Tài liệu Kc113 học thuyết giá trị thặng dư (gttd)

TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ kinh tÕ chÝnh trÞ §Ò tµi: T¹i sao nãi häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d lµ hßn ®¸ t¶ng to lín nhÊt trong häc thuyÕt kinh tÕ cña C. M¸c bµi lµm C¸c M¸c - Nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc, Nhµ triÕt häc thiªn tµi cña §øc ®· ®Ó l¹i cho nh©n lo¹i biÕt bao häc thuyÕt mµ ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ . Cã thÓ nãi häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d lµ mét ph¸t hiÖn vÜ ®¹i nhÊt cña M¸c ë thÕ kû XIX. Nã lµ "viªn ®¸ t¶ng" trong toµn bé häc thuyÕt cña «ng. Chóng ta, ai còng biÕt r»ng: bÊt cø mét häc thuyÕt kinh tÕ nµo ra ®êi hay h×nh thµnh còng ®Òu dùa trªn hai tiÒn ®Ò lµ thùc tiÔn vµ häc thuyÕt . Bëi lÏ t duy häc thuyÕt b¾t nguån tõ thùc tiÔn råi quay trë l¹i thùc tiÔn ®Ó kiÓm nghiÖm tÝnh ®óng ®¾n cña häc thuyÕt . H¬n n÷a mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña C¸c M¸c lµ tÝnh kÕ thõa vµ tÝnh phª ph¸n: kÕ thõa c¸i ®· cã, cßn ®óng vµ phª ph¸n ®Ó t×m ra nh÷ng h¹n chÕ cña häc thuyÕt ®· cã ®Ó läc bá, bæ sung, s¸ng t¹o, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. Häc thuyÕt kinh tÕ cña C¸c M¸c ®îc tr×nh bµy trong t¸c phÈm vÜ ®¹i cña «ng lµ Bé "T b¶n". Trong bµi viÕt nµy chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn mét häc thuyÕt vÜ ®¹i nhÊt cña «ng , ®ã lµ häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d. Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña C¸c M¸c ra ®êi trong bèi c¶nh lÞch sö T©y ¢u cña nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX: - VÒ thùc tiÔn kinh tÕ : lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt dùa trªn thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ®· hoµn thµnh. ChÝnh nã ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt ®Ó c¸c ph¹m trï kinh tÕ víi t c¸ch lµ b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa béc lé kh¸ râ nÐt. - VÒ thùc tiÔn chÝnh trÞ x· héi : lµ thêi kú cã nhiÒu biÕn ®æi vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi ®· vµ ®ang diÔn ra (C¸ch m¹ng ph¶n phong kÕn cña Ph¸p, C«ng x· Pari vµ phong trµo c«ng nh©n Ph¸p, Phong trµo hiÕn ch¬ng, Cuéc c¸ch m¹ng t s¶n 1848 mang tÝnh toµn ch©u ¢u). §ã lµ nh÷ng chÊt liÖu quý gi¸ cho sù h×nh thµnh c¸c häc thuyÕt cña C¸c M¸c . 1 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ - VÒ tiÒn ®Ò lý luËn: C¸c M¸c ®· dùa vµo kinh tÕ chÝnh trÞ t s¶n cæ ®iÓn Anh ( W. Petty, A.Smith, D.Ricardo), chñ nghÜa x· héi kh«ng tëng cña Ph¸p, TriÕt häc cæ ®iÓn §øc (Hªghen vµ Phoi¬b¾c). C¸c M¸c ®· kÕ thõa nh÷ng t tëng cña nh©n lo¹i, söa ®æi, bæ xung vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt kinh tÕ cña m×nh ë tr×nh ®é cao h¬n. Lªnin ®· nhËn xÐt: "TÊt c¶ thiªn tµi cña C.M¸c chÝnh lµ ë chç ®· gi¶i ®¸p ®îc nh÷ng vÊn ®Ò mµ t tëng tiªn tiÕn cña nh©n lo¹i ®· nªu ra. C.M¸c ®· kÕ thõa tÊt c¶ nh÷ng c¸i g× tèt ®Ñp nhÊt mµ loµi ngêi ®· s¸ng t¹o ra trong thÕ kû XIX" Víi bèi c¶nh ra ®êi trªn, häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña C.M¸c ®îc tr×nh bµy tõ phÇn IV ®Õn phÇn V trong quyÓn 1 vµ tõ phÇn I ®Õn phÇn III trong quyÓn 3 cña Bé "T b¶n" Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d nghiªn cøu trùc tiÕp sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa , t×m ra quy luËt gi¸ trÞ thÆng d víi t c¸ch lµ quy luËt kinh tÕ tuyÖt ®èi (hay quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n) cña x· héi T b¶n, nghiªn cøu h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d mµ tríc tiªn lµ lîi nhuËn vµ lîi nhuËn b×nh qu©n. Néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña M¸c thÓ hiÖn cô thÓ nh sau: + Sù chuyÓn ho¸ tiÒn tÖ thµnh T b¶n Tõ sù ph©n biÖt vµ ph©n tÝch tiÒn tÖ th«ng thêng vµ tiÒn tÖ lµm chøc n¨ng t b¶n th«ng qua hai c«ng thøc H-T-H vµ T-H-T, , C.M¸c ®· kh¼ng ®Þnh T-H-T, lµ c«ng thøc chung cña T b¶n, trong ®ã T, = T + dentaT Khi ph©n tÝch c«ng thøc chung cña T b¶n T-H-T, ë c¶ hai trêng hîp trao ®æi ngang gi¸ vµ kh«ng ngang gi¸ M¸c ®Òu thÊy kh«ng sinh ra dentaT, vµ kh«ng lµm cho tiÒn tÖ lín lªn, tõ ®ã M¸c ®· t×m ra m©u thuÉn cña c«ng thøc chung mµ néi dung cña nã lµ : TiÒn tÖ lín lªn võa ë trong lu th«ng, nhng l¹i kh«ng sinh ra ë trong lu th«ng ( mµ sinh ra ë ngoµi lu th«ng- trong s¶n xuÊt ) M¸c ®· gi¶i quyÕt m©u thuÉn trªn b»ng c¸ch t×m ra mét lo¹i hµng ho¸ míi ®ã lµ hµng ho¸ søc lao ®éng. §©y lµ mét lo¹i hµng ho¸ cã thuéc tÝnh t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã, lµm sinh ra dentaT, vµ tiÒn tÖ lín lªn. Tõ ®ã m¸c ®· ph©n tÝch hai ®iÒu kiÖn ®Ó søc lao ®éng trë thµnh hµng 2 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ ho¸ vµ hai thuéc tÝnh cña nã ( gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ ). §Õn ®©y M¸c ®· kÕt luËn: TiÒn trë thµnh t b¶n khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸. + Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi ë néi dung nµy m¸c ®· dïng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng ( ®Æc thï ) ®Ó ph©n tÝch qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh lµm gia t¨ng gi¸ trÞ ( qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d ). §ã lµ c¬ së kinh tÕ - x· héi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra m ( gi¸ trÞ thÆng d ). Tõ gi¸ trÞ thÆng d, M¸c ®· ®a ra kh¸i niÖm t b¶n vµ lao ®éng . M¸c ®· ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dùa vµo ®ã M¸c ®· chia t b¶n thµnh C vµ V, tõ ®ã lµm râ mèi quan hÖ, vai trß cña C vµ V ®èi víi viÖc s¶n xuÊt ra m. ¤ng cßn phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm kh«ng ®óng xung quanh vÊn ®Ò nµy, t×m ra c«ng thøc tÝnh gi¸ trÞ hµng ho¸ trong xÝ nghiÖp T b¶n lµ W= ( c + v + m ) Còng trong néi dung nµy. M¸c ®· ph©n tÝch râ c¸c kh¸i niÖm: - Ngµy lao ®éng vµ c¬ cÊu cña nã. - Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d : m, =TGL§TDx100%/ TGL§CT = mx 100%/v - Khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d : M = m, x V Nh÷ng kh¸i nioÖm trªn lµ tiÒn ®Ò ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi dùa trªn biÖn ph¸p kÐo dµi ngµy lao ®éng hoÆc gia t¨ng cêng ®é lao ®éng . + Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi LuËt lao ®éng ra lµm h¹n chÕ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuþªt ®èi th× chñ nghÜa t b¶n ®· chuyÓn sang ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ mét ph¬ng ph¸p rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó t¨ng t¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d dùa trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt liªn quan tíi ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng. M¸c ®· nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n vµ ®· chøng minh ®îc r»ng : Ba giai ®o¹n ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng còng ®ång thêi lµ ba giai ®o¹n n©ng cao tû suÊt m t¬ng ®èi cña nhµ t b¶n ®èi víi ngêi c«ng nh©n ( giai ®o¹n hiÖp t¸c gi¶n ®¬n T 3 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ b¶n chñ nghÜa , c«ng trêng thñ c«ng T b¶n chñ nghÜa , ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ T b¶n chñ nghÜa ) + Mèi quan hÖ vµ sù kh¸c biÖt gi÷a s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuþªt ®èi C¶ hai ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi ®Òu