Tài liệu Kc168 hoàn cảnh tiến hành cải cách ở tq và vn

®Ò c-¬ng Lêi më ®Çu Néi dung I. Hoµn c¶nh tiÕn hµnh ®æi míi vµ c¶i c¸ch ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam 1. §iÓm t-¬ng ®ång 2. §iÓm kh¸c biÖt II. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ tr-êng ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam 1. ë Trung Quèc 2. ë ViÖt Nam III. Nh÷ng c¶i c¸ch vµ ®æi míi trong kinh tÕ ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam 1. ChÕ ®é së h÷u 2. N«ng nghiÖp 3. C«ng nghiÖp 4. Kinh tÕ ®èi ngo¹i IV. §-êng lèi vµ chÝnh s¸ch më cöa ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam V. Thµnh tùu ®¹t ®-îc ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam trong c¶i c¸ch, ®æi míi 1. ë Trung Quèc 2. ë ViÖt Nam VI. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong ®æi míi, c¶i c¸ch 1. ë Trung Quèc 2. ë ViÖt Nam KÕt luËn. 1 Lêi më ®Çu Tr-íc khi thµnh lËp n-íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa, Trung Quèc ®· tr¶i qua hµng ngh×n n¨m d-íi chÕ ®é phong kiÕn vµ thùc d©n. Vèn lµ quèc gia cã diÖn tÝch lín, ®«ng d©n, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó nh-ng d-íi sù thèng trÞ cña phong kiÕn vµ thùc d©n lµm cho nÒn kinh tÕ Trung Quèc l©m vµo khñng ho¶ng, nghÌo nµn, l¹c hËu. Sau khi thµnh lËp Trung Quèc ®· lùa chän con ®-êng x©y dùng Chñ NghÜa X· Héi, ®-a ®Êt n-íc ngµy cµng ph¸t triÓn. Nh÷ng cuéc c¶i c¸ch cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh x©y dùng Chñ NghÜa X· Héi ®-îc ghi nhËn nh- nh÷ng cè g¾ng lín lao nh»m t×m ra lèi tho¸t cho mét quèc gia X· héi chñ nghÜa tr× trÖ trë thµnh n¨ng ®éng, ph¸t triÓn. Nã cßn ®ãng gãp nhiÒu kinh nghiÖm cho c¸c n-íc ph¸t triÓn ®i lªn hiÖn ®¹i. ViÖt Nam lµ n-íc l¸ng giÒng víi Trung Quèc, còng ph¶i tr¶i qua nhiÒu n¨m d-íi ¸ch thèng trÞ cña phong kiÕn vµ chñ nghÜa ®Õ quèc thùc d©n cïng víi c¸c cuéc chiÕn tranh liªn miªn ®· lµm cho ®Êt n-íc bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ. Ngay sau khi thµnh lËp n-íc chóng ta ®· kiªn quyÕt x©y dùng thµnh c«ng Chñ NghÜa X· Héi, còng thùc hiÖn nhiÒu c¶i c¸ch trong kinh tÕ, nhiÒu nhµ nghiªn cøu vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña ViÖt Nam ®· tõ l©u quan t©m ®Õn viÖc theo dâi cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ ë Trung Quèc, lÊy ®ã lµm kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. Cã ng-êi cho r»ng c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam rÊt gièng víi c°i c²ch kinh tÕ ë Trung Quèc, thËm chÝ cho r´ng l¯ “b°n sao” cña cuéc c¶i c¸ch Êy. Tuy nhiªn nÕu xem xÐt kÜ th× thÊy r»ng bªn c¹nh nhiÒu ®iÓm t-¬ng ®ång, c¶i c¸ch kinh tÕ vµ më cöa ë Trung Quèc víi ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam cßn cã nhiÒu ®iÓm rÊt kh¸c nhau. T×m hiÓu sù t-¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt nµy sÏ gióp cho ta thÊy ®-îc nh÷ng g× cã thÓ tham kh¶o, nh÷ng g× kh«ng thÓ hoÆc kh«ng nªn tham kh¶o tõ cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña Trung Quèc vµo ViÖt Nam ®Ó cã nh÷ng ®-êng lèi chÝnh s¸ch phï hîp, thóc ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi riªng vµ cña toµn ®Êt n-íc nãi chung. 2 Néi dung I. Hoµn c¶nh tiÕn hµnh ®æi míi vµ c¶i c¸ch ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam. §èi víi c«ng cuéc c¶i c¸ch, ®æi míi th× hoµn c¶nh cã vai trß hÕt søc quan träng. Tuy ®ã kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®èi víi thµnh c«ng cña cuéc c¶i c¸ch, ®æi míi ®ã nh-ng nã l¹i gãp phÇn vµo sù thµnh c«ng vµ th¾ng lîi. Vµ thùc tÕ lÞch sö ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®· chøng minh ®iÒu ®ã. Qua nghiªn cøu chóng ta thÊy gi÷a ViÖt Nam vµ Trung Quèc cã nhiÒu ®iÓm t-¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt vÒ hoµn c¶nh khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi. 1. VÒ ®iÓm t-¬ng ®ång: Thø nhÊt c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi trong ®iÒu kiÖn ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nÒn kinh tÕ l¹c hËu, vµ ®Òu lµ nh÷ng n-íc n«ng nghiÖp víi tr×nh ®é kÜ thuËt l¹c hËu, cßn phó thuéc v¯o “nÒn v¨n minh ®ßn g²nh”, ®êi sèng cña nh©n d©n thuéc lo¹i thÊp, nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng nh- ¨n, ë…vÉn ch-a ®-îc gi¶i quyÕt ®Çy ®ñ; c¬ së c«ng nghiÖp yÕu máng, mÊt c©n ®èi, c«ng nghiÖp l¹c hËu g©y khã kh¨n cho viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, n¬i s¶n sinh vµ nu«i d-ìng yÕu tè bÊt lîi cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng. Trong khi ®ã n«ng nghiÖp ®-îc coi lµ nghµnh chñ yÕu nh-ng còng kh«ng tr¸nh khái t×nh tr¹ng l¹c h©u, tr× trÖ, c«ng cô canh t¸c cßn th« s¬, l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp kÐm, s¶n l-îng Ýt kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trong n-íc. MÆt kh¸c c¬ chÕ kinh tÕ khi ch-a ®æi míi k×m h·m nÒn kinh tÕ, nhiÖt t×nh lao ®éng, n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ nguån lùc tµi nguyªn ch-a ®-îc khai th¸c, huy ®éng ®Çy ®ñ, thËm chÝ cßn bÞ xãi mßn. C¬ chÕ kinh tÕ vËn ®éng thiÕu n¨ng lùc, kÐm hiÖu qu¶ mÊt c©n ®èi, nguy c¬ bÊt æn ®Þnh tiÒm tµng trong ®êi sèng. Kinh tÕ x· héi tÝch nÐn l¹i, t×nh tr¹ng thiÕu hôt kinh niªn ®ang gia t¨ng nhanh trong ®êi sèng x· héi… Thø hai c¶ hai n-íc cã cïng chung ý thøc hÖ mong muèn thùc hiÖn, x©y dùng Chñ nghÜa x· héi trªn c¬ së kinh tÕ nghÌo nµn l¹c hËu, muèn bá 3 qua chÕ ®é T- b¶n chñ nghÜa, qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x· héi. Trong thêi gian dµi c¶ hai n-íc ®Òu theo ®uæi m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung mµ cã nguån gèc lµ m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ X« ViÕt, m« h×nh ®ã ®· l©m vµo khñng ho¶ng nghiªm träng biÓu hiÖn ë n¨ng suÊt sót kÐm ë mäi nghµnh, kinh tÕ l¹c hËu vÒ khoa