:"LLSX lµ kÕt qu¶ cña n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi, nhng b¶n th©n n¨ng lùc thùc tiÔn nµy bÞ quyÕt ®Þnh bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã ngêi ta sèng boöi nhiÒu LLSX ®· ®¹t ®îc bëi h×nh th¸i x· héi ®· cã tríc hä, kh«ng ph¶i do hä t¹o ra mµ do thÕ hÖ tríc t¹o ra"6. Vµ hiÖn nay chóng ta ®ang chøng kiÕn sù bïng næ vÒ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc Kü thuËt .NhiÖm vô cña chóng ta lµ x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng lÜnh vùc vÇn u tiªn dùa trªn thÕ m¹nh cña m×nh vµ dô b¸o ®óng xu híng ph¸t triÓn cña Khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i.Lµm nh vËy míi cã bíc tiÕn lín vÒ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo kÞp tr×nh ®é cña c¸c níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. b,Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i vµ vÊn ®Ò yÕu tè con ngêi trong LLSX . Khoa häc kü thuËt cã mét søc m¹nh kú diÖu vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triªnr s¶n xuÊt, nhng kh«ng ph¶i lµ yÕu tè 5 6 V.I.Lªnin :Toµn tËp, t 38 NXB TiÕn bé 1977, tr 430. C.Mac- Ph Ang-ghen TuyÓn tËp ,t2 NXB Sù thËt , Hµ néi 1977, tr 541 7 quyÕt ®Þnh cua LLSX. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i chØ lµm t¨ng søc m¹nh chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi chø kh«ng lµm thay thÕ hoµn toµn ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ngêi.Khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn ph¸t triÓn ®Õn ®©u th× con ngêi còng kh«ng bao giê bÞ ®Èy ra ngoµi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. M¸y mãc dï th«ng minh ®Õn mÊy còng do con ngêi t¹o ra vµ phô thuéc vµo con ngêi. §iÒu cèt yÕu lµ chóng ta biÕt lôa chän nh÷ng c«ng nghÖ thÝch hîp víi yÕu tè con ngêi vµ tµi nguyªn ®Êt níc .V× thÕ M¸c ®· nhËn xÐt "Trong tÊt c¶ nh÷ng LLSX lín nhÊt lµ b¶n th©n giai cÊp C¸ch m¹ng". c, Ph¸t huy yÕu tè con ngêi trong lùc lîng s¶n xuÊt. Trong lÞch sö ®· vµ sÏ kh«ng tån t¹i mét h×nh thøc s¶n xuÊt vËt chÊt nµo mµ l¹i kh«ng cã nh©n tè con ngêi. C.M¸cvµ Ph.¡ng-ghen viÕt :"B¶n th©n con ngêi b¾t ®Çu tõ ph©n biÑt víi sóc vËt ngay khi con ngêi b¾t ®Çu s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu sinh ho¹t ..."7. §Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy, chóng ta cÇn ph©n tÝch ®Æc®iÓm hiÖn tr¹ng cña lùc lîng lao ®éng níc ta nh»m v¹ch ra nh÷ng tiÒm n¨ng vµ h¹n chÕ.Qua ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung ®ång thêi ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng s¶n xuÊt vµ s¸ng t¹o cña con ngêi . Níc ta lµ mét níc ®«ng d©n ,d©n sè n¨m 2000 gÇn 77 triÖu víi 40 triÖu lao ®éng .Lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o nµy ®· tiÕp nhËn vµ ph¸t huy truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï , kh¶ n¨ng n¾m b¾t kü thuËt vµ n©ng cao nghÒ nhanh tuy cßn nhiÒu h¹n chÕ :T×nhtr¹ng d thõa lao ®éng do s¶n xuÊt cha ph¸t triÓn .Trong nhËn thøc cña ngêi lao ®éng vÒ thang bËc nghÒ nghiÖp còng cã nhiÒu quan niÖm ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. T©m lý "ë trong biªn chÕ nhµ níc"vÉn næi tréi h¬n so víi t©m lý "gi¶i quyÕt nhu cÇu viÖc lµm".Quan niÖm trªn ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù lùa chän viÖc lµm , do ®ã còng lµ lùc c¶n sù cèng hiÕn cho x· héi . 7 C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen:tuûªn tËp ,t1, NXB Sù thËt,HN, 1980,tr268 8 Chóng ta ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn trªn c¸c lÜnh vùc. §Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi nh lµ"LLSX s¶n xuÊt hµng ®Çu cña nh©n lo¹i" kh«ng thÓ ®Æt ngoµi mèi quan hÖ biÖn chøng gi· LLSX vµ QHSX. Xu¸t ph¸t trªn c¬ së nhËn thøc l¹i vai trß, vÞ trÝ vµ yÕu tè con ngêi trong LLSX ,§¶ng vµ Nhµ níc ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®óng ®¾n trong ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ trong chiÐn lîc vÒ con ngêi nãi riªng. Con ngêi lµ tæng hoµ cña nh÷ng mèi quan hÖ x· héi. §Ó ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc, ®ång bé , nh÷ng chÝnh s¸ch Kinh tÕ ®óng ®¾n. Nh vËy th× yÕu tè con ngêi míi ®îc ph¸t huy mét c¸ch triÖt ®Ó trong LLSX . d, §Ó