gièng nhau vÒ môc ®Ých- tøc ®Òu lµm t¨ng thêi gian lao ®éng thÆng d . Nhng chóng kh¸c nhau ë c¸ch ®Æt gi¶ thiÕt, biÖn ph¸p thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ thu ®îc. + Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d Theo C.M¸c, viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t b¶n, «ng ®· viÕt :" ViÖc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d, ®ã lµ quy luËt tuyÖt ®èi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã". ThËt vËy, môc ®Ých s¶n xuÊt cña chñ nghÜa t b¶n kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông mµ lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d . Chóng sÏ theo ®uæi gi¸ trÞ thÆng d dï ph¶i tr¶ b»ng bÊt cø gi¸ nµo. S¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d chÝnh lµ ®éng c¬ ho¹t ®éng cña x· héi t s¶n, nã lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy sù vËn ®éng cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. M¸c viÕt :" Môc ®Ých cña s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa lµ lµm giµu, lµ nh©n gi¸ trÞ lªn, lµm t¨ng gi¸ trÞ , do ®ã b¶o tån gi¸ trÞ tríc kia vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d " §Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tèi ®a, c¸c nhµ t b¶n t¨ng cêng bãc lét c«ng nh©n lµm thuª kh«ng ph¶i b»ng cìng bøc siªu kinh tÕ ( b¹o lùc, roi vät ) , mµ b»ng cìng bøc kinh tÕ (kû luËt ®ãi rÐt) dùa trªn c¬ së më réng s¶n xuÊt , ph¸t triÓn kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng cêng ®é lao ®éng. Nh vËy, néi dung cña quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tèi ®a cho nhµ t b¶n b»ng c¸ch t¨ng sè lîng lao ®éng lµm thuª vµ t¨ng møc bãt lét. Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cã vai trß cùc lín trong x· héi t b¶n: nã quyÕt ®Þnh sù ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n vµ sù thay thÕ nã b»ng mét x· héi kh¸c cao h¬n, lµ quy luËt vËn ®éng cña cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. Sù t¸c ®éng cña quy luËt nµy lµm cho m©u thuÉn c¬ b¶n vµ nãi chung toµn bé m©u thuÉn cña chñ nghÜa t b¶n ngµy cµng s©u s¾c. Do ®ã, ®èi víi giai cÊp t s¶n hiÖn ®¹i, viÖc t×m c¸ch ®iÒu chØnh ®Ó thÝch nghi vµ tån t¹i lµ rÊt cÇn thiÕt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy. 4 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ Víi quy luËt trªn, gi¸ trÞ thÆng d ®· biÓu hiÖn trong ®êi sèng cô thÓ cña chñ nghÜa t b¶n ë giai ®o¹n tù do c¹nh tranh thµnh sù biÓu hiÖn cña tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ lîi nhuËn b×nh qu©n. §ång thêi quy luËt gi¸ trÞ thÆng d còng biÓu hiÖn thµnh quy luËt lîi nhuËn b×nh qu©n nÕu xÐt trªn ph¹m vÞ toµn x· héi. Tãm l¹i, häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d ®îc coi lµ viªn ®¸ t¶ng trong häc thuyÕt kinh tÕ cña C.M¸c. §iÒu ®ã gi¶i thÝch v× sao c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n t×m mäi c¸ch phñ nhËn häc thuyÕt nµy. Cho dï chñ nghÜa t b¶n cã phñ nhËn, ®iÒu chØnh hay biÕn ®æi th× kh¸i niÖm bãc lét lao ®éng thÆng d cña c«ng nh©n còng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i ý nghÜa. Ngµy nay, sù bãc lét kh«ng chØ nh»m vµo nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµm thuª mµ cßn nh»m vµo c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý, thËm chÝ sù bãc lét cßn v¬n ra khái ph¹m vi ®Êt níc th«ng qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc vµ quèc tÕ hiÖn nay- ®iÒu kiÖn chung sèng hoµ b×nh ®Ó x©y dùng kinh tÕ gi÷a c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c nhau, khi nghiªn cøu vËn dông nã, chóng ta cÇn biÕt ph¶i khai th¸c theo híng kinh tÕ ®Ó nhanh chãng lµm giµu cho níc ta. 5