häc, kÜ thuËt, ®êi sèng nh©n d©n thiÕu thèn, nh-ng vÉn lu«n hi väng, tin t-ëng vµo sù th¾ng lîi cña Chñ nghÜa x· héi. C¶ hai n-íc ®Òu cïng chÞu t¸c ®éng cña v¨n ho¸, lÞch sö truyÒn thèng t-¬ng tù nhau. Di s¶n nÆng nÒ cña t- t-ëng phong kiÕn, quan liªu vÉn ph¸t huy vµ ¶nh h-ëng kh«ng nhá vµo ®êi sèng x· héi ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc, ®ã chÝnh lµ nguyªn nh©n k×m h·m hai n-íc trong t×nh tr¹ng tr× trÖ, kÐm ph¸t triÓn l©u dµi. Thø ba tuy hai n-íc b¾t ®Çu c¶i c¸ch vµ ®æi míi kh«ng cïng thêi gian nh-ng bèi c¶nh quèc tÕ suèt thêi k× ®ã kh«ng cã sù thay ®æi lín vµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn cuéc c¶i c¸ch nµy vÉn tån t¹i. §¸ng kÓ nhÊt lµ viÖc Liªn X« vµ c¸c n-íc §«ng ¢u ®ang trong qu¸ tr×nh tõ bá m« h×nh Chñ nghÜa x· héi kiÓu X« ViÕt vµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §Æc biÖt lóc nµy kinh tÕ NhËt B¶n vµ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi NIEs trong khu vùc ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu næi bËt vµ kinh nghiÖm quý b¸u. §iÒu ®ã thóc ®Èy ViÖt Nam vµ Trung Quèc ph¶i ®æi míi ®Ó theo kÞp c¸c n-íc. §©y còng lµ lóc thÕ giíi ®ang ®i ®Õn ®ßi hái sù hîp t¸c ph©n c«ng lao ®éng cña tÊt c¶ c¸c n-íc, xu h-íng hîp t¸c ho¸, quèc tÕ ho¸ ngµy cµng cao bÊt kÓ sù kh¸c nhau vÒ chÝnh trÞ, v¨n ho¸. §ång thêi nguy c¬ c¸c thÕ lùc T- b¶n chñ nghÜa vµ ph¶n ®éng ®ang t×m mäi c¸ch ph¸ ho¹i c¸ch m¹ng, thùc hiÖn ©m m-u diÕn biÕn hoµ b×nh ®Ó thay ®æi, xo¸ bá chÕ ®é Chñ nghÜa x· héi. Thø t- lµ sù yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc l·nh ®¹o, tæ chøc vµ sù tr× trÖ trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®· lµm gi¶m lßng tin cña quÇn chóng nh©n d©n vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, vµo nhµ n-íc X· héi chñ nghÜa. V× thÕ cÇn ph¶i s¸ng t¹o trong ®-êng lèi kinh tÕ vµ c«ng t¸c l·nh ®¹o ph¶i triÖt ®Ó s¸ng suèt. 4 2. VÒ sù kh¸c biÖt: Thø nhÊt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn Trung Quèc lµ n-íc ®«ng d©n, l·nh thæ réng lín ( thø ba trªn thÕ giíi ), chÝnh ®iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu hót vèn ®Çu t-, khoa häc kÜ thuËt hiÖn ®¹i do t¹o ®-îc thÞ tr-êng cã nhiÒu -u thÕ, hÊp dÉn vÒ tµi nguyªn, lao ®éng. Tuy nhiªn nã còng t¹o ra sù khã kh¨n cho viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ qu¶n lý… Cßn ë ViÖt Nam tuy Ýt d©n h¬n, diÖn tÝch còng nhá h¬n, quy m« võa ph¶i hîp lÝ, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong viÖc tiÕp nhËn sù chØ ®¹o vÜ m« cña nhµ n-íc. Thø hai vÒ ®iÒu kiÖn x· héi: ë ViÖt Nam ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ cña hai cuéc chiÕn tranh chèng ngo¹i x©m víi h¬n 30 n¨m ®Êu tranh kh«ng ngõng, ®· tµn ph¸ nÒn kinh tÕ nÆng nÒ, kh¶ n¨ng phôc håi l©u, cßn ë Trung Quèc kh«ng cã chiÕn tranh mµ chØ cã mét sè cuéc néi chiÕn, ®ông ®é ë vïng biªn giíi Ýt g©y ¶nh h-ëng ®Õn nÒn kinh tÕ vµ cïng víi ®ã lµ mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi nh- cuéc c¸ch m¹ng ®¹i v¨n ho¸ ®· cã ¶nh h-ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nã ®· ®Èy m¹nh b¸nh xe tiÕn tr×nh lÞch sö Trung Quèc hµng chôc n¨m. MÆt kh¸c ng-êi Trung Quèc sím tØnh ngé, nhËn ra lý do ®-a ®Êt n-íc lµm vµo khñng ho¶ng nghÌo nµn cßn ng-êi ViÖt Nam ch-a ph©n biÖt ®-îc ®©u lµ lçi do chÝnh trÞ, ®©u lµ lçi do m×nh nªn ch-a t×m ®-îc lèi tho¸t cho nÒn kinh tÕ. Thø ba vÒ ®iÒu kiÖn bªn ngoµi: Trung Quèc cã mét lùc l-îng ®«ng ®¶o ng-êi Hoa vµ ng-êi Hoa kiÒu ®ang sèng ë nhiÒu n-íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ ë c¸c n-íc vµ vïng l·nh thæ nh- Hång K«ng, §µi Loan, Singapo, Malaxia ®©y ®-îc coi lµ bèn n-íc Trung Quèc nhá, cã tiÒm n¨ng vÒ vèn, kü thuËt, tri thøc qu¶n lý kinh doanh, truyÒn thèng tæ chøc chÆt chÏ… nh÷ng ng-êi nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi ®Êt n-íc, trî gióp rÊt nhiÒu cho c«ng cuéc c¶i c¸ch, ®æi míi ë Trung Quèc. Cßn ë ViÖt Nam mÆc dï còng cã mét céng ®ång ng-êi ViÖt kiÒu ®ang sinh sèng vµ häc tËp ë n-íc ngoµi nh-ng sè l-îng võa ph¶i, kh«ng ®ñ m¹nh nh- Trung Quèc ®Ó gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n-¬c. 5 Thø t- vÒ ®Þa vÞ chÝnh trÞ: Trung Quèc lµ n-íc cã uy thÕ chÝnh trÞ lín, lµ mét trong n¨m thµnh viªn th-êng trùc cña héi ®ång b¶o an liªn hiÖp quèc. Trong nh÷ng n¨m 60 Trung Quèc cã sù ph©n biÖt trong quan hÖ víi Liªn X« vµ c¸c n-íc §«ng ¢u, th¾t chÆt mèi quan hÖ chÝnh trÞ kinh tÕ víi MÜ vµ c¸c n-íc T©y ¢u. Trong khi ®ã ViÖt Nam khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi cßn ®ang bÞ MÜ cÊm vËn nªn gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Þa vÞ chÝnh trÞ thÊp kÐm. Thø n¨m lµ vÒ thêi ®iÓm tiÕn hµnh c¶i c¸ch: Trung Quèc tiÕn hµnh ®æi míi sím h¬n ViÖt Nam (n¨m 1978) cßn ViÖt Nam tiÕn hµnh n¨m 1986, do ®ã ViÖt Nam ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm tiÕp thu trùc tiÕp tõ Trung Quèc. II. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam vµ Trung Quèc: Ngay tõ ®Çu cuéc c¶i c¸ch vµ ®æi míi, Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu xem xÐt vµ tr-íc sau lÇn l-ît x¸c ®Þnh lùa chän nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn thay thÕ cho nÒn kinh tÕ tËp trung cao ®é tr-íc ®©y. Tõ ®¹i héi XIV §¶ng céng s¶n Trung Quèc (th¸ng 10-1992), Trung Quèc tuyªn bè môc tiªu cña hä lµ thùc hiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa. ViÖt Nam tõ ®¹i héi VI §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· dïng kh¸i niÖm kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Dï cã kh¸c nhau vÒ ch÷ nghÜa, nh-ng c¶ hai lo¹i quan ®iÓm trªn ®Òu cã nhiÒu c¸i chung: thø nhÊt lµ ®Òu chñ tr-¬ng lÊy chÕ ®é c«ng h÷u lµm nÒn t¶ng, tuy cã thõa nhËn tÝnh ®a d¹ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau; thø hai lµ ®Òu xem ph©n phèi theo lao ®éng lµ chÝnh, ®ång thêi thõa nhËn c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c nhau; thø ba lµ kh¼ng ®Þnh vai trß ®Þnh h-íng vµ khèng chÕ cña nhµ n-íc; ®ång thêi thõa nhËn vai trß ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng. Së dÜ cã nh÷ng quan ®iÓm chung nµy lµ v× ViÖt Nam vµ Trung Quèc cã nh÷ng nÐt t-¬ng ®ång vÒ hoµn c¶nh lÞch sö cña ®Êt n-íc. Tuy nhiªn gi÷a Trung Quèc vµ ViÖt Nam vÉn cã nh÷ng sù kh¸c nhau trong c¸ch lµm vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch. 6 1. ë Trung Quèc: Khi c¶i c¸ch míi b¾t ®Çu, tuy Trung Quèc ch-a nªu lªn mét c¸ch râ rµng ph¶i thùc hiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa x· héi, nh-ng trong thùc tiÔn ®· b¾t ®Çu c¶i c¸ch theo ph-¬ng h-íng nµy. Sau khi héi nghÞ Trung -¬ng 3 kho¸ XI cña §¶ng céng s¶n Trung Quèc, ChÝnh phñ Trung Quèc thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr-êng ®Çu tiªn ë n«ng th«n víi biÖn ph¸p ban ®Çu lµ thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n s¶n l-îng ®Õn hé gia ®×nh, lµm cho n«ng d©n trë thµnh chñ thÓ kinh doanh tù chñ, n©ng cao gi¸ n«ng s¶n phÈm, më cña thÞ tr-êng thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®iÒu nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi Trung Quèc mét ®Êt n-íc cã 80% d©n sè lµ n«ng d©n. Bëi v× Trung Quèc cã æn ®Þnh hay kh«ng tr-íc hÕt ph¶i xem 80% d©n c- ®ã cã æn ®Þnh kh«ng, kh«ng cã æn ®Þnh ë n«ng th«n th× kh«ng cã æn ®Þnh ë thµnh thÞ; cßn ë thµnh thÞ, tiÕn hµnh thÝ ®iÓm c¶i c¸ch më réng quyÒn tù chñ kinh doanh xÝ nghiÖp, gi¶m bít kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh ®èi víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô … Nh÷ng c¶i c¸ch nµy tuy míi chØ lµ b-íc ®Çu nh-ng nã ®· ph¸ vì thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch, lµm cho cuéc c¶i c¸ch cña Trung Quèc tõ ®©y b-íc vµo quü ®¹o ®i theo h-íng thÞ tr-êng. §¹i héi XII §¶ng céng s¶n Trung Quèc n¨m 1982 ®· tæng kÕt nh÷ng kinh nghiÖm b-íc ®Çu cña c¶i c¸ch ë th¯nh thÞ v¯ n«ng th«n, nªu lªn ph­¬ng ch©m “kinh tÕ kÕ ho³ch l¯ chÝnh, ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng l¯ phó”, ph©n kÕ ho³ch th¯nh hai lo³i l¯ kÕ ho³ch ph²p lÖnh vµ kÕ ho¹ch mang tÝnh chØ ®¹o; ®ång thêi yªu cÇu tù gi¸c lîi dông quy luËt gi¸ trÞ, vËn dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ nh- gi¸ c¶, thuÕ, cho vay…h-íng dÉn c¸c xÝ nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch Nhµ n-íc. MÆc dï viÖc nhËn thøc vÒ thÞ tr-êng lóc ®ã cßn cã tÝnh h¹n chÕ t-¬ng ®èi, nh-ng ®èi víi lý luËn kinh tÕ kÕ ho¹ch truyÒn thèng mµ nãi, ®©y lµ mét lÇn ®ét ph¸. Theo ®µ c¶i c¸ch n«ng th«n ®¹t ®-îc thµnh tùu to lín, ®Ó thÝch øng víi träng ®iÓm cña c¶i c¸ch chuyÓn tõ n«ng th«n sang thµnh thÞ. Héi nghÞ Trung -¬ng 3 kho¸ XII §°ng céng s°n Trung Quèc n¨m 1984 ®± th«ng qua “NghÞ quyÕt cða trung -¬ng §¶ng céng s¶n Trung Quèc vÒ c°i c²ch thÓ chÕ kinh tÕ”, nªu râ kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lµ kinh tÕ hµng ho¸ trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u. Ph¸t 7 triÓn ®Çy ®ñ kinh tÕ hµng ho¸ lµ giai ®o¹n kh«ng thÓ bá qua cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ cña Trung Quèc. ChØ cã ph¸t triÓn ®Çy ®ñ kinh tÕ hµng ho¸, míi cã thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ cã søc sèng ch©n chÝnh. ChÝnh v× thÕ lóc nµy nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cña Trung Quèc tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ®ã lµ: kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ hçn hîp, kinh tÕ t- doanh, kinh tÕ c¸ thÓ, trong ®ã kinh tÕ nhµ n-íc vµ kinh tÕ tËp thÓ gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ c¸ thÓ vµ t- doanh ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Òu cÇn ph¶i tiÕp tôc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Còng trong thêi gian nµy Trung Quèc tuyªn bè ®· kÕt thóc thêi k× qu¸ ®é, ®ang ë giai ®o¹n ®Çu tiªn cña chñ nghÜa x· héi, vµ giai ®o¹n nµy kÐo dµi kho¶ng 100 n¨m. ChÝnh viÖc x¸c ®Þnh nµy ®· cho phÐp Trung Quèc duy tr× nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã nhiÒu thµnh phÇn kh¸c nhau trong mét thêi gian dµi. §iÒu nµy rÊt quan träng v× nã lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ lùc l-îng thÞ tr-êng trong vµ ngoµi n-íc yªn t©m ®Çu t- vµ kinh doanh. MÆt kh¸c Trung Quèc ®· h¹n chÕ, kh¾c phôc ®-îc mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, ®em l¹i sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng h¬n cho ng-êi lao ®éng, ®©y lµ b¶n chÊt nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng X· héi chñ nghÜa ë Trung Quèc. VÒ vÊn ®Ò nµy, b¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i ®¹i héi XV §¶ng céng s¶n Trung Quèc n¨m 1997 ®· kh¼ng ®Þnh râ: kinh tÕ thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng d-íi ®iÒu kiÖn cña Chñ nghÜa x· héi. §iÒu kiÖn cña Chñ nghÜa x· héi lµ n¾m v÷ng chuyªn chÝnh d©n chñ nh©n d©n, ®éc quyÒn sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, kiªn tr× chñ nghÜa Mac-Lªnin vµ tt-ëng Mao Tr¹ch §«ng. Nh÷ng tiªu chÝ trªn ®©y ®· t¹o ra sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt gi÷a Chñ nghÜa t- b¶n vµ Chñ nghÜa x· héi khi cïng ¸p dông nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §ã còng lµ nÐt ®Æc s¾c cña Chñ nghÜa x· héi ®ang ®-îc x©y dùng ë Trung Quèc. 2. ë ViÖt Nam: Th¸ng 12-1986 §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng diÕn ra trong bèi c¶nh ®Êt n-íc ®ang trong cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi trÇm träng. Trong khi ®ã c¸c thÕ lùc thï ®Þch hîp 8 søc tÊn c«ng Chñ nghÜa x· héi quyÕt liªt. Víi tinh thÇn nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt, tõ kh¶o nghiÖm thùc tÕ, tõ trong phong trµo quÇn chóng nh©n d©n kÕt hîp víi trÝ tuÖ cña toµn §¶ng, §¹i héi VI ®· ®Ò ra ®-êng lèi ®æi míi toµn diÖn ®Êt n-íc, kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m ®æi míi theo tinh thÇn c¸ch m¹ng vµ khoa häc, ®æi míi t- duy, kh¾c phôc quan niÖm, nhËn thøc gi¶n ®¬n vÒ Chñ nghÜa x· héi, vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ thÞ tr-êng X· héi chñ nghÜa. Mét trong nh÷ng ®-êng lèi ®æi míi quan träng nhÊt lµ ®æi míi vÒ c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ. §¹i héi VI kiªn quyÕt xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, tõng b-íc thùc hiÖn c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh tÕ trong kinh doanh, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, kiªn tr× chñ nghÜa Mac-Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh; trong ®ã kinh tÕ nhµ n-íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ n-íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ViÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ®· trë thµnh mét ®-êng lèi kinh tÕ quan träng, sù thùc sù lùa chän ®ã kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t chñ yÕu tõ nh÷ng ph©n tÝch lÝ luËn vµ nghiªn cøu m« h×nh kinh tÕ mµ lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh t×m tßi, mâ mÉm, lµm thö h¬n 10 n¨m khi thùc hiÖn chuyÓn ®æi kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m 80 nÒn kinh tÕ ViÖt Nam l©m vµo trÇm träng vµ kÐo dµi, t¨ng tr-ëng chËm, l¹m ph¸t rÊt cao, thÊt nghiÖp lín, nî nÇn trong vµ ngoµi n-íc khã tr¶, hµng ho¸ thiÕu thèn, kÓ c¶ l-¬ng thùc, ®êi sèng nh©n d©n khã kh¨n. §øng tr-íc nhiÖm vô cÊp b¸ch ph¶i sím ra khái khñng ho¶ng, tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ViÖt Nam ®· lùa chän con ®-êng c¶i c¸ch kinh tÕ s©u réng vµ toµn diÖn gäi l¯ chÝnh s²ch “®æi míi”. Qu² tr×nh ®æi míi kinh tÕ cñng gièng nh­ Trung Quèc, chñ yÕu lµ qu¸ tr×nh: chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ chØ cã hai thµnh phÇn lµ kinh tÕ nhµ n-íc vµ kinh tÕ tËp thÓ chuyÓn sang mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn bao gåm c¶ kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t9 nh©n, kinh tÕ hçn hîp vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi; ®ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ ®iÒu hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã c¹nh tranh vµ sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc; ®ã còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn vµ tù cÊp tù tóc sang nÒn kinh tÕ më, c¶ ®èi víi trong vµ ngoµi n-íc. Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ®ã ®· chuyÓn mét nÒn kinh tÕ kh«ng hiÖu qu¶ sang mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, tõ sù ®iÒu hµnh duy ý chÝ sang sù qu¶n lý kinh tÕ hiÖn thùc, chø kh«ng cã nghÜa lµ hoµn toµn thay ®æi môc tiªu x©y dùng Chñ nghÜa x· héi cña d©n téc ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ã vËn hµnh theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, ®ã lµ x©y dùng mét ®Êt n-íc trong ®ã d©n giµu n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. §Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90 nh÷ng néi dung trªn ®-îc diÔn ®¹t thu gän trong mét c©u ®± trë th¯nh quen thuéc “x©y døng kinh tÕ h¯ng ho² nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h­íng X± héi chð nghÜa”. Lòc n¯y nhöng ®Ò xuÊt t³i ®³i héi VI §°ng céng s¶n ViÖt Nam 1986 ®· b¾t ®Çu ph¸t huy kÕt qu¶. Tuy nhiªn mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña t×nh h×nh triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch thêi gian ®ã lµ ViÖt Nam më ®Çu ®-êng lèi c¶i c¸ch, ®ång thêi t×m lèi tho¸t ra khái khñng ho¶ng chñ yÕu b»ng søc lùc cña chÝnh m×nh trong khi nguån viÖn trî cña Liªn X« vµ c¸c n-íc X· héi chñ nghÜa ®· c¹n dÇn vµ gÇn nh- chÊm døt khi Chñ nghÜa x· héi l©m vµo khñng ho¶ng, ®ång thêi cuéc cÊm vËn kinh tÕ do MÜ vµ c¸c n-íc ®ång minh ¸p ®Æt sau chiÕn th¾ng cña ViÖt Nam n¨m 1975 ngµy cµng khÐp chÆt. ViÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ võa do ¸p lùc cña bèi c¶nh t×nh h×nh, võa nh»m t×m ra con ®-êng ph¸t triÓn l©u dµi thÝch hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam ®· vµ ®em l¹i kÕt qu¶ nhanh chãng. ChØ mét chÝnh s²ch gi°i to° “ng¨n s«ng cÊm chî” cho phÐp n«ng d©n tù do b¸n n«ng phÈm lµm ra, gi¶m bít sù can thiÖp ®éc quyÒn cña nhµ n-íc, ®· xo¸ bá ®-îc chÕ ®é tem phiÕu l-¬ng thùc vµ t¨ng nhanh s¶n l-îng ®-a ViÖt Nam tõ mét n-íc nhËp khÈu sang mét n-íc xuÊt khÈu l-¬ng thùc thø hai, thø ba thÕ giíi, cïng víi nã l¹m ph¸t gi¶m tõ trªn 700% xuèng 10 cßn 45%, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®-îc h×nh thµnh tù do kinh doanh trong thÞ tr-êng. §Õn n¨m 1993-1994 kinh tÕ ViÖt Nam ®· tho¸t khái khñng ho¶ng, t¨ng tr-ëng ®¹t 7-8% n¨m, l¹m ph¸t gi¶m cßn 1-2%, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, ®êi sèng nh©n d©n c¶i thiÖn râ rÖt… Trong ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ViÖt Nam nh÷ng kÕt qu¶ ®ã ®-îc ®¸nh gi¸ lµ to lín vµ rÊt quan träng, nã chøng tá mét nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo viÖn trî tõ bªn ngoµi cã thÓ v-¬n lªn tù chñ b»ng søc lùc cña m×nh, mét nÒn s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ cã thÓ trë thµnh hiÖu qu¶ nhê thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, nã còng chøng tá chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ hoµn toµn phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t huy c¸c nguån lùc cña ®Êt n-íc ®Ó t¹o ra b-íc ph¸t triÓn t-¬ng ®èi nhanh vµ v÷ng ch¾c. Tuy nhiªn kh¸c víi Trung Quèc hiÖn nay ViÖt Nam ®ang ®Æt m×nh ë thêi k× qu¸ ®é lªn Chñ nghÜa x· héi, nghÜa lµ ch-a b-íc vµo chñ nghÜa x· h«i, ch-a x¸c ®Þnh thêi gian ( dï mét c¸ch t-¬ng ®èi ), nªn c¶i c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã thÓ cßn e ng¹i, hoµi nghi, b¨n kho¨n vÒ tÝnh chÊt t¹m thêi vµ ng¾n h¹n cña chÝnh s¸ch, do ®ã cã thÓ ch-a d¸m ®Æt ra nh÷ng kÕ ho¹ch lµm ¨n l©u dµi. Nh- vËy m« h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò míi, hiÖn cßn ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn. Tuy cã nhiÒu kÕt qu¶ cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n vµ ý nghÜa to lín cña nã, song cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. III. Nh÷ng c¶i c¸ch vµ ®æi míi trong kinh tÕ ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam. Trong nÒn kinh tÕ c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu cã nh÷ng c¶i c¸ch cô thÓ trong tõng lÜnh vùc, nghµnh nghÒ ®Ó t¹o nªn sù ph¸t triÓn chung cho toµn ®Êt n-íc: 1. ChÕ ®é së h÷u: Tr-íc c¶i c¸ch, theo quan niÖm truyÒn thèng, chñ nghÜa x· héi lµ chÕ ®é x· héi dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t- liÖu 11 s¶n xuÊt (d-íi hai h×nh thøc nhµ n-íc vµ tËp thÓ; trong ®ã kinh tÕ nhµ n-íc lµ h×nh thøc cao, kinh tÕ tËp thÓ lµ h×nh thøc thÊp cña chÕ ®é c«ng h÷u, h×nh thøc thÊp ph¶i qu¸ ®é sang h×nh thøc cao). Còng theo quan niÖm nµy, chÕ ®é c«ng h÷u kh«ng chØ xem xÐt lµ ®ång nhÊt víi chñ nghÜa x· héi, mµ cßn kh«ng dung hîp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng; bái vËy chÕ ®é c«ng h÷u cµng lín, cµng thuÇn nhÊt thÞ cµng cã nhiÒu chñ nghÜa x· héi, cßn t- h÷u bÞ ®ång nhÊt víi chñ nghÜa t- b¶n. Nh÷ng nhËn thøc sai lÇm trªn ®· ®Èy nÒn kinh tÕ ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®i ®Õn tr× trÖ, tôt hËu. Cïng víi viÖc thõa nhËn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng trong chñ nghÜa x· héi, c¶ Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®· cã sù ®ét ph¸ lín trong vÊn ®Ò së h÷u. C¶ hai n-íc ®· chän kÕt cÊu së h÷u ®a nguyªn gåm: chÕ ®é c«ng h÷u, chÕ ®é së h÷u hçn hîp, chÕ ®é phi c«ng h÷u trong ®ã coi chÕ ®é c«ng h÷u lµ chñ thÓ, ®Þa vÞ cña chÕ ®é c«ng h÷u chñ yÕu ë vèn cña së h÷u nhµ n-íc vµ tËp thÓ chiÕm -u thÕ trong tæng sè vèn x· héi. TiÕp ®ã §¶ng céng s¶n hai n-íc tiÕp tôc c¶i c¸ch chÕ ®é së h÷u khi t¸ch rêi chÕ ®é c«ng h÷u víi h×nh thøc thùc hiÖn chÕ ®é c«ng h÷u. §©y chÝnh lµ biÖn ph¸p mµ §¶ng vµ nhµ n-íc ta ®· häc tËp tõ c¶i c¸ch cña Trung Quèc. Theo ®ã th× tr-íc c¶i c¸ch, chÕ ®é c«ng h÷u vµ h×nh thøc thùc hiÖn nã lµ ®ång nhÊt víi nhau, th× ngµy nay h×nh thøc thùc hiÖn chÕ ®é c«ng h÷u rÊt ®a d¹ng, cã thÓ th«ng qua h×nh thøc së h÷u hçn hîp cæ phÇn, h×nh thøc tæ chøc vèn cña xÝ nghiÖp hiÖn ®¹i. Th«ng qua h×nh thøc cæ phÇn nhµ n-íc, mét mÆt võa ®¶m b¶o vai trß chñ thÓ cña c«ng h÷u, mÆt kh¸c ®¶m b¶o tr¸nh sù ph©n ho¸ hai cùc, thùc hiÖn môc tiªu giµu cã. 2. N«ng nghiÖp: c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu lÊy ®©y lµm néi dung quan träng nhÊt cña c«ng cuéc c¶i c¸ch, ®æi míi, víi Trung Quèc ngay sau Héi nghÞ TW lÇn 3, n«ng th«n Trung Quèc ®· thùc hiÖn ngay chÕ ®é kho¸n trong s¶n xuÊt n«ng nghiªp. ChÕ ®é kho¸n thùc chÊt lµ h×nh thøc lao ®éng hîp ®ång, ®-îc kÝ kÕt gi÷a ba bªn: nhµ n-íc, tËp thÓ, hé hay nhãm hé n«ng d©n. Sau khi kÝ kÕt, c¸c ®éi s¶n xuÊt c¨n cø vµo kÕ ho¹ch cña nhµ n-íc vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m×nh ®Ó giao ruéng ®Êt vµ c¸c h¹ng môc s¶n xuÊt cho c¸c hé ho¹c nhãm hé nhËn kho¸n kinh doanh. Trong qu¸ tr×nh thùc 12 hiÖn hé n«ng d©n ph¶i nép thuÕ n«ng nghiÖp, ph¶i b¸n mét sè l-îng s¶n phÈm theo yªu cÇu cña nhµ n-íc. Bªn c¹nh ®ã, n«ng d©n cßn ph¶i nép mét phÇn s¶n phÈm thu nhËp cho tËp thÓ ®Ó g©y c«ng quü, phÇn cßn l¹i hoµn toµn thuéc quyÒn sö dông cña n«ng d©n. TÊt nhiªn phÇn hoa lîi mµ n«ng d©n ®-îc h-ëng ph¶i tho¶ ®¸ng, cã t¸c dông khuyÕn khÝch vËt chÊt víi ng-êi lao ®éng. Nh- vËy chÕ ®é kho¸n ë n«ng th«n Trung Quèc lµ h×nh th¸i cô thÓ cña viÖc t¸ch rêi gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông kinh doanh ruéng ®Êt. Víi viÖc t¸ch rêi nh- vËy, ng-êi n«ng d©n ®· ph¸t huy ®-îc quyÒn tù chñ trong kinh doanh s¶n xuÊt. Qua thùc tÕ, chÕ ®é kho¸n ®· lµm cho kinh tÕ tËp thÓ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña gia ®×nh cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau trªn c¬ së b×nh ®¼ng, cïng cã lîi thÓ hiÖn qua c¸c hîp ®ång kinh tÕ. ChÕ ®é kho¸n trong n«ng nghiÖp ë Trung Quèc b¾t ®Çu tõ n¨m 1979 tíi nay ®· qua hai giai ®o¹n: tõ 1979 ®Õn 1983 lµ giai ®o¹n h×nh thµnh c¸c h×nh thøc kho¸n, tõ 1984 ®Õn nay lµ giai ®o¹n tiÕn tíi hoµn thiÖn chÕ ®é kho¸n tíi hé. Nh×n chung tíi n¨m 1984, 100% c¸c ®éi s¶n xuÊt ®· thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n. Víi chÕ ®é kho¸n, h×nh thøc cña nã kh¸ ®a d¹ng nh- kho¸n theo chuyªn m«n, tÝnh thï lao theo s¶n l-îng: kho¸n s¶n l-îng tíi tæ, tíi ng-êi lao ®éng vµ tíi hé. Sù ®a d¹ng vÒ h×nh thøc kho¸n cã -u ®iÓm lµ nã phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng, nh÷ng h×nh thøc kho¸n nãi trªn song song cïng tån t¹i vµ bæ sung cho nhau. Nh×n chung t©m lý cña ng-êi n«ng d©n thÝch kho¸n tíi hé h¬n. H×nh thøc nµy dÇn dÇn trë thµnh phæ biÕn. Qua thùc tÕ diÔn biÕn vÒ n«ng nghiÖp Trung Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy chÕ ®é kho¸n mang tÝnh phæ biÕn v× nã phï hîp víi ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña Trung Quèc, phï hîp víi yªu cÇu cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l-îng s¶n xuÊt. ChÕ ®é kho¸n ®· ®em l¹i nh÷ng th¾ng lîi c¬ b¶n cho n«ng nghiÖp Trung Quèc. S¶n l-îng l-¬ng thùc t¨ng nhanh, nÕu n¨m 1978 lµ 304,7 triÖu tÊn th× n¨m 1987 lµ 402 triÖu tÊn. Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c trong n«ng nghiÖp nh- b«ng, dÇu, mÝa, thÞt… ®Òu t¨ng. §iÒu ®¸ng chó ý lµ ë n«ng th«n Trung 13 Quèc c¶ n«ng, l©m, ng- nghiÖp vµ ch¨n nu«i ®Òu ph¸t triÓn nhanh chãng. Theo ®µ ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, th× c¸c nghµnh phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n còng ph¸t triÓn m¹nh. TØ träng gi¸ trÞ s¶n l-îng cña c«ng nghiÖp, x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i vµ th-¬ng nghiÖp ë n«ng th«n trong tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm cña kinh tÕ n«ng th«n t¨ng tõ 31,4% n¨m 1978 lªn 46,9% n¨m 1986. Còng gièng nh- Trung Quèc, kÓ tõ n¨m 1976 ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh c¶i c¸ch nh-ng ®Õn n¨m 1986 míi thùc sù ®i vµo c¶i c¸ch cã hiÖu qu¶. Ngµy 13/1/1981 Ban chÊp hµnh TW §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ban hµnh chØ thÞ 100 CT/TW vÒ “c°i tiÕn c«ng t²c kho²n”, më réng kho²n s°n phÈm ®Õn nhãm lao ®éng “trong hîp t²c x± n«ng nghiÖp”, ®²nh dÊu b­íc ®ét ph² ®Çu tiªn trong t- duy qu¶n lý kinh tÕ, t¹o ®éng lùc quan träng thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi trong n«ng nghiÖp còng nh- toµn bé nÒn kinh tÕ n-íc ta. Trong thêi k× ®Çu cña cuéc c¶i c¸ch, c¶ Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu thùc hiÖn chÝnh s¸ch n©ng gi¸ n«ng s¶n, gi¶m gi¸ vËt t- nh-ng l¹i cã kÕt qu¶ tr¸i ng-îc nhau. ë Trung Quèc chÝnh s¸ch nµy ®· ch¼ng nh÷ng lµm cho thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng lªn mµ cßn thóc ®Èy s¶n l-îng t¨ng tr-ëng theo ®Þnh h-íng. Cßn ë ViÖt Nam ®éng lùc ®æi míi nµy suy gi¶m nhanh chãng do trong nÒn kinh tÕ møc trî cÊp chung vÉn cao, th©m hôt ng©n s¸ch nhµ n-íc t¨ng, tØ lÖ l¹m ph¸t cao. §Õn n¨m 1987 ë nhiÒu n¬i, phÇn cßn l¹i cña n«ng d©n sau kho¸n chØ cßn 20% hay thÊp h¬n n÷a, nhiÒu ng-êi kh«ng nép ®ñ s¶n l-îng ph¶i nî hîp t¸c x·, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹i bÞ tr× trÖ. Thêi tiÕt xÊu n¨m 1987 ®· lµm gi¶m s¶n l-îng l-¬ng thùc kho¶ng 800.000 tÊn, dÉn ®Õn thiÕu l-¬ng thùc trÇm träng ë nhiÒu n¬i. Trong giai ®o¹n 1985-1991, Trung Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch l-u th«ng, bá thu mua n«ng s¶n, ¸p dông mua theo h¹n ng¹ch, ®-îc b¸n phÇn v-ît møc kho¸n, ®ång thêi tù do ho¸ b¸n bu«n, b¸n lÎ, ®a d¹ng ho¸ thÞ tr-êng. T¹i ViÖt Nam chÝnh s¸ch t-¬ng tù còng ®· ®-îc thùc hiÖn vµ cho kÕt qu¶ rÊt tèt: nhµ n-íc xo¸ bá bao cÊp, ph©n bãn, vËt t- ®-îc b¸n theo gi¸ thÞ tr-êng vµ n«ng s¶n còng do thÞ tr-êng quyÕt ®Þnh, thÞ tr-êng trong n-íc th«ng tho¸ng dÇn. VÒ b¶n chÊt, hÖ thèng chÝnh s¸ch nµy cho phÐp c¸c nguån tµi nguyªn 14 trong nÒn kinh tÕ ®-îc ph©n bæ vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n, quan hÖ th-¬ng m¹i gi÷a lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c trë nªn c«ng b»ng h¬n. N«ng d©n ®· ®-îc lîi nhê chñ ®éng qu¶n lý s¶n xuÊt nay l¹i ®-îc lîi nhê chñ ®éng sö dông thÞ tr-êng, quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm ®-îc tiÕp tôc c¶i thiÖn vÒ vÜ m«, nhê ®ã hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch kho¸n ®-îc nh©n lªn gÊp béi. N¨m 1989, s¶n l-îng l-¬ng thùc ®ang lµ 19,6 triÖu tÊn ph¶i nhËp khÈu l-¬ng thùc, sang n¨m sau t¨ng vät lªn 21,5 triÖu tÊn, b×nh qu©n l-¬ng thùc ®Çu ng-êi trë l¹i vµ v-ît qua møc trªn 300 kg cña thêi k× 1955-1958, chuyÓn sang xuÊt khÈu vµ tõ ®ã trë ®i s¶n l-îng l-¬ng thùc mçi n¨m t¨ng thªm 1 triÖu tÊn, l-îng g¹o xuÊt khÈu n¨m sau cao h¬n n¨m tr-íc. Mét ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a c¶i c¸ch n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam v¯ Trung Quèc trong thêi k× n¯y l¯: t³i ViÖt Nam, nÕu cã chÝnh s²ch “kho²n s÷c cho d©n” hîp lÝ sÏ t³o nªn kh° n¨ng tÝch luü t²i s°n xuÊt më réng cho nh©n d©n thùc hiÖn, t¹o nªn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h-íng phi n«ng nghiÖp, ph¸ vì vßng v©y viÖc lµm vµ thu nhËp cña ccs ®ång b»ng ®«ng d©n, ®©y lµ c¬ héi xuÊt hiÖn ®Çu thËp kØ 80 ë Trung Quèc mµ §Æng TiÓu B×nh ®· n¾m b¾t lÊy thóc ®Èy b»ng c¸c chñ tr-¬ng t¸o b¹o, t¹o nÖn hiÖn t­îng “c«ng nghiÖp h­¬ng trÊn thÇn k×”. Tuy nhiªn do sø tËp trung cho n«ng nghiÖp kh«ng ®ñ m¹nh, ®Çu thËp kØ 90 vµ nöa sau thËp kØ 90 ë ViÖt Nam céng thªm t×nh tr¹ng c¸nh kÐo gi¸ ®· kh«ng t¹o ®-îc lùc ®Èy cÇn thiÕt gióp n«ng d©n v-ît qua ng-ìng tÝch luü t- b¶n ®Ó ph¸t triÓn nghµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp trªn quy m« réng ë n«ng th«n. B-íc sang giai ®o¹n 1992-1997 ë Trung Quèc thùc hiÖn ph¸p chÕ ho¸ c¶i c¸ch: ban hµnh luËt n«ng nghiÖp, luËt khuyÕn n«ng… Tù do ho¸ gi¸ c¶, n«ng s¶n, t¸ch qu¶n lý cña nhµ n-íc, cña chÝnh quyÒn khái chøc n¨ng kinh doanh doanh nghiÖp. Cßn ë ViÖt Nam ngµy 10/6/1993 Ban chÊp hµnh TW §¶ng ra nghÞ quyÕt 5: thuÕ n«ng nghiÖp gi¶m 1/2, luËt thuÕ sö dông ®Êt ®-îc ban hµnh thay thÕ cho thuÕ n«ng nghiÖp (gióp gi¶m thu cho n«ng d©n 20%), tæ chøc hÖ thèng khuyÕn n«ng. NghÞ quyÕt ®i vµo cuéc sèng t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi to lín: ®Çu t- ng©n s¸ch cho n«ng nghiÖp t¨ng nhanh (1993 ®Çu t15 3.495 tØ ®Õn 1997 lµ 4.712 tØ ); tÝn dông cho n«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c hé gia ®×nh t¨ng nhanh ( n¨m 1995 tæng sè vèn vay cña n«ng d©n tõ quü tÝn dông lµ 369,1 tØ ®Õn n¨m 1998 lµ 1.619 tØ ). HÖ thèng khuyÕn n«ng ®-îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ë tÊt c¶ c¸c tØnh, ph¸t triÓn tíi huyÖn, x·. N¨m 2001 tÊt c¶ n-íc cã 468 tr¹m khuyÕn n«ng cÊp huyÖn, 2174 c©u l¹c bé khuyÕn n«ng, 1136 hîp t¸c x· khuyÕn n«ng víi tæng c¸n bé lµ 5851 ng-êi… HÖ thèng chÝnh s¸ch trªn ®· gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÕp tôc t¨ng tr-ëng v÷ng ch¾c víi tØ lÖ b×nh qu©n 4-5% n¨m, c¸c nghµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ h×nh thµnh, anh ninh l-¬ng thùc b¶o ®¶m, lóa g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu… trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng. Thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng lªn, tû lÖ ®ãi nghÌo gi¶m b×nh qu©n 2% n¨m. HiÖn nay c¶ ViÖt Nam vµ Trung Quèc ®Òu tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp b»ng biÖn ph¸p t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®Òu ®¹t ®-îc thµnh tùu to lín. Tuy vËy c¶ Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch. Sai lÇm cña Trung Quèc lµ kh«ng nhÊt qu¸n lùa chän -u tiªn ph¸t triÓn thµnh thÞ hay n«ng th«n. B-íc vµo giai ®o¹n c¶i c¸ch kinh tÕ, víi nh÷ng chÝnh s¸ch míi, n«ng nghiÖp n«ng th«n tá râ vai trß quan träng cña m×nh nh-ng khi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ b¾t ®Çu t¨ng tèc, l¹i xuÊt hiÖn nh÷ng th¸ch thøc míi vÒ lùa -u gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu quan träng cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ nh÷ng tuyªn bè cña chÝnh phñ r»ng c¶i c¸ch n«ng nghiÖp lµ träng ®iÓm, sù nh×nh nhËn vai trß n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vÉn ch-a hîp lÝ. HÖ thèng chÝnh s¸ch thùc tÕ vÉn kh«ng h-íng vÒ hç trî n«ng nghiÖp, chÝnh phñ vÉn mua víi gi¸ quy ®Þnh h¬n 10% h¹t l-¬ng thùc cña n«ng d©n qua ®ã ®iÒu tiÕt tµi nguyªn tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ. Cßn t¹i ViÖt Nam, thùc tÕ qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch cho thÊy chóng ta dÔ m¾c ph¶i mét sai, mét lÇm sau: Mét lÇm lµ do cho r»ng ph¶i nhanh chãng tõ bá c¬ chÕ thÞ tr-êng chuyÓn sang ¸p dông kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ. Trong khi thùc tÕ lµ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, chóng ta míi ®i b-íc ®Çu ë chÆng ®-êng ®Çu cña giai ®o¹n qu¸ ®é lªn 16 Chñ nghÜa x· héi. Mét sai lµ qu¸ tr×nh nhÊn m¹nh tÝnh ®éc lËp t-¬ng ®èi cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt. Sai lÇm nµy dÉn ®Õn chñ tr-¬ng véi v· lo¹i bá mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ kinh tÕ hé, chØ ¸p dông hai h×nh thøc së h÷u tËp thÓ vµ toµn d©n, kÕt qu¶ lµ quan hÖ s¶n xuÊt míi ch¼ng nh÷ng kh«ng më cöa mµ cßn chÆn ®-êng lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. 2. C«ng nghiÖp: ë Trung Quèc ngay tõ n¨m 1979 khi b¾t ®Çu b-íc vµo c¶i c¸ch, ®æi míi Trung Quèc ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¶m bít quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp nÆng, ®ång thêi chó träng t¨ng quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp nhÑ. §-a viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ v¯o vÞ trÝ quan träng, tiÕp tóc thøc hiÖn “s²u ­u tiªn” ®èi víi c«ng nghiÖp nhÑ. C«ng nghiÖp nÆng kh«ng chÌn Ðp c«ng nghiÖp nhÑ vµ ®¶m b¶o cho c«ng nghiÖp nhÑ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh. B¶n th©n c«ng nghiÖp ph¶i n©ng cao tr×nh ®é kÜ thuËt vµ thÝch øng víi nhu cÇu thay ®æi cña thÞ tr-êng. Tèc ®é t¨ng tr-ëng cña c«ng nghiÖp nhÑ ph¶i ®-îc quy ho¹ch theo møc tiªu thô cña nh©n d©n, vµ theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc th× tèc ®é nµy ph¶i cao h¬n tèc ®é t¨ng tr-ëng cña thu nhËp quèc d©n vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng vÒ søc mua hµng ho¸ cña nh©n d©n th× míi ®¶m b¶o ®-îc sù æn ®Þnh cña thÞ tr-êng. Theo dù tÝnh cña Trung Quèc, ®Õn cuèi thÕ kØ tæng s¶n l-îng cña c«ng nghiÖp nhÑ sÏ chiÕm kho¶ng 45% tæng gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp. C¬ cÊu s¶n phÈm c«ng nghiÖp ph¶i thay ®æi tuú theo møc tiªu thô vµ c¬ cÊu tiªu thô vµ ph¸t triÓn theo h-íng: míi, tèt, rÎ, ®Ñp, ®a d¹ng vµ võa tói tiÒn cña c- d©n. MÆt kh¸c ph¶i ®-a c«ng nghiÖp nÆng vµo quü ®¹o phôc vô viÖc c¶i tiÕn kÜ thuËt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhÑ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. CÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng s¶n phÈm trung gian cña c«ng nghiÖp nÆng ®-îc chi dïng qu¸ nhiÒu cho b¶n th©n c«ng nghiÖp nÆng ( thÝ dô vµo cuèi thËp kØ 70, ®iÖn dïng ®Õn 70%, than ®¸ 64%, dÇu má 65%...) kh«ng ®Ó tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng biÕn ®éng qu¸ lín. CÇn ph¶i khèng chÕ chÆt chÏ tæng quy m« ®Çu t- vèn cè ®Þnh vµ c¬ cÊu ®Çu t-. Trong c¬ cÊu cña b¶n th©n c«ng nghiÖp nÆng, cÇn khèng chÕ sù ph¸t triÓn nhanh vÒ s¶n l-îng cña nghµnh chÕ t¹o c¬ khÝ, ®ång thêi ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ nghµnh nµy ®Ó lµm c¬ së 17 ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc còng coi viÖc hiÖn ®¹i ho¸ ph-¬ng ph¸p lao ®éng trong c«ng nghiÖp nÆng cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn, v× theo hä ®ã lµ sù vËt chÊt ho¸ trÝ tuÖ, lµ c¸i mèc cña tiÕn bé kÜ thuËt. ChÝnh v× thÕ trong nh÷ng n¨m qua, c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ ®· b-íc ®Çu gi¶m ®-îc tØ lÖ mÊt c©n ®èi gi÷a c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ vµ n«ng nghiÖp. N¨m 1979 quan hÖ tØ lÖ gi÷a ba khu vùc nµy lµ 1,12:1:1 vµ tíi n¨m 1982 th× thay ®æi theo tØ lÖ 0,99:1:0,98. Nh×n vµo quan hÖ tØ lÖ trªn th× c«ng nghiÖp nÆng ®· gi¶m tØ träng vµ c«ng nghiÖp nhÑ ®· chiÕm tØ träng lín nhÊt. Trong ®-êng lèi vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, Trung Quèc rÊt coi träng vÊn ®Ò hiÖn ®¹i ho¸, coi hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp lµ tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ c¸c nghµnh kh¸c. Theo Trung Quèc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp bao gåm hai mÆt: hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ cÊu kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, trong nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi c¶i c¸ch, Trung Quèc rÊt coi träng vèn v¯ kÜ thuËt ph­¬ng T©y v¯ cho r´ng “më cõa” l¯ ®Ó lîi dông vèn vµ kÜ thuËt n-íc ngoµi phôc vô hiÖn ®¹i ho¸. ChÝnh v× vËy, trong suèt thËp kØ 80 nhiÒu h×nh thøc nh-: vay vèn, hîp t¸c liªn doanh, thµnh lËp c¸c ®Æc khu kinh tÕ, c¸c thµnh phè më cöa… ®· ®-îc ¸p dông, cïng víi nã Trung Quèc tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc, ph¸t triÓn xÝ nghiÖp h-¬ng trÊn – mét h×nh thøc c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n ®iÓn h×nh, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, gi¸ c¶ , ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, khoa häc kÜ thuËt… t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn nhanh cña c«ng nghiÖp. Trong c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc tiÕn hµnh c¶i c¸ch thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch nh»m t¨ng ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®èi víi xÝ nghiÖp quèc doanh Trung Quèc tiÕn hµnh më réng quyÒn h¹n vµ chÕ ®é giao nép lîi nhuËn. Trung Quèc còng thùc hiÖn më réng chÕ ®é kho¸n ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh, chuyÓn dÇn tõ nhµ n-íc qu¶n lý trùc tiÕp th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch sang qu¶n lý trùc tiÕp. Tõ n¨m 1992 Trung Quèc thùc hiÖn t¸ch chøc n¨ng 18 qu¶n lý nhµ n-íc vµ chøc n¨ng kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp thùc sù trë thµnh ph¸p nh©n vµ lµ chñ thÓ cña thÞ tr-êng, vµ ®Õn n¨m 1994 th× tiÕn hµnh thÝ ®iÓm x©y dùng chÕ ®é doanh nghiÖp hiÖn ®¹i th«ng qua hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, ngo¹i th-¬ng. §Õn giai ®o¹n 1995-2000, Trung Quèc b-íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng, ho¸ chÊt víi träng ®iÓm lµ c«ng nghiÖp gia c«ng chÕ t¹o, c«ng nghiÖp l¾p r¸p, vËt liÖu x©y dùng… ®¸p øng c¸c nhu cÇu cñng cè, ph¸t triÓn h¬n n÷a c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ t¨ng nhanh x©y dùng nhµ ë b¸n cho c- d©n, kÝch cÇu trong n-íc. §ång thêi, c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu còng vÉn duy tr× nhÞp ®é ph¸t triÓn cao. Cßn ë ViÖt Nam vµo giai ®o¹n ®Çu c¶i c¸ch kinh tÕ khi n«ng nghiÖp ®­îc “cëi trãi” b·t ®Çu ph²t triÓn th× lÜnh vøc c«ng nghiÖp nÆng vèn ®­îc “Êp ð” r¬i v¯o t×nh tr³ng suy tho²i ch­a tông cã. C²c ngh¯nh c«ng nghiÖp nÆng dùa trªn nhu cÇu kh«ng c¹nh tranh cña kinh tÕ kÕ ho¹ch sa sót nhanh chãng nhÊt lµ luyÖn kim, m¸y mãc c¬ khÝ, ho¸ chÊt, s¶n phÈm kim lo¹i…Tr-íc t×nh h×nh ®ã chiÕn l-îc míi ®· ®-îc §¹i héi VI §¶ng céng s¶n ViÖt Nam th«ng qua n¨m 1986. Còng gièng nh- Trung Quèc thay v× khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña nghµnh c«ng nghiÖp nÆng giê cÇn chó träng tíi s¶n xuÊt thùc phÈm vµ hµng tiªu dïng còng nh- khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®Ó thu ngo¹i tÖ cÇn thiÕt cho nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu. Theo ®ã, c«ng nghiÖp nhÑ vµ nghµnh chÕ biÕn thùc phÈm ®-îc chó ý h¬n ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu x· héi, trong ®ã ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ dùa vµo viÖc t¸i tæ chøc s¶n xuÊt víi c¸c ®Çu vµo s©u réng ®Ó sö dông hÕt c«ng suÊt vµ thiÕt bÞ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hiÖn cã, ®Æc biÖt chó ý tíi khai th¸c hîp lÝ tiÒm n¨ng cña nghµnh c«ng nghiÖp nÆng còng nh- c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó s¶n xuÊt hµng tiªu dïng. T¨ng c-êng huy ®éng vèn to lín trong nh©n d©n, kÓ c¶ ViÖt kiÒu ®Ó s¶n xuÊt nguyªn liÖu hay tiÕn hµnh s¬ chÕ d-íi nhiÒu h×nh thøc. C¸c nghµnh c«ng nghiÖp nÆng còng ®-îc ph¸t triÓn thªm lªn ®Ó phôc vô hiÖu qu¶ cho sù ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng- nghiÖp vµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ 19 tuú theo n¨ng suÊt thùc tÕ vµ chuÈn bÞ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong t-¬ng lai. Mét ®iÓm gièng n÷a víi Trung Quèc lµ trong ®-êng lèi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chóng ta còng rÊt coi träng c«ng nghiÖp ho¸,võa ph¸t triÓn c¸c nghµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i nhanh vµo mét sè nghµnh, lÜnh vùc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao. X©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng quan träng s¶n xuÊt t- liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt ®Ó trang bÞ cho c¸c nghµnh kinh tÕ vµ quèc phßng. Vµ trong qu¸ tr×nh ®ã chóng ta cã lîi thÓ h¬n so víi Trung Quèc ®ã lµ chóng ta lµ n-íc ®i sau nªn ®· cã nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm vÒ qu¸ tr×nh c¶i biÕn c«ng nghiÖp ë nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi. Do ®ã chóng ta cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi c¸c n-íc ®i tr-íc, võa cã nh÷ng b-íc tuÇn tù, võa cã nh÷ng b-íc nh¶y vät. Ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n-íc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. Trong khi Trung Quèc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ kh¸ toµn diÖn, thÞ ®Þnh h­íng ®Çu t­ cða ta vÉn thiªn vÒ x©y døng c²c “tróc c«ng nghiÖp”, c²c “tam gi²c c«ng nghiÖp”, c²c “khu c«ng nghiÖp” tËp trung, th­êng n´m v¯o c¸c khu vùc thuËn lîi giao th«ng, cöa khÈu, gÇn thµnh phè lín. N¨m 1997 c¶ n-íc cã 688 c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp quan träng thÞ chØ cã 195 ®¬n vÞ n»m ë ®Þa bµn n«ng th«n. C«ng nghiÖp nÆng tËp trung vÒ thµnh phè: c«ng nghiÖp ho¸ chÊt chØ cã 2,1% ë n«ng th«n, c«ng nghiÖp má lµ 6,8%, ®iÖn vµ c¬ khÝ lµ 12,8%. Ngay c¶ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp tiªu thô nhiÒu søc lao ®éng vµ nguyªn liÖu tõ n«ng nghiÖp nh- c«ng nhÑ còng chØ cã 14,9% nhµ m¸y n»m ë n«ng th«n. §©y lµ mét ®iÓm yÕu cña n-íc ta do ®ã mÆc dï cã nhiÒu ®iÒu chØnh hîp lÝ h¬n nh-ng ViÖt Nam vÉn ch-a cã ®-îc mét nÒn c«ng nghiÖp liªn kÕt víi n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. MÆt kh¸c lóc nµy chóng ta còng ®Èy m¹nh tiÕn hµnh x©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp víi c«ng viÖc chñ yÕu lµ nhËp linh kiÖn tõ n-íc ngoµi vÒ l¾p r¸p, trong khi ®ã ë Trung Quèc hä ®· cã nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu do chÝnh 20