Khoa häc nhanh chãng trë thµnh LLSX trùc tiÕp ë níc ta. ViÖc Khoa häc trë thµnh LLSX trùc tiÕp lµ mét quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn x· héi. Ngµy nay dù ®o¸n Êy ®ang trë thµnh hiÖn thùc trong nhiÒu níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Trong thùc tÕ,sù ph¸t triÓn cña Khoa häc ®· gióp con ngêi t¨ng cêng søc m¹nh trong qu¸ tr×nh chinh phôc tù nhiªn, sö dông nh÷ng søc m¹nh cña nã. Kh«ng cã khoa häc lµm sao con ngêi cã thÓ t¹o ra n¨ng lîng h¹t nh©n, phãng tÇu vò trô lªn th¸m hiÓm c¸c hµnh tinh hay s¶n xuÊt ra m¸y ®iÖn tö vµ ngêi m¸y c«ng nghiªpj thay thÕ nhiÒu ho¹t ®éng phøc t¹p cña m×nh. M¸c viÕt" cïng víi s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, nh©n tè khoa häc lÇn ®Çu tiªn ®îc ph¸t triÓn, vËn dông vµ t¹o ra mét c¸ch cã ý thøc trong ph¹m vi mµ c¸c thêi ®¹i tríc ®ã cha hÒ cã ý thøc ®îc"8. Khoa häc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi ,tù nã cã thÓ g©y nªn mét biÕn ®æi nµo cho LLSX khoa häc vèn b¾t ®Çu ho¹t®éng lao ®éng 8 trÝch thea t¹p chÝ "ngêi céng s¶n"(liªn x«), sè7,1958,tr 23 9 S¶n xuÊt vµ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng nhËn nhËn thøc cña con ngêi ,g¾n liÒn vµ phô thuéc vµo con ngêi ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ngêi ,khoa häc míi cã thÓ trë thµnh lùc lîng trùc tiÕp ®îc.Ngêi cã tri thøc khoa häc sÏ cã kü n¨ng lao ®éng vµ lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng ngêi kh«ng kh«ng n¾m ®îc tri thøc khoa häc. NH vËy khoa häc trë thµnh LLSX kh«ng ph¶i víi t c¸ch lµ mét yÕu tè ®éc lËp mµ nã th©m nhËp vµo tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña LLSX .Ngµy nay kh«ng chØ cã khoa hoc tù nhiªn mµ c¶ khoa häc x· héi còng tham gia m¹nh mÏ trë thµnh LLSX trùc tiÕp. Do vËy,chóng ta nghiªn cøu LLSX vµ c¸c yÕu tè hîp thµnh LLSX kh«ng ngoµi môc ®Ých trªn, c¬ së lý luËn ®· t¸c®éng ®óng tíi LLSX, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c níc ph¸t triÓn ®a ®Êt níc ta tíi phån vinh h¹nh phóc. e,X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt vµ hoµn thiÖn mèi quan hÖ nµy ë níc ta hiÖn nay. TÇm vãc trÝ tuÖ cña §¶ng vµ nh©n d©n ta trong qu¸ tr×nh t×m tßi s¸ng t¹o,®a ®Êt níc tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu , tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ngµy cµng ®îc kh¼ng ®Þnh nhÊt lµ sau 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ,b¾t ®Çu tõ §¹i héi VI cña §¶ng . Tõ ®ã ®Õn nay quan ®iÓm cña chóng ta vÒCNXH ®· ®îc x¸c ®Þnh ngµy cµng râ h¬n. Nãi nh vËy kh«ng cã nghÜa lµ ®iÒu mµ cuéc sèng ®Æt ra chóng ta ®Òu ®· lµm xong cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc gi¶i quyÕt. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ viÖc x©y dùng QHSX, ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tríc ®©y chóng ta chó träng x©y dùng vµ hoµn thiÖn QHSX nhng mÆt kh¸c chóng ta chñ tr¬ng ®ång thêi t¹o lËp c¶ QHSX vµ LLSX . Tuy nhiªn khi thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy do chñ quan vµ nãng véi, cã lóc chóng ta ®· lµm sai quy luËt ,xo¸ bá qu¸ nhanh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n. Tõ chç nhËn biÕt c¸c sai lÇm , chóng ta ®· biÕt chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn . 10 ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thùc chÊt ®Ó x©y dùng ñng hé vµ ph¸t triÓn QHSX , thùc hiÖn mäi gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuéc khu vùc së h÷u nhµ níc ,tËp thÕ, cñng cè vµ n©ng cao ®Þa vÞ lµm chñ cña ngêi lao ®éng trong s¶n xuÊt x· héi . Sù chuyÓn híng kinh tÕ vÒ ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tÕ sÏ gióp cho viÖc gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn LLSX ,cñng cè hoµ thiÖn thªm QHSX XHCN vµ h¬n n÷a tõng bíc lµm cho QHSX ë níc ta phï hîp víi yªu cÇu phats triÓn cña LLSX. Ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc dÔ dµng vµ cµng kh«ng thÓ hoµn thµnh trong mét thîi gian ng¾n. VËy nªn kÕt qu¶ võa qua chØ lµ bíc ®Çu vµ trong qu¸ tr×nh thõc hiÖn nhiÖm vô trªn cïng cßn kh«ng Ýt sai sãt. Song còng ph¶i nhËn thÊy r»ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét chiÕn lîc ®óng ®¾n. Kh«ng thÓ cã c¸c thµnh tùu kinh tÕ võa qua nÕu kh«ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , nÕu QHSX kh«ng ®îc ®iÒu chØnh ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña LLSX . §· lµm cã thÓ cã sai sãt ,yÕu kÐm nhng nÕu sím ph¸t hiÖn vµ biÕt kh¾c phôc th× kh«ng nh÷ng QHSX míi ®îc x©y dùng cñng cè vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c h¬n mµ cßn gi¶i phãng m¹nh mÏ h¬n LLSX . §ã còng lµ ®iÒu mµ §¶ng ta lu«n quan t©m ®Ó gi¶i quyÕt. 11 phÇn c: kÕt luËn Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trªn, LLSX chØ cã thÓ ph¸t triÓn khi cã mét QHSX míi phï hîp víi nã. QHSX l¹c hËu hoÆc tiªn tiÕn h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña LLSX . Duy tr× sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®i lªn CNXH chÝnh lµ nh÷ng bíc ®i phï hîp víi tÊt yeÐu kinh tÕ tõ s¶n xuÊt nhá len s¶n xuÊt lín. Ph ¡ngghen viÕt"...Giai cÊp T s¶n kh«ng thÓ biÕn nh÷ng Tµi liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt h¹n chÕ thµnh nh÷ng LLSX m¹nh mÏ ®îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng tµi liÖu s¶n xuÊt cña c¸ nh©n thµnh nh÷ng tµi liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ®«ng ng¬× cïng lµm, míi cã thÓ sö dông ®îc''9. MÆc dï bÞ chi phèi bëi lùc lîng s¶n xuÊt nhng QHSX còng cã nh÷ng t¸c ®éng trë l¹i víi LLSX . Khi QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é cña LLSX, nã sÏ t¹o thµnh lùc lîng thóc ®Èy, ®Þnh híng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho LLSX ph¸t triÓn .Ngîc l¹i nÕu QHSX l¹c hËu h¬n so víi tÝnh chÊt, trÝnh ®é ph¸t triÓn cña LLSX nã sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cua LLSX . Do cã ®îc nh÷ng LLSX míi, loµi ngêi thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña m×nh vµ do thay ®æi ph¸t triÓn s¶n xuÊt , c¸ch lµm ¨n cña m×nh loµi ngêi ®· thay ®æi tÊt c¶ c¸c QHSX. B¶n th©n sù vËn ®éng cña c¸c cÆp m©u thuÉn tronh ph¹m tru LLSX ,QHSX vµ ®Æc biÖt lµ mèi quan hÖ cña LLSX vµ QHSX ë mét níc nh níc ta còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn lµm râ. Quy luËt Mac ®· ph¸t hiÖn ®îc vËn ®éng, ph¸t triÓn trong thùc tÕ C¸ch m¹ng vµ tronh nhËn thøc khoa häc. Nã còng ®ßi hái bæ sung vµ ph¸t triÓn. Qua ®ã cã thÓ thÊytõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn CNXH chóng ta vÉn ph¶i tu©n theo mét c¸ch nghiªm kh¾c quy luËt C M¸c ®· ph¸t hiÖn. Cã thÓ kÕt luËn r»ng : C¸c d©n téc,c¸c quèc gia cã thÓ bá qua hoÆc rót ng¾n mét giai ®o¹n lÞch sö cña m×nh nhng kh«ng thÓ bá qua 9 Ph ¡ng- ghen:chèng §uy-Rinh, NXB sù thËt ,HN,1971,tr 455 12 ®îc quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX . 13 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – LªNin T¹p chÝ triÕt häc s« 1-1993 T¹p chÝ triÕt häc sè 3-4997 T¹p chÝ triÕt häc sè 5-2000 T¹p chÝ triÕt häc sè 1-2001 Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi VI cña §¶ng Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi VIII cña §¶ng Tµi liÖu nghiªn cøu v¨n kiÖn ®¹i héi IX cña §¶ng Thùc tr¹ng quan hÖ s¶n xuÊt ë ViÖt Nam 14 Môc lôc PhÇn A:Giíi thiÖu ®Ò tµi..................................................................1 PhÇn B:C¬ së cña ®Ò tµi...................................................................2 I C¬ së lý luËn chung........................................................................2 II C¬ së thùc tiÔn[M©u thuÉn gi÷a LLSX vµ QHSXtõ 1975 ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p]...................................3 1 .Thùc tr¹ng......................................................................................3 2 .Gi¶i ph¸p viÖc vËn dông quy luËt QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt ,tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX ë níc ta cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau:...............................................................................7 ............................................................................................................. ...........................................................................................................7 PhÇn C: KÕt luËn...........................................................................